Muzeum Historyczne Warszawa, 26 sierpnia 2013 r. w Ogrodzie Krasińskich. w lipcu 2013 r.

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Muzeum Historyczne Warszawa, 26 sierpnia 2013 r. w Ogrodzie Krasińskich. w lipcu 2013 r."

Stanisław Baran
8 lat temu
Przeglądów:

1 Muzeum Historyczne Warszawa, 26 sierpnia 2013 r. m. st. Warszawy Dział Archeologiczny Katarzyna Meyza Informacja 1 na temat prac archeologicznych przeprowadzonych na terenie wzgórza widokowego z kaskadą w Ogrodzie Krasińskich w lipcu 2013 r. W dniach 15 lipca - 2 sierpnia b.r. na terenie wzgórza widokowego przeprowadzono archeologiczne badania sondażowe. Prace poprzedziło przygotowanie: Programu Badań w maju 2013 r. i pierwsze wnioski wynikające z obserwacji archeologicznych poczynionych w czerwcu b.r. przy pracach instalacyjnych naruszających strukturę wzgórza. Wzgórze widokowe a szczególnie jego położenie wiązane jest z zagadnieniem przebiegu umocnień ziemnych powstałych w latach znanych ze źródeł historycznych jako Wały Zygmuntowskie. Obwarowania te na terenie Śródmieścia Warszawy nie zachowały się, za wyjątkiem niewielkiego fragmentu zidentyfikowanego w trakcie prac archeologicznych na terenie Pałacu Saskiego. Za bezpośredni cel badawczy przyjęto szczegółowe rozpoznanie stratygrafii wzgórza jego sedymentologii i charakteru gruntu rodzimego co w konsekwencji powinno doprowadzić do weryfikacja hipotezy identyfikującej wzgórze ogrodowe w Ogrodzie Krasińskich z odcinkiem fortyfikacji ziemnej usypanej w latach Prace prowadzono na mocy Decyzji Stołecznego Konserwatora Zabytków nr 68/A/13 z dnia r. i aneksu do Umowy pomiędzy Inwestorem - Zarządem Terenów Publicznych, Warszawa ul. Jezuicka 1/3 a Wykonawcą - Muzeum Historycznym m.st. Warszawy, Warszawa Rynek Starego Miasta 28/42 Opis stanowiska 1 Pełne sprawozdanie z badań archeologicznych będzie dostępne w terminie 6 miesięcy od zakończenia badań 1

Wzgórze widokowe w Ogrodzie Krasińskich jest niewielkich rozmiarów. U podstawy od strony ogrodu ma ok. 40 m rozpiętości. Stok od strony ogrodzenia ma ok. 9,0 m szerokości.

Od wnętrza ogrodu, na stoku wschodnim, znajduje się nieczynna kaskada wodna obmurowana głazami. Przebieg badań Pierwotnie zaplanowano wykop o wymiarach 4 m x 10 m.

2 Wzgórze widokowe w Ogrodzie Krasińskich jest niewielkich rozmiarów. U podstawy od strony ogrodu ma ok. 40 m rozpiętości. Stok od strony ogrodzenia ma ok. 9,0 m szerokości. Platforma widokowa na kulminacji ma pow. 8,0 x 11,0 m Wysokość wzniesienia wynosi 33,6 m n.p.0w a u podstawy 29,60 m n.p.0w. Wzniesienie jest zadrzewione, jedynie od strony ogrodzenia usunięto 3 drzewa. Od wnętrza ogrodu, na stoku wschodnim, znajduje się nieczynna kaskada wodna obmurowana głazami. Przebieg badań Pierwotnie zaplanowano wykop o wymiarach 4 m x 10 m. ulokowany na kulminacji i niezadrzewionym stoku od strony ogrodzenia w osi kaskady. W związku z trudnościami technicznymi i finansowymi wykonano wykop o wymiarach 2,0 m na 10,0 m.( Ryc.1). Z tych samych powodów w pracach wzięło udział 2 archeologów a roboty eksploracyjne prowadzono przy udziale 2 wykfalifikowanych pracowników w obowiązkach których znalazło się szalowanie ścian wykopu. Podjęto także decyzję o zastosowaniu koparki przy zdejmowaniu wierzchnich warstw zalegających na stoku i wierzchołku wzgórza (Fot.1). Ryc. 1 Plan sytuacyjny obiektu fragment projektu rewaloryzacji Ogrodu Krasińskich z 2012 r. z naniesionym zarysem wykopu badawczego. 2

3 Już w pierwszym dniu prac okazało się, że górne warstwy wyniesienia na obszarze platformy to luźny zasyp piasku przemieszanego z ziemią ogrodowa ustabilizowany cienką warstwą gruzu. ( Fot. 2) Już w pierwszym dniu prac archeologicznych nastąpiło odwarstwienie północno-zachodniej ściany wykopu w jej części znajdującej się na obszarze platformy. Wraz z kierownikiem firmy wykonującej prace ziemne, postanowiono że z powodu struktury i rodzaju nawarstwień wykop będzie wymagać stałego, stopniowego szalowania. Fot.1 Zdejmowanie nadkładu ziemi 15 lipca 2012 r., ( Fot. K. Baturo) Prace wykopaliskowe podzielono na: 1. - prowadzone w górnej wschodniej części wymagającej szalowania 2. - prowadzone w dolnej zachodniej części w gruncie dobrze ustabilizowanym nie wymagającym szalowania ścian wykopu Rozpoczęto prace eksploracyjne od dolnej części wykopu w pobliżu ogrodzenia parkowego. 3

4 W pierwszej kolejności rozszerzono wykop o 1,0 m w kierunku ogrodzenia. Rozpoczęto eksplorację dobrze ustabilizowanej warstwy c. szarej ziemi o znacznej miąższości, w której znaleziono przedmioty zabytkowe z XIX i XX w. Strefa górna, wschodnia wykopu (1) platforma widokowa Z obserwacji i pomiarów oraz wydobytego materiału wynika, że wzgórze, część wschodnia i jego górne nawarstwienia to konstrukcja pochodząca z XIX/XX w. W trakcie dalszej eksploracji odsłonięto koleją sekwencję warstw nasypowych. W związku z tym sytuację stratygraficzną opisaną jako następujące po sobie dwie fazy formowania wzgórza. Młodszą fazę II i starszą fazę I Fot.2 Południowa ściana wykopu po odczyszczeniu ( Fot. K. Baturo) Faza II budowy wzgórza Konstrukcja nasypu to, żółty piasek z ziemią ogrodową, który usypany został na warstwie drobno tłuczonej cegły. W obrębie tej struktury natrafiono na wkop pod rurę wodociągową o średnicy 6 cm. (Fot.3) Warstwa nasypu miała miąższość ok. 3m. i sięgała od 33,6 m n.p.0w do m n.p.0w Można przypuszczać że konstrukcja ta to druga faza budowy wyniesienia wzgórza widokowego. 4

5 Faza I budowy wzgórza Konstrukcja zbudowana z piasku, gliny i ziemi ogrodowej o innej strukturze niż ta zalegająca powyżej. Miąższość warstwy ok 1m. W warstwie znaleziono materiał zabytkowy o zróżnicowanej chronologii jednak nie późniejszy niż XVIII w. Faza użytkowania miejsca na którym powstało późnej wzgórze widokowe Poniżej zasypu I fazy natrafiono na warstwę śmietniskową w stropie której wystąpiły fragmenty korzeni i skupisko stłuczonych skorupek jaj. Idąc głębiej z eksploracją znaleziono warstwę brunatnej ziemi o miąższości 1,10 m a w niej b. liczny materiał zabytkowy z pocz. XVIII w. (Fot. 4) Eksplorację w części kulminacji wzgórza zakończono na poziomie 28,28 m n.p.0w czyli ok. 1,30 m poniżej aktualnej wysokości mierzonej u podstawy wzgórza. Nasyp Wkop pod rurę Żwirek ceglany ceglany Fot.3 Krawędź stoku i platformy z widocznym przecięciem warstw przez wkop pod rur( Fot. K. Baturo) 5

6 Warstwa śmietniskowa Fot. 4. Warstwa śmietniskowa w narożniku południowo - wschodnim wykopu głębokość widoczna na profilu ( Fot. K. Baturo) 6

7 Strefa dolna, zachodnia wykopu (2) Podjęta w fazie początkowej eksploracja warstwy ciemno szarej ziemi w której wystąpiły zabytki z XIX/XX w. została zakończona. Pod nią odsłonięta została inna warstwa brunatnej spoistej ziemi zawierająca materiał z XVIII w. Ta sekwencja warstw świadczy,że w tej części wzgórza również występowała wysypisko śmieci. Dla pewności przeprowadzono wiercenia diagnozujące ( świder do odwiertów otrzymaliśmy dzięki pomocy Stowarzyszenia Naukowego Archeologów Polskich SNAP). Wynik wierceń zasygnalizował istnienie warstwy jałowego piasku a pod nią kolejnej warstwy kulturowej. W części środkowej odcinka zachodniego wykopu wystąpił pas czystego żółtego piasku przebiegający ukośnie do ścian wykopu. Piasek ten nie posiadał kontynuacji w wyższych odsłoniętych warstwach i opadał w kierunku kulminacji obecnego wzgórza. Te dwa wyżej wymienione fakty stały się przyczyną rozpoczęcia szczegółowej eksploracji, której celem stały się Poszukiwania Wału Zygmuntowskiego Po zdjęciu warstwy żółtego piasku zawierającej ślady korzeni rosnących wyżej roślin na głęb. 28,72 m n.p.0w odsłonięto strop warstw szarej piaszczysto glinianej ziemi, silnie skonsolidowanej, trudnej w eksploracji. W warstwie wystąpiły kości zwierzęce i duża ilość gwoździ żelaznych. W spągu warstwy znaleziono ukośnie leżącą deskę drewnianą a w wokół niej materiał zabytkowy z XVII w. Charakter tej struktury jej przebieg ( Fot.5,) oraz znalezione zabytki pozwalają wstępnie przypuszczać, że jest to fragment konstrukcji opisanej w źródłach historycznych jako Wał Zygmuntowski. Eksplorację zakończono na gł. 28,11 m n.p.0w rejestrując warstwę piasku z naturalnymi zaciekami o zabarwieniu rudym calec. Poziom wystąpienia calca w części wschodniej i zachodniej wykopu sondażowego jest zbliżony co świadczyłoby,że pierwotnie w pocz. XVII w. teren w tej części Ogrodu Krasińskich był płaski. Odsłonięta struktura mająca cechy konstrukcji obronnej z lat znaleziona została poniżej stoku obecnego wzgórza w jego części zachodniej i najprawdopodobniej była zniwelowana zanim zaczęto tu tworzyć wzgórze widokowe. Katarzyna Meyza 7

8 Konstrukcja ziemna Ślad po desce drewnianej 8

9 Fot. 5 Eksploracji struktury ziemnej Wału zygmuntowskiego w zachodniej części wykopu 9

Podobne dokumenty

Sprawozdanie z przebiegu nadzoru archeologicznego prowadzonego na terenie Starego Miasta w Warszawie w październiku 2013 r.

Karolina Blusiewicz Dział Archeologiczny MHW Warszawa, 18 listopada 2013 r. Sprawozdanie z przebiegu nadzoru archeologicznego prowadzonego na terenie Starego Miasta w Warszawie w październiku 2013 r. W