PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU GLIWICKIEGO. Rozdział IX

Transkrypt

1 PLAN GOSPODARKI ODPADAMI DLA POWIATU GLIWICKIEGO 9. STRESZCZENIE Rozdział IX Rozwiązaniem problemów związanych z odpadami, powstającymi w określonym regionie, jest opracowanie przemyślanej i perspektywicznej strategii gospodarki odpadami, zgodnej z obowiązującymi przepisami prawnymi, ekonomicznymi, technicznymi oraz wspartej odpowiednim nadzorem, kontrolą i akceptacją społeczną. Taką właśnie wizję kompleksowych i zintegrowanych działań na rzecz minimalizacji, zbiórki, transportu, odzysku i unieszkodliwiania odpadów powstających w powiecie gliwickim przedstawia niniejsze opracowanie pn. Plan gospodarki odpadami dla powiat gliwickiego. Plan gospodarki odpadami dla powiatu gliwickiego został opracowany zgodnie z Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U. Nr 62, poz. 627 ze zmianami), Ustawą z dnia 27 kwietnia 2001 r. o odpadach (Dz. U. Nr 62, poz. 628 ze zmianami) i Ustawą z dnia 27 lipca 2001 r. o wprowadzeniu ustawy Prawo Ochrony Środowiska, ustawy o odpadach oraz o zmianie niektórych ustaw (Dz. U. z 2001 r. Nr 100 poz oraz Dz. U. z 2002 r. Nr 143 poz. 1196). Niniejszy Plan uwzględnia zapisy zawarte w aktualnie obowiązujących aktach prawnych z zakresu gospodarki odpadami, m.in. w Krajowym Planie Gospodarki Odpadami i Planie Gospodarki Odpadami dla województwa śląskiego. Określa on, zgodnie z art ustawy o odpadach: 1. Aktualny stan gospodarki odpadami. 2. Prognozowane zmiany w zakresie gospodarki odpadami. 3. Działania zmierzające do poprawy sytuacji w zakresie gospodarowania odpadami. 4. Instrumenty finansowe służące realizacji zamierzonych celów. 5. System monitoringu i oceny realizacji zamierzonych celów, oraz w szczególności (art. 15.3): 1. Rodzaj, ilość i źródło pochodzenia odpadów, które mają być poddane procesom odzysku lub unieszkodliwiania. 2. Rozmieszczenie istniejących instalacji i urządzeń do odzysku lub unieszkodliwiania odpadów wraz z wykazem podmiotów prowadzących działalność w tym zakresie. 3. Działania zmierzające do zapobiegania powstawaniu odpadów lub ograniczania ilości odpadów i ich negatywnego oddziaływania na środowisko oraz prawidłowego postępowania z nimi, w tym ograniczenia ilości odpadów ulegających biodegradacji zawartych w odpadach komunalnych kierowanych na składowiska. 4. Projektowany system gospodarowania odpadami. Podstawą merytoryczną opracowanego planu i formułowanych w nim zadań są rządowe dokumenty określające politykę ekologiczną państwa, jak: II Polityka Ekologiczna Państwa - przyjęty przez Parlament RP w 2001 roku, Program wykonawczy do II. Polityki Ekologicznej Państwa na lata , Polityka Ekologiczna Państwa na lata z uwzględnieniem perspektywy na lata a także plany gospodarki odpadami wyższego szczebla do których należą Krajowy plan gospodarki odpadami i Plan gospodarki odpadami dla województwa śląskiego. Powiat gliwicki położony jest w środkowo-zachodniej części województwa śląskiego, w obrębie Wyżyny Śląskiej. Od wschodu powiat gliwicki graniczy z powiatem tarnogórskim, z miastem Tarnowskie Góry oraz z miastem na prawach powiatu - Zabrzem. Na południu graniczy z powiatem rybnickim i powiatem mikołowskim. Z zachodniej strony powiatu zlokalizowany jest powiat kędzierzyńsko-kozielski (województwo opolskie), strzelecki (województwo opolskie) oraz raciborski.

2 Ziemie powiatu gliwickiego obfitują w bogate zasoby węgla kamiennego a także innych kopalin zaliczanych do kopalin podstawowych. Prowadzi to zasobom dużą uciążliwość wynikającą z faktu eksploatacji górniczej jak i ograniczeń wynikających z zagospodarowania terenu ponieważ konieczna była ochrona złóż. Największe złoża węgla kamiennego zlokalizowane są w południowe części powiatu gliwickiego m. in. w Gierałtowicach, Knurowie i w Pilchowicach. Budowa geologiczna powiatu gliwickiego jest niezwykle zróżnicowana. Powiat gliwicki zajmuje obszar o powierzchni ok. 663 km 2 i obejmuje swym zasięgiem osiem gmin, w tym dwie gminy miejskie Knurów i Pyskowice oraz dwie gminy wiejsko-miejskie; tj. Toszek i Sośnicowice. Cztery pozostałe to gminy wiejskie: Gierałtowice, Pilchowice, Rudziniec, Wielowieś. Przedstawione prognozy świadczą o tym, że w perspektywie do 2015 roku liczba ludności powiatu gliwickiego będzie ulegała stopniowemu i systematycznemu zmniejszeniu i w roku 2015 ilość mieszkańców wyniesie ok. 107,7 tys. osób, z czego wynika, że ulegnie zmniejszeniu o prawie 7% w stosunku do roku Na terenie powiatu gliwickiego funkcjonuje ok zarejestrowanych podmiotów gospodarczych. Przeważająca ilość firm funkcjonuje w sektorze prywatnym (ok. 95%). Głównie są to osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą, stanowiące ok. 90% ogółu firm sektora prywatnego. Głównym źródłem utrzymania na obszarze powiatu gliwickiego, jak wynika ze struktury zatrudnienia jest przemysł, ochrona zdrowia i opieka społeczna, edukacja, budownictwo oraz handel i naprawy. W powiecie gliwickim dominują małe i średnie przedsiębiorstwa. Sektor komunalny Głównym źródłem powstawania odpadów komunalnych związanych z działalnością bytową człowieka są przede wszystkim gospodarstwa domowe oraz obiekty użyteczności publicznej (infrastruktury). Do oszacowania ilości odpadów komunalnych, z terenu powiatu gliwickiego, przyjęto podział odpadów wg źródeł, w których te odpady są generowane. Aktualnie gospodarka odpadami na terenie powiatu gliwickiego jest prowadzona zgodnie z Uchwałami Rad Miasta i Rad Gmin w sprawie szczegółowych zasad utrzymania czystości i porządku. Gospodarka odpadami prowadzona na terenie powiatu gliwickiego polega głównie na zbiórce odpadów komunalnych i deponowaniu ich na składowiskach. Ocenę stanu aktualnego gospodarki odpadami komunalnymi (stan r.) oparto na ankietyzacji, zarówno poszczególnych gmin wchodzących w skład powiatu gliwickiego, jak również na ankietyzacji firm, posiadających stosowne zezwolenia administracyjne na odbiór odpadów komunalnych. Zezwolenia takie posiada 18 firm. Odpowiedzi na ankiety udzieliło 11 firm, co stanowi ok. 60%. Bilans ilości odpadów komunalnych wytworzonych na terenie powiatu gliwickiego sporządzono na podstawie informacji udzielonych przez firmy zajmujące się wywozem odpadów komunalnych. W wyniku przeprowadzonej ankietyzacji stwierdzono, że z powiatu gliwickiego w 2003 roku wywieziono ok Mg odpadów komunalnych zmieszanych. Największą ilość odpadów komunalnych zebranych z terenu powiatu gliwickiego wywiozła firma KOMART (48,6%), następnie firma MPGK Pyskowice 26,4%, Rethmann MPGK 9,5% i ZGKiM Sośnicowice 5,3%. Pozostałe firmy zebrały ok. 10,2% odpadów komunalnych. Większość odpadów komunalnych jest deponowana na składowiskach zlokalizowanych na terenie powiatu gliwickiego.

3 Należą do nich: - Składowisko Odpadów w Knurowie (przewidywane rok zamknięcia 2045), - Składowisko Odpadów w Pyskowicach (przewidywany rok zamknięcia 2015), - Składowisko Odpadów w Sośnicowicach (przewidywany rok zamknięcia 2009). Ponadto część zebranych odpadów komunalnych jest eksportowana poza teren powiatu. Szacuje się ilość odpadów eksportowanych na poziomie ok Mg (4%). Na teren powiatu gliwickiego są importowane odpady komunalne, łączny import tych odpadów można szacować na poziomie Mg. W powiecie gliwickim jest prowadzona również selektywna zbiórka odpadów. W 2003 roku na terenie powiatu ustawiono łącznie 232 sztuki pojemników (w tym 98 sztuk na szkło, 115 sztuki na tworzywa sztuczne, 10 sztuk na makulaturę i 9 sztuk na metale). W powiecie gliwickim w wyniku selektywnej zbiórki zebrano następujące ilości odpadów: szkła 409 Mg, tworzyw sztucznych - 94 Mg, makulatury 3 Mg, metali 17,5 Mg, co łącznie stanowi ok. 524 Mg odpadów. Poza tym, na terenie gmin powiatu gliwickiego prowadzi się selektywną zbiórkę odpadów wielkogabarytowych (zazwyczaj 2 razy do roku okres wiosenny i okres jesienny) oraz selektywną zbiórkę żużla (gmina Pilchowice). Na terenie gmin powiatu gliwickiego funkcjonują dzikie wysypiska, które są na bieżąco likwidowane na koszt urzędów gmin w ramach obowiązku utrzymania czystości i porządku w gminie. W 2003 roku z terenu miasta Pyskowice i gmin Gierałtowice oraz Toszek zebrano ok m 3 odpadów. Na terenie powiatu gliwickiego (gmina Gierałtowice) funkcjonuje firma GRUZ-BET zajmująca się profesjonalną przeróbką gruzu budowlanego. Brak danych dotyczących ilości zebranego gruzu budowlanego przez tę firmę z terenu powiatu gliwickiego. Na terenie powiatu gliwickiego wytworzono ok Mg osadów ściekowych, co stanowi ok. 900 Mg s. m. Większość gmin powiatu gliwickiego ma podpisaną umowę na odbiór zwłok zwierząt z Przedsiębiorstwem Utylizacji Odpadów Zwierzęcych PROFET (Zakład Utylizacji, ul. Pustkowska 18, Węgrów). Należy rozważyć lokalizację grzebowiska zwierząt zakażonych i dzikich na terenie powiatu gliwickiego w przypadku zaistnienia zagrożenia nadzwyczajnego. Szacunkowa ilość odpadów komunalnych powstająca na terenie całego powiatu gliwickiego wynosi ,08 Mg. Rzeczywista ilość odpadów zebrana przez firmy wywozowe w 2003 roku wynosi ,1 Mg, co stanowi ok. 67,5% oszacowanej ilości odpadów. W powiecie gliwickim zbiórkę odpadów niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych prowadzono tylko w niektórych gminach. Na terenie gmin: Pyskowice, Knurów i Pilchowice jest prowadzona zbiórka przeterminowanych lekarstw (na terenie aptek) oraz na terenie Knurowa prowadzona była na terenie sklepów, posiadających stosowne zezwolenia Starosty Gliwickiego, zbiórka akumulatorów (bd danych na

4 temat ilości odpadów zebranych w 2003 roku). Ponadto na terenie miasta Pyskowice jest prowadzona zbiórka baterii. Inicjatorem tej zbiórki jest MZGiK w Pyskowicach (bd danych na temat ilości odpadów zebranych w 2003 roku). Szacunkowa ilość odpadów niebezpiecznych w strumieniu odpadów komunalnych na terenie powiatu gliwickiego wynosi 232,3 Mg, z czego ok. 51% przypada na gminy miejskie, ok. 16%- na gminy miejsko-wiejskie, a pozostałe 33% przypada na gminy wiejskie. W prognozowaniu ilości odpadów komunalnych założono roczne zmiany emisji poszczególnych strumieni odpadów w odniesieniu do stanu aktualnego, uwzględniono zmiany demograficzne i trendy związane z rozwojem społeczno-gospodarczym miasta. Łączna ilość odpadów komunalnych dla powiatu gliwickiego wahać się będzie w granicach Mg/rok w 2004 do Mg/rok w W okresie 2004 do 2015 roku spodziewać się będzie można minimalnego wzrostu ilości odpadów komunalnych dla całego powiatu gliwickiego. W okresie od 2004 do 2015 roku łączna ilość odpadów niebezpiecznych w strumieniu opadów komunalnych wynosić będzie 231,2 Mg/rok w roku 2004 i 240,3 Mg/rok w roku Podobnie jak w przypadku odpadów komunalnych spodziewać się będzie można minimalnego wzrostu ilości odpadów niebezpiecznych w strumieniu odpadów komunalnych. W wyniku przeprowadzonej analizy stanu aktualnego w dziedzinie gospodarki odpadami komunalnymi, przeprowadzonych prognoz powstawania odpadów komunalnych do roku 2015 oraz zapisów zamieszczonych w powyższych dokumentach, przedstawiono cele strategiczne niezbędne do prowadzenia racjonalnej i usystematyzowanej gospodarki odpadami na terenie powiatu gliwickiego Nadrzędnym celem gospodarki odpadami komunalnymi jest: minimalizacja i eliminacja zagrożeń wynikających z gospodarowania odpadami w sektorze komunalnym. Cele dotyczące odpadów komunalnych do 2006: 1. objęcie zorganizowanym systemem zbierania odpadów komunalnych wszystkich mieszkańców powiatu gliwickiego, 2. podniesienie skuteczności selektywnej zbiórki odpadów (surowców wtórnych), 3. rozwój i podniesienie skuteczności selektywnej zbiórki odpadów w celu osiągnięcia maksymalnych limitów odzysku i recyklingu (zgodnie z Planem Gospodarki Odpadami dla województwa śląskiego): - odpadów wielkogabarytowych na poziomie 20%, - odpadów budowlanych na poziomie 15%, - odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych na poziomie 15%, 4. budowa Gminnych Punktów Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych (GPZON), 5. rozwój selektywnej zbiórki odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (odpady kuchenne i odpady zielone), 6. bieżąca likwidacja nielegalnych miejsc składowania odpadów (tzw. dzikich wysypisk ), 7. inwentaryzacja starych składowisk odpadów w celu rekultywacji oraz intensyfikacja działań w zakresie zamykania, rekultywacji lub modernizacji nieefektywnych składowisk odpadów komunalnych, 8. budowa/modernizacja instalacji do odzysku i unieszkodliwiania odpadów,

5 9. prowadzenie edukacji ekologicznej w zakresie prawidłowego funkcjonowania systemu gospodarki odpadami komunalnymi (m. in. selektywnej zbiorki). Cele dotyczące odpadów komunalnych na lata : 1. dalszy rozwój i podniesienie skuteczności selektywnej zbiórki odpadów w celu osiągnięcia maksymalnych limitów odzysku i recyklingu (zgodnie z Planem Gospodarki Odpadami dla województwa śląskiego): - odpadów wielkogabarytowych na poziomie: 60% (2010) - 80% (2015), - odpadów budowlanych na poziomie: 40% (2010) 60% (2015), - odpadów niebezpiecznych ze strumienia odpadów komunalnych na poziomie: 50 % (2010) 80% (2015), 2. dalszy rozwój selektywnej zbiórki odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (odpady kuchenne i odpady zielone), 3. skierowanie w 2010 roku na składowiska odpadów innych niż niebezpieczne i obojętnych nie więcej niż 75% (wagowo), a w % (wagowo) całkowitej ilości odpadów komunalnych ulegających biodegradacji (w stosunku do 1995 roku), 4. rozwój i wdrażanie nowoczesnych technologii odzysku i unieszkodliwiania odpadów, 5. prowadzenie edukacji ekologicznej w zakresie prawidłowego funkcjonowania systemu gospodarki odpadami komunalnymi (m. in. selektywnej zbiorki). Cele dotyczące odpadów opakowaniowych na lata Zgodnie z Planem Gospodarki Odpadami dla województwa śląskiego nadrzędnym celem dotyczącym odpadów opakowaniowych jest osiągnięcie limitów odzysku i recyklingu poszczególnych rodzajów odpadów opakowaniowych. Celem nadrzędnym w gospodarce komunalnymi osadami ściekowymi, zgodnie z Planem Gospodarki Odpadami dla województwa śląskiego jest: zwiększenie stopnia bezpiecznego wykorzystania osadów ściekowych wraz z poprawą ich jakości. Proponowany system gospodarki odpadami do 2015 roku Aby osiągnąć limity odzysku i recyklingu przedstawione w opracowaniu należy rozważyć wariantowe rozwiązania prowadzenia gospodarki odpadami komunalnymi na terenie powiatu gliwickiego. Powiat gliwicki ze względu na swój charakterystyczny kształt proponuje się podzielić na dwie strefy - strefę północną i strefę południową. Strefę południową natomiast stanowią gminy: Knurów (gmina miejska), Sośnicowice (gmina miejsko-wiejska) oraz gminy Pilchowice i Gierałtowice o charakterze wiejskim. Strefę północą powiatu gliwickiego stanowią następujące gminy: Pyskowice (gmina miejska), Toszek (gmina miejsko-wiejska) i dwie gminy wiejskie: Wielowieś i Rudziniec. Na południu powiatu, w Knurowie, funkcjonuje PPHU KOMART Sp. z o.o. (ul. Szpitalna 7).

6 PPHU KOMART jest właścicielem i zarządzającym składowiskiem odpadów. Składowisko to zostało uruchomione w 1997 roku. Przewidywany termin zamknięcia 2045 rok. Jest to składowisko odpadów innych niż nie niebezpieczne i obojętne oraz odpadów niebezpiecznych. Na terenie przedsiębiorstwa funkcjonuje zakład higienizacji (moc przerobowa 20 tys. Mg/rok) oraz kompostownia o mocy przerobowej 1460 Mg/rok. Poza tym KOMART planuje zrealizować do 2015 roku następujące inwestycje: budowa sortownia, budowa zakładu przetwarzania tworzyw sztucznych, rozbudowa składowiska. Na terenie gminy Sośnicowic, w Trachach, położone jest składowisko odpadów obojętnych (rok uruchomienia 1993, rok zamknięcia ). Właścicielem składowiska jest Urząd Miasta Sośnicowice, a zarządzającym Zakład Gospodarki Komunalnej i Mieszkaniowej w Sośnicowicach. ZGKiM dysponuje na swoim terenie ręczną linią doczyszczającą odpady pochodzące z selektywnej zbiórki oraz prasą do tworzyw sztucznych. Nie planuje się żadnych inwestycji. Po roku 2009 składowisko zostanie rekultywowane. Jednakże na terenie ZGKiM planowane jest uruchomienie Gminnego Punktu Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych (GPZON). Proponuje się wobec powyższego, że do 2009 roku gmina Sośnicowice będzie nadal korzystała ze składowiska odpadów w Sośnicowicach (gmina Sośnicowice) a pozostałe gminy ze składowiska w Knurowie. Po 2009 roku (tzn. po zamknięciu składowiska odpadów w Sośnicowicach) proponuje się aby odpady pochodzące ze wszystkich gmin strefy południowej deponować wyłącznie na składowisku w Knurowie. Na północy powiatu gliwickiego funkcjonuje składowisko odpadów na terenie miasta Pyskowice (dzielnica Zaolszany). Jest to składowisko odpadów innych niż nie niebezpieczne i obojętne, którego zarządzającym jest EKOFOL II (Bytom, Korfantego 45). Składowisko to zostało uruchomione w 1995 roku, planowany rok zamknięcia 2015). Na terenie składowiska planuje się budowę kompostowni i sortowni. Na terenie miasta Pyskowice działa Miejskie Przedsiębiorstwo Gospodarki Komunalnej Sp. z o.o. MPGK. MPGK dysponuje specjalistycznym sprzętem do wywozu, zbierania i segregacji odpadów. Proponuje się wobec powyższego, że odpady komunalne pochodzące z 4 gmin strefy północnej będą kierowane na składowisko w Pyskowicach. Dopuszcza się zmianę przynależności gmin do powyższych stref, w szczególności dla gmin leżących na ich granicy, np. ze względu na koszt transportu odpadów do składowiska strefowego. Zgodnie z Planem Gospodarki Odpadami dla województwa śląskiego składowiska w Knurowie i Pyskowicach są określane jako składowiska o zasięgu ponadlokalnym, natomiast składowisko w Sośnicowicach - jako składowisko lokalne. Proponuje się dla powiatu gliwickiego następujące rozwiązania wariantowe gospodarki odpadami komunalnymi: Wariant I polega na rozszerzeniu selektywnej zbiórki odpadów dokupienie pojemników i/lub (w zależności od warunków gminy) rozszerzenie asortymentu zbieranych odpadów: szkło, tworzywa sztuczne, metale i makulatura. Odpady te będą zbierane w systemie pojemnikowym i/lub workowym w zależności od charakteru gminy. Odpady zmieszane będą zbierane w dotychczasowy sposób.

7 Wariant II nazywany sposobem mokre-suche polega na wprowadzeniu zbiórki odpadów do dwóch pojemników. Do pojemnika suche będą zbierane wszystkie opakowania, do pojemnika mokre będą zbierane pozostałe odpady, w tym organiczne (biodegradowalne). W tym wariancie należy rozważyć stopniowe wycofywanie się ze zbiórki surowców wtórnych. Nie jest możliwe wdrożenie tego samego wariantu na terenie całego powiatu, tj. we wszystkich gminach, ze względu na ich charakter. Na terenie powiatu gliwickiego są dwie gminy miejskie, dwie gminy miejsko-wiejskie i cztery gminy wiejskie. W gminach miejskich są możliwe do realizacji oba warianty, w gminach miejsko-wiejskich w mieście-oba warianty, a na terenie wsi- wariant I. Na terenie gmin wiejskich nie jest możliwy do realizacji wariant II ze względu na to, że odpady mokre (biodegradowalne) są wykorzystywane indywidualnie przez wytwórców (kompostowanie). Ostatecznego wyboru wariantów należy oczekiwać w planach gospodarki odpadami dla poszczególnych gmin. W celu funkcjonowania zbiórki odpadów z sektora komunalnego oprócz składowisk odpadów niezbędnymi elementami są: kompostownia, sortownia, stacja przerobu gruzu budowlanego lub firma wykonującą tę usługę, stacja przerobu odpadów wielkogabarytowych, punkty zbiórki odpadów niebezpiecznych. Na podstawie przeprowadzonej ankietyzacji stwierdzono, że system workowy będzie obowiązywał na terenie następujących gmin: Sośnicowice i Pilchowice (podobnie jak dotychczas) oraz w gminie Rudziniec i Gierałtowice (planuje się wycofanie się ze zbiórki w systemie pojemnikowym i wprowadzenie systemu workowego). System pojemnikowy będzie obowiązywał na terenie gmin: Pyskowice, Toszek, Wielowieś. Natomiast w Knurowie w zabudowie wielorodzinnej będzie funkcjonował system pojemnikowy, a w zabudowie jednorodzinnej system workowy. W opracowaniu przedstawiono ilości pojemników, które należałoby dokupić, aby selektywną zbiórką odpadów (tworzywa sztuczne, szkło, metale i makulatura) objąć cały powiat gliwicki. Odpady wielkogabarytowe kierowane będą poza teren powiatu gliwickiego do specjalistycznych firm unieszkodliwiających. Odpady tego rodzaju będą zbierane w sposób okresowy przez firmy wywozowe wg harmonogramu zbiórki oraz na indywidualne zamówienie. Proponowany system zbiórki odpadów niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych stanowi uzupełniający i konieczny do wdrożenia element każdego z przedstawionych powyżej wariantów prowadzenia gospodarki odpadami komunalnymi na terenie powiatu gliwickiego. Zgodnie z założeniami Krajowego Planu Gospodarki Odpadami oraz Planu Gospodarki Odpadami dla województwa śląskiego, a także zgodnie z Kompleksowym Programem Gospodarki Odpadami Niebezpiecznymi w rejonie Polski południowej proponuje się wdrożenie systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi opartego o dwa Gminne Punkty Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych, tzw. GPZON oraz o Mobilne Punkty Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych.

8 Dla optymalnego rozwiązania tego problemu proponuje się zorganizowanie dwóch stacjonarnych punktów (GPZON) w strefie północnej i w strefie południowej. Obecnie tylko gmina Sośnicowice zgłosiła chęć do prowadzenia pilotażowej zbiórki odpadów niebezpiecznych na swoim terenie. W ramach proponowanego systemu zbierane będą m. in. następujące rodzaje odpadów niebezpiecznych: baterie, świetlówki, oleje i smary, resztki farb i lakierów, rozpuszczalniki, przeterminowane lekarstwa, opakowania po substancjach niebezpiecznych, tj. np. środki ochrony roślin oraz wycofany z użytku sprzęt elektryczny i elektroniczny. Proponowany GPZON będzie obsługiwał w sposób systemowy (wg harmonogramu) zbiórkę odpadów niebezpiecznych z obszarów budownictwa wielorodzinnego i jednorodzinnego oraz małych i średnich przedsiębiorstw z terenu poszczególnych gmin powiatu. Odpady niebezpieczne będą od ludności odbierane bezpłatnie, natomiast korzystanie z systemu przez małe i średnie przedsiębiorstwa wiązać się będzie z opłatą za tę usługę. Odpady z sektora gospodarczego Oceny stanu aktualnego odpadami pochodzącymi z sektora gospodarczego dokonano na podstawie przeprowadzonej ankietyzacji i sprawozdań przekazanych przez podmioty gospodarcze do Urzędu Marszałkowskiego Województwa Śląskiego. Dla tych podmiotów, które nie odpowiedziały na ankietę i nie przekazały sprawozdania do Urzędu Marszałkowskiego, ilość wytwarzanych odpadów została określona na podstawie decyzji dotyczących pozwoleń na wytwarzanie odpadów wydanych przez Wojewodę Śląskiego lub Starostę Powiatu Gliwickiego W wyniku przeprowadzonej analizy stwierdzono, że na terenie powiatu gliwickiego podmioty gospodarcze wytworzyły ok. 3,2 mln Mg odpadów, z czego niecałe 1,0 % stanowią odpady niebezpieczne (ok. 31tys. Mg). Należy podkreślić, że określone w wyniku analizy ilości odpadów nie odzwierciedlają stanu faktycznego powstających odpadów w sektorze gospodarczym, ponieważ tylko ok. 20% ankietyzowanych podmiotów gospodarczych udzieliło odpowiedzi na ankiety. Poza tym, przedstawione ilości odpadów są zaniżone gdyż nie obejmują odpadów wytwarzanych we wszystkich małych podmiotach gospodarczych. Na terenie powiatu gliwickiego w sektorze gospodarczym głównymi wytwórcami odpadów innych niż niebezpieczne (wytwarzającymi ponad 1 tys. Mg odpadów) w 2003 r., były następujące podmioty gospodarcze: - Kompania Węglowa KWK Szczygłowice w Knurowie, - Kompania Węglowa KWK Knurów. Ilość odpadów pochodzących z grupy 01 (Odpady powstające przy poszukiwaniu, wydobywaniu, fizycznej i chemicznej przeróbce rud oraz innych kopalin) to ok ,6 Mg odpadów, co stanowi około 98% całkowitej ilości odpadów innych niż niebezpieczne, wytworzonych w całym sektorze gospodarczym. Kolejne grupy pod względem największej ilości wytworzonych odpadów innych niż niebezpieczne to: - grupa Mg, - grupa Mg, - grupa Mg, - grupa Mg,

9 - grupa Mg. Odpady powstające przy poszukiwaniu, wydobywaniu, fizycznej i chemicznej przeróbce rud oraz innych kopalin -grupa 01 Kompania Węglowa KWK Szczygłowice w Knurowie i Kompania Węglowa KWK Knurów wytworzyły w 2003 roku prawie 100% odpadów pochodzących z grupy 01. Pozostali wytwórcy tej grupy odpadów to: Przedsiębiorstwo Transportu Kolejowego i Gospodarki Kamieniem oraz BUDIMEX DROMEX. Większość odpadów z tej grupy została wytworzona na terenie miasta Knurowa. Odpady z budowy, remontów i demontażu obiektów budowlanych infrastruktury drogowej grupa 17 Głównymi wytwórcami są następujące podmioty gospodarcze: - Kompania Węglowa KWK Szczygłowice ok Mg, - Kompania Węglowa KWK KNURÓW ok Mg, - OPERATOR ok. 380 Mg, - KADEX ok. 24 Mg, - EKO-PRO-HUT ok. 20 Mg. Odpady z podgrupy stanowiły ok. 76% całkowitej ilości odpadów grupy 17 i zostały wytworzone w Kompanii Węglowej KWK Szczygłowice. Odpady pochodzące z podgrupy stanowią ok. 18,5% całkowitej ilości odpadów z grupy 17. Pozostałą część stanowią odpady o kodach: 1701, i Odpady opakowaniowe; sorbenty, tkaniny do wycierania, materiały filtracyjne i ubrania ochronne nieujęte w innych grupach grupa 15 Na terenie powiatu gliwickiego powstało ponad Mg odpadów z grupy 15. Wytworzono największą ilość odpadów o kodzie (zmieszane odpady opakowaniowe). Głównymi wytwórcami odpadów o kodzie są firmy LAMINAT i KARINA ze Stanicy. Firma LAMINAT wytworzyła Mg odpadów, a firma KARINA Mg opadów. Pozostała ilość odpadów grupy 15 pochodzi z podmiotów gospodarczych tj. PACTIV (35 Mg), KWK Knurów (2,28 Mg), KATEX (4 Mg), Fabryka Ceramiki Budowlanej Wacław Jopek (4 Mg). Odpady z procesów termicznych grupa 10 Na terenie powiatu gliwickiego wytworzono ok. 600 Mg odpadów z procesów termicznych, w tym ponad 500 Mg odpadów o kodzie (żużle, popioły paleniskowe i pyły z kotłów) oraz ok. 84 Mg odpadów o kodzie (wybrakowane wyroby ceramiczne, cegły, kafle i ceramika budowlana (po przeróbce termicznej)). Największym wytwórcą odpadów o kodach i jest Fabryka Ceramiki Budowlanej "Wacław Jopek, która wytworzyła odpowiednio: ok. 260 Mg i ok. 84 Mg tych odpadów. Odpady nieujęte w innych grupach grupa 16

10 Odpady nieujęte w innych grupach stanowią ok. 260 Mg. Dominującymi pod względem wytworzonych ilości odpadów są następujące podgrupy odpadów: i Odpady należące do podgrupy stanowią ok. 91 Mg, z czego ok. 90 Mg to odpady o kodzie (zużyte urządzenia inne niż wymienione w do ), które zostały wytworzone w KWK Knurów. Zużyte opony (kod ) wytworzyło 8 podmiotów gospodarczych (wg przeprowadzonej analizy dostępnych informacji), które łącznie wytworzyły ok. 27 Mg tych odpadów. Odpady z instalacji i urządzeń służących zagospodarowaniu odpadów, z oczyszczalni ścieków oraz z uzdatniania wody pitnej i wody do celów przemysłowych (grupa 19) W 2003 roku powstało ok. 200 Mg. odpadów grupy 19. Większość tych odpadów, (tj. ok. 85,2%) stanowiły odpady z oczyszczania ścieków (podgrupa 19 08) - których powstało ok. 170 Mg - zwłaszcza odpady o kodzie (skratki) oraz odpady o kodzie (zawartość piaskowników). Największymi wytwórcami odpadów z podgrupy są: Przedsiębiorstwo Wodociągów i Kanalizacji w Knurowie (96,5 Mg) oraz Fabryka Ceramiki Bud "Wacław Jopek" (60,5 Mg). Łącznie na terenie powiatu gliwickiego procesom odzysku i unieszkodliwienia poddano Mg odpadów innych niż niebezpieczne, z czego 94,2% (3,3 tys. Mg) to odpady pochodzące z grupy 01 i wytworzone na terenie Knurowa. Zezwolenie Wojewody Śląskiego na prowadzenie działalności w zakresie odzysku i unieszkodliwienia odpadów innych niż niebezpieczne posiada PPHU KOMART (ŚR-II- 6622/18/2/D/02 z dnia 1 lipca 2002 roku) i KWK Knurów (ŚR-II-6622/42/2/02 z dnia 28 czerwca 2002 roku). Na podstawie uzyskanych ankiet stwierdzono, że na terenie powiatu gliwickiego funkcjonują 4 instalacje do odzysku i unieszkodliwienia odpadów innych niż niebezpieczne, pochodzących z sektora gospodarczego. Na terenie powiatu gliwickiego obecnie funkcjonuje 5 składowisk odpadów. Na terenie powiatu gliwickiego zlokalizowane są również nieczynne składowiska odpadów. Należą do nich: - składowisko odpadów komunalnych przy ul. Stawowej w Knurowie, - składowisko odpadów ZTS KRYWAŁD-ERG S.A w Knurowie, - składowisko odpadów komunalnych w Świbiu, gmina Wielowieś. Zmiany w ilości i jakości wytwarzanych odpadów wytwarzanych odpadów w sektorze gospodarczym w powiecie gliwickim do roku 2015 zależeć będą od rozwoju gospodarczego powiatu. Informacje uzyskane z ankietyzowanych zakładów przemysłowych, szczególnie największych wytwórców odpadów, jak również dane zawarte w Planie Gospodarki Odpadami dla województwa śląskiego nie pozwalają oszacować ilości wytwarzanych odpadów do 2015 roku. Jedynie 8 podmiotów prowadzących działalność przedstawiło prognozowane ilości odpadów powstających w wyniku prowadzonej przez nie działalności, przy czym największy wśród nich wytwórca odpadów swoje prognozy przedstawił w sposób fragmentaryczny. Ze względu na powyższe, w prognozach nie można było ująć wszystkich rodzajów odpadów powstających na terenie miasta.

11 Z prognoz wynika, że ilość odpadów wytwarzanych na powiatu gliwickiego w sektorze gospodarczym będzie w większości utrzymywała się na tym samym poziomie. Należy podkreślić, że ze względu na niekompletność dostępnych danych, przedstawione prognozy należy traktować jedynie jako szacunek dokonany na dużym stopniu ogólności. Odpady niebezpieczne z sektora gospodarczego Źródłem powstawania odpadów niebezpiecznych są zakłady przemysłowe (małe, średnie i duże przedsiębiorstwa) oraz obiekty infrastruktury. Odpady niebezpieczne pochodzące z sektora gospodarczego są wykorzystywane na miejscu lub przekazywane zewnętrznym odbiorcom w celu ich odzysku lub unieszkodliwienia. Odpady niebezpieczne stanowią szczególne zagrożenie dla zdrowia ludzi i środowiska, z tego względu gospodarka nimi wymaga szczególnej kontroli i zorganizowania systemu gospodarowania nimi. Ocena stanu aktualnego gospodarki odpadami niebezpiecznymi polegała na analizie informacji pochodzących z: - decyzji wydanych przez organy administracji (Starostwo Powiatowe oraz Urząd Wojewódzki), - ankiet uzyskanych z poszczególnych przedsiębiorstw, - sprawozdań przesyłanych przez podmioty gospodarcze do Urzędu Marszałkowskiego. W załączniku 4-1przedstawiono zestawienie ilości odpadów niebezpiecznych wytworzonych w sektorze gospodarczym wytworzonych na terenie powiatu gliwickiego w 2003 roku. Całkowita ilość wytworzonych odpadów niebezpiecznych wynosiła w 2003 roku ok. 31 tys. Mg. Dominującymi grupami odpadów pod względem ilości są: grupa ,5 Mg (67,7% całkowitej ilości wytworzonych odpadów niebezpiecznych), grupa ,4 Mg (23,2%), grupa ,1 Mg (3,9%), grupa ,5 Mg (1,9%) i grupa ,8 Mg (1,6%). Pozostałe grupy stanowią ok. 1,7% całkowitej ilości wytworzonych w 2003 roku odpadów niebezpiecznych. Wśród grupy odpadów niebezpiecznych należy szczególnym sposobem postępowania objąć tzw. specyficzne odpady niebezpieczne. Należą do nich m. in.: odpady zawierające PCB, oleje odpadowe, baterie i akumulatory, pestycydy, zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne, wycofane pojazdy samochodowe, odpady medyczne i weterynaryjne oraz odpady zawierające azbest. Na terenie powiatu była prowadzona w 2003 roku zbiórka przeterminowanych lekarstw w następujących gminach: Pyskowice, Knurów i Pilchowice. Obecnie brak danych nt. ilości zebranych lekarstw. Na terenie powiatu zarejestrowano obecnie 36 punktów sprzedaży wyrobów farmaceutycznych, 4 szpitale, 125 praktyk lekarskich, 31 praktyk stomatologicznych i 48 placówek związanych z ochroną zdrowia ludzkiego (wg GUS). Zgodnie z obowiązującym katalogiem odpadów (Dz. U. Nr 112, poz z 2001 roku) niebezpieczne odpady medyczne zakwalifikowano do grupy 18 (Odpady medyczne i weterynaryjne), podgrupy (Odpady z diagnozowania, leczenia i profilaktyki medycznej). W wyniku przeprowadzonej analizy, stwierdzono, że w placówkach medycznych w powiecie gliwickim wytworzono łącznie ok. 23 Mg odpadów medycznych.

12 Oleje odpadowe należą do odpadów pochodzących ze źródeł bardzo rozproszonych. Na terenie powiatu gliwickiego oleje odpadowe pochodzą przede wszystkim z przemysłu, PKP, koncernów energetycznych oraz stacji paliw i warsztatów samochodowych a także z firm transportowych. Zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Środowiska z dnia r. w sprawie katalogu odpadów (Dz. U. Nr 112, poz. 1206) oleje zostały zaklasyfikowane do grupy 13 Oleje odpadowe i odpady ciekłych paliw (z wyłączeniem olejów jadalnych oraz grup 05, 12 i 19). Po przeprowadzeniu analizy zebranych informacji oraz ich weryfikacji, stwierdzono, że ilość olejów odpadowych powstałych w 2003 roku w sektorze gospodarczym wynosi ok Mg. W Knurowie jest zorganizowana zbiórka olejów odpadowych w punktach wymiany olejów. Brak danych nt. ilości zebranych olejów w 2003 roku. Awas Polska jest największym wytwórcą odpadów pochodzących z grupy 13, ilość odpadów wytworzona przez tę firmę stanowi 98,6% całkowitej ilości odpadów grupy 13. Pozostałe firmy wytworzyły tylko ok. 0,2% odpadów z tej grupy. W wyniku przeprowadzonej analizy, stwierdzono, że na terenie powiatu gliwickiego w 2003 roku powstały następujące ilości odpadów: Baterie i akumulatory ołowiowe ok. 12 Mg Baterie i akumulatory niklowo-kadmowe ok. 2,1 Mg, Selektywnie gromadzony elektrolit z baterii i akumulatorów ok. 1,1 Mg co stanowi łącznie ok. 15,2 Mg. Ilość samochodów przeznaczonych do unieszkodliwienia (kasacji) wynosiła w 2002 i 2003 roku odpowiednio 169 i 77 sztuk. Natomiast ilość samochodów wyrejestrowanych w 2002 i 2003 roku wynosiła odpowiednio 99 i 106 sztuk. Zarówno w 2002 roku, jak i w 2003 roku po ok sztuk samochodów zostało przerejestrowanych do innych urzędów na terenie kraju. Zbiórkę wraków samochodowych prowadzi się na terenie Knurowa i Sośnicowic. Brak danych na temat ilości zebranych odpadów w 2003 roku. Zużyte urządzenia elektryczne i elektroniczne pochodzą z następujacych źródeł: gospodarstwa domowe oraz inni użytkownicy, tj. przemysł, instytucje, biura, szpitale i handel. Na terenie powiatu gliwickiego nie prowadzi się zbiórki zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Szacunkowa ilość odpadów elektrycznych i elektronicznych powstających na terenie powiatu gliwickiego wynosi ok. 464 Mg. Na terenie powiatu gliwickiego znajduje się składowisko, mogilnik i magazyny przeterminowanych środków ochrony roślin. W wyniku przeprowadzonej analizy stwierdzono, że ilość niebezpiecznych odpadów pestycydowych zgromadzonych na terenie powiatu wynosi ok. 72,5 Mg. Wytwórcami niewielkich ilości niebezpiecznych odpadów o kodach oraz są rolnicy, dystrybutorzy środków ochrony roślin oraz Instytut Ochrony Roślin w Sośnicowicach (odpady powstają w wyniku działalności statutowej Instytutu). W wyniku przeprowadzonej analizy stwierdzono, że na terenie powiatu gliwickiego wytworzono

13 następujące ilości odpadów azbestowych: Mg Mg, ,31 Mg, ,73 Mg, co daje łącznie ok Mg. Zgodnie z pismem (PINB-0717/5/04) Powiatowego Inspektoratu Nadzoru Budowlanego powiatu gliwickiego przedstawiono wykaz zgłoszonych obiektów zawierających elementy z udziałem azbestu (ok. 120 budynków). Wg danych z gmin, na terenie gminy Pilchowice zinwentaryzowano m 2 płyt azbestowych, w tym m 2 płyt pochodzi od osób fizycznych. Na podstawie informacji o wykorzystanych PCB przekazanych do Urzędu Wojewódzkiego w Katowicach przez KWK Knurów (pismo Nr MGO/209/2003) stwierdzono, że firma ta posiada 4730 całych urządzeń zawierających PCB oraz ok. 18 Mg oleju zawierającego PCB. Brak danych dotyczących zawartości PCB. Do innych rodzajów odpadów niebezpiecznych specyficznych należą: 1. Odpady z przemysłu fotograficznego i usług fotograficznych, grupa 09, w tym: Wodne roztwory wywoływaczy i aktywatorów 0,125 Mg (Szpital Chorób Płuc i Gruźlicy w Pilchowicach), Roztwory utrwalaczy 0,099 Mg (Szpital Chorób Płuc i Gruźlicy w Pilchowicach), co stanowi łącznie ponad 0,2 Mg. 2. Lampy fluorescencyjne o kodzie (Zużyte urządzenia zawierające niebezpieczne elementy inne niż wymienione w ) w ilości 130,8 Mg. Specyficzne odpady niebezpieczne stanowią ok. 86% (ok Mg) całkowitej ilości odpadów niebezpiecznych pochodzących z sektora gospodarczego. Prognozowanie zmian dotyczących ilości i jakości wytwarzanych odpadów w perspektywie 2011 roku w sytuacji poważnych zmian restrukturyzacyjnych w gospodarce oraz zmiennej koniunktury gospodarczej jest zadaniem niezmiernie trudnym. Przewidywane zmiany ilościowe i jakościowe odpadów wytwarzanych w powiecie gliwickim w najbliższych latach, wobec braku realnych przesłanek, wynikających m.in. z faktu, że nie wszyscy ankietyzowani przedsiębiorcy przedstawili prognozy w zakresie perspektywicznego wytwarzania odpadów, oparto głównie na dostępnych prognozach (założeniach) rozwoju poszczególnych sektorów gospodarczych, uwarunkowaniach wynikających z charakteru powiatu oraz szacunkach zawartych w Planie Gospodarki Odpadami dla województwa śląskiego. Z tego powodu przedstawione dane należy traktować jako bardzo orientacyjne, wskazujące wyłącznie na tendencje w zakresie wytwarzania odpadów. W tabeli tej przedstawiono prognozy powstawania niektórych grup odpadów niebezpiecznych z

14 sektora gospodarczego (dane pochodzą z ankietyzowanych zakładów). Analizując dane należy stwierdzić, że prognozuje się powstawanie największej ilości odpadów pochodzących z grup: 12 i 15. Do podmiotów gospodarczych, które prognozują powstawanie największej ilości odpadów należą: Przedsiębiorstwo transportu Kolejowego i Gospodarki Kamieniem oraz Fabryka Ceramiki Budowlanej Wacław Jopek Na podstawie analizy stanu aktualnego gospodarki odpadami niebezpiecznymi na terenie powiatu gliwickiego oraz projektu Planu Gospodarki Odpadami dla województwa śląskiego, przyjęto następujące cele dotyczące racjonalnej gospodarki odpadami niebezpiecznymi do zrealizowania na terenie powiatu gliwickiego w latach : Cel dotyczący odpadów medycznych i weterynaryjnych Minimalizacja negatywnego oddziaływania na środowisko odpadów medycznych i weterynaryjnych, Cel dotyczący olejów odpadowych Uzyskanie poziomu odzysku olejów odpadowych (smarowych) do roku 2007 w wysokości 50% w stosunku do ilości wprowadzanej na rynek, i poziomu recyklingu w wysokości 35% zgodnie z rozporządzeniem z dnia 29 maja 2003 roku w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. Nr 104, poz. 982) Cel dotyczący akumulatorów i baterii Stuprocentowy odzysk akumulatorów ołowiowych oraz osiągnięcie zakładanych poziomów odzysku i recyklingu dla pozostałych baterii i akumulatorów zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 29 maja 2003 r. w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. Nr 104, poz. 982) w ilości: - akumulatory Ni-Cd wielkogabarytowe 60% w 2006 r., 70% w 2007 r., - akumulatory Ni-Cd małogabarytowe 45% w 2006 r., 50% w 2007 r., - pozostałe baterie (z wyłączeniem cynkowo-węglowych i alkalicznych ) 30% w 2006 r. i 50% w 2007 r. Cel dotyczący wycofanych z eksploatacji pojazdów samochodowych Kontrolowany odzysk i recykling wyeksploatowanych pojazdów samochodowych poprzez spełnienie wymogów umieszczonych w projektowanej ustawie o recyklingu pojazdów wycofanych z eksploatacji (projekt z dnia 18 grudnia 2002), Cel dotyczący odpadów elektrycznych i elektronicznych Stworzenie systemu selektywnej zbiórki odpadów elektrycznych i elektronicznych oraz odzysk i recykling zużytych urządzeń klimatyzacyjnych, chłodniczych i zamrażających oraz pomp ciepła zawierających substancje zubożajace warstwę ozonową do 2007 roku zgodnie z rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 29 maja 2003 roku w sprawie rocznych poziomów odzysku i recyklingu odpadów opakowaniowych i poużytkowych (Dz. U. Nr 104, poz. 982). Cel dotyczący odpadów zawierających azbest Bezpieczne dla zdrowia usunięcie wyrobów zawierających azbest i unieszkodliwianie poprzez składowanie na wyznaczonych do tego celu obiektach zgodnie z Programem usuwania azbestu i wyrobów zawierających azbest stosownych na terytorium Polski (do roku 2032 terytorium Polski powinno być oczyszczone z azbestu i powinny być usunięte wszystkie stosowane wyroby azbestowe),

15 Cel dotyczący odpadów zawierających PCB Całkowite wyeliminowanie odpadów zawierających PCB ze środowiska do 2010 r. (poprzez kontrolowane unieszkodliwianie PCB oraz dekontaminację lub unieszkodliwienie urządzeń zawierających PCB), Proponuje się wdrożenie systemu gospodarki odpadami niebezpiecznymi opartego na sieci Gminnych Punktów Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych (GPZON). Zorganizowanie GPZON ma na celu ułatwienie zbiórki odpadów niebezpiecznych ze źródeł rozproszonych, tj. małe i średnie przedsiębiorstwa oraz mieszkańcy Do odpadów niebezpiecznych przyjmowanych do GPZON należą: przeterminowane farmaceutyki, farby i lakiery oraz opakowania po nich, przeterminowane środki ochrony roślin wraz z opakowaniami, zużyte baterie i akumulatory małogabarytowe, lampy fluorescencyjne, oleje i smary, emulsje olejowe, chemikalia i rozpuszczalniki, urządzenia elektryczne i elektroniczne. Alternatywnie dla małych i średnich przedsiębiorstw, podobnie jak dla zabudowy jednorodzinnej i wielorodzinnej, należy rozważyć również możliwość wdrożenia zbiórki obwoźnej odpadów niebezpiecznych z wykorzystaniem specjalnego pojazdu tzw. Mobilnego Punktu Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych obsługującego określony teren zgodnie z ustalonym harmonogramem. Przewidywane zadania do realizacji w gospodarce odpadami na terenie powiatu gliwickiego na lata Proponowane przedsięwzięcia w dziedzinie gospodarowania odpadami w powiecie gliwickim obejmują szereg działań pozainwestycyjnych oraz zadań inwestycyjnych. Zadania pozainwestycyjne dotyczą przede wszystkim : - zintensyfikowanie działań organizacyjnych umożliwiających rozwój selektywnej zbiórki odpadów komunalnych z wyodrębnieniem surowców wtórnych, odpadów biodegradowalnych oraz niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych, - podjęcia działań związanych ze zwiększeniem skuteczności istniejącego i przyszłościowego systemu gospodarki odpadami, - opracowania i wdrożenia rozwiązań organizacyjnych zapewniających właściwe bieżące zarządzanie strumieniami odpadów (pozwolenia, organizacja systemów zbiórki, transportu i przerobu, ewidencja, rejestracja, monitoring), - opracowania programów likwidacji odpadów niebezpiecznych (zawierających substancje niebezpieczne, głównie metale ciężkie i trwałe zanieczyszczenia organiczne), - realizacji powiatowego programu usuwania azbestu, - inwentaryzacji i oceny zagrożeń oraz problemów wymagających rozwiązania, - propagowania nowoczesnych technik odzysku i unieszkodliwiania odpadów (BAT) - inicjowania konieczności wdrażania w przedsiębiorstwach zasad czystej produkcji i zarządzania środowiskowego, - wdrażania mechanizmów ekonomicznych stymulujących właściwe zagospodarowanie odpadów,

16 - sposobów pozyskiwania funduszy na realizację zaplanowanych przedsięwzięć, - edukacji i szkolenia, szczególnie w zakresie zmian w prawodawstwie i postępowania z odpadami niebezpiecznymi. Zadania inwestycyjne obejmują przedsięwzięcia w zakresie budowy niezbędnego potencjału technicznego warunkującego właściwe zagospodarowanie odpadów jak np. budowa obiektów związanych z zagospodarowaniem odpadów, zbiórką i segregacją odpadów niebezpiecznych, zakup i instalacja urządzeń, środki transportu, likwidacja obiektów wyeksploatowanych stwarzających szczególne zagrożenie niekontrolowanym uwalnianiem się substancji niebezpiecznych, w tym składowisk odpadów przemysłowych. Aby podejmowane działania pozainwestycyjne i inwestycyjne przyniosły wymierne efekty ekologiczne i ekonomiczne muszą one być w pełni zgodne z działaniami sprecyzowanymi w m. in. Planie Gospodarki Odpadami dla województwa śląskiego. W tabeli 5-1 przestawiono niezbędne do zrealizowania w powiecie gliwickim przedsięwzięcia (lata ) wraz z jednostkami odpowiedzialnymi za ich realizację, okresem realizacji, szacunkowymi kosztami oraz potencjalnymi źródłami ich finansowania. Źródła finansowania inwestycji ekologicznych związanych z gospodarką odpadami można podzielić na trzy grupy: - publiczne - np. pochodzące z budżetu państwa, miasta lub gminy lub pozabudżetowych instytucji publicznych, - prywatne - np. z banków komercyjnych, funduszy inwestycyjnych, towarzystw leasingowych, - prywatno-publiczne - np. ze spółek prawa handlowego z udziałem gminy. Dominującymi formami finansowania inwestycji ekologicznych są: - zobowiązania kapitałowe - kredyty, pożyczki, obligacje, leasing, - udziały kapitałowe - akcje i udziały w spółkach, - dotacje. Wymienione formy finansowania mogą występować łącznie. W Polsce występują najczęściej następujące formy finansowania inwestycji w zakresie gospodarki odpadami: - fundusze własne inwestorów, - pożyczki, dotacje i dopłaty do oprocentowania preferencyjnych kredytów udzielane przez Narodowy i Wojewódzkie Fundusze Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej, - kredyty preferencyjne udzielane np. przez Bank Ochrony Środowiska (BOŚ S.A.) z dopłatami do oprocentowania lub ze środków donatorów, kredyty komercyjne, kredyty konsorcjalne, - zagraniczna pomoc finansowa udzielana poprzez fundacje i programy pomocowe (np. z ekokonwersji poprzez EKOFUNDUSZ, konwersji długu wobec Finlandii, fundusz), - kredyty międzynarodowych instytucji finansowych (Europejski Bank Odbudowy i Rozwoju - EBOiR, Bank Światowy), - kredyty i pożyczki udzielane przez banki komercyjne, - leasing.

17 Organizacja i zasady monitoringu systemu gospodarki odpadami na terenie powiatu gliwickiego Podstawą właściwego systemu oceny realizacji Planu jest prawidłowy system sprawozdawczości oparty na wskaźnikach stanu środowiska i zmiany oddziaływań na środowisko, a także na wskaźnikach świadomości ekologicznej. Odpowiedni zestaw wskaźników zapewnia sprawne przeprowadzenie monitoringu przedsięwzięć oraz analiz porównawczych i tematycznych, dostarczających rzetelnej informacji o stopniu wdrażania planu. W dokumencie przedstawiono zestawy wskaźników monitoringu Planu Gospodarki Odpadami, wskaźniki monitoringu prowadzone przez przedsiębiorstwa odpowiedzialne za zbiórkę, transport, odzysk i unieszkodliwianie odpadów komunalnych oraz terminy sprawozdań z monitoringu prowadzonego przez organa odpowiedzialne za realizację Planu Gospodarki Odpadami dla powiatu gliwickiego. Określenie wskaźników monitoringu Planu Gospodarki Odpadami wymaga posiadania odpowiednich informacji: - pochodzących z monitoringu środowiska (grupa A). - pochodzących z przeprowadzenia odpowiednich badań społecznych (grupa B), Dane analizowane na bieżąco pozwolą na rozpoznanie trudności i ewentualnych opóźnień w realizacji konkretnych przedsięwzięć, szczególnie inwestycyjnych oraz na ocenę zaangażowania poszczególnych ogniw odpowiedzialnych za ich wykonanie. Elementem wspomagającym system sprawozdawczości oparty na wskaźnikach środowiskowych może być komputerowy system gospodarki odpadami. Właściwe ukierunkowanie systemu przepływu informacji z przedsiębiorstw do bazy, w celu stałego uaktualniania danych, a także obserwacja zachodzących zmian, będą dawały aktualny obraz skuteczności wdrażania i stopnia realizacji w czasie, zamierzonych w planie celów. Natomiast cykliczna aktualizacja danych (w cyklu półrocznym lub rocznym) stworzy korzystne warunki do prowadzenia stałego bilansu odpadów komunalnych, niebezpiecznych i przemysłowych wytwarzanych bądź poddawanych procesom odzysku i unieszkodliwiania na terenie powiatu lub poza nim. Edukacja ekologiczna Ważnym elementem realizacji Programu Gospodarki Odpadami jest świadomość ekologiczna społeczeństwa, biorącego aktywny udział w procesie zagospodarowania odpadów. Edukacja ekologiczna jest procesem, którego głównym celem jest ukształtowanie aktywnej i odpowiedzialnej postawy mieszkańców powiatu gliwickiego w sferze konsumpcji, a także postępowania z odpadami. W zakresie gospodarki odpadami świadomość ekologiczna społeczeństwa jest nadal niewystarczająca, dlatego też konieczne jest przeprowadzanie edukacji ekologicznej. Stosuje się dwa rodzaje edukacji ekologicznej: - formalną obejmującą kształcenie dzieci i młodzieży oraz dorosłych na wszystkich szczeblach kształcenia, - nieformalną, która stanowi uzupełnienie edukacji formalnej i jest organizowana wspólnie z organizacjami o profilu ekologicznym. Edukacja nieformalna odbywa się poprzez organizowanie

18 imprez, konkursów, wycieczek. Celem edukacji jest wykształcenie wśród wszystkich grup społecznych odpowiedzialnych i świadomych zachowań w zakresie racjonalnej gospodarki odpadami, poprzez: - realizację polityki edukacyjnej i informacyjnej na temat selektywnej zbiórki odpadów i przez to prowadzenie ekologicznego sposobu życia we własnym domu, - świadome dokonywanie zakupów (minimalizacja wpływu reklam), - przekonywanie do kupowania rzeczy trwałych, - wybieranie towarów bezodpadowych oraz posiadających opakowanie łatwo ulegające całkowitej degradacji lub nadające się do utylizacji, - rozpowszechnienie wiedzy, dotyczącej możliwości powtórnego wykorzystania odpadów (recykling) oraz wynikających z tego korzyści ekonomicznych, - wskazywanie konkretnych działań poprawiających efektywność gospodarki odpadami. Realizowanie edukacyjnych programów gospodarki odpadami powinno być: - wieloetapowe: krótka kampania (6 miesięcy) w celu osiągnięcia największych i najwcześniej dostrzegalnych efektów, program podstawowy (2 lata) i długoterminowy (10 lat i więcej), - dwutorowe, realizowane w formie biernej-informacyjnej i formie czynnej polegającej na perswazji (np. uczestnictwie w warsztatach szkoleniowych), - skoncentrowane na rozbudzeniu osobistej odpowiedzialności za opłaty naliczane za składowanie odpadów na składowiskach, - upowszechniające wiedzę teoretyczną i praktyczną, dotyczącą zagospodarowania odpadów, - informujące o sposobach, miejscach i punktach zbiorki odpadów w najbliższej okolicy, - propagujące proekologiczne wzorce zachowań. W realizacji tego przedsięwzięcia powinno się korzystać z pomocy organizacji i instytucji, zajmujących się edukacją ekologiczną. Na terenie województwa i powiatu funkcjonują różne organizacje ekologiczne, instytuty i fundacje mające własne wydawnictwa edukacyjne w formie książek, ulotek czy broszur oraz organizują szkolenia z zakresu ochrony środowiska dla nauczycieli i uczniów. Ostatnim etapem prowadzonej edukacji ekologicznej jest badanie odzewu społecznego. Analiza odzewu społecznego jest sposobem oceny skuteczności zamierzonych w programie edukacyjno-informacyjnym celów, tj. wzrostu świadomości w dziedzinie gospodarki odpadami. Analiza oddziaływania planu gospodarki odpadami na środowisko Wnioski z analizy oddziaływania projektu planu gospodarki odpadami dla powiatu gliwickiego wynikają z przepisów prawnych zawartych w art. 41 Ustawy z dnia 27 kwietnia 2001 r -Prawo Ochrony Środowiska (Dz. U Nr.62 poz. 627 z późniejszymi zmianami) oraz z Rozporządzenia Ministra Środowiska z dnia 9 kwietnia 2003 r. w sprawie sporządzania planów gospodarki odpadami (Dz. U. Nr 66, poz. 620). Stan środowiska w powiecie gliwickim w odniesieniu do wód powierzchniowych, podziemnych, gleb i powietrza przedstawiono w Programie Ochrony Środowiska. Potencjalne zmiany tego stanu, w przypadku braku realizacji projektowanego planu, dotyczą przede wszystkim pogorszenia jakości wód podziemnych i powierzchniowych, spowodowanej migracją zanieczyszczeń przykładowo z dzikich wysypisk. Likwidacja tych obiektów oraz zorganizowanie zintegrowanego systemu

19 gospodarki odpadami jest podstawowym działaniem, planowanym w pierwszych latach funkcjonowania planu. Oddziaływanie na środowisko projektowanego systemu gospodarowania odpadami wiązać się będzie z budową i działaniem obiektów na terenie PPHU KOMART i na terenie składowiska w Pyskowicach oraz Punktów Zbiórki Odpadów Niebezpiecznych. Obiektami tymi będą: kompostownie, sortownie. W zależności od wariantu na poszczególne urządzenia kierowane będą różne ilościowo i jakościowo strumienie odpadów. Zaproponowane do realizacji warianty zapewniają uzyskanie minimalnego wpływu na środowisko poprzez wdrażanie w pierwszej kolejności procesów odzysku, a następnie unieszkodliwiania odpadów, traktując składowanie jako rozwiązanie ostateczne. Wnioski z analizy oddziaływania planu gospodarki odpadami na środowisko: 1. Likwidacja dzikich wysypisk przyczyni się w znaczącym stopniu do poprawy stanu środowiska. Nastąpi uporządkowanie terenu, przywrócenie naturalnych siedlisk flory i fauny i przede wszystkim zostanie zlikwidowane ognisko zanieczyszczenia wód podziemnych i powierzchniowych. 2. Wdrożenie selektywnej zbiórki surowców wtórnych, odpadów wielkogabarytowych, remontowo budowlanych i niebezpiecznych występujących w strumieniu odpadów komunalnych przyczyni się do wyeliminowania negatywnych zjawisk środowiskowych tj. zanieczyszczenia wód gruntowych i gleb, ograniczenia ilości odpadów deponowanych na składowisku, oraz umożliwi zwiększenie stopnia odzysku i gospodarczego wykorzystania w innych sektorach gospodarki. 3. Kompostowanie odpadów biodegradowalnych wyeliminuje niekorzystne skutki, jakie niesie za sobą unieszkodliwianie tych odpadów poprzez składowanie: odcieki zanieczyszczające wody gruntowe, gaz składowiskowy, zajmowanie dużych obszarów oraz niszczenie krajobrazu. 4. Nowe inwestycje przewidywane do realizacji będą podlegać procedurom ocen oddziaływania na środowisko, co powinno zagwarantować bezpieczne dla środowiska funkcjonowanie tych instalacji. 5. Właściwie ukierunkowana edukacja ekologiczna mieszkańców przyczyni się do zwiększenia efektywności prowadzonej selektywnej zbiórki odpadów, co zapewni pozyskanie surowców wtórnych, zmniejszenie ilości odpadów trafiających na składowisko zmniejszenie szkodliwości tych odpadów. 6. Wdrożenie systemu motywacyjnego uwzględniającego aspekt finansowy przyczyni się do upowszechnienia selektywnej zbiórki odpadów.