WIELOLETNI PLAN ROZWOJU I MODERNIZACJI URZĄDZEŃ WODOCIĄGOWYCH I URZĄDZEŃ KANALIZACYJNYCH DO ROKU 2016

Transkrypt

1 WIELOLETNI PLAN ROZWOJU I MODERNIZACJI URZĄDZEŃ WODOCIĄGOWYCH I KANALIZACYJNYCH ZAKŁADU WODOCIĄGÓW I KANALIZACJI SP. Z O.O. W BYSTRZYCY KŁODZKIEJ Zakład Wodociągów i Kanalizacji w Bystrzycy Kłodzkiej Spółka z ograniczoną odpowiedzialnością Bystrzyca Kłodzka ul. Młynarska 4 tel.(0 prefix) , fax (0-prefix) , zwik@bystrzyca.pl WIELOLETNI PLAN ROZWOJU I MODERNIZACJI URZĄDZEŃ WODOCIĄGOWYCH I URZĄDZEŃ KANALIZACYJNYCH DO ROKU 2016 Plan opracowano zgodnie z przepisami ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków (tekst jednolity: Dz. U z późn. zm.) oraz z przepisami wykonawczymi do tej ustawy. Bystrzyca Kłodzka, 31 maj 2011r. 1

2 Spis treści: 1. Wieloletni plan rozwoju i modernizacji wstęp 3 2. Obecny i planowany zakres usług wodociągowych - kanalizacyjnych Planowane przedsięwzięcia rozwojowo modernizacyjne Przedsięwzięcia racjonalizujące zużycie wody oraz wprowadzanie ścieków Nakłady inwestycyjne w poszczególnych latach.8 6. Sposoby finansowania planowanych inwestycji.9 7. Wymagane zakupy inwestycyjne

3 1. Wieloletni plan rozwoju i modernizacji wstęp. Podstawa prawna Obowiązek sporządzenia wieloletniego planu modernizacji i rozwoju urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych wynika z przepisu art. 21 ustawy z dnia 7 czerwca 2001 r. o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków 1 (zwanej dalej ustawą). Plan opracowuje przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne, uwzględniając swoje uwarunkowania techniczne i ekonomiczne działalności. Jednocześnie, zgodnie z art. 15 ust. 1 ustawy Przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne jest zobowiązane zapewnić realizację budowy i rozbudowy urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych, ustalonych przez gminę w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy oraz miejscowym planie zagospodarowania przestrzennego, w zakresie uzgodnionym w wieloletnim planie rozwoju i modernizacji. Nie zwalnia to gmin z realizacji ich zadań w tym zakresie i nie oznacza to także przeniesienia tych zadań na przedsiębiorstwo. Zobowiązuje natomiast przedsiębiorstwo do realizacji zadań ze środków będących w jego posiadaniu i ponadto wyszczególnionych w uchwalonym planie. Urządzenia wodociągowe, których rozwój i modernizację należy zamieścić w planach, zgodnie z art. 2 pkt 16 ustawy to ujęcia wód powierzchniowych i podziemnych, studnie publiczne, urządzenia służące do magazynowania i uzdatniania wód, sieci wodociągowe, urządzenia regulujące ciśnienie wody. Urządzenia kanalizacyjne to sieci kanalizacyjne, wyloty urządzeń kanalizacyjnych służących do wprowadzania ścieków do wód lub do ziemi oraz urządzenia podczyszczające i oczyszczające ścieki oraz przepompownie ścieków. Zgodnie z ustawą, plan ten musi być zgodny z kierunkami rozwoju gminy określonymi w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gminy, miejscowymi planami zagospodarowania przestrzennego, a następnie musi być zatwierdzony przez radę gminy. Wieloletni plan powinien być także zgodny z ustaleniami zezwolenia na prowadzenie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków. Waga tego planu polega na tym, że będzie miał on w przyszłości bezpośredni wpływ na poziom opłat za wodę i ścieki, stosowanych przez ZWiK. Co więcej, zgodnie z par. 7, ust. 3 rozporządzenia 2 wykonawczego do tej ustawy, przy zatwierdzaniu taryf rada gminy nie może korygować kosztów, wynikających z inwestycji modernizacyjno-rozwojowych i ochrony 1 tekst jednolity: Dz. U z późn. zm. 2 Rozporządzenie Ministra Budownictwa z dnia 28 czerwca 2006 r. w sprawie określania taryf, wzoru wniosku o zatwierdzenie taryf oraz warunków rozliczeń za zbiorowe zaopatrzenie w wodę i zbiorowe odprowadzanie ścieków (Dz. U. Nr 127 poz. 886), zwane dalej rozporządzeniem. 3

4 środowiska przedstawionych w planie modernizacji i rozwoju, bez odpowiedniej korekty planu inwestycyjnego przewidzianego do realizacji w roku obowiązywania taryfy. Zgodnie z ustawą, plan ten określa: 1) planowany zakres usług wodociągowo-kanalizacyjnych, 2) przedsięwzięcia rozwojowo - modernizacyjne w poszczególnych latach, 3) przedsięwzięcia racjonalizujące zużycie wody oraz wprowadzanie ścieków, 4) nakłady inwestycyjne w poszczególnych latach, 5) sposoby finansowania planowanych inwestycji. Tryb uchwalania Zgodnie z art. 21 ustawy, przedsiębiorstwo przedkłada wieloletni plan modernizacji i rozwoju urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych wójtowi (burmistrzowi, prezydentowi miasta), który sprawdza, czy jest on zgodny z kierunkami rozwoju gminy. Następnie rada gminy uchwala plan w terminie 3 miesięcy od dnia przedłożenia planu. W przypadku niepodjęcia uchwały w powyższym terminie, plan stanowi podstawę do określenia, oraz jedno-razowego zatwierdzenia taryf. Według artykułu 24 ust.4 ustawy aktualny plan rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych, przedsiębiorstwo wodociągowo-kanalizacyjne dołącza do wniosku o zatwierdzenie taryfy. Plany wieloletnie powinny być korygowane (aktualizowane) w przypadku zmian uzasadniających taką konieczność. Ponieważ do wniosku taryfowego należy załączać plan w wersji aktualnej (art.24 ust. 4 ustawy), plan może być (powinien być) korygowany co rok. Dotyczy to zwłaszcza zmian w zakresie rzeczowym, kosztowym i czasowym planowanych przedsięwzięć oraz kierunków pozyskania środków na ich realizację, których wcześniej nie można było przewidzieć. Podmiot sporządzający plan Wieloletni plan rozwoju i modernizacji urządzeń wodociągowych i kanalizacyjnych opracowują przedsiębiorstwa zobowiązane do składania wniosków o zatwierdzenie taryfy dla zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzania ścieków, z wyłączeniem tych przedsiębiorstw wodociągowo-kanalizacyjnych, które nie planują budowy urządzeń wodociągowych lub urządzeń kanalizacyjnych. Plan dotyczy urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych będących w posiadaniu danego przedsiębiorstwa. 4

5 Posiadaczem rzeczy, w świetle art.366 ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 roku kodeks cywilny 3 jest zarówno ten, kto nią faktycznie włada jak właściciel (posiadacz samoistny), jak i ten, kto nią faktycznie włada jako użytkownik, zastawnik, najemca, dzierżawca lub mający inne prawo, z którym łączy się określone władztwo nad cudzą rzeczą (posiadacz zależny ). Zgodnie z art. 2 pkt. 17 ustawy za właściciela uznaje się także posiadacza samoistnego i użytkownika wieczystego. 2. Obecny i planowany zakres usług wodociągowo-kanalizacyjnych. Działalność Zakładu poza przepisami ustawy o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzeniu ścieków określona została: - aktem założycielskim spółki z dn r., poprzedzonym Uchwałą nr XXVI/210/08 Rady Miejskiej w Bystrzycy Kłodzkiej w sprawie utworzenia spółki z ograniczoną odpowiedzialnością oraz w sprawie upoważnienia burmistrza do zawarcia aktu założycielskiego spółki, - regulaminem dostarczania wody i odprowadzania ścieków przyjętym uchwałą nr XXXIV/317/08 Rady Miejskiej w Bystrzycy Kłodzkiej (ogłoszonym 30 stycznia 2009 r. w Dzienniku Urzędowym Województwa Dolnośląskiego nr 12) oraz - zezwoleniem Burmistrza Miasta Bystrzycy Kłodzkiej z dn r. na prowadzenie zbiorowego zaopatrzenia w wodę i zbiorowego odprowadzanie ścieków. W szczególności Spółka zajmuje się poborem wody z ujęć, jej uzdatnieniem i rozprowadzaniem, odbiorem i oczyszczaniem ścieków oraz wykonywaniem urządzeń wodnokanalizacyjnych. Dodatkowo Spółka zajmuje się wynajmem sprzętu specjalistycznego z obsługą operatorską oraz działalnością usługową, która wykonywana jest na terenie Gminy Bystrzyca Kłodzka i dotyczy głównie udrażniania kanalizacji i wykonywania prac ogólnobudowlanych. Przedmiotem działalności Zakładu Wodociągów i Kanalizacji Sp. z o.o. w Bystrzycy Kłodzkiej w zakresie zaopatrzenia w wodę i odprowadzania ścieków jest: - pobór, uzdatnianie i dostarczanie wody (PKD: Z), - odprowadzanie i oczyszczanie ścieków (PKD: Z). Przedsiębiorstwo prowadzi ww. działalność za pomocą urządzeń wodociągowych i urządzeń kanalizacyjnych, będących w jego posiadaniu. Na terenie gminy Bystrzyca Kłodzka z usług wodociągowych korzysta 74 % odbiorców ludności, a z usług kanalizacyjnych 46 %. Lokalny rynek odbiorców usług charakteryzuje się stałą ich liczbą, przy równoczesnym wyraźnym spadku ilości poboru wody oraz minimalnym wzroście ilości dostarczanych ścieków. 3 Dz. U. nr 16, poz. 93 z późn. zm. 5

6 Sieci wodociągowo-kanalizacyjne, przy pomocy których dokonywane jest rozprowadzanie wody lub transport ścieków wymagają remontów i konserwacji. W szczególności modernizacji i napraw wymagają te, które eksploatowane są powyżej 50 lat (w tym również sieci przedwojenne) co w przypadku sieci wodociągowych stanowi 32 %, a w przypadku sieci kanalizacyjnych 70 %. Spółka oprócz bieżących zadań wynikających z utrzymania sieci wod-kan zamierza w najbliższej przyszłości wykonać szereg zadań, które zwiększą ilość odbiorców usług, zmniejszą wskaźnik awaryjności sieci (przez jej modernizację) i wpłyną na poprawę stanu środowiska Gminy Bystrzyca Kłodzka. Obecnie wszelkie działania Spółki skierowane są w kierunku skanalizowania, w miarę jak największego obszaru Gminy Bystrzyca Kłodzka, a także rozdzielenie obecnie istniejącej kanalizacji ogólnospławnej na sanitarną i deszczową. 3. Planowane przedsięwzięcia rozwojowo-modernizacyjne. Listę oraz charakterystykę zadań rozwojowo-modernizacyjnych prezentuje poniższa tabela. Tabela 1. Planowane przedsięwzięcia rozwojowo-modernizacyjne. Lp. Nazwa zadania Opis 1 Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowości Długopole Zdrój ( wraz z przesyłem przez Długopole Dolne) 2 Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowości Długopole Dolne 3 Rozbudowa węzłów technologicznych części mechanicznej i osadowej na miejskiej oczyszczalni ścieków przy ul. Kłodzkiej 1A w Bystrzycy Kłodzkiej 4 Budowa kanalizacji sanitarnej w ul. Zamenhofa oraz przyległych ( osiedle Asnyka ) w Bystrzycy Kłodzkiej Uporządkowanie gospodarki ściekowej Gminy Bystrzyca Kłodzka. Zadanie ma na celu zebranie ścieków sanitarnych z jedynej w naszej gminie miejscowości uzdrowiskowej i odprowadzić systemem kanalizacji grawitacyjnej i ciśnieniowej do oczyszczalni ścieków w Bystrzycy Kł. Przesył zaprojektowany jest przez Długopole Dolne, dla którego budowa kanalizacji stanowi temat kolejnego zadania. Wybudowane zostanie ok. 10,5 km sieci( ok.175m 3 /d ścieków w okresie turystycznym i 116m 3 /d poza sezonem). Uporządkowanie gospodarki ściekowej Gminy Bystrzyca Kłodzka. Odbiór ścieków z miejscowości Długopole Dolne i włączenie systemu z wioski do przesyłu przez Długopole Dolne (kanalizacji Długopola Zdroju wraz z przesyłem). Zakończenie dokumentacji i uzyskanie pozwolenia na budowę do końca 2010r. W ramach zadania przewiduje się budowę ok. 4km sieci kanalizacyjnej. Uporządkowanie gospodarki odpadowej na oczyszczalni ścieków. W ramach zadania planuje się budowę piaskownika, przygotowanie terenu pod składowanie osadu i budowę stacji zlewczej. Oczyszczalnia w Bystrzycy Kł. spełnia wytyczne dotyczące jakości ścieków oczyszczonych, jednak brak ww. elementów znacznie podraża jej eksploatacje i nastręcza wiele problemów (zmniejszenie powierzchni czynnej urządzeń, codzienny koszt wywozu małych ilości osadów ściekowych, brak pomiaru ilości ścieków dowożonych wymóg ustawowy, a podczas zwiększania ilości Odbiorców (przez budowę nowych odcinków kanalizacji) problemy te się zwielokrotnią. Kolejne zadanie z zakresu uporządkowania gospodarki ściekowej w mieście Bystrzyca Kł. Ścieki z osiedla domków jednorodzinnych oraz z ul. Zamenhofa skierowane zostaną do kolektora ścieków sanitarnych wybudowanego dla Długopolu Zdroju (wraz z przesyłem). Długość kanalizacji ok. 3,5 km 6

7 5 Budowa wodociągu Gorzanów-Stara Łomnica 6 Rozbudowa wodociągu w Międzygórzu - dokumentacja 7 Budowa wodociągu w Starkówku - dokumentacja 8 Likwidacja osadnika Imhoffa na sieci kanalizacyjnej 9 Budowa kanalizacji sanitarnej w ul. Międzyleśnej w Bystrzycy Kł. Zapewnienie dobrej jakości i odpowiedniej ilości wody w Starej Łomnicy poprzez zasilenie tego wodociągu woda ze SUW w Gorzanowie. Wykonanie dokumentacji projektowej i analiz (ekonomicznych) dla celowości rozbudowy wodociągu w kierunku najwyżej położonych części Międzygórza. Wykonanie dokumentacji projektowej i analiz (ekonomicznych) dla celowości rozbudowy wodociągu w Starkówku (duże rozproszenie zabudowy). Poprawa jakości ścieków wprowadzanych do kanalizacji (bezpośrednio, z pominięciem osadnika), likwidacja fetoru i poprawa bezpieczeństwa w obrębie osadnika. Poprawa i rozbudowa systemu odbioru ścieków 4. Przedsięwzięcia racjonalizujące zużycie wody oraz wprowadzanie ścieków. Listę oraz charakterystykę zadań rozwojowo-modernizacyjnych prezentuje poniższa tabela. Tabela 2. Przedsięwzięcia racjonalizujące zużycie wody oraz wprowadzanie ścieków. Lp. Nazwa zadania Opis 1 Przebudowa sieci wodociągowej w miejscowości Długopole Zdrój bezpośrednio z głównego wodociągu). 2 Rozdzielenie kanalizacji sanitarnej od deszczowej dla Osiedla Szkolnego w Bystrzycy Kł. 3 Budowa kolektora dla ścieków sanitarnych w ul. 1- go Sierpnia w Bystrzycy Kł. 4 Budowa kanalizacji deszczowej w ul. Odrowąża 5 Przebudowa wodociągu w Starej Bystrzycy - dokumentacja 6 Przebudowa przyłączy wodociągowych i kanalizacyjnych 7 Przebudowa i budowa węzłów zasuw na sieci wodociągowej Przebudowa istniejącego wodociągu w Długopolu Zdroju, polegająca na wymianie istniejących przewodów i częściowej zmianie trasy (zastąpienie wodociągu azbestowo-cementowego na PE oraz nowe zasilenie górnej części Długopola Zdroju Zebranie ścieków deszczowych i odprowadzenie ich do odbiornika (budowa kanalizacji deszczowej) z terenu Osiedla Szkolnego(ok. 4,5 tys. mieszkańców ok. 40% ogólnej liczby mieszkańców B-cy Kł.). Znacznie zmniejszy się napływ wód deszczowych na oczyszczalnie, które trafiają tam kanalizacją ogólnospławną. Wykonanie nitki kanalizacyjnej w ul. 1-go Sierpnia pozwoli na uporządkowanie gospodarki ściekowej w ulicy, rozdział ścieków sanitarnych od deszczowych oraz wyeliminuje kilkanaście osadników gnilnych (szamb). Kolejny etap odciążenia oczyszczalni ścieków od nadmiaru wód deszczowych, poprzez rozdział kanalizacji na sanitarną i deszczową. Wykonanie dokumentacji projektowej przebudowy przedwojennego, o dużej awaryjności wodociągu. Wymiana starych skorodowanych i o małej drożności przyłączy wodociągowych oraz przyłączy kanalizacyjnych Zadanie to daje możliwość wyłączania z eksploatacji ( np. na czas usuwania awarii) krótkich odcinków sieci wodociągowej, skróci czas usuwania awarii i poprawi jakość dystrybucji wody 7

8 5. Nakłady inwestycyjne w poszczególnych latach. Wielkość nakładów inwestycyjnych w rozbiciu na poszczególne zadania prezentuje poniższa tabela: Tabela 3. Przedsięwzięcia racjonalizujące zużycie wody oraz wprowadzanie ścieków. Lp. Nazwa zadania Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowości Długopole Zdrój ( wraz z przesyłem przez Długopole Dolne) 2 Przebudowa sieci wodociągowej w miejscowości Długopole Zdrój 3 Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowości Długopole Dolne 4 Rozbudowa węzłów technologicznych części mechanicznej i osadowej na miejskiej oczyszczalnii ścieków przy ul. Kłodzkiej 1A w Bystrzycy Klodzkiej 5 Budowa kanalizacji sanitarnej w ul. Zamenhofa oraz przyległych ( osiedle Asnyka ) w Bystrzycy Kłodzkiej 6 Budowa wodociągu Gorzanów-Stara Łomnica 7 Rozdzielenie kanalizacji sanitarnej od deszczowej dla Osiedla Szkolnego w Bystrzycy Kł. 8 Budowa kolektora dla ścieków sanitarnych w ul. 1-go Sierpnia w Bystrzycy Kł. 9 Budowa kanalizacji deszczowej w ul. Odrowąża 10 Rozbudowa wodociągu w Międzygórzu - dokumentacja 11 Budowa wodociągu w Starkówku - dokumentacja 12 Przebudowa wodociągu w Starej Bystrzycy - dokumentacja 13 Likwidacja osadnika Imhoffa na sieci kanalizacyjnej 14 Przebudowa przyłączy wodociągowych i kanalizacyjnych 15 Przebudowa i budowa węzłów zasuw na sieci wodociągowej 16 Budowa kanalizacji sanitarnej w ul. Międzyleśnej w Bystrzycy Kł. Razem koszt ogółem , , , , Razem , , , , , , ,05 8

9 6. Sposoby finansowania planowanych inwestycji. Sposoby finansowania inwestycji modernizacyjno-rozwojowych i ochrony środowiska, realizowanych przez przedsiębiorstwo wodociągowo - kanalizacyjne, określa 7 ust. 4 rozporządzenia. Źródła finansowania mogą stanowić : - środki własne, - kredyty i pożyczki, - dotacje lub subwencje udzielone przez instytucje dysponujące środkami finansowymi na inwestycje infrastrukturalne i ochrony środowiska. Środki własne, jakie przedsiębiorstwo może przeznaczyć na realizację inwestycji stanowią środki pozyskane z amortyzacji, także kredyty i pożyczki zaciągnięte w tym celu i spłacane przez przedsiębiorstwo. W ramach dotacji lub subwencji na realizację zadań inwestycyjnych mieszczą się środki pochodzące zarówno z instytucji i środków krajowych, jak i zagranicznych, np. z Unii Europejskiej. W zależności od rozmiarów planowanych przedsięwzięć modernizacyjno - rozwojowych oraz możliwości finansowych przedsiębiorstwa i dysponentów środków zewnętrznych - środki na finansowanie mogą pochodzić z kilku źródeł wewnętrznych i zewnętrznych oraz np. od kilku dysponentów. Wielkość nakładów inwestycyjnych z uwzględnieniem źródeł finansowania prezentuje poniższa tabela. Tabela 4. Przedsięwzięcia racjonalizujące zużycie wody oraz wprowadzanie ścieków. Lp. Nazwa zadania 1 Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowości Długopole Zdrój ( wraz z przesyłem przez Długopole Dolne) 2 Przebudowa sieci wodociągowej w miejscowości Długopole Zdrój Wartość zadania Finansowanie Środki własne Środki zewnętrzne Źródło finansowania /60% środki zewnętrzne/środki własne Spółki /60% środki zewnętrzne/środki własne Spółki 3 Budowa kanalizacji sanitarnej w miejscowości Długopole Dolne 4 Rozbudowa węzłów technologicznych części mechanicznej i osadowej na miejskiej oczyszczalnii ścieków przy ul. Kłodzkiej 1A w /60% środki zewnętrzne/środki własne Spółki /60% środki zewnętrzne/środki własne Spółki 9

10 Bystrzycy Klodzkiej 5 Budowa kanalizacji sanitarnej w ul. Zamenhofa oraz przyległych ( osiedle Asnyka ) w Bystrzycy Kłodzkiej 6 Budowa wodociągu Gorzanów- Stara Łomnica 7 Rozdzielenie kanalizacji sanitarnej od deszczowej dla Osiedla Szkolnego w Bystrzycy Kł. 8 Budowa kolektora dla ścieków sanitarnych w ul. 1-go Sierpnia w Bystrzycy Kł. 9 Budowa kanalizacji deszczowej w ul. Odrowąża 10 Rozbudowa wodociągu w Międzygórzu - dokumentacja 11 Budowa wodociągu w Starkówku - dokumentacja 12 Przebudowa wodociągu w Starej Bystrzycy - dokumentacja 13 Likwidacja osadnika Imhoffa na sieci kanalizacyjnej 14 Przebudowa przyłączy wodociągowych i kanalizacyjnych 15 Przebudowa i budowa węzłów zasuw na sieci wodociągowej 16 Budowa kanalizacji sanitarnej w ul. Międzyleśnej w Bystrzycy Kł /60% środki zewnętrzne/środki własne Spółki ZWiK, budżet Gminy, dotacje , ,37 - ZWiK, budżet Gminy, dotacje , , /60% środki zewnętrzne/środki własne Spółki ZWiK, budżet Gminy, dotacje Środki własne Środki własne Środki własne Środki własne Środki własne Środki własne Środki własne Razem , , ,00 10

11 7. Wymagane zakupy inwestycyjne Wielkość nakładów na zakupy inwestycyjnych prezentuje poniższa tabela. Tabela 5. Zakupy inwestycyjne wraz z kosztami L.p. Nazwa Wartość zakupu (zł) 1 Samochód dostawczo-osobowy ,00 2 Koparko-ładowarka (5-10letnia) ,00 3 Lokalizator przewodów ,00 4 Wywrotka ,00 5 Mini koparka ,00 6 Przyczepa samochodowa 5 000,00 7 Zintegrowane systemy informatyczne do zarządzania firmą ,00 Ww zakupy realizowane będą w miarę pojawiających możliwości finansowych oraz w przypadku całkowitego zużycia sprzętu dotychczas eksploatowanego. 11