Szanowny Panie! MINISTER GOSPODARKI Piotr Grzegorz Woźniak. Warszawa, 12 lutego 2007 r. DRE-II AG/07. Pan Janusz Kochanowski

Transkrypt

1 MINISTER GOSPODARKI Piotr Grzegorz Woźniak Warszawa, 12 lutego 2007 r. DRE-II AG/07 Pan Janusz Kochanowski Rzecznik Praw Obywatelskich Szanowny Panie! W odpowiedzi na pismo z dnia 2 lutego br., znak: RPO III/06/LN w sprawie braku kompleksowej regulacji prawnej dotyczącej zasad zawieszania działalności gospodarczej, uprzejmie wyjaśniam. Jak wspomina Pan Rzecznik w swoim wystąpieniu aktualnie trwają prace nad rządowym projektem nowelizacji ustawy z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (SDG) (Dz. U. Nr 173, poz. 1807, z późn. zm.). 23 stycznia br. projekt został przesłany do Kancelarii Prezesa Rady Ministrów z wnioskiem o ponowne rozpatrzenie przez Komitet Rady Ministrów, zgodnie z decyzją Rady Ministrów z dnia 27 września 2006 r. W przedłożeniu rządowym unormowanie instytucji zawieszenia" wykonywania działalności gospodarczej jest wynikiem postulatów środowiska przedsiębiorców. Kwestia ta nie była dotychczas uregulowana. Zawieszenie" działalności funkcjonuje, w bardzo ograniczonym zakresie, w prawie podatkowym, lecz samo to pojęcie nie jest definiowane zarówno w przepisach ustawy z dnia 26 lipca 1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (Dz. U. z 2000 r. Nr 14, poz. 176, z późn. zm.), jak i ustawy z dnia 13 października 1995 r. o zasadach ewidencji podatników i płatników (Dz. U. z 2004 r. Nr 269, poz. 2681, z późn. zm.). W prawie podatkowym informacje o zawieszeniu" wykonywania działalności gospodarczej należy podawać jedynie wówczas, gdy istnieje prawny obowiązek zgłoszenia takiego faktu do urzędu skarbowego. W praktyce taki obowiązek występuje tylko przy opłacaniu podatku w formie karty podatkowej, o czym stanowi ustawa z dnia 20 listopada 1998 r. o zryczałtowanym podatku dochodowym od niektórych przychodów osiąganych przez osoby fizyczne (Dz. U. Nr 144, poz. 930, z późn. zm.). Zawieszenie" wykonywania działalności gospodarczej nie występuje także obecnie na gruncie prawa ubezpieczeniowego, natomiast możliwość niepłacenia składek następuje na podstawie uznaniowej decyzji ZUS. Stosownie do art. 13 pkt 4 ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych, obowiązkowi ubezpieczeniowemu podlegają osoby prowadzące działalność pozarolniczą - od dnia rozpoczęcia wykonywania działalności do dnia zaprzestania wykonywania tej działalności (tj. wyrejestrowania z ubezpieczenia). Ubezpieczenia ustają od

2 dnia wskazanego we wniosku o wyłączenie z tych ubezpieczeń (art. 14 ust. 2 pkt 1 ustawy). Zakład Ubezpieczeń Społecznych nie kwestionuje pewnych przypadków wyrejestrowania z ubezpieczeń takich jak działalność sezonowa. Niemniej jednak każdy z takich przypadków wyrejestrowania jest rozpatrywany indywidualnie. Uregulowanie kwestii zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej ma przede wszystkim ochronić przedsiębiorców przed błędnymi i krzywdzącymi interpretacjami obecnego prawa. Wielu przedsiębiorców, którzy zgodnie z obecną nieformalną praktyką, za zgodą ZUS, oficjalnie wyrejestrowali się z ubezpieczeń, zostało uznanych za dłużników zalegających ze składkami na ubezpieczenie społeczne. Przepisy projektowanej nowelizacji ustawy SDG określają m. in. tryb zgłaszania zawieszenia wykonywania działalności oraz precyzyjnie wskazują okres, na jaki przedsiębiorca może zawiesić wykonywanie działalności. Przewiduje się także uregulowanie kwestii związanych z utrzymaniem przedsiębiorstwa w okresie zawieszenia. Przedsiębiorca będzie mógł zawiesić wykonywanie działalności gospodarczej na czas określony, jednorazowo nie krótszy niż 10 dni i nie dłuższy niż łącznie 303 dni kalendarzowe w jednym roku kalendarzowym. Proponowany okres zawieszenia wynika z obowiązujących przepisów podatkowych. Ponadto okres ten uwzględnia tzw. działalność sezonową (działalność gospodarczą trzeba będzie wykonywać minimum łącznie 2 miesiące w roku kalendarzowym). W okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przedsiębiorca nie będzie mógł podejmować czynności faktycznych i prawnych związanych z zakresem przedmiotowym prowadzonej działalności, w szczególności związanych z oferowaniem i sprzedażą towarów i usług. Będzie mógł natomiast podejmować czynności w celu zachowania lub zabezpieczenia źródła przychodów oraz wynikające z faktu zatrudnienia w niezbędnym zakresie pracowników. Przedsiębiorca będzie mógł także przyjmować należności lub regulować zobowiązania powstałe przed datą rozpoczęcia zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej. W okresie zawieszenia przedsiębiorca będzie podmiotem praw i obowiązków związanych z działalnością gospodarczą, w szczególności będzie mógł pozostawać pracodawcą. Przedsiębiorca będzie mógł zatem podejmować czynności niezbędne do utrzymania przedsiębiorstwa. Ma to na celu wyraźne podkreślenie, iż nie może zasłaniać się faktem zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej przed roszczeniami kontrahentów czy organów państwowych. Należy przyjąć, że to od woli przedsiębiorcy zależeć będzie z jakiego powodu zawiesi wykonywanie działalności gospodarczej. I właśnie taką możliwość stwarzają mu projektowane przepisy ustawy SDG. Uregulowanie kwestii zawieszenia w ustawie SDG ograniczy, a z czasem wręcz wyeliminuje, przypadki błędnych interpretacji przepisów prawa, działających na niekorzyść przedsiębiorcy. Ponadto należy podkreślić, że zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej skutkować będzie wyłączeniem z ubezpieczenia emerytalnego i rentowego. Wyłączenie nie będzie jednak dotyczyć ubezpieczenia zdrowotnego. Projekt nowelizacji ustawy SDG w art. 17, nowelizującym ustawą z dnia 27 sierpnia 2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (Dz. U. Nr 210, poz. 2135, z późn. zm.), pozostawia w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej obowiązek ubezpieczenia zdrowotnego i opłacania składki przez przedsiębiorcę. Odmienne uregulowanie kwestii związanych z ubezpieczeniem zdrowotnym w stosunku do proponowanych zmian o zwolnieniu z obowiązku opłacania składki na ubezpieczenie

3 społeczne w okresie zawieszenia wykonywania działalności wynika z charakteru tego ubezpieczenia. Ubezpieczenie zdrowotne chroni na wypadek zachorowania i ryzyko ubezpieczeniowe może zajść w okresie, kiedy wykonywanie działalności gospodarczej jest zawieszone. Brak ubezpieczenia będzie powodował konieczność poniesienia kosztów udzielonych świadczeń zdrowotnych, które niejednokrotnie mogą okazać się bardzo wysokie. Przezorność, którą zapewnia opłacanie składki na ubezpieczenie zdrowotne, pozwala uchronić osoby, które zawiesiły wykonywanie działalności od takich negatywnych konsekwencji. Powyższe ryzyko nie funkcjonuje w odniesieniu do ubezpieczeń społecznych. Świadczenia z ubezpieczenia emerytalnego lub rentowego realizowane są bowiem w dalszej perspektywie, zaś ubezpieczenie chorobowe - przewidujące wyłącznie świadczenia pieniężne np. na wypadek choroby, funkcjonuje niezależnie od ubezpieczenia zdrowotnego, zapewniającego świadczenia rzeczowe. Wprowadzenie przepisów o niepobieraniu składki na ubezpieczenie zdrowotne niekorzystnie wpłynęłoby na mechanizm ubezpieczenia zdrowotnego, które ze względu na swoją strukturę i rodzaj świadczeń (rzeczowych) przysługujących w razie zajścia ryzyka ubezpieczeniowego, powinno mieć charakter trwały. Należy także zwrócić uwagę, iż przy większości świadczeń z ubezpieczeń społecznych istnieje tzw. okres wyczekania na świadczenia (okres pozostawania w ubezpieczeniu, który uprawnia do uzyskania świadczeń), co nie funkcjonuje w odniesieniu do ubezpieczenia zdrowotnego, gdzie świadczenia opieki zdrowotnej przysługują z chwilą powstania tytułu. W związku z tym, iż skutki niektórych chorób dostrzegalne są często po pewnym czasie, dowolne zawieszanie i odwieszanie wykonywania działalności gospodarczej, np. dla uzyskania świadczeń opieki zdrowotnej, stanowiłoby istotne nadużycie. Wraz z wprowadzeniem zmian polegających na zaprzestaniu pobierania składki na ubezpieczenie zdrowotne w okresie zawieszenia wykonywania działalności gospodarczej, nastąpiłby odpływ środków finansowych z systemu, a przez to uszczuplenie nakładów na ochronę zdrowia. Należy w tym względzie mieć na uwadze np. możliwość korzystania z ubezpieczenia zdrowotnego jako członek rodziny osoby ubezpieczonej. Ponadto zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej nie oznacza automatycznie braku środków finansowych. W czasie zawieszenia, przedsiębiorcy - jak wskazał m.in. Wojewódzki Sąd Administracyjny w wyroku sygn. akt VI S.A./Wa 1420/05, często faktycznie prowadzą działalność, przyjmując zlecenia lub oczekując na nie, co jest niejednokrotnie powiązane np. z charakterem danej działalności (sezonowością), a to nie może mieć wpływu na opłacanie składki na ubezpieczenie zdrowotne. Jednocześnie informuję, że oprócz uregulowania kwestii zawieszania wykonywania działalności gospodarczej projekt ustawy wprowadza także inne korzystne dla przedsiębiorców rozwiązania i realizuje wszystkie zamierzone cele nowelizacji. Główne obszary projektowanej regulacji dotyczą: 1) pełnej rejestracji, w urzędach skarbowych albo sądach rejestrowych, w ramach tzw. jednego okienka" dla wszystkich przedsiębiorców bez względu na formę prowadzonej działalności gospodarczej; 2) uporządkowania zasad przeprowadzania kontroli przedsiębiorcy; 3) transgranicznego świadczenia usług zgodnie z przepisami Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską;

4 4) implementacji prawa europejskiego w zakresie swobodnego przepływu osób oraz prawa do łączenia rodzin - w kontekście wykonywania działalności gospodarczej; 5) oznaczania towarów wprowadzanych do obrotu na terytorium RP (realizacja zobowiązania Polski złożonego przez Centrum Solvit Polska). Ponadto w projekcie nowelizacji zawarto nową koncepcję funkcjonowania Centralnej Informacji o Działalności Gospodarczej (dalej CIDG). Koncepcja ta ma na celu pełną realizację zasady tzw. jednego okienka", zmniejszenie obciążeń biurokratycznych przedsiębiorców oraz racjonalizację działania administracji publicznej poprzez wyeliminowanie zbędnych procedur administracyjnych. Zmiana polega na całkowitym zlikwidowaniu gminnej ewidencji działalności gospodarczej, która jest klasycznym przykładem nakładania na obywatela (przedsiębiorcę) absolutnie zbędnych i kosztownych obciążeń administracyjnych. Aktualnie organ ewidencyjny nie ma żadnych kompetencji poza przyjęciem wniosku, wpisaniem i wydaniem zaświadczenia o wpisie. Jedynym praktycznym efektem uzyskania wpisu w ewidencji jest możliwość dokonywania następnie przez przedsiębiorcę kolejnych zgłoszeń: REGON, NIP i ZUS oraz możliwość ubiegania się o koncesję, licencję albo wpis do rejestru działalności regulowanej. Istnienie gminnych ewidencji działalności gospodarczej dodatkowo nakłada na przedsiębiorcę szereg uciążliwych i kosztownych, a przy tym całkowicie zbędnych obowiązków. Jest to jeszcze jedna ewidencja, do której należy zgłaszać zmianę nazwiska czy miejsca zamieszkania, zmiany zakresu wykonywanej działalności, i inne podobne informacje nieprzydatne gminie, a służące jedynie wydawaniu kolejnych zaświadczeń. Informacje o przedsiębiorcy zawarte aktualnie w gminnej ewidencji działalności gospodarczej są w istocie powieleniem informacji zawartych w innych ewidencjach i rejestrach. W szczególności - w ewidencji podatników. Celem proponowanej w projekcie nowelizacji ustawy SDG zmiany jest skoncentrowanie wszystkich informacji o przedsiębiorcy - osobie fizycznej w jednej ewidencji (rejestrze). Najwłaściwszym zaś miejscem rejestracji przedsiębiorców - osób fizycznych jest urząd skarbowy. Obecnie urzędy te wydają decyzje o nadaniu numeru NIP samemu zainteresowanemu, ale też potwierdzają fakt nadania NIP osobom trzecim mającym interes prawny. Zatem przejęcie przez urzędy skarbowe obowiązków ewidencyjnych będzie stanowić pewne dodatkowe obciążenie dla tychże urzędów. Niezbędne będą także zmiany w formularzu zgłoszenia identyfikacyjnego NIP. Należy jednak przy tym dodać, iż urzędy skarbowe są w pełni zinformatyzowane, a dane o podatnikach przesyłane są w formie elektronicznej do Krajowej Ewidencji Podatników (KEP), prowadzonej przez ministra właściwego do spraw finansów publicznych. Zadaniem CIDG będzie zbieranie i udostępnianie danych o osobach fizycznych będących przedsiębiorcami. Przewiduje się, że CIDG będzie zasilana podstawowymi danymi o przedsiębiorcach z KEP za pośrednictwem systemu informatycznego Elektroniczna Platforma Usług Administracji Publicznej (epuap)" realizowanego przez ministra właściwego do spraw informatyzacji. Ponadto w CIDG będą znajdować się informacje z sądów o ograniczeniu lub utracie zdolności do czynności prawnych i ustanowieniu kuratora, a także o zakazie wykonywania działalności gospodarczej. Odpowiednie organy administracyjne będą przesyłać do CIDG informacje o udzieleniu, zmianie, zawieszeniu lub cofnięciu koncesji, informacje o uzyskaniu przez przedsiębiorcę zezwolenia lub licencji i ich cofnięciu, a także informacje pochodzące z rejestrów działalności regulowanej. CIDG będzie zbierać ww. dane używając

5 narzędzi dostępnych na platformie epuap. Za pomocą platformy epuap, na żądanie, CIDG umożliwi dostęp do informacji o przedsiębiorcach - osobach fizycznych w skali całego kraju. Projektowana nowelizacja ustawy SDG przewiduje, iż z CIDG będą wydawane aktualne odpisy o treści wpisu dotyczącego przedsiębiorcy. Odpisy takie będą wydawali naczelnicy urzędów skarbowych. Ponadto odpisy będą mogły wydawać także organy samorządu terytorialnego po spełnieniu przez nie warunków niezbędnych dla uzyskania dostępu do systemu informatycznego usług administracji publicznej. Proponuje się, aby ustawa weszła w możliwie krótkim terminie (po upływie 30 dni od dnia ogłoszenia ustawy w Dzienniku Ustaw), gdyż niesie ze sobą zmiany korzystne dla przedsiębiorców. Natomiast zmiany związane z likwidacją gminnych ewidencji działalności gospodarczej powinny wejść w życie z dniem 1 października 2008 r. W tym dniu rozpocznie też funkcjonowanie Centralna Informacja o Działalności Gospodarczej. Zmiany przepisów związane z zawieszaniem wykonywania działalności gospodarczej również powinny wejść w życie z tym dniem. Z poważaniem /-/