Wymagania. mgr inż. Aneta Grabek Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Lublinie Oddział Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku

Wielkość: px
Rozpocząć pokaz od strony:

Download "Wymagania. mgr inż. Aneta Grabek Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Lublinie Oddział Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku"

Transkrypt

1 Wymagania jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w jednostkach systemu oświaty zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 26 sierpnia 2015r. mgr inż. Aneta Grabek Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Lublinie Oddział Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku

2 Kto zobowiązany jest stosować się do Rozporządzenia? Ustawa z dnia 77 września 1991r. o systemie oświaty (Dz. U. z 2004r., nr 256, poz. 2572) Zgodnie z art. 2. system oświaty obejmuje m.in.: 1)przedszkola; 2)szkoły, w tym podstawowe, gimnazja, ponadgimnazjalne, artystyczne 3)placówki oświatowo-wychowawcze, w tym szkolne schroniska młodzieżowe, umożliwiające rozwijanie zainteresowań i uzdolnień oraz korzystanie z różnych form wypoczynku i organizacji czasu wolnego 4)placówki artystyczne 5)placówki zapewniające opiekę i wychowanie uczniom w okresie pobierania nauki poza miejscem stałego zamieszkania firmy świadczące usługi cateringowe do placówek oświatowych

3 Idea i cele Rozporządzenia poprawa sposobu żywienia dzieci i młodzieży zmniejszenie ryzyka wystąpienia chorób dietozależnych u dzieci, młodzieży oraz w wieku dorosłym uświadamianie (edukowanie) młodych konsumentów o prawidłowym sposobie żywienia w praktyce wyrabianie prawidłowych nawyków żywieniowych u dzieci

4 Idea i cele Rozporządzenia Prowadzone przez PSSE w Lublinie oceny sposobu żywienia dzieci wykazują popełnianie błędów żywieniowych w jadłospisach co skutkuje nieprawidłową podażą makro- i mikroskładników w diecie w stosunku do zapotrzebowań żywionych grup wiekowych konsumentów

5 Idea i cele Rozporządzenia Chroniczny niedobór lub nadmiar składników odżywczych i energii w diecie niewątpliwie negatywnie wpływa na rozwój młodego organizmu. Skutków błędów żywieniowych w diecie dzieci nie da się zniwelować w późniejszym wieku.

6 Idea i cele Rozporządzenia Diety młodego pokolenia są zazwyczaj źle zbilansowane, charakteryzują się zbyt dużą zawartością niektórych składników pokarmowych ( cukry, tłuszcze, sód) przy wyraźnych niedoborach innych składników( witaminy, składniki mineralne w tym wapń)

7 Idea i cele Rozporządzenia Spożywanie przez dzieci posiłków wysoko kalorycznych zazwyczaj przekracza wydatek energetyczny, powoduje obserwowany od wielu lat wzrost liczby dzieci z nadwagą bądź otyłością. Dzieci spożywają posiłki monotonne, posiłki typu fast food, posiłki smażone, tłuste, zbyt słone, słodkie oraz wysoko przetworzone. W dietach dzieci znajduje się niewiele warzyw i owoców. Dzieci wolą pić słodkie, gazowane napoje.

8 Idea i cele Rozporządzenia Nieprawidłowości w zakresie żywienia dzieci i młodzieży w jednostkach systemu oświaty wynikają zazwyczaj z niewielkiej świadomości znaczenia żywienia tej grupy konsumentów wśród osób odpowiedzialnych za jego realizację. Prawidłowa realizacja żywienia przysparza wiele problemów i trudności. Wymaga to bowiem nie tylko wiedzy na temat zasad prawidłowego żywienia, lecz również wiedzy na temat wartości odżywczych produktów, umiejętności obliczania zawartości energii i składników pokarmowych w potrawach z uwzględnieniem strat technologicznych, znajomości układania jadłospisów i różnorodnych technik kulinarnych.

9 Prawidłowe żywienie dzieci i młodzieży Dostarczanie organizmowi energii oraz wszystkich niezbędnych składników odżywczych we właściwych proporcjach Regularność spożywanych posiłków Właściwa liczba posiłków i ich rozłożenie w ciągu dnia Pokrycie wszystkich potrzeb żywieniowych organizmu Prawidłowe funkcjonowanie i harmonijny rozwój młodego organizmu Utrzymanie prawidłowej masy ciała

10 Prawidłowe żywienie dzieci i młodzieży Żywienie ponad normy Nadwaga Otyłość Cukrzyca Nadciśnienie Problemy z układem szkieletowym Duża wrażliwość organizmu na niedobory, jak i nadmiar składników odżywczych w diecie! Żywienie niedoborowe: Pogorszenie stanu zdrowia Upośledzenie funkcjonowania układu immunologicznego Zmniejszenie wydajności układu krążeniowo-oddechowego Ryzyko wystąpienia niedokrwistości Zaburzenia w rozwoju tkanki kostnej Nadmierna drażliwość Spadek koncentracji

11 Podstawowe zalecenia żywieniowe dla dzieci i młodzieży w wieku szkolnym Spożywanie optymalnie 5 posiłków dziennie Urozmaicona dieta zapobieganie wystąpienia niedoborów bądź nadmiaru składników odżywczych Główne źródło energii produkty zbożowe z pełnego przemiału Odpowiednia podaż mleka i jego produktów Główne źródło białka chude mięso, wędliny, ryby Owoce i warzywa dodatkiem do każdego posiłku Odpowiednia ilość płynów (wody) Odpowiednia ilość tłuszczów Ograniczenie spożycia cukrów Ograniczenie spożycia soli kuchennej Ograniczenie pojadania pomiędzy posiłkami Rozporządzenie: w procesie przygotowania posiłki jest stosowana sól o obniżonej zawartości sodu (sól sodowo-potasowa)

12 Gęstość energetyczna posiłków Zgodnie z zaleceniami zdrowego żywienia, zakłada się, aby rozdział energii (%) na poszczególne posiłki wynosił: 5 posiłków 4 posiłki I śniadanie 25-30%, 25% II śniadanie 5-10%, o b i a d 30-35%, 35% podwieczorek 5-10%, 15% kolacja 15-20%. 25%

13 NORMY ŻYWIENIA Normy żywienia dla populacji polskiej nowelizacja, pod redakcją prof. dr hab. med. Mirosława Jarosza, wydane przez: Instytut Żywności i Żywienia, ul. Powsińska 61/63, Warszawa Rodzaje norm używanych w Polsce: EAR średnie zapotrzebowanie dla grupy RDA zalecane spożycie AI wystarczające spożycie

14

15 Żywienie zbiorowe ZAŁĄCZNIK NR 2 do Rozporządzenia z 26 sierpnia 2015r. tj. WYKAZ WYMAGAŃ, JAKIE MUSZĄ SPEŁNIAĆ ŚRODKI SPOŻYWCZE STOSOWANE W RAMACH ŻYWIENIA ZBIOROWEGO DZIECI I MŁODZIEŻY W JEDNOSTKACH SYSTEMU OŚWIATY ogólne wymogi dotyczące sposobu żywienia dzieci szczegółowe wymagania dotyczące grup produktów wykorzystywanych do produkcji posiłków

16 WYMOGI DOTYCZĄCE SPOSOBU ŻYWIENIA DZIECI 1. Środki spożywcze stosowane w żywieniu zbiorowym dzieci i młodzieży w jednostkach systemu oświaty dobiera się w taki sposób, aby: 1) na całodzienne żywienie składały się środki spożywcze pochodzące z różnych grup środków spożywczych; 2) posiłki (śniadanie, obiad, kolacja) zawierały produkty z następujących grup środków spożywczych: produkty zbożowe lub ziemniaki, warzywa lub owoce, mleko lub produkty mleczne, mięso, ryby, jaja, orzechy, nasiona roślin strączkowych i inne nasiona oraz tłuszcze;

17 WYMOGI DOTYCZĄCE SPOSOBU ŻYWIENIA DZIECI 1. Środki spożywcze stosowane w żywieniu zbiorowym dzieci i młodzieży w jednostkach systemu oświaty dobiera się w taki sposób, aby: 3) w przypadku całodziennego żywienia jadłospis obejmował nie mniej niż cztery posiłki; 4) w przedszkolach i innych formach wychowania przedszkolnego, w których dziecko spędza do 5 godzin, były podawane co najmniej 2 posiłki główne: śniadanie i obiad; 5) obiad podawany w stołówce szkolnej dostarczał 30% całodziennego zapotrzebowania energetycznego, zgodnie z aktualnymi normami żywienia przy wyliczeniu średnioważonej normy dla danej grupy uczniów.

18 WYMOGI DOTYCZĄCE ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH 1. W żywieniu zbiorowym dzieci i młodzieży w jednostkach systemu oświaty stosuje się: 1) Produkty zbożowe lub ziemniaki (przetworzone) przy czym : a)zbożowe produkty śniadaniowe zawierają nie więcej niż 15g cukrów w 100g produktu gotowego do spożycia, b)o niskiej zawartości sodu/soli, lub o obniżonej zawartości sodu/soli,

19 WYMOGI DOTYCZĄCE ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH c)zawierające nie więcej niż 10g tłuszczu w 100g produktu gotowego do spożycia, d)jedną lub więcej porcji w śniadaniu, obiedzie oraz kolacji e) trzy lub więcej różnych produktów z tej kategorii środków spożywczych w posiłkach obiadowych w tygodniu f) nie więcej niż jedną porcję potrawy smażonej z tej kategorii środków spożywczych w tygodniu g)przy czym do smażenia jest używany olej roślinny rafinowany o zawartości kwasów jednonienasyconych powyżej 50% i zawartości kwasów wielonienasyconych poniżej 40%.

20 Produkty zbożowe: -mąki, -kasze, - ryże, -otręby pszenne, owsiane, - makarony -płatki zbożowe, musli -pieczywo,

21 WYMOGI DOTYCZĄCE ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH 2) warzywa a)surowe lub przetworzone b)bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008 c)w przypadku przetworzonych o niskiej zawartości sodu/soli, tj. zawierający nie więcej niż 0,12g sodu lub równoważnej ilości soli na 100g lub 100ml środka spożywczego lub o obniżonej zawartości sodu/soli, tj. obniżenie zawartości sodu lub wartości równoważnej dla soli wynosi co najmniej 25% w porównaniu z podobnym produktem, z wyłączeniem produktów poddanych naturalnej fermentacji mlekowej, takich jak: kwaszona kapusta, kwaszone ogórki,

22 WYMOGI DOTYCZĄCE ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH 2) cd. warzywa d)w przypadku warzyw suszonych: bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008, soli oraz tłuszczu, e)jedną lub więcej porcji warzyw każdego dnia w posiłku obiadowym, f)trzy lub więcej porcji warzyw w posiłkach obiadowych w tygodniu, g)trzy lub więcej różnych warzyw w posiłkach obiadowych w tygodniu.

23 WYMOGI DOTYCZĄCE ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH 3) owoce a)surowe lub przetworzone b)bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008 c)w przypadku owoców suszonych: bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008, soli oraz tłuszczu, d)jedną lub więcej porcji owoców każdego dnia w posiłku obiadowym, e)trzy lub więcej różnych owoców w posiłkach obiadowych w tygodniu.

24 WYMOGI DOTYCZĄCE ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH 4) Warzywa i owoce, przy czym: a)w żywieniu całodziennym podaje się pięć porcji warzyw lub owoców, jedna porcja może być zastąpiona przez sok w porcji nieprzekraczającej 200ml, b)dodatek warzyw lub owoców podaje się w każdym posiłku każdego dnia w żywieniu przedszkolnym i całodziennym w proporcji pomiędzy liczbą porcji warzyw i owoców w stosunku nieprzekraczającym trzech porcji warzyw na dwie porcje owoców (1 porcja od 80g do 100g produktu)

25 WYMOGI DOTYCZĄCE ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH 5) mięso, ryby, jaja, orzechy, nasiona roślin strączkowych i inne nasiona: a)przy czym w przypadku orzechów i nasion: bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008, soli oraz tłuszczu, b)jedną lub więcej porcji żywności z tej kategorii środków spożywczych każdego dnia, c)porcję ryby co najmniej raz w tygodniu, d)przy czym do smażenia jest używany olej roślinny rafinowany o zawartości kwasów jednonienasyconych powyżej 50% i zawartości kwasów wielonienasyconych poniżej 40%, e)przy czym nie więcej niż jedną porcję potrawy smażonej w ciągu tygodnia szkolnego od poniedziałku do piątku, a w żywieniu 7-dniowym nie więcej niż dwie porcje potrawy smażonej w tygodniu.

26 Ta grupa środków spożywczych jest bardzo zróżnicowana. Zaliczono do niej mięso, ryby, jaja, nasiona roślin strączkowych, orzechy i inne nasiona. Zgodnie z zapisami przepisu dzieciom podaje się przynajmniej jedną porcję żywności z tej grupy środków spożywczych każdego dnia. Przepis dopuszcza podawanie jednej potrawy smażonej w ciągu tygodnia szkolnego ( 5 dni) oraz dwóch przy żywieniu obejmującym 7 dni. CEL: ograniczenie smażenia na korzyść technik bardziej prozdrowotnych: gotowanie, duszenie, pieczenie, grillowanie.

27 WYMOGI DOTYCZĄCE ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH 6) tłuszcze spożywcze oleje, masło, margaryny miękkie kubkowe niearomatyzowane lub ich mieszanki; w przypadku smażenia jest używany olej rafinowany o zawartości kwasów jednonienasyconych powyżej 50% i zawartości kwasów wielonienasyconych poniżej 40%.

28 WYMOGI DOTYCZĄCE ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH 7) mleko lub produkty mleczne: ( mleko rozumiane jako mleko krowie, owcze, kozie) a)zawierające nie więcej niż 10g cukrów w 100g/ml produktu gotowego do spożycia, b)przy czym co najmniej dwie porcje mleka lub produktów mlecznych każdego dnia w żywieniu przedszkolnym i co najmniej trzy porcje w żywieniu całodziennym

29 WYMOGI DOTYCZĄCE ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH 8) inne napoje: a)woda naturalna woda mineralna nisko lub średniozmineralizowana, woda źródlana lub woda stołowa, b)napoje zastępujące mleko, czyli napój: sojowy, ryżowy, owsiany, kukurydziany, gryczany, orzechowy lub migdałowy: zawierające nie więcej niż 10g cukrów w 100ml produktu gotowego do spożycia, bez dodatku substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008, o niskiej zawartości sodu/soli, tj. zawierający nie więcej niż 0,12g sodu lub równoważnej ilości soli na 100g lub na 100ml środka spożywczego lub o obniżonej zawartości sodu/soli, tj. obniżenie zawartości sodu lub wartości równoważnej dla soli wynosi co najmniej 25% w porównaniu z podobnym produktem,

30 W racjonalnym żywieniu ogromną rolę odgrywa podaż płynów. Dzieci i młodzież powinny pić codziennie co najmniej sześć szklanek wody. W przypadku dni o intensywniejszym wysiłku fizycznym podaż płynów powinna być jeszcze większa. U dzieci i młodzieży należy promować spożycie wody. Woda w ramach żywienia zbiorowego powinna być podawana dzieciom bez ograniczeń. Dzieci powinny mieć zapewniony dostęp do wody pitnej.

31 WYMOGI DOTYCZĄCE ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH 8) inne napoje: c) soki owocowe, warzywne, owocowo-warzywne: w porcjach nieprzekraczających 200ml, bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008 w przypadku soków warzywnych i owocowo-warzywnych, o niskiej zawartości sodu/soli, tj. zawierający nie więcej niż 0,12g sodu lub równoważnej ilości soli na 100g lub na 100ml środka spożywczego lub o obniżonej zawartości sodu/soli, tj. obniżenie zawartości sodu lub wartości równoważnej dla soli wynosi co najmniej 25% w porównaniu z podobnym produktem

32 Należy podawać soki zawierające naturalne cukry. Wartość odżywcza soków zależy od surowców użytych do ich produkcji. Soki owocowo warzywne oraz warzywne nie mogą być dosładzane.

33 WYMOGI DOTYCZĄCE ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH 8) inne napoje: d) Koktajle owocowe, warzywne, owocowo-warzywne na bazie mleka, napojów zastępujących mleko, czyli napoju: sojowego, ryżowego, owsianego, kukurydzianego, gryczanego, orzechowego lub migdałowego, produktów mlecznych lub produktów zastępujących produkty mleczne, zgodnie z wymaganiami, o których mowa w ust. 5 załącznika nr 1 do rozporządzenia

34 WYMOGI DOTYCZĄCE ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH ust. 5 załącznika nr 1 do niniejszego rozporządzenia: Produkty mleczne: jogurt, kefir, maślanka, mleko zsiadłe, mleko acidofilne, mleko smakowe, serwatka, ser twarogowy, serek homogenizowany lub produkty zastępujące produkty mleczne na bazie soi, ryżu, owsa, orzechów lub migdałów: 1) nie więcej niż 10g cukrów w 100g/ml produktu gotowego do spożycia; 2) bez dodatku substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) 1333/2008; 3) zawierające nie więcej niż 10g tłuszczu w 100g/ml produktu gotowego do spożycia.

35 WYMOGI DOTYCZĄCE ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH 8) inne napoje: e) napoje przygotowywane na miejscu bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) 1333/2008; herbata w tym z: owocami, mlekiem lub napojami zastępującymi mleko, czyli napojem: sojowym, ryżowym, owsianym, kukurydzianym, gryczanym, orzechowym lub migdałowym; dozwolone jest słodzenie naturalnym miodem pszczelim, napary owocowe z naturalnym aromatem, w tym z owocami; dozwolone jest słodzenie naturalnym miodem pszczelim,

36 WYMOGI DOTYCZĄCE ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH 8) inne napoje: kawa zbożowa w tym z: mlekiem lub napojami zastępującymi mleko, czyli napojem: sojowym, ryżowym, owsianym, kukurydzianym, gryczanym, orzechowym lub migdałowym; dozwolone jest słodzenie naturalnym miodem pszczelim, kakao naturalne z: mlekiem lub napojami zastępującymi mleko czyli napojem: sojowym, ryżowym, owsianym, kukurydzianym, gryczanym, orzechowym lub migdałowym; dozwolone jest słodzenie naturalnym miodem pszczelim, kompot owocowy f) Bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008 oraz tauryny, guarany i kofeiny; - wyeliminowanie z żywienia zbiorowego napojów energetyzujących oraz słodkich napojów niegazowanych i gazowanych ( np. cola).

37 WYMOGI DOTYCZĄCE ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH 9) inne produkty: a)sól: w procesie przygotowania posiłku jest stosowana sól o obniżonej zawartości sodu (sól sodowo-potasowa) sól nie jest stosowana po procesie przygotowywania posiłku przy czym w żywieniu zbiorowym należy uwzględnić, że dzienne spożycie soli powinno wynosić nie więcej niż 5g, b) zioła lub przyprawy świeże lub suszone bez dodatku soli,

38 Nadmiar spożywania sodu jest jednym z najważniejszych problemów żywieniowych. Najwięcej sodu znajduje się w soli. Utrzymujące się przez wiele lat wyższe od zalecanego spożycie soli jest bardzo niekorzystne dla zdrowia i przyczynia się do rozwoju nadciśnienia tętniczego, udarów mózgu, osteoporozy. Może mieć związek z zapadalnością na nowotwór żołądka. Spożycie soli w polskiej populacji 2-3 krotnie przekracza zalecane ilości.

39 Sól należy zastępować ziołami lub przyprawami. Dopuszcza się stosowanie ziół świeżych oraz przypraw bez dodatku soli.

40 WYMOGI DOTYCZĄCE ŚRODKÓW SPOŻYWCZYCH 0,12 g sodu / 100g produktu sól [g] = sód [g] x 2,5 5 g soli zawiera 2 g sodu 0,3 g soli / 100 g produktu

41 c.d. 9) inne produkty: c) zupy, sosy oraz potrawy sporządzane z naturalnych składników bez użycia koncentratów spożywczych, z wyłączeniem koncentratów z naturalnych składników, - uniemożliwienie stosowania w żywieniu zbiorowym zup i sosów w proszku. Dozwolone jest stosowanie koncentratów produkowanych z naturalnych składników

42 c.d. 9) inne produkty: d) zawierające nie więcej niż 10g cukrów w 100g/ml produktu gotowego do spożycia, e) zawierające nie więcej niż 10g tłuszczu w 100g/ml produktu gotowego do spożycia. - przepis ma zastosowanie do żywności innej niż wymieniona w ust.2 zał. II np. ciasta, wafle, kisiel, galaretki, czy też produkty na bazie soi, ryżu, owsa, migdałów

43 Oświadczenia żywieniowe dotyczące zawartości soli/sodu w środkach spożywczych NISKA ZAWARTOŚĆ SODU/SOLI Oświadczenie, że środek spożywczy ma niską zawartość sodu/soli oraz każde oświadczenie, które może mieć taki sam sens dla konsumenta, może być stosowane tylko wówczas, gdy produkt zawiera nie więcej niż 0,12 g sodu, lub równoważną ilość soli, na 100 g lub na 100 ml. W przypadku wód innych niż naturalne wody mineralne objęte zakresem stosowania dyrektywy 80/770/EWG wartość ta nie powinna przekraczać 2 mg sodu na 100 ml. O OBNIŻONEJ ZAWARTOŚCI [NAZWA SKŁADNIKA ODŻYWCZEGO] Oświadczenie, że zawartość jednego lub kilku składników odżywczych została obniżona oraz każde oświadczenie, które może mieć taki sam sens dla konsumenta, może być stosowane tylko wówczas, gdy obniżenie zawartości wynosi co najmniej 30 % w porównaniu z podobnym produktem, z wyjątkiem mikroskładników odżywczych, gdzie dopuszczalne jest różnica 10 % w wartościach odniesienia zgodnie z dyrektywą Rady 90/496/EWG oraz sodu lub wartości równoważnej dla soli, gdzie dopuszczalna jest różnica 25 %.

44 Oświadczenia żywieniowe dotyczące zawartości soli/sodu w środkach spożywczych BARDZO NISKA ZAWARTOŚĆ SODU/SOLI Oświadczenie, że środek spożywczy ma bardzo niską zawartość sodu/soli oraz każde oświadczenie, które może mieć taki sam sens dla konsumenta, może być stosowane tylko wówczas, gdy produkt zawiera nie więcej niż 0,04 g sodu, lub równoważną wartość dla soli, na 100 g lub na 100 ml. Tego oświadczenia nie stosuje się w odniesieniu do naturalnych wód mineralnych i innych wód. NIE ZAWIERA SODU lub NIE ZAWIERA SOLI Oświadczenie, że środek spożywczy nie zawiera sodu lub nie zawiera soli oraz każde oświadczenie, które może mieć taki sam sens dla konsumenta, może być stosowane tylko wówczas, gdy produkt zawiera nie więcej niż 0,005 g sodu lub równoważną wartość dla soli na 100 g. BEZ DODATKU SODU/SOLI Oświadczenie, że do środka spożywczego nie dodano sodu lub soli oraz każde oświadczenie, które może mieć taki sam sens dla konsumenta, może być stosowane tylko wówczas, gdy produkt nie zawiera dodanego sodu lub soli ani żadnych innych składników zawierających dodany sód lub sól i gdy produkt zawiera nie więcej niż 0,12 g sodu lub równoważną wartość dla soli, na 100 g lub 100 ml.

45 ROZPORZĄDZENIE (WE) NR 1924/2006 PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY z dnia 20 grudnia 2006 r. w sprawie oświadczeń żywieniowych i zdrowotnych dotyczących żywności Oświadczenia żywieniowe dotyczące zawartości cukrów w środkach spożywczych NISKA ZAWARTOŚĆ CUKRÓW Oświadczenie, że środek spożywczy ma niską zawartość cukrów, oraz każde oświadczenie, które może mieć taki sam sens dla konsumenta, może być stosowane tylko wówczas, gdy produkt zawiera nie więcej niż 5 g cukrów na 100 g dla produktów stałych lub 2,5 g cukrów na 100 ml dla produktów płynnych. NIE ZAWIERA CUKRÓW Oświadczenie, że środek spożywczy nie zawiera cukrów, oraz każde oświadczenie, które może mieć taki sam sens dla konsumenta, może być stosowane tylko wówczas, gdy produkt zawiera nie więcej niż 0,5 g cukrów na 100 g lub 100 ml. BEZ DODATKU CUKRÓW Oświadczenie, że do środka spożywczego nie zostały dodane cukry, oraz każde oświadczenie, które może mieć taki sam sens dla konsumenta, może być stosowane tylko wówczas, gdy produkt nie zawiera żadnych dodanych cukrów prostych, dwucukrów ani żadnych innych środków spożywczych zastosowanych ze względu na ich właściwości słodzące. Jeżeli cukry występują naturalnie w środku spożywczym, na etykiecie powinna się również znaleźć następująca informacja: "ZAWIERA NATURALNIE WYSTĘPUJĄCE CUKRY".

46 bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008 ROZPORZĄDZENIE PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I RADY (WE) NR 1333/2008 z dnia 16 grudnia 2008 r. w sprawie dodatków do żywności Zakresy numerów listy chemicznych dodatków do żywności Barwniki Konserwanty Przeciwutleniacze i regulatory kwasowości Emulgatory, środki spulchniające, żelujące itp Środki pomocnicze Wzmacniacze smaku Środki słodzące, nabłyszczające i inne Stabilizatory, konserwanty, zagęstniki i inne

47 bez dodatku cukrów i substancji słodzących zdefiniowanych w rozporządzeniu (WE) nr 1333/2008 E 420 Sorbitole E 421 Mannitol poliole, alkohole cukrowe E 950 Acesulfam K E 951 Aspartam E 952 Cyklaminiany E 953 Izomalt E 954 Sacharyny E 955 Sukraloza E 957 Taumatyna E 959 Neohesperydyna DC E 960 Glikozydy stewiowe E 961 Neotam E 962 Sól aspartamu i acesulfamu E 964 Syrop poliglucitolowy E 965 Maltitole E 966 Laktitol E 967 Ksylitol E 968 Erytritol E 969 Adwantam

48 aktualnoci/aktualnoci/547-sklepiki-i-stolowki-szkolnew-swietle-nowych-przepisow

49 Cyt: Do tej pory, dopóki w szkołach były sklepiki i stołówki, które żywiły w sposób niezdrowy, rodzic który życzył sobie zdrowego żywienia swojego dziecka nie miał szans na realizację tego założenia. Tak być nie powinno. Szkoła nie ma prawa nie dawać szansy rodzicowi na zdrowe żywienie jego dziecka. Żywienie dzieci w placówkach systemu oświaty musi opierać się na rzetelnej naukowej wiedzy, a nie informacjach z reklam i kolorowych czasopism.

50 DZIĘKUJĘ ZA UWAGĘ

WYKAZ WYMAGAŃ, JAKIE MUSZĄ SPEŁNIAĆ ŚRODKI SPOŻYWCZE STOSOWANE W RAMACH ŻYWIENIA ZBIOROWEGO DZIECI I MŁODZIEŻY W JEDNOSTKACH SYSTEMU OŚWIATY 1

WYKAZ WYMAGAŃ, JAKIE MUSZĄ SPEŁNIAĆ ŚRODKI SPOŻYWCZE STOSOWANE W RAMACH ŻYWIENIA ZBIOROWEGO DZIECI I MŁODZIEŻY W JEDNOSTKACH SYSTEMU OŚWIATY 1 WYKAZ WYMAGAŃ, JAKIE MUSZĄ SPEŁNIAĆ ŚRODKI SPOŻYWCZE STOSOWANE W RAMACH ŻYWIENIA ZBIOROWEGO DZIECI I MŁODZIEŻY W JEDNOSTKACH SYSTEMU OŚWIATY 1 W żywieniu zbiorowym dzieci i młodzieży w jednostkach systemu

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 28 sierpnia 2015 r. Poz. 1256 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1) z dnia 26 sierpnia 2015 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do

Bardziej szczegółowo

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1

ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA 1 Grupy środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagania, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci

Bardziej szczegółowo

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ DZIENNIK USTAW RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 28 sierpnia 2015 r. Poz. 1256 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA1) z dnia 26 sierpnia 2015 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży

Bardziej szczegółowo

Nowe prawo dotyczące żywienia w placówkach oświatowych

Nowe prawo dotyczące żywienia w placówkach oświatowych Nowe prawo dotyczące żywienia w placówkach oświatowych Żywienie dzieci i młodzieży w świetle przepisów ROZPORZĄDZENIA MINISTRA ZDROWIA z dnia 26 sierpnia 2015 r. Akty prawne 1. ROZPORZĄDZENIE MINISTRA

Bardziej szczegółowo

Żywienie dzieci i młodzieży w jednostkach systemu oświaty w placówkach żywienia zbiorowego zamkniętego w świetle nowych przepisów prawnych

Żywienie dzieci i młodzieży w jednostkach systemu oświaty w placówkach żywienia zbiorowego zamkniętego w świetle nowych przepisów prawnych Żywienie dzieci i młodzieży w jednostkach systemu oświaty w placówkach żywienia zbiorowego zamkniętego w świetle nowych przepisów prawnych Od dnia 1 września 2015 r. weszła w życie zmiana do ustawy O BEZPIECZEŃSTWIE

Bardziej szczegółowo

dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Wszechnica żywieniowa Warszawa, 21 października 2015 r.

dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Wszechnica żywieniowa Warszawa, 21 października 2015 r. Rozporządzenie Ministra Zdrowia dotyczące żywienia w stołówkach i asortymentu w sklepikach szkolnych szansą na poprawę sposobu żywienia i stanu zdrowia dzieci i młodzieży. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak

Bardziej szczegółowo

Zmiany w zakresie żywienia dzieci w jednostkach systemu oświaty

Zmiany w zakresie żywienia dzieci w jednostkach systemu oświaty OPUBLIKOWANO: 30 WRZEŚNIA 2015 Zmiany w zakresie żywienia dzieci w jednostkach systemu oświaty Opracowała: Diana Kaczorek, prawnik, legislator, pracownik administracji publicznej Podstawa prawna: Ustawa

Bardziej szczegółowo

Szkoła Podstawowa Nr 9 im. Jana Kasprowicza 34 500 Zakopane, ul. Harenda 21 tel/fax 1820682 77 sp9zakopane@poczta.onet.pl www.sp9zakopane.

Szkoła Podstawowa Nr 9 im. Jana Kasprowicza 34 500 Zakopane, ul. Harenda 21 tel/fax 1820682 77 sp9zakopane@poczta.onet.pl www.sp9zakopane. Szkoła Podstawowa Nr 9 im. Jana Kasprowicza 34 500 Zakopane, ul. Harenda 21 tel/fax 1820682 77 sp9zakopane@poczta.onet.pl www.sp9zakopane.pl - WZÓR - UMOWA Zawarta w dniu 2015 roku w Zakopanem pomiędzy:

Bardziej szczegółowo

dr inż. Paulina Liszka dr inż. Mirosław Pysz Krakowska Wyższa Szkoła Promocji Zdrowia

dr inż. Paulina Liszka dr inż. Mirosław Pysz Krakowska Wyższa Szkoła Promocji Zdrowia Zasady układania jadłospisów, zmiany w wykorzystywanych dotychczas produktach spożywczych, obliczanie wartości odżywczej posiłku, przykładowy jadłospis dr inż. Paulina Liszka dr inż. Mirosław Pysz Krakowska

Bardziej szczegółowo

Oddział Nadzoru Higieny Żywności, Żywienia i Procesów Nauczania

Oddział Nadzoru Higieny Żywności, Żywienia i Procesów Nauczania Prowadzenie żywienia w placówkach nauczania i wychowania w świetle znowelizowanych przepisów zgodnie z Rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2016 r. w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych

Bardziej szczegółowo

Izabela Kornecka Sekcja Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku

Izabela Kornecka Sekcja Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku Wymagania, jakie muszą spełniać środki spożywcze stosowane w ramach żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży w jednostkach systemu oświaty w świetle rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 sierpnia 2015

Bardziej szczegółowo

Prowadzenie żywienia w placówkach nauczania i wychowania w świetle nowych przepisów

Prowadzenie żywienia w placówkach nauczania i wychowania w świetle nowych przepisów Prowadzenie żywienia w placówkach nauczania i wychowania w świetle nowych przepisów Piotr Pokrzywa Kierownik Oddziału Nadzoru Higieny Żywności, Żywienia i Procesów Nauczania Ustawa z dnia 25 sierpnia 2006

Bardziej szczegółowo

ŻYWIENIE W PLACÓWKACH NAUCZANIA. Anna Duda

ŻYWIENIE W PLACÓWKACH NAUCZANIA. Anna Duda ŻYWIENIE W PLACÓWKACH NAUCZANIA I WYCHOWANIA W Ś W I E T L E Z N O W E L I Z O WA N YC H P R Z E P I S Ó W Anna Duda ŹRÓDŁA BIAŁKA W DIECIE bardzo ważnego składnika dla rosnącego młodego organizmu. Białko

Bardziej szczegółowo

WPROWADZENIE REGULACJE PRAWNE

WPROWADZENIE REGULACJE PRAWNE WPROWADZENIE Z dniem 1 września 2015r., w życie wchodzi nowe rozporządzenie Ministra Zdrowia w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty

Bardziej szczegółowo

Rola poszczególnych składników pokarmowych

Rola poszczególnych składników pokarmowych Zdrowy styl życia Rola poszczególnych składników pokarmowych 1. Białka Pełnią w organizmie funkcję budulcową. Są składnikiem wszystkich tkanek oraz kości. 2. Tłuszcze Pełnią w organizmie funkcję energetyczną.

Bardziej szczegółowo

Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia:

Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.ckuip.kalisz.pl Kalisz: Świadczenie usług całodziennego żywienia dla młodzieży przebywającej

Bardziej szczegółowo

ŻYWIENIE DZIECI W WIEKU 1-3

ŻYWIENIE DZIECI W WIEKU 1-3 1 ŻYWIENIE DZIECI W WIEKU 1-3 Uniwersytet Medyczny w Łodzi DIETA DZIECKA POWINNA BYĆ: Urozmaicona pod względem doboru produktów spożywczych, Uregulowana pod względem częstości i pory spożywania posiłków,

Bardziej szczegółowo

I. Wymagania dotyczące produktów zbożowych:

I. Wymagania dotyczące produktów zbożowych: I. Wymagania dotyczące produktów zbożowych: 1. Dozwolone produkty o zawartości nie więcej niż 15g cukrów w 100gramach produktu gotowego do spożycia. 2. Dozwolone produkty o zawartości nie więcej niż 10g

Bardziej szczegółowo

SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku

SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku SPOŁECZEŃSTWO OD KUCHNI Integracja międzypokoleniowa mieszkańców Śliwkowego Szlaku NASZE KULINARNE TRADYCJE NASZE KULINARNE TRADYCJE Co składa się na nie? Bez jakich produktów i potraw nie wyobrażamy sobie

Bardziej szczegółowo

ZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW

ZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW ZDROWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PORADNIK DLA RODZICÓW I UCZNIÓW SPIS TREŚCI 1. Zasady zdrowego żywienia 2. Zapotrzebowanie energetyczne nastolatków 3. Zapotrzebowanie energetyczne nastolatków 4. Zalecenia

Bardziej szczegółowo

ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY. Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r

ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY. Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r ZALECENIA ŻYWIENIOWE DLA DZIECI I MŁODZIEŻY Gimnazjum nr 1 w Piastowie Lidia Kaczor, 2011r PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE - definicja Prawidłowe odżywianie to nie tylko dostarczenie organizmowi energii, ale także

Bardziej szczegółowo

PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW

PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW PRAWIDŁOWE ODŻYWIANIE NASTOLATKÓW Młody organizm, aby mógł prawidłowo się rozwijać potrzebuje wielu różnorodnych składników odżywczych, które powinny być nieodłączną częścią diety każdego dojrzewającego

Bardziej szczegółowo

Organizacja żywienia w szkołach Marta Widz Dr inż. Marta Jeruszka-Bielak. Warszawa, 28 sierpnia 2015 r.

Organizacja żywienia w szkołach Marta Widz Dr inż. Marta Jeruszka-Bielak. Warszawa, 28 sierpnia 2015 r. Organizacja żywienia w szkołach Marta Widz Dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Warszawa, 28 sierpnia 2015 r. Cel Organizacja prawidłowego żywienia dzieci i młodzieży w placówkach oświatowych oraz praktyczna

Bardziej szczegółowo

ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY. 26.10.2015r.

ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY. 26.10.2015r. ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY 26.10.2015r. ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY Żywienie, szczególnie zbiorowe, nie powinno być realizowane w sposób doraźny. Jest to istotny problem

Bardziej szczegółowo

Zalecenia dotyczące żywienia dzieci w przedszkolach

Zalecenia dotyczące żywienia dzieci w przedszkolach Zalecenia dotyczące żywienia dzieci w przedszkolach NORMY ŻYWIENIA DLA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM I SZKOLNYM W POLSCE OPRACOWANO W INSTYTUCIE ŻYWNOŚCI I ŻYWIENIA I ZATWIERDZONE ZOSTAŁY PRZEZ INSTYTUT

Bardziej szczegółowo

Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna 43-400 Cieszyn ul. Liburnia 2 asystent Teresa Kopiec asystent Halina Dziadek st. asystent Czesława Lis

Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna 43-400 Cieszyn ul. Liburnia 2 asystent Teresa Kopiec asystent Halina Dziadek st. asystent Czesława Lis Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna 43-400 Cieszyn ul. Liburnia 2 asystent Teresa Kopiec asystent Halina Dziadek st. asystent Czesława Lis Żywienie i aktywność fizyczna mają wpływ na rozwój psychofizyczny

Bardziej szczegółowo

Program edukacyjny Żyj smacznie i zdrowo

Program edukacyjny Żyj smacznie i zdrowo Program edukacyjny Żyj smacznie i zdrowo Cel i założenia: Przypomnienie zasad prawidłowego i smacznego odżywiania Niemarnowanie jedzenia Zachęcenie do rodzinnego spożywania posiłków Zmniejszanie ilości

Bardziej szczegółowo

ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM

ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM ZASADY ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI I MŁODZIEŻY W WIEKU SZKOLNYM (Instytutu Żywności i Żywienia 2009) 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny

Bardziej szczegółowo

W WIEKU PRZEDSZKOLNYM

W WIEKU PRZEDSZKOLNYM 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA DZIECI W WIEKU PRZEDSZKOLNYM 1.Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2.Bądź codziennie aktywny fizycznie ruch korzystnie wpływa na sprawność

Bardziej szczegółowo

10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA

10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA 10 ZASAD ZDROWEGO ŻYWIENIA: 1. 2. 3. 4. 5. 6. 7. 8. 9. 10. Należy spożywać produkty z różnych grup żywności (dbać o urozmaicenie posiłków) Kontroluj masę ciała (dbaj o zachowanie

Bardziej szczegółowo

DIETA ŻŁOBKOWA Komponowanie posiłków zgodnie z obowiązującymi normami

DIETA ŻŁOBKOWA Komponowanie posiłków zgodnie z obowiązującymi normami DIETA ŻŁOBKOWA Komponowanie posiłków zgodnie z obowiązującymi normami Dorota Sokół www.przewodnikzywienia.pl dorota@przewodnikzywienia.pl T: 511 764 699 Zmiany w żywieniu żłobkowym Ustawa z dnia 4.02.2011

Bardziej szczegółowo

INFORMATOR dla PLACÓWEK OŚWIATOWYCH w kwestii żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży

INFORMATOR dla PLACÓWEK OŚWIATOWYCH w kwestii żywienia zbiorowego dzieci i młodzieży Celem głównym programu jest zwiększenie skuteczności działań wychowawczych i profilaktycznych rzecz bezpieczeństwa i tworzenia przyjaznego środowiska w szkołach i placówkach. na Działania dotyczące wdrożenia

Bardziej szczegółowo

Zajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe

Zajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe Wymagania podstawowe Wymagania ponadpodstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania podstawowe Zajęcia żywieniowe Wymagania ponadpodstawowe Uczeń: wymienia zasady bezpieczeństwa obowiązujące podczas zajęć żywieniowych

Bardziej szczegółowo

Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:

Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: TECHNIK ŻYWIENIA I USŁUG GASTRONOMICZNYCH przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej

Bardziej szczegółowo

W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek?

W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? W jaki sposób powinien odżywiać się młody człowiek? Prawidłowe odżywianie się to dostarczanie organizmowi niezbędnych składników odżywczych, a tym samym energii i substratów potrzebnych do utrzymania zdrowia

Bardziej szczegółowo

Rozeznanie rynku dotyczące ceny na świadczenie usługi cateringu

Rozeznanie rynku dotyczące ceny na świadczenie usługi cateringu Rozeznanie rynku dotyczące ceny na świadczenie usługi cateringu Dyrektor Szkoły Podstawowej im. Powstańców Wielkopolskich w Strzałkowie w ramach rozeznania rynku oraz w celu oszacowania wartości zamówienia,

Bardziej szczegółowo

Lista produktów rekomendowanych i nierekomendowanych w stołówkach przedszkolnych i szkolnych

Lista produktów rekomendowanych i nierekomendowanych w stołówkach przedszkolnych i szkolnych Lista produktów rekomendowanych i nierekomendowanych w stołówkach przedszkolnych i szkolnych Produkty rekomendowane w stołówkach przedszkolnych i szkolnych pieczywo: chleb, bułki, ciabatty, rogale, bardzo

Bardziej szczegółowo

Talerz zdrowia skuteczne

Talerz zdrowia skuteczne Talerz zdrowia skuteczne narzędzie zdrowego odżywiania PSSE Chełm Kierownik Sekcji OZiPZ Alicja Bork PRAWIDŁOWE ŻYWIENIE Gwarancją właściwego rozwoju fizycznego, sprawności umysłu oraz dobrego zdrowia

Bardziej szczegółowo

Grupy środków spożywczych i ich zastosowanie w żywieniu zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2016 r.

Grupy środków spożywczych i ich zastosowanie w żywieniu zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2016 r. Grupy środków spożywczych i ich zastosowanie w żywieniu zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 26 lipca 2016 r. Zbożowe produkty śniadaniowe oraz inne produkty zbożowe lub ziemniaki. Spośród

Bardziej szczegółowo

Tabela: 2 Lista produktów rekomendowanych i nierekomendowanych w stołówkach przedszkolnych i szkolnych

Tabela: 2 Lista produktów rekomendowanych i nierekomendowanych w stołówkach przedszkolnych i szkolnych Tabela: 2 Lista produktów rekomendowanych i nierekomendowanych w stołówkach przedszkolnych i szkolnych Produkty rekomendowane w stołówkach przedszkolnych i szkolnych pieczywo: chleb, bułki, ciabatty, rogale,

Bardziej szczegółowo

Żywienie w szpiczaku mnogim

Żywienie w szpiczaku mnogim Żywienie w szpiczaku mnogim Spotkanie II : dbamy o kości mgr inż. Sławomir Kozłowski szpiczak mnogi leczenie osteoporoza- zaburzenie mineralizacji kości Czynniki środowiskowe dieta (wapń i witamina D)

Bardziej szczegółowo

ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO. Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka

ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO. Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka ZBILANSOWANA DIETA TALERZ ZDROWIA SMACZNIE, ZDROWO, KOLOROWO Anna Oblacińska Instytut Matki i Dziecka TALERZ CZY PIRAMIDA? Przedstawione w modelach zdrowego żywienia zalecenia żywieniowe to sugestie ogólne,

Bardziej szczegółowo

ANKIETA. Imię i nazwisko. Data urodzenia Masa ciała Wzrost. Tel. Kontaktowy. Email do wysłania diety i/lub kontaktu

ANKIETA. Imię i nazwisko. Data urodzenia Masa ciała Wzrost. Tel. Kontaktowy. Email do wysłania diety i/lub kontaktu ANKIETA Proszę o rzetelne, zgodne ze stanem faktycznym wypełnienie ankiety, gdyż jest to niezbędne do opracowania dobrze dopasowanego planu dietetycznego. Imię i nazwisko.. Data urodzenia Masa ciała Wzrost.

Bardziej szczegółowo

ANKIETA. Imię i nazwisko.. Data urodzenia.. Tel. Kontaktowy. Email do wysłania diety i/lub kontaktu. Podpis: ... Rodzaj wykonywanej pracy

ANKIETA. Imię i nazwisko.. Data urodzenia.. Tel. Kontaktowy. Email do wysłania diety i/lub kontaktu. Podpis: ... Rodzaj wykonywanej pracy ANKIETA Proszę o rzetelne, zgodne ze stanem faktycznym wypełnienie ankiety, gdyż jest to niezbędne do opracowania dobrze dopasowanego planu dietetycznego. Imię i nazwisko.. Data urodzenia.. Tel. Kontaktowy

Bardziej szczegółowo

Materiałpomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:

Materiałpomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: Materiałpomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: TECHNIK ŻYWIENIA I USŁUG GASTRONOMICZNYCH przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej

Bardziej szczegółowo

ANKIETA ŻYWIENIOWA Proszę o wypełnienie ankiety przed przyjściem do dietetyka oraz przyniesienie wyników badań na spotkanie.

ANKIETA ŻYWIENIOWA Proszę o wypełnienie ankiety przed przyjściem do dietetyka oraz przyniesienie wyników badań na spotkanie. ANKIETA ŻYWIENIOWA Proszę o wypełnienie ankiety przed przyjściem do dietetyka oraz przyniesienie wyników badań na spotkanie. Imię i nazwisko Zdiagnozowane schorzenia lub dolegliwości.. 1. Od jakiego czasu

Bardziej szczegółowo

PROGRAM ZAJĘĆ W RAMACH AKADEMII ZDROWEGO ŻYWIENIA. Opis. - praca z materiałami drukowanymi, - pogadanka, - dyskusja problemowa

PROGRAM ZAJĘĆ W RAMACH AKADEMII ZDROWEGO ŻYWIENIA. Opis. - praca z materiałami drukowanymi, - pogadanka, - dyskusja problemowa PROGRAM ZAJĘĆ W RAMACH AKADEMII ZDROWEGO ŻYWIENIA Uwaga: Dopuszcza się modyfikację kolejności zaplanowanych tematów. Kolejne zajęcia Temat główny - Liczba godzin Metody prowadzenia zajęć: Opis 1 PODSTAWOWE

Bardziej szczegółowo

KWESTINARIUSZ ŻYWIENIOWY PACJENTA

KWESTINARIUSZ ŻYWIENIOWY PACJENTA KWESTINARIUSZ ŻYWIENIOWY PACJENTA Data Imię i nazwisko e-mail Data urodzenia Wzrost (cm) Obecna masa ciała (kg) Docelowa masa ciała (kg) Obwód pasa (cm) Obwód bioder (cm) Aktywność fizyczna: Czy uprawia

Bardziej szczegółowo

ZAPYTANIE OFERTOWE. Zaręby Kościelne, RGK

ZAPYTANIE OFERTOWE. Zaręby Kościelne, RGK Zaręby Kościelne, 2016.08.22 RGK.2710.1.2016 ZAPYTANIE OFERTOWE Wójt Gminy Zaręby Kościelne zaprasza do składania ofert na wynajem pomieszczenia w celu prowadzenia sklepiku szkolnego w okresie od 01.09.2016

Bardziej szczegółowo

11. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych

11. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych 11. Scenariusz lekcji dla gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych Temat: Samodzielna ocena swojego żywienia i aktywności fizycznej. Cele: zapoznanie ucznia z praktycznymi aspektami układania prawidłowo zbilansowanej

Bardziej szczegółowo

ŻYWIENIE CZŁOWIEKA. Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia.

ŻYWIENIE CZŁOWIEKA. Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia. ŻYWIENIE CZŁOWIEKA Racjonalne żywienie jest jednym z podstawowych warunków prawidłowego funkcjonowania organizmu ludzkiego i dobrego zdrowia. Prawidłowe żywienie należy do najważniejszych czynników środowiskowych,

Bardziej szczegółowo

Śniadania mleczne i bezmleczne. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej

Śniadania mleczne i bezmleczne. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej Śniadania mleczne i bezmleczne dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej Mleko i przetwory mleczne Mleko i przetwory mleczne stanowią ważną grupę żywności, która jest najlepszym źródłem

Bardziej szczegółowo

Jolanta Nizio Sekcja Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku

Jolanta Nizio Sekcja Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku Sklepiki szkolne - Grupy środków spożywczych przeznaczonych/rekomendowanych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty w świetle nowych regulacji prawnych Jolanta Nizio Sekcja Higieny

Bardziej szczegółowo

Projekt Umowy nr /2016 najmu lokalu użytkowego

Projekt Umowy nr /2016 najmu lokalu użytkowego Załącznik nr 2 do Ogłoszenia Projekt Umowy nr /2016 najmu lokalu użytkowego Zawarta w dniu pomiędzy: 1) Zespołem Szkolno-Przedszkolnym nr 1 w Tomaszowie Mazowieckim, 97-200 Tomaszów Maz. ul. J.U. Niemcewicza

Bardziej szczegółowo

Informacja zwrotna dot. jadłospisu dekadowego

Informacja zwrotna dot. jadłospisu dekadowego Informacja zwrotna dot. jadłospisu dekadowego Wizyta w placówce: druga Nazwa i adres placówki: PRZEDSZKOLE PUBLICZNE MIŚ ul. Dworcowa 23, 62-045 Pniewy Data analizy: 2017-05-15 O zdrowiu dziecka oraz jego

Bardziej szczegółowo

Warsztaty Żywieniowe. Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej

Warsztaty Żywieniowe. Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej Warsztaty Żywieniowe Temat: Zasady żywienia młodzieży aktywnej Jeśli jesteś aktywny Powinieneś dbać szczególnie o to, co jesz! potrzebujesz więcej energii potrzebujesz więcej witamin i składników mineralnych

Bardziej szczegółowo

Jakościowe metody oceny sposobu żywienia

Jakościowe metody oceny sposobu żywienia Wojewódzka Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Gorzowie Wlkp. Jakościowe metody oceny sposobu żywienia Małgorzata Stodolak Gorzów Wlkp. 15.12.2014 r. Normy żywienia dla populacji polskiej nowelizacja,

Bardziej szczegółowo

Myślę co jem - profilaktyka otyłości i chorób dietozależnych wśród dzieci. Temat 2: Jak jem? Opracowanie: mgr Agnieszka Augustyniak

Myślę co jem - profilaktyka otyłości i chorób dietozależnych wśród dzieci. Temat 2: Jak jem? Opracowanie: mgr Agnieszka Augustyniak 1. Cel główny Uczeń ocenia swój sposób żywienia Temat 2: Jak jem? Opracowanie: mgr Agnieszka Augustyniak 2. Cele szczegółowe Uczeń: ocenia wielkość porcji poszczególnych grup produktów spożywczych identyfikuje

Bardziej szczegółowo

ZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI

ZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI ZASADY ZDROWEGO Z YWIENIA DZIECI 1. Jedz codziennie różne produkty z każdej grupy uwzględnionej w piramidzie. 2. Bądź codziennie aktywny fizycznie - ruch korzystnie wpływa na sprawność i prawidłową sylwetkę.

Bardziej szczegółowo

MAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA

MAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA MAGDALENA KRZYSZKA studentka WYDZIAŁU WYCHOWANIA FIZYCZNEGO I PROMOCJI ZDROWIA UNIWERSYTET SZCZECIŃSKI ZDROWY STYL ŻYCIA Na czym polega zdrowy styl życia? ZDROWY STYL ŻYCIA Prawidłowe odżywianie Aktywność

Bardziej szczegółowo

Na przedszkolnym talerzyku

Na przedszkolnym talerzyku Na przedszkolnym talerzyku W obecnym roku szkolnym pojawiła się informacja o rewolucji w dziecięcym menu. Wśród rodziców rozchodzą się wieści, że jedzenie w szkole i przedszkolu jest teraz niesmaczne i

Bardziej szczegółowo

Zasady racjonalnego żywienia, normy żywienia i zalecane racje pokarmowe na przykładzie dzieci i młodzieży w wieku szkolnym

Zasady racjonalnego żywienia, normy żywienia i zalecane racje pokarmowe na przykładzie dzieci i młodzieży w wieku szkolnym Zasady racjonalnego żywienia, normy żywienia i zalecane racje pokarmowe na przykładzie dzieci i młodzieży w wieku szkolnym Zbilansowana dieta POWIATOWA STACJA SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZNA W JELENIEJ GÓRZE

Bardziej szczegółowo

WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA

WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA WYDZIAŁ NAUK O ŻYWNOŚCI I RYBACTWA ZAKŁAD PODSTAW ŻYWIENIA CZŁOWIEKA Dr inż. Edyta Balejko, dr inż. Anna Bogacka, dr inż. Anna Sobczak-Czynsz Przedmiot: Podstawy żywienia człowieka (ZBiJŻ) Ćwiczenie nr

Bardziej szczegółowo

ŻYWIENIE DZIECI I MŁODZIEŻY. Antonina Kawecka PSSE w Kamieniu Pomorskim listopad 2012r.

ŻYWIENIE DZIECI I MŁODZIEŻY. Antonina Kawecka PSSE w Kamieniu Pomorskim listopad 2012r. Antonina Kawecka PSSE w Kamieniu Pomorskim listopad 2012r. Prawidłowe żywienie jest jednym z najważniejszych czynników środowiskowych, wpływających na rozwój człowieka i utrzymanie przez niego dobrego

Bardziej szczegółowo

Dietetyk Angelika Frączek DZIENNICZEK KILKU DNIOWEGO SPOŻYCIA. Imię i nazwisko...

Dietetyk Angelika Frączek DZIENNICZEK KILKU DNIOWEGO SPOŻYCIA. Imię i nazwisko... DZIENNICZEK KILKU DNIOWEGO SPOŻYCIA Imię i nazwisko... Proszę o sumienne wypełnienie niniejszego wywiadu żywieniowego, który posłuży do oceny Pani/Pana sposobu żywienia. Dobrze, aby dzienniczek wypełniać

Bardziej szczegółowo

ANKIETA ŻYWIENIOWA ...

ANKIETA ŻYWIENIOWA ... ANKIETA ŻYWIENIOWA IMIĘ... NAZWISKO Zdiagnozowane schorzenia lub dolegliwości: Występujące alergie pokarmowe:...... 1. Od jakiego czasu towarzyszy Pani/Panu otyłość i choroba..? 2. Czy były kiedyś próby

Bardziej szczegółowo

8. Scenariusz lekcji dla klasy IV-VI szkoły podstawowej i I klasy gimnazjum

8. Scenariusz lekcji dla klasy IV-VI szkoły podstawowej i I klasy gimnazjum 8. Scenariusz lekcji dla klasy IV-VI szkoły podstawowej i I klasy gimnazjum Temat: Wybory żywieniowe produkty zalecane i niezalecane w żywieniu. Cel: Kształtowanie prawidłowych nawyków żywieniowych. Zdobyte

Bardziej szczegółowo

SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA

SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA 1 Oznaczenie sprawy: CKUiP-KG.271.2.2016 Centrum Kształcenia Ustawicznego i Praktycznego w Kaliszu ul. Handlowa 9, 62-800 Kalisz SPECYFIKACJA ISTOTNYCH WARUNKÓW ZAMÓWIENIA dotycząca postępowania na: Świadczenie

Bardziej szczegółowo

ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA MŁODEGO PIŁKARZA. mgr Natalia Stanecka Centrum Dietetyczne Naturhouse Dzierżoniów

ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA MŁODEGO PIŁKARZA. mgr Natalia Stanecka Centrum Dietetyczne Naturhouse Dzierżoniów ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA MŁODEGO PIŁKARZA mgr Natalia Stanecka Centrum Dietetyczne Naturhouse Dzierżoniów ZŁE NAWYKI ŻYWIENIOWEKONSEKWENCJE zmniejszona wydolność fizyczna dziecka, płaskostopie, skrzywienia

Bardziej szczegółowo

zdrowego żywienia w chorobie

zdrowego żywienia w chorobie Wspieramy w ciężkiej chorobie, aby cieszyć się każdą chwilą PORADNIK zdrowego żywienia w chorobie Stowarzyszenie Przyjaciół Chorych Hospicjum im. Jana Pawła II w Żorach Opracowanie: Magdalena Olborska

Bardziej szczegółowo

AKTUALNOŚCI. Żywienie dzieci. Regularność spożywania posiłków. Spacer po Zdrowie - zaproś swojego lekarza

AKTUALNOŚCI. Żywienie dzieci. Regularność spożywania posiłków. Spacer po Zdrowie - zaproś swojego lekarza Numer 8 20 kwietnia 2018 AKTUALNOŚCI Spacer po Zdrowie - zaproś swojego lekarza Projekt finansowany w ramach Narodowego Programu Zdrowia na lata 2016-2020 Regularność spożywania posiłków Tak samo jak w

Bardziej szczegółowo

Zbożowe śniadanie zimowe. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej

Zbożowe śniadanie zimowe. dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej Zbożowe śniadanie zimowe dr inż. Marta Jeruszka-Bielak Centrum Komunikacji Społecznej Asortyment produktów zbożowych Produkty zbożowe stanowią podstawę wyżywienia ludności na całym świecie, znajdują się

Bardziej szczegółowo

Zasady racjonalnego żywienia dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. mgr inż. Joanna Wierzbicka

Zasady racjonalnego żywienia dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym. mgr inż. Joanna Wierzbicka Zasady racjonalnego żywienia dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym mgr inż. Joanna Wierzbicka Najczęstsze wady w żywieniu dzieci i młodzieży Do osób najbardziej narażonych na skutki nieprawidłowego żywienia

Bardziej szczegółowo

Załącznik nr 2 do SWIZ. DIETA PODSTAWOWA ( ogólna)

Załącznik nr 2 do SWIZ. DIETA PODSTAWOWA ( ogólna) Załącznik nr 2 do SWIZ DIETA PODSTAWOWA ( ogólna) Dzień Posiłek Składniki Waga (g) Makaron na mleku 300 Masło extra 35,2% Szynka kanapkowa 30 Papryka czerwona Kawa z mlekiem 225 Poniedziałek 2208,6 kcal

Bardziej szczegółowo

ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA. Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku

ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA. Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku ZASADY PRAWIDŁOWEGO ŻYWIENIA Agnieszka Wyszyńska Oddział HŻŻ i PU WSSE w Białymstoku Nadwaga i otyłość - najważniejszy problem zdrowia publicznego. Istnieje ok. 80 chorób powstających na tle wadliwego

Bardziej szczegółowo

Prawidłowe żywienie jest jednym z najważniejszych czynników środowiskowych, wpływających na rozwój człowieka i utrzymanie przez niego dobrego stanu

Prawidłowe żywienie jest jednym z najważniejszych czynników środowiskowych, wpływających na rozwój człowieka i utrzymanie przez niego dobrego stanu Prawidłowe żywienie jest jednym z najważniejszych czynników środowiskowych, wpływających na rozwój człowieka i utrzymanie przez niego dobrego stanu zdrowia. Polega ono na całkowitym pokryciu zapotrzebowania

Bardziej szczegółowo

EDUKACJA DLA RODZICÓW

EDUKACJA DLA RODZICÓW Materiał opracowała: Jolanta Gęca EDUKACJA DLA RODZICÓW Prawidłowe żywienie dzieci i młodzieży jest szczególnie istotne, ze względu na fazę intensywnego wzrostu i dojrzewania. Dla utrzymania wzrostu i

Bardziej szczegółowo

Piramida Żywienia. Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS

Piramida Żywienia. Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS Piramida Żywienia Dominika Kondrak Karina Warwas 1TFS Zasady zdrowego żywienia 1. Dbaj o różnorodnośd spożywanych produktów. 2. Strzeż się nadwagi i otyłości, nie zapominaj o codziennej aktywności fizycznej.

Bardziej szczegółowo

Opis przedmiotu zamówienia

Opis przedmiotu zamówienia Opis przedmiotu zamówienia do wniosku o wszczęcie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego z dnia 4 lutego 2019 r. Tytuł postępowania: Catering dla Przedszkola nr 2 w Radzyminie w okresie od dnia

Bardziej szczegółowo

Scenariusz zajęć edukacja zdrowotna - gimnazjum

Scenariusz zajęć edukacja zdrowotna - gimnazjum Scenariusz zajęć edukacja zdrowotna - gimnazjum Autor: mgr Beata Draczko Temat lekcji: Wiem, co jem. Zasady racjonalnego odżywiania się człowieka. Cel ogólny: - zapoznanie uczniów z zasadami racjonalnego

Bardziej szczegółowo

Dzienniczek bieżącego spożycia

Dzienniczek bieżącego spożycia Dzienniczek bieżącego spożycia Zasady prowadzenia dzienniczka: 1) Wypełnienie 3-dniowego dzienniczka bieżącego notowania polega na bardzo dokładnym zapisywaniu wszystkiego, co w danym dniu Pan/Pani zjadł/a

Bardziej szczegółowo

Znaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży. Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka

Znaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży. Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka Znaczenie pierwszego śniadania, czyli zdrowe odżywianie dzieci i młodzieży Na podstawie materiałów ORE- Anna Pisowacka JAK PRAWIDŁOWO SIĘ ODŻYWIAĆ? Zalecenia żywieniowe 6 + 1 U według S. Bergera Urozmaicenie

Bardziej szczegółowo

masło o zawartości trzech czwartych tłuszczu produkt zawierający nie mniej niż 60% i nie więcej niż 62% tłuszczu mlecznego;

masło o zawartości trzech czwartych tłuszczu produkt zawierający nie mniej niż 60% i nie więcej niż 62% tłuszczu mlecznego; 06.11.2015 Najczęściej zadawane pytania dotyczące rozporządzenia sklepikowego W związku z licznymi zapytaniami do rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży

Bardziej szczegółowo

Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie:

Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: Materiał pomocniczy dla nauczycieli kształcących w zawodzie: DIETETYK przygotowany w ramach projektu Praktyczne kształcenie nauczycieli zawodów branży hotelarsko-turystycznej Priorytet III. Wysoka jakość

Bardziej szczegółowo

Rozwój człowieka, stan jego zdrowia i wydajność pracy oraz długość życia są ściśle uzależnione od sposobu żywienia.

Rozwój człowieka, stan jego zdrowia i wydajność pracy oraz długość życia są ściśle uzależnione od sposobu żywienia. Rozwój człowieka, stan jego zdrowia i wydajność pracy oraz długość życia są ściśle uzależnione od sposobu żywienia. Nieprawidłowe odżywianie w wieku niemowlęcym, przedszkolnym i szkolnym: hamuje rozwój

Bardziej szczegółowo

Nowe zalecenia dotyczące żywienia dzieci

Nowe zalecenia dotyczące żywienia dzieci Żywienie dzieci Rozkład posiłków w przedszkolu: 8.30-9.00 Śniadanie 12.00 12.30 - Obiad 14.15 14.30 - Podwieczorek Przez cały czas pobytu w przedszkolu dzieci mają dostęp do wody Nowe zalecenia dotyczące

Bardziej szczegółowo

UZASADNIENIE. 2009, str.: Gawęcki J., Roszkowski W.: Żywienie człowieka a zdrowie publiczne (Tom 3). Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa

UZASADNIENIE. 2009, str.: Gawęcki J., Roszkowski W.: Żywienie człowieka a zdrowie publiczne (Tom 3). Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa UZASADNIENIE Zasadniczym celem projektu rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie grup środków spożywczych przeznaczonych do sprzedaży dzieciom i młodzieży w jednostkach systemu oświaty oraz wymagań, jakie

Bardziej szczegółowo

ZDROWE ODŻYWIANIE = ZDROWE ŻYCIE

ZDROWE ODŻYWIANIE = ZDROWE ŻYCIE ZDROWE ODŻYWIANIE = ZDROWE ŻYCIE RACJONALNIE = ZDROWO Zdrowa dieta jest jednym z najważniejszych elementów umożliwiających optymalny wzrost, rozwój i zdrowie. Ma przez to wpływ na fizyczną i umysłową

Bardziej szczegółowo

Wywiad żywieniowy (część 1) Część ogólna

Wywiad żywieniowy (część 1) Część ogólna Wywiad żywieniowy (część 1) Część ogólna Wybrane odpowiedzi proszę podkreślić. IMIĘ I NAZWISKO:... 1. Data wypełniania formularza - 2. Płeć A. kobieta B. mężczyzna 3. Wiek - 4. Wzrost - Aktualna masa ciała

Bardziej szczegółowo

GDA. Prawidłowe odżywianie

GDA. Prawidłowe odżywianie GDA Prawidłowe odżywianie Co to jest GDA? Prawidłowe odżywianie jest jednym z warunków zachowania dobrego stanu zdrowia. Aby móc dopasować swój sposób odżywiania do stylu życia jaki prowadzimy, niezbędne

Bardziej szczegółowo

Opracowanie Aneta Wiśniewska

Opracowanie Aneta Wiśniewska Opracowanie Aneta Wiśniewska 1. Zdrowe, racjonalne żywienie jako warunek prawidłowego wzrostu i rozwoju 2. Zasady racjonalnego żywienia 4 U 3. Przykłady wielkości porcji do Piramidy Żywienia 4. Zalecane

Bardziej szczegółowo

Nowy asortyment sklepików szkolnych nie taki straszny, czyli dlaczego warto jeść zdrowo?!

Nowy asortyment sklepików szkolnych nie taki straszny, czyli dlaczego warto jeść zdrowo?! Nowy asortyment sklepików szkolnych nie taki straszny, czyli dlaczego warto jeść zdrowo?! Rozporządzenie Z dniem 01.09.2015 roku weszło w życie nowe Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 26 sierpnia 2015

Bardziej szczegółowo

Żyj smacznie i zdrowo! -wszystko o zdrowym trybie życia

Żyj smacznie i zdrowo! -wszystko o zdrowym trybie życia Żyj smacznie i zdrowo! -wszystko o zdrowym trybie życia Co to jest? Zdrowe odżywianie sposób odżywiania, polegający na przyjmowaniu substancji korzystnych dla zdrowia w celu zapewnienia lub poprawy zdrowia.

Bardziej szczegółowo

Podstawy żywienia w sporcie. Aneta Sojak

Podstawy żywienia w sporcie. Aneta Sojak Podstawy żywienia w sporcie Aneta Sojak Właściwe żywienie i nawodnienie = Osiągnięcie sukcesu Energia do pracy mięśni Adaptacja do wysiłku Skuteczna regeneracja (zmniejszenie procesów katabolicznych) Zły

Bardziej szczegółowo

Opis przedmiotu zamówienia

Opis przedmiotu zamówienia Opis przedmiotu zamówienia do wniosku o wszczęcie postępowania o udzielenie zamówienia publicznego z dnia 14 lutego 2019 r. Tytuł postępowania: Catering dla Szkoły Podstawowej im. Armii Krajowej w Starych

Bardziej szczegółowo

Sylwia Maksym Dietetyk, Fizjoterapeuta, Trener personalny, Instruktor fitness

Sylwia Maksym Dietetyk, Fizjoterapeuta, Trener personalny, Instruktor fitness Sylwia Maksym Dietetyk, Fizjoterapeuta, Trener personalny, Instruktor fitness Śniadanie Miseczka płatków NESQUICK z mlekiem 6 łyżek płatków = 30g = 24g węglowodanów II Śniadanie Batonik BELVITA + sok KUBUŚ

Bardziej szczegółowo

Wybieram zdrowie i zdrowe odżywianie

Wybieram zdrowie i zdrowe odżywianie Wybieram zdrowie i zdrowe odżywianie Doktorze Zdrówko, co to znaczy być zdrowym? Być zdrowym, to nie tylko nie chorować, ale też czuć się dobrze, być radosnym i sprawnym fizycznie. Czy wiesz, co pomaga

Bardziej szczegółowo

Kwestionariusz do badania zachowań żywieniowych i opinii na temat żywności i żywienia

Kwestionariusz do badania zachowań żywieniowych i opinii na temat żywności i żywienia Kwestionariusz do badania zachowań żywieniowych i opinii na temat żywności i żywienia Proszę o udzielenie odpowiedzi na pytania zamieszczone w kwestionariuszu, poprzez zakreślenie odpowiedniego pola znakiem

Bardziej szczegółowo

CEL GŁÓWNY Poprawa jakości żywienia dzieci i młodzieży na terenie placówek oświatowych w Gdańsku.

CEL GŁÓWNY Poprawa jakości żywienia dzieci i młodzieży na terenie placówek oświatowych w Gdańsku. CEL GŁÓWNY Poprawa jakości żywienia dzieci i młodzieży na terenie placówek oświatowych w Gdańsku. Program Gdańsk jemy zdrowo! odpowiada na dwie potrzeby: Konieczność dostosowania standardów żywieniowych

Bardziej szczegółowo