Opóźnienia w płatnościach

Transkrypt

1 Opóźnienia w płatnościach Co roku tysiące MŚP ogłasza upadłość z powodu długiego oczekiwania na zapłatę wystawionych faktur. Zobowiązaliśmy się do zakończenia szkodliwej praktyki opóźniania płatności w Europie, która od dawna jest ważną kwestią w kontaktach ze światem biznesu. Nie ulega wątpliwości, że państwa członkowskie powinny jak najszybciej dokonać transpozycji dyrektywy w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach do swojego prawa krajowego. Zapewni to niezbędne wsparcie naszym MŚP w kontekście obecnego kryzysu gospodarczego, gdy dostęp do kredytów stał się trudniejszy. Ważne jest też, by europejskie przedsiębiorstwa, w szczególności MŚP, znały swoje prawa i wiedziały, jak je najlepiej wykorzystać. Antonio Tajani wiceprzewodniczący Komisji Europejskiej i komisarz ds. przemysłu i przedsiębiorczości

2 Dyrektywa 2011/7/EU w sprawie zwalczania opóźnień w płatnościach w transakcjach handlowych Ewa Forowicz 26 czerwca 2013 r., Warszawa

3 Omawiane zagadnienia 1. Kondycja polskich przedsiębiorców z kontekście zatorów płatniczych 2. Dyrektywa 2000/35/WE 3. Dyrektywa 2011/7/EU: nowe zasady w zwalczaniu opóźnień 4. Transakcje między przedsiębiorcami 5. Transakcje między przedsiębiorcami a organami publicznymi 6. Transpozycja dyrektywy do polskiego porządku prawnego

4 Zasada swobody umów art. 353¹ Kodeksu cywilnego: Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byle jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego.

5 Zasada odroczenia płatności Dostawca pozostawia klientowi czas na zapłacenie faktury, w terminie uzgodnionym przez strony, określonym w fakturze dostawcy lub przewidzianym przez prawo.

6 Opóźnienia w płatnościach Program Small Business Act (SBA) I Tworzenie warunków, w których przedsiębiorcy i przedsiębiorstwa rodzinne mogą dobrze prosperować, a przedsiębiorczość jest nagradzana II Zagwarantowanie, by uczciwi przedsiębiorcy, których przedsiębiorstwo zostało postawione w stan upadłości, dostali szybko drugą szansę. III Opracowywanie przepisów zgodnie z zasadą najpierw myśl na małą skalę IV Sprawienie, by organy administracji publicznej lepiej reagowały na potrzeby MŚP V Dostosowanie instrumentów polityki publicznej do potrzeb MŚP: ułatwienie MŚP udziału w zamówieniach publicznych oraz lepsze wykorzystanie możliwości pomocy państwa dla MŚP

7 Opóźnienia w płatnościach Program Small Business Act (SBA) VI Ułatwianie MŚP dostępu do finansowania i rozwijanie otoczenia prawnego i biznesowego sprzyjającego terminowym płatnościom w transakcjach handlowych VII Pomaganie MŚP w szerszym korzystaniu z możliwości oferowanych przez jednolity rynek VIII Wspieranie podnoszenia kwalifikacji w MŚP i wszelkich form innowacji IX Umożliwienie MŚP przekształcania wyzwań związanych z ochroną środowiska na nowe możliwości X Zachęcanie i wspieranie MŚP w czerpaniu korzyści z rozwoju rynków

8 Ułatwienia w ramach sądowego dochodzenia roszczeń Rozporządzenie Rady nr 44/2001 z dn. 22 grudnia 2000 r. w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych Rozporządzenie Rady i PE nr 805/2004 z dn. 21 kwietnia 2004 r. w sprawie utworzenia Europejskiego Tytułu Egzekucyjnego dla roszczeń bezspornych Rozporządzenie Rady i PE nr 861/2007 z dn. 11 lipca 2007 r. ustanawiające europejskie postępowanie w sprawie drobnych roszczeń

9 Dyrektywa 2000/35/WE regulowała: wprowadzenie karnej stopy procentowej, wyższej o 7 proc. od stopy procentowej Europejskiego Banku Centralnego, za opóźnienia w płatnościach, ustalenie 30-dniowego okresu jako maksymalnego terminu płatności, wprowadzanie przez kraje członkowskie takich procedur sądowych, które umożliwiałyby wydanie nakazu egzekucji w ciągu 90 dni od rozpoczęcia odzyskiwania należności przez odpowiedni organ, zastrzeżenie własności, czyli konstrukcję prawną polegającą na tym, że w obrocie międzynarodowym zostaje zachowane prawo własności towaru aż do chwili dokonania całkowitej zapłaty.

10 Rewizja Dyrektywy 2000/35/EC Dlaczego? Instrumenty służące ochronie wierzyciela okazały się niewystarczające Wiele płatności jest dokonywanych po terminach ustalonych w umowie Opóźnienia w płatnościach są nadal powszechną praktyką w całej Unii Europejskiej Terminy płatności w transakcjach z organami publicznymi są z reguły dłuższe od tych pomiędzy przedsiębiorcami prywatnymi Znacznie obniżyła się tolerancja dla opóźnień w płatnościach Sektor MŚP jest szczególnie narażony

11 Unia Europejska: Opóźnienia w płatnościach Fakty i liczby W transakcjach handlowych z organami publicznymi średnia długość płatności wynosi 65 dni (bez zmian) W transakcjach handlowych pomiędzy przedsiębiorcami średnia długość wynosi 52 dni (4 dni mniej) Polska: W transakcjach handlowych z administracją publiczną średnia długość płatności wynosi 39 dni ( 20 dni umownych plus 19 dni średniego opóźnienia) W transakcjach handlowych pomiędzy przedsiębiorcami średnia długość wynosi 52 dni (20 dni umownych plus 32 dni średniego opóźnienia)

12 Sektor MŚP jest bardziej narażony na trudności wynikające z przepływu kapitału Opóźnienie w płatnościach Wpływ na MŚP MŚP są zależne od ograniczonej liczby klientów Koszty administracyjne odzyskiwania wierzytelności się nieproporcjonalnie wysokie dla MŚP

13 Konsekwencje nieotrzymywania należnych płatności na czas: 35% firm, które mają problemy z odzyskiwaniem należności, nie wywiązują się z zobowiązań 35% firm ogranicza inwestycje 12% zwalnia pracowników lub ogranicza ich wynagrodzenia 7% podnosi ceny swoich produktów Źródło: KRD

14 Liczba bankructw najwyższa od 8 lat Główną przyczyną upadłości są nasilające się zatory płatnicze. Źródło: Coface

15 W 2012 roku polskie sądy ogłosiły upadłość 877 podmiotów, co oznacza zdecydowany wzrost o 21,3 proc. w stosunku do roku Ubiegły rok zakończył się wzrostem na poziomie 10,5 proc. Źródło: Coface

16 Opóźnienie w płatnościach Konsekwencje na rynku europejskim Różne terminy płatności Różne zasady płatności i praktyka Zniekształcenie konkurencji Zwiększenie ryzyka w operacjach transgranicznych Nieprawidłowe funkcjonowanie rynku wewnętrznego Ograniczenie transakcji handlowych

17 Dyrektywa 2011/7/EU Nowe zasady: okresy płatności Dyrektywa 2000/35 Nowa Dyrektywa 2011/7/EU Taki sam reżim prawny dla wszystkich transakcji handlowych B2B: brak harmonizacji terminów płatności Brak harmonizacji terminów płatności PA2B: harmonizacja terminów płatności

18 Kluczowe pojęcia stosowane w akcie Transakcje handlowe: wszystkie transakcje między przedsiębiorstwami lub między przedsiębiorstwami a organami publicznymi, które prowadzą do dostawy towarów lub świadczenia usług za wynagrodzeniem. Należność: główna kwota, która powinna była zostać zapłacona w umownym lub ustawowym terminie zapłaty, obejmująca także mające zastosowanie podatki, cła, opłaty lub koszty wymienione na fakturze lub w równoważnym wezwaniu do zapłaty.

19 Płatność opóźniona czyli uprawniająca do odsetek za opóźnienia w płatnościach Gdy wierzyciel nie dysponuje należną kwotą w stosownym terminie, pod warunkiem, że wypełnił swoje zobowiązania prawne i umowne FAKTURA = Wezwanie do zapłaty

20 Dyrektywa 2011/7/EU Zasięg obowiązywania: Państwa członkowskie Unii Europejskiej Państwa członkowskie Europejskiego Porozumienia o Wolnym Handlu (EFTA)

21 Dyrektywa 2011/7/EU Zakres przedmiotowy: płatności dokonywane w transakcjach handlowych, które prowadzą do dostawy towarów lub świadczenia usług za wynagrodzeniem Towar: dobra materialne (rzeczy) i niematerialne (prawa majątkowe, energia); Usługi: umowy cywilnoprawne i umowy polegające na korzystaniu z rzeczy lub praw (m.in. umowa zlecenia, umowa agencyjna, umowa komisu, umowa spedycji, umowa najmu, dzierżawy).

22 Dyrektywa 2011/7/EU Zakres podmiotowy: Między przedsiębiorcami (B2B) Między przedsiębiorcami i organami publicznymi (PA2B) również między głównymi wykonawcami a ich dostawcami i podwykonawcami

23 Wyłączenia: długi, które są przedmiotem postępowania upadłościowego prowadzonego przeciw dłużnikowi, postępowania mające na celu restrukturyzację długu, transakcje z konsumentami, odsetki związane z innymi płatnościami, na przykład z płatnościami wynikającymi z prawa czekowego i wekslowego lub z płatnościami w formie odszkodowań, łącznie z płatnościami towarzystw ubezpieczeniowych.

24 Transakcje między przedsiębiorcami Wierzyciel jest uprawniony do odsetek za opóźnienia w płatnościach bez konieczności przypominania, gdy: Wypełnił zobowiązania umowne i prawne Nie otrzymał należności w odpowiednim czasie

25 Termin płatności określony w umowie Odsetki naliczane od dnia następującego po terminie określonym w umowie nie może przekraczać 60 dni chyba że W umowie wyraźnie ustalono inaczej Nie jest to rażąco nieuczciwe wobec wierzycieli

26 Termin płatności nieokreślony w umowie Odsetki naliczane po 30 dniach od daty otrzymania faktury Gdy ww. data nie jest pewna 30 dni od otrzymania towarów lub usług Procedura przyjęcia lub weryfikacji? 30 dni od tej daty

27 Procedura przyjęcia lub weryfikacji w relacjach B2B Musi być przewidziana w umowie lub w ustawie Maksymalny czas trwania nie przekracza 30 dni od daty otrzymania towarów lub usług chyba że W umowie wyraźnie ustalono inaczej Nie jest to rażąco nieuczciwe wobec wierzycieli

28 Odsetki za opóźnienie w płatnościach Odpowiednia stopa referencyjna ustalana przez Europejski Bank Centralny lub krajowy bank centralny + Odsetki za opóźnienia w płatnościach Ustawowe odsetki Odsetki w wysokości uzgodnionej między przedsiębiorcami

29 Odsetki za opóźnienie w płatnościach Ustawowe odsetki Stopa referencyjna + 8% Odsetki umowne Uzgodnione w umowie Nie są rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela

30 Transakcje między przedsiębiorcami a organami publicznymi Wierzyciel jest uprawniony do odsetek za opóźnienia w płatnościach bez konieczności przypominania, gdy: Wypełnił zobowiązania umowne i prawne Nie otrzymał należności w odpowiednim czasie

31 Transakcje między przedsiębiorcami a organami publicznymi Organ publiczny: państwo, jednostki samorządu terytorialnego, podmioty prawa publicznego, związki złożone z jednej lub wielu takich jednostek lub z jednego lub wielu podmiotów prawa publicznego. Podmiot prawa publicznego oznacza każdy podmiot: ustanowiony w szczególnym celu zaspokajania potrzeb w interesie ogólnym, które nie mają charakteru przemysłowego lub handlowego, posiadający osobowość prawną, finansowany w przeważającej części przez państwo, jednostki samorządu terytorialnego lub przez inne podmioty prawa publicznego;

32 Transakcje między przedsiębiorcami a organami publicznymi Organy publiczne muszą płacić za zamówione towary i usługi w ciągu 30 dni kalendarzowych od otrzymania faktury Gdy ww. data nie jest pewna 30 dni od otrzymania towarów lub usług Procedura przyjęcia lub weryfikacji? 30 dni od tej daty

33 Fakultatywne odstępstwo od generalnej zasady: Kraje członkowskie mogą odstąpić od terminu 30 dni i wydłużyć go do maksymalnie 60 dni kalendarzowych, lecz tylko w przypadku: Określonych przedsiębiorstw publicznych Jednostek publicznych udzielających świadczeń zdrowotnych Wyjątkowe okoliczności: wyraźnie ustalono w umowie, obiektywnie uzasadnione szczególnym charakterem lub szczególnymi elementami umowy

34 Transakcje między przedsiębiorcami a organami publicznymi Przedsiębiorstwo publiczne: każde przedsiębiorstwo, na które władze publiczne mogą, bezpośrednio lub pośrednio, wywierać dominujący wpływ z racji bycia jego właścicielem, posiadania w nim udziału kapitałowego lub ze względu na zasady, które nim rządzą Przedsiębiorstwa publiczne są co do zasady wyłączone z zasad płatności, stosowanych do organów publicznych (30 dni)

35 Rodzaje przedsiębiorstw publicznych Mające charakter przemysłowy lub handlowy (Dyrektywa 2004/17/EC) nie są objęte definicją podmiotu prawa publicznego: definiowane jako przedsiębiorstwo prywatne (B2B) Ustanowione w celu zaspokajania potrzeb w interesie ogólnym (gaz, energia, poczta, gospodarka wodna) co do zasady ma zastosowanie art. 4 (PA2B). Jednak w celu uniknięcia nieuczciwej konkurencji kraj członkowski może zastosować 60 dniowe odstępstwo

36 Artykuł 3 Artykuł 4 Przedsiębiorstwo prywatne Przedsiębiorstwo publiczne Organ władzy publicznej Przedsiębiorstwo publiczne mające charakter przemysłowy lub handlowy Ustanowione w celu zaspokajania potrzeb w interesie ogólnym 60 dni z możliwością wydłużenia (swoboda umów) 30 dni jako zasada generalna. Jednak dyrektywa daje możliwość przedłużenia do 60 dni

37 Procedura przyjęcia lub weryfikacji Musi być przewidziana w umowie lub w ustawie Maksymalny czas trwania nie przekracza 30 dni od daty otrzymania towarów lub usług chyba że w umowie i w zaproszeniu do składania ofert wyraźnie ustalono inaczej oraz nie jest to rażąco nieuczciwe wobec wierzycieli

38 Odsetki za opóźnienie w płatnościach Odpowiednia stopa referencyjna (stopa procentowa ustalana przez Europejski Bank Centralny lub krajowy bank centralny) + Odsetki ustawowe za opóźnienia w płatnościach Minimum 8% Strony nie mogą ustalić niższej wysokości odsetek za opóźnienie.

39 Obliczanie odsetek Stopa referencyjna ustalona przez Europejski Bank Centralny lub krajowy bank centralny ustalana na okres 6 miesięcy: Stopa referencyjna: 1 stycznia dla wierzytelności, które stały się wymagalne w terminie 1 stycznia - 30czerwca Stopa referencyjna: 1 lipca dla wierzytelności, które stały się wymagalne w terminie 1 lipca - 30grudnia 1 stycznia 2013 Stopa EBC: 0.75% -> Odsetki ustawowe = 0.75%+8% = 8.75% na rok

40 1 stycznia 2013 Obliczanie odsetek: przykład Dług w wysokości EUR ,00 zaległy za 55 dni (płatność jest opóźniona o 25 dni) Odsetki roczne: 0,0875 x EUR = EUR ,00 Odsetki dzienne: EUR ,00/365 = EUR 71,92 Odsetki za opóźnienie: 25 x EUR 71,92 = EUR 1797,94

41 Rekompensata za koszty odzyskiwania należności Stała rekompensata w wysokości min. 40 euro Gdy odsetki za opóźnienia w płatnościach stają się wymagalne Płacona bez konieczności przypominania Przeliczana na złote według średniego kursu NBP z ostatniego dnia roboczego miesiąca poprzedzającego ten, w którym świadczenie stało się wymagalne.

42 Nieuczciwe warunki umów i praktyki W transakcjach pomiędzy przedsiębiorcami i organami publicznymi Każde zastrzeżenie umowne z terminem płatności przekraczającym 30 dni kalendarzowych i nieuzasadnione objęte wyjątkowym/szczególnym uchyleniem: rażąco nieuczciwe Każde zastrzeżenie umowne, które wyklucza odsetki za opóźnienie w płatnościach lub poniżej wysokości odsetek ustawowych: rażąco nieuczciwe Każde zastrzeżenie umowne, które wyklucza rekompensatę za koszty odzyskiwania należności: rażąco nieuczciwe

43 Nieuczciwe warunki umów i praktyki W transakcjach pomiędzy przedsiębiorcami Każda klauzula umowna, która wyklucza odsetki za opóźnienia w płatnościach: rażąco nieuczciwa Każda klauzula umowna, która wyklucza rekompensatę za koszty odzyskiwania należności: rażąco nieuczciwa

44 Harmonogramy płatności Strony mogą uzgodnić harmonogramy płatności w ratach Wszystkie raty muszą być opłacane zgodnie z zasadami ustanowionymi w niniejszej dyrektywie Gdy którakolwiek z rat nie zostanie opłacona w uzgodnionym terminie -> odsetki i rekompensata

45 Zastrzeżenie własności Sprzedawca może zastrzec własność towarów do czasu zapłaty ich ceny w całości, jeśli klauzula zastrzeżenia własności została wyraźnie uzgodniona między kupującym a sprzedawca przed dostawą towarów

46 Procedura odzyskiwania należności w przypadku roszczeń bezspornych Tytuł wykonawczy może być uzyskany co do zasady w ciągu 90 dni kalendarzowych od wniesienia pozwu lub wniosku Termin 90 dni nie uwzględnia czasu na dostarczenie dokumentów i wszelkich opóźnień spowodowanych przez wierzyciela Dyrektywa wyłącznie określa i harmonizuje czas uzyskania tytułu wykonawczego, ale nie reguluje procedur przymusowej egzekucji.

47 Podniesienie przejrzystości i świadomości Państwa członkowskie mają obowiązek publicznie; udostępniać stopę procentową ustawowych odsetek za opóźnienia w płatnościach; Państwa członkowskie są zachęcane do tworzenia kodeksów szybkich płatności; KE publikuje listę wszystkich stóp procentowych, które mają zastosowanie we wszystkich państwach członkowskich UE.

48 Dyrektywa 2011/7/UE Dyrektywa przewiduje minimalny standard, który jest wymagany do implementowania przez państwa członkowskie Nowe środki mają charakter fakultatywny dla przedsiębiorców Nowe środki mają charakter obligatoryjny dla organów publicznych

49 2000/35/EC 2011/7/EU Title of the presentation Date # Te same zasady dla wszystkich Niezharmonizowany termin płatności: - Bez umowy: 30 dni po otrzymaniu faktury lub towarów - Umowa: dzień po terminie zastrzeżonym w umowie Stopa oprocentowania dla opóźnienia w płatnościach: stopa procentowa EBC + 7% Przedsiębiorstwa uprawnione do odsetek za opóźnienie w płatnościach Różne zasady 1. Harmonizacja dla transakcji PA2B: co do zasady 30 dni 2. Swoboda umów dla B2B: - Bez umowy: 30 dni - Umowa: 60 dni chyba że inaczej ustalono w umowie i nie jest rażąco nieuczciwe wobec wierzyciela Stopa oprocentowania dla opóźnienia w płatnościach: stopa procentowa EBC + 8% Przedsiębiorstwa uprawnione do odsetek za opóźnienie w płatnościach oraz do rekompensaty Przedsiębiorstwa lepiej chronione przeciwko nadużyciami: rażąco nieuczciwymi warunkami i praktykami Większa przejrzystość i wzrost świadomości

50 Transpozycja dyrektywy do porządków prawnych państw członkowskich Państwa członkowskie do 16 marca 2013 r. miały obowiązek wydać przepisy krajowe, odpowiadające treści dyrektywy. Zgodnie z art. 249 Traktatu ustanawiającego Wspólnotę Europejską, dyrektywa wiąże każde państwo członkowskie, do którego jest kierowana, w odniesieniu do rezultatu, który ma być osiągnięty, pozostawia jednak organom krajowym swobodę wyboru formy i środków.

51 Transpozycja dyrektywy do porządków prawnych państw członkowskich Cypr, Włochy, Malta pierwsze kraje, które implementowały dyrektywę Wielka Brytania, Austria, Finlandia implementowały 16 marca 2013 r. Niemcy, Belgia, Litwa brak implementacji brak implementacji lub implementacja nieterminowa prawa wspólnotowego skutkuje wszczęciem przez Komisję Europejską przed Europejskim Trybunałem Sprawiedliwości postępowań o stwierdzenie uchybień zobowiązaniom państwa członkowskiego UE

52 Regulacje w prawie polskim: Dyrektywa 2000/35/EC: Ustawa z dn. 6 września 2001 r. o terminach zapłaty w obrocie gospodarczym Ustawa z dn. 12 czerwca 2003 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych Dyrektywa 2011/7/EU Ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych (Dz. U. z 2013 r., poz. 403)

53 Ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych weszła w życie 28 kwietnia 2013 r. postanowienia ustawy stanowią lex specialis wobec postanowień Kodeksu cywilnego. ma zastosowanie tylko do tych umów (transakcji handlowych), które zostały zawarte po jej wejściu w życie.

54 Ustawa z dnia 8 marca 2013 r. o terminach zapłaty w transakcjach handlowych art. 7 ust. 1 w transakcjach handlowych - z wyłączeniem transakcji, w których dłużnikiem jest podmiot publiczny - wierzycielowi, bez wezwania, przysługują odsetki w wysokości odsetek za zwłokę określanej na podstawie art ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. - Ordynacja podatkowa (Dz. U. z 2012 r. poz. 749, z późn. zm.), chyba że strony uzgodniły wyższe odsetki, za okres od dnia wymagalności świadczenia pieniężnego do dnia zapłaty, jeżeli są spełnione łącznie następujące warunki: 1) wierzyciel spełnił swoje świadczenie; 2) wierzyciel nie otrzymał zapłaty w terminie określonym w umowie albo wezwaniu, o którym mowa w art. 6 ust. 2 i 3. minimalna wysokość odsetek za zwłokę w odniesieniu do transakcji handlowych odpowiada stawce odsetek za zwłokę od zaległości podatkowych, która wynosi obecnie 10,50% w stosunku rocznym.

55 Prawo właściwe dla zobowiązań umownych Umowa Rozporządzenie Parlamentu i Rady nr 593/2008 w sprawie prawa właściwego dla zobowiązań umownych (czyli tzw. Rzym I) Umowa sprzedaży podlega prawu państwa, w którym sprzedawca ma siedzibę organu zarządzającego lub miejsce zwykłego pobytu Właściwość miejscowa sądu: Rozporządzenie Rady nr 44/2001 w sprawie jurysdykcji i uznawania orzeczeń sądowych oraz ich wykonywania w sprawach cywilnych i handlowych Okres przedawnienia: Konwencja Nowojorska o przedawnieniu w międzynarodowej sprzedaży towarów

56 Lista dobrych dłużników Lista ma zachęcać do terminowego płacenia zobowiązań, może też być wykorzystywana przez firmy do pozyskiwania sprawdzonych i lojalnych klientów. W ramach promocji pozytywnych informacji o rzetelnych dłużnikach firma ERIF uruchomiła portal infopozytywni.pl, na którym można dowiedzieć się, jak trafić na listę dobrych dłużników i jakie konkretne korzyści można dzięki temu uzyskać. Rośnie liczba klientów, którzy figurują na "liście dobrych dłużników". Pod koniec 2012 roku w bazie pozytywnych informacji firmy znajdowało się już 18 tysięcy rekordów.

57 Ewa Forowicz Polska Agencja Rozwoju Przedsiębiorczości Enterprise Europe Network