4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK

Transkrypt

1 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK

2 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Wykład 1 Istota i cel i zakres towaroznawstwa - towaroznawstwo jako nauka interdyscyplinarna Dr Małgorzata Koszewska

3 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Literatura podstawowa: M. Skrzypek, w. Zadworny, Towaroznawstwo ogólne, WSIiZ w Przemyślu, 2005, Ł. Karpiel., M. Skrzypek, Towaroznawstwo ogólne, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej, 2000 U. Łatka, Technologia i towaroznawstwo, Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne, 2003, Literatura uzupełniająca: M. Lisinska-Kuśnierz, M. Ucherek, Znakowanie i kodowanie towarów, Wydawnictwo Akademii Ekonomicznej w Krakowie, Kraków, 2005 A. Wlden-Kozłowska, Towaroznawcze aspekty badania i oceny wartości promocyjnej opakowań jednostkowych towarów powszechnego użytku, Wydaw. AE, Kraków 2005.

4 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK POJĘCIE I ZAKRES TOWAROZNAWSTWA Towaroznawstwo dogłębne znawstwo, czyli znajomość towarów Towary różnego rodzaju dobra, które są na ogół dostępne na rynku i zaspokajają większość różnorodnych potrzeb człowieka

5 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Obecnie najczęściej używane nazwy dla nauki o towarach: Po polsku towaroznawstwo Po czesku - zbożiznawstwo Po bułgarsku stokoznanije Po rosyjsku - towarowiedienije Po niemiecku - Warenkunde, Warenwirtschaftlehre, Warenlehre Po angielsku -commodity science, knowledge of goods Po włosku merciologia, merceologia mercuinomia Po japońsku shokin-gaku Po chińsku - samping

6 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK POJĘCIE I ZAKRES TOWAROZNAWSTWA Jak definiować towaroznawstwo? różnorodność problematyki towaroznawczej interdyscyplinarność bardzo szybki rozwój - coraz to nowe obszary. z jednej strony rozległa dziedzina wiedzy i nauki a z drugiej bardzo ważna wiedza praktyczna

7 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK DEFINICJA TOWAROZNAWSTWA Jedna z najbardziej ogólnych definicji towaroznawstwa jaką odnajdujemy w literaturze opisuje je jako: - naukę, obejmującą ogół wiadomości o towarach Podobną definicję sformułował Mieczysław Mysona według niego: - Towaroznawstwo jest rozległą dziedziną wiedzy, której przedmiotem poznania jest towar. W szerszym ujęciu Towaroznawstwo definiowane jest jako: nauka o właściwościach towarów, metodach ich badania i oceny, czynnikach, zjawiskach i procesach rzutujących na ich jakość i wartość użytkową, właściwym kształtowaniu jakości produktów w sferach przedprodukcyjnej, produkcji i poprodukcyjnej.

8 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK PODZIAŁ TOWAROZNAWSTWA Towaroznawstwo ogólne co o towarach należy generalnie wiedzieć C.G. Ludovici Towaroznawstwo branżowe co o poszczególnym towarze koniecznie trzeba wiedzieć Nauki ekonomiczne i społeczne Nauki przyrodniczo - techniczne

9 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK ZNACZENIE I ROZWÓJ NAUKI O TOWARACH 1. Okres poprzedzający rewolucje przemysłową towaroznawstwo encyklopedyczne gromadzenie możliwie szerokiej wiedzy o towarach 2. Podboje krajów zamorskich i tworzenie kolonii napływ do Europy nowych nieznanych wcześniej surowców i towarów towaroznawstwo surowcowe - badanie i ocena przydatności przewożonych surowców 3. Rewolucja przemysłowa - towaroznawstwo technologiczne powiązania towaroznawstwa z technologią produkcji 4. Rewolucja naukowo-techniczna - zmiany sposobu patrzenia i podchodzenia do rozwiązywania zagadnień dotyczących jakością towaru, a także zagadnień logistycznych i ekologicznych

10 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK ZNACZENIE I ROZWÓJ NAUKI O TOWARACH 5. Okres gospodarki rynkowej: dynamiczny rozwój koncepcji marketingowych, nowoczesne systemy zarządzania zarządzanie jakością szybki rozwój produkcji towarowej i jej gwałtowna dywersyfikacja nowoczesne towaroznawstwo strategiczne ujmujące wiedzę o towarach nie opisowo, lecz problemowo i procesowo z uwzględnieniem jego kompleksowości zależnie od wyzwań czasu i stawianych przed nim zadań

11 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Zmiany w towaroznawstwie i w jego nauczaniu Towaroznawstwo przemysłowe i spożywcze Obszerna monotematycznie ujmowana wiedza o grupach towarowych i towarach Towaroznawstwo ogólne Zakres wiedzy o towarach wspólny dla ogółu towarów występujących na rynku, względnie przygotowanych do wprowadzenia na rynek

12 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Współcześnie towaroznawstwo w coraz większym stopniu postrzegane jest przede wszystkim jako nauka o jakości. W tym ujęciu dotyczy ono: jakości z perspektywy konsumenta, projektowania jakości punkt widzenia producenta, zarządzania jakością i oceny jakości produktów, zmian relacji konsument-producent W towaroznawstwie oczekiwania konsumentów wyrażane są poprzez zdefiniowanie parametrów jakościowych i technologicznych.

13 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Współczesne towaroznawstwo jest też ściśle związane z marketingiem i sprzedażą. Poprzez znajomość natury wyrobów i analizę rynku pozwala: określić nowe trendy ciągłego, jakościowego rozwoju produktu umożliwia wgląd i ingerencję we wszystkie możliwe typy relacji pomiędzy towarem a konsumentem, producentem i handlowcem.

14 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK TOWAROZNAWSTWO Nauka interdyscyplinarna 4

15 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Zakres wykorzystywania różnych dyscyplin naukowych w towaroznawstwie

16 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Poznanie oczekiwań pierwiastki przyrodnicze, techniczne i ekonomiczne Planowanie i projektowanie Wytwarzanie Logistyka Użytkowanie Utylizacja cały cykl życia produktu

17 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Bardzo szybki rozwój - coraz to nowe obszary Marketing Orientacja produkcyjna Orientacja na produkt Orientacja na dystrybucję Orientacja na marketing Płaszczyzna konkurencji towarowej Marketing społecznie odpowiedzialny Cena Jakość Logistyka towarów Pragnienia konsumentów nie zawsze zgodne z ich długofalowym interesem Ekologia i etyka Technologiczna optymalizacja wydajności produkcji Kompleksowe zarządzanie jakością Doskonalenie metod i systemów kontroli jakości itd.. Nowe obszary towaroznawstwa Szybkość dostaw, Opakowalnictwo, Transport, Magazynowanie Znakowanie Badanie oczekiwań konsumentów Utylizacja Likwidacja odpadów recycling

18 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK DLACZEGO TOWAROZNAWSTWO JEST TAK WAŻNE WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE?

19 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Od początku 21 stulecia korporacja Buy 'N Large Corporation (BNL) zarządzając Ziemią, doprowadziła do pokrycia powierzchni całej planety śmieciami. W roku 2105 ludność ewakuowano na luksusowe kosmiczne liniowce pasażerskie Aksjomaty. Na których życie miało być łatwe, przyjemne, nie wymagające wysiłku Roboty klasy WALL-E miały wszystko posprzątać i w ciągu pięciu lat uczynić Ziemię zdatną do życia. Plan upadł, kiedy Ziemię uznano za zbyt zatrutą i ludzkość musiała pozostać w kosmosie na kolejne siedem stuleci. Film animowany Wall-e Pixar Animation Studios i Walt Disney Pictures 2008

20 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Jak daleko jesteśmy od takiej wizji świata? Wall-e Pixar Animation Studios i Walt Disney Pictures 2008 Czy wygodniej, łatwiej, szybciej zawsze oznacza lepiej? Co zrobić aby taka wizja świata pozostała jedynie bajkową fikcją? Jaka jest jego rola towaroznawstwa w pokonywaniu wyzwań współczesnego świata

21 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Z CZEGO WYNIKA WIĘKSZOŚĆ PROBLEMÓW EKOLOGICZNYCH, SPOŁECZNYCH I ETYCZNYCH? Współczesna koncepcja prowadzenia biznesu często usuwa na bok potencjalne konflikty pomiędzy: wymaganiami klienta, interesami klienta długookresowym dobrobytem społeczeństwa Ogromna ilość towarów nie zawsze zdrowych, nie zawsze bezpiecznych nie zawsze dobrych choć spełniających nasze często sztucznie tworzone potrzeby

22 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK smaczne ALE mało pożywne dużo tłuszczu niezdrowe ładnie wygląda ALE marnotrawstwo materiałów opakowaniowych W dążeniu do zadowolenia klienta restauracje narażają na szwank jego zdrowie i powodują problemy środowiskowe, nie zawsze też dają o swoich pracowników. Ma być szybko, wygodnie i tanio

23 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Fast food Slow food Fast fashion Slow fashion

24 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Problemy zdrowotne środowiskowe, izolacja społeczna Nadkonsumpcja Nieracjonalna, bezwartościowa zdrowotnie i kulturowo, marnotrawna konsumpcja Względy medyczne Ekologiczne i etyczne Racjonalizacja konsumpcji Dekonsumpcja Ekokonsumpcja Większość moich znajomych pracuje ciężej, niż powinni, po to, żeby zarobić więcej pieniędzy niż im naprawdę potrzeba, żeby kupować rzeczy, których naprawdę nie potrzebują, po to, żeby zaimponować ludziom, których tak naprawdę nie lubią ( ) Amos Oz

25 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK DEKONSUMPCJA podstawowe przyczyny świadome ograniczanie spożycia Ograniczenie ilościowe konsumpcji: na rzecz zwiększenia aspiracji jakościowych z powodu znużenia i rozczarowania wysokim poziomem konsumpcji świadomością potrzeby jej racjonalizacji Obniżeniem się rangi konsumpcji w systemie wartości człowieka człowiek nie żyje aby konsumować ale konsumuje aby żyć Ze względu na ochronę środowiska naturalnego

26 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Aby wizja świata z filmu Wall-e pozostała fikcją, musimy umieć ocenić jakość ogromnej ilości otaczających nas towarów i wybrać te dobre, zdrowe i bezpieczne Kluczowa staje się więc umiejętność oceny a następnie wyboru tych produktów, które: Spełniają oczekiwania konsumentów Są uzasadnione ekonomicznie z punktu widzenia producentów Nie szkodzą długofalowym interesom społecznym THREE P S BALANCE TM People aspekt społeczny Profit aspekt ekonomiczny Planet aspekt środowiskowy

27 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK DLACZEGO TOWAROZNAWSTWO JEST TAK WAŻNE WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE? Włókna syntetyczne - surowce petrochemiczne produkty ropopochodne Trwałość wysoka wytrzymałość Stosunkowo niska cena (zwłaszcza PP) Szkodliwość odpadów Negatywny wpływ na środowisko Wysokie koszy recyclingu / składowania odpadów Widmo kryzysu surowcowego Niestabilność rynku surowcowego ( polietylen (PE), polipropylen (PP), poliester (PET), poliamid (PA) )

28 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Około 15 mln ha powierzchni uprawnych na świecie osłania się materiałami polimerowymi (głównie są to polietylenowe folie i polipropylenowe włókniny), wynikiem czego ich roczne zużycie przekracza 65 mln ton. W Polsce powierzchnia polowych upraw warzyw, przekracza 200 tys. ha, a wielkość zbiorów wynosi ponad 5 mln ton, co stawia nasz kraj w europejskiej rolniczej czołówce. Osłony stosuje się na powierzchni ok. 5 tys. ha.

29 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK większe i wcześniejsze plony, uniezależnienie od warunków klimatycznych, mniejsze zużycie wody i herbicydów miliony ton odpadów: pozostawianych na polach zakopywanych w ziemi zalegających na wysypiskach ich rozkład w warunkach naturalnych szacuje się na setki lat

30 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK DLACZEGO TOWAROZNAWSTWO JEST TAK WAŻNE WE WSPÓŁCZESNYM ŚWIECIE? Wyzwaniem staje się poszukiwanie, ocena i wybór alternatywnych rozwiązań - produktów

31 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Alternatywą dla konwencjonalnych materiałów polimerowych są biodegradowalne materiały polimerowe, które ulegają całkowitemu rozkładowi pod wpływem naturalnych czynników fizycznych, chemicznych oraz biologicznych, np. działania mikroorganizmów (grzyby, bakterie), czy organizmów wyższych (owady), a ich produkty rozkładu ulegają samozniszczeniu. Są więc zagospodarowane przez przyrodę i nie zagrażają środowisku. Znanymi polimerami termoplastycznymi, które ulegają całkowitej biodegradacji w warunkach naturalnych, są poliestry alifatyczne np. tzw., kwas mlekowy,

32 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK poliaktyd / poli(kwas mlekowy) / PLA (ang. polylactic acid, polylactide) Odnawialne surowce naturalne Kwas mlekowy C 3 H 6 O 3 Poliaktyd - PLA [C 3 H 4 O 2 ] n O n

33 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK dwutlenek węgla woda biomasa fotosynteza skrobia hydroliza Cykl życia wyrobów włóknistych z PLA do zastosowań rolniczych Kwas mlekowy C 3 H 6 O 3 produkty depolimeryzacji biodegradowalne agrowłókniny Polilaktyd PLA Laktyd polimeryzacja

34 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Włókna PLA po degradacji w środowisku wodnym, zawierającym mikroorganizmy w temperaturze 55 C przed biodegradacją po 3 dniach po 8 dniach po 10 dniach po 14 dniach po 17 dniach Źródło: Twarowska-Schmidt, K.: Biodegradowalne włókna syntetyczne, Recykling rok: 2006, nr 6, s

35 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Zalety i wady PLA możliwość regulacji szybkości biodegradacji brak kosztów składowania odpadów /recyclingu niższe koszty zużycia energii niższa temperatura przerobu stosunkowo wysoka cena brak producenta w Polsce właściwości porównywalne do standardowych włókien poliestrowych uniezależnienie od wahań cen ropy naftowej

36 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK 1. Istota i cel i zakres towaroznawstwa - towaroznawstwo jako nauka interdyscyplinarna 2. Podział towaroznawstwa - towaroznawstwo przemysłowe i spożywcze 3. Towary - właściwości, klasyfikacje, zasady znakowania, analiza cyklu życia, gospodarka opakowalnicza 4. Jakość towarów - cechy jakościowe, czynniki determinujące jakość, badanie, ocena i kontrola jakości 5. Konsument jako punkt wyjścia dla kształtowania i analizy jakości towarów - badanie oczekiwań i zachowań klientów zewnętrznych i wewnętrznych, prawa i obowiązki konsumenta i sprzedawcy, polityka ochrony konsumenta Unii Europejskiej, gwarancje i procedury reklamacyjne 6. Systemy zarządzania jakością 7. Normalizacja i certyfikacja - systemy normalizacji i certyfikacji w Unii Europejskiej, normy - budowa, klasyfikacja i numeracja, organizacje normalizacyjne 8. Logistyka, transport i magazynowanie towarów 9. Nowe trendy w towaroznawstwie - społeczna odpowiedzialność biznesu jako narzędzie różnicowania towarów na rynku

37 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK

38 Towar

39 artykuł dobro wyrób produkt

40 Towar materialny produkt przeznaczony do sprzedaży Produkt/wyrób efekt wszelkiego rodzaju działalności produkcyjnej - Dobro wszystkie środki mające zdolność zaspokajania potrzeb ludzkich

41 Towar i sposoby jego definiowania Wszystkie ruchome, realnie istniejące dobra materialne, posiadające wartość wymienną, a więc i cenę, które z tego powodu są lub mogłyby stać się przedmiotem handlu J. Holzl Towar jest to produkt pracy ludzkiej przeznaczony do sprzedaży. Dzięki swym właściwościom jest użyteczny, gdyż zaspokaja potrzeby materialne i niematerialne człowieka. Towar musi mieć odpowiednią postać handlową i cenę; posiada wartość i wartość użytkową Słownik pojęć towaroznawczych

42 TOWAR WARTOŚĆ UŻYTKOWA I WYMIENNA Wartość użytkowa zdolność zaspokajania potrzeb Wartość wymienna wyrażona w pieniądzu czyli cena Wartość wymienna towaru jest pochodną jego wartości użytkowej

43 Znaczenie pojęcia dobro Dobra wszystkie środki mające zdolność zaspokajania ludzkich potrzeb Dobra wolne Takie, które są dane człowiekowi w postaci naturalnej i nie tkwi w nich żadna praca ludzka (woda w której się kapiemy, powietrze słońce) Dobra zagospodarowa ne Czyli produkty, w których tkwi praca ludzka np., woda, którą czerpiemy z sieci wodociągowej, autostrady dostępne za opłatą itd. Dobra wytwarzan e Przez człowieka, ołówek, chleb Energiadobra energetyczn e Wytworzona lub przetworzona i jej nośniki węgiel produkty naftowe gaz itd.. usługi

44

45 Dobro w sensie zbliżonym do pojęcia towar Dobra komplementarne produkty, które wzajemnie się uzupełniają w zaspokajaniu określonych potrzeb konsumenta Komplementarność techniczna jedno dobro bez drugiego nie może spełniać swojej funkcji np. samochód i benzyna Komplementarność psychiczna określone dobro potęguje oddziaływanie innego np. kawa i koniak Dobra substytucyjne produkty charakteryzujące się zdolnością do zaspokajania tej samej potrzeby w równym lub przybliżonym stopniu np. masło i margaryna, płaszcz lub kurtka

46 Dobro w sensie zbliżonym do pojęcia towar Dobra powszechnego użytku produkty nabywane często, zazwyczaj pod wpływem nawyku lub impulsu, np. pieczywo, cukier, mąką, środki higieny osobistej itd. Dobra trwałego użytku produkty, które mogą być używane wielokrotnie, charakteryzują się długim okresem użytkowania, wysoka cena jednostkową i małą częstotliwością zakupu

47 Towar a produkt Produkty konsumpcyjne dobra i usługi przeznaczone dla finalnego konsumenta do użytkowania osobistego bądź użytkowania w gospodarstwie domowym Produkty przemysłowe (zaopatrzeniowe/inwestycyjne), które są kupowane przez przedsiębiorstwa w celu dalszego przetwarzania i wytwarzania dóbr i usług.

48 Podział produktów konsumpcyjnych ze względu na częstotliwość zakupów produkty częstego zakupy, czyli produkty nabywane często, bez namysłu i porównywania ich z innymi ofertami, przeważnie są dość tanie i szeroko dostępne. produkty wybieralne są kupowane rzadziej i w ich zakup konsumenci wkładają więcej wysiłku i czasu, aby porównać różne dostępne oferty. Przykładem jest odzież, samochody, produkty specjalne, będą to dobra o unikalnych cechach, o silnej identyfikacji marki, przy ich zakupie konsumenci muszą podjąć dodatkowy wysiłek. Na przykład szczególne marki samochodów, produkty niepostrzegane, produkty których konsument nie zna albo po prostu nie myśli o ich zakupie. Są to głównie innowacje na rynku,

49 Podział produktów przemysłowych 1. Entering goods 2. Fundation goods - dobra podstawowe 3. Facilitating goods dobra ułatwiające

50 STRUKTURA PRODUKTU produkt potencjalny produkt ulepszony produkt oczekiwany produkt w formie podstawowej podstawowy pożytek

51 gwarancja jakość usługi Produkt rzeczywisty kształt RDZEŃ PRODUKTU kolor dostawa opakowanie kredyt Produkt poszerzony Dr Małgorzata Koszewska

52 Poziomy produktu na przykładzie odzieży ochronnej odzież inteligentna odzież szyta na zamówienie bezpłatny transport dostawa JIT Komfort fizjologiczny modne wzorniochrona ctwo przed zagrożeniem oznakowanie cena CE gwarancja bezpieczeństwa trwałość doradztwo bhp outsourcing receptura producenta fachowa obsługa ergonomia jakość marka rental CRM TQM kredyt, leasing produkt potencjalny produkt poszerzony produkt rzeczywisty rdzeń produktu nanotechnologie

53 WYRÓB A TOWAR Wyrób to końcowy efekt określonego procesu produkcyjnego Proces zbiór zadań wzajemnie powiązanych lub wzajemnie oddziałujących, które przekształcają wejścia w wyjścia W tym sensie wyrobem jest każda usługa np. transport, wytwór intelektualny np. program komputerowy, przedmiot materialny np. (krzesło, stół), a także materiały przetworzone (np. paliwa) Wyrób materialny przeznaczony do sprzedaży staje się towarem

54 Wyrób - asortyment towarowy. Pojęcie wyrób jest niekiedy używane zamiennie z pojęciem produkt Np.: Wyroby chemii gospodarczej Wyroby czekoladopodobne Wyroby jubilerskie Wyroby włókiennicze Wyroby ceramiczne Wyroby gumowe Wyroby żeliwne Wyroby dziewiarskie

55 Wyroby a artykuły Artykuł w odniesieniu do towarów to określenie wskazujące na ich rodzaj typ, pojęcie to używane jest w odniesieniu do towarów w zestawach asortymentowych. Pojawia się często w katalogach i ofertach handlowych jak również w oznaczaniu towarów kodami kreskowymi np. Artykuły przemysłowe Artykuły poligraficzne Artykuły higieniczne itd..

56 Klasyfikacja rodzajowa i systematyka towarów Dyferencjacja Dywersyfikacja Uniwersalizacja

57 Dyferencjacja, dywersyfikacja, uniwersalizacja towarów Dyferencjacja (łac. Differentia różnica) proces, czynność lub rezultat różnicowania dyferencjacja produktu- jego różnicowanie zarówno pod względem fizycznym (faktycznym) jak i pozornym mające podłoże psychiczne wyłącznie w wyobraźni kupującego, np. poprzez opakowanie, promocje, usługi, miejsce zakupu itd..

58 Dyferencjacja dywersyfikacja, uniwersalizacja Dywersyfikacja (łac. diversus) mający różny kierunek, w różne strony skierowany czynność lub proces prowadzący do wzrostu różnorodności produktów lub zakładów produkcyjnych Dywersyfikacja to jedna ze strategii asortymentyzacji

59 Dyferencjacja dywersyfikacja, uniwersalizacja Uniwersalizacja - to strategia asortymentacji odnosząca się przede wszystkim do obiektów wielkopowierzchniowych, które poprzez bardzo rozbudowaną ofertę asortymentową i unifikacje tej oferty starają się zaspokajać możliwie największą liczbę potrzeb i kierują ją do jak największego grona odbiorców

60 Łączenie towarów posiadających wspólne cechy w grupy, wprowadza ład w obrocie handlowym i ułatwia tworzenie zestawów asortymentowych. Asortyment celowo dobrany zestaw wyrobów wykazujący określone cechy wspólne wynikające bądź z podobieństwa użytych surowców, procesu technologicznego, sposobu wykończenia bądź przydatności do zaspokajania określonych potrzeb

61 UWAGA Asortyment stanowi zawsze zestaw towarów, a nie pojedynczy towar!!! Asortyment produkcyjny zestaw towarów wytwarzanych przez zakład produkcyjny. Powstaje w wyniku działalności prowadzonej przez jednego producenta i jest bardziej jednorodny, jest najczęściej ograniczony pod względem ilości odmian i rodzajów towarów ze względu na możliwości produkcyjne wytwórcy. Asortyment handlowy zestaw towarów oferowanych do sprzedaży przez jednostkę handlową - jest celowo dobierany, kompletowany w taki sposób, aby najpełniej zaspokoić potrzeby klientów jednostki handlowej. Asortyment ten tworzą najczęściej towary pochodzące od różnych producentów, dzięki temu klient może dokonywać wyboru pomiędzy zróżnicowanymi towarami. Asortyment branżowy zestaw towarów określonej branży Poszczególne elementy składające się na asortyment to sortymenty

62 Asortyment handlowy składa się z towarów tworzących: 1) branżę towarową, 2) grupę towarową, 3) podgrupę towarową, 4) artykuły.

63 Branża towarowa to ogół towarów zaspokajających te same potrzeby, pochodzących z tej samej gałęzi produkcji, na ogół wytworzonych z tych samych surowców np. branża spożywcza, branża odzieżowa branża przemysłu mięsnego.

64 Grupa towarowa to ogół towarów o podobnym przeznaczeniu i pochodzeniu, np. obuwie. Podgrupa towarowa to towary, wyodrębnione z grupy towarowej na podstawie różnic wynikających z surowca, z którego wykonano produkt, np. obuwie skórzane, obuwie z tkaniny lub sposobu użytkowania towaru, np. obuwie wizytowe, obuwie sportowe.

65 Artykuł to najmniejszy element asortymentu handlowego. Artykuły różnią się pomiędzy sobą rodzajem, modelami, fasonami, odmianami, gatunkiem, rozmiarem, kolorem, marką. Artykuły łączy jednak wspólne przeznaczenie lub rodzaj zastosowanego surowca np. artykuły papiernicze, kosmetyczne, higieniczne. Artykuł, jakim są np. peleryny może występować w różnych kolorach, rozmiarach, fasonach, gatunku, z różnych surowców włókienniczych od różnych producentów.

66

67 Asortyment Ilość rodzajów produktów oferowanych w placówce handlowej stanowi o szerokości asortymentu : szeroki wąski Liczba typów produktów w ramach jednego rodzaju produktu charakteryzuje głębokość asortymentu głęboki płytki

68 Asortyment handlowy może być: szeroki płytki - A, szeroki głęboki - B wąski głęboki - C, wąski płytki. - D

69 Klasyfikacja towarów Kryteria klasyfikacji towarow : specyfika zaspokajania potrzeb: konsumpcyjne (zaspokajanie indywidualnych potrzeb jednostki), przemysłowe (potrzeby przedsiębiorstw); pochodzenie : krajowe i zagraniczne funkcje jakie spełniają w procesie produkcyjnym surowce i materiały, półfabrykaty czyli wyroby częściowo przetworzone, wyroby gotowe sposob użytkowania przemysłowe, powszechnego użytku (pralki) zaopatrzenia technicznego (maszyny), spożywcze

70 właściwości: towary w różnych gałęziach przemysłu (przemysł spożywczy, hutniczy, papierniczy...) sposob dokonywania zakupu nabywane bez większego zastanowienia, wymagające większego zastanowienia, warte dokonania wysiłku w celu ich pozyskania; udział człowieka w procesie wytwarzania kopaliny czyli produkty które powstały w skorupie ziemskiej bez udziału człowieka (rudy, węgiel, gaz ziemny, ropa naftowa), towary do otrzymania których człowiek wykorzystuje rośliny i zwierzęta (płody rolne, produkty zwierzęce), towary, w których udział człowieka jest decydujący (jedwab sztuczny, komputery); wielkość dostaw: drobnica lub towary masowe, hurt lub detal.

71 Obecnie w obrocie towarowym stosuje się indeksy materiałowe, które służą uszczegółowieniu klasyfikacji i usprawnieniu obrotu towarowego. Dzięki indeksom materiałowym łatwiej zamawiać towary, realizować dostawę i rozliczenie zgodnie z życzeniem klienta. Dość powszechną praktyką stosowaną przez producentów jest publikowanie katalogów wyrobów, w których każdy towar oznaczony jest indeksem. Klienci posługując się tylko indeksami towarowymi, mogą określić rodzaj, gatunek, jakość, kolor, rozmiar towaru, jaki chcą zamówić. Takie oznaczanie i klasyfikowanie towarów niezwykle usprawnia obrót towarowy.

72 Klasyfikacje stosowane przez Główny Urząd Statystyczny GUS Polska Klasyfikacja Działalności (PKD 2004) Polska Klasyfikacja Działalności (PKD 2007) Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług (PKWiU 2004) Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług (PKWiU 2008) Polska Klasyfikacja Obiektów Budowlanych (PKOB) Klasyfikacja Środków Trwałych (KŚT) Nomenklatura Scalona (CN)

73

74 POLSKA KLASYFIKACJA DZIAŁALNOŚCI (PKD 2004) PKD została opracowana na podstawie Statystycznej Klasyfikacji Działalności Gospodarczej Unii Europejskiej - NACE, wprowadzonej rozporządzeniami Rady nr 3037/90 z dnia 9 października 1990 r. (OJ nr L 293 z r.), z późniejszymi zmianami wprowadzonymi rozporządzeniem Komisji Europejskiej Nr 761/93 z dnia 24 marca 1993 r. (OJ Nr L 83 z r.) oraz Nr 29/2002 z dnia 19 grudnia 2001 r. (OJ nr L 6 z r.). W związku z powyższym PKD zachowuje pełną spójność i porównywalność metodologiczną, pojęciową, zakresową i kodową z klasyfikacją NACE Rev. 1.1 PKD jest umownie przyjętym, hierarchicznie usystematyzowanym podziałem zbioru rodzajów działalności społeczno - gospodarczej jakie realizują jednostki (podmioty gospodarcze).

75 POLSKA KLASYFIKACJA DZIAŁALNOŚCI (PKD 2004) PKD jest podstawą systemu klasyfikacji gospodarczych i społecznych, do której nawiązują inne klasyfikacje, a zwłaszcza Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług. PKD ustala symbole, nazwy i zakres poszczególnych grupowań klasyfikacyjnych na pięciu różnych poziomach,

76 Klasyfikacja działalności stosowana jest m.in. do: klasyfikowania podmiotów gospodarczych dla potrzeb krajowego, urzędowego rejestru podmiotów gospodarki narodowej REGON - wg rodzaju prowadzonej przez nie działalności, przedstawiania struktury gospodarki narodowej z punktu widzenia społecznego podziału pracy, zestawiania dynamicznych szeregów dla potrzeb ekonomicznej analizy rozwoju gospodarczego, opracowywania bilansów gospodarki narodowej, w tym zintegrowanych rachunków narodowych, sporządzania porównań międzynarodowych, zestawiania informacji statystycznych, odpowiednio porównywalnych z innymi krajami.

77 Schemat klasyfikacji PKD 2004

78 PKD 2004 PKD 2007 Zgodnie z Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) klasyfikacja PKD 2004 stosowana była do dnia 31 grudnia 2009 r. PKD 2007

79 PKD 2007 Polska Klasyfikacja Działalności (PKD) 2007 zawiera zmiany, które zostały wprowadzone w klasyfikacji : Organizacji Narodów Zjednoczonych - International Standard Industrial Classification of all Economic Activities ISIC Rev.4 (Międzynarodowej Standardowej Klasyfikacji Rodzajów Działalności) oraz Unii Europejskiej - Statistical Classification of Economic Activities in the European Community NACE Rev. 2 (Statystycznej Klasyfikacji Działalności Gospodarczych w UE) (Dz. Urz. UE L 393 z r., str. 1).

80 PKD 2007 Opracowana w ramach "Operacji 2007" Polska Klasyfikacja Działalności (PKD 2007) została wprowadzona Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 24 grudnia 2007 r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) ( Dz.U. 251, poz.1885). PKD zachowuje pełną spójność i porównywalność metodologiczną, pojęciową, zakresową i kodową z europejską klasyfikacją NACE Rev.2. Klasyfikacja ta jest umownie przyjętym, hierarchicznie usystematyzowanym podziałem zbioru rodzajów działalności społeczno-gospodarczej jakie realizują jednostki (podmioty gospodarcze).

81 PKD 2007 Konieczność zmian klasyfikacji wynikała: z potrzeby zwiększenia harmonizacji klasyfikacji na poziomie międzynarodowym umożliwiającej szerszą wymianę informacji, z zachodzących zmian ekonomicznych i gospodarczych, a w szczególności rozwoju nowych technologii i rodzajów działalności.

82

83

84

85 PKWiU 2008 Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług (PKWiU 2008) została wprowadzona Rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 29 października 2008 r. (DZ. U. Nr 207, poz 1293, z późniejszymi zmianami) do stosowania w statystyce, ewidencji i dokumentacji oraz rachunkowości, a także w urzędowych rejestrach i systemach informacyjnych administracji publicznej. Do celów: 1) opodatkowania podatkiem od towarów i usług; 2) opodatkowania podatkiem dochodowym od osób fizycznych i prawnych.

86 PKWiU 2008 stosuje się od 1 stycznia 2011 r. do dnia 31 grudnia 2010 r. stosowana była Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług (PKWiU) wprowadzona rozporządzeniem Rady Ministrów z dnia 18 marca 1997r. w sprawie Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług (PKWiU) (Dz. U. Nr 42, poz. 264, z późn. zm.).

87 ZAKRES PKWiU 2008 Polska Klasyfikacja Wyrobów i Usług (PKWiU 2008) jest klasyfikacją produktów pochodzenia krajowego oraz z importu, przy czym: pod pojęciem produktów rozumie się wyroby i usługi: pod pojęciem wyrobów rozumie się surowce, półfabrykaty, wyroby finalne oraz zespoły i części tych wyrobów - o ile występują w obrocie, pod pojęciem usług rozumie się: wszelkie czynności świadczone na rzecz jednostek gospodarczych prowadzących działalność o charakterze produkcyjnym, tzn. usługi dla celów produkcji nietworzące bezpośrednio nowych dóbr materialnych, wszelkie czynności świadczone na rzecz jednostek gospodarki narodowej oraz na rzecz ludności, przeznaczone dla celów konsumpcji indywidualnej, zbiorowej i ogólnospołecznej.

88 Struktura grupowań PKWiU 2008, ich symbole i sposób zapisu

89 Symbol PKWiU Dział 01 Nazwa grupowania PRODUKTY ROLNICTWA I ŁOWIECTWA ORAZ USŁUGI WSPOMAGAJĄCE 01.1 ROŚLINY INNE NIŻ WIELOLETNIE ZBOŻA, ROŚLINY STRĄCZKOWE ORAZ NASIONA OLEISTE, Z WYŁĄCZENIEM RYŻU Pszenica Powiązania z CN Pszenica durum Pszenica durum Pozostała pszenica Pozostała pszenica Kukurydza, z wyłączeniem kukurydzy cukrowej i pastewnej Kukurydza, z wyłączeniem kukurydzy cukrowej i pastewnej Kukurydza, z wyłączeniem kukurydzy cukrowej i pastewnej Jęczmień, żyto i owies Jęczmień Jęczmień Żyto Żyto Owies Owies

90 HS i CN Obecnie taryfy celne prawie wszystkich krajów oparte są albo na: Sharmonizowanym Systemie Oznaczania i Kodowania Towarów HS (Harmonized System) albo na: Scalonej Nomenklaturze Towarowej Handlu Zagranicznego CN (Comnined Nomenclature) stanowiącej jego rozwinięcie

91 System klasyfikacji HS System klasyfikacji HS (Harmonised System) jest klasyfikacją międzynarodową do oznaczania i kodowania produktów. Stosowany jest, w co najmniej 177 krajach, głównie przez administracje narodowe, urzędy celne i statystyczne, a także przez producentów, dystrybutorów, importerów i eksporterów oraz statystyków-analityków itp. System HS umożliwia klasyfikacje ponad 98% produktów w handlu zagranicznym.

92 System klasyfikacji HS Produkty określane są kodem cyfrowym. System zawiera: 21 sekcji, 96 rozdziałów (kod dwucyfrowy), 1244 nazw grup produktowych (kod czterocyfrowy) 5223 nazw podgrup 01 produktów (kod sześciocyfrowy) Klasyfikacja HS jest uaktualniana w cyklu 5-letnim. Poprzednie modyfikacje wchodziły w życie w latach 1992, 1996 i r.

93 Nomenklatura Scalona CN Nomenklatura Scalona CN - ośmiocyfrowa nomenklatura opracowana przez Komisję Wspólnot Europejskich i stosowana przez Unię Europejską, opiera się na Systemie Zharmonizowanym HS. CN jest nomenklaturą dostosowaną do wymogów Wspólnej Taryfy Celnej Wspólnoty Europejskiej, jak i statystyki handlu zagranicznego Wspólnoty. HS CN

94 Zintegrowana Taryfa WE - TARIC. TARIC jest bazą danych obejmującą taryfy wspólnotowe i ustawodawstwo handlowe. Baza ta jest zarządzana przez Komisję Europejską DG Podatki i unia celna. Krajowe administracje Państw Członkowskich otrzymują codziennie aktualizacje z bazy danych TARIC, co pozwala im na stosowanie aktualnych uregulowań prawnych w trakcie procesu odprawy celnej.

95 CN TARIC Dodatkowe dwa znaki pozwalają na uszczegółowienie informacji dotyczących poszczególnych towarów, czyniąc z TARICa użytkową taryfę celną. Te dodatkowe informacje obejmują, oprócz stawek celnych, preferencje taryfowe, zawieszenia stawek, stawki GSP, a także cła antysubwencyjne i antydumpingowe oraz opłaty wyrównawcze. W TARICu publikowane są też dane nt. zakazu eksportu i importu oraz ograniczeń i zwrotów eksportowych

96 Zawartość TARIC jest udostępniana do powszechnego użytku, dla podmiotów prywatnych, federacji handlu, administracji Państw trzecich poprzez: coroczne publikacje w Dzienniku Urzędowym Wspólnot Europejskich, seria C; codzienne aktualizacje na stronie internetowej TARIC pod adresem: Dr Małgorzata Koszewska

97 Jak korzystać z TARIC?

98 Kod CN jest znany Jeżeli znany jest kod CN towaru wygodniej jest posłużyć się wyborem pola Kod TARIC. Aby uzyskać informacje nt. stawek celnych stosowanych w odniesieniu do konkretnego produktu należy uzupełnić pole Kod TARIC na stronie TARIC-Konsultacje 8 znakowym kodem CN. W niektórych jednak przypadkach, dla uzyskania bardziej precyzyjnej informacji (dotyczącej chociażby ceł antydumpingowych), konieczne jest posłużenie się 10 znakowym kodem TARIC. Dr Małgorzata Koszewska

99 Dr Małgorzata Koszewska

100 Kod CN nie jest znany Możliwe jest również przeszukiwanie TARICa poprzez sekcje i działy taryfy celnej. W tym celu należy użyć klawisza Przeglądaj. Po kliknięciu na nim wyświetlona zostanie lista sekcji. Po wyborze sekcji użytkownik uzyskuje dostęp do działów a następnie konkretnych, coraz bardziej rozbudowanych kodów CN. Wybór żądanego kodu CN przełączy użytkownika do strony TARIC Konsultacje, na której pole Kod TARIC zostanie automatycznie wypełnione przez system. Dr Małgorzata Koszewska

101 Dr Małgorzata Koszewska

102 Dr Małgorzata Koszewska

103 Dr Małgorzata Koszewska

104 Dr Małgorzata Koszewska

105 Znany jest kierunek importu Jeżeli znany jest kierunek importu, możliwe jest doprecyzowanie algorytmu wyszukiwania poprzez wybór konkretnego kraju z rozwijanej listy w polu Kraj pochodzenia. Po uzupełnieniu w/w pól i kliknięciu na polu Stawki celne zostaną wyświetlone żądane informacje. Dr Małgorzata Koszewska

106 Dr Małgorzata Koszewska

107 przykład Symulacja wyszukania stawki celnej dla towaru o kodzie CN (tusze i półtusze mięsa z bydła, zamrożone), importowanego do UE z Kenii. Dr Małgorzata Koszewska

108 Interpretacja otrzymanych informacji Stawka celna dla krajów trzecich (tzn. krajów, które nie należą do UE) w imporcie towaru o podanym kodzie CN wynosi 12,8% + 176,8 EUR/100 kg Obowiązuje kontyngent taryfowy oznaczony numerem w imporcie ze wszystkich kierunków (erga omnes) ze stawką 20% do dnia r. Obowiązują preferencje taryfowe dla krajów z grupy LOMA (kraje afrykańskie, Karaiby i kraje rejonu Pacyfiku) na poziomie 0% + 176,8 EUR/100 kg. Ustanowiony jest kontyngent preferencyjny w imporcie z Kenii oznaczony numerem , ze stawką celną określoną na poziomie 0% + 14,1 EUR/100 kg

109 W ramach prowadzonej polityki handlowej Unia Europejska wprowadziła także środki pozataryfowe. Należą do nich m.in. kontyngenty ograniczające. Aby znaleźć w TARICu informację o tym czy dany towar podlega wspomnianym ograniczeniom należy skorzystać z linku Ograniczenia/Restrykcje znajdującego się na żółtym polu.

110 Wykaz skrótów stosowanych w internetowej wersji TARIC: Skrót SPG SPGA SPGE SPGL MCH MGB PHC EEA LOMA LOMB LOMAB Opis Wszystkie kraje objęte systemem GSP Najmniej rozwinięte kraje objęte systemem GSP Kraje Ameryki Środkowej i Południowej, które wdrożyły program walki z producentami narkotyków Kraje objęte systemem GSP z wyjątkiem krajów SPGA i SPGE Mashreq: Egipt, Jordania, Lebanon(?) Maghreb: Algieria, Maroko, Tunezja Polska, Węgry, Czechy, Słowacja Europejski obszar ekonomiczny: Islandia, Lichtenstein, Norwegia Kraje afrykańskie, Karaiby i kraje Pacyfiku Terytoria i kraje zamorskie LOMA + LOMB

111 Dr Małgorzata Koszewska

112 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK

113 ZNAKOWANIE TOWARÓW KODEM KRESKOWYM KOD KRESKOWY Graficzne odzwierciedlenie określonych znaków danych i znaków pomocniczych poprzez kombinację jasnych i ciemnych kresek, ustaloną według przyjętych reguł budowy danego kodu, w celu ich maszynowego odczytu. Automatyczna identyfikacja: Maszynowe identyfikowanie towarów i wprowadzanie danych do komputera.

114 Czym jest kod kreskowy? kod kreskowy. swego rodzaju identyfikatorem, pozwalającym na szybkie otrzymanie potrzebnych danych. Rzadko sam w sobie zawiera istotną dla jego użytkownika informację dane zawarte w samym kodzie kreskowym są tylko ciągiem znaków, któremu w odpowiedniej bazie danych przyporządkowane są pewne informacje

115 Geneza kodu kreskowego Bernard Silver Normani J. Woodland

116 Geneza kodów kreskowych Lata 70 kraje zachodnioeuropejskie, rozwój super marketów, sprzedaży samoobsługowej - pilna potrzeba opracowania kodów graficznych pozwalających na automatyzację identyfikacji towarów 1973 powstanie w Stanach Zjednoczonych i Kanadzie pierwszego standardu kodów kreskowych UPC (ang.: Universal Product Code)

117 Rozwój kodów kreskowych w krajach Europejskich 1976 powstaje Europejski System Kodowania Towarów - EAN (ang. European Article Numbering) powołanie Stowarzyszenia Kodowania Towarów - EANA (ang. European Article Numbering Association) przekształcenie systemu europejskiego w międzynarodowy powstaje IANA (ang. International Article Numbering Association).

118 1998 podjęto decyzję o kompleksowym scaleniu systemu UPC z systemem EAN, dzięki czemu obecnie funkcjonuje jeden globalny system EAN/UPC globalne Forum GS1, podczas którego oficjalnie dokonano zmiany nazwy z EAN International oraz Uniform Code Council (UCC) na GS1

119

120 Droga Polski do GS przyjęcie Polski do systemu EAN i powołanie organizacji narodowej CKK Centrum Kodów Kreskowych w Instytucie Logistyki i Magazynowania w Poznaniu zmiana nazwy organizacji krajowej z CKK Centrum Kodów Kreskowych na GS1 Polska Instytut Logistyki i Magazynowania od 2005 roku pełni funkcję organizacji krajowej GS1 w Polsce. Od tego roku reprezentuje polskie firmy i instytucje w GS1

121

122

123 Standardy kodów EAN/UPC (EAN-13 i EAN-8)

124 1. identyfikator kraju pochodzenia wyrobu (dla Polski jest to 590) 2. numer identyfikujący producenta lub dystrybutora (tzw. jednostki kodującej) nadawany przez krajowe organizacje w Polsce GS1-Polska 3. numer przypisany danemu produktowi ustalony samodzielnie przez przedsiębiorstwo dla danego towaru 4. cyfra kontrolnej służącej do kontroli poprawności odczytu kodu

125 ZAŁĄCZNIK: PREFIKSY EAN.UCC UCC (USA i Kanada) numery wewnętrzne Francja 380 EAN Bułgaria 383 Słowenia 385 Chorwacja 387 Bośnia i Hercegowina Niemcy / Japonia Federacja Rosyjska 470 Kirgistan 471 Tajwan 474 Estonia 475 Łotwa 476 Azerbejdżan 477 Litwa 478 Uzbekistan 479 Sri Lanka 480 Filipiny 481 Białoruś 482 Ukraina 484 Mołdawia 485 Armenia 486 Gruzja 487 Kazachstan 489 Hong Kong Wielka Brytania 520 Grecja 528 Liban 529 Cypr 531 Macedonia 535 Malta 539 Irlandia Belgia i Luksemburg 560 Portugalia 569 Islandia Dania 590 Polska 594 Rumunia 599 Węgry Południowa Afryka 608 Bahrain 609 Mauritius 611 Maroko 613 Algieria 616 Kenia 619 Tunezja 621 Syria 622 Egipt 624 Libia 625 Jordania 626 Iran 627 Kuwejt 628 Arabia Saudyjska 629 Emiraty Arabskie Finlandia Chiny Norwegia 729 Izrael

126 Szwecja 740 Gwatemala 741 Salwador 742 Honduras 743 Nikaragua 744 Kostaryka 745 Panama 746 Dominikana 750 Meksyk 759 Wenezuela Szwajcaria 770 Kolumbia 773 Urugwaj 775 Peru 777 Boliwia 779 Argentyna 780 Chile 784 Paragwaj 786 Ekwador Brazylia Włochy Hiszpania 850 Kuba 858 Słowacja 859 Czechy 860 Jugosławia 867 Korea Północna 869 Turcja Holandia 880 Korea Południowa 885 Tajlandia 888 Singapur 890 Indie 893 Wietnam 899 Indonezja Austria Australia Nowa Zelandia 955 Malezja 958 Makao 977 ISSN (periodyki) 978 ISBN (książki) 979 ISMN (wydawnictwa muzyczne)

127 EAN-8 A. Prefiks B. Numer indywidualny towaru C. Cyfra kontrolna

128 GS1-128 Oprócz automatycznej identyfikacji dóbr, umożliwia również przedstawienie w postaci symboli kodu kreskowego informacji dotyczących np. daty trwałości, numeru serii produkcyjnej, miar handlowych i logistycznych, numerów lokalizacyjnych, relacji usługowych i innych informacji biznesowych.

129 GS1 DataBar Od 1 stycznia 2010 roku w punktach sprzedaży detalicznej zaczną funkcjonować nowe, mniejsze, kody kreskowe GS1 DataBar Kody będą alternatywą dla stosowanych symbolik kodów EAN-13, ale nie zastąpią one dotychczasowego oznakowania kodami Decyzja w zakresie doboru symboliki kodu pozostanie w gestii producenta lub właściciela marki handlowej

130 ZALETY GS1 DataBar mniejsze, ale w pełni zgodny z normami GS1 - producenci dzięki temu będą mieli więcej miejsca na opakowaniu możliwość znakowania małych produktów (podzespoły elektroniczne, elementy telekomunikacyjne, fiolki, blistry z tabletkami i.in.). możliwość poprawnego okodowania towarów o nieregularnych kształtach - zakrzywione, kuliste, świeże produkty rolne sprzedawane na sztuki możliwość zakodowania większej ilości informacji - możliwość pełnej identyfikacji dostawcy, daty przydatności, dat ważności i innych ważnych dla producentów lub odbiorców informacji.

131 Szczególnie cenne dla: towarów małych lub o nieregularnych kształtach; producentów produktów spożywczych w tym paczkowanych wędlin, mięsa, serów, świeżych produktów rolnych; produktów o zmiennej ilości; wyrobów farmaceutycznych; produktów, dla których śledzenie ruchu i pochodzenia produktów (traceability) jest istotne.

132 Rodzaje GS1 DataBar Wielokierunkowy Jest symbolem wielokierunkowym, o połowę niższym niż kody EAN/UPC. Dla towarów sprzedawanych w detalicznych punktach sprzedaży, takich jak np. produkty rolne, gdy są za małe do umieszczenia symbolu EAN/UPC

133 GS1 DataBar Spiętrzony Wielokierunkowy jest dwurzędową, o pełnej wysokości wersją symbolu DataBar Wielokierunkowy. Ta wersja symboliki DataBar została zaprojektowana do odczytu na czytnikach wielokierunkowych, powszechnie stosowanych w handlu i jest o połowę węższa od kodów EAN/UPC.

134 GS1 DataBar Rozszerzony jest symboliką liniową o zmiennej długości. Pozwala on zakodować aż do 74 znaków numerycznych lub 41 znaków alfabetycznych Zawiera wiele danych uzupełniających (np. masa, data, partia produkcyjna), zarówno dla pozycji sprzedawanych w detalu, jak i pozadetalicznych. Ma podobne możliwości jak symbol GS1-128, dodatkowo został zaprojektowany w celu odczytu wielokierunkowego. Jest przeznaczony do oznaczania produktów o zmiennej masie, produktów detalicznych wymagających śledzenia, produktów szybko psujących się, kuponów.

135 GS1 DataBar Rozszerzony Spiętrzony jest wielorzędową, spiętrzoną wersją symbolu DataBar Rozszerzonego. Może on zostać wydrukowany z szerokością od 2 do 20 segmentów i mieć od 2 do 11 rzędów. Ze względu na możliwość zakodowania do 74 znaków, kody GS1 DataBar Rozszerzone dają możliwość pełnej identyfikacji produktu, a także umożliwiają zakodowanie dodatkowych danych, takich, jak: masa netto, liczba, cena, partia produkcyjna data czy inne dodatkowe dane wykorzystywane w procesie śledzenia traceability.

136 PRZYKŁAD - Kod GS1 DataBar Rozszerzony Spiętrzony Zakodowane informacje: GTIN z IZ 01: , data ważności z IZ 17: , masa netto z IZ 3103 (z dokładnością do trzech miejsc po przecinku): 1,234 kg.

137 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK

138 ? Labelling = znakowanie = etykietowanie Znacznie szersze znaczenie ogół czynności związanych ze znakowaniem opakowań, etykietowaniem, banderolowaniem,stosowaniem różnych form i technik oznaczeń na zawieszkach, naklejkach metkach itd. jak również działania legislacyjne działalność ustalająca przepisy w zakresie oznaczania produktów, harmonizacja sposobów przekazywania informacji na towarach itd.. Czynności techniczne nie program działania

139 Podział znaków ze względu na status prawny obligatoryjne Znakowanie towarów Regulacje prawne w zakresie znakowania wyrobów przepisy dot. obligatoryjnego znakowania wyrobów wymagania dot. znakowania konkretnych grup towarów zalecenia dot. znaków opakowań z zawartością fakultatywne znaki towarowe certyfikacja dobrowolna eko-znakowanie (ekolabeling) znakowanie społeczne (social labeling) znaki związane z prowadzeniem programów promocyjnych

140 Regulacje prawne w zakresie znakowania wyrobów: USTAWA z dnia 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej, Dz.U Nr 173 poz Art Przedsiębiorca wprowadzający towar do obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej jest obowiązany do zamieszczenia na towarze, jego opakowaniu, etykiecie, instrukcji lub do dostarczenia w inny, zwyczajowo przyjęty sposób, pisemnych informacji w języku polskim: 1) określających firmę przedsiębiorcy i jego adres; 2) umożliwiających identyfikację towaru. 2. Przepis ust. 1 pkt 2 nie dotyczy towarów, w stosunku do których odrębne przepisy szczegółowo regulują obowiązki w zakresie oznakowania. 3. Przepis ust. 1 nie dotyczy środków spożywczych w rozumieniu rozporządzenia (WE) nr 178/2002 Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 28 stycznia 2002 r. ustanawiającego ogólne zasady i wymagania prawa żywnościowego 4. Przepis ust. 1 nie dotyczy wyrobów w rozumieniu przepisów ustawy z dnia 20 maja 2010 r. o wyrobach medycznych

141 Regulacje prawne w zakresie znakowania wyrobów: Ustawa z dnia 12 grudnia 2003 o ogólnym bezpieczeństwie produktu Art. 4. Przy ocenie bezpieczeństwa produktu uwzględnia się: 1) cechy produktu, w tym jego skład, opakowanie, instrukcję montażu i uruchomienia, a także biorąc pod uwagę rodzaj produktu instrukcję instalacji konserwacji;. 3) wygląd produktu, jego oznakowanie, ostrzeżenia i instrukcje dotyczące jego użytkowania i postępowania z produktem zużytym oraz wszelkie inne udostępniane konsumentowi wskazówki lub informacje dotyczące produktu; 4) kategorie konsumentów narażonych na niebezpieczeństwo w związku z używaniem produktu, w szczególności dzieci i osoby starsze. Art Produkt, który nie spełnia wymagań określonych w art. 4, nie jest produktem bezpiecznym.

142 Regulacje prawne w zakresie znakowania wyrobów: Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 o systemie oceny zgodności Art Producent lub jego upoważniony przedstawiciel, który poddał wyrób lub proces jego wytwarzania ocenie zgodności z zasadniczymi wymaganiami i potwierdził ich zgodność, umieszcza oznakowanie zgodności 4.Zabrania się umieszczania na wyrobie, który nie spełnia zasadniczych wymagań... oznakowania zgodności lub znaków podobnych mogących wprowadzać w błąd użytkownika, konsumenta lub dystrybutora tego wyrobu. 5. Zabrania się wprowadzania do obrotu lub oddawania do użytku wyrobu nieposiadającego oznakowania zgodności, jeżeli wyrób ten podlega takiemu oznakowaniu.

143 Regulacje prawne w zakresie znakowania wyrobów: Ustawa z dnia 30 sierpnia 2002 o systemie oceny zgodności Art Minister właściwy ze względu na przedmiot oceny zgodności określi, w drodze rozporządzeń, zasadnicze wymagania dla wyrobów podlegających ocenie zgodności oraz procedury oceny zgodności, biorąc pod uwagę rodzaje wyrobów oraz stopień stwarzanych przez nie zagrożeń, a także inne wymagania zawarte w dyrektywach nowego podejścia. 2. Minister właściwy ze względu na przedmiot oceny zgodności określi, wydając rozporządzenia, o których mowa w ust. 1, w szczególności metody badań, sposób oznakowania wyrobów oraz wzór znaku.

144 Np.. Np. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 21 grudnia 2005 r. w sprawie zasadniczych wymagań dla środków ochrony indywidualnej

145 Np. Rozporządzenie Ministra Gospodarki z dnia 11 czerwca 2008 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie zasadniczych wymagań dla zabawek

146 Regulacje prawne w zakresie znakowania wyrobów: Ustawa z dnia 27 lipca 2002 o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej (cena produktu, nazwa produktu, informacja o produkcie) Art Sprzedawca jest obowiązany podać do wiadomości kupującego cenę oferowanego towaru konsumpcyjnego oraz jego cenę jednostkową (cenę za jednostkę miary), chyba że wyrażają się one tą samą kwotą. Przy sprzedaży towaru konsumpcyjnego oferowanego luzem jest wymagane podanie jedynie ceny jednostkowej. Taki sam sposób podawania cen powinien być stosowany w reklamie

147 Regulacje prawne w zakresie znakowania wyrobów: Ustawa z dnia 27 lipca 2002 o szczególnych warunkach sprzedaży konsumenckiej (cena produktu, nazwa produktu, informacja o produkcie) 2. Informacje, o których mowa w ust. 1, powinny znajdować się na towarze konsumpcyjnym lub być z nim trwale połączone, w przypadku gdy towar jest sprzedawany w opakowaniu jednostkowym lub w zestawie. W pozostałych przypadkach sprzedawca jest obowiązany umieścić w miejscu sprzedaży towaru informację, która może zostać ograniczona do nazwy towaru i jego głównej cechy użytkowej oraz wskazania producenta lub importera.

148 Regulacje prawne w zakresie znakowania konkretnych grup wyrobów: Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 lipca 2007 r. w sprawie znakowania środków spożywczych

149 Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 30 marca 2005 r. w sprawie list substancji niedozwolonych lub dozwolonych z ograniczeniami do stosowania w kosmetykach oraz znaków graficznych umieszczanych na opakowaniach kosmetyków

150 ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ZDROWIA z dnia 5 marca 2009 r. w sprawie oznakowania opakowania substancji niebezpiecznych i preparatów niebezpiecznych oraz niektórych preparatów chemicznych

151 ROZPORZĄDZENIE RADY MINISTROW z dnia 6 kwietnia 2004 r. w sprawie bezpieczeństwa i znakowania produktów włókienniczych (ze zmianami)

152

153 symbole umieszczone na wszywkach i symbole umieszczone na wszywkach i metkach

154 Znakowanie towarów fakultatywne znaki towarowe certyfikacja dobrowolna (np. etykiety jakościowe) eko-znakowanie (ekolabeling) znakowanie społeczne (social labeling)

155 ZNAK FIRMOWY A ZNAK TOWAROWY ZNAK FIRMOWY jest znakiem firmy, ale może również pełnić funkcję znaku towarowego ZNAK TOWAROWY to znak/marka produktu. Znak towarowy słowo, krótki tekst lub charakterystyczna grafika, którą posługują się przedsiębiorcy do jednoznacznej identyfikacji swoich towarów lub usług.

156 W większości krajów świata znak towarowy można zarejestrować w urzędzie patentowym, dzięki czemu inne osoby nie mogą go legalnie wykorzystywać bez zgody właściciela. W Polsce pojęcie znaku towarowego definiuje ustawa Prawo własności przemysłowej jako: każde oznaczenie przedstawione w sposób graficzny lub takie, które da się w sposób graficzny wyrazić, jeżeli oznaczenie takie nadaje się do odróżniania w obrocie towarów jednego przedsiębiorstwa od tego samego rodzaju towarów innych przedsiębiorstw. Może to być w szczególności wyraz, rysunek, ornament, kompozycja kolorystyczna, forma przestrzenna, w tym forma towaru lub opakowania, a także melodia lub inny sygnał dźwiękowy

157 Przykład Microsoft jest znakiem firmowym Windows znakiem towarowym będącym własnością firmy Microsoft. Coca-cola jest to znak firmowy, ale również znak towarowy. Sprite i Fanta to znaki towarowe. Firma może mieć wiele znaków towarowych (marek) Coca-cola posiada ich kilkaset, a może więcej

158 CO TO JEST LOGO? LOGO? SYGNET? LOGOTYP? Logo czyli graficzna forma przedstawienia symbolu i nazwy firmy. Terminu logo używamy dla całego znaku, składającego się, na ogół, z: sygnetu (symbolu graficznego) i logotypu (tekstowego przedstawienia nazwy). Potocznie terminem logo nazywany jest też sam sygnet (symbol graficzny). Dodatkowym elementem występującym w logo, coraz chętniej wprowadzanym, jest hasło firmowe.

159 Przykład logo z oznaczeniem jego elementów składowych:

160 logotyp i logo W języku potocznym słowa logotyp i logo są błędnie traktowane jako synonimy. Termin logo jest nadrzędny wobec logotypu, aczkolwiek w konkretnym przypadku logo może się składać wyłącznie z logotypu.

161 FORMA ZNAKU logo pełne - sygnet i logotyp logo tekstowe z wyróżnikiem graficznym, który może być sygnetem, logo-logotyp, tekstowe czysta forma typograficzna

162 FORMA ZNAKU logo-logotyp, forma iluzyjna znak tekstowy zbudowany w taki sposób aby, pomimo całkowitego braku jednej z liter (I) i przekształcenia dwu innych (CH) w formy graficzne, zachowana została czytelność nazwy. logo symbol graficzny, czysta forma abstrakcyjna, forma rzadko stosowana w wypadku firm nowopowstających. Znak w takiej formie jest bardzo trudny do wypromowania.

163 PODSUMOWUJĄC to logo-logotyp, a zatem znak tekstowy, stworzony w oparciu o litery. logo w postaci symbolu graficznego, bez logotypu

164 Znakowanie ekologiczne i społeczne Znakowanie ekologiczne (ang. ecolabelling) i znakowanie społeczne (ang. social labelling) jest sposobem na wyróżnienie produktów, które spełniają kryteria społeczne (etyczne) i ekologiczne w stopniu wyższym niż produkty konwencjonalne. Polega ono na dobrowolnym nadawaniu przez organizacje publiczne lub prywatne etykiet (specjalnych znaków jakościowych) w celu upowszechnienia i promowania wśród konsumentów produktów, które są społecznie lub/i środowiskowo bardziej przyjazne od innych, przy porównywalnych parametrach użytkowych i funkcjonalnych. Oznaczenie takie wpływa na wybór konsumenta, staje się tym samym najważniejszym elementem całego procesu certyfikacji i podstawowym przedmiotem zainteresowania producentów

165 Znakowanie ekologiczne etyczne Dotyczące organizacji, np Blue Flag (Błękitna Flaga) EMAS Wspólnotowy system ekozarządzania i audytu Dotyczące opakowań, np. Opakowania podlegające recyklingowi Zielony punkt Opakowania biodegradowalne Wyrzuć do kosza ISO Typu I Błękitny Anioł Ekoznak UE Nordic Swan ISO Typu II Nietestowane na zwierzętach CFC-free ISO Typu III EPD (Envt l. Prod. Declaration) Nutrition Panel on Food Branżowe np. rolnictwo ekologiczne (KŁOS) Ekoland FSC (ang. Forest Stewadship Council) Energy Star Dotyczące produktu Fair trade) No Sweat Label Rugmark. FSC (ang. Forest Stewadship Council) Dotyczące organizacji Clean Clothes Campaign Fair Wear Fundation

166 Certyfikacja ekologiczna Celem certyfikacji ekologicznej jest potwierdzenie, że produkt którego producent uzyskał prawo do stosowania oznaczenia ekologicznego jest w mniejszym stopniu szkodliwy dla środowiska niż inne podobne produkty oferowane na rynku. Systemy certyfikacji ekologicznej towarów są całkowicie dobrowolne, ich uzyskanie nie jest konieczne dla wprowadzenia produktu na jakikolwiek rynek krajowy, czy europejski Wspólny Rynek. Oznaczenia ekologiczne nie świadczą również o możliwości ponownego wykorzystania czy przetworzenia (recyklingu) danego produktu. Umieszczenie na produkcie oznaczenia ekologicznego jest ostatnim etapem procesu certyfikacji ekologicznej..

167 Międzynarodowa Organizacja Standaryzacyjna (ang. International Standarisation Organisation ISO). Certyfikacja ekologiczna Wspólnoty Europejskie Światowa Organizacja Handlu (ang. World Trade Organisation WTO), Program Narodów Zjednoczonych Ochrony Środowiska (ang. United Nations Environmental Programme UNEP)

168 Symbol Tytuł Opis ISO 14020:2000 PN-EN ISO 14020:2003 ISO 14021:1999 PN-EN ISO 14021:2002 ISO ISO Environmental labels and declarationsgeneral principles Etykiety i deklaracje środowiskowe zasady ogólne Enyvironmental labels and declarationsenvironmental labelling. Self declaration environmental claims Etykiety i deklaracje środowiskoweetykietowanie środowiskowe. Stwierdzenia dotyczące deklaracji środowiskowej Environmental labels and declarationsenvironmental labelling Type I Guiding Principles and Procedures Etykiety i deklaracje środowiskoweetykietowanie środowiskowe Typu I. Zasady przewodnie i procedury Environmental labels and declarations environmental labelling Type III Guiding principles and procedures Etykiety i deklaracje środowiskoweetykietowanie środowiskowe Typu III. Zasady przewodnie i procedury Ustanawia \wytyczne dla tworzenia i stosowania etykiet i deklaracji środowiskowych. Pozostałe normy dotyczące etykiet i deklaracji środowiskowych powinny być stosowane łącznie z tą normą. Norma ta nie ustanawia wytycznych do certyfikacji bądź rejestracji. Ustanawia wymagania dla oświadczeń środowiskowych przedstawianych przez producentów w zakresie oddziaływania ich wyrobów na środowisko takich jak deklaracje i znaki graficzne. Norma opisuje terminy najczęściej stosowane w oświadczeniach środowiskowych i daje wytyczne do ich stosowania. Zawiera ogólne zasady weryfikacji i oceny oświadczeń środowiskowych oraz przykłady właściwej oceny i weryfikacji wybranych oświadczeń. Norma ustanawia zasady i procedury tworzenia etykiet środowiskowych i typu wliczając zasady wyboru kategorii produktów, tworzenie kryteriów środowiskowych produktów charakterystyk funkcjonalnych produktów a także procedury oceny i wykazywania zgodności produktów określonymi kryteriami. Norma ustanawia również procedury przyznawania etykiet środowiskowych Norma ustanawia wymagania dotyczące opracowaniaprogramu i deklaracji środowiskowych III typu, zasady oraz procedury przygotowywania deklaracji środowiskowych III typu. Norma wskazuje w jaki sposób do tworzenia programów i deklaracji środowiskowych III typu można wykorzystać serię norm ISO Norma ustanawia dodatkowe do zasad zawartych w ISO 14020:2000 zasady wykorzystywania informacji środowiskowych.

169 Eko-znaków według norm ISO PN-EN ISO 14020:2003 Etykiety i deklaracje środowiskowe zasady ogólne etykietowanie środowiskowe- stwierdzenie, które określa aspekty środowiskowe wyrobu lub usługi, mogące przybierać postać formę oświadczenia, symbolu lub znaku graficznego na wyrobie, naklejce lub opakowaniu, w piśmiennictwie dotyczącym wyrobu, w biuletynie technicznym lub reklamie

170 Klasyfikacja znaków ekologicznych zgodnie z ISO Etykietowanie środowiskowe Typu I (ang. Type I) - ISO Znaki (etykiety) potwierdzające zgodność z kryteriami ekologicznymi, przyznawane przez niezależne jednostki (mogą to być organizacje rzędowe, lub prywatne, niekomercyjne organizacje pozarządowe) po dokonaniu badań i analiz pod kątem spełniania wielu szczegółowych kryteriów opartych na uproszczonym badaniu cyklu życia. Norma ta zaleca, aby przy ustalaniu kryteriów wziąć pod uwagę następujące etapy cyklu życia: wydobycie surowców, wytwarzanie, dystrybucję, użytkowanie i utylizację w powiązaniu z innymi wskaźnikami środowiskowymi. Na podstawie tego typu etykiet klienci mogą zdecydować, który produkt z danej grupy produktów jest najbardziej przyjazny środowisku. Liczba tego typu znaków w ostatniej dekadzie znacznie wzrosła

171 Klasyfikacja znaków ekologicznych zgodnie z ISO Etykietowanie środowiskowe Typu II (ang. Type II) ISO Deklarowane przez samego wytwórcę, tzw. własne etykiety. Informacje dołączane są do wyrobu przez przedsiębiorców na podstawie ich własnych standardów ekologicznych dotyczących pewnych wybranych cech wyrobu np. biodegradowalność, recykling. Etykiety te nie wymagają niezależnej certyfikacji trzeciej strony. Mogą dotyczyć: wytwarzania i dystrybucji (np. zawartość materiału z odzysku, zmniejszone zużycie surowców naturalnych, odzyskana energia, ograniczenie ilości odpadów), używania wyrobu (np. zmniejszone zużycie energii - energooszczędny, zmniejszone zużycie wody- wodooszczędny, produkt o przedłużonym życiu), zagospodarowania zużytego wyrobu (np. nadający się do: ponownego użycia i napełnienia, ponownego przetworzenia, zaprojektowany do łatwego rozmontowania, kompostowalny, degradowalny).

172 Klasyfikacja znaków ekologicznych zgodnie z ISO Etykietowanie środowiskowe Typu III (ang. Type III) ISO przyznawane są, przez niezależną stronę trzecią, jednak w oparciu, ilościowe kryteria weryfikacji. Etykieta pokazuje czym różni się dany produkt (w aspekcie ekologicznym) od innych z tej samej grupy (np. mniejszą emisją odpadów i ścieków podczas procesu produkcyjnego lub mniejszym zużyciem energii). Deklaracja środowiskowa jest określona w raporcie technicznym jako skwantyfikowana informacja, oparta na niezależnej weryfikacji systematycznych danych, które są przedstawione w postaci zbioru rożnych parametrów środowiskowych. Certyfikacja odbywa się w oparciu o zdefiniowane kategorie parametrów dla danego sektora przemysłu lub usług oraz o analizę cyklu życia produktu (ISO 14040). Zasady ich umieszczania w dokumencie są ujednolicone, co ułatwia porównywanie podobnych produktów i usług. Są one głównie przeznaczone do wykorzystywania w komunikacji między przedsiębiorstwami, ale mogą być również stosowane w komunikacji przedsiębiorstwo konsument.

173 Etykietowanie środowiskowe Typ Typu I Typu II Typu III Norma ISO ISO ISO Udział strony trzeciej tak brak tak Analiza cyklu życia uproszczona brak tak Zakres wiele kryteriów wybrane cechy wyrobu definiowane kategorie parametrów dla danego sektora Możliwość różnicowania produktów pod względem ekologiczności w danej grupie produktów Forma informacji tak brak tak etykieta znak graficzny, logo znak graficzny/słowo/slogan dane liczbowe w postaci wykresów, rysunków, tekstu Dobrowolny tak tak tak Możliwość wysoka niska wysoka weryfikacji/wiarygodność Perspektywy rozwoju duże słabe (mała wiarygodność) średnie (złożoność procedury, analiza dużej ilości danych)

174 Pozostałe rodzaje znakowania ekologicznego: Znaki branżowe związane z konkretną branżą, np. gospodarki leśnej rolnictwa, tekstyliów Oznakowania organizacji - dotyczące organizacji, która produkuje lub wprowadza na rynek wyroby. Należy podkreślić, że nie ma bezpośredniego związku między faktem, że organizacja spełnia określone wymagania a tym czy oferowany przez nią produkt spełnia jakieś kryteria środowiskowe. Oznakowania umieszczane na opakowaniach odnoszące się jedynie do opakowania nie zaś do samego produktu w nim się znajdującego

175 Przykłady znaków ekologicznych Nazwa Logo ISO typu I Błękitny Anioł Blue Angel - Niemiecki znak ekologiczny. Ocena odbywa się na podstawie uproszczonej analizy cyklu życia produktu. Certyfikacja znakiem Błękitny Anioł obejmuje 75 grup produktów. Ekoznak Unii Europejskiej / Margerytka EU Flower (EU) to oficjalny znak, nadawany produktom spełniającym wymagania uzgodnione przez państwa członkowskie Unii Europejskiej. Przyznawany jest na podstawie skróconej analizy cyklu życia produktu. W Polsce instytucją nadającą ten znak jest Polskie Centrum Badań i Certyfikacji. Nordic Swan - Znak Łabędź / (kraje skandynawskie)

176 ISO typu II Nietestowane na zwierzętach BEZPIECZNY DLA OZONU. Produkt nie zawiera związków CFC (chloro-fluoro-carbon). Oznaczenie może występować w języku angielskim Ozon Friendly (Przyjazny dla ozonu) lub jako CFC free (bez chlorofluorowęglowodorów). Nie jest nadawanay przez żadną z organizacji certyfikujących, stosowność jego użycia może być zweryfikowana przez organizacje konsumenckie.

177 Znaki branżowe związane z konkretną branżą FSC Forest Stewardship Council Jej zadaniem jest promowanie odpowiedzialnej gospodarki lasami. Smart Wood

178 Znaki branżowe związane z konkretną branżą Oeko-Tex Standard 100 to certyfikat dla produktu obejmujący właściwości gotowych produktów lub półproduktów (np. akcesoria, materiały, nici, barwniki) zw. ze zdrowiem i bezpieczeństwem użytkowników. Odzież z tym oznaczeniem nie może zawierać niektórych substancji szkodliwych dla zdrowia konsumentów, w tym substancji prawnie zakazanych oraz związków chemicznych o znanym szkodliwym działaniu. Testowanie produktów na obecność substancji szkodliwych w ramach Oeko-Tex Standard 100 jest dostosowane do przeznaczenia danego wyrobu (np. testy ubrań dla dzieci są bardziej rygorystyczne niż testy tkanin do użytku domowego). Procesy certyfikacji wyrobów włókienniczych i wydaje certyfikaty upoważniające do oznakowania wyrobów etykietami Oeko Tex Standard 100. prowadzi Instytut Włókiennictwa w Łodzi

179 Znaki branżowe związane z konkretną branżą Wspólnotowe oznakowanie rolnictwa ekologicznego potwierdzenie zgodności z Rozporządzeniem Rady (WE) nr 834/2007 Potwierdzenie zgodności z Rozporządzeniem Rady (WE) nr 834/2007 Znak PCBC S.A. spełnienia wymagań rolnictwa ekologicznego

180 Opakowania biodegradowalne umieszczane na opakowaniach Opakowanie nadające się do recyklingu Przydatność do recyklingu Zielony Punkt (der Gruener Punkt) Wyrzuć do kosza

181 dotyczące organizacji nie produktów Blue Flag (Błękitna Flaga) Celem programu jest promocja ochrony środowiska w miejscowościach nadmorskich, kąpieliskach i przystaniach jachtowych. Ośrodki spełniające założenia programu uzyskują prawo do używania znaku błękitnej flagi. EMAS Wspólnotowy system ekozarządzania i audytu to umocowany prawnie Wspólnotowy instrument, przeznaczony dla organizacji (przedsiębiorstw produkcyjnych i usługowych, instytucji, urzędów administracji publicznej), które podejmują dobrowolne zobowiązanie, mające na celu ograniczenie negatywnych oddziaływań na środowisko.

182 Znakowanie społeczne ( ang. social labelling) Większość obecnie stosowanych znaków społecznych powstało w latach dziewięćdziesiątych. W porównaniu do znaków ekologicznych są one stosunkowo nowe i zdecydowanie mniej liczne. Mimo, że niektóre znaki społeczne zawierają również pewne wymagania w zakresie ochrony środowiska, największy nacisk zwykle położony jest na prawa pracownicze, bezpieczeństwo i ochronę pracy, rozwój społeczności lokalnej, bardziej uczciwe warunki handlu

183 Znaki społeczne Wiele systemów znakowania społecznego (ang. social labelling), skierowana jest do konsumentów w krajach wysokorozwiniętych i dostarcza informacji na temat producentów z krajów rozwijających się. Większość z nich odnosi się przede wszystkim do rynków eksportowych, obejmujących detalistów, i dotyczy produktów niszowych

184 Najpopularniejsze znaki etyczne/społeczne Nazwa Logo Fair trade Pojawiające się na konkretnych produktach Ökotopia Rugmark organizacja, która stara się przeciwdziałać praktyce zatrudniania dzieci przy produkcji dywanów.

185 Nazwa Care & Fair-Siegel Inicjatywa przeciwko zatrudnianiu dzieci oraz wsparcia osób pracujących przy produkcji dywanów w Indiach, Nepalu i Pakistanie. logo Global Organic Textile Standard (GOTS) certyfikat obejmujący wszystkie etapy produkcji wyrobów z tkanin naturalnych (od surowca poprzez gotowy produkt). Bardzo rygorystyczne kryteria środowiskowe. Weryfikowany przez niezależne instytucje Kryteria społeczne są mniej jasne.. Standardy dot. warunków pracy dotyczą tylko etapu obróbki i przetwarzania (brak kryteriów dla etapu uprawy surowca!). Nie gwarantują też płacy wystarczającej na życie.

186 Nazwa Flower Label Program logo Fair Trade in Tourism

187 Organizacje ds. sprawiedliwego handlu i znakowania znaki dotyczące organizacji nie konkretnych produktów Znak Organizacji Sprawiedliwego Handlu (FTO Mark ) EFTA (the European Fair Trade Association) Clean clothes campaign Fair Wear Foundation "Trzeci Świat i My"

188 Znaki związane z dobrowolną certyfikacją wyrobów lub procesów ich wytwarzania Znak jakości Q - jest zastrzeżonym na rzecz PCBC S.A. znakiem, który może być przyznawany wyrobom krajowym i zagranicznym produkowanym seryjnie, charakteryzującym się ponadstandardową jakością, walorami użytkowymi, zdrowotnymi oraz spełniającym wymagania dotyczące bezpieczeństwa użytkowania i ochrony środowiska.

189 Znak B umieszczony na wyrobie jest informacją dla klienta i sprzedawcy, że bezpieczeństwo wyrobu zostało potwierdzone przez niezależną od producenta jednostkę certyfikującą,. Ponadto certyfikat B potwierdza spełnienie przez wyrób norm zharmonizowanych z dotyczącymi go dyrektywami, co jest dodatkowym potwierdzeniem wiarygodności deklaracji zgodności producenta.

190 Zgodność produktów tradycyjnych i regionalnych Gwarantowana Tradycyjna Specjalność oznacza tradycyjny produkt rolny lub środek spożywczy uznany przez Wspólnotę ze względu na specyficzny charakter poprzez jego rejestrację. Specyficzny charakter oznacza cechę lub zespół cech, które w sposób wyraźny odróżniają produkt rolny lub środek spożywczy od podobnych im produktów lub środków spożywczych należących do tej samej kategorii. Na przykład takimi cechami mogą być: smak, zapach lub szczególne, użyte do produkcji surowce.

191 Chroniona Nazwa Pochodzenia oznacza nazwę regionu, określonego miejsca lub, w wyjątkowych przypadkach, kraju, która służy do oznaczenia produktu rolnego lub środka spożywczego: pochodzącego z regionu, określonego miejsca lub kraju, którego jakość lub cechy charakterystyczne są w istotnej lub wyłącznej mierze zasługą środowiska geograficznego, na które składają się czynniki naturalne, ludzkie, oraz którego produkcja, przetwarzanie i przygotowywanie mają miejsce na określonym obszarze geograficznym.

192 Chronione Oznaczenie Geograficzne oznacza nazwę regionu, określonego miejsca lub, w wyjątkowych przypadkach, kraju, która służy do oznaczenia produktu rolnego lub środka spożywczego: pochodzącego z tego regionu, określonego miejsca lub kraju, oraz którego określona jakość, renoma lub inna cecha charakterystyczna może być przypisana temu pochodzeniu geograficznemu, oraz którego produkcja lub przetwarzanie lub przygotowywanie mają miejsce na określonym obszarze geograficznym.

193 Znaki potwierdzające zgodność z normą lub specyfikacją np. polskie normy, europejskie i międzynarodowe normy, normy innych krajów, normy lub kryteria zakładowe, przepisy prawa (zalecenia techniczne) itp.

194 Znaki związane z prowadzeniem programów promocyjnych Znak programu promocyjnego Teraz Polska Znak Polska Nagroda Jakości

195 Źródła informacji Polskie Centrum Badań i Certyfikacji S.A. Polski Komitet Normalizacyjny - Internetowy System Aktów Prawnych Kampania kupuj odpowiedzialnie -

196 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK

197 Geneza i rozwój normalizacji Norma łac. uprawomocnione postanowienie, zatwierdzony, obowiązujący porządek Normalizacja - upraszczanie, porządkowanie i ujednolicanie IV w. przed Chr. słynne rzymskie drogi miały jednakową szerokość (ok. 2,75m) 265 r. przed Chr. przy budowie piramidy Cheopsa zastosowano ujednolicony moduł budowlany o dokładnie określonych wymiarach. W 1120 r. Henryk I w Anglii ustalił jednostkę długości w postaci Yarda ( obecnie 91,4 cm) na podstawie odległości wyprostowanego kciuka swojego wyciągniętego ramienia do końca nosa

198 1901 r. - Pierwszy na świecie komitet normalizacyjny ( Commitee of Standards) 1928 r Komitet przekształcono w British Standards Institution, działającą do chwili obecnej 1926 r. Utworzono w Szwajcarii Międzynarodową Federację Narodowych Stowarzyszeń Normalizacyjnych (ISA) skupiającą wówczas 20 instytucji krajowych 1946 r. przekształcono ja w International Organization for Standarization

199 USTAWA z dnia 12 września 2002 r. o normalizacji Normalizacja działalność zmierzająca do uzyskania optymalnego, w danych okolicznościach, stopnia uporządkowania w określonym zakresie, poprzez ustalenie postanowień przeznaczonych do powszechnego i wielokrotnego stosowania, dotyczących istniejących lub mogących wystąpić problemów.

200 W normalizacji krajowej stosuje się następujące zasady: 1) jawności i powszechnej dostępności; 2) uwzględniania interesu publicznego; 3) dobrowolności uczestnictwa w procesie opracowywania i stosowania norm; 4) zapewnienia możliwości uczestnictwa wszystkich zainteresowanych w procesie opracowywania norm; 5) konsensu jako podstawy procesu uzgadniania treści norm; 6) niezależności od administracji publicznej oraz jakiejkolwiek grupy interesów; 7) jednolitości i spójności postanowień norm; 8) wykorzystywania sprawdzonych osiągnięć nauki i techniki; 9) zgodności z zasadami normalizacji europejskiej i międzynarodowej

201 dokument normalizacyjny Dokument ustalający zasady, wytyczne lub charakterystyki odnoszące się do różnych rodzajów działalności lub ich wyników, niebędący aktem prawnym; podstawowym dokumentem normalizacyjnym jest norma; Norma -dokument przyjęty na zasadzie konsensu i zatwierdzony przez upoważnioną jednostkę organizacyjną, ustalający do powszechnego i wielokrotnego stosowania - zasady, wytyczne lub charakterystyki odnoszące się do różnych rodzajów działalności lub ich wyników i zmierzający do uzyskania optymalnego stopnia uporządkowania w określonym zakresie;

202 NORMY I STANDARDY NORMA specyfikacja lub inny dokument dostępny publicznie, opracowany we współpracy i za zgodą wszystkich zainteresowanych, oparty na zespolonych wynikach nauki, technologii i doświadczeń, przyjęta przez uznane instytucje szczebla regionalnego, narodowego i międzynarodowego, którego celem jest przyczynianie się do osiągnięcia optymalnych korzyści społecznych

203 Cele norm według ustawy: racjonalizacja produkcji i usług poprzez stosowanie uznanych reguł technicznych lub rozwiązań organizacyjnych, usuwanie barier technicznych w handlu i zapobieganie ich powstawaniu; zapewnienie ochrony życia, zdrowia, środowiska i interesu konsumentów oraz bezpieczeństwa pracy, poprawa funkcjonalności, kompatybilności i zamienności wyrobów, procesów i usług oraz regulowania ich różnorodności, zapewnienie jakości i niezawodności wyrobów, procesów i usług, działanie na rzecz uwzględnienia interesów krajowych w normalizacji europejskiej i międzynarodowej, ułatwienie porozumiewania się przez określanie terminów, definicji, oznaczeń i symboli do powszechnego stosowania.

204 Jakie korzyści społeczne? Mogą one polegać na: Promowaniu jakości produktów, procesów produkcji i usług Podnoszeniu jakości życia, bezpieczeństwa, zdrowia, ochrony środowiska Oszczędności w zużyciu materiałów i energii Rozwoju handlu przez eliminację barier technicznych Zwiększeniu wydajności przemysłu przez kontrolę zróżnicowania

205 Rodzaje norm normy podstawowe, które obejmują ogólne postanowienia dotyczące określonej dziedziny, normy terminologiczne obejmujące definicje terminów wraz z objaśnieniami, normy badań, w których zawarte są metody prowadzenia określonych badań, normy wyrobu lub usługi określające wymagania odnośnie konkretnego rodzaju wyrobu, normy procesu opisujące wymagania, które zapewnić mają funkcjonalność procesu, normy interfejsu, które określają wymagania odnośnie kompatybilności wyrobów w miejscach ich łączenia, normy danych, które zawierają wykazy cech, właściwości, które powinny zostać sparametryzowane w celu określenia wyrobu lub usługi.

206 Polskie normy Polska Norma jest normą krajową, przyjętą w drodze konsensu i zatwierdzoną przez krajową jednostkę normalizacyjną, powszechnie dostępną, oznaczoną na zasadzie wyłączności - symbolem PN. Polska Norma może być wprowadzeniem normy europejskiej lub międzynarodowej.mwprowadzenie to może nastąpić w języku oryginału. Stosowanie Polskich Norm jest dobrowolne.

207 Przegląd organizacji normalizacyjnych I W skali światowej w normalizacji dominuje Międzynarodowa Organizacja Normalizacyjna (International Organization for Standarisation) ISO Międzynarodowa organizazacja pozarzadowa z siedzibą w Genewie, powołana do życia w 1947 r. Członkami ISO są krajowe organizacje normalizacyjne oficjalnie reprezentujące poszczególne kraje ISO zajmuje się: Opracowywaniem własnych norm ISO Standaryzowaniem niektórych norm narodowych Rozwijaniem współpracy naukowej, technologicznej i ekonomicznej

208 Ciekawostki Skrót "ISO" nie odpowiada oficjalnej nazwie. Skróty nazwy w językach krajów członkowskich byłyby różne (np. w Polsce "MON", we Francji "OIN" od Organisation Internationale da Normalisation, itp.) postanowiono więc stosować powszechnie skrót wywiedziony od greckiego słowa "isos" znaczącego "równy". Na koniec roku 2004 członkami ISO były organizacje reprezentujące 148 państw Od chwili powstania do końca roku 2004 ISO opublikowała ponad norm. Wszyscy członkowie ISO są równi, w głosowaniu każdy dysponuje tylko jednym głosem

209

210 Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna Międzynarodowa Komisja Elektrotechniczna (ang. International Electrotechnical Commission, skrót IEC) to globalna organizacja opracowująca i publikująca międzynarodowe normy z zakresu technik elektrycznych i elektronicznych oraz dziedzin z nimi związanych. Służy to za podstawę norm krajowych oraz jako odniesienie dla przetargów i kontraktów międzynarodowych.

211 W obszarach nie objętych normalizacją europejską PKN wprowadza normy identyczne z normami międzynarodowymi. Te normy mają odpowiednio oznaczenie: PN-ISO PN-IEC.

212 Międzynarodowa Klasyfikacja Norm (ICS) Międzynarodowa Klasyfikacja Norm (ICS) opracowana przez Międzynarodową Organizację Normalizacyjną (ISO) stanowi podstawę opracowywania międzynarodowych, europejskich i krajowych katalogów norm oraz innych dokumentów normalizacyjnych, a także podstawę prenumeraty norm. Jest ona również stosowana do klasyfikowania norm i dokumentów normalizacyjnych w bazach danych, bibliotekach, itp.

213 Przegląd organizacji normalizacyjnych I W skali regionalnej w Europie: Europejski komitet normalizacyjny CEN (organizacja utworzona w 1961 r. w Paryżu Zreorganizowana w 1975 r, odtąd z siedzibą w Brukselii Członkami CEN są krajowe organizacje normalizacyjne państw członkowskich UE i EFTA oraz państw stowarzyszonych z Unią Główne zadania CEN to: Promowanie i wprowadzanie w życie jednolitych norm w zakresie surowców, półfabrykatów i produktów gotowych, w celu ułatwienia wymiany handlowej Wprowadzanie norm oznacza stosowanie takiej samej miary i zasad produkowania określonego wyrobu oraz używania takich samych terminów i pojęć w tym zakresie

214

215 Dr Małgorzata Koszewska

216 Przegląd organizacji normalizacyjnych Europejski Komitet Standaryzacji Elektrotechnicznej. (fr.: Comité Européen de Normalisation Electrotechnique) CENELEC CENELEC został utworzony w 1973 roku. CENELEC jest organizacją non-profit podlegającą prawu Belgijskiemu, z siedzibą w Brukseli. Członkami są narodowe instytucje do spraw standaryzacji elektrotechnicznej większości krajów europejskich. Choć CENELEC współpracuje ściśle z Unią Europejską, nie jest instytucją UE.

217

218 Przegląd organizacji normalizacyjnych Europejski Instytut Norm Telekomunikacyjnych The European Telecommunications Standards Institute (ETSI) To niezależna, niedochodowa organizacja, której celem jest definiowanie standardów telekomunikacyjnych.

219

220 EUROPEJSKI SYSTEM STANDARYZACJI TECHNICZNEJ. CENELEC inżynieria elekrtryczna ETSI telekomunikacja CEN pozostałe obszary techniki

221 Polska Norma wprowadzająca Normę Europejską ma oznaczenie: PN-EN, niemiecka DIN-EN

222 Przegląd organizacji normalizacyjnych I W skali krajowej krajowe jednostki normalizacyjne FRANCJA ANFOR (Association Francaise de Normalisation) Główne zadania ANFOR to: Zadania ogólne związane z ustaleniem zapotrzebowania na normy Koordynacja prac normalizacyjnych Nadzór nad całością prac związanych z opracowywaniem norm Szkolenie w dziedzinie normalizacji Reprezentowanie interesów francuskich w pozarządowych międzynarodowych organizacjach normalizacyjnych

223 Dr Małgorzata Koszewska

224

225 Przegląd organizacji normalizacyjnych I W skali krajowej krajowe jednostki normalizacyjne Polski Komitet Normalizacyjny (PKN) jest krajową jednostkę normalizacyjną i jednocześnie państwową budżetową jednostką organizacyjną. Główne zadania PKN to: określanie stanu i kierunków rozwoju normalizacji, organizowanie i nadzorowanie działań związanych z opracowywaniem i rozpowszechnianiem Polskich Norm i innych dokumentów normalizacyjnych, zatwierdzanie i wycofywanie Polskich Norm reprezentowanie Rzeczypospolitej Polskiej w międzynarodowych i regionalnych organizacjach normalizacyjnych, inicjowanie i organizowanie pracy komitetów technicznych do realizacji zadań związanych z opracowywaniem dokumentów normalizacyjnych, organizowanie i prowadzenie działalności szkoleniowej, wydawniczej, promocyjnej i informacyjnej dotyczącej normalizacji i dziedzin pokrewnych, opiniowanie projektów aktów prawnych związanych z normalizacją.

226 Dr Małgorzata Koszewska

227 Przegląd organizacji normalizacyjnych W Stanach Zjednoczonych Ameryki- ANSI (ang. American National Standards Institute) instytucja ustalająca normy technicznobowiązujące w USA. ANSI jest prywatną, pozarządową instytucją non-profit. Może należeć do niej i mieć wpływ na jej działania każda firma i instytucja działająca legalnie w USA, a także instytucje i firmy spoza USA. Aktualnie należy do niej ponad 1000 rozmaitych instytucji i firm. Jej działalność jest jednak silnie sprzężona z władzami USA, które zwykle honorują ustalenia ANSI i wiele norm ANSI jest włączanych do powszechnie obowiązujących aktów prawa ANSI, oprócz ustalania norm wewnątrzkrajowych, stara się też wpływać na kształt norm międzynarodowych ISO poprzez członkostwo w tej organizacji. Często jej International Conformity Assessment Committee zajmuje się także sporami z europejskimi i japońskimi instytucjami normalizacyjnymi w sprawie ustalania wspólnych norm międzynarodowych.

228 Dr Małgorzata Koszewska

229 Wymagania normalizacyjne i certyfikacyjne w Unii Europejskiej JEDNOLITY RYNEK EUROPEJSKI SWOBODA PRZEPŁYWU towarów usług kapitału osób

230 Swoboda przepływu towarów Swoboda przepływu towarów rozumiana jest jako nieskrępowany obrót między państwami członkowskimi wskutek: wyeliminowania różnych form kontroli granicznej ustanowienia jednakowych zasad handlu z krajami trzecimi usunięcia innych barier na rynkach krajów Unii

231 Bariery w handlu Trzy typy barier: fizyczne fiskalne techniczne Dr Małgorzata Koszewska

232 Usuwanie barier technicznych w handlu Usuwanie barier technicznych w przepływie towarów odbywa się poprzez harmonizacje techniczną na szczeblu wspólnotowym w formie: STAREGO PODEJŚCIA tzw. harmonizacji sektorowej (dyrektywy sektorowe szczegółowo określające wymogi techniczne towarów) NOWEGO PODEJŚCIA, polegającego na określaniu przez Wspólnotę tylko ogólnych, zasadniczych wymogów (ang. general essential requirements).

233 ZASADA WZAJEMNEGO UZNAWANIA Słynne orzeczenie Europejskiego Trybunału Sprawiedliwości z 1979 roku Przedmiotem sporu stała się sprzedaż na rynku zachodnioeuropejskim francuskiego likieru z czarnej porzeczki Cassis de Dijon Zgodnie z orzeczeniem ETS sprzeczny z zasadami wolnego handlu był zakaz sprzedaży tego likieru na rynku RFN tylko z tego powodu, że 18% zawartość alkoholu w likierze nie odpowiada normie niemieckiej, na podstawie której likierem jest trunek zawierający co najmniej 25% alkoholu. Orzeczenie ETS w tej sprawie mówiło, iż jakikolwiek produkt prawnie produkowany i sprzedawany w jednym z krajów członkowskich Wspólnot musi być dopuszczony do rynku innego kraju członkowskiego Orzeczenie to było precedensem, gdyż od tej pory państwa członkowskie nie mogły zabraniać sprowadzania na swoje rynki produktów konkurencyjnych tylko dlatego, że nie odpowiadały one ich własnym normom

234 ZASADA WZAJEMNEGO UZNAWANIA 1. Produkty legalnie wyprodukowane i wprowadzone do obrotu w jednym państwie Unii powinny być, zasadniczo dopuszczone na rynki pozostałych krajów Wspólnoty, nawet jeśli został on wytworzony zgodnie z regulacjami technicznymi, które różnią się od wymagań zawartych w istniejących w przepisach narodowych tych krajów. 2. W przypadku braku wymogów określonych na szczeblu Wspólnoty, państwa członkowskie mają swobodę wprowadzania regulacji krajowych. 3. Przeszkody w handlu wynikające z różnic w legislacji, mogą być akceptowane jedynie, gdy przepisy te: są niezbędne do wypełnienia obowiązkowych wymogów ( takich jak zdrowie i bezpieczeństwo, ochrona konsumenta i środowiska naturalnego); służą legalnemu celowi, uzasadniającemu naruszenie zasady swobodnego przepływu towarów; i są uzasadnione ze względu na słuszny cel i są do niego proporcjonalne

235 STARE PODEJŚCIE DO HARMONIZACJI TECHNICZNEJ STARE PODEJŚCIE DYREKTYWY SEKTOROWE szczegółowy techniczny charakter Dlaczego nieskuteczne? wymóg jednomyślności w głosowaniu mała elastyczność postęp techniczny - szybka dezaktualizacja

236 W 1985 roku we Wspólnocie Europejskiej ponad 100 tysięcy wymagań technicznych określanych było na poziomie krajowym. W skrajnych przypadkach uniemożliwiało to eksport pewnych towarów do kraju członkowskiego, na którego terenie obowiązywały zaostrzone, lub specyficzne normy techniczne, lub normy bezpieczeństwa.

237 Nowe podejście do harmonizacji technicznej Uchwałą Rady z 1985 roku, wprowadzona została nowa metoda i strategia regulacyjna nazwana Nowym Podejściem do harmonizacji i normalizacji technicznej i standaryzacji.

238 Co to jest dyrektywa? Dyrektywa to akt prawny Unii Europejskiej skierowany do wszystkich państw członkowskich. Dyrektywa nakłada na państwa członkowskie obowiązek wydania w określonym terminie własnych przepisów krajowych wprowadzających w życie treść dyrektywy.

239 Istota Nowego Podejścia do harmonizacji przepisów technicznych sprowadza się do kilku podstawowych reguł: Dyrektywy są głównym aktem prawnym harmonizacji technicznej. Przedmiotem harmonizacji są wyłącznie zasadnicze wymogi (ang. essential requirements) Specyfikacje techniczne wyrobów zawarte są w normach zharmonizowanych, które spełniają podstawowe wymagania zawarte w dyrektywach. Zastosowanie norm zharmonizowanych lub innych jest dobrowolne Wyrób wytworzony zgodnie z normami zharmonizowanymi korzysta z domniemania zgodności z podstawowymi wymaganiami. Wyrób, który spełnia wymagania dyrektyw i oznaczony jest znakiem CE ma prawo być wprowadzony na rynek dowolnego państwa członkowskiego Unii Europejskiej

240 Odpowiedzialność producenta Producent, ponosi odpowiedzialność za wadliwy produkt (solidarnie z producentami surowców i komponentów). Odpowiedzialność taka spoczywa też na importerze wprowadzającym na rynek europejski wyrób pochodzący z państwa nienależącego do Unii Europejskiej Na mocy dyrektywy o odpowiedzialności za produkt, odpowiedzialność wynika z samego faktu wyrządzenia szkody przez wyrób, bez względu na winę producenta czy importera. Dyrektywa ta w art. 1 stanowi bowiem: Producent będzie odpowiedzialny za szkodę spowodowaną wadą wyrobu

241 Dyrektywa 85/374/EWG Odpowiedzialność za produkty wadliwe Dyrektywa 2001/95/WE Ogólne bezpieczeństwo produktów Dyrektywa 87/404/EWG Proste zbiorniki ciśnieniowe Dyrektywa 88/378/WE - Zabawki Dyrektywa 89/106/EWG Wyroby budowlane Dyrektywa 89/686/EWG Środki ochrony indywidualnej Dyrektywa 90/384/EWG Nieautomatyczne urządzenia ważące Dyrektywa 90/385/EWG - Wyroby medyczne aktywnego osadzenia Dyrektywa 90/396/EWG - Urządzenia gazowe Dyrektywa 92/42/EWG Sprawność energetyczna kotłów wodnych Dyrektywa 93/15/EWG Materiały wybuchowe do użytku cywilnego Dyrektywa 93/42/EWG Wyroby medyczne Dyrektywa 94/9/WE - Urządzenia do użytku w atmosferach wybuchowych Dyrektywa 94/25/WE - Łodzie rekreacyjne Dyrektywa 95/16/WE - Dźwigi Dyrektywa 96/57/WE - Efektywność energetyczna urządzeń chłodniczych Dyrektywa 97/23/WE - Urządzenia ciśnieniowe Dyrektywa 2006/42/WE - Maszyny Dyrektywa 98/79/WE - Wyroby medyczne używane do diagnozy in vitro Dyrektywa 1999/5/WE - Telekomunikacyjne urządzenia końcowe i urządzenia radiowe Dyrektywa 2000/9/WE - Urządzenia linowe do przewozu osób Dyrektywa 2000/14/WE - Hałas Dyrektywa 2000/55/WE - Sprawność energetyczna stabilizatorów oświetlenia jarzeniowego Dyrektywa 2004/22/WE - Przyrządy pomiarowe Dyrektywa 2004/108/WE - Kompatybilność elektromagnetyczna Dyrektywa 2005/32/WE - Ekoprojekt dla projektów wykorzystujących energię Dyrektywa 2006/95/WE - Niskonapięciowe wyroby elektryczne (LVD)

242 Schemat typowej dyrektywy "nowego podejścia" specyfikacja produktów będących przedmiotem dyrektywy, rodzaj zagrożeń, jakie dyrektywa ma eliminować, ogólna klauzula dotycząca umieszczania produktu na rynku. Zobowiązuje ona rządy krajów członkowskich do wprowadzania do obrotu na swym terytorium tylko takich wyrobów objętych daną dyrektywą, które spełniają wszystkie jej warunki. Tylko w sporadycznych przypadkach określonych w dyrektywie mogą być dopuszczane pewne fakultatywne odstępstwa, specyfikacja zasadniczych wymagań dotyczących bezpieczeństwa. Powinna ona być precyzyjna i jednoznaczna, tak by nie stwarzać niejasności interpretacyjnych dla producenta oraz instytucji certyfikujących, klauzula swobodnego obrotu, zobowiązująca rządy krajów członkowskich UE do nie stwarzania barier w dostępie do rynku towarom spełniającym wymagania dyrektywy, bez dalszej ich weryfikacji, klauzula ochronna, upoważniająca rządy krajów członkowskich do niedopuszczenia do obrotu lub wycofania z obrotu produktu, wobec którego udowodniona zostanie niezgodność z wymaganiami dyrektywy, nawet, jeśli taki wyrób posiada dowód spełnienia stosowanych warunków,

243 Schemat typowej dyrektywy "nowego podejścia c.d. forma potwierdzenia zgodności wyrobu z dyrektywą. Potwierdzenie takie może mieć wyłącznie jedną z następujących postaci: deklarację zgodności wydaną przez producenta lub jego upełnomocnionego przedstawiciela mającego swą stałą siedzibę na terytorium UE, certyfikaty i znaki zgodności wydane przez stronę trzecią, wyniki prób dokonanych przez stronę trzecią, inne formy potwierdzenia, jeśli zostałyby ustalone w danej dyrektywie. Przysługująca producentom i dystrybutorom danego produktu swoboda wyboru między tymi formami może zostać przez dyrektywę ograniczona. Jeżeli producent nie posiada swej siedziby na obszarze UE, ani nie ma tu swego upełnomocnionego przedstawiciela, wówczas importer, lub inna osoba odpowiedzialna za wprowadzenie produktu na rynek musi zagwarantować możliwość przekazania władzom niezbędnych informacji dotyczących wyrobu.

244 WSPÓLNOTOWY SYSTEM OCENY ZGODNOŚCI WYROBÓW I SYSTEMÓW JAKOŚCI CERTYFIKACJA poświadczenie przez upoważnioną jednostkę, że wyrób, usługa lub system jakości są zgodne z określonymi wymaganiami (norma, specyfikacja tech.) AKREDYTACJA upoważnienie do wykonywania określonych działań

245 GLOBALNE PODEJŚCIE Aby zapewnić skuteczne wdrażanie Nowego Podejścia, metody certyfikacji produktów stosowane przez dane państwo członkowskie powinny być automatycznie uznawane przez innych członków Unii. W związku z tym Nowe Podejście zostało w 1989 r. uzupełnione przez tzw. Globalne Podejście do badań i certyfikacji, które określa obowiązujące w Unii Europejskiej zasady oceny zgodności wyrobów z przepisami i normami.

246 Globalne Podejście do badań i certyfikacji - podstawy wiarygodnej oceny zgodności W ramach Globalnego Podejścia wyodrębniono osiem podstawowych modułów procedury oceny zgodności ustalono kryteria doboru tych modułów, ustalono zasady stosowania oznaczenia CE.

247 Uproszczony schemat procedur oceny zgodności FAZA PROJEKTOWANIA FAZA PRODUKCJI Moduł A PRODUCENT Moduł B Moduł C Moduł D Moduł E Moduł F Moduł G Moduł H

248 Podstawowe moduły A. Wewnętrzna kontrola produkcji Obejmuje wewnętrzną kontrolę projektowania i produkcji. Ten moduł nie wymaga udziału jednostki notyfikowanej. B. Badanie typu EC Obejmuje etap projektowania. Musi po nim nastąpić moduł przewidujący ocenę zgodności w fazie produkcji. Jednostka notyfikowana wystawia certyfikat badania typu C. Zgodność z typem EC. D. Zapewnienie jakości produkcji E. Zapewnienie jakości wyrobu F. Weryfikacja wyrobu G. Weryfikacja jednostkowa H. Całkowite zapewnienie jakości Obejmuje etap produkcji i następuje po module B. Przewiduje ocenę zgodności z typem określonym w certyfikacie badania typu EC, który został wystawiony zgodnie z modułem B. Ten moduł nie wymaga udziału jednostki notyfikowanej. Obejmuje etap produkcji i następuje po module B. Oparty jest na normie EN ISO Jednostka notyfikowana odpowiada za zatwierdzenie inadzór nad systemem jakości producenta, obejmującym etap produkcji i kontroli końcowej. Obejmuje etap produkcji i następuje po module B. Oparty jest na normie EN ISO Jednostka notyfikowana odpowiada za zatwierdzenie i nadzór nad systemem jakości producenta obejmującym etap kontroli końcowej. Obejmuje etap produkcji i następuje po module B. Jednostka notyfikowana kontroluje zgodność z typem określonym w certyfikacie badania typu EC, wystawionym zgodnie z modułem B oraz wydaje odpowiedni certyfikat zgodności. Obejmuje etap projektowania i produkcji. Każdy jednostkowy produkt jest badany przez jednostkę notyfikowaną, która wystawia certyfikat zgodności Obejmuje etap projektowania i produkcji. Oparty jest na normie EN ISO Jednostka notyfikowana odpowiada za zatwierdzenie i nadzór nadmsystemem jakości producenta, obejmującym etap projektowania, produkcji i kontroli końcowej. Dr Małgorzata Koszewska

249

250 Ocena zgodności dla poszczególnych kategorii środków ochrony indywidualnej Deklaracja zgodności Deklaracja zgodności Kontrola jakości wyrobu System zapewni enia jakości produkcj i Deklaracja zgodności Badanie typu Badanie typu Dokumentacja techniczna Dokumentacja techniczna Dokumentacja techniczna spełnienie zasadniczych wymagań/norm zharmonizowanych spełnienie zasadniczych wymagań/norm zharmonizowanych spełnienie zasadniczych wymagań/norm zharmonizowanych KATEGORIA I KATEGORIA II KATEGORIA III

251 Badanie typu Badanie typu WE jest procedurą, w której upoważnione jednostki stwierdzają i zaświadczają, że dany wzór wyrobu spełnia odpowiednie wymagania danej dyrektywy. Badanie typu składa się z następujących etapów: oceny dokumentacji technicznej producenta oceny wzoru wyrobu

252 Oznaczenie CE

253 Oznaczenie CE Oznaczenie CE symbolizuje zgodność wyrobu z regulacjami Unii Europejskiej, które mają do tego wyrobu zastosowanie. Umieszczenie oznaczenia CE na wyrobie stanowi deklarację osoby za to odpowiedzialnej (fizycznej lub prawnej), że wyrób jest zgodny z wszystkimi przepisami Unii Europejskiej, którym podlega oraz że zostały spełnione odpowiednie procedury oceny zgodności.

254 Jednostki notyfikowane Jednostki notyfikowane to organizacje wyznaczone przez odpowiednie władze każdego z państw członkowskich Unii Europejskiej, do wykonywania zadań wynikających z postanowień poszczególnych dyrektyw. Każdy producent może wybrać usługi dowolnej jednostki notyfikowanej, bez względu na to, w jakim państwie członkowskim ma ona siedzibę. W niektórych dyrektywach jednostki takie występują pod innymi nazwami (np. jednostka certyfikująca, kompetentna, zatwierdzona itp.), lecz odnoszą się do nich te same podstawowe zasady.

255 Nadzór rynku Istotną rolę w funkcjonowaniu systemu nowego podejścia odgrywa tzw. nadzór rynku (ang. market surveillance). W rozumieniu dyrektyw nowego podejścia oznacza on: kontrolę/monitorowanie wyrobów po ich wprowadzeniu na rynek pod kątem spełnienia przez nie zasadniczych i obowiązkowych wymogów bezpieczeństwa, ochrony zdrowia i środowiska określonych w dyrektywach.

256 Swoboda przepływu towarów - aspekty zewnętrzne POROZUMIENIA O WZAJEMNYM UZNAWANIU (ang. Mutual Recognition Agreements - MRAs). Porozumienia te przewidują wzajemne uznawanie wyników badań oraz certyfikatów oceny zgodności przeprowadzanych w państwach, stronach porozumień, bez konieczności dostosowywania prawa narodowego. Zgodnie z MRAs każda strona akceptuje więc raporty, certyfikaty i oznaczenia, które pozostają w zgodzie z jej własnym ustawodawstwem. Porozumienia o wzajemnym uznawaniu są zawierane pomiędzy Wspólnotą i rządami państw trzecich, znajdujących się na porównywalnym poziomie rozwoju technicznego i prezentujących kompatybilne podejście do oceny zgodności. Unia Europejska zawarła takie porozumienia m.in. z USA, Japonią i Kanadą.

257 Protokoły PECA Szczególny rodzaj porozumień o wzajemnym uznawaniu Unia Europejska zawarła z państwami kandydującymi. Były to tzw. protokoły do Układu Europejskiego o ocenie zgodności oraz akceptacji towarów przemysłowych (ang. Protocol to the Europe Agreement establishing an Association (...).on Conformity Assessment and Acceptance of Industrial Goods - PECA).

258 WARUNKI KONKURENCYJNOŚCI NA JEDNOLITYM RYNKU EUROPEJSKIM Bezpieczeństwo i jakość na Jednolitym Rynku Europejskim - normy i standardy techniczne to dopiero początek JEDNOLITY RYNEK EUROPEJSKI SWOBODA PRZEPŁYWU towarów usług kapitału osób Nowe Podejście oznakowanie CE BEZPIECZEŃSTWO i JAKOŚĆ wyrobów

259 Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów Polskie Centrum Badań i Certyfikacji

260 System oceny zgodności wyrobów i systemów jakości w Unii Europejskiej Wspólnotowy system Oceny zgodności Wyrobów i systemów jakości Certyfikacja dobrowolna Certyfikacja obowiązkowa Europejska Organizacja ds. Badań i Certyfikacji (EOBC) Dyrektywy Nowego Podejścia Oznakowanie CE Normy serii EN ISO 9000 Normy serii EN 45000

261 KEYMARK Europejska Organizacja ds. Badań i Certyfikacji (EOBC). powołana w 1990 r. zajmuje się Europejskim systemem certyfikacji dobrowolnej. Jej główną rolą jest opracowywanie ogólnych zasad i wytycznych oraz standardów dobrowolnego podsystemu certyfikacji KEYMARK europejski system oceny zgodności wyrobu z wymaganiami norm europejskich. Daje on producentom i użytkownikom poważne korzyści: ogranicza konieczność stosowania wielu narodowych znaków certyfikacji, ułatwia też dostęp do jednostek certyfikujących.

262 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK

263 Zmiana roli konsumenta wraz z zmianą płaszczyzny konkurencji Orientacja produkcyjna Orientacja na produkt Orientacja na dystrybucję Płaszczyzna konkurencji towarowej Orientacja na marketing Marketing społecznie odpowiedzialny Cena Jakość Logistyka towarów Pragnienia konsumentów nie zawsze zgodne z ich długofalowym interesem Ekologia i etyka Nowe obszary towaroznawstwa Kompleksowe zarządzanie jakością Doskonalenie metod i systemów kontroli jakości itd.. Szybkość dostaw, Opakowalnictwo, Transport, Magazynowanie Znakowanie Badanie oczekiwań konsumentów Utylizacja Likwidacja odpadów recycling Wzrost roli konsumenta

264 EWOLUCJA KONCEPJI MARKETINGOWEJ KONCEPCJA PRODUKCJI KONCEPCJA PRODUKTU KONEPCJA SPRZEDAŻY KONCEPCJA MARKETINGOWA.

265 KONCEPCJA PRODUKCJI (orientacja produkcyjna) Jest jedną z najstarszych..według niej konsumenci będą faworyzować te produkty które są szeroko dostępne i mają niską cenę Kierownicy organizacji zorientowanych na produkcję koncentrują się na osiągnięciu wysokiej wydajności produkcji i szerokiej dystrybucji Rola/znaczenie konsumenta - brak

266 KONEPCJA PRODUKCJI KIEDY SKUTECZNA? 1. Popyt > podaż zwiększenie produkcji 2. Koszt produkcji jest zbyt wysoki aby go obniżyć musimy zwiększyć wydajność filozofię zwiększ produkcję, obniż koszty zapoczątkował Henry Ford rozwijając rynek samochodowy. Cały swój talent poświęcił doskonaleniu masowej produkcji samochodów, tak aby można było obniżyć koszt i uczynić je dostępniejszymi dla większej liczby ludzi żartował,iż może zaoferować klientom każdy kolor auta pod warunkiem, iż będzie on czarny NAJCZĘSTSZE ZARZUTY: Bezosobowość Niska jakość

267 KONCEPCJA PRODUKTU (orientacja produktowa) Opiera się na założeniu, że konsumenci preferują te produkty, które dostarczają im najwyższą jakość, najlepsze ceny użytkowe lub cechy innowacyjne Kierownicy w organizacjach zorientowanych na produkt koncentrują swe działania na wytworzeniu produktu o wyjątkowych cechach i ciągłym ich doskonaleniu.

268 KONCEPCJA PRODUKTU NAJCZĘSTSZE ZARZUTY: Często prowadzi do: krótkowzroczności marketingowej Np. zarządzający koleją stwierdzili kiedyś iż ludzie potrzebują pociągów, nie zaś transportu i nie dostrzegli rosnącego wyzwania ze strony linii lotniczych autobusowych itd.. obsesji technologicznej perfekcja techniczna jest kluczem do sukcesu przedsiębiorstwa???

269 KONCEPCJA PRODUKTU najczęstsze zarzuty Niewielki lub brak udziału klienta przy tworzeniu produktu Przed laty członek kierownictwa General Motors powiedział: Skąd ludzie mogą wiedzieć, jakiego chcą samochodu zanim go zobaczą, dopóki nie zobaczą w czym mogą wybierać?

270 KONCEPCJA PRODUKTU Du Pont w 1972 roku wyprodukował nowe włókno Kevlar, które mając taką samą wytrzymałość jak stal, było aż 5-krotnie lżejsze. Kierownictwo Du Pont a spodziewało się wielkiej liczby zastosowań i miliardowych zamównień. Czy tak się stało? Teraz po latach, Du Pont nadal czeka na swoją szansę. Co prawda Kevlar doskonale nadaje się na np. kamizelki kuloodporne, lecz jak dotąd nie ma na nie dużego popytu. Kevlar może okazać się w końcu cudownym włóknem, lecz trwa to dłużej niż Du Pont oczekiwał

271 KONCEPCJA SPRZEDAŻY (orientacja sprzedażowa) Kolejnym powszechnie spotykanym podejściem do działań marketingowych jest koncepcja sprzedaży Opiera się na twierdzeniu, że klienci pozostawieni sami sobie nie kupią wystarczająco dużo produktów przedsiębiorstwa. Organizacja musi więc podjąć agresywną sprzedaż i działania promocyjne.

272 KONCEPCJA SPRZEDAŻY Kiedy stosujemy? W przypadku nadprodukcji ich celem jest sprzedaż tego co robią, nie produkcja tego, czego chce rynek Często stosowana przez organizacje niedochodowe (non-profit) np. założycieli fundacji partie polityczne partia polityczna stara się energicznie sprzedać swojego kandydata wyborcom, przedstawiają go jako osobę doskonałą na to stanowisko

273 KONCEPCJA SPRZEDAŻY Najczęstsze zarzuty: Skupia się na krótkotrwałych wynikach nie zaś na długofalowych korzystnych relacji z konsumentem Agresywna sprzedaż, która zakłada, że klienci nakłonieni do kupna produktu polubią go, a jeżeli nawet nie polubią to zapomną o swoim niezadowoleniu i po jakimś czasie kupią ponownie Czy słusznie???

274 Badanie satysfakcji klienta. Dlaczego tak ważne? Większość badań dowodzi, że niezadowoleni klienci nie dokonują ponownego zakupu. Co gorsza, i o ile przeciętny zadowolony klient powie 3 innym o swoich dobrych doświadczeniach, o tyle niezadowolony przekaże swoje złe doświadczenia aż 10 innym

275 Najważniejszą częścią marketingu jest sprzedaż??? Peter Drucker jeden z najwybitniejszych teoretyków zarządzania można założyć, że zawsze będzie istniała potrzeba sprzedaży czegoś. Celem marketingu jest jednak uczynienie sprzedaży rzeczą niepotrzebną. Celem marketingu jest poznanie i zrozumienie klienta tak dobrze, aby produkt lub usługa odpowiadał mu i sama się sprzedawała

276 KONEPCJA MARKETINGOWA Jest to filozofia biznesu odmienna od poprzednich. Jej zasadnicze założenia skrystalizowały się w latach 50-tych Opiera się na założeniu, że klucz do osiągnięcia celów organizacji leży w określeniu potrzeb, wymagań rynków docelowych oraz dostarczeniu pożądanego zadowolenia w sposób bardziej wydajny i skuteczny niż konkurenci

277 Koncepcja marketingowa a koncepcja sprzedaży Punkt wyjścia Obszar koncentracji działań Środki realizacji Cele Fabryka Produkty sprzedaż i promocja zyski poprzez realizaję sprzedaży KONCEPCJA SPRZEDAŻY rynek docelowy potrzeby klienta marketing skoordynowany zyski poprzez zadowolenie klienta KONCEPCJA MARKETINGOWA Dr Małgorzata Koszewska

278 Sprzedaż - marketing - towaroznawstwo Sprzedaż koncentruje się na potrzebach sprzedającego, marketing na potrzebach nabywcy Sprzedaż pochłonięta jest potrzebą sprzedającego dokonania zamiany produktu na gotówkę, marketing ideą zaspokojenia potrzeb klienta za pomocą produktu i całej grupy rzeczy związanych z tworzeniem, dostarczaniem i ostatecznie konsumowaniem go Towaroznawstwo pozwala tworzyć produkty o parametrach jakościowych i technologicznych w jak największym stopniu odpowiadających rzeczywistym oczekiwaniom klientów

279 Rynek docelowy Żadne przedsiębiorstwo nie może działać na wszystkich rynkach i dostarczać towary zaspokające każdą potrzebę!

280 Model czynników wpływających na lojalność

281 Typologia konsumentów z uwzględnieniem poziomu satysfakcji i lojalności

282 Poziom satysfakcji i lojalności, a postępowanie klientów

283 Przykłady wskaźników wykorzystywanych w analizie lojalności klientów

284 Liczba skarg od klientów miarą zadowolenia klientów? 95% niezadowolonych klientów nie zgłasza skarg; wielu po prostu przestaje kupować Ułatwienie klientowi zgłaszania skarg Wysłuchanie i reagowanie na skargi klientów!!!

285 Wśród tych klientów, którzy zgłaszają skargi, 54-70% dokona ponownie transakcji z tą organizacją, jeśli powód ich skargi zostanie wyeliminowany. Ta liczba wzrasta aż do 95%, jeśli klient ma poczucie, że reakcja na jego skargę była natychmiastowa Klienci, którzy złożyli skargę w organizacji i spotkali się z satysfakcjonującym ich rozwiązaniem problemu, informację o potraktowaniu ich w ten sposób przekazują przeciętnie pięciu osobom

286 Feedback collection & management Niezmiernie ważne jest, aby umożliwić klientom przekazanie swoich uwag bezpośrednio do odpowiednich osób w firmie, co pozwoli na wyeliminowanie ewentualnych błędów i zapobiegnie powtarzaniu się takich sytuacji w przyszłości. Standardowe metody zbierania skarg i zażaleń, jak np. infolinia, wymagają od klienta dużo zaangażowania, a często także nakładów finansowych: tylko ok. 5% niezadowolonych klientów korzysta z tego środka komunikacji z firmą.

287 Metody badania satysfakcji klienta Mystery shopping Badania mystery shopping (tajemniczy klient) są najbardziej podstawowym narzędziem pomiaru jakości obsługi klienta. Badanie polega na wizycie audytora w sklepie, restauracji czy dowolnym innym punkcie usługowym lub sprzedażowym. Audytorzy podczas wizyty odgrywają rolę przeciętnego klienta firmy, rozmawiają z pracownikiem, a na podstawie swoich obserwacji wypełniają ankietę. Jest to w pełni obiektywne narzędzie oceny procesu obsługi klienta kwestionariusze do badań konstruowane są w sposób uniemożliwiający swobodne interpretacje zdarzeń czy wypowiedzi pracowników. Wszystkie pytania są pytaniami o fakty.

288 Konsument pojęcia bliskoznaczne

289 Konsument - definicje spożywca, nabywca towarów na własny użytek, użytkownik Słownik języka polskiego Termin KONSUMENT w ogólnym ujęciu jest stosowany dla określenia jakiejś jednostki konsumującej. Przez konsumenta najczęściej rozumie się podmiot ekonomiczny, który spożywa nabyte produkty. Konsumentem możemy też nazwać osobę lub grupę osób, przedsiębiorstwo, czy organizację, która korzysta z wartości użytkowej produktu. Każde ujęcie jednak kieruje nas do finalnego konsumenta, który nabywa i użytkuje dobro

290 Konsument z punktu widzenia prawa osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z jej działalnością gospodarczą lub zawodową Tak rozumiany np. w polityce ochrony konsumenta Kodeks cywilny W unijnej polityce ekologicznej w gronie konsumentów pojawiają się już przedsiębiorstwa: pomóc w zapewnieniu, aby indywidualni konsumenci, przedsiębiorstwa i instytucje publiczne występujące w roli nabywców, byli lepiej informowani o procesach i produktach, jeżeli chodzi o ich wpływ na środowisko naturalne, w celu osiągnięcia trwałych wzorców spożycia

291 Konsument z punktu widzenia prawa Stworzenie racjonalnego systemu ochrony konsumentów wymaga uprzedniego dokonania szeregu rozstrzygnięć czy ochrony należy udzielać tylko osobom fizycznym, czy także np. osobom prawnym lub jednostkom organizacyjnym nieposiadającym podmiotowości prawnej; czy za konsumenta można uznawać także przedsiębiorcę, który dokonując konkretnej transakcji nie działa w związku z prowadzoną przez siebie działalnością; czy jest godna powyższej ochrony osoba fizyczna, niebędąca przedsiębiorcą, lecz dokonująca inwestycji gospodarczej, np. lokaty kapitału; czy celowym jest uznawanie za konsumentów takich osób, które zawierają umowy z podmiotami niebędącymi przedsiębiorcami?

292 Klient Każdy podmiot ekonomiczny (osoba, gospodarstwo domowe, przedsiębiorstwo, instytucja), który jest lub może być zainteresowany zakupem produktu lub usługi Tak więc już sam fakt istnienia danego podmiotu może być powodem traktowania go jako potencjalnego klienta

293 Nabywca Osoba, która kupuje produkty. Chociaż niekoniecznie musi uczestniczyć w procesie podejmowania decyzji dotyczącej zakupu a dany towar nie musi być przeznaczony do użytkowania przez osobą go nabywającą. Nabywca może być i często jest reprezentantem konsumenta na rynku

294 Nabywca indywidualny a instytucjonalny Nabywca indywidualny- konsumenci Nabywca instytucjonalny - Organizacje i instytucje ( finalni cel zakupu dóbr zaspokojenie potrzeb, satysfakcji przetworzenie pierwszego i drugiego stopnia, odsprzedaż innym nabywcom przedmiot zakupu produkty finalne surowce, półfabrykaty, urządzenia podstawa wyboru identyfikacja rodzaju dobra, gatunek towaru, wzór, moda dokumentacja, informacja techniczna autonomia decyzji wysoka, powtarzalność niska, wybór kolegialny ( kierownictwo rada nadzorcza) uzasadnienie decyzji nie formalizowanie analiza i uzasadnienie konieczne popyt kanały rynku Proces zakupu stabilny ale zysk mniejszy rozproszony zakupy bez pośredników dobra docierają do nich złożonymi kanałami profesjonalny, złożony, duża liczba uczestników Nabywca zwykle jest użytkownikiem produktu cykliczny, zysk duży skoncentrowany służby specjalistyczne d/s zakupów proste, bezpośrednie, krótsze niż dla konsumentów emocjonalny, samodzielny Nabywca i Wzornictwa rzadko Tekstyliów jest użytkownikiem

295 Nabywca indywidualny a instytucjonalny podobieństwa w zachowaniach konsumpcyjnych efekt naśladownictwa - członkowie klasy niższej starają się naśladować styl życia klas wyższych podobnie małe przedsiębiorstwa w wielu aspektach starają się za wszelką cenę przypominać korporacje. W ramach kilkuosobowych firm mamy szereg działów w kontaktach z klientami i pracownikami używa się anglojęzycznych skrótów właściwych dla korporacji itd. Konsumpcja na pokaz np. firma korzysta tylko z ekologicznych, społecznie odpowiedzialnych surowców bo tak wypada, bo to jest dobrze odbierane buduje nasz wizerunek na zewnątrz

296 Badanie oczekiwań konsumentów W towaroznawstwie oczekiwania konsumentów wyrażane są poprzez zdefiniowanie parametrów jakościowych i technologicznych. Marketing Towaroznawstwo Poznanie oczekiwań konsumenta Wyrażanie tych oczekiwań poprzez parametry jakościowe i technologiczne

297 Jakoś towaru z punktu widzenia konsumenta Zmiana rozumienia jakości w towaroznawstwie Zgodność z warunkami technicznymi Przydatność do użytku wartość użytkowa Przydatność dla użytkownika Zdolność do zaspokajania potrzeb i oczekiwań użytkownikakonsumenta

298 Jakość z punktu widzenia konsumenta W odczuciu konsumenta jakość jest sumą cech użytkowych i cech emocjonalnych w relacji do ceny towaru

299 Rola konsumenta w kreowaniu innowacji INNOWACJA odnosi się do jakiegokolwiek dobra, usługi lub pomysłu, który postrzegany jest przez kogoś jako nowy. przedsiębiorstwo, które nie potrafi tworzyć innowacji ginie P.F. Drucker Definiuje skłonność do akceptacji innowacji jako stopień w jaki jednostka jest relatywnie wcześniej skłonna do akceptacji nowych pomysłów od innych członków swojej grupy społecznej. ROGERS

300 SKŁONNOŚĆ DO AKCEPTACJI INNOWACJI 13,5% nabywcy wcześnie akceptujący 2,5% nowy innowatorzy produkt 34% Większość wcześnie akceptująca innowacje 34% Większość późno akceptująca innowacje 16% konserwatyści czas akceptacji innowacji

301 Rola konsumentów w kreowaniu innowacji produktowych Obecnie konsumenci coraz częściej przestają być jedynie nabywcami zadawalającymi się proponowaną ofertą handlową. Coraz częściej sami, czasami bezwiednie, uczestniczą w procesie kreowania i rozwoju produktów (wyrobów lub usług), które chcieliby później nabyć. Usatysfakcjonowany, ale wciąż wymagający konsument stanowi niezwykle ważne (i w ostatnim czasie coraz bardziej zyskujące na znaczeniu) ogniwo w zakresie kształtowania oferty handlowej przedsiębiorstw, a w rezultacie w kreowaniu innowacji.

302 Konieczne jest więc: Produkcja masowa Produkcja zindywidualizowana W jaki sposób? nowe technologie elastyczne systemy produkcji wspomagane rozwiązaniami informatyczno-telekomunikacyjnymi Unikalny produkt, odpowiadający życzeniom i preferencjom konkretnego klienta

303 Konieczne jest: materiały pasywnych, o niskiej funkcjonalności materiały aktywne o wysokim poziomie funkcjonalności nisko wykwalifikowani pracownicy dojrzałe, statyczne produkty masowa produkcja towarów o wąskim spektrum zastosowań wysoko wykwalifikowana, profesjonalna siła robocza zaawansowane technologicznie produkty o dynamicznej naturze (odzież inteligentna itd.) produkcja na zamówienie, produkty o szerokim spektrum zastosowań

304 Nowe trendy w konsumpcji Decyzje nabywcze stają się w coraz większym emocjonalne Konsumenci, w coraz większym stopniu mogą wymagać i chcą otrzymywać produkty i usługi dostosowane do ich osobistych preferencji. Preferencje obejmują w coraz większym stopniu szereg społecznych i ekologicznych wartości Konsumenci stają się coraz bardziej świadomi i wykształceni coraz lepiej poinformowanych o rynkach i produktach i na tej podstawie budują optymalne strategie zakupu Rośnie klasa konsumentów globalnych i prosumentów, chcących aktywnie uczestniczyć w procesie produkcji, współtworzyć produkt

305 Masowa kastomizacja podstawowe pojęcia KASTOMIZACJA (customizing) oznacza możliwość produkcji na indywidualne zamówienie, niezależnie od tego, czy zostało ono przyjęte przez pracownika, droga telefoniczną czy przez Internet INDYWIDUALIZACJA MASOWA (mass customizing) oznacza zdolność firmy do przygotowywania na skale masową produktów, usług, programów i sposobów komunikacji dostosowanych do indywidualnych wymagań i preferencji konsumentów

306 Podstawowe pojęcia KASTOMERYZACJA (ang. customeriztion) oznacza daleko idącą personalizację nie tylko oferty produktowej, ale także działań marketingowych Nowoczesne technologie umożliwiają kontaktowanie się z każdym konsumentem, personalizacje korespondencji i obsługi oraz tworzenie zindywidualizowanych, unikatowych kompozycji marketingu mix. Kastomeryzacja polega zatem na połączeniu kastomizacji operacyjnej i marketingowej

307 User-Driven Innovation (UDI). Najważniejsza znaną obecnie metoda wdrażania innowacji nastawioną na kreowanie nowych pomysłów i rozwiązań w oparciu o wiedzę i potrzeby konsumentów Inne metody, wykorzystują przede wszystkim wiedzę konsumentów do potwierdzenia lub też sprawdzenia już przygotowanych rozwiązań. Koncepcja UDI opiera się na lepszym zrozumieniu oraz poznaniu jawnych i ukrytych wymagań/ oczekiwań/ potrzeb konsumentów. Realizowane jest to poprzez tworzenie skutecznych mechanizmów pozyskiwana i wykorzystywania informacji płynących od konsumentów, a także bardzo często przez wykorzystanie ich pomysłów oraz gotowych rozwiązań.

308 Definicja User-Driven Innovation to proces wykorzystania wiedzy użytkowników w celu rozwijania nowych produktów, usług oraz koncepcji, który bazuje na prawdziwym zrozumieniu potrzeb użytkowników i systematycznie angażuje użytkowników w proces rozwoju przedsiębiorstwa.

309

310 Rodzaje UDI UDI Głos Konsumenta charakteryzuje się przede wszystkim skoncentrowaniem na idenytfikacji ukrytych potrzeb konsumentów oraz ich kreatywnego myślenia w celu poprawy, ulepszania kształtu, wyglądu lub innych elementów produktu, które już istnieją na rynku. UDI- Przewodnictwo Konsumenta charakteryzuje przede wszystkim poszukiwanie, identyfikacja oraz rozwój nowych rozwiązań, które pochodzą od konsumentów.

311

312 Rola towaroznawstwa w łańcuchu innowacji UDI

313

314 Klient wewnętrzny /zewnętrzny Materiały do samodzielnego przestudiowania!!!!

315 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK

316 Zmiana płaszczyzny konkurencji towarowej W przeszłości cena Od połowy lat 60- tych jakość towarów Od lat osiemdziesiątych - logistyka W latach dziewięćdziesiątyc h kwestie społeczne współczesnie i etyczne. ekologia

317 Społeczna odpowiedzialność biznesu jako narzędzie różnicowania towarów na rynku 1. Społeczna odpowiedzialność biznesu (ang. corporate social responsibility CSR) Jeden z najszerzej dyskutowanych tematów w kręgach naukowych, na szczeblach instytucjonalnych i w przedsiębiorstwach CSR jest mikroekonomiczną odmianą makroekonomicznego pojęcia zrównoważonego rozwoju. Opiera się dokładnie na tych samych trzech filarach, jest jednak spojrzeniem w skali mikro. THREE P S BALANCE TM 3E Economy Ecology Ethics 3 P Profit- zyski, Planet People ludzie dr Małgorzata Koszewska -

318 Społecznej odpowiedzialności biznesu (ang. Corporote Social Responsibility - CSR) próba zdefiniowania koncepcja, według której firmy dobrowolnie prowadzą strategie uwzględniające interesy społeczne, ochronę środowiska, a także relacje z interesariuszami Komisja Europejska W tym rozumieniu, aby być przedsiębiorstwem odpowiedzialnym nie wystarczy spełnić wszystkich wymogów formalnych, niezbędne staje się także zwiększone inwestowanie w zasoby ludzkie, ochronę środowiska i relacje z interesariuszami, czyli tzw. dobrowolne zaangażowanie. Nowa definicja CSR oraz strategia na lata "odpowiedzialność przedsiębiorstw za ich wpływ na społeczeństwo".

319 ISO Społeczna odpowiedzialność to zobowiązanie organizacji do włączania aspektów społecznych i środowiskowych w proces podejmowania decyzji oraz wzięcie odpowiedzialności za wpływ podejmowanych decyzji i aktywności na społeczeństwo i środowisko.

320 Komisja Europejska CSR to koncepcja, wedle której przedsiębiorstwa dobrowolnie decydują się podejmować starania na rzecz lepszego społeczeństwa i czystszego środowiska.

321 Według World Business Council for Sustainable Development CSR to zobowiązanie biznesu do etycznego zachowania i przyczyniania się do rozwoju ekonomicznego poprzez poprawę jakości życia pracowników wraz z ich rodzinami, jak również lokalnych społeczności i społeczeństwa jako całości.

322 korporacje ponoszą nie tylko typową dla nich odpowiedzialność ekonomiczną i prawną, ale także pewien zakres odpowiedzialności przed społeczeństwem jako całością J. McGuire

323 K. Davis i R. Blomstrom kluczowe aspekty CSR 1. Ochrona dobrobytu społecznego realizowana poprzez zaniechanie działań szkodliwych społecznie, nawet jeśli przynoszą one zysk, i jednocześnie zapobieganie i likwidowanie negatywnych zjawisk społecznych będących efektem działań z przeszłości. 2. Twórcza rola biznesu w kreowaniu dobrobytu społecznego, angażowanie się w różnorodne przedsięwzięcia dla kraju

324 Odpowiedzialny biznes to podejście strategiczne i długofalowe, oparte na zasadach dialogu społecznego i poszukiwaniu rozwiązań korzystnych dla wszystkich Bolesław Rok efektywny mechanizm prowadzący do wzrostu dobrobytu społecznego, zwłaszcza w obszarach w których zawiodły powszechnie uznane i stosowane regulacje i normy lub tam, gdzie autorytety publiczne nie są w stanie wprowadzić je w życie

325 Pojęcie interesariusza Interesariusze (ang. stakeholders) podmioty (osoby, społeczności, instytucje, organizacje, urzędy), które mogą wpływać na przedsiębiorstwo oraz pozostają pod wpływem jego działalności WEWNĘTRZNI Pracownicy Udziałowcy Rady nadzorcze ZEWNĘTRZNI Klienci Dostawcy Konkurenci Władze państwowe Instytucje finansowe Media Związki zawodowe

326 Pojęcie interesariuszy przykład - Interesariusze PKP Energetyka S.A.

327 CSR w Europie Pod koniec 2001 r. Rada Europy ogłosiła poparcie dla propozycji zawartych w Green Paper on Corporate Social Responsibility. W maju 2002 r. Parlament Europejski przyjął rezolucję na temat upowszechnienia praktyk odpowiedzialnego biznesu w państwach UE. Efektem konsultacji po opublikowaniu Zielonej Księgi stał się nowy dokument White Paper: Communication on CSR będący strategią realizacji i upowszechniania społecznej odpowiedzialności biznesu. Dokument ten został adresowany do instytucji europejskich, państw członkowskich, partnerów społecznych, organizacji biznesowych i konsumenckich

328 Bezpośrednie przyczyny powstania i rozwoju idei CSR Gwałtowana degradacja środowiska naturalnego. Seria spektakularnych afer gospodarczych nagłośnionych przez media. Zjawisko globalizacji. Zmiany w sposobie konkurowania oraz wzrost drapieżnej konkurencji. Szybkie zmiany zachodzące w rzeczywistości społeczno-gospodarczej Wzrost świadomości konsumentów i siły organizacji ich reprezentujących. Wzrost znaczenia organizacji związkowych. Rozwój społeczeństwa obywatelskiego. Narodziny idei pomocniczości.

329 Etapy budowania społecznej odpowiedzialności przedsiębiorców Rodzaje odpowiedzialności Poziomy odpowiedzialności Etap wstępny (przed-prawny i przed-etyczny) unikanie odpowiedzialności prawnej brak świadomości jakiejkolwiek odpowiedzialności Etap pierwszy (prawny) przestrzeganie obowiązującego prawa odpowiedzialność negatywna (restrykcyjna) za to, co już się stało lub może się stać odpowiedzialność narzucona przez prawo, przedsiębiorca uświadamia sobie obowiązywanie odpowiedzialności za działanie niezgodne z prawem 331

330 Etap drugi (etyczny) uczciwe postępowanie, oparte na powszechnym przestrzeganiu prawa z należytym uwzględnieniem praw klientów i pracowników Etap trzeci (początki CSR) kształtowanie właściwych relacji ze wszystkimi grupami interesariuszy oraz próby równoważenia ich sprzecznych interesów odpowiedzialność negatywna (restrykcyjna) za to, co się stało lub może stać odpowiedzialność mieszana odpowiedzialność restrykcyjna, z elementami odpowiedzialności pozytywnej odpowiedzialność narzucona przedsiębiorca poczuwa się do odpowiedzialności prawnej odpowiedzialność wymuszona przedsiębiorca poczuwa się do realizowania tych oczekiwań pracowników i konsumentów, które maja prawne zabezpieczenie, ale też uwzględnia te oczekiwania, które mają sile poparcie społeczne oczekiwania oczekiwań 332

331 Etap czwarty (rozwinięta CSR) zaangażowanie społeczne, polegające na kształtowaniu relacji społecznych, dbałość o zrównoważony rozwój odpowiedzialność pozytywna mająca na uwadze zależne od działającej firmy dobro odpowiedzialność świadoma przedsiębiorca świadomie włącza niektóre cele społeczne do swej działalności Etap piąty (zaawansowana CSR) zobowiązanie zmierzające do poprawy jakości życia wszystkich członków społeczności odpowiedzialność pozytywna mająca na uwadze zależne od działającej firmy dobro odpowiedzialność dobrowolna przedsiębiorca świadomie i dobrowolnie podejmuje odpowiedzialność społeczną, przyczyniając się do poprawy jakości życia 333

332 Większość pozytywnych związków między CSR konkurencyjnością firmy opiera się na pomiarach zadeklarowanej przez nabywców chęci i pozytywnych postaw nie zaś faktycznie zaobserwowanych działań i czynów.

333 Faktyczny wpływ instrumentów CSR na zachowania konsumentów nie jest jednoznaczny. Z jednej strony prowadzone badania pokazują, że konsumenci przykładają coraz większą wagę do zagadnień związanych z CSR. Coraz większego znaczenia nabiera dla nich sposób działania firm od których nabywają dobra i usługi

334 Jak ważne jest dla ciebie, podczas podejmowania decyzji o zakupie produktu od przedsiębiorstwa, czy reprezentuje ono wysoki stopień społecznego zaangażowania?

335

336 Z drugiej strony

337 Wśród 40% konsumentów, którzy deklarowali chęć nabycia ekologicznego produktu jedynie 4% regularnie to czyni (dane z 2004 roku) 2004 r badanie UN O ile zdecydowana większość badanych była zdania, iż firmy powinny zachowywać się w odpowiedzialny sposób (87% w UK i 89%w USA), to tylko jedna trzecia z nich (32% w UK i 39% w US) myśli o kwestiach odpowiedzialności podczas zakupów a mniej niż 4 procent zaniechałoby zakupu ze względu na politykę etyczną danej korporacji 2007 r badanie konsumentów Wielkiej Brytanii i Stanów Zjednoczonych

338 W większości krajów, ciągle głównymi kryteriami podczas zakupu pozostają cena i jakość

339 Czynniki determinujące decyzje zakupowe konsumentów Wskaż wszystkie czynniki, które bierzesz pod uwagę dokonując zakupu różnych produktów.

340 ALE Widać pewne pozytywne trendy

341 1. rosną oczekiwania świadomość i zamożność konsumentów. 2. cena przestaje być jedynym kryterium wyboru wyrobu lub usługi. 3. cena jest istotna, ale konsumenci w coraz większym stopniu są zainteresowani także pozostałymi kryteriami

342 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Średnie roczne wydatki na produkty etyczne w gospodarstwo domowe 2000 i 2011 (UK) Average Ethical Spend per Household, per year, 2000 & 2011 The Ethical Consumerism Report 2012 produced by The Co-operative Group, with additional research by the Ethical Consumer Research Association (ECRA)

343 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Wydatki na etyczne produkty w Wielkiej Brytanii w latach , bn The Ethical Consumerism Report 2012 produced by The Co-operative Group, with additional research by the Ethical Consumer Research Association (ECRA)

344 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Światowa sprzedaż detaliczna produktów z bawełny organicznej 2012 Organic Cotton Market Report

345 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Produkty, które są wytwarzane w sposób społecznie odpowiedzialny, czyli w procesie projektowania i produkcji których oprócz aspektów ekonomicznych uwzględniano także aspekty środowiskowe i społeczne.

346 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Jakie wygląda sytuacja w Polsce?

347 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Dla polskiego konsumenta liczy się tylko cena Dla polskiego konsumenta ekologia i etyka nie ma żadnego znaczenia Polski konsument nie doceni walorów ekologicznych i społecznych.. Polski rynek nie jest jeszcze przygotowany na tego typu towary

348 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Czy tego typu opinie są uzasadnione?

349 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Konsumenci stanowią zbiorowość niezwykle zróżnicowaną. Kluczowa jest umiejętność wyodrębnienia z tej zróżnicowanej zbiorowości, grup (typów) jednorodnych z punktu widzenia przyjętego kryterium. Służą temu tzw. typologie konsumentów wykorzystujące metody analizy wieloczynnikowej takie jak analiza skupień czy analiza czynnikowa

350 BARDZO NISKIE brak Znaczenie kryteriów ekologicznych i społecznych w wyborze odzieży UMIARKOWANE powierzchowny charakter WYSOKIE 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Ekologiczni i wrażliwi społecznie 16,3% Ekologiczni konserwatyści 15,7% Oszczędni 18% Slow fashioniści 10,7% Fashioniści 13,8% Sprawdzają kraj produkcji, Sprawdzają skład surowcowy, zdecydowanie preferują ubrania z surowców naturalnych, sprawdzaj a czy ubranie ma znaki i etykiety ekologiczne, często zastanawiaja się, czy przy produkcji wykorzystuje się pracę dzieci lub łamie prawa pracownicze. Obojętni minimaliści 18,2% sprawdzają kraj produkcji, sprawdzają skład surowcowy, cenią surowce naturalne, niekiedy sprawdzają etykiety i znaki ekologiczne, nie wykazują natomiast wrażliwości i troski o kwestie etyczne i społeczne jednocześnie różnią się między sobą podejściem do innych kryteriów wyboru odzieży np. stosunkiem do marki mody jakości, częstości kupowania nowych ubrań itd.. Nie sprawdzają kraj u produkcji, znaków i etykiet ekologicznych, składu surowcowego, nie interesują ich kwestie ekologii i etyki W przeciwieństwie do pozostałych grup wolą kupić kilka rzeczy tańszych gorszej jakości niż jedną droższą lepszej jakości

351 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Przedsiębiorstwa planując działania w zakresie produktu, ceny, komunikacji czy kanałów dystrybucji powinny uwzględniać zróżnicowania zachowań wymienionych typów konsumentów Zupełnie inne komunikaty marketingowe oraz zupełnie inne cechy produktów zrównoważonych będą bowiem przekonujące dla konsumentów określonych jako wrażliwi i ekologiczni społecznie, inne dla ekologicznych konserwatystów a jeszcze inne dla fashionistów i slow fashionistów.

352 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Jakie czynniki wpływają na sposób zachowania konsumentów na rynku zrównoważonych tekstyliów?

353 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK NPEs wiedza świadomość troska/ wrażliwość Konsument zwyczaje zakupowe i kryteria wyboru odzieży perceived consumer effectiveness postawy trwałość motywacja zakup bariery

354 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Największe bariery w kupowaniu wyrobów tekstylnych produkowanych w sposób odpowiedzialny [%] Badania własne przeprowadzone na reprezentatywnej próbie 1000 konsumentów

355 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK WYZWANIA DLA PRODUCENTÓW skuteczniej informować edukować lepiej wyróżniać zwiększać zaufanie

356 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Odbiór komunikatów w zakresie proekologicznych lub/i prospołecznych działań firm tekstylno-odzieżowych w grupach typologicznych Obojętny minimalista oszczędny Slow faszionista Faszionista Ekologiczny konserwatysta Ekologiczny i wrażliwy społecznie 0,0% 5,0% 10,0% 15,0% 20,0% 25,0%

357 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Jakie narzędzia komunikacji okazały się najskuteczniejsze? [%] Badania własne przeprowadzone na reprezentatywnej próbie 1000 konsumentów

358 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Znakowanie ekologiczne (ang. ecolabelling) i znakowanie społeczne (ang. social labelling) ma charakter dobrowolny. Jest nadawane przez organizacje publiczne lub prywatne w celu upowszechnienia i promowania wśród konsumentów produktów, które są środowiskowo lub/i społecznie bardziej przyjazne od innych, przy porównywalnych parametrach użytkowych i funkcjonalnych.

359 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK Szybki wzrost ich liczby sprawia, że konsumenci poczują się zagubieni i tracą zaufanie Greenwashing - często stają się przedmiotem oszustwa i fałszerstw Brak przejrzystości i co za tym idzie słabnąca wiarygodność.

360 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK ekologiczne ekologiczne ekologiczne i społeczne społeczne

361 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK 40,00% 35,00% 30,00% 25,00% 20,00% 15,00% 10,00% 5,00% 0,00% Ekologiczny i wrażliwy społecznie Ekologiczny konserwatysta Slow faszionista Faszionista oszczędny Obojętny minimalista

362 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK praktyka dnia codziennego 16,4% Odsetek osób, które kupiły produkt tekstylno-odzieżowy oznaczony znakiem ekologicznym prosumenci 40,1% oszczędny 12,2% Obojętny minimalista 12,3% Ekologiczny konserwatysta Faszionista Slow faszionista 25,8% 30,1% 31,7% Ekologiczny i wrażliwy 50,3%

363 4 WYDZIAŁY 4 SPECJALNOŚCI = 1 NOWOCZESNY KIERUNEK WYZWANIA DLA KONSUMENTÓW poszerzać wiedzę dokonywać bardziej świadomych wyborów uwierzyć we własną siłę i możliwość wpływu na zachowania producentów

364 segregacja śmieci w swoim gospodarstwie domowym rekomendowanie przedsiębiorstwa i jego wyrobów ze względu na jego etyczną i ekologiczną postawę branie udziału w wydarzeniu/ kampanii związanym z promocją idei odpowiedzialnej konsumpcji bądź sprawiedliwego handlu aktywnie poszukiwanie informacji o tym, czy firmy/ koncerny działają etycznie poczucie winy z powodu zakupu produktu firmy, która postępuje nieetycznie to znaczy szkodzi środowisku, wykorzystuje pracowników itp. zrezygnacja z zakupu produktu firmy, której działania są nieetyczne, to znaczy szkodzą środowisku lub wykorzystują pracowników wybieranie produktu ze względu na fakt, iż był on wyprodukowany ekologicznie, to znaczy bez negatywnego wpływu na środowisko i zdrowie lub z poszanowaniem praw rozmawianie z przyjaciółmi/ znajomymi o tym, co firmy robią na rzecz ochrony środowiska lub jak wspierają wspieranie lokalnych sprzedawców i dostawców poprzez robienie zakupów w lokalnym sklepie dr Małgorzata Koszewska UK; UK; PL; UK; UK; UK; UK; PL; UK; UK; UK; UK; PL; UK; UK; UK; UK; PL; UK; UK; UK; UK; PL; UK; UK; UK; UK; PL; UK; UK; UK; UK; PL; UK; UK; UK; PL; UK; UK; UK; UK; PL; 91

365 Wyniki badań własnych Choć ekologia i etyka nie stanowią głównego kryterium wyboru podczas zakupów, które wciąż w Polsce zarezerwowane jest dla ceny i jakości, to jednak informacja o społecznie nieodpowiedzialnym zachowaniu producenta może zdecydować o rezygnacji z zakupu jego towarów. dr Małgorzata Koszewska -

366 Czy kupił(a)by Pan(i) ubranie/odzież, która by się Panu(i) podobała i była w odpowiedniej dla Pana(i) cenie lecz dowiedział(a)by się Pan(i), że przy jej produkcji: dr Małgorzata Koszewska -

367 Czy kupił(a)by Pan(i) ubranie/odzież, która by się Panu(i) podobała i była w odpowiedniej dla Pana(i) cenie lecz dowiedział(a)by się Pan(i), że została wyprodukowana: dr Małgorzata Koszewska -

368 niemal 70 % polskich konsumentów byłaby skłonna zapłacić za wyroby tekstylne (odzież, pościel, ręczniki, zasłony itd.) od 5 do ponad 20% więcej, gdyby miała pewność, że były one produkowane w sposób bezpieczny dla zdrowia człowieka, dla środowiska i przy poszanowaniu praw pracowników. dr Małgorzata Koszewska -

369 Mimo pewnych pozytywnych trendów, na dzień dzisiejszy istnieje jednak niewielka grupa konsumentów, którzy plasują CSR w czołówce kryteriów determinujących ich decyzje zakupowe Dlaczego?

370 1. Argumenty racjonalne o podłożu ekonomicznym 2. Brak wiary w skuteczność ich indywidualnych działań 3. Brak informacji- brak zaufania 4. Inne priorytety moralne 5. Słaba dostępność produktów społecznie odpowiedzialnych

371 Jedną z podstawowych przyczyn z braku powiązania między deklarowanym potencjalnym popytem na dobra I usługi społecznie odpowiedzialne a faktycznym zachowaniem nabywczym jest brak efektywnej komunikacji

372 Narzędzia/ Strategie Wykład 2 Towary i ich klasyfikacja rodzajowa komunikowania o CSR certyfikacja i znakowanie raportowanie, przewodniki dla konsumentów działania marketingowe ( marketing społecznie zaangażowany)

373 Tradycyjne instrumenty marketingowe Wykład 2 Towary i ich klasyfikacja rodzajowa Instrumenty stosowane w ramach komunikacji społecznej odpowiedzialności biznesu poprzez działania marketingowe Komunikacja społecznej odpowiedzialności biznesu CSR poprzez strategię marketingową narzędzie warunki stosowania znaczenie Reklama radiowa, telewizyjna ryzykowne umiarkowa prasowa, billbordy silna potrzeba poparcia ne Kampanie Public Relations, deklaracji zawartych w współpraca z mediami reklamach poprzez faktyczne Konferencje i komunikaty prasowe działania. Współcześnie konsumenci generalnie nie mają zaufania do reklam oraz działań PR magazyny i czasopisma firmowe Niezbyt dobry sposób niewielkie przekazywania informacji o swoich działaniach w ramach CSR Jednynie duże korporacje stać na tego typu wydatki opakowanie Ważna część important part of marketing wizualnego (ang. visual marketing) Marketing społecznie zaangażowany ( ang. cause related marketin) (CRM) Dobry sposób na prezentowanie znaków ekologicznyc lub/i etycznych lub nagród czy wyróżnień Użyteczne narzędzie pozwalające zbudować oraz utrzymać a więź konsumentów wobec marki umiarkowa ne duże / rosnące

374 Nowoczesne instrumenty marketingowe Wykład 2 Towary i ich klasyfikacja rodzajowa undercover communication Komunikacja pozamedialna (ang. off-media communication), Daje szansę zdobycia pozytywnego wizerunku i zbudowania zaufania wobec marki unikając agresywnego charakteru tradycyjnych narzedzi marketingowych duże guerilla marketing (aktywność w internecie, promocja na opakowaniu, kampanie prowadzone w sklepach) Komunikacja za pośrednictwem internetu (ang. Internet-based communication) (fora internetowe. Tzw. bulletin boards - biuletyny elektroniczne - zawierające informacje publikowane do i przez użytkowników sieci dające szansę na rozpoczęcie dialogu pomiędzy firmą, konsumentami i innymi interesariuszami Tego typu kampanie często połączone są z CRM (cause related marketing) Działa jako forma procesu konsultacji społecznych, podkreślając przejrzystości, dostarcza cennych informacji na temat interesariuszy firmy Pozwala firmie publikować szczegółowe i aktualne informacje. Informacjie są stale dostępne w Internecie, pozwalając użytkownikom na wybór tych tematów, kóre ich w danym momencie interesują w dowolnym czasie duże bardzo duże kluczowy element działąń marketingowy ch w ramach CSR

375 Marketing społeczny a marketing społecznie zaangażowany MARKETING SPOŁECZNY Philip Kotler, Nancy Lee, Michael Rothschild (2006r.) to proces wykorzystujący zasady i techniki obowiązujące w marketingu komercyjnym tworzenia, komunikowania i dostarczania wartości w celu wpłynięcia na zachowania/postawy grupy docelowej z korzyścią dla całego społeczeństwa (ochrona zdrowia, bezpieczeostwo, środowisko naturalne) Jeff French, Clive Blair-Stevens (2005 r.) systematyczne wykorzystywanie i stosowanie koncepcji i technik marketingowych w celu osiągnięcia określonych celów behawioralnych istotnych dla dobra społecznego

376 Philip Kotler określa marketing społeczny jako działanie polegające na wykorzystaniu marketingowych zasad i technik w celu wpłynięcia na grupę docelową, która z kolei dobrowolnie akceptuje, odrzuca lub modyfikuje swoje zachowanie. Wpływ i zmiana może dotyczy osób indywidualnych, określonych grup lub całego społeczeństwa.

377 CZYLI Marketing społeczny: koncentruje się na zmianie zachowania, wykorzystuje proces planowania i stosuje zasady i techniki tradycyjnego marketingu jest przeznaczony do dostarczania korzyści społeczeństwu

378 Marketing społecznie zaangażowany czyli korzyści dla biznesu i społeczeństwa Idea marketingu społecznie zaangażowanego (cause related marketing -CRM) opiera się na partnerskiej współpracy firmy komercyjnej i organizacji społecznej. CRM to prowadzone przez firmy komercyjne działania wykorzystujące pieniądze, techniki i strategie marketingowe w celu wspierania istotnych społecznie spraw, wzmacniających jednocześnie własny biznes firmy. Dzięki takim działaniom firmy promują swój wizerunek w powiązaniu ze sprawą, o którą walczą, powodując w konsekwencji wzrost pieniędzy na dany cel, a zarazem odnosząc z tej działalności korzyści poprzez poprawę wizerunku firmy, podkreślenie specyfiki produktu, wzmacnianie lojalności konsumentów i powodowanie wzrostu sprzedaży swoich produktów.

379 W myśl tej koncepcji zadanie organizacji polega na określeniu potrzeb, wymagań i interesów rynków docelowych oraz dostarczeniu pożądanego zadowolenia w sposób bardziej efektywny i wydajny niż konkurencji, przy jednoczesnym zachowaniu lub podniesieniu dobrobytu konsumenta i społeczeństwa Wymagania konsumenta w długim okresie interes publiczny CRM zysk przedsiębiorstwa

380 Najważniejsze inicjatywy, regulacje standardy w obszarze CSR i ich rola w rozwoju społecznie odpowiedzialnej konsumpcji i produkcji. Tak jak złożonym i wieloaspektowym pojęciem jest społeczna odpowiedzialność biznesu tak też jest wiele, różnorodnych instrumentów i narzędzi umożliwiających jej realizowane. Działania formalizujące podstawowe zasady postępowania w biznesie podjęły zarówno organizacje międzynarodowe, jak i przedstawiciele biznesu oraz stowarzyszenia biznesowe. W miarę upływu czasu prace te zaczęły obejmować coraz większe obszary tematyczne,

381 Konieczność uporządkowania Ogromna ilość inicjatyw podejmowanych w tym obszarze sprawia, że 1. nie dają się one w łatwy sposób porównać i zastosować w różnorodnych organizacjach, 2. konsumenci mogą czuć się zagubieni, zdezorientowani i przytłoczeni ich ilością i zróżnicowaniem. 3. istnieje duża liczba instrumentów CSR, w większości autorstwa organizacji niepublicznych, które częstokroć reprezentują sprzeczne interesy, a czasami wzajemnie się wykluczają.

382 1. Narzędzia skierowane przede wszystkim do przedsiębiorstw - społecznie odpowiedzialne zarządzanie 2. Narzędzia skierowane przede wszystkim do konsumentów - społecznie odpowiedzialna konsumpcja 3. Narzędzia skierowane przede wszystkim do inwestorów - społecznie odpowiedzialne inwestycje.

383 Ogólnie zasady i kodeksy postępowania Wytyczne dla systemów zarządzania i certyfikacji Indeksy wykorzystywane do sporządzania rankingów firm pod kontem i społecznego zaangażowania Założenia ramowe dla raportowania i auditów społecznych Systemy znakowania ekologicznego i społecznego

384

385 Źródło: Opracowanie własne

386 Źródło: Opracowanie własne

387 Certyfikacja i znakowanie istotny element systemu komunkacji przedsiębiorstw z konsumentami w zakresie CSR Sposobem na wyróżnienie produktów, które spełniają kryteria społeczne (etyczne) i ekologiczne w stopniu wyższym niż produkty konwencjonalne, jest znakowanie ekologiczne (ecolabelling) i w coraz szerszym zakresie znakowanie etyczne (social labelling) Przeciętny europejski konsument zapytany w jaki sposób przedsiębiorstwa powinny komunikować o CSR odpowiedział, że preferuje właśnie informacje umieszczane bezpośrednio na produktach i etykietach

388 Podstawowe zalety znakowania PROSTOTA I WIDOCZNOŚĆ szybki sposób komunikowania Cenne do tych konsumentów, którzy nie mają czasu na poszukiwanie informacji o cechach/właściwościach produktów lub usług.

389 Problemy związane ze znakowaniem 1. Są dostępne tylko dla ograniczonej liczny produktów konsumpcyjnych, 2. Trudno je także zastosować dla produktów pośrednich (półproduktów) 3. Brak przejrzystości i co za tym idzie słabnąca wiarygodność. 4. Szybki wzrost typów znaków i etykiet sprawia, że konsumenci poczują się zagubieni i stracą zaufanie 5. Ogólna świadomość w obszarze ekologii, czy w szerszym zakresie społecznej odpowiedzialności biznesu 6. Często stają się one przedmiotem oszustwa i fałszerstw

390 Rozpoznawalność znaków etycznych i ekologicznych wśród polskich konsumentów wyrobów tekstylno-odzieżowych

391 Rozpoznawalność znaków ze względu na stopień wrażliwości konsumentów na kwestie etyczne i ekologiczne

392 LCA (Life Cycle Assessment) ocena cyklu życia LCA jest jedną z kilku technik zarządzania środowiskiem służącądo badania aspektów środowiskowych i potencjalnych wpływów na środowisko w całym okresie życia wyrobu (tj. od kołyski do grobu ) począwszy od pozyskania surowców przez produkcję, użytkowanie, aż do likwidacji

393 Kompleksowe ujęcie wpływu produktu na środowisko w LCA

394 Normy ISO dotyczące oceny cyklu życia

395 Podsumowanie Jednym z podstawowych czynników warunkujących rozwój społecznej odpowiedzialności biznesu w Polsce jest stopień świadomości polskich konsumentów oraz miejsce aspektów związanych z ekologią i etyką w hierarchii kryteriów decydujących o ich wyborach rynkowych. Powszechnie panuje przekonanie, iż dla polskich konsumentów kwestie związane z etyką i ekologią nie mają żadnego znaczenia. Zaprezentowane dane pokazują, że tak sceptyczna ocena nie ma uzasadnienia. Mimo, że prezentowane wyniki dotyczą przede wszystkim deklaracji a nie konkretnych aktów zakupowych to są jednak przejawem pewnych postaw, postawy zaś rodzą potrzeby, potrzeby rodzą zakupy. dr Małgorzata Koszewska -

396 Co się zmienia

397 KAMPANIA GREENPEACE Greenpeace announced that another company has agreed to eliminate all discharge of hazardous chemicals from its supply chain and products by 2020.

398

399 401