1. Podstawowe pojęcia i źródła prawa pracy

Transkrypt

1 1. Podstawowe pojęcia i źródła prawa pracy Ćwiczenie nr 1 Wskaż, który z niżej wymienionych podmiotów ma status pracownika w rozumieniu art. 2 k.p. Uzasadnij swój wybór. Podmioty: 1) Jan K. zatrudniony na podstawie umowy o pracę na okres próbny, 2) Alina G. szyjąca garnitur na podstawie umowy o dzieło, 3) Paweł W. prowadzący wykłady z prawa pracy na podstawie umowy zlecenia, 4) Mariusz S. zarządzający przedsiębiorstwem na podstawie kontraktu menedżerskiego umowy nienazwanej, 5) Łukasz L. powołany na stanowisko dyrektora przedsiębiorstwa państwowego, 6) Wiktor K. prowadzący jednoosobową działalność gospodarczą i świadczący usługi porządkowe dla firmy BCD na podstawie umowy outsourcingu, 7) Janina K. zatrudniona na podstawie umowy na czas wykonywania określonej pracy. Zaznacz, które z poniższych zdań są prawdziwe, a które fałszywe. Ćwiczenie nr 2 1. Spółka jawna Albatros zatrudniająca jedynie dwie osoby na podstawie umowy zlecenia ma status pracodawcy w rozumieniu art. 3 k.p. 2. Pracodawcą w rozumieniu kodeksu pracy jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostki organizacyjne nieposiadające osobowości prawnej, jeżeli zatrudniają pracowników. 3. Jeżeli stosunek pracy określonej kategorii pracowników regulują przepisy szczególne, przepisy kodeksu pracy stosuje się w zakresie nieuregulowanym tymi przepisami. 4. Pracownikiem może być jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej. 13

2 Część I. Ćwiczenia 5. Za pracodawcę będącego jednostką organizacyjną czynności w sprawach z zakresu prawa pracy dokonuje osoba lub organ zarządzający tą jednostką albo inna wyznaczona do tego osoba. 6. W zakresie nieuregulowanym w kodeksie pracy do stosunku pracy stosuje się wprost przepisy kodeksu cywilnego. Ćwiczenie nr 3 [kazus] W regulaminie zakładu pracy Albatros zostało zawarte unormowanie, zgodnie z którym pracownikowi, który pracuje co najmniej 6 godzin na dobę, przysługuje prawo do dziesięciominutowej przerwy w pracy. Jeden z pracowników zakwestionował powyższe unormowanie, gdyż w jego ocenie jest ono mniej korzystne niż przepisy kodeksu pracy, a tym samym narusza ono dyspozycję art. 9 2 k.p. Ponadto pracownik ten poinformował pracodawcę, że w tym zakresie będzie stosował się do kodeksu pracy, a nie do regulaminu zakładu pracy, ponieważ kodeks gwarantuje mu prawo do minimum piętnastominutowej przerwy w pracy. Oceń, czy pracownik zakładu pracy Albatros ma rację? Ćwiczenie nr Zasady prawa pracy Zaznacz, które z poniższych zdań są prawdziwe, a które fałszywe. 1. Zasady prawa pracy zawarte są tylko w kodeksie pracy. 2. Do nawiązania stosunku pracy wystarczające jest oświadczenie woli pracodawcy. PRAWDA FAŁSZ 3. Pracownicy mają równe prawa z tytułu wypełniania takich samych obowiązków. 4. Postanowienia umowy o pracę mogą być mniej korzystne dla pracownika niż przepisy kodeksu pracy. 5. Pracodawca ma obowiązek ułatwiać pracownikom podnoszenie kwalifikacji zawodowych. 6. Pracodawca ma prawo szanować godność i inne dobra osobiste pracownika.

3 3. Stosunek pracy i jego konstytutywne cechy Wskaż, które z poniższych zasad i praw są zasadami i prawami prawa pracy: 1) zasada swobody umów, 2) zasada uprzywilejowania pracownika, 3) zasada praworządności, 4) zasada równego traktowania pracowników, 5) zasada wolności pracy, 6) zasada prawdy obiektywnej, 7) zasada poszanowania minimum egzystencji pracownika, 8) prawo do godziwego wynagrodzenia, 9) zasada lojalności pracownika wobec pracodawcy, 10) zasada nominalizmu, 11) prawo do wypoczynku, 12) zasada proporcjonalności. Ćwiczenie nr 5 Ćwiczenie nr 6 [kazus] W dniu 1 marca 2012 r. Jan B. zawarł ze Stowarzyszeniem Patriota umowę o pracę na okres próbny w wymiarze dwóch miesięcy. W jednym z jej paragrafów strony ustaliły, że z chwilą zakończenia umowy o pracę na okres próbny staje się ona umową o pracę na czas nieokreślony. Ponadto w umowie o pracę na okres próbny zawarto postanowienie, zgodnie z którym w okresie trwania okresu próbnego Janowi B. będzie przysługiwać wynagrodzenie w wysokości 2500 brutto, a po upływie tego okresu 3500 zł brutto. Oceń, czy w świetle przepisów prawa pracy, w tym jego zasad, dopuszczalne było w przedmiotowej sprawie zawarcie w umowie o pracę na okres próbny regulacji, zgodnie z którą po jej zakończeniu umowa ta staje się umową na czas nieokreślony. 3. Stosunek pracy i jego konstytutywne cechy Ćwiczenie nr 7 Wskaż, która z niżej wymienionych cech ma charakter konstytutywny dla stosunku pracy. Uzasadnij swój wybór. 1) elastyczny czas pracy, 2) kierownictwo pracodawcy, 3) praca może być wykonywana bez wynagrodzenia, 4) praca jest wykonywana na ryzyko pracodawcy, 5) praca może być czynnością jednorazową, 6) praca jest wykonywana zawsze za wynagrodzeniem, 7) istnieje możliwość wykonywania pracy przez inną osobę fizyczną niż pracownik, 8) praca jest wykonywana czynnościowo, 15

4 Część I. Ćwiczenia 9) pracownik zapewnia sobie miejsce i narzędzia do pracy, 10) praca jest wykonywana osobiście przez pracownika. Ćwiczenie nr 8 Jakich danych osobowych może żądać pracodawca od osoby ubiegającej się o zatrudnienie? Czy wobec zatrudnionego pracownika pracodawca ma prawo żądać od niego innych danych osobowych niż te, które uzyskał w trakcie przeprowadzania naboru? Ćwiczenie nr 9 [kazus] Play Sp. z o.o. zamieściła w prasie ogłoszenie, że poszukuje do współpracy informatyka w celu stworzenia programu komputerowego dla firmy. Na ogłoszenie odpowiedział Łukasz B., wyrażając zgodę na współpracę i proponując wynagrodzenie w kwocie 9000 zł miesięcznie. Należy przy tym podkreślić, że Łukasz B. prowadzi jednoosobową działalność gospodarczą na podstawie wpisu do Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej i w tym charakterze występował, zgłaszając swoją ofertę spółce. W trakcie spotkania strony ustaliły, że przez dwa miesiące Łukaszowi B. będzie wypłacany ryczałt w kwocie 9000 zł miesięcznie, a sam Łukasz B. będzie wystawiać rachunki VAT na własną firmę i przedstawiać je spółce do akceptacji. Jako miejsce wykonywania czynności przez Łukasza B. wskazano siedzibę spółki. Z uwagi na niedostarczenie spółce przez Łukasza B. wszystkich wymaganych dokumentów nie doszło do podpisania umowy. Jednak Łukasz B. stworzył wstępną wersję przedmiotowego programu i wystawił za pierwszy miesiąc swojej pracy rachunek w wysokości 4500 zł. Spółka Play nie była jednak zadowolona z przygotowanego programu komputerowego i oświadczyła Łukaszowi B., że rezygnuje ze współpracy. Mimo to Łukaszowi B. zostało wypłacone ustalone wynagrodzenie za miesiąc pracy. Oceń, czy w przedmiotowej sprawie doszło do nawiązania umownego stosunku pracy. Ćwiczenie nr Umowa o pracę i jej rodzaje Odpowiedz na poniższe pytania testowe jednokrotnego wyboru. 1. Umowa o pracę na okres próbny może być zawarta: a) bezterminowo, b) na cztery miesiące, c) na miesiąc, d) na sześć miesięcy.

5 4. Umowa o pracę i jej rodzaje 2. Umowa o pracę powinna być zawarta: a) w sposób konkludentny, b) w formie pisemnej, c) ustnie, d) w formie aktu notarialnego. 3. W świetle kodeksu pracy: a) umowa o pracę na czas określony może być zawarta maksymalnie na okres 2 lat, b) umowa o pracę na czas określony może być zawarta na minimum 6 miesięcy, c) długość umowy o pracę na czas określony jest uzależniona od stażu pracownika, d) strony w umowie o pracę na czas określony określają jej długość. 4. Stosunek pracy nawiązuje się w terminie: a) ustalonym jednostronnie przez pracodawcę, b) ustalonym jednostronnie przez pracownika, c) określonym w regulaminie organizacyjnym zakładu, d) określonym w umowie jako dzień rozpoczęcia pracy. 5. Umowa o pracę na okres próbny może poprzedzać: a) tylko umowę o pracę na czas określony, b) tylko umowę o pracę na czas wykonywania określonej pracy, c) każdą z wyżej wymienionych, d) umowę zlecenia. 6. Zmiana warunków umowy o pracę wymaga: a) formy pisemnej, b) formy pisemnej pod rygorem nieważności, c) formy aktu notarialnego, d) formy ustnej. Ćwiczenie nr 11 Które z niżej wymienionych elementów umowy o pracę ma charakter składników przedmiotowo istotnych (essentialia negotii)? Uzasadnij swój wybór. 1) wynagrodzenie, 2) system czasu pracy, 3) rodzaj pracy, 4) długość urlopu wypoczynkowego, 5) rodzaj terminowej umowy o pracę, 6) termin rozpoczęcia pracy, 7) wymiar czasu pracy, 8) miejsce wykonywania pracy, 9) nagrody jubileuszowe, 10) prawa pracownika. 17

6 Część I. Ćwiczenia Ćwiczenie nr 12 [kazus] Krzysztof B. podpisał w dniu 1 grudnia 2011 r. ze spółką z o.o. Transport umowę o pracę na okres próbny, na podstawie której został zatrudniony na stanowisku kierowcy samochodu dostawczego od 1 stycznia 2012 r. do 29 lutego 2012 r. Następnie w dniu. 1 marca 2012 r. strony podpisały umowę o pracę, na podstawie której Krzysztof B. został zatrudniony na tym samym stanowisku na czas określony do dnia 1 marca 2020 r. Strony ustaliły przy tym wynagrodzenie w wysokości 5000 zł brutto, a także przewidziały możliwość wcześniejszego rozwiązania tej umowy za dwutygodniowym okresem wypowiedzenia. Jaki jest cel i istota umowy o pracę na czas określony? Czy w świetle kodeksu pracy dopuszczalne jest zawieranie długotrwałej umowy o pracę na czas określony? Czy zawarcie w przedmiotowej sprawie długotrwałej umowy o pracę na czas określony jest dopuszczalne ze względu na społeczno-gospodarcze przeznaczenie prawa do zatrudnienia na czas określony i zasady współżycia społecznego? Ćwiczenie nr 13 [kazus] Jadwiga S. negocjuje z fundacją Uśmiech warunki pracy i płacy umowy pracę na czas określony. Strony doszły do porozumienia co do wynagrodzenia, miejsca pracy i innych warunków zatrudnienia, natomiast ich zdania różnią się co do daty ustania umowy o pracę na czas określony. Jadwiga S. proponowała bowiem określić tę datę na. 31 stycznia 2012 r. Z kolei przyszły pracodawca skłaniał się ku dacie ustania stosunku pracy 31 stycznia 2013 r. Strony jednak porozumiały się i uzgodniły datę ustania stosunku pracy na 30 czerwca 2012 r. W dniu 30 grudnia 2011 r. strony podpisały umowę o pracę, nie określając jednak rodzaju tej umowy ani nie wskazując daty ustania stosunku pracy. W ocenie Jadwigi S. nieokreślenie tych elementów w umowie oznacza, że umowa o pracę została zawarta na czas nieokreślony, natomiast jej pracodawca uważa, że jest to umowa o pracę na czas określony, na co wskazuje całokształt okoliczności związany z negocjowaniem umowy. Która ze stron umowy o pracę ma rację i dlaczego? 18

7 5. Rozwiązywanie umów o pracę 5. Rozwiązywanie umów o pracę Ćwiczenie nr 14 Zaznacz, które z poniższych zdań są prawdziwe, a które fałszywe. 1. Porozumieniem stron można rozwiązać każdą umowę o pracę. 2. Oświadczenie każdej ze stron o wypowiedzeniu lub rozwiązaniu umowy o pracę bez wypowiedzenia może nastąpić na piśmie albo ustnie. 3. W oświadczeniu pracownika lub pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę zawartej na czas nieokreślony powinna być wskazana przyczyna uzasadniająca wypowiedzenie tej umowy. 4. Okres wypowiedzenia umowy o pracę obejmujący tydzień lub miesiąc albo ich wielokrotność kończy się odpowiednio w sobotę lub w ostatnim dniu miesiąca. 5. Umowa o pracę na okres próbny rozwiązuje się z reguły z upływem tego okresu. 6. W świetle kodeksu pracy umowę o pracę bez wypowiedzenia może rozwiązać tylko pracodawca. 7. Okres wypowiedzenia umowy o pracę na czas nieokreślony jest uzależniony od okresu zatrudnienia u danego pracodawcy i wynosi miesiąc, jeżeli pracownik był zatrudniony krócej niż 6 miesięcy. 8. Okres wypowiedzenia umowy o pracę zawartej na okres próbny w wymiarze miesiąca wynosi tydzień. Ćwiczenie nr 15 Co to jest porozumienie stron i jakie elementy powinno zawierać? Czym różni się rozwiązanie umowy pracy na mocy porozumienia stron od wypowiedzenia umowy o pracę? Ćwiczenie nr 16 [kazus] Marcin S. zgłosił dyrektorowi generalnemu państwowej jednostki budżetowej swoją kandydaturę na stanowisko naczelnika w wydziale organizacyjnym Departamentu Administracyjno-Finansowego. Po przeprowadzeniu postępowania konkursowego Marcin S.. 19

8 Część I. Ćwiczenia prowadził z Dyrektorem Generalnym negocjacje co do warunków pracy i płacy. W ich toku ustalono, że strony podpiszą umowę o pracę na czas określony w wymiarze roku z tzw. kodeksowym okresem wypowiedzenia. W dniu 1 marca 2012 r. strony zawarły umowę o pracę na czas określony od 1 marca 2012 r. do 1 marca 2013 r., w której jednak nie zamieszczono postanowienia o możliwości rozwiązania tej umowy przez którąś ze stron za dwutygodniowym wypowiedzeniem. W dniu 3 marca 2012 r. Marcin S. otrzymał od pracodawcy pismo informujące o warunkach umowy o pracę na czas określony, które on podpisał. W piśmie tym została wskazana m.in. długość okresu wypowiedzenia umowy o pracę na czas określony 2 tygodnie. W dniu 1 sierpnia 2012 r. dyrektor generalny (pracodawca) złożył Marcinowi S. oświadczenie w przedmiocie rozwiązania umowy o pracę na czas określony do dnia 1 marca 2013 r., z zachowaniem dwutygodniowego okresu wypowiedzenia. Marcin S. wniósł natomiast odwołanie do sądu pracy o uznanie wypowiedzenia umowy o pracę za bezskuteczne. W jego ocenie pracodawca nie mógł rozwiązać umowy o pracę na czas określony za wypowiedzeniem, gdyż umowa ta nie zawierała klauzuli o możliwości jej rozwiązania za dwutygodniowym wypowiedzeniem. Ponadto Marcin S. uważa, że w trakcie negocjacji warunków umowy o pracę na czas określony nie poinformowano go o okresie wypowiedzenia tej umowy. Jakie warunki muszą być spełnione, aby dopuszczalne było rozwiązanie za wypowiedzeniem umowy o pracę zawartej na czas określony? Oceń zasadność powództwa Marcina S. Ćwiczenie nr 17 [kazus] Alina G jest zatrudniona w spółce z o.o. XL na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. W dniu 20 marca 2012 r. otrzymała zaświadczenie lekarskie stwierdzające jej niezdolność do pracy w okresie od 20 marca 2012 r. do 4 kwietnia 2012 r., nie informując o tym fakcie swojego bezpośredniego przełożonego. Dnia 21 marca 2012 r. stawiła się w siedzibie pracodawcy na corocznym spotkaniu organizowanym przez pracodawcę. Podczas tego spotkania bezpośredni przełożony Aliny G. wręczył jej wypowiedzenie umowy o pracę. Oświadczenie pracodawcy o wypowiedzeniu umowy o pracę na czas nieokreślony było uzasadnione przyczynami finansowo-organizacyjnymi zakładu pracy. Natomiast zwolnienie lekarskie Alina G. przesłała pracodawcy dopiero listem poleconym w dniu 25 marca 2012 r. Jakie sytuacje obejmuje zakaz wypowiadania umowy o pracę, o którym mowa w art. 41 k.p.? Oceń, czy w przedmiotowej sprawie wypowiedzenie Alinie G. umowy o pracę na czas nieokreślony nie narusza dyspozycji art. 41 k.p. Ćwiczenie nr 18 Z niżej wymienionych sytuacji wybierz te, które twoim zdaniem mogą uzasadniać rozwiązanie przez pracodawcę umowy o pracę bez wypowiedzenia z winy pracownika: 20

9 6. Wygaśnięcie umowy o pracę 1) restrukturyzacja zakładu pracy, 2) pracownik jednorazowo spóźnił się godzinę do pracy, nie informując o tym swojego bezpośredniego przełożonego, 3) spożycie przez pracownika alkoholu w czasie przeznaczonym na wykonywanie pracy, 4) niewykonywanie przez pracownika obowiązku z należytą starannością, 5) otwarta krytyka unormowań regulaminu pracy, 6) opuszczenie stanowiska pracy bez usprawiedliwienia, 7) zawiniona utrata przez pracownika uprawnień do wykonywania pracy na zajmowanym stanowisku, 8) częste przebywanie pracownika na zwolnieniach lekarskich, 9) poważne zakłócenie porządku i spokoju w miejscu pracy, 10) niepodnoszenie kwalifikacji zawodowych. 6. Wygaśnięcie umowy o pracę Zaznacz, które z poniższych zdań są prawdziwe, a które fałszywe. Ćwiczenie nr Umowa o pracę wygasa tylko w przypadkach określonych w kodeksie pracy. 2. Z dniem śmierci pracownika stosunek pracy wygasa. 3. Umowa o pracę wygasa co do zasady z upływem 2 miesięcy nieobecności pracownika w pracy z powodu tymczasowego aresztowania. 4. Z dniem śmierci pracodawcy umowy o pracę z pracownikami co do zasady wygasają. 5. W razie naruszenia przez pracodawcę przepisów dotyczących wygaśnięcia umowy o pracę, pracownikowi nie przysługuje prawo odwołania do sądu pracy. Ćwiczenie nr 20 Czym różni się instytucja wygaśnięcia umowy o pracę od rozwiązania umowy o pracę? Podaj cztery przypadki, które będą skutkować wygaśnięciem umowy o pracę. 21

10 Część I. Ćwiczenia 7. Stosunek pracy na podstawie powołania, wyboru, mianowania oraz spółdzielczej umowy o pracę Ćwiczenie nr 21 Odpowiedz na poniższe pytania testowe jednokrotnego wyboru. 1. Stosunek pracy na podstawie powołania nawiązuje się w przypadkach określonych: a) w przepisach odrębnych, b) w przepisach kodeksu pracy, c) w aktach wykonawczych do kodeksu pracy, d) w ratyfikowanych umowach międzynarodowych. 2. Powołanie co do zasady: a) musi być poprzedzone konkursem, b) może być poprzedzone konkursem, c) powinno być poprzedzone testem z wiedzy o państwie i prawie, d) musi być poprzedzone badaniem psychologicznym przyszłego pracownika. 3. Powołanie powinno być dokonane w formie: a) ustnej, b) aktu notarialnego, c) pisemnej, d) konkludentnej. 4. Odwołanie ze stanowiska jest równoznaczne z: a) wygaśnięciem umowy o pracę, b) wypowiedzeniem umowy o pracę, c) rozwiązaniem umowy o pracę na mocy porozumienia stron, d) zakończeniem umowy o pracę. 5. Stosunek pracy z wyboru rozwiązuje się z wygaśnięciem: a) mandatu, b) umowy o pracę, c) decyzji administracyjnej o wyborze, d) kontraktu o wyborze. 6. Stosunek pracy nawiązuje się na podstawie mianowania w przypadkach określonych w: a) Konstytucji RP, b) aktach wykonawczych do kodeksu pracy, c) odrębnych przepisach, d) regulaminach pracy. 22

11 8. Wynagrodzenie za pracę oraz inne świadczenia Ćwiczenie nr 22 [kazus] Leszek S. jest inspektorem kontroli skarbowej zatrudnionym w Urzędzie Kontroli Skarbowej. Z dniem 1 lipca 2012 r. został powołany przez Generalnego Inspektora Kontro-. li Skarbowej na stanowisko wicedyrektora Urzędu Kontroli Skarbowej. Podstawą powołania był przepis art. 10 ust. 2 pkt 4 ustawy z dnia 28 września 1991 r. o kontroli skarbowej (tekst jedn.: Dz. U. z 2011 r. Nr 41, poz. 214 z późn. zm.). Czym charakteryzuje się nawiązanie stosunku pracy na podstawie powołania w rozumieniu art. 68 k.p.? Czy w przedmiotowej sprawie doszło do nawiązania stosunku pracy na podstawie powołania, o którym mowa w art. 68 k.p.? 8. Wynagrodzenie za pracę oraz inne świadczenia Zaznacz, które z poniższych zdań są prawdziwe, a które fałszywe. Ćwiczenie nr Pracodawca zatrudniający co najmniej 15 pracowników, nieobjętych zakładowym układem zbiorowym pracy ani ponadzakładowym układem zbiorowym pracy, odpowiadającym wymaganiom określonym w art k.p., ustala warunki wynagradzania za pracę w regulaminie wynagradzania. 2. Regulamin wynagradzania ustala pracodawca w porozumieniu z pracownikami. 3. Regulamin wynagradzania wchodzi w życie po upływie dwóch tygodni od dnia podania go do wiadomości pracowników. 4. Zgodnie z kodeksem pracy wynagrodzenie przysługuje co do zasady zarówno za wykonaną pracę, jak i za czas niewykonywania pracy. 5. Pracownik może zrzec się prawa do wynagrodzenia. 6. Wypłaty wynagrodzenia za pracę dokonuje się co najmniej raz w miesiącu, w stałym i ustalonym z góry terminie. 7. Wypłaty wynagrodzenia dokonuje się w formie pieniężnej albo w innej formie określonej w umowie o pracę bądź innym akcie kreującym stosunek pracy. 23

12 Część I. Ćwiczenia 8. Obowiązek wypłaty wynagrodzenia może być spełniony w inny sposób niż do rąk pracownika, jeżeli tak stanowi układ zbiorowy pracy lub pracownik uprzednio wyrazi na to zgodę na piśmie. 9. Za czas niezdolności do pracy pracownika wskutek wypadku w drodze do pracy lub z pracy albo choroby przypadającej w czasie ciąży, trwającej łącznie do 33 dni w ciągu roku kalendarzowego, pracownik zachowuje co do zasady prawo do 100% wynagrodzenia. Ćwiczenie nr 24 [kazus] Marcin S. jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony w zakładzie pracy, który nie jest objęty układem zbiorowym pracy. Wynagrodzenie za pracę odbiera on w zakładowej kasie. W dniu 1 czerwca 2012 r. pracodawca oświadczył Marcinowi S., że zakładowa kasa zostanie zlikwidowana ze względów ekonomiczno-. -organizacyjnych. Jednocześnie powiadomił go o konieczności podania numeru rachunku bankowego, na który ma być przelewane wynagrodzenie. Z dniem likwidacji zakładowej kasy nie będą bowiem wypłacane wynagrodzenia do rąk pracowników. Ćwiczenie nr 25 Oceń przedstawiony stan faktyczny. Jakie są przesłanki nabycia odprawy rentowej oraz emerytalnej? Jaka jest wysokość tej odprawy? Ćwiczenie nr Obowiązki pracodawcy i pracownika Odpowiedz na poniższe pytania testowe jednokrotnego wyboru. 1. Do obowiązków pracodawcy nie należy: a) ułatwianie pracownikom podnoszenia kwalifikacji zawodowych, b) stosowanie obiektywnych i sprawiedliwych kryteriów oceniania pracowników, c) zapewnianie bezpiecznych i higienicznych warunków pracy, d) przestrzeganie czasu pracy ustalonego w zakładzie pracy. 2. Obowiązkiem pracownika jest: a) terminowe wypłacanie wynagrodzeń, b) przestrzeganie regulaminu pracy i ustalonego w zakładzie pracy porządku, c) przechowywanie dokumentacji w sprawach związanych ze stosunkiem pracy, d) organizowanie pracy w sposób zmniejszający uciążliwości pracy.

13 9. Obowiązki pracodawcy i pracownika 3. Pracownik: a) może stosować się do poleceń przełożonych, b) zawsze musi stosować się do poleceń przełożonych, c) może stosować się do poleceń przełożonych, o ile nie są sprzeczne z przepisami prawa pracy, d) ma obowiązek stosować się do poleceń przełożonych, jeżeli nie są one sprzeczne z przepisami prawa lub umową o pracę. 4. W świadectwie pracy nie podaje się informacji dotyczących: a) okresu i rodzaju wykonywanej pracy, b) zajmowanych stanowisk, c) trybu rozwiązania umowy o pracę, d) zatrudnienia pracownika na innej podstawie niż stosunek pracy. 5. Pracownik może wystąpić z wnioskiem do pracodawcy o sprostowanie świadectwa pracy w terminie: a) 3 dni od otrzymania świadectwa, b) 5 dni od otrzymania świadectwa, c) 7 dni od otrzymania świadectwa, d) 14 dni od otrzymania świadectwa. 6. Pracownik nie może prowadzić działalności konkurencyjnej wobec pracodawcy ani też świadczyć pracy w ramach stosunku pracy lub na innej podstawie na rzecz podmiotu prowadzącego taką działalność (zakaz konkurencji) w zakresie określonym: a) w regulaminie pracy, b) w umowie o pracę, c) w odrębnej umowie, d) jednostronnie przez pracodawcę. Ćwiczenie nr 27 [kazus] Wiktor S. jest zatrudniony na podstawie umowy o pracę na czas określony na stanowisku magazyniera. W dniu 12 kwietnia 2012 r. dyrektor zakładu pracy wydał mu ustne polecenie, zgodnie z którym Wiktor S. miał umyć samochód służbowy dyrektora. Wiktor S.. odmówił jednak wykonania polecenia, argumentując to tym, że jest ono niezgodne z treścią umowy o pracę na czas określony, a ponadto w zakresie swoich obowiązków nie ma wpisanego zadania polegającego na sprzątaniu samochodów służbowych. Dyrektor zakładu pracy stwierdził natomiast, że Wiktor S. ma wpisane w zakresie swoich obowiązków wykonywanie innych poleceń przełożonych, a tym samym winien on niezwłocznie wykonać przedmiotowe polecenie. W jakich przypadkach pracownik może odmówić wykonania polecenia przełożonego? Oceń, która ze stron stosunku pracy miała rację w przedmiotowej sprawie. 25

14 Część I. Ćwiczenia Ćwiczenie nr 28 W jakich przypadkach pracodawca może stosować karę upomnienia i nagany, a w jakich karę pieniężną? 10. Odpowiedzialność materialna pracowników Ćwiczenie nr Zaznacz, które z poniższych zdań są prawdziwe, a które fałszywe. 1. Pracownik ponosi odpowiedzialność za szkodę w granicach rzeczywistej straty poniesionej przez pracodawcę i tylko za normalne następstwa działania lub zaniechania, z którego wynikła szkoda. 2. Pracodawca ma prawo wykazać okoliczności uzasadniające odpowiedzialność pracownika oraz wysokość powstałej szkody. 3. Pracownik ponosi ryzyko związane z działalnością pracodawcy. 4. Odszkodowanie nie może przewyższać kwoty trzymiesięcznego wynagrodzenia przysługującego pracownikowi w dniu wyrządzenia szkody. 5. W razie wyrządzenia przez pracownika przy wykonywaniu przez niego obowiązków pracowniczych szkody osobie trzeciej, zobowiązani do naprawienia szkody są solidarnie pracodawca i pracownik. 6. W przypadku gdy pracownik umyślnie wyrządził szkodę, jest on obowiązany do jej naprawienia w pełnej wysokości. 7. Pracownik, któremu powierzono z obowiązkiem zwrotu albo do wyliczenia się pieniądze, papiery wartościowe lub kosztowności, odpowiada w pełnej wysokości za szkodę powstałą w tym mieniu. Ćwiczenie nr 30 [kazus] Anna K. została zatrudniona od dnia 1 września 2012 r. w agencji reklamowej Space Sp. z o.o. na stanowisku asystenta dyrektora działu sprzedaży na podstawie umowy pracę na czas określony, tj. do dnia 12 września 2014 r. W dniu 2 września 2012 r. bezpośredni

15 11. Czas pracy przełożony zobowiązał Annę K. do złożenia pisemnego oświadczenia, w którym miała ona oświadczyć, że w okresie od dnia jego podpisania do końca drugiego roku, licząc od daty rozwiązania umowy o pracę na czas określony, nie udostępni innym podmiotom informacji handlowych uzyskanych w związku ze świadczeniem pracy w agencji reklamowej. Jednocześnie Anna K. miała oświadczyć, że w razie naruszenia tych warunków zobowiązuje się do zapłaty kary umownej w wysokości zł. Anna K. odmówiła jednak złożenia przedmiotowego oświadczenia, gdyż w jej ocenie kara umowna nie jest instytucją prawa pracy. W związku z tym, w jej ocenie, ewentualne naprawienie szkody wyrządzonej pracodawcy na skutek potencjalnego udostępnienia przez pracownika informacji handlowych innym podmiotom odbywa się na zasadach i warunkach określonych w regulacjach rozdziału I w dziale piątym kodeksu pracy. Czy dopuszczalne jest zastrzeżenie kary umownej na wypadek wyrządzenia pracodawcy przez pracownika szkody na skutek niewykonania lub nienależytego wykonania obowiązków pracowniczych? Oceń, czy Anna K. ma rację w przedmiotowej sprawie. 11. Czas pracy Odpowiedz na poniższe pytania testowe jednokrotnego wyboru. Ćwiczenie nr Ogólny wymiar czasu pracy nie może przekraczać: a) 8 godzin na dobę i przeciętnie 45 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy, b) 8 godzin na dobę i przeciętnie 40 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygod-. niu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy, c) 8 godzin na dobę i przeciętnie 35 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygodniu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 4 miesięcy, d) 8 godzin na dobę i przeciętnie 35 godzin w przeciętnie pięciodniowym tygod-. niu pracy w przyjętym okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym 3 miesięcy. 2. Każde święto występujące w okresie rozliczeniowym i przypadające w innym dniu niż niedziela obniża wymiar czasu pracy o: a) 6 godzin, b) 7 godzin, c) 8 godzin, d) 12 godzin. 3. Pracownikowi przysługuje co do zasady w każdej dobie prawo do co najmniej: a) 8 godzin nieprzerwanego odpoczynku, b) 10 godzin nieprzerwanego odpoczynku, 27

16 Część I. Ćwiczenia c) 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku, d) 14 godzin nieprzerwanego odpoczynku. 4. Pracownikowi przysługuje w każdym tygodniu prawo do co najmniej: a) 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku, obejmującego co najmniej 11 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego, b) 35 godzin nieprzerwanego odpoczynku, obejmującego co najmniej 10 godzin. nieprzerwanego odpoczynku dobowego, c) 30 godzin nieprzerwanego odpoczynku, obejmującego co najmniej 10 godzin nieprzerwanego odpoczynku dobowego, d) 30 godzin nieprzerwanego odpoczynku, obejmującego co najmniej 11 godzin. nieprzerwanego odpoczynku dobowego. 5. Jeżeli dobowy wymiar czasu pracy pracownika wynosi co najmniej 6 godzin, pracownik ma prawo do przerwy w pracy trwającej: a) 10 minut, wliczanej do czasu pracy, b) 15 minut, wliczanej do czasu pracy, c) 20 minut, wliczanej do czasu pracy, d) 10 minut, niewliczanej do czasu pracy. 6. W systemie równoważnego czasu pracy jest dopuszczalne co do zasady przedłużenie dobowego wymiaru czasu pracy nie więcej niż do: a) 10 godzin w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym miesiąca, b) 12 godzin w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym miesiąca, c) 14 godzin w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym miesiąca, d) 16 godzin w okresie rozliczeniowym nieprzekraczającym miesiąca. 7. Indywidualny rozkład czasu pracy pracownika w ramach systemu czasu pracy: a) ustala pracodawca na pisemny wniosek pracownika, b) może ustalić pracodawca na pisemny wniosek pracownika, c) ustala Państwowa Inspekcja Pracy na pisemny wniosek pracownika i pracodawcy, d) może ustalić Państwowa Inspekcja Pracy na pisemny wniosek pracownika i pracodawcy. 8. Liczba godzin nadliczbowych przepracowanych w związku ze szczególnymi potrzebami pracodawcy nie może przekroczyć dla poszczególnego pracownika: a) 140 godzin w roku kalendarzowym, b) 150 godzin w roku kalendarzowym, c) 160 godzin w roku kalendarzowym, d) 180 godzin w roku kalendarzowym. 9. W świetle kodeksu pracy pora nocna obejmuje: a) 6 godzin między godzinami a 7.00, b) 7 godzin między godzinami a 7.00, c) 8 godzin między godzinami a 8.00, d) 8 godzin między godzinami a

17 11. Czas pracy Ćwiczenie nr 32 Wskaż, który z niżej wymienionych przypadków umożliwia, w świetle kodeksu pracy, pracę w niedziele i święta: 1) praca przy pilnowaniu parkingu, 2) praca w sklepie spożywczym, 3) praca w ruchu ciągłym, 4) praca kierowcy w autobusie miejskim, 5) praca na stanowisku urzędniczym w państwowej jednostce budżetowej, 6) praca w pogotowiu na stanowisku ratownika medycznego, 7) praca polegająca na sprzątaniu hipermarketów, 8) praca w rolnictwie i hodowli. Ćwiczenie nr 33 [kazus] Zgodnie z regulaminem pracy zakładu BCD pracownik pracuje od poniedziałku do piątku po 8 godzin. Jego bezpośredni przełożony wezwał go do pracy w sobotę (dzień wolny od pracy). Pracownik w sobotę przepracował 9 godzin. Przełożony chce mu oddać czas wolny przez kolejne 3 dni, tak aby pracował 5 godzin dziennie. Oceń, czy propozycja bezpośredniego przełożonego jest zgodna z przepisami kodeksu pracy. Ćwiczenie nr 34 [kazus] Katarzyna W. jest zatrudniona na podstawie umowy o pracę na czas określony na stanowisku pełniącej obowiązki kierownika działu RTV hipermarketu XXXL. Z dniem 1 lipca 2012 r. Katarzyna W. została zatrudniona na stanowisku kierownika działu RTV na podstawie umowy o pracę na czas nieokreślony. W umowie tej zawarto postanowienie, zgodnie z którym będzie ją obowiązywać zadaniowy czas pracy. W lipcu i sierpniu Katarzyna W.. nadzorowała pracę około 50 pracowników, a powierzone jej obowiązki wymagały od niej świadczenia pracy ponad 8 godzin dziennie. Co do zasady stale pracowała w tym okresie od godz do 18.00, w niektórych dniach nawet do godz Czym charakteryzuje się zadaniowy czas pracy? Oceń, czy w przedmiotowej sprawie dopuszczalne było ustalenie zadaniowego czasu pracy? 29

18 Część I. Ćwiczenia 12. Urlopy pracownicze Ćwiczenie nr Zaznacz, które z poniższych zdań są prawdziwe, a które fałszywe. 1. Pracownik może zrzec się prawa do urlopu wypoczynkowego. 2. Wymiar urlopu wypoczynkowego dla pracownika o sześcioletnim stażu pracy wynosi 20 dni. 3. Pracownik podejmujący pracę po raz pierwszy, w roku kalendarzowym, w którym podjął pracę, uzyskuje prawo do urlopu z upływem każdego miesiąca pracy, w wymiarze 1/12 wymiaru urlopu przysługującego mu po przepracowaniu roku. 4. Do okresu pracy, od którego zależy wymiar urlopu, wlicza się z tytułu ukończenia szkoły policealnej 7 lat. 5. Pracodawca ma prawo udzielić pracownikowi urlopu w tym roku kalendarzowym, w którym pracownik uzyskał do niego prawo. 6. Na wniosek pracownika urlop może być podzielony na części. 7. Urlopy wypoczynkowe co do zasady powinny być udzielane zgodnie z planem urlopów. 8. Pracodawca jest zobowiązany odwołać pracownika z urlopu tylko wówczas, gdy jego obecności w zakładzie wymagają okoliczności nieprzewidziane w chwili rozpoczynania urlopu. 9. Na pisemny wniosek pracownika pracodawca jest obowiązany udzielić mu urlopu bezpłatnego. 10. Okresu urlopu bezpłatnego nie wlicza się do okresu pracy, od którego zależą uprawnienia pracownicze. Ćwiczenie nr 36 W jakich przypadkach możliwe jest przesunięcie urlopu wypoczynkowego? Kiedy następuje obligatoryjne przesunięcie urlopu wypoczynkowego?