Wies aw Kozak. Geneza gor czki. Biologiczne mechanizmy i praktyka medyczna

Transkrypt

1 Wies aw Kozak Geneza gor czki Biologiczne mechanizmy i praktyka medyczna

2 Przedmowa/11 Rozdział 1. Dzieje teorii gorączki /15 Gorączka w poglądach lekarzy i filozofów od starożytności do renesansu Europy/ 20 Starożytny Egipt/20 Starożytna Grecja: narodziny podstaw doktryny choroby i gorączki/22 Szkoła krotońska /23 Hipokrates/25 Szkoła aleksandryjska: pierwsze idee o źródle wewnętrznego ciepła /26 Galen: gorączka jest chorobą per se /27 Europa w wiekach średnich: sakralne pochodzenie gorączki /29 Narodziny teorii o naturalnym (materialnym) pochodzeniu gorączki/32 Rozwój poglądów o pochodzeniu ciepła w organizmie/33 Filozoficzne definicje gorączki oparte na teoriach o pochodzeniu ciepła organizmu /35 Pochodzenie gorączki w poglądach galenistów /36 Gorączka w poglądach antygalenistów /38 Pierwsze naukowe badania nad pochodzeniem ciepła w organizmie/43 Teoria flogistonu/44 Tlenowa teoria spalania: metabolizm tlenowy jako źródło ciepła w organizmie/47 Magnus: narodziny koncepcji przemiany materii i metabolizmu /49 Bernard: narodziny fizjologii doświadczalnej oraz teorii regulacji temperatury ciała/50 Ewolucja koncepcji choroby infekcyjnej/52 Rozprawa z doktryną samorodności (doktryną spontanicznej genezy)/53 Powstanie doktryny chorób zakaźnych oraz narodziny immunizacji/56 Pomiar gorączki/61 Pulsometryczna definicja gorączki/62 Krótki zarys historii termometru /64 Fahrenheit i Celsius: pierwsze termometry oparte na rzeczywistej skali /68 Porównanie tętna i temperatury w ocenie gorączki/71 Pomiar częstości oddechów w ocenie gorączki/75 Kliniczna termometria/76 Carl Wunderlich: ilościowa definicja gorączki/77 Początek badań nad mechanizmem gorączki/79 Ile jest gorączek?/ 79 Pierwsze doświadczenia: powiązanie reakcji gorączkowej z materią zapalną /80 Wprowadzenie terminu pirogen" do literatury naukowej /82 Piśmiennictwo do rozdziału 1/85 Rozdział 2. Substraty gorączki: pirogeny/89 Bakterie Gram ujemne i Gram dodatnie/90 Pirogen egzogenny/90 Naturalne i prawdziwe pirogeny w badaniach Florence Seibert/94 Początek badań nad biologiczną naturą pirogenu bakteryjnego/96 Badania bakteriologiczne nad naturą pirogenu: endotoksyna /96 Badania immunologiczne nad naturą pirogenu bakteryjnego/99 Onkologia a natura pirogenu bakteryjnego/101

3 Pierwsze badania z zastosowaniem oczyszczonych lipopolisacharydów; endotoksynowa gorączka doświadczalna /103 Biologiczne cechy pirogennej aktywności endotoksyny/106 Struktura LPS a pirogenność /107 Pirogen bakterii Gram dodatnich/108 Pirogenne egzotoksyny i enterotoksyny/109 Fagocytoza i pirogenne składniki ścian komórkowych bakterii gramododatnich /110 Pirogen mykobakterii /113 Pirogen grzybiczy/115 Pirogen wirusowy/118 Pirogen egzogenny niepochodzący od mikroorganizmów: gorączka immunologiczna /121 Gorączka immunologiczna zależna od przeciwciał/121 Gorączka immunologiczna zależna od komórek /123 Fizjologiczna gorączka z pominięciem klasycznego" pirogenu egzogennego/125 Gorączka aseptyczna /126 Gorączka emocjonalna/127 Pirogen endogenny /127 Ponowne odkrycie i pierwsze badania nad naturą pirogenu endogennego/129 Narodziny poglądu o wielofunkcyjności pirogenu endogennego /132 Próby biochemicznego oczyszczenia pirogenu endogennego/134 Anatomiczne i cytologiczne źródła pirogenu endogennego /137 Ile jest pirogenów endogennych? /139 Nomenklatura interleukin: włączenie się immunologów do badań nad właściwościami pirogenu endogennego/141 Interleukina 1 /141 Interleukina 6 /143 Interferony/144 Czynnik nekrotyczny nowotworu (kachektyna; TNF α) /146 Piśmiennictwo do rozdziału 2 /147 Rozdział 3. Fizjologia i anatomia gorączki/161 Neuroanatomiczne aspekty reakcji gorączkowej: powiązanie gorączki z ośrodkowym układem nerwowym /164 Podwzgórze w regulacji temperatury ciała/167 Badania nad znaczeniem mózgu w gorączce endotoksynowej/168 Wrażliwość struktur podwzgórza na mikroiniekcje pirogenu /170 Neurofizjologiczne aspekty reakcji gorączkowej/171 Drogi przenikania informacji gorączkowej z obwodu do mózgu: wpływ pirogenu na set point/172 Hipoteza OVLT/175 Hipoteza nerwu błędnego/180 Piśmiennictwo do rozdziału 3/183 Rozdział 4. Biochemia, farmakologia i bioinżynieria w badaniach mechanizmu gorączki/191 Identyfikacja biochemicznego czynnika sprzęgającego pirogen ze wzrostem temperatury /192 Rola prostaglandyn w genezie gorączki/193 Eikozanoidy i prostaglandyny/196 Cyklooksygenazy/199

4 Klasyczna sekwencja sygnałów gorączkotwórczych: źródła PGE2 w gorączce/ 203 Pirogeny egzogenne stymulują hydrolizę fosfatydyloinozytolu /204 Inhibitory fosfokinazy C hamują gorączkę oraz uwalnianie IL 6 do krwi u szczura/207 Układ dopełniacza /209 Składniki dopełniacza w inicjowaniu reakcji gorączkowej/ 212 Poszukiwanie gorączkotwórczych" komórek organizmu/ 214 Badania immunohistochemiczne ujawniają znaczenie komórek śródbłonka naczyń krwionośnych mózgu w genezie gorączki/216 Receptory PGE2 w genezie gorączki/218 Kryteria pirogenu endogennego: IL 1, IL 6 i TN F α/220 Inżynieria genetyczna: mysz laboratoryjna jako obiekt w badaniach procesu gorączkowego/223 Gorączka endotoksynowa u myszy /224 Gorączka u myszy podczas aseptycznego zapalenia miejscowego /226 Znaczenie IL 1β, IL 6 i TNF α w genezie gorączki u myszy: badania na mutantach niezdolnych do wytwarzania tych cytokin/227 Wewnątrzkomórkowy transport sygnału genezy gorączki endotoksynowej/232 Piśmiennictwo do rozdziału 4/238 Rozdział 5. Filogeneza gorączki/249 Ogólny zarys ewolucyjnej systematyki królestwa zwierząt /252 Czucie temperatury u zwierząt: behawior termoregulacyjny/256 Termoregulacja i homeotermia: zarys ewolucji /260 Gorączka u wtóroustych (Deuterostomia)/268 Gorączka u ssaków: torbacze, stekowce i łożyskowce /268 Naczelne/270 Ssaki hibernujące/271 Gorączka u ptaków/271 Gorączka u gadów/272 Gorączka u płazów/277 Gorączka u ryb /279 Gorączka u pierwoustych (Protostomia)/ 280 Stawonogi, pierścienice i mięczaki /280 Filogeneza molekularnych podstaw procesu gorączkotwórczego/283 Ewolucyjne aspekty cytokin i ich receptorów/284 Ewolucyjne aspekty syntezy prostaglandyn/288 Piśmiennictwo do rozdziału 5/292 Rozdział 6. Gorączkujący pacjent: wybrane aspekty kliniczne i laboratoryjne/305 Diagnostyczna wartość gorączki/ 305 Wzorzec gorączki/ 305 Pułap gorączki/ 308 Gorączki niewiadomego pochodzenia /309 Kliniczne przyczyny stosowania środków przeciwgorączkowych/ 310 Terapia przeciwgorączkowa/ 314 Fizykoterapia przeciwgorączkowa: Praktyka ochładzania gorączkującego organizmu/315 Flebotomia (nacięcie żyły i upust krwi)/ 316 Terapia antyflogistyczna/317

5 Farmakologia przeciwgorączkowa/319 Chinina/320 Aspiryna /322 Terapia gorączkowa w zaburzeniach neurologicznych/327 Julius Wagner von Jauregg (Julius Wagner Jauregg)/ 327 Terapia tuberkulinowa / 330 Terapia malaryczna (malarioterapia)/ 332 Terapia gorączkowa a hipertermia terapeutyczna/ 335 Gorączka, pirogeny i nowotwory/ 338 Choroby gorączkowe a ryzyko wystąpienia nowotworu/ 338 Spontaniczna regresja nowotworów/ 340 Gorączka i spontaniczna regresja nowotworów / 343 Toksyna Coleya / 348 Gorączka w immunoterapii z użyciem BCG/ 352 Badania nad mechanizmem działania toksyny Coleya/ 355 Badania nad nekrotycznymi właściwościami pirogenu bakteryjnego/ 358 Piśmiennictwo do rozdziału 6/359 Rozdział 7. Badania nad tolerancją pirogenową/ 371 Pierwsze doświadczenia nad mechanizmem tolerancji pirogenowej /372 Powiązanie mechanizmu tolerancji pirogenowej z procesem fagocytozy/ 374 Fazy tolerancji tolerancja wczesna i późna /377 Biologiczne aspekty wczesnej fazy tolerancji pirogenowej/378 Badania nad znaczeniem makrofagów w indukcji tolerancji pirogenowej/381 Fizjologiczny mechanizm tolerancji pirogenowej /385 Zmiany na poziomie komórkowym podczas tolerancji endotoksynowej/389 Piśmiennictwo do rozdziału 7/394 Rozdział 8. Antypireza endogenna/401 Wazopresyna argininowa (AVP) jako endogenny antypiretyk /403 Glukokortykoidy jako endogenne antypiretyki/407 Peptydy proopiomelanokortyny jako endogenne antypiretyki /408 Cytokiny jako endogenne antypiretyki: endogenna regulacja gorączki na poziomie oddziaływań sieci cytokinowej/410 IL 10 w endogennej antypirezie/410 TNFα w endogennej antypirezie/411 Interakcje i sprzężenia zwrotne między TNFα, PGE2 i IL 6 w endogennej antypirezie/414 Endogenna antypireza na poziomie przemian wolnego kwasu arachidonowego: epoksyeikozanoidy w antypirezie/ 416 Piśmiennictwo do rozdziału 8/ 421 Rozdział 9. Znaczenie gorączki podczas infekcji: analizy kliniczne i badania laboratoryjne/ 427 Pasteur i kura: wstępny argument doświadczalny/ 428 Badania laboratoryjne (porównawcze) nad wpływem gorączki na przeżywalność zwierząt podczas infekcji /430 Obserwacje i badania kliniczne /436 Temperatura a żywotność mikroorganizmów patogennych /439 Modulujący wpływ gorączki na mechanizmy immunologiczne /442

6 Temperatura gorączkowa a proces rekrutacji leukocytów /444 Temperatura gorączkowa a proces wewnątrzkomórkowego unieszkodliwiania drobnoustrojów przez leukocyty/445 Temperatura gorączkowa a cytotoksyczność komórek NK i T/ 448 Temperatura gorączkowa a interakcje limfocytów T i B w produkcji przeciwciał/ 450 Temperatura gorączkowa a ekspresja czynników regulujących proces immunologiczny/ 451 Piśmiennictwo do rozdziału 9 / 454 Rozdział 10. Gorączka jako cecha adaptacyjna w interakcji gospodarz patogen: rozważania biologaeksperymentatora/ 463 Piśmiennictwo do rozdziału 10/ 472 Indeks rzeczowy/ 475