Raport z badania Nowy model

Transkrypt

1 Raport z badania Nowy model Kształcenia Podyplomowego Wywiady z pracownikami studiów podyplomowych Przygotowanie: Ewa Jarczewska-Gerc Warszawa, maj 2013

2 SPIS TREŚCI Cele badania 4 Opis metodologii badania 5 Wnioski z badania 7 Podsumowanie wyników 8 Wyniki badania 13

3 CELE BADANIA Podstawowym celem badania było poznanie opinii osób zatrudnionych w uczelniach do obsługi studiów podyplomowych: na temat nowego modelu studiów podyplomowych opracowywanego przez SWPS Ocena nowego modelu dotyczyła takich wymiarów, jak: użyteczności (dla studentów) studiów zorganizowanych w modułowy sposób dostosowania modelu do wymagań obecnego rynku pracy plusów i minusów nowego modelu łatwości implementacji nowego modelu w uczelni Dodatkowo badanie miało między innymi: zweryfikować, w jaki sposób zorganizowane są studia podyplomowe w uczelniach (np. oddzielny departament vs przy poszczególnych wydziałach) ustalić jakie formy kształcenia podyplomowego obecne są w danej uczelni okreslić poziom elastyczności planu zajęć oraz tematyki zajęć w ramach studiów podyplomowych

4 OPIS METODOLOGII BADANIA Badanie zostało zrealizowane za pomocą metody pogłębionych wywiadów telefonicznych z osobami pracującymi w departamentach studiów podyplomowych w wyższych uczelniach w Polsce Badanie objęło grupę 20 pracowników zajmujących się organizacją studiów podyplomowych W badaniu udział wzięli pracownicy zarówno uczelni publicznych jak i prywatnych Respondenci byli pracownikami m.in. Uniwersytetu Jagiellońskiego, Uniwersytetu Adama Mickiewicza w Poznaniu, Uniwersytetu Łódzkiego, Wyższej Szkoły Bankowej w Słupsku oraz Uczelni Łazarskiego.

5 Wnioski i podsumowanie wyników

6 Wnioski z badania Nowy model studiów podyplomowych rozwijany w chwili obecnej przez SWPS wzbudził w pracownikach uczelni zaciekawienie i entuzjazm, ale także pewne obawy (w szczególości dotyczące technicznych aspektów studiów). Postrzegane korzyści dotyczą: elastyczności modułowej organizacji studiów dla słuchaczy zindywidualizowania oferty edukacyjnej a w konsekwencji spełniania osobistych potrzeb każdego słuchacza dostosowania nowego modelu do wymagań współczesnego rynku pracy (na którym cenione są często niepowiązane ze sobą umiejętności czy wiedza) Potencjalne problemy koncentrują się wokół: formalnych problemów z modułowością niektórych kierunków (np. tych, których ukończenie daje konkretne uprawnienia zawodowe) wysokich kosztów wynikających z możliwości wyboru zajęć (na niektórych zajęciach mogłaby być niska frekwencja a musiałyby być prowadzone) braku otwartości kierowników studiów na nowy model w obawie przed utratą pełnionej funkcji Dokonując jednak bilansu zysków i strat, pracownicy wszystkich uczelni są zdania, że: władze szkoły byłyby zainteresowane wprowadzeniem nowego sposobu organizacji studiów podyplomowych szczególnie, jeśli mogliby czerpać wiedzę na temat nowego modelu na konkretnym przykładzie w innej uczelni

7 Podsumowanie wyników 1/5 Są dwa podstawowe sposoby technicznego zorganizowania studiów podyplomowych w polskich uczelniach: departament dedykowany studiom podyplomowym (np. Centrum Kształcenia Podyplomowego) w szczególności mniejsze, prywatne szkoły studia podyplomowe zorganizowane w ramach poszczególnych wydziałów, instytutów w szczególności duże państwowe uniwersytety We wszystkich uczelniach obecna jest oferta studiów podyplomowych: niektóre uczelnie (szczególnie prywatne) organizują dodatkowo szkolenia, warsztaty lub kursy (w tym przygotowujące do różnych egzaminów)

8 Podsumowanie wyników 2/5 Większość uczelni oferuje szeroki wachlarz kierunków studiów podyplomowych (zazwyczaj liczba kierunków jest proporcjonalna do wielkości szkoły), co więcej oferta stale poszerza się. Pod względem poziomu zainteresowania studiami podyplomowymi zaobserwowano ciekawy trend: uczelnie prywatne deklarują wzrost zainteresowania studiami podyplomowymi (wzrost liczby słuchaczy) uczelnie państwowe natomiast odczuwają bądź delikatny spadek, bądź brak znaczących zmian w tym obszarze Jest to ważna obserwacja wskazuje na potencjał studiów podyplomowych w SWPS (w szczególności po adaptacji modułowego, elastycznego dla studentów modelu organizacji studiów)

9 Podsumowanie wyników 3/5 W chwili obecnej uczelnie w Polsce narzucają studentom zarówno siatkę zajęć, jak również terminy ich odbywania: czasem, jak w przypadku studiów nauczycielskich nie ma formalnych możliwości modyfikacji siatki zajęć jest ona bowiem regulowana ustawowo, a ukończenie studiów daje prawo wykonywania konkretnego zawodu bardzo rzadko, ale zdarza się także namiastka modułowości oprócz zajęć trzonowych słuchacze mogą uczestniczyć w wybranych przez siebie zajęciach

10 Podsumowanie wyników 4/5 Nowy model organizacji studiów podyplomowych rozwijany przez SWPS postrzegany jest przez pracowników uczelni jako bardzo ciekawy. Dostrzegają oni zarówno korzyści, jak i wady nowej propozycji: z jednej strony bardzo pozytywne emocje wiążą się z elatycznością nowego modelu, która dla słuchaczy byłaby niewątpliwym walorem z drugiej jednak strony pracownicy uczelni mają obawy co do łatwości wdrożenia nowego modelu w realiach uczelni: modułowość byłaby niemożliwa na niektórych kierunkach (np. studiach dających uprawnienia zawodowe) w pierwszym momencie niektórzy pracownicy mieli także pewne wątpliwości dotyczące rentowności takiego modelu (np. zbyt mała liczba osób na danym kursie) obawy budzi też zmiana roli dotychczasowych kierowników studiów podyplomowych perspektywa utraty prestiżowego i dobrze płatnego stanowiska może być barierą przed otwarciem wykładowców na nowy model pracownicy uczelni zastanawiają się także, jaki byłby status dyplomu ukończenia tak zorganizowanych studiów w oczach pracodawców (czy uznawaliby go na równi z obecnymi dyplomami)

11 Podsumowanie wyników 5/5 W konsekwencji swoich obaw technicznych, badani zauważają, że próba implementacji nowego modelu w ich uczelniach mogłaby być dość trudna: niemniej jednak, zestawiając niewątpliwe plusy nowego modelu (elastyczność, dostosowanie do indywidualnych potrzeb słuchaczy oraz współczesnego rynku pracy) z minusami (wynikającymi głównie z obawy przed nowym ) respondenci uważają, że: władze uczelni byłyby zainteresowane możliwościami nowego modelu, szczególnie mogąc zaobserwować jego funkcjonowanie na konkretnym przykładzie (np. kierunku działającym realnie w innej uczelni) Były też takie uczelnie, których pracownicy nie przewidywali większych problemów w implementacjinowego modelu studiów podyplomowych (byli oni jednak w mniejszości).

12 Wyniki badania

13 Miejsce studiów podyplomowych w strukturze uczelni Zazwyczaj jest jedna osoba, która koordynuje studiami podyplomowymi, np. specjalista d.s. studiów podyplomowych Studia podyplomowe Nie ma jednej osoby zajmującej się organizacją kształcenia podyplomowego, pracę tę wykonują osoby na poszczególnych wydziałach Studia podyplomowe zorganizowane w ramach: 1. Centrum Kształcenia Podyplomowego 2. Centrum Kształcenia Praktycznego 3. Centrum Kształcenia Ustawicznego Ogólnie: w uczelni działa oddzielny departament obsługujący studia podyplomowe (dedykowany kształceniu podyplomowemu) Nieco cześciej w mniejszych, prywatnych uczelniach (np. w Uczelni Łazarskiego) Studia podyplomowe zorganizowane przy poszczególnych wydziałach lub instytutach: 1. każdy wydział prowadzi swoje studia podyplomowe z dziedzin, którymi zajmują się pracownicy wydziału 2. nie ma w uczelni jednego departamentu obsługującego studia podyplomowe ani też jednej osoby, której praca polegałaby na koordynacji studiów podyplomowych Ogólnie: znaczna dywersyfikacja studiów podyplomowych Taki system obecny w dużych, państwowych uczelniach (np. Uniwersytet Łódzki)

14 Formy kształcenia podyplomowego dostępne w uczelni Wszystkie uczelnie oprócz standardowych studiów magisterskich, licencjackich czy inżynierskich prowadzą studia podyplomowe. Dodatkowo, wiele uczelni oferuje inne rodzaje zajęć dla osób dorosłych: kursy doszkalające szkolenia i warsztaty konferencje Np. kursy przygotowujące do dalszych egzaminów (dla przykładu egzaminu na aplikacje lub egzaminu na tłumacza przysięgłego ) Szczególnie uczelnie prywatne; W uczelanich państwowych rzadziej lub w ogóle Konferencje są przez niektóre uczelnie traktowane jako forma propagowania i upowszechniania wiedzy wśród osób dorosłych

15 Organizacja studiów podyplomowych w uczelniach 1/2 LICZBA KIERUNKÓW Im większa uczelnia, tym większa liczba oferowanych studiów podyplomowych: dla przykładu Uniwersytet Jagielloński ma w swojej ofercie 73 kierunki Niemniej jednak także mniejsze, prywatne uczelnie stale powiększają swoją ofertę: dla przykładu Wyższa Szkoła Bankowa w Słupsku oferuje w chwili obecnej 45 kierunków studiów podyplomowych DŁUGOŚĆ TRWANIA STUDIÓW Typowo studia podyplomowe trwają 2 semestry: nie wszędzie są jednak zorganizowane semestralnie, zdarza się, że nie ma podziału na semestry tylko trawają od października do czerwca zdecydowanie rzadziej zdarzają się studia trwające dłużej, np. 3 semestry (Uniwersytet Adama Mickiewicza w Poznaniu Wydział Biologii) liczba godzin dydaktycznych na kierunek jest dość indywidualna (min. 140, 350 godzin plus praktyki na studiach nauczycielskich do nawet 400 na MBA) DNI ODBYWANIA ZAJĘĆ Zazwyczaj zajęcia na studiach podyplomowych odbywaja się w weekendy (sobota i niedziela) Czasem zajęcia zorganizowane są także w piątki poprzedzające weekend zjazdowy Raczej nie zdarzają się zajęcia w tygodniu Zajęcia odbywają się typowo w co drugi weekend każdego miesiąca Ciekawe rozwiązanie oferuje WSB w Słupsku możliwość odbycia dodatkowych kursów podczas przerwy na ferie zimowe

16 Organizacja studiów podyplomowych w uczelniach 2/2 ELASTYCZNOŚĆ PLANU ZAJĘĆ (TERMINY) W zdecydowanej większości uczelni plan zajęć jest z góry określony i słuchacze nie mają możliwości wyboru terminu odbywania zajęć Czasem zdarza się, że uczestnicy studiów mają pewien, niewielki wpływ: mogą na przykład odrobić zajęcia, na których nie mogli być, poprzez uczestnictwo w zajęciach z inną grupą MOŻLIWOŚĆ WYBORU ZAJĘĆ (PROGRAM STUDIÓW) W zdecydowanej większości uczelni plan zajęć jest ustalony na sztywno słuchacze muszą uczestniczyć we wszystkich zajęciach w ramach danego kierunku W szczególności dotyczy to studiów, które dają określone kwalifikacje zawodowe (np. studia nauczycielskie) Są jednak takie uczelnie, które oferują przynajmniej częściowo modułowe kierunki (np. MBA, część kierunków na UJ)

17 Typy zajęć w ramach studiów podyplomowych ZAJĘCIA TEORETYCZNE CZY PRAKTYCZNE? W większości uczelni w programie studiów podyplomowych przewidziane są zarówno teoretyczne, jak i praktyczne zajęcia (mniej więcej w tej samej ilości) Na studiach nauczycielskich zdecydowanie przeważają zajęcia czysto teoretyczne: wdrażanie zdobytej wiedzy odbywa sie podczas obowiązkowych praktyk zawodowych KORZYSTANIE Z E-LEARNINGU? Większość uczelni korzysta z e-learningu: - jeśli nie, to ma w planach wykorzystanie go w przyszłości - w niektórych uczelniach e-learning wykorzystywany jest na pewnych kierunkach a na innych nie (np. na Wydziale Prawa Uniwersytetu Łódzkiego e-learning obecny tylko na kierunku Prawo Podatkowe) - w niektórych uczelniach praca nad e-learningiem realizowana jest w ramach Funduszy Europejskich

18 Sposoby zaliczania zajęć na studiach podyplomowych Istnieje znaczna dywersyfikacja sposobu zaliczenia studiów podyplomowych w polskich uczelniach. Co ciekawe, są uczelnie, w których wykładowca decyduje o formie zaliczenia oraz takie, w których istnieją ściśle określone standardy w tej kwestii: indywidualizacja formy egzaminy końcowe praca dyplomowa oraz jej obrona W zależności od kierunku i od wykładowcy: - sama obecność na zajęciach - praca pisemna - egzamin Z góry ustalona procedura, konieczna do pozytywnego zakończenia studiów. Każde zajęcia kończą się egzaminem Są takie uczelnie, w których oprócz zdanych egzaminów i zaliczonych przedmiotów istnieje konieczność przygotowania i obrony pracy dyplomowej

19 Dynamika zainteresowania studiami podyplomowymi w ostatnich latach Zanotowano bardzo ciekawy trend w sferze zainteresowania dorosłych Polaków kształceniem podyplomowym: W uczelniach prywatnych: zainteresowanie studiami podyplomowymi w ostatnich latach: raczej lub zdecydowanie rośnie W uczelniach państwowych: zainteresowanie studiami podyplomowymi w ostatnich latach: na poziomie stałym lub wręcz spadek zainteresowania

20 Ocena nowego modelu studiów podyplomowych rozwijanego przez SWPS W chwili obecnej SWPS opracowuje nowy model kształcenia podyplomowego. Innowacyjnośc tego modelu polega na tym, że zamiast 2-3 semestrów tradycyjnych studiów podyplomowych oferowane będą kilkudziesięciogodzinne kursy, za uczestnictwo, w których słuchacze otrzymywać będą określone liczby punktów ECTS. Dzięki takiej formule, każdy uczestnik będzie mógł dowolnie kształtować swoją ścieżkę edukacji podyplomowej zgodnie z własnymi potrzebami. Silne strony nowego modelu Słabe strony nowego modelu Osoby badane dostrzegły wiele pozytywnych stron nowego modelu, przede wszystkim dla samych słuchaczy. Najczęściej wskazywaną korzyścią była elastyczność, jaką daje modułowy charakter studiów. Badani doceniali także dostosowanie oferty pod indywidualne oczekiwania słuchaczy. Pracownicy studiów podyplomowych mają jednak pewne obawy o charakterze organizacyjnym: modułowość wydaje się nie do implementacji np. na studiach nauczycielskich (gdzie zdecydowana większość materiału jest wymuszona ustawą) inne obawy dotyczą trudności z opanowaniem ścieżki programowej danego słuchacza (jakaś osoba musiałaby kontrolować przebieg studiów każdego słuchacza) inną kwestią pozostają finanse: przedstawiciele uczelni boją się kosztowności takiego modelu (np. utrzymywaniu nierentownych, mało frekwencyjnych zajęć) problem stanowi także dotychczas pełniona rola kierownika studiów (być może wykładowcy utraciliby swoją dotychczasową pozycję, co stanowiłoby barierę przed otwarciem na nowy model) pracownicy zastanawiają się także, czy pracodawcy będą uznawać takie studia

21 Atrakcyjność nowego modelu OGÓLNA OCENA MODELU PORÓWNANIE NOWY VS OBECNY MODEL DOSTOSOWANIE DO POTRZEB RYNKU PRACY Większość pracowników studiów podyplomowych zapytana o ocenę nowego modelu odpowiedziało, że: bardzo lub raczej im się podoba nikt nie udzielił odpowiedzi negatywnie oceniającej nowy model pracownik tylko jednej uczelni nie potrafił okreslić, czy nowy model podoba mu się czy też nie Pracownicy studiów podyplomowych uważają, że nowy model jest bardziej użyteczny dla słuchaczy niż obecny: większość respondentów oceniła nowy model jako zdecydowanie bardziej użyteczny tylko jedna osoba nie miała zdania w tej kwestii (wskazując odpowiedź trudno powiedzieć ) Osoby badane nie mają wątpliwości, że nowy model jest bardziej dostosowany do realiów współczesnego rynku pracy aniżeli obecny: wszyscy badani widzą przewagę nowego modelu nad starym na tym wymiarze możliwość kształtowania własnej ścieżki edukacji zwiększa prawdopodobieństwo, że uzyskana wiedza się przyda w zawodzie

22 Zainteresowanie uczelni nowym modelem ŁATWOŚĆ WPROWADZENIA NOWEGO MODELU W UCZELNI ZAINTERESOWANIE UCZELNI WPROWADZENIEM MODELU U SIEBIE Poproszeni o ocenę łatwości wprowadzenia nowego modelu studiów we własnej uczelni, respondenci nieco tracą entuzjazm: pracownicy wielu spośród przebadanych szkół wyższych uważają, że proces implementacji nowego modelu mógłby być trudny (raczej lub zdecydowanie trudny) szacując poziom tych trudności zauważają jednak, że potrzebowaliby tak naprawdę więcej czasu, aby móc spokojnie przemyśleć temat być może wówczas ich wątpliwości zostałyby rozwiane jednocześnie były też uczelnie (w mniejszości), których pracownicy nie przewidują większych problemów w adaptacji takiego modelu Mimo dostrzeganych czy antycypowanych trudności, pracownicy wszystkich uczelni są zdania, że władze szkoły byłyby zainteresowane możliwością implementacji nowego modelu: nikt spośród osób badanych nie wskazał odpowiedzi, która świadczyłaby o braku zainteresowania modelem rozwijanym przez SWPS badani mówili o tym, że chcieliby dowiedzieć się jeszcze więcej na temat samego modelu oraz jego statusu prawnego ( czy to na pewno formalnie możliwe? ) pracownicy deklarowali, że najłatwiej byłoby im ocenić model, gdyby był już wdrożony w innej uczelni

23 Dziękuję za uwagę