MIESIÊCZNIK Rys. Ma³gorzata Pudlik. Biuletyn Informacyjny ŒKF

Transkrypt

1 MIESIÊCZNIK Biuletyn Informacyjny ŒKF 142 NR Rys. Ma³gorzata Pudlik

2

3 Walne zebranie ŒKF odbędzie się w niedzielę 10 marca 2002 r. Zjazd Członków Korespondentów ŚKF zaplanowano tradycyjnie na sobotę 9 marca. Bliższe informacje w kolejnych numerach Miesięcznika. Grzegorz Ciechowski, założyciel grupy Republika, autor licznych przebojów (Kombinat, Telefony, Biała flaga), dla wielu naszych czytelników idol lat młodości, a ostatnio autor muzyki do filmu Wiedźmin na podstawie opowiadań Andrzeja Sapkowskiego, 22 grudnia 2001 zmarł w szpitalu na serce. Miał 44 lata. Studio Virtual Magic realizuje pełnometrażowy film kinowy, pierwszą polską produkcję animowaną generowaną w całości komputerowo. Film nosi tytuł Złote krople i powstał na podstawie scenariusza zamojskiego pisarza Andrzeja Surmacza. Treścią są przygody pary rodzeństwa, przeniesionej w czasy średniowiecza. Głosów użyczą postaciom m.in. Cezary Pazura, Andrzej Grabowski, Robert Gonera i Dariusz Gnatowski. Już teraz producenci wprowadzili na rynek zabawki i kolorowanki z filmu. Więcej informacji na stronie filmu W listopadzie najważniejszym wydarzeniem filmowym była premiera filmu opartego na książce J.K. Rowling Harry Potter i kamień filozoficzny. Pierwszym zarzutem, Chris Columbus jaki postawiono reżyserowi (jeszcze przed pokazem) była długość film trwa 152 minuty. Chris Columbus odpowiedział (całkiem rozsądnie), że skoro dzieci potrafią przeczytać 700-stronicową książkę, to wysiedzą dwie i pół godziny w kinie. Daniel Radcliffe, 12- -letni brytyjski aktor grający rolę tytułową (to znaczy Pottera, nie kamień), przyjmował nerwową atmosferę dość spokojnie, choć podczas zdjęć przeżył mutację, przez co w końcowych scenach głosu użyczał mu trzynastolatek Joe Sowerbutts (wystąpił także w grach komputerowych o Potterze). Trwa już praca nad kolejnym filmem, Harry Potter i komnata tajemnic, także z Radcliffem i w reżyserii Columbusa (który znany jest m.in. z Kevin sam w domu, Pani Doubtfire i Człowieka przyszłości). Radcliffe nie jest pewien, czy powróci na plan przy trzecim i kolejnych filmach jak stwierdził, za kilka lat może już być za wysoki, za niski albo za piegowaty. Chris Columbus także chciałby reżyserować przyszłe filmy o Potterze (zwłaszcza jeśli wystąpią w nich ci sami młodzi aktorzy). Jednak ponieważ tomów powieści ma być siedem obawia się, że nie przeżyłby tempa realizacji jednego filmu rocznie. Uroczysta premiera filmu odbyła się w Londynie 4 listopada. Na widowni zjawili się m.in. Sting oraz Sarah Ferguson, księżna Yorku. Autorka J.K. Rowling była bardzo zadowolona. Film jest wiernym przeniesieniem książki na ekran zmiany dokonane przez scenarzystę i reżysera są doprawdy niewielkie, nie naruszające ducha powieści oraz nastroju. Umieszczono w nim ponad 700 efektów specjalnych (w tym grę w quidditch). Znakomicie 3

4 zagrała trójka gwiazd (Radcliffe, Watson i Grint), wspomagana przez znanych brytyjskich aktorów teatralnych. Jedyne, co można uznać za słabszą stronę filmu, to przesadnie pompatyczna muzyka Johna Williamsa. Popularność filmu przeszła najśmielsze oczekiwania. W ciągu pierwszych trzech dni od premiery zarobił ok. 93,5 mln dolarów poprzednim rekordzistą był Jurassic Park: Zaginiony świat w 1997 (72,1 mln). Przy okazji Potter ustanowił też rekord w zyskach jednego dnia (31,3 mln) wyprzedzając Mroczne widmo (28,5 mln). W listopadzie ukazała się także gra Harry Potter and the Sorcerer s Stone, wydana przez Electronic Arts, przeznaczona na PC. Natomiast w Australii sześćdziesiąt szkół prowadzonych przez Adwentystów Dnia Siódmego zakazało swoim uczniom czytania książek o Harrym Potterze z obawy, że zachęcą dzieci do prób okultyzmu i magii. Trwają już prace nad trzecią częścią znakomitego filmu Toy Story, produkcji Disneya i studia komputerowego Pixar. Wystąpią znowu Tim Allen jako Buzz Astral i Tom Hanks jako kowboj Długi. Liam Neeson, znany jako Qui-Gon Jinn z Mrocznego widma, zagra główną rolę w planowanej czwartej części Egzorcysty prequelu, którego tytułu jeszcze nie ustalono. Reżyserować będzie John Frankenheimer, a treścią jest historia ojca Merrina (to właśnie Neeson) i jego pierwszego spotkania z diabłem, podczas pracy misjonarskiej w Afryce. Adaptacji oryginalnej powieści The Exorcist Williama Petera Blatty ego dokonał William Wisher, a ostateczną formę scenariusza opracował popularny autor Caleb Carr. Producent Jason Kingsley zdradził, że dwa filmy o komiksowym bohaterze sędzi Dreddzie będą kręcone równocześnie, korzystając ze dość skromnego budżetu 15 mln dolarów każdy. Filmy Judge Dredd: Dredd Reckoning i Judge Dredd: Possession nie będą miały nic wspólnego z poprzednim Dreddem, którego zagrał Sylvester Stallone. Morgan Freeman zagra w filmie Dreamcatcher, opartym na znakomitej powieści sf Stephena Kinga pod tym samym tytułem. Reżyseruje Lawrence Kasdan, który także jest twórcą ostatecznej wersji scenariusza. Film opowiada o czterech kolegach z dzieciństwa, którzy spotykają się jako dorośli, by walczyć z obcymi oraz złym pułkownikiem (to właśnie Freeman). O efekty specjalne zadba Industrial Light & Magic. Gazeta Chicago Tribune wyliczyła wiele zmian, jakie wprowadzono do znakomitego filmu E.T. przed jego premierą w formacie DVD. Niektóre z nich są reakcją na zamach z 11 września (chyba trochę przesadną). W szczególności z poprawionej wersji usunięto wypowiedź matki Elliotta (Dee Wallace Stone), która swojemu dziecku wybierającemu się na Halloween mówi Nie, nie pójdziesz jako terrorysta. Inne zmiany to broń w rękach policjantów, nad którymi przelatują dzieci na rowerach (zmieniono ją na telefony komórkowe). Przywrócono za to usunięte sceny Elliotta i E.T. razem w wannie, E.T. otwierającego piwo i rządowych agentów zbliżających się do domu Elliotta. Poza tym udało się cyfrowo poprawić animację samego E.T. Emily Osment, młodsza siostra Joela, gwiazdy Szóstego zmysłu i AI, wystąpi w filmie Spy Kids 2, drugiej części zabawnych Małych agentów. Zagra tam główną rolę żeńską, Gerti Giggles, która wraz z bratem tworzy parę szpiegów światowej klasy. Reżyserować będzie Robert Rodriguez, a sam film nazwano wstępnie Island of Lost Dreams. 28 października Sam Raimi nakręcił ostatnią scenę filmu o Spider-Manie. Działo się to w Los Angeles (które udawało Nowy Jork), a na planie walczył sam Spider-Man z Zielonym Goblinem. Na ekranie pojawi się (podobno) sam reżyser jako człowiek stojący na rogu ulicy i rozmawiający przez komórkę. Dafoe (który grał Zielonego Goblina) wspomina zdjęcia dość dramatycznie. Wkładanie kostiumu przypominało, według niego, wciskanie pasty do zębów z powrotem do tubki, a lot na specjalnej latającej deskorolce Goblina to coś pomiędzy surfem, snowboardem a ujeżdżaniem mechanicznego byka. Zobaczymy. Jeszcze niedawno w polskiej telewizji mogliśmy oglądać dość stary serial Knight Rider z Davidem Hasselhoffem (jeszcze przed okresem Słonecznego patrolu) i supersamochodem K.I.T.T. Serial powstał w 1982, a pełnometrażowy film telewizyjny w Teraz istnieje spora szansa, że powstanie nowy serial, wstępnie zatytułowany Super Knight Rider 3000, znowu z Hasselhoffem. Trwają rozmowy aktora z jednym z producentów. Zobaczymy. 4

5 Różnie oceniany, ale jednak zabawny i co najważniejsze dochodowy film Psy i koty doczeka się kontynuacji. Do produkcji przystąpiła wytwórnia Warner Bros. 2 listopada odbyła się (w USA) premiera nowego filmu Disneya (i Pixara) Monsters, Inc. Film (animowany, 3D) okazał się niezwykle wręcz popularny i w tzw. weekendzie otwarcia zarobił na biletach 63,5 mln dolarów. To najlepszy wynik w historii dla filmu animowanego, a szósty w ogóle. O co chodzi? O potwory, które straszą w nocy w dziecięcych sypialniach. W ich mieście panuje kryzys energetyczny, a żeby sobie poradzić, trzeba straszyć dzieci z dziecięcych krzyków generuje się prąd. Doskonałym fachowcem jest kudłaty James P. Sullivan (z głosem Johna Goodmana) i jego pomocnik Mike Wazowski (Billy Crystal). Zazdrości im wyników fioletowy kameleon Randall Boggs (Steve Buscemi). Przy okazji, potwory same boją się dzieci, bo dzieci są toksyczne dla nieludzi. I tak to trwa, dopóki w wyniku przypadku do świata potworów nie trafia żywa dziewczynka, która zaprzyjaźnia się z Sullivanem. Animacja Pixara jest znakomita, lepsza chyba niż w dotychczasowych filmach tej firmy. Fabuła świetna i wciągająca. Jednym słowem: zobaczyć koniecznie. Jeden z producentów serialu Z Archiwum X, Frank Spotnitz, obiecał widzom, że w nowym sezonie zobaczą więcej krwawych morderstw, niewyjaśnionych zjawisk, być może znowu agenta Muldera, a także nieco humoru, ostatnio nieobecnego. Główna zmiana polega jednak na tym, że teraz są w serialu trzy główne role (z czego dwie w zasadzie nowe) do Gillian Anderson jako Scully i znanego od pewnego czasu Roberta Patricka dołączy Annabeth Gish jako agentka FBI Monika Reyes. Na razie jednak pierwsze odcinki dziewiątego sezonu zyskały niezbyt wielką (relatywnie) widownię 10,6 mln widzów, wobec zeszłorocznej średniej 13,2 mln. Sezon dziesiąty wydaje się dość wątpliwy. W szczególności kończy się kontrakt Gillian Anderson, aktorzy i widzowie wydają się już trochę zmęczeni. Tymczasem trwają już rozmowy (ze Spotnitzem i twórcą serialu Chrisem Carterem) na temat drugiego filmu kinowego. Niewiele jeszcze wiadomo o filmie, poza tym, że głównymi postaciami mają być Mulder i Scully (jeśli to możliwe, zagrają ich obie oryginalne gwiazdy, Gillian Anderson i David Duchovny). Zdjęcia mogłyby się zacząć już pod koniec 2002, z premierą zaplanowaną wstępnie na grudzień Sieć telewizyjna ABC zrezygnowała z projektu miniserialowej adaptacji powieści fantasy Talisman Stephena Kinga i Petera Strauba. Reżyser Mick Garris (który pracował również przy adaptacji telewizyjnej The Stand i Lśnienia Kinga) stwierdził, że nie rezygnuje i spróbuje znaleźć dla Talismanu innego producenta. Premiera Shreka na wideo i DVD okazała się finansowym hitem. W ciągu pierwszych trzech dni Shrek zarobił ponad 110 mln dolarów. Klienci w ciągu tych trzech dni (2-4 listopada) kupili 2,5 miliona zestawów (dwupłytowych) DVD w cenie ok. 20 dolarów i 4,5 miliona kaset VHS po 16 dolarów, bijąc wszelkie rekordy z ostatnich sześciu lat. Co na dysku? DreamWorks zapowiada 11 godzin dodatkowego materiału, ale to nie znaczy, że tyle znajdziemy tam usuniętych scen. Pierwsza płyta to film, dokument First Look: The Making of Shrek, trailer i zabawne wywiady z gwiazdami: Shrekiem, Fioną i Osłem (głosy podkładają jak w oryginale, Mike Myers, Cameron Diaz i Eddie Murphy). Do tego teledyski piosenek z filmu oraz pięć gier, w które można grać na komputerze albo na telewizorze, bezpośrednio z DVD (niespecjalnie ciekawe). Inne dodatki można wykorzystać tylko na komputerze: gry zręcznościowe (np. Fairy Tale Lanes kręgle z postaciami z bajek), czy też trochę niepokojącą szubienicę z piernikowym ludzikiem przy każdej nieprawidłowej odpowiedzi kolejny kawałek ludzika odpada. Ale najciekawsze są instrukcja, jak rysować Shreka, oraz ReVoice Studio, gdzie można podłożyć własny głos w 12 scenach z filmu. Drugi dysk to znowu film, tym razem w formacie szerokoekranowym, z dźwiękiem Dolby Digital 5.1, komentarze, filmiki z produkcji, nieudane ujęcia, trailery itd. Całość znakomita i finansowy sukces Shreka na DVD wcale nie dziwi. Jude Law ma zagrać główną rolę w filmie Diary of a Young London Physician, nowej kinowej adaptacji klasycznej powieści Stephensona o doktorze Jekyllu i panu Hyde. Scenariusz napisał David Mamet, on też będzie reżyserował. Zdjęcia rozpoczną się późną wiosną Nicholas Cage zagra główną rolę i będzie producentem w filmie The Volunteer, nowym 5

6 thrillerze sf. Cage zagra policjanta z Iowy, który szuka zemsty za śmierć córki i wplątuje się w starcie między dwoma obcymi rasami. Scenariusz napisał Sam Egan, do tej pory znany raczej z telewizji (serial The Outer Limits). Lucasfilm ogłosił daty premier drugiego epizodu Gwiezdnych wojen w poszczególnych krajach. W USA film wejdzie na ekrany 16 maja 2002, prawdopodobnie do 3000 kin. Poza tym 16 maja powinna się odbyć wg Lucasfilmu także premiera polska (oraz kanadyjska, austriacka, duńska, fińska, niemiecka, czeska itd. prawie cała Europa). Dzień później film trafi do Belgii, Francji, Holandii, Hiszpanii, Włoch, Portugalii. Najpóźniej w Europie zobaczą go Norwegowie (22 maja). W czerwcu trafi do południowej Ameryki (najwcześniej do Kolumbii 14, najpóźniej do Salwadoru dopiero 26 lipca). Disney zakupił prawa do ekranizacji młodzieżowej trylogii Jonathana Etry i Stephanie Spinner Aliens for Breakfast, Aliens for Lunch i Aliens for Dinner. Książki opowiadają o 12-letnim chłopcu, który wspólnie z obcym przybyszem usiłują ratować świat przed złym najeźdźcą najbardziej popularnym dzieciakiem w szkole głównego bohatera. Disney zaplanował realizację filmu aktorskiego. Jeden z dwójki reżyserów Shreka, Andrew Adamson, zapowiedział, że podejmuje już pierwsze kroki zmierzające do powstania drugiej części filmu. W pierwszym jego partnerką była Vicky Jenson, jednak teraz zamierza pracować samodzielnie. Scenariusz przygotowują David Weiss i David Stern. Obaj żałują, że pozwolili na ślub Shreka z księżniczką w pierwszym filmie teraz mogliby wprowadzić kilka przeszkód. Adamson, zanim przystąpi do Shreka II, wyreżyseruje jeszcze film aktorsko-animowany, oparty na powieści Terry ego Pratchetta Tuckers. Robert B. Weide pracuje nad scenariuszem filmu opartym na powieści Kurta Vonneguta Syreny z Tytana (1959) o tym, jak pewien człowiek odkrywa cel istnienia ludzkości. Kiedy skończy, zacznie się rozglądać za producentem i środkami finansowymi. Weide adaptował już na potrzeby filmu powieść Vonneguta Matka Noc (film powstał w 1996, wystąpił Nick Nolte), obecnie reżyseruje w teatrze sztukę Vonneguta (z 1970) Happy Birthday, Wanda June. Zamierza też zrealizować film biograficzny o Kurcie Vonnegucie. Zagrożony jest remake serialu z lat 70, Battlestar Galactica. Reżyserem odcinka pilotowego miał być Brian Singer (X-Meni), a producentem jego partner z X-Menów, Tom DeSanto. Jednak studio filmowe Fox sugerowało, że obaj powinni się skoncentrować na drugiej części przygód mutantów co kolidowało z planami studia telewizyjnego Fox. Na razie fani piszą petycję, by utrzymać projekt przy życiu. Stephen Sommers, reżyser i scenarzysta obu filmów o mumii, podpisał wieloletni kontrakt z wytwórnią Universal. Zamierza ożywić kilka klasycznych pomysłów filmowych, ma też kilka oryginalnych. Na razie jednak nie chce nic mówić o swoich planach. 19 listopada zaczęły się zdjęcia do dziesiątego filmu Star Trek, zatytułowanego Star Trek: Nemesis. Wystąpią w nim podobno już po raz ostatni bohaterowie serialu Star Trek: The Next Generation z kapitanem Picardem (Patrick Stewart) na czele. W filmie przewidziano też rolę dla Kate Mulgrew czyli kapitan Janeway, dowódcy Voyagera z kolejnego serialu (tutaj ma być admirałem). Podobno gościnnie wystąpi też Whoopi Goldberg, która powróci do swej roli Guinan. Wytwórnia Columbia Pictures zakupiła prawa do ekranizacji powieści Zathura Chrisa Van Allsburga, autora książki, na której podstawie nakręcono film Jumanji (z Robinem Williamsem i Kirsten Dunst). Columbia prawdopodobnie zrealizuje na podstawie Zathury film Jumanji 2. O ile pierwsze Jumanji opowiadało o grze planszowej z akcją osadzoną w dżungli, Zathura mówi o grze galaktycznej (która mogłaby być wydrukowana na odwrocie planszy Jumanji). Sama powieść ukaże się drukiem dopiero jesienią Columbia wydała już kilka milionów dolarów i straciła prawie sześć lat, przygotowując drugą cześć Jumanji. Ostatnio nad scenariuszem pracuje Don Rhymer. Jeśli mu się uda, jego praca zostanie prawdopodobnie wykorzystana do filmu Jumanji 3. Możliwe też, że Rhymer napisze scenariusz części drugiej, a Zathura powstanie jako film samodzielny. Zobaczymy choć chyba jeszcze nieprędko. W grudniu 1979 na ekrany wszedł oczekiwany przez wszystkich fanów pierwszy film kinowy z cyklu Star Trek, zatytułowany po prostu Star Trek: The Motion Picture. Kapitan Kirk i jego wierna załoga spotkała w przestrzeni 300-letnią ziemską sondę Voyager, która uzyskała świadomość i wracała teraz, by 6

7 połączyć się ze stwórcą. Film odniósł finansowy sukces, choć rozczarowywał szczerze mówiąc nie był porywający. Teraz. Po 22 latach, wytwórnia Paramount wydała dwupłytowy zestaw zawierający reżyserską wersję filmu oraz jak zwykle materiały dodatkowe. Reżyser Robert Wise i grupa specjalistów wspólnie dokończyła film, który uznali za niekompletny. Zmieniono montaż, dodano pewne sceny i sekwencje. Oczywiście, zasadnicza treść pozostała ta sama. Ale warto zobaczyć za 30 dolarów, co nie wydaje się ceną zbyt wysoką dla prawdziwego trekkera. Simon Wells, reżyser ekranizacji Wehikułu czasu autorstwa swego pradziadka, H.G. Wellsa, zapowiedział, że wersja filmowa będzie dość znacznie różnić się od powieści. Film rozpoczyna się od konstrukcji wehikułu czasu, do czego bohatera (Guy Pearce) skłania utrata narzeczonej, która ginie w wypadku. Bohater chce cofnąć się w przeszłość i zmienić to bez skutku. Niepowodzenie pcha go w przyszłość. Premiera filmu nastąpi w marcu Wśród fanów krążą pogłoski, że George Lucas zamierza wstawić nowe ujęcia i sceny do oryginalnej trylogii Gwiezdnych wojen: Nowej nadziei, Imperium kontratakuje i Powrotu Jedi. Miałyby one uzupełnić fabułę i wraz z nowo powstającą trylogią stworzyć pełną historię. Przekonamy się. Na razie Lucas ukończył podobno scenariusz Epizodu III i zamierza odczekać kolejne 20 lat, zanim pomyśli o nakręceniu trzech kolejnych filmów z gwiezdnej sagi. Steven Spielberg skarżył się, że wytwórnia Paramount stwarza jakieś problemy przy produkcji czwartej części przygód Indiany Jonesa. Nie zdradził, o co chodzi, wyraził jedynie nadzieję, że producent (George Lucas) potrafi wszystko załatwić. Sam Spielberg jest gotów do pracy. Na DVD wydano czwarty sezon serialu Z Archiwum X. Odcinki, emitowane w 1996, dzisiaj uznawane są za wczesne lata serialu, ostatni rok, kiedy Archiwum bliskie było swej początkowej idei, pełne tajemniczych spisków, dziwnych wydarzeń, tajemniczych postaci i ciągłych interakcji Muldera i Scully w poszczególnych sprawach. W tym sezonie pojawił się (za ostry dla kablówek) odcinek Home horror Glena Morgana i Jamesa Wonga; obaj też pracowali przy dwóch innych godnych uwagi odcinkach The Field Where I Died i Never Again. W tym sezonie rozpoczął się wątek choroby nowotworowej Scully (w Memento Mori), pojawił się agent Krycek, zginął Mr X. Duchovny za Memento Mori otrzymał nagrodę Emmy, Anderson także gra doskonale. Zestaw składa się z siedmiu dysków i kosztuje (niestety) 150 dolarów. Do Stevena Soderbergha dołączył George Clooney i razem mają pracować nad nową wersją filmu na podstawie Solaris Lema. Poprzednią z 1972 reżyserował Andriej Tarkowski. Producentem będzie James Cameron. Zdjęcia powinny się rozpocząć już w kwietniu W listopadzie ukończono prace nad scenariuszem Terminatora 3, trzeciej części popularnego filmu. Do pracy gotów jest także Arnold Schwarzenegger, który wróci do swej roli robota. Reżyserem będzie Jonathan Mostow, z zdjęcia zaczną się w pierwszej połowie 2002 Ian McKellen, który w ekranizacji Władcy Pierścieni gra rolę Gandalfa, zapowiedział, że mimo krążących plotek nie ma żadnych planów dotyczących filmu na podstawie Hobbita Tolkiena. Gdyby jednak do tego doszło, McKellen zaznaczył, że nie interesuje go powrót do roli czarodzieja. Niech w nowym filmie rolę swego życia zagra już inny aktor. Twórca Babilonu 5, J. Michael Straczynski, zdradził pewne szczegóły dotyczące jego planowanego filmu, być może pilota nowego serialu B5, zatytułowanego Babylon 5: The Legend of the Rangers. Film daje okazje bliższego poznania tajemniczych Zwiadowców, grupy bojowej przedstawionej w oryginalnym serialu. Chciałby pokazać ich historię, tradycję, filozofię. Film opowiada o załodze statku, który wyrusza zaraz po wojnie z Cieniami, z rozkazem przywrócenia porządku we wszechświecie (no, na razie w galaktyce). Film (telewizyjny) będzie wyemitowany w USA 19 stycznia Producent Douglas Wick zamierza zrealizować scenariusz P.J. Hogana, oparty (dość luźno) na powieści J.M. Barrie ego o Piotrusiu Panie. Scenariusz Hogana (który ma też reżyserować) to raczej opowieść o kapitanie Haku fascynującej postaci, barwnym, rozczarowanym człowieku, który utknął na niewłaściwym morzu. Film wykorzysta animację 7

8 komputerową, by stworzyć Nibylandię (i może wróżkę Blaszany Dzwoneczek). Tymczasem Disney planuje już na luty 2002 film Powrót do Nibylandii, sequel klasycznego animowanego Piotrusia Pana z Ten sam Douglas Wick, który ostatnio pracował przy sequelu Stuarta Malutkiego, zdradził, że rozwój technik komputerowych pozwolił realizatorom wprowadzić do filmu nową postać ptaka Margalo (z głosem Melanie Griffith). Treścią są oczywiście przygody małej myszy, ale wystąpią też koty. Wick stwierdził, że choć komputery pozwalają stworzyć wszystko, co można wymyślić, jednak najważniejsza w filmie jest fabuła, którą się opowiada. Słusznie. Premiera Stuarta Malutkiego 2 zaplanowana jest na lato Nową dziewczyną Bonda będzie Halle Berry, która zajmie miejsce u boku Pierce a Brosnana w dwudziestym już filmie o przygodach agenta 007. Premierę zaplanowano na wakacje 2002, w 40 rocznicę powstania Bonda. Scenariusz napisali Neil Purvis i Robert Wade (Świat to za mało). Warner Bros przygotowuje się do produkcji aktorskiego filmu opartego na znanym animowanym seriali Rodzina Jetsonów. Scenariusz piszą Paul Foley i Don Forman, natomiast reżyserował będzie Rob Minkoff (Stuart Malutki 2). Rozpoczęły się zdjęcia do filmu telewizyjnego opartego na powieściach Philipa José Farmera o świecie rzeki (w Polsce wydano Gdzie twoje ciała porzucone i Najwspanialszy parostatek). Producentem jest Alex Proyas (znany z Dark City). Film być może pilot serialu będzie emitowany przez SCIFI Channel w połowie Wystąpią Brad Johnson, Emily Lloyd i Cameron Daddo, scenariusz napisał Stuart Hazeldine (The Masque of the Red Death Proyasa), a reżyseruje Kari Skogland. W nowym filmie DreamWorks o grupie zwierząt z zoo, które znajdują się przypadkiem na dzikim wybrzeżu Madagaskaru, wystąpi być może słynna piosenkarka Madonna. Miałaby zagrać (samym głosem, oczywiście, gdyż film będzie animowany) rolę Glorii, hipopotamicy. Inną kandydatką do roli Glorii jest Jennifer Lopez. Bridget Fonda ma zagrać główną rolę w telewizyjnym miniserialu o królowej śniegu, opartym na baśni Hansa Christiana Andersena (realizowanego dla Hallmarku). Powinna trafić na antenę zimą (oczywiście) Niezależną kinową wersję baśni o królowej śniegu wyprodukuje studio Disneya. Kasety wideo i DVD z filmem Grinch Świąt nie będzie w ciągu pierwszych sześciu dni od wprowadzenia na rynek zarobiły (na sprzedaży i w wypożyczalniach) około 145 milionów dolarów. To największy dochód z pierwszego tygodnia ze wszystkich dotychczasowych filmów aktorskich z wyjątkiem Titanica. Kiedy 11-letni Warwick Davis (poniżej 90 cm wzrostu) zagrał w Powrocie Jedi młodego Ewoka, nie miał żadnego doświadczenia aktorskiego. Zwrócił jednak na siebie uwagę Lucasa, który wymyślił dla niego osobną historię i Davis zagrał główną rolę w Willow. Teraz, po 13 latach od premiery, Willow trafił na DVD. Co prawda film nie stał się aż takim przebojem jak Gwiezdne wojny, ale zyskiwał widzów po wielokrotnych emisjach telewizyjnych i wydaniu na kasetach VHS. Treść jest prosta: Willow (Davis), spokojny rolnik, próbuje zwrócić znalezione przypadkiem dziecko gigantów (czyli normalnych ludzi). Po drodze spotyka znakomitego szermierza Madmartigana (Val Kilmer), a także skrzaty, potwora, złą czarownicę i dobrą czarodziejkę. Wszystko dobrze się kończy, naturalnie, z wyraźnym przesłaniem, że bohaterstwo nie zależy od rozmiarów. DVD oprócz filmu (poprawionego cyfrowo) nie zawiera wielu dodatków: trzy trailery kinowe, osiem telewizyjnych, galerię 45 fotografii i dwa filmiki dokumentalne. Jeden z nich to 17-minutowy From Morf to Morphing: The Dawn of Digital Filmmaking, w którym Lucas i Howard (reżyser) opisują problemy przy realizacji efektów specjalnych, a jeden z techników opowiada, jak stosowano technikę morfingu. Drugi film to 21-minutowy dokument z realizacji Willow, zatytułowany Willow: The Making of an Adventure. Dołączono także głosowy komentarz samego Davisa, który opowiada mnóstwo anegdotek i historii o aktorach, twórcach i samej produkcji, a także odpowiada na najczęściej zadawane pytania fanów. Warto. Ukazało się wydanie specjalne na DVD filmu Arnolda Schwarzeneggera Pamięć absolutna wszyscy chyba pamiętamy historię o pewnym znudzonym osobniku, który postanawia zakupić i wszczepić sobie emocjonujące wspomnienia z wakacji. Udaje się w tym celu do 8

9 odpowiedniej firmy; wirtualne wspomnienia (a może rzeczywistość) obejmują lot na Marsa, szpiegowskie akcje, spiski, wreszcie ratowanie planety. Specjalne wydanie zapakowane jest w metalowe pudełko pomalowane w marsjańską barwę, a na dysku oprócz cyfrowo poprawionego filmu umieszczono zwykłe w takich przypadkach dodatki i komentarz dźwiękowy rozmowę Schwarzeneggera z reżyserem Paulem Veerhovenem. Dwie legendy filmu sf, bohaterowie Star Treka, przez ponad godzinę rozmawiali swobodnie (bez scenariusza), dzięki czemu powstał film Mind Meld: The Secrets Behind the Voyage of a Lifetime. Ta podróż z tytułu to właśnie Star Trek, a rozmówcy to William Shattner (eks-kapitan Kirk) i Leonard Nimoy (eks-pan Spock). Rozmowa odbyła się w domu Nimoya i właściwie dotyczy życia, nie filmu. Nimoy opowiada, jak walczył z alkoholizmem, Shattner jak przeżył śmierć ojca i żony. Wspominają, jakie skutki (czasem dramatyczne) dla życia rodzinnego miał dla nich udział w serialu. Mind Meld wydano na kasecie i DVD, i właściwie jest to lektura obowiązkowa dla trekkerów. Tyle że nie dowiedzą się wiele o samym Star Treku, za to bardzo dużo o obu ludziach, którzy wspominają dawne lata. Warto. Kaseta i dysk (z pewnymi dodatkami) dostępne są na stronie Shattnera ( Dowolna retrospektywna antologia, jeszcze o tytule tak ambitnym jak wydana w listopadzie pod redakcją Orsona Scotta Carda Masterpieces: The Best Science Fiction of the Century, naraża się na krytykę doboru tekstów. Card jednak zebrał kilka prawdziwych perełek i znakomitych nazwisk. Ze znanych u nas, w antologii zmieścił się George R.R. Martin z Piasecznikami, Ray Bradbury z Ciemnoskórzy byli i złotoocy (to jedno z opowiadań Kronik marsjańskich), jest Tunel pod światem Frederika Pohla (koszmar marketingowy), Ukorz się pajacu, rzecze Tiktaktor Harlana Ellisona (znakomity tekst m.in. o cenie, jaką płaci się za bunt), czy rewelacyjne Dziewięć miliardów imion boga Arthura C. Clarke a z zabójczym końcowym zdaniem. Jest też Ci, którzy odchodzą z Omelas Ursuli K. Le Guin tekst bez fabuły i bez postaci, ale na długo pozostający w pamięci. Theodore Sturgeon prezentowany jest tekstem A Saucer of Loneliness (romantyczna, sentymentalna wersja pierwszego kontaktu), Isaac Asimov przez Robot Dreams (dr Calvin spotyka robota, który potrafi śnić), Robert Silverberg przez Passangers (jak sobie radzić w życiu, kiedy obcy potrafią w każdej chwili przejąć pod kontrolę ludzkie ciała). Jest opowiadanie Eurema s Dam R.A. Lafferty ego (jak zawsze zabawne) i Inconstant Moon Larry ego Nivena o końcu świata. Harry Turtledove w The Road Not Taken prezentuje motyw inwazji, ale przez obcych mniej zaawansowanych technicznie od ludzi, natomiast One George a Aleca Effingera to opowieść o bohaterze kosmosu, który zaczyna nabierać przekonania, że ludzie są samotni we wszechświecie. I tak dalej łącznie 27 tekstów. Oczywiście, naturalne ograniczenia wydawnicze sprawiły, że wiele trzeba było pominąć (za co Card przeprasza czytelników). Brakuje na przykład a szkoda Kwiatów dla Algernona Daniela Keyesa, nie ma Dicka ani Sheckleya. Mimo to warto. Steve Niles, scenarzysta komiksów m.in. Hellspawn, Spawn: The Dark Ages i drugiej części filmowego Spawna ma wydawać nowy komiks Fused! razem z rysownikiem Natem Jonesem, inkerami Kevinem Conradem i Richem Bonkiem oraz kolorystą Toddem Broekerem. Komiks ma opowiadać o inżynierze robotyki, który w wyniku działań pewnego naukowca zostaje trwale zespolony z eksperymentalnym kombinezonem (a raczej egzoszkieletem). Pierwszy numer już w marcu. C.J. Cherryh wydała pod koniec roku piąty tom cyklu, rozpoczętego od Przybysza i Najeźdźcy o trudnym kontakcie z wojowniczą rasą atevi. Ambasadorem ludzkości jest na planecie atevich Bren Cameron, paidhi. Co prawda jego praca staje się powoli rutyną stosunki są niezłe, działa już wspólna stacja kosmiczna, kosmolot jest w budowie. Kiedy rozpoczyna się powieść, zatytułowana Defender, Cameron mieszka na stacji kosmicznej. Jednak przywódca atevich, lord Tabini, wygłasza oficjalnie pewne osobliwe opinie o przyszłości, potem sytuacja się komplikuje i Cameron zaczyna pojmować, że ktoś stara się dotrzeć do atevich za jego plecami. Powieść jest niezła, choć akcja toczy się głownie w kręgach dyplomatycznych, dotyczy spisków, intryg itp. Warto, choć wielbiciele Cherryh będą z pewnością czekać na kolejny tom. 9

10 Niedokończona powieść Douglasa Adamsa, Salmon of Doubt, zostanie wydana w rocznicę śmierci pisarza. Jest to podobno szósta część trylogii Autostopem przez Galaktykę, zredagowana na podstawie plików znalezionych w komputerze Adamsa. Jego agent, Ed Victor, zdradził, że na twardym dysku znaleziono wiele wersji tekstu. Adams pracował nad powieścią przez 11 lat, wciąż niezadowolony z efektów. Oprócz tekstu powieści w tomie znajdą się także artykuły prasowe, wykłady, teksty z jego strony internetowej i teksty radiowe, jak również scenariusz Autostopem przez Galaktykę. Mimo zaawansowanego wieku 81 lat, legendarny twórca sf Ray Bradbury wciąż ma liczne plany na przyszłość ma jeszcze w sobie kilka książek, jak to określił w wywiadzie. W listopadzie ukazała się jego nowa powieść From the Dust Returned: A Family Remembrance, wkrótce zapowiadany jest zbiór opowiadań One More for the Road. Wydał też zbiór esejów, wierszy, opowiadań oraz fragment scenriusza, zatytułowany A Chapbook for Burnt-Out Priests, Rabbis, and Ministers. Vernor Vinge jest w Polsce mniej znany od swojej byłej żony, Joan Vinge. Oboje jednak piszą fantastykę i to nieźle. Na sam koniec roku ukazało się w USA hardcoverowe wydanie opowiadań Vernora pod informacyjnym tytułem The Collected Stories of Vernor Vinge, zawierające 17 tekstów pochodzących z okresu od początków kariery pisarza, w latach sześćdziesiątych, aż do dzisiaj w tym jedno napisane specjalnie dla tego zbioru. Vernor Vinge jest z wykształcenia specjalistą od komputerów i wiele opowiadań pokazuje jego zainteresowania komputerami i sprzęgiem umysł-maszyna. Bookworm, Run! na przykład opisuje szympansa z wysoko specjalizowanym łączem do potężnej bazy danych. Do takiego łączenia służy tajemniczy artefakt w Gemstone, a The Long Shot to historia o sterowanym biokomputerem statku z zalążnikami, wysłanym w trwającą lat misję kolonizacyjną. W nowym opowiadaniu, Fast Times at Fairmont High, występują uczniowie ósmej klasy, którzy pracują nad szkolnym projektem w świecie bliskiej przyszłości, gdzie wszyscy mają bezpośrednie, bezprzewodowe połączenie umysłowe z siecią. Inne opowiadania: The Peddler Apprentice czy The Ungoverned dzieją się w świecie postkatastroficznym, The Barbarian Princess rozgrywa się na obcej planecie, gdzie z wolna powstaje cywilizacja techniczna, a społeczeństwo łączy powszechnie czytany magazyn pulpowej fantastyki. The Blabber osadzony jest w tej samej przyszłości, co nagradzane Ogień nad otchłanią i A Deepness in the Sky. Całość rzeczywiście dobra. Al Sarantonio, dość popularny ostatnio i wyróżniany autor, przygotował antologię Redshift: Extreme Visions of Speculative Fiction, która jak przyznaje we wstępie miała być czymś w rodzaju Niebezpiecznych wizji Ellisona, antologii z 1967 roku, która zmieniła oblicze sf. Częściowo mu się to udało. Zebrał trzydzieści tekstów, unikając zamieszczania słabych opowiadań wybitnych autorów (co zdarza się antologistom), a nowych dobierał, kierując się realną wartością literacką ich tekstów, a nie tym, czy autorzy są obiecujący. Niebezpieczne wizje łamały liczne tabu Redshift tego nie czyni, a to dlatego, że mury już runęły, getto nie istnieje. Na przykład liczne opowiadania traktują o seksie, traktowanym dostatecznie dosłownie, by szokować kilkadziesiąt lat temu ale nie dzisiaj. Najdłuższy (zasłużenie) tekst antologii, Cleopatra Brimstone Elizabeth Hand jest politycznie niepoprawny i dosłowny seksualnie, znakomity i chyba już nie szokujący. Bardzo nie-pc jest Viewpoint Gene a Wolfe a (o współczesnym mega-państwie, mediach i ludziach, którzy okradają innych ludzi). Road Kill Joego Haldemana z kolei napisane jest z lodowatą obojętnością, która czyni je prawie nieznośnym. W antologii występują także (m. in.) Michael Moorcock, Joyce Carol Oates, Thomas M. Disch, Ursula K. Le Guin czy Dan Simmons. Całość znakomita i godna polecenia. James Horner jest obecnie jednym z najpopularniejszych kompozytorów muzyki filmowej (pracował m.in. przy Star Treku II i III, Aliens, Kokonie, Willow, Raporcie Pelikana czy Stanie zagrożenia). Zaczynał w latach 80 przy filmach klasy B, realizowanych przez Rogera Cormana. Obecnie ukazała się płyta z muzyką jego pierwszych chyba filmów: Battle Beyond the Stars i Humanoids from the Deep. Z pierwszego pochodzi 16 utworów, z drugiego 15 (łącznie prawie 77 minut muzyki). I chociaż fachowcy 10

11 zauważą podobieństwo do motywów użytych w Star Trek II: Gniew Khana i Aliens, to jednak Battle... i Humanoids... były o wiele wcześniejsze (oba nakręcono w 1980). I mimo czasami pewnych braków wykonania, warto posłuchać, by się przekonać, że już dwadzieścia lat temu James Horner był dobrym (choć jeszcze nie wielkim) muzykiem. Dla wielu entuzjastów muzyki filmowej jednym ze szczytowych dokonań są melodie towarzyszące filmom o potworach z lat trzydziestych i czterdziestych. Wiele z nich skomponował Hans J. Salter i niedawno wydano album jego utworów, zatytułowany Legendary Hollywood: Music Composed by Hans J. Salter. Pierwsza połowa poświęcona jest motywom z Mayi, filmowanej w Indiach i wykorzystującej ludową muzykę indyjską (a raczej to, co Salter za taką uważał). Horror Rhapsody jeden uwtór na dysku łączy motywy Syna Frankensteina (1939), Ręki mumii (1940), Black Friday (1940) i Man Made Monster (1941). Całość jest niezwykle nastrojowa, horrorowa i znakomita. Warto. Prawie miesiąc przed premierą filmu ukazał się album z muzyką Drużyny Pierścienia, pierwszej z trzech części ekranizacji Władcy Pierścieni Tolkiena. Zwiera 18 melodii, od miłej (ewidentnie opartej na źródłach celtyckich) Concerning Hobbits, po groźniejsze, z chórami The Black Rider czy mroczne A Knife in the Dark i A Journey in the Dark. Wesołe tony powracają w Many Meetings, mistyczne w Lothlorien. Dwie piosenki napisała znana irlandzka wokalistka Enya. W The Council of Elrond Enya śpiewa w języku elfów sindarin, a w zamykającym album May It Be w sindarinie i po angielsku. Kompozytorem większości utworów jest jednak Howard Shore. Całość wydaje się nieco przytłaczająca i dość heroiczna może nawet do przesady. Ale posłuchać warto. Zabawnym pomysłem są różne wersje okładki albumu raj albo i przekleństwo kolekcjonerów. Trwają już prace nad grą wideo Shrek Kart- -Racing, w której do wyścigów można wybrać jedną z czterech głównych postaci: księżniczkę Fionę, lorda Farquaada, Osła i oczywiście Shreka. Grę przygotowuje TDK Mediactive, a na rynek powinna trafić w marcu 2002 na konsole GameBoy Advance. Powinien to być miły dodatek do Shrek: Fairy Tale Freakdown, która od 6 listopada jest sprzedawana na nowe konsole Xbox. TDK Mediactive zakupiła prawa do postaci, zanim jeszcze film był gotowy. Ryzyko było spore, ale na pewno się opłaci. Twórcy gier, American McGee i Dave Taylor, zamierzają stworzyć cykl gier wideo opartych na filmach Mali agenci i jego planowanej drugiej części Spy Kids 2: Island of Lost Dreams. Pierwsza z nich powinna trafić do sklepów równocześnie z premierą drugiego filmu, na konsolę GameBoy Advance. Studio komputerowe, które zajmie się produkcją i dystrybucją, Carbon6, zakupiło ostatnio prawa filmowe i telewizyjne do kilku gier, w tym Duke Nukem, American McGee s Alice, Max Payne i Nocturne. Steve Jackson i jego firma, Steve Jackson Games, znana jest z systemu GURPS (co znaczy General Universal Role Playing System), który teoretycznie nadaje się do absolutnie każdego świata. Opisy kolejnych wersji (tzw. Worldbooks), których Jackson wydał ponad 150, to oprócz dość ogólnych GURPS: Fantasy i GURPS: Space, obejmują też GURPS: Cyberpunk, GURPS: Steampunk (to mniej więcej fantastyka w stylu Verne a czy Wellsa), miejsca istniejące realnie (GURPS: Rome czy GURPS: Japan) i wymyślone (GURPS: Riverworld czy GURPS: Discworld), a nawet światy innych systemów (GURPS: Vampire: The Masquerade czy GURPS: Deadlands). Ostatnio Jackson postanowił zmieszać istniejące style i stworzył nowe GURPS: Screampunk (łączący historię i horror gotycki) oraz GURPS: Cthulhupunk (kombinacja świata Lovecrafta i Gibsona). Oba podręczniki zawierają opis świata, przykładowe postacie, kilka przykładowych przygód itd. W zasadzie można je uznać za dodatki do (GURPS- -owego) cyberpunku i steampunku, pozwalającymi dołożyć do gier element horroru. Szkoda, że grafika nie jest najlepsza, a Screampunk dodatkowo bardzo 11

12 cienki (32 strony). Ale całość ciekawa. Cthulhupunk kosztuje 23 dolary, Screampunk 9 dolarów. Znane studio komputerowe Activision pracuje nad grą wideo Blade 2, opartą na zapowiadanym sequelu filmu Blade o bohaterze komiksów Marvela. W filmie główną rolę zagrał Wesley Snipes. Gra przygodowa i przeznaczona na konsole PlayStation 2 i Xbox, pozwala graczowi (przyjmującemu rolę pół człowieka, pół wampira, czyli Blade a właśnie) walczyć o ocalenie ludzkiej rasy. Star Wars: Galactic Battleground to galaktyczna odmiana popularnego Age of Empires II Microsoftu, firmowana oczywiście przez LucasArt. Ta strategia czasu rzeczywistego pozbyła się historycznych korzeni, zastępując je znanymi fanom realiami bardzo odległej galaktyki. Do dyspozycji mamy sześć cywilizacji: Sprzymierzenie Rebelii, Wookieech i Imperium Galaktyczne (z klasycznej trylogii) oraz Gungan, Naboo i Federację Handlową (z Mrocznego widma). Klasycznie należy gromadzić żywność, surowce itd., po czym wznosić nowe konstrukcje i poszukiwać nowych technologii. Cywilizacje przechodzą przez cztery okresy rozwoju. Chętni do wojen mogą budować dziesiątki jednostek, droidów, szturmowców czy śnieżnych śmigaczy, i w walce zwyciężać przeciwników. Ci, którzy wolą postępować zgodnie z sugestiami Yody (i korzystać z Mocy tylko dla obrony) mogą albo zebrać wszystkie holocrony Jedi, albo wznieść potężny monument (jednego i drugiego trzeba bronić przez 100 kolejek). Wiele jednostek i elementów Battlegrounds to przeróbki odpowiedników z Age of Empires. Mimo podobieństw, jest dość nowych pomysłów, by usprawiedliwić kilka zarwanych nocy. Wymagania nie takie wysokie: procesor 233MHz, min. 32MB RAM, 4MB karta graficzna. Cena 50 dolarów. 26 grudnia, a nie w styczniu, jak zamierzano, pojawi się na amerykańskim rynku (a wkrótce potem zapewne również na naszym) dziesiąta już część przeboju firmy Square, gra wideo Final Fantasy. Grę wprowadzono na rynek w Japonii już w lipcu i w ciągu czterech dni sprzedano 90% z ponad dwóch milionów kompletów, jakie trafiły do sklepów. Final Fantasy X to pierwsza gra na konsolę PlayStation 2, która przekroczyła 2 miliony sprzedanych kopii. W grze główny bohater Tidus, który przeżył zniszczenie swej ojczyzny, spotyka w ruinach młodą kobietę Yunę i wspólnie wyruszają, by pokonać złą siłę zwaną Sin. W wersji amerykańskiej głosów postaciom użyczą James Arnold Taylor i Hedy Burress. Wizards of the Coast wydali podręcznik do gry RPG opartej na cyklu Koło czasu Jordana. To samodzielna gra, z mechaniką d20, forsowaną ostatnio przez Wizardów. Całość zbliżona jest nieco do D&D, ale nie trzeba znać tamtej Wheel of Time jest rzeczywiście osobna. Każda postać ma sześć cech (punktowanych od 3 do 18), a unikanie pułapek czy walka rozstrzygane są rzutem dwudziestościennej kostki. Gracz ma do dyspozycji tylko dwie rasy: ludzi i ogrów. Świat został już opisany dość precyzyjnie przez Jordana, więc podręcznik przypomina tylko ogólne zasady i wprowadza uzupełnienia. Zagrożeniem była mechanika d20, przeznaczona raczej do gier walki. Tu jednak udało się autorom (Charles Ryan, Steven Long, Christian Moore i Owen K.C. Stephens) zachować nastrój książek. Niektóre zmiany są dość dyskretne: na przykład w powieściach głowni bohaterowie nie noszą zbroi. Aby to wprowadzić, w grze nie występuje cecha klasa zbroi, zmieniona przez ogólny termin obrona (defense), opisująca naturalną zdolność unikania niebezpieczeństwa, rosnącą z doświadczeniem i niezależną od ewentualnie posiadanej zbroi widać, że autorzy naprawdę chcieli połączyć d20 ze światem Jordana. Brakuje niestety dość ważnych czarnych charakterów Przeklętych. Szkoda. Ale i tak pomysł ciekawy, a realizacja udana. Lucasfilm wystąpił do sądu z pozwem przeciwko producentom pornograficznej wersji Star Wars, zarzucając im, że ich film jest zbyt podobny do oryginału, że widzowie mogą odnieść mylne wrażenie, iż Lucas sponsorował czy wręcz produkował ten film. Producent, Media Market Group, broni się twierdząc, że ich film Star Ballz to animowana parodia wykorzystująca motywy wielu filmów sf. 12 grudnia twórcy oryginalnego serialu Star Trek wystawili w sieci na aukcję część swych osobistych kolekcji historycznych rekwizytów. Wśród nich był jedyny pozostały jeszcze model USS Enterprise (sprzedany za dolarów), używany na planie filmu, trikorder Spocka (45 tys.), modele fazerów (45 tys.), oryginalne scenariusze itd. Eksponaty pochodziły z kolekcji Matta Jeffriesa, Herberta Solowa, Harlana Ellisona i innych Zyski przeznaczono w całości na cele dobroczynne. 12

13 Back to the Future był jednym z najzabawniejszych i najbardziej udanych filmów o podróży w czasie. Jak pamiętamy, wehikułem czasu był lekko przerobiony samochód Delorean. Ostatnio firma Corgi (znana z modeli samochodzików) wyprodukowała właśnie Deloreana (w skali 1:36), do którego dołączana jest figurka doca Browna. Corgi ma spore tradycje w takich filmowych pojazdach wprowadził na rynek np. Batmobil czy Astona Martina należącego do Jamesa Bonda (z katapultą i chowanymi karabinami maszynowymi). Delorean jest skromniejszy drzwi otwierają się (do góry), wnętrze przedstawiono dosyć dokładnie, z tyły można umocować pałąk, który w pierwszym filmie posłużył do przekazania energii pioruna. Szkoda, że kółka są plastikowe (a nie metalowe z gumowymi oponami, jak dawniej w zabawkach firmy). Doc Brown jest gorzej wykonany i chyba trochę za duży jak na skalę modelu. Ale i tak całość wygląda nieźle choć kosztuje 15 funtów. 13 grudnia, prawie tydzień przed premierą, producent filmu na podstawie Władcy Pierścieni, New Line Cinema, zorganizował specjalny pokaz, z którego dochód ma być przeznaczony dla rodzin ofiar zamachu na World Trade Center. Bilety kosztowały po 250 dolarów, była też dostępna pewna ograniczona ilość biletów po 500 dolarów, która uprawniała do udziału w poprzedzającym projekcję koktajlu z gwiazdami. W listopadzie otwarto w Toronto wystawę rekwizytów i kostiumów z filmu. Tłumy zwiedzających mogły oglądać m.in. model domu (norki) hobbita, gliniane kubki, narzędzia, biżuterię i skórzaną odzież, broń, meble i salę tortur. Wystawiono też zdjęcia, portrety, rysunki i szkice Alana Lee i Johna Howe. Jeszcze przed premierą filmu pojawiły się na rynku zabawki związane z Władcą Pierścieni. Firma Sideshow Toy ( przygotowuje na tę okazję serię szczegółowych i dokładnych miniatur broni, zbroi i postaci. Jednym z jej elementów są zestawy hełmów w skali 1:4. Zostały one zaprojektowane przez tych samych specjalistów, którzy tworzyli oryginalne rekwizyty. Zestaw I składa się z hełmów orków (Orc Hide Helm, Orc Crowfaced Helm, Orc Squinter Helm i Orc Trapjaw Helm). Inne to zestawy hełmów elfów, wojowników i innych postaci. Razem z podstawką (z autografem autora) hełm ma ok. 15 cm. Znakomita pamiątka i prezent niestety, cena nie zachęca. Zestaw 4 hełmów kosztuje 100 dolarów. PWC 4 listopada podczas World Fantasy Convention w Montrealu wręczono World Fantasy Award. Przyznawane są częściowo na podstawie głosowania, częściowo głosami jury, do którego w tym roku weszli Steven Erikson, Paula Guran, Diana Wynne Jones, Graham Joyce i Jonathan Strahan. Oto zwycięzcy: za dokonania życia: Philip José Farmer i Frank Frazetta; powieść: Declare Tima Powersa i Galveston Seana Stewarta (remis) nowela: The Man on the Ceiling Steve a Rasnica Tema i Melanie Tem; opowiadanie: The Pottawatomie Giant Andy ego Duncana; antologia: Dark Matter: A Century of Speculative Fiction from the African Diaspora, red. Sheree R. Thomas; 13

14 zbiór opowiadań: Beluthahatchie and Other Stories Andy ego Duncana; grafik: Shaun Tan; nagroda specjalna dla profesjonalisty: Tom Shippey za J.R.R. Tolkien: Author of the Century; nagroda specjalna dla nieprofesjonalisty: Bill Sheehan za At the Foot of the Story Tree: An Inquiry Into the Fiction of Peter Straub. Legendarny autor sf, Arthur C. Clarke, został wyróżniony przez Space Frontier Foundation podczas bankietu na swoją cześć w Playboy Mansion w Los Angeles. Obecni byli m.in. Tom Hanks, James Cameron, Hugh Heffner, astronatuta Edwin Buzz Aldrin (drugi człowiek na Księżycu) oraz Dennis Tito (pierwszy kosmiczny turysta). Clarke przesłał swoje wystąpienie na kasecie wideo. Wyjaśnił, że ze względu na dolegliwości po przebytej w młodości chorobie Heinego-Mediny, porusza się już tylko na wózku i prawdopodobnie nie opuści już swego domu w Sri Lance. Clarke ma 83 lata. Nagrodę Jamesa White a, nazwaną tak na pamiątkę jednego z najbardziej popularnych pisarzy irlandzkich, przynaje się za opowiadanie fanowskie. Nagroda składa się ze skromnych 150 dolarów i statuetki. W tym roku trafiła do Davida D. Levine a za jego opowiadanie Nucleon. Opowiadanie będzie wydrukowane w Interzone, wiodącym brytyjskim magazynie sf. Wpłynęło ponad sto zgłoszeń. Cordwainer Smith Rediscovery Award dla twórcy zasługującego na ponowne odkrycie, wręczono synowi brytyjskiego autora i filozofa Olafa Stapledona, autora Last and First Men, Star Maker, Dziwnego Johna i Syriusza. 5 listopada John Stapledon przyjął nagrodę podczas spotkania zorganizowanego przez Science Fiction Foundation w bibliotece uniwersytetu w Liverpoolu. Ursula K. Le Guin oraz Louise Marley wyróżnione zostały nagrodą Endeavour za wybitną książkę fantasy lub science fiction autorstwa pisarza z północno zachodnich stanów (z wybrzeża Pacyfiku). Le Guin (mieszkającą w Portland, stan Oregon) nagrodzono za The Telling, Marley (z Redmond, stan Washington) za The Glass Harmonica. PWC Konrad T. Lewandowski o Rafale A. Ziemkiewiczu Wyniki Rankingu Tysiąclecia, zamieszczonego w Informatorze GKF nr 150 zaskoczyły mnie i zdumiały. Zaskoczyły mile, dobrym wynikiem Noteki 2015 i miejscem Lewandowskiego obok Julesa Verna. Ani mi w głowie postało, że w ogóle mogę być w takim rankingu odnotowany, więc mimo iż wieść o jego rozpisaniu do mnie dotarła, wyrzuciłem sprawę z pamięci. Tym większe moje zaskoczenie. Ze zdumienia zaś trzy razy przecierałem oczy i czytałem ranking pozycja po pozycji... Wzrok nie kłamał, brak nazwiska Ziemkiewicz nie był skutkiem trafienia tegoż w ślepą plamkę na dnie oka. Rafała A. Ziemkiewicza w Rankingu Tysiąclecia nie odnotowano. RAZ nie załapał się nawet na dolny poziom szumu statystycznego, czyli 1-2 głosy. Co się do kata stało?! Za co ten człowiek dostał aż trzy Zajdle?!! 14

15 Może to ranking był skopany/do dupy/nieistotny? Za mało ludzi głosowało? Ano policzmy: gdy się robi rankingi przedwyborcze dla 39 mln obywateli Polski, próba reprezentatywna wynosi osób. Stosując tę proporcję wobec Fandomu, którego liczebność skrajnie optymistycznie ustalmy na 50 tys., otrzymujemy 2 osoby. Ponieważ jednak w statystyce proste proporcje nie obowiązują, próba reprezentatywna dla Fandomu (utożsamianego z czytelnikami fantastyki) będzie rzędu osób. W Rankingu Tysiąclecia głosowało 89 osób. Wyniki są zatem statystycznie reprezentatywne. [...] Prawdziwa wydaje się odpowiedź najprostsza: ludzie, którzy głosowali w tym rankingu, po prostu nie pomyśleli o Rafale, gdy zastanawiali się nad pisarzem i utworem najwybitniejszym, na miarę tysiąclecia. Nie pomyślało o RAZie tak wiele osób, że można tę sumę faktów uznać za regułę obiektywną: Rafał A. Ziemkiewicz znaczącym pisarzem nie jest. Za co więc, powtórzę, RAZ dostał trzy Nagrody Zajdla? Za publicystykę to jedyne logiczne wyjaśnienie. Fani docenili utwory Rafała jako dzieła stanowiące celny komentarz do sytuacji politycznej w roku ich wydania. W szerszej skali czasu, zwłaszcza w perspektywie tysiąclecia, ranga utworów RAZa spadła do zera. Tak jest z publicystyką bieżące problemy, którymi ona się zajmuje, z reguły tracą znaczenie w miarę upływu czasu. Proces ten zachodzi tym szybciej, im szybciej zmienia się sytuacja, która daną publicystykę wydała. RAZ wbrew swym chęciom nie zdołał zostać wyjątkiem. [...] Twórczość RAZa starzeje się bardzo szybko Władca szczurów, Wybrańcy bogów to już ramoty, podobnie jak Pieprzony los kataryniarza, zaś Walc stulecia i Czerwone dywany po 11 września to już całkiem inne książki wiele straciły na profetyzmie... Nie wszystko można jednak wyjaśnić publicystycznym zacięciem, sprawa sięga głębiej. Rafał jest pisarzem niezdolnym do oryginalności. [...] Przejawia się [to] u RAZa w nieustannym naśladowaniu tego co nośne w latach 80. twórczości Zajdla, w 90. idei Korwina-Mikke, potem cyberpunku, a wreszcie Przewodasa (vide opowiadania o red. Aleksandrowiczu). [...] Wynika stąd znacząca nauka dla młodych pisarzy pierwsi mogą zdumiewająco szybko stać się ostatnimi oraz warto się czasem zbłaźnić, choćby w Skandalach, po to by odnaleźć coś własnego. [...] Konrad T. Lewandowski [skróty od redakcji] Trudno zostawić list KTLa bez szczątkowego choćby komentarza. Pomijam opinię o prozie Rafała A. Ziemkiewicza, w końcu każdy ma prawo do własnego zdania. Jeśli jednak na Forum Fandomu podczas dyskusji o regulaminie nagrody im. Janusza A. Zajdla kiedykolwiek potrzebny byłby argument za nieujawnianiem dokładnych (poza zwycięzcą) wyników, trudno o lepszy niż ten list. KTL wyciąga bowiem bardzo daleko idące wnioski na podstawie rozważań statystycznych, przy czym o statystyce jak się zdaje jedynie słyszał. Przy próbce 89 osób (to rzeczywiście jest próbka statystyczna nawet jedna osoba jest taką próbką) wynik KTL mieści się w granicach błędu. Niestety. PWC 15

16 Lata OKMFiSF Było to bodajże na początku 1978 roku, kiedy przy kolejnej wizycie w salonie wydawnictwa Iskry, najpoważniejszego wówczas wydawcy fantastyki, dostrzegłem na ladzie niewielkie ulotki z zaproszeniem do klubu Ubab w akademiku przy ulicy Kickiego, na spotkania Ogólnopolskiego Klubu Miłośników Fantastyki i Science Fiction (OKMFiSF). Wśród licznych atrakcji, jakie Klub obiecywał zainteresowanym, znalazła się również giełda książek. Dziś, kiedy pięciotysięczny nakład wielu tytułów ledwie się sprzedaje do końca, najczęściej dopiero po przecenie, trudno uwierzyć, że kiedyś nakłady kilkudziesięciotysięczne rozchwytywano w parę dni. Tym zaś, którzy się spóźnili, pozostawało szperanie w nielicznych antykwariatach albo no właśnie: giełda książki OKMFiSF. Zasady były proste: wystawiający książki kładł na nich kartkę z cenami wywoławczymi, prowadzący zaś sięgał po kolejne stosy, odczytywał ceny, następowała (albo nie) licytacja, oferujący najwyższą cenę wpłacał ją kasjerowi i odbierał książkę, natomiast po giełdzie wystawcy odbierali nie sprzedane książki oraz uzyskane kwoty z potrąceniem prowizji klubowej. Bardzo proste, choć chyba niezbyt legalne. Ale kto wtedy o tym myślał. Giełda miała swoich stałych bywalców, którzy z błyskiem w oku przyglądali się wyciąganym z teczek i toreb eksponatom, w nadziei na jakiegoś białego kruka. No i były takie... Wysokie ceny osiągał Sezam Lema, Misja międzyplanetarna Van Vogta, Człowiek w labiryncie Silverberga zresztą cała tzw. pierwsza seria Iskier cieszyła się ogromną popularnością. Wszyscy milkli, kiedy w dłoniach prowadzącego giełdę pojawiał się któryś z tomów trylogii międzygwiezdnej Borunia i Trepki, względnie Władcy Pierścieni. Nie do nich jednak należał rekord ceny uzyskanej na giełdzie. Najwyższą sumę zapłacono za Przez ocean czasu Korewickiego; był to zresztą jedyny przypadek oferowania tej książki. Zresztą inna polska książka, Zaziemskie światy Umińskiego, też potrafiła rozbudzić emocje; przyczyniły się do tego dzieje wydania, które po druku leżało w magazynach przez kilka lat, czekając na odwilż roku Ach, gdzie te czasy... Myliłby się jednak, kto by sądził, że działalność OKMFiSF ograniczała się do giełd książki. Odbywały się spotkania z pisarzami, którzy zresztą też należeli do klubu, wielce sobie ceniąc możliwość bezpośredniego kontaktu z odbiorcami swej twórczości. Zresztą granica między autorami a czytelnikami w fantastyce od zawsze jest dość umowna; niemal każdy fan z czasem sięga po pióro (obecnie klawiaturę), a nawet cenieni autorzy nie wypierają się fandomu. W OKMFiSF aktywnie działali Krzysztof Boruń, Andrzej Trepka, Marek Oramus; bywali Janusz Zajdel i Adam Wiśniewski-Snerg. Spotkania z nimi stanowiły atrakcję pierwszych polskich konwentów zorganizowanych siłami fandomu: w latach 1977 i 1978 w Warszawie, w 1979 w Łodzi, wreszcie w 1980 roku w Krakowie. 16

17 W konwencie z roku 1977 nie brałem udziału, nie wiedząc jeszcze o istnieniu Klubu. Następny, rok później, połączony był z imprezą międzynarodową pod nazwą Orbity Przyjaźni ; wzięło w niej udział wielu znanych autorów z tzw. demoludów (np. Kirył Bułyczow), ale także np. Kanadyjka Elizabeth Vonarburg oraz Szwed Sam Lundwall, pisarz, choć bardziej znany jako działacz fandomu. Zresztą w czasie późniejszych kontaktów międzynarodowych okazało się, że niemal w każdym kraju są tacy etatowi przedstawiciele fandomu sf: w ZSRR Jeremi Parnow, w Czechosłowacji Josef Nesvadba, w Rumunii Ion Hobana, w Bułgarii Ljuben Diłow, we Francji Pierre Barbet. W Polsce najpierw etatowym reprezentantem był Czesław Chruszczewski, potem Konrad Fiałkowski, wreszcie... ale to już temat na jeden z następnych odcinków. Konwent łódzki był znowu tylko krajowy (choć wydaje mi się, że przyjechał jednak jakiś gość zagraniczny), a o konwencie krakowskim będzie następnym razem. Jeśli jednak ktoś z Czytelników odniósł wrażenie, że działalność fandomu pod koniec lat siedemdziesiątych rozkwitała swobodnie i bez ograniczeń, pomylił się bardzo. OKMFiSF miał dość duże możliwości działania, ponieważ był przybudówką jedynie słusznej organizacji studenckiej SZSP, dla której był pozycją w sprawozdaniu z działalności kulturalnej wśród studentów. To nic, że większość fanów lata studenckie miała jeszcze przed lub już za sobą; liczyła się sprawozdawczość. A ponieważ mocodawcy z SZSP zbytnio się nie czepiali programu działalności OKMFiSF, jakoś ta symbioza trwała. Klub zresztą korzystał ze sprzętu i innych środków udostępnianych przez SZSP. Mnie powierzono redagowanie biuletynu klubowego, wydawanego na powielaczu znajdującym się w Radzie Naczelnej SZSP na Ordynackiej. Robiło się to tak: trzeba było na maszynie przepisać tekst na matrycy, nie zapominając o wyłączeniu taśmy barwiącej. Następnie matrycę przekazywało się do powielarni i po jakimś czasie odbierało gotowy nakład. Następnie biuletyn był rozsyłany do członków zamiejscowych oraz rozdawany na imprezach klubowych. Wydałem tego coś ze dwadzieścia kilka numerów, a potem dałem spokój, bo nikomu poza mną nie chciało się pisać do biuletynu, a niezbyt dobrze się czuję jako człowiek-orkiestra. Zresztą do końca zdołałem uzyskać pełnej bazy adresowej Klubu, który w porywach miał liczyć dziesięć tysięcy członków, mnie natomiast udało się dotrzeć do kilkudziesięciu. Trzeba powiedzieć szczerze OKMFiSF wzorem dobrej organizacji nigdy nie był. Ale nic dziwnego, skoro była to pierwsza taka organizacja w Polsce, kraju bez tradycji fandomowych, ba, nawet bez dobrej znajomości kanonu zachodniej literatury fantastycznej. A mimo to Klub jakoś działał, organizował konwenty, a co więcej, dorobił się własnej serii fantastyki wydawanej przez Krajową Agencję Wydawniczą. I choć serię zapoczątkował Ósmy krąg piekieł Krzysztofa Borunia, to większość wydawanych w niej książek napisali debiutanci. Prawda, nie zawsze były to udane debiuty, ale znaczenia tego faktu nie sposób przecenić: oto po raz pierwszy wydawca przyjmował do publikacji dzieła autorów młodych, nie krzywiąc się, że daleko im do Lema... Nie bez wpływu na tę możliwość publikacji był fakt zatrudnienia w redakcji fantastyki KAW Andrzeja Wójcika, działacza OKMFiSF. Andrzej Wójcik to postać osobliwa: pozornie megaloman, lubiący coś znaczyć (do tego stopnia, że nawet podawał się za oficera SB), ale moim zdaniem leczący w ten sposób jakieś kompleksy. W każdym razie on był motorem powstania Klubu i chwała mu za to, choć nie lubił konkurencji. Poza nim w Klubie działali Grażyna Sanojca, Andrzej Krzepkowski, Jacek Rodek, Zbigniew Jonszta, Andrzej Pruszyński i wielu innych, wśród nich niżej podpisany. Formalnie podlegała mi wewnętrzna działalność wydawnicza, ale że poza owym nieszczęsnym biuletynem nic Klub nie wydawał, moje zainteresowania zaczęły kierować się ku kontaktom zagranicznym. Odpowiadał za nie Andrzej Pruszyński, ale bardziej interesowały go kraje francuskojęzyczne, toteż anglosaskimi mogłem się spokojnie zajmować. 17

18 Na początek, korzystając z adresów zamieszczonych w Who is Who, napisałem do kilkunastu wymienionych tam autorów z prośbą o ich bibliografie i biografie do archiwum klubowego. Odzew był wręcz masowy: nikt nie odmówił, a wielu autorów podawało nawet adresy swoich kolegów po piórze oraz agentów literackich, którzy również pomagali w nawiązaniu kontaktu. Jednak prawdziwym dla mnie przełomem miała stać się impreza odbywająca się w ostatnim tygodniu sierpnia 1979 roku w Brighton na południu Wielkiej Brytanii. O tym jednak w następnym numerze. Wiktor Bukato 18 Jeszcze wiêcej dinozaurów albo zasiêg w brzuchu Długo wahałem się, czy iść na Park Jurajski III. W końcu poszedłem, gdy film już schodził z ekranów. I co? I słusznie się wahałem. Choć, nie powiem, efekty specjalne robią wrażenie. Widać, że między drugim a trzecim Parkiem powstały Wędrówki z dinozaurami. Tym razem Crichton w ogóle nie brał udziału w projekcie (zdaje się, że naszkicował jedynie jakiś zarys fabuły), a nowelizacji, podpisanej nic nie mówiącym mi nazwiskiem, nie zamierzam brać do ręki. Spielberg też tym razem powierzył reżyserię jednemu ze swych wyrobników. Z zamysłu Crichtona musiało zostać niewiele trudno wyobrazić sobie, by renomowany pisarz wymyślił coś aż tak głupiego, jak wątek telefonu satelitarnego, który nadaje melodyjkę najpierw z brzucha dinozaura (i słychać ją na jakiś kilometr!), a potem z kupy tegoż (kwasoodporny, czy jak?!). Gdyby podano markę telefonu, wszystko byłoby jasne: kryptoreklama. Ale nie podano. Fabuła jest jeszcze gorsza, niż w dwójce, a sceny, w których ludzie uciekają, uciekają, uciekają, a ogromny dinozaur goni, goni, goni i dogonić nie może, przywodzą na myśl paradoks Zenona, zgodnie z którym Achilles nigdy nie dogoni żółwia. Tyle, że paradoksy filozoficzne kiepsko wypadają na ekranie. Podobne wrażenie robi scena, w której bohaterowie wydostają się na brzeg wyspy dokładnie w miejscu i w czasie lądowania ekspedycji ratunkowej. Najciekawsze, najzabawniejsze i zarazem najbardziej irytujące w tym filmie są jednak dinozaury. Ściślej niesamowite tempo ich ewolucji. Zaledwie kilka lat temu na Isla Sorna nie

19 było latających gadów (tak ogromnych stworzeń nie sposób przecież nie dostrzec) a teraz są, i do tego w zakończeniu odlatują na kontynent (będzie serial?). Zaledwie kilka lat temu raptory były drapieżcami na poziomie powiedzmy wilków (wcale inteligentnych stworzeń). Teraz nie tylko porozumiewają się ze sobą dość na wysokim stopniu abstrakcji, ale też są zdolne do uczuć wyższych czy przynajmniej czegoś w tym rodzaju (zbiorowa, nieomal społeczna ochrona jaj, nawet nie młodych!). Czy w czwartej cześci raptory, którym główny bohater przypisał inteligencję równą naczelnym (na jakiej podstawie? posiadania rozbudowanego aparatu głosowego?), będą już grzebać swoich umarłych? Nie zdziwiłbym się... Swoja drogą jak mam uwierzyć, że stworzenia, całymi dniami tropiące jaja, ukryte w torbie, więc zamaskowane także zapachowo, dały się nabrać na wołanie o pomoc, w tak oczywisty sposób dobiegające spomiędzy tych dziwnych istot, a nie gdzieś z zewnątrz? Że gady, anatomicznie niezdolne do przyjęcia pozycji klęczącej, zareagowały na uklęknięcie grupy zwierzyny/przeciwników? Że gipsowy odlew skamieliny wydaje taki sam dźwięk, jak układ kostny w żywym ciele? Do zawieszenia niewiary w tym filmie potrzebny byłby chyba pal (taki spod Azji Tuhajbejowicza)... Najzabawniejsze są jednak owe piórka na łbach raptorów. Filmowcy poszli tu za najnowszymi odkryciami, poczynionymi już po nakręceniu dwójki. Nie wiadomo jednak, czy wszystkie raptory je miały raczej nie, ten gatunek istniał bardzo długo, musiał rozpadać się na liczne odmiany. Tyle że w pierwszych filmach raptory tych piórek nie mają. To jak wyewoluowały? Pod wpływem lektury artykułów w Scientific American? Ktoś powie, że się pastwię. Fakt, pastwię się. I czerpię z tego przyjemność. Bodaj jedyną, jakiej ten film jest w stanie dostarczyć. Tadeusz Andrzej Olszański Jurassic Park III. Reż. Joe Johnston; obs. Sam Neill, William H. Macy, Alessandro Nivola, Téa Leoni, Laura Dern, Bruce A. Young, Trevor Morgan. Scen. Peter Buchman, Alexander Payne, JimTaylor; muz. Don Davis, John Williams; zdjęcia Shelly Johnson. Efekty specjalne: Industrial Light & Magic. Czas proj. 95 min. USA

20 Wiadomoœci Bucklandu nr 128 Frery 2001 Drodzy Czytelnicy, ze wzglêdu na bardzo wa ne wydarzenie, jakim z pewnoœci¹ jest œwiatowa premiera filmu W³adca Pierœcieni: Dru yna Pierœcienia, przedstawiamy Wam jego pierwsz¹ recenzjê spisan¹ przez naszego specjalnego wys³annika. Uwaga nasz recenzent nie zdradza adnych sekretów fabu³y, wiêc mo ecie czytaæ spokojnie. TG & GM Od wielu lat, gdy ktoœ pyta³ o mój ulubiony film, mówi³em, e jest taki jeden, ale go jeszcze nie nakrêcono. Chodzi³o o W³adcê Pierœcieni. Ju od samego pocz¹tku czytaj¹c Tolkiena, mia³em przed oczami wizjê filmow¹, myœla³em jacy aktorzy mogliby zagraæ, gdzie mog³yby byc krêcone zdjêcia, itd. Oczywiœcie obejrza³em animowany film Bakshiego i jak chyba wszyscy fani Œródziemia by³em srodze zawiedziony (choæ klika plusów w tym filmie te by siê znalaz³o). Po pierwsze chcia³em filmu aktorskiego i wiernego ksi¹ ce. W pewnym momencie pojawi³ siê Willow, który w wielu momentach mia³ dla mnie klimat W³adcy, ale to oczywiœcie nie by³o jeszcze to. Gdy dowiedzia³em siê, e Peter Jackson podj¹³ siê zadania sfilmowania kultowego dzie³a, ucieszy³em siê bardzo, choæ wiedzia³em, e zadanie bêdzie na pewno trudne. I oto, krok po kroku, miesi¹c za miesi¹cem, moja nadzieja, e bêdzie to mój wymarzony film, ros³a. Bo trzy filmy, a nie tylko jeden; bo Jackson okaza³ siê wielkim entuzjast¹ Tolkiena; bo du y bud et filmu; bo wybrano piêkn¹ Now¹ Zelandiê; bo nie zaanga owano adnych supergwiazd Hollywodu, itd. A gdy w koñcu zobaczy³em zdjêcia, zapowiedzi, wywiady, fragmenty, wiedzia³em, e to jest to. Pozostawa³o tylko czekaæ. Niespodziewanie pod koniec roku znalaz³em siê w Berlinie i zawczasu zaplanowa³em pójœcie do kina, bo w Niemczech film pokazywano ju przed Bo ym Narodzeniem. Wybra³em siê do imponuj¹cego multikina IMAX na Potsdamerplatz, zap³aci³em 13 DM za film w oryginalnej wersji dÿwiêkowej i... zobaczy³em. Jak mówiê, oczekiwa³em, e film bêdzie dobry mimo nielicznych g³osów malkontentów, ale to, co zobaczy³em, przeros³o moje wyobra enia. Muszê przyznaæ, e momentami ksi¹ ka nie stworzy³a w mojej wyoraÿni tak imponuj¹cych obrazów Œródziemia, jak zrobi³ to Peter Jackson. Rozmach przedsiêwziêcia jest naprawdê trudno porównywalny z jakimkolwiek filmem w historii kina. Wiedzieliœmy ju zreszt¹ wczeœniej z jakim pietyzmem tworzono postacie, charakteryzacje, 20

21 dekoracje, efekty specjalne, kostiumy i tysi¹ce innych szczegó³ów, dziêki którym W³adca Pierœcieni mia³ stworzyæ realistyczny obraz tolkienowskiego Œródziemia. Dziêki wszystkim specjalistom za to odpowiedzialnym, bogactwo tego œwiata rzuca na kolana. To jak przedstawiono Moriê, kopalnie Isengardu czy domy Elfów w Lorien jest po prostu nie do opisania! Efekty specjalne s¹ tak umiejêtnie wplecione w prawdziwe krajobrazy, e trudno rozgraniczyæ rzeczywistoœæ nasz¹ od tej wirtualnej. Poza tym krajobrazy Nowej Zelandii s¹ piêknie sfilmowane (kamera szybuje bardzo dynamicznie) i pasuj¹ do Œródziemia nadzwyczajnie. Przyznam, e zawsze wyobra a³em sobie, e np. Shire mo na filmowaæ tylko na angielskiej wsi, a w ogóle ca³e Œródziemie w Europie, ale racjê mia³ Jackson, który twierdzi³: Chcia³em, aby film rozgrywa³ siê w nieco surrealistycznej wersji krajobrazu europejskiego a w³aœnie to mo na znaleÿæ w Nowej Zelandii. Efekty specjalne zapieraj¹ dech w piersiach, nawet postacie stworzone w ca³oœci komputerowo (jaskiniowy troll w Morii czy szczególnie Balrog) wygl¹daj¹ i ruszaj¹ siê jak trzeba. Gollum zreszt¹ te wygl¹da wspaniale, choæ na razie pojawia siê tylko migawkowo. Mam nadziejê, e jego komputerowoœæ nie bêdzie przeszkadza³a w dalszych czêœciach filmu, gdzie bêdzie gra³ bardziej znacz¹c¹ rolê. Mówi¹c o efektach, nie mam na myœli tylko obrazów wygenerowanych komputerowo, bo w filmie wspaniale wspó³graj¹ z nimi tak e efekty charakteryzacyjne, miniatury, animatronika, dekoracje czy tradycyjne scenografie malarskie. Film jest bardzo wierny ksi¹ ce, ale kino rz¹dzi siê innymi prawami i stuprocentowa wiernoœæ by³aby nie tylko niemo liwa, a nawet niewskazana. Scenariusz odbiega w kilku miejscach od powieœci, ale œmiem twierdziæ, e niektóre epizody w filmie s¹ bardziej dramatyczne i trzymaj¹ce w napiêciu ni w trakcie czytania. Mam tylko jedno jedyne zastrze enie do scenariusza. Nie za bardzo wynika z filmu, dlaczego Merry i Pippin do³¹czaj¹ do Froda i Sama, po prostu nagle siê spotykaj¹ po drodze i zostaj¹. A propos hobbitów, Elijah Wood jako Frodo gra bardzo dobrze, a jeszcze lepszy jest œmieszny Pippin, czyli Billy Boyd. Trochê za ma³o wyrazisty wyda³ mi siê Sean Astin jako Sam, ale mo e jego czas dopiero nadejszie w nastêpnych czêœciach, gdzie przecie zagra bardziej znacz¹c¹ rolê. Do reszty aktorów trudno mieæ jakiekolwiek zastrze enia. John-Rhys Davis jako Gimli zachowuje siê iœcie po krasnouldzku, choæ chyba niepotrzebnie na³o ono na niego tak du o charakteryzacji. Ian McKellen jako Gandalf jest wspania³y, a Liv Tyler w roli Arweny œliczna. A jak zaczyna rozmawiaæ po elficku z Viggo Mortensenem Aragornem, to ciarki przechodz¹ po plecach. W ogóle, je eli komuœ ³za w oku nie zakrêci siê chocia raz (vide rozpacz Dru yny po stracie Gandalfa), to chyba nie ma serca. Na szczegó³owe analizy przyjdzie czas póÿniej, tym bardziej, e nie chcia³bym zdradzaæ szczegó³ów polskim fanom. W ka dym razie, idÿcie do kin t³umnie i najlepiej po kilka razy, bo warto by³o czekaæ latami na coœ takiego! Arkadiusz Kubala 21

22 Miêdzy fantastyk¹ a futurologi¹ Od dobrych kilku lat pod egidą Macieja Parowskiego niemal co miesiąc odbywają się w Warszawie panelowe spotkania, poświęcone ogólnie rozumianej fantastyce i jej związkach z nauką, kulturą głównego nurtu, przemianami społecznymi i prognozowaniem zmian cywilizacyjnych. Chwalebna ta działalność jednak tylko częściowo wypełnia stołeczną lukę w krajowej aktywności fandomowej, bo gdzie tam rozproszonemu środowisku warszawskiemu do takich potęg jak ŚKF czy GKF. W mglisty i dżdżysty listopadowy poniedziałek (ściśle ), w Mazowieckim Centrum Kultury i Sztuki spotkali się zaproszeni Futurolodzy Główni, czyli (wg alfabetu) Jarosław Grzędowicz, Marek Hołyński, Lech Jęczmyk, Marek Oramus, Piotr Staniewski, Marcin Wolski i Paweł Ziemkiewicz, którzy ledwie zmieścili się na podium, a na widowni zajęli miejsca inni zainteresowani Futurolodzy Pomniejsi, czyli czereda warszawskich fanów, a pośród nich Lidia Kossakowska, Tadeusz Olszański i Andrzej Zimniak. Tematem panelu było krakanie fantastów, czyli spełnianie się czarnych przepowiedni, lecz dyskusja rychło zwekslowała na przepowiadanie przyszłości w ogóle. Zagaił Parowski, podkreślając rolę trafnych prognoz socjologicznych, zgodził się z nim Ziemkiewicz, a Wolski dorzucił fenomen Wellsa, dowodzący udanych przepowiedni naukowych (Wyspa doktora Moreau, a także wojna biologiczna, przegrana przez Marsjan!). Niezbyt przekonany był Jęczmyk, mówiąc o trudnym do zrozumienia rozpadzie ZSRR i o punkcie osobliwym historii, w którym świat się właśnie znalazł, a z którego wiodą dziesiątki możliwych dróg o bardzo zbliżonym prawdopodobieństwie. Natomiast kubeł zimnej wody na głowy entuzjastów spełniającej się futurologii sf wylał Hołyński, który podał dwa przykłady z terenu USA, gdzie długo pracował. Pierwszy dotyczył mieszanych zespołów prognozujących, złożonych z fantastów, naukowców i politologów, którym nie wyszła literalnie żadna przepowiednia, a drugi odgórnego zakazu planowania w branży komputerowej czegokolwiek na dłużej niż dwa lata naprzód, ponieważ takie planowanie nie ma żadnego sensu. Konkluzja więc była taka, że tak naprawdę niczego nie potrafimy przewidzieć. Staniewski był skłonny się zgodzić z tą opinią, ale chyba nie do końca. Były też wypowiedzi sytuujące się poza głównym traktem dyskusji, łączącym punkty TAK i NIE. Grzędowicz uznał, że trudno przykładać do literatury miarkę ścisłości prognoz, bo jej rola jest inna i polega na aluzjach i metaforach, a Oramus zaproponował interesującą koncepcję stopniowego zapełniania przez twórczość sf całego pola możliwych zdarzeń. Rzeczywistość wybiórczo trafia tylko w niektóre z tych pól, i wtedy siłą rzeczy prognozę uznaje się za trafioną. Widownia także dorzuciła swoje trzy grosze, a jakże. Olszański zalecał ścisłe rozróżnianie między fantastyką a futurologią i uznał trafność prognoz krótkoterminowych, zwłaszcza politycznych, zaś niżej podpisany poparł Hołyńskiego i przedstawił przykład wrześniowego ataku na WTC jako nowy rodzaj wojny, której żadnemu fantaście nie udało się przewidzieć. 22

23 Jest to mianowicie wojna zbierająca tysiące ofiar, ale prowadzona bez broni, poprzez proste skierowanie przeciwko sobie produktów rozwiniętej cywilizacji technicznej, która nie dysponuje odpowiednimi zabezpieczeniami. Stwierdził też, że historię nieco łatwiej przewidzieć, bo ona wszak kołem się toczy. W końcowym szmerku zbierającej się do wyjścia publiki ktoś (Oramus? Wolski?) rzucił myśl-perłę: że wszystko zależy od stopnia dokładności przepowiedni. Jeśli ktoś pisał o machinie czasu, jest tylko literatem-epigonem, ale gdy podał jej dokładną budowę, to w przyszłości może liczyć na sławę faceta od prekognicji. Jeśli jakiś autor prorokował loty kosmiczne, to uprawiał zwykłą literaturę sf, ale gdy dodatkowo przewidział wymalowane na kadłubach statków pozaziemskich logo Pan Am, to robił trafną futurologię socjologiczno-gospodarczą. Jak ktoś obwieścił, że Józio zgwałcił Mańkę, to grafoman czystej wody, ale jak wykoncypował, że za trzy lata za gwałt na żywo można będzie w teleturnieju wygrać bilet na Księżyc tymże Pan- -Amem, to już wizjoner. A jak jeszcze dorzuci, że zaledwie połowa szczęśliwców będzie mogła wylosować powrót, to istny geniusz, widzący przyszłość jak na dłoni. Ta jedna podsumowująca wypowiedź sprowadziła temat panelu do wspólnego mianownika. Moi drodzy, trzeba uderzyć się w piersi i przyznać, że problem przerósł wszystkich że nic się nie da zrobić, bo granica między aluzjami literackimi a futurologicznymi przepowiedniami jest nieostra i można ją dość dowolnie przesuwać. I któż mógł to przewidzieć na samym początku dyskusji? Andrzej Zimniak Co: Prorocy czy wizjonerzy: wykrakali fantaści Gdzie: Mazowieckie Centrum Kultury i Sztuki w Warszawie Kiedy: 19 listopada 2001 r. Znowu u braci Czechów Konwenty w Czechach mają swój urok. Zły los sprawił, że od rozpadu Czechosłowacji aż do końca wieku nie udało mi się tam pojechać dopiero Parcon 2001 stał się odpowiednią okazją. Parcon miał jednak pewną wadę nie przyjechał prawie nikt z grona naszych przyjaciół z Ostrawy. Dlatego z dużą przyjemnością przyjąłem propozycję Piotra Raka, żeby wybrać się na Bilcon, a właściwie nowy Bilcon. Dawny Bilcon chyba pierwszy czeski konwent, jaki zaliczyłem odbywał się w Bilovicach i trwał pełne 24 godziny (z godzinną przerwą na wietrzenie budynku). Teraz ekipa przeniosła się do Ostravicy i na dłużej. Bilcon nie jest właściwie prawdziwym konwentem to Przed chatą Piotr Raku Rak (z lewej) i Jiři Pilch (z prawej) raczej towarzyskie spotkanie klubu ostrawskiego i przyjaciół. Spotkanie niemal rodzinne sporo osób przyjechało z dziećmi, często w wieku niemowlęcym. Z Polski przybyła siedmioosobowa ekipa: Raku, Arek Sroka, Andrzej Sapkowski i ja, oraz młodzież: Marta i Magda Rak i Zuzia Kowalska (zbieżność nazwisk z Bilbem nie jest przypadkowa). Pierwszy dzień spędziliśmy w Ostrawie jako turyści i goście Jiřiego Pilcha czeskiego wydawcy Andrzeja Sapkowskiego i właściciela księgarni. Podczas spaceru okazało się, że Andrzej jest w Czechach gwiazdą, że ho ho. Wieczorem cała ekipa udała się (samochodami) do 23

24 Ekipa dziewcząt startuje. W środku, w ciemnych okularach, Magda Rak jako pilot Ostravicy, gdzie fantaści wynajęli chatę. Chata to raczej symbol miała standard naszych domów wczasowych, łazienki na korytarzu i stołówkę. No i barek. Spotkanie jak wspomniałem było raczej rodzinno- -towarzyskie, więc spędziliśmy czas na długich nocnych rozmowach (napisałbym: rodaków, gdyby nie międzynarodowy charakter imprezy) i wspominaliśmy stare dzieje nowsze zresztą też. Andrzej Sapkowski wypowiadał się o filmie Wiedźmin wcale nie tak bardzo negatywnie, choć z pewną przesadą sugerował, iż z jego dialogów pozostała tylko wypowiedź kota w Blaviken. Niektórzy grali w bilard (dziwny w stole nie było łuz) lub w strzałki (co okazało się rozsądnym treningiem). Drugiego dnia przeprowadzono konkurs na astronautę. Podzieleni na grupy uczestnicy mieli z dostępnych materiałów zbudować statek kosmiczny, oraz zaliczyć test z walk w kosmosie właśnie rzucając strzałkami do tarczy. Fuksem zdobyłem w trzech rzutach 120 punktów, co dało mi (i drużynie) drugie miejsce w ostatniej kolejce wyprzedził mnie kolega z Kopřivnicy. Z prezentacją statków czekaliśmy do wieczora, gdyż niektóre drużyny przewidziały efekty świetlne w postaci zimnych ogni. Nasza drużyna z olimpijskim spokojem czekała na swoją kolej, podziwiając pomysłowość konkurencji. Gdy przyszedł właściwy moment, zgodnie z tradycją żywostatków chwyciliśmy na ramiona Lenkę Pilchovą i wyruszyliśmy obowiązkową trasą dookoła niewielkiego parku. Nasz szyk otwierał Raku z malutkim plastikowym X-Wingiem (Raku zawsze nosi przy sobie X-Winga, bo czasy są ciężkie i nigdy nie wiadomo, co się zdarzy), a zamykał Andrzej Sapkowski z latarką, czyli dyszą silnika fotonowego. Wygrała zgodnie z oczekiwaniami ekipa młodociana, złożona ze wspomnianych już dziewcząt z Polski, córek Aleša Kovala (jedną z nich ostatnio widziałem w pieluchach, teraz jest nastolatką) i kilku innych osób. Wygrały zasłużenie, muszę przyznać. Wieczór minął jak poprzedni (dziewczynki uprzejmie podzieliły się z nami nagrodowym tortem). Zaplanowaliśmy bliższe kontakty w przyszłości, być może wspólne konwenty... Zobaczymy. Niedziela to powrót udało się bez żadnych kłopotów. Udany wyjazd, spotkanie po latach... Oby następne nastąpiło szybciej. Piotr W. Cholewa Jiři Pilch odbiera naszą nagrodę Co: Bilcon 2001 Gdzie: Ostravica, Republika Czeska Kiedy: listopada 2001 r. Marta Rak (z lewej) i Zuzia Kowalska (z prawej) 24

25 Krakon 2002 Krakowski Klub Miłośników Fantastyki zaprasza na IX Ogólnopolski Konwent Miłośników Fantastyki Krakon 2002: Kolonizacja. Tym razem jak zapewne już zauważyliście konwencją konwentu będzie świat fantastyki naukowej. Jak co roku staramy się zaproponować Wam coś nowego, więc i tym razem szykujcie się na Nową Jakość Konwentu mamy nadzieję, że znów Was zaskoczymy. Jak? O tym przekonacie się na miejscu. U nas literatura spotyka się z grami, filmy z kartami, tłumacze z pisarzami, i co najważniejsze, Fani z Fanami. Kto: Krakowski Klub Miłośników Fantastyki Dżabbersmok Co: Krakon 2002: Kolonizacja Gdzie: Szkoła Podstawowa nr 10, ul. ks. Blachnickiego 1, Kraków Kiedy: stycznia 2002 Koszty: do 15 stycznia 50 zł po 15 stycznia oraz na imprezie 60 zł Uwaga: Dokonując przedpłaty, bierzecie w tym roku udział w losowaniu przygotowanych przez nas nagród podczas akredytacji okazać się może, że staliście się właścicielami podręczników, książek, upominków, lub otrzymujecie zwrot kosztów wstępu. Dlatego warto opłacić już dziś swoje miejsce na największym Polskim konwencie miłośników fantastyki i gier fabularnych. Jak zawsze planujemy wspomożenie Mistrzów Gry, którzy mogą liczyć na refundację części kosztów pobytu (w różnej postaci), różne ulgi i inne atrakcje i nagrody. Noclegi: noclegi na terenie szkoły są wliczone w cenę akredytacji Wyżywienie: we własnym zakresie; w szkole będzie czynny bufet. Informacje: Serdecznie zapraszamy! Organizatorzy Pyrkon 2002 Witamy w roku A.D , Na orbicie seledynowej planety Pyrkoon pojawił się błyszczący obiekt. To nowa stacja kosmiczna ibase Kilkudziesięcioletnia praca najlepszych budowniczych w galaktyce opłaciła się powstał najnowocześniejszy, najbezpieczniejszy i w dodatku zdolny do otwierania czasoprzestrzennych bram obiekt. Mimo iż do oficjalnego otwarcia stacji brakuje kilku miesięcy, niektóre jej strefy już zostały wynajęte. Mieszkańcy totalitarnej Czerwonej Planety postanowili porwać, przesłuchać i oddać do publicznej dyspozycji najtęższe mózgi w całym wszechświecie (kreatorów światów, manipulatorów poezji i prozy). Koalicja Załogi G i Sekcji 9 wynajęła sporą strefę, by uczynić ją kolejnym przyczółkiem Mangi, Magii i Anime. Neutralna strefa oczekuje na przybycie 25

26 delegatów Imperium oraz Rebelii, którzy właśnie na ibase 2002 przedyskutują warunki zakończenia gwiezdnych wojen. Szerokie przestrzenie pustych hangarów stacji zapewnią przeprowadzanie potyczek Magów, potrafiących ukrywać całe światy w talii kart; a nawet swobodne manewry całych armii występujących pod najróżniejszymi sztandarami. Dzięki unikalnej technologii zakrzywiania czasoprzestrzeni, wszyscy odwiedzający będą mogli odwiedzić najdziwniejsze światy i najróżniejsze czasy, a nawet uczestniczyć w wydarzeniach tam się rozgrywających, jednocześnie nie opuszczając terenu stacji. ibase 2002 jest też faktorią handlową, z pewnych źródeł wiemy, że najróżniejsi kupcy antyków (nie holo-książek i bez multimedialnych komiksów) szykują się do inwazji.. Bram wejściowych do stacji planujemy otworzyć (na początek) tylko Jedną z nich chcielibyśmy sięgnąć do prahistorii ludzkiego gatunku otworzymy ją 15 marca 2002 roku, w mieście Poznaniu, w Strefie Polska, na antycznej planecie Terra... Kto: Klub Fantastyki Druga Era we współpracy z poznańskim Fanklubem Star Wars, Klubem Mangi i Anime Tsukamori, klubem Cytadela oraz Wilczkiem Co: Poznańskie Spotkania z Fantastyką PYRKON 2002 Gdzie: Szkoła Podstawowa nr 21, ul Łozowa 77 (Dębiec), Poznań Kiedy: marca 2002 r. Dojazd: z dworca PKP autobusem linii 76 w kierunku Dębca, wysiadać na przystanku Azaliowa; możliwy jest też dojazd tramwajami linii 2, 9, 10, należy jechać do oporu, do pętli Dębiec Koszt: pełny 25 zł, jednodniowy 19 zł Noclegi: na terenie szkoły (należy zabrać śpiwory i karimaty); możliwe też noclegi w pobliskim hotelu w cenie 35 zł za noc. Uwaga: rezerwację uważa się za dokonaną po przesłaniu odpowiedniej kwoty przekazem pocztowym na adres: Daniel Kosse, os. Stare Żegrze 79/12, Poznań, wraz z informacją listem lub em; po otrzymaniu pieniędzy organizatorzy przesyłają potwierdzenie; rezerwacji można dokonywać do 1 marca Informacje: Kontakt: gender@kki.net.pl Telefon: Daniel Kosse: 0 (prefix) , Piotr Derkacz: Polcon 2002 Galicyjska Gildia Fanów Fantastyki i Krakowski Klub Miłośników Fantastyki Dżabersmok i Inni (nie mylić z Obcymi) zapraszają na Polcon 2002 Miejsce: konwent będzie się odbywał w budynku Wydziału Fizyki Akademii Górniczo-Hutniczej (Kraków, ul. Reymonta 19) i kilku okolicznych. Data: od 29 sierpnia do 1 września 2002 roku czyli tradycyjnie od czwartku do niedzieli. Akredytacja: ceny pełnej akredytacji na Polconie wynoszą: do 27 stycznia 2002: 35 zł do końca marca 2002: 45 zł do końca lipca 2002: 55 zł później: 65 zł Cena akredytacji wspierającej wynosi 15 zł. 26

27 Noclegi: w akademikach AGH w cenie ok. 30zł/noc. Dokładną cenę i standard pokoi podamy, gdy będzie już wiadomo, które akademiki będą w tym czasie czynne, czyli po ustaleniu przez AGH planu remontowego na rok 2002, co powinno nastąpić nie później niż wiosną. Trwają również rozmowy n/t noclegów w salach zbiorowych. Konto: wszelkie wpłaty prosimy kierować na konto: Galicyjska Gildia Fanów Fantastyki Kraków, ul. Młyńska 2/77 Bank Spółdzielczy Rzemiosła w Krakowie Zapraszamy 1 Zajrzeæ w kosmos Niedawno wróciłem z Torunia, gdzie spotkałem się z niezwykłymi ludźmi i zobaczyłem niesamowite rzeczy. Byłem w słynnym obserwatorium radioastronomicznym w Piwnicach pod Toruniem. Stoi tam nasz największy w Polsce i najnowocześniejszy w Europie radioteleskop o średnicy czaszy 32 metry. Sama już konstrukcja tego urządzenia robi ogromne wrażenie: instrument waży 530 ton i osadzony jest na fundamentach składających się ze 120 wbitych w głąb ziemi (na 11 metrów) palach, sięgających litego podłoża skalnego. Radioteleskop pracuje w ramach europejskiego programu VLBI (Very Long Baseline Interferometry) wykorzystującego teleskopy z całej Europy, ostatnio także z Azji, oraz radioteleskop orbitalny. W ramach tego programu syntetyzuje się wirtualne instrumenty o średnicach rzędu tysięcy kilometrów, w tym także takie, których czasza jest większa niż powierzchnia naszej planety. Spośród uczestniczących w programie osiemnastu teleskopów, nasz toruński charakteryzuje się taką precyzją obserwacji, dokładnością wykonania i oprzyrządowaniem elektronicznym, że uważany jest za wzorcowy i wszelkie pomiary w pozostałych krajach odnosi się do naszego i porównuje z nim, szukając ewentualnych błedów czy zakłóceń. Niemcy, Australijczycy i Holendrzy przyjeżdżają do nas uczyć się i kopiować te osiągnięcia, a szereg innych krajów (ostatnio Izrael i Oman) po prostu zamawia tego typu urządzenia. Nawet Anglicy twórcy tej technologii i niekwestionowani liderzy radioastronomii na świecie, przyznają z podziwem, że nasz teleskop jest dokładniejszy niż ich znacznie większe instrumenty i prowadzą rozmowy w sprawie zakupu (!) tego typu anten. 2 27

28 3 Po całym kompleksie oprowadzał nas i opowiadał o prowadzonych w nim badaniach prof. Gorgolewski. Profesor doktoryzował się w Cambridge u sir Martina Ryle a noblisty, wynalazcy interferometrii radiowej. W ciągu niespełna dwóch poświęconych nam godzin roztoczył przed nami wizje kolejnego ambitnego projektu, który powalił nas niemal na kolana rozmachem i śmiałością. Oczywiście jest to, jak na razie, zamierzenie wykraczające poza możliwości jakiegokolwiek państwa na świecie (i pewnie zostanie zrealizowane już nie za naszego już życia). Chodzi o projekt budowy radioteleskopu na Księżycu oraz dwóch współpracujących z nim teleskopów orbitujących wokół naszego satelity. Dzięki odpowiedniemu zsynchronizowaniu ich pracy i połączeniu z teleskopami na Ziemi, możliwe będzie zsyntetyzowanie wirtualnej anteny o średnicy czaszy równej odległości z Ziemi do Księżyca, następnie instrumentu o obwodzie równym orbicie naszego satelity, a z czasem zsyntetyzowanie urządzenia o antenie wielkości naszej orbity wokółsłonecznej! Kiedy w latach siedemdziesiątych M. Ryle zbudował teleskop, z pomocą którego uzyskał instrument wielkości równoleżnika, na którym leży Green Bank, do czterech znanych wówczas radioźródeł dodano ponad 200 odkrytych nowych. Wiele z nich było najdalszymi odkrytymi obiektami we wszechświecie. Ryle powiedział wtedy: oto dokąd potrafi w tej chwili dosięgnąć ludzkość. Teraz spróbowałem wyobrazić sobie jakie obszary wiedzy otworzy kiedyś przed nami instrument wielkości orbity naszej planety i jakie oceany pytań pojawią się za odpowiedziami, których nam dostarczy, odpowiedziami których teraz tak bardzo łakniemy... Fotografie Tomasz Mazur 1. Urządzenie zapisujące sygnały odbierane z radioteleskopu. Za ciemną prostokatną szybą znajduje się rejestrator szpulowy, zapisujący na szerokiej taśmie magnetycznej wyniki obserwacji. Jedna szpula taśmy pozwala na zapisanie ok. 30 TB danych, cena takiej szpuli to ok. 200 $. Pojedyncza sesja obserwacyjna danego obiektu, trwajaca ok. 12h lub kilka dni z przerwami w czasie, gdy obiekt jest niewidoczny (znajduje się pod horyzontem lub jest zasłonięty przez Słońce) generuje ogromną ilość zapisanych taśm. Najczęściej potrzebne są dwie ciężarówki do przesłania wyników z jednej sesji do Holandii, gdzie znajduje się centrum obróbki danych VLBI. Metoda wydaje się archaiczna, lecz jak dotąd nie wymyślono lepszej i stosuje się ją w całej Europie. Dopiero niedawno rozpoczęto prace nad przesyłaniem danych za pomoca sieci elektroenergetycznych. To właśnie takie zapisy z radioteleskopu w Arecibo są analizowane przez program seti@home w poszukiwaniu sygnałów od obcych cywilizacji ( W tle (za szybą) widoczny drugi radioteleskop o średnicy 15m, wykorzystywany do obserwacji Słońca. 2. Radioteleskop podczas pracy (sesja VLBI). 3. Wielkość schodów trapu inspekcyjnego daje wyobrażenie o rozmiarach całej konstrukcji. 4. Już zza drugiego ogrodzenia (jest ich w sumie trzy) instrument imponuje swymi rozmiarami. Po prawej widać maszt, podnoszony do konserwacji odbiornika (widocznego nad czaszą) umieszczonego w ognisku zwierciadła radioteleskopu. Odbiornik zawiera wzmacniacze sygnału, chłodzone ciekłym helem do temperatury 16K. Tak niska temperatura pozwala weliminować znaczną ilość szumów samego urządzenia i odbierać bardzo słabe sygnały z najdalszych obszarów kosmosu. Gorąca patelnia Ziemi nie pozwala jednak na odebranie promieniowania tła (pozostałości Big Bangu) o temperaturze 3K, dlatego jego odkrycie było możliwe dopiero po wyniesieniu radioteleskopów na orbitę. 4 28

29 Kino Godzilla kontra Megaguirus. Reż. Masaaki Tezuka; obs. Misato Tanaka, Shosuke Tanihara, Masato Ibu, Yuriko Hoshi. Japonia Potężna Godzilla po raz 24. wyłania się z głębin oceanu, siejąc strach i zniszczenie. Mimo że wcześniej zginęła śmiercią gwałtowną, producenci zdecydowali, że znów musi walczyć. Wideo Shrek. Reż. Andrew Adamson i Vicky Jenson. Najwspanialsza bajka świata, która nigdy nie została opowiedziana. Jeszcze nigdy los nie zetknął was z takim bohaterem jak Shrek zielonym ogrem, który błyskawicznie podbił serca widzów na całym świecie. Krytycy zgodnie określili ten film nie tylko wspaniałym osiągnięciem animacji komputerowej, lecz przede wszystkim doskonałą pod każdym względem, błyskotliwą rozrywką dla wszystkich, bez względu na wiek. Olbrzym Shrek żył sobie szczęśliwie w swojej samotni na bagnach... do czasu, gdy jego spokój nie został zakłócony inwazją dokuczliwych postaci z bajek, wygnanych ze swego królestwa przez złego lorda Farquaada. Zdecydowany ocalić ich a przede wszystkim swój dom rodzinny Shrek porozumiewa się z lordem i wyrusza na poszukiwania pięknej księżniczki Fiony, mającej zostać małżonką Farquaada. W niebezpiecznej misji towarzyszy mu przemądrzały osioł, który zrobi dla Shreka wszystko z jednym małym wyjątkiem: zaprzestania nieustannego gadania. Ocalenie księżniczki przed ziejącym ogniem smokiem okazuje się być niewielkim problemem, gdy na jaw wychodzi jej głęboko skrywany sekret. Świetny dubbing i brawurowe kreacje aktorów, którzy użyczyli głosu postaciom Zbigniew Zamachowski Shrekowi i Jerzy Stuhr Osłowi, a także niepowtarzalny humor sprawiają, że Shreka nie można przegapić. To film wielokrotnego użycia. Mroczny anioł. Reż. Richard Gunn. Opowieść o Max młodej kobiecie, poddanej mutacji genetycznej w celu osiągnięcia wybitnej inteligencji, siły oraz błyskawicznego refleksu. Max ucieka z laboratorium tuż przed atakiem terrorystycznym, który sparaliżował systemy bankowe i wymiaru sprawiedliwości. Mija dziesięć lat... Walnięty święty. Reż. William Darr. Zbliża się Boże Narodzenie. Święty Mikołaj, lecąc z prezentami, przypadkowo wypada ze swoich sań i spada na maskę samochodu Petera Albrighta, telewizyjnego sprawozdawcy. Przerażony Peter odkrywa, że człowiek, który nagle spadł mu na maskę, stracił pamięć. Szczęki. Wydanie specjalne. Reż. Steven Spielberg. W 1975 roku reżyser Steven Spielberg przeniósł na ekran bestsellerową powieść Petera Benchleya. Film pozostawia niezatarte wrażenie, jest mocny, trzyma w nieustającym napięciu i zaskakuje niespodziewanymi zwrotami akcji. Stygmaty. Reż. Rupert Wainwright. Frankie Paige (Arquette) jest wolnym duchem, bez trosk i zmartwień, bez obiecującej kariery i... bez wiary w Boga. Nagle jednak jej życie zmienia się całkowicie. Narażona na paranormalne ataki, krwawienia z nadgarstków i stóp, smagana niewidzialnym biczem i raniona kolcami niewidzialnej cierniowej korony, szuka pomocy, której nikt nie potrafi jej udzielić. DVD Grinch. Reż. Ron Howard. Od momentu swojego pierwszego wydania w 1957 roku, klasyczna opowieść Dr Seussa How The Grinch Stole Christmas, czyli o tym, jak to Grinch ukradł święta Bożego Narodzenia, przyciągała uwagę młodszych i starszych czytelników, oczarowując ich zachwycającą fabułą, ujmującymi postaciami, błyskotliwym humorem i ponadczasowym przesłaniem. Grinch jest zielony, włochaty, psotny, obrzydliwy, tłusty, pryszczaty i... wystarczy. Mieszka wysoko, daleko, na samym gór szczycie w łańcuchu Samosiów na Mount Zsypie, nieco na północ od miasteczka Ktosiowo. Grinch nienawidzi gwiazdki 29