Od autora. Przedmiotem studium są podstawowe instytucje prawne ochrony. w latach to Rzeczpospolita Polska, w latach
|
|
- Damian Kamiński
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 Od autora Przedmiotem studium są podstawowe instytucje prawne ochrony przyrody trzech państw: Polski, Czech i Słowacji. Już to pierwsze zdanie może nasuwać pewne wątpliwości w odniesieniu do nazw państw po 1918 r. Sprawa jest prosta, jeśli chodzi o Polskę, której oficjalna nazwa polityczna w latach to Rzeczpospolita Polska, w latach Polska Rzeczpospolita Ludowa, po 1989 r. ponownie Rzeczpospolita Polska. Geograficzny skrót Polska także żadnych zastrzeżeń nie wywołuje. Znacznie bardziej złożona jest nazwa Czechosłowacji i dwóch państw z niej powstałych 1 stycznia 1993 r. Czescy językoznawcy przytaczają następujące nazwy: od 1918 r. Česko-Slovenska republika, od 1920 r. Československa republika, od października 1938 r. Česko-Slovenska republika, od marca 1939 r. protektorat Čechy a Morava, od 1945 r. Československa republika, od 1960 r. Československa socialisticka republika, od 1968 r. Československa socialisticka republika vyhlašena federaci skladajici se z Česke socialisticke republiky a Slovenske socialisticke republiky, w 1990 r. (przez zaledwie jeden dzień) Československa federativni republika, od 1990 r. Česka a Slovenska Federativni Republika, od 1993 r. Česka republika 5. Problem tkwi w tym, że geograficzne oznaczenie Republiki Czeskiej mianem Czechy jest błędem, ponieważ nie obejmuje Moraw ani Śląska. 5 P. Štepan, Změny nazvů republiky (w:) J. Kralik a kolektiv, Každy den s češtinou. Zajimavosti a zvlaštnosti. 121 kapitol o češtině, Praha 2009, s
2 Dlatego czescy językoznawcy jako określenie geograficzne proponują Česko 6, podobnie jak Polska to w języku czeskim Polsko, a Słowacja to Slovensko. Jednakże nazwy Česko nie da się zgrabnie przełożyć na język polski. Dlatego, aby uniknąć nazw politycznych (co wyglądałoby nieco pretensjonalnie), zdecydowałem się, mając pełną świadomość subtelności językowych, na geograficzne określenie Czechy obejmujące, zgodnie z tradycją języka polskiego, zarówno Czechy właściwe, jak i Morawy oraz Śląsk. Zastępowanie określenia politycznego Republika Słowacka określeniem geograficznym Słowacja nie budzi już żadnych wątpliwości. Zbadanie instytucji prawnych ochrony przyrody w trzech państwach powinno pozwolić na wyprowadzenie ogólniejszych wniosków o polskim, czeskim i słowackim prawie ochrony przyrody. Sam temat wymaga kilku uwag wyjaśniających, ponieważ pojęcie ochrony przyrody nie jest jednoznaczne i może być rozumiane co najmniej trojako: 1) jako tradycyjna ochrona przyrody, zwana niegdyś ochroną konserwatorską, dziś raczej ochroną przyrody ukierunkowaną przede wszystkim na ochronę różnorodności biologicznej, 2) jako ochrona przyrody i jej zasobów, 3) jako niemal synonim ochrony środowiska, jeśli przyjąć, że to, co w ochronie środowiska wydaje się najważniejsze (ochrona przed zanieczyszczeniami, odpadami, hałasem i wibracjami) nie jest niczym innym niż trzecim (obok tradycyjnej ochrony przyrody oraz ochrony zasobów przyrodniczych) kierunkiem ochrony przyrody. Przyjmuję założenie, że ochrona przyrody jest jednym z kierunków ochrony środowiska i obejmuje to, co jest przedmiotem polskiej ustawy o ochronie przyrody, czeskiej ustawy o ochronie przyrody i krajobrazu oraz słowackiej ustawy o ochronie przyrody i krajobrazu, a zatem powszechną ochronę przyrody oraz specjalną ochronę przyrody. Ten podział na ochronę powszechną i szczególną (specjalną) występuje wyraźnie w ustawach czeskiej i słowackiej, nie ma go wprawdzie w ustawie polskiej, ale z łatwością daje się wprowadzić w drodze interpretacji. Rozważaniami obejmuję także: problematykę europejskiej ochrony gatunków roślinnych i zwierzęcych od strony handlu nimi, która w Czechach i Słowacji jest regulowana odrębnymi ustawami, natomiast w Polsce jest włączona do podstawowej ustawy o ochronie przyrody, 16 6 Tamże, s
3 odpowiedzialność za szkody wyrządzone przez zwierzęta chronione, która w Czechach znalazła odrębną regulację ustawową, w Polsce i Słowacji zaś jest objęta podstawową ustawą o ochronie przyrody, ten fragment odpowiedzialności za szkody w przyrodzie, który w Polsce, Czechach i Słowacji jest regulowany odrębnymi ustawami o zapobieganiu i naprawianiu szkód w środowisku. Pozostawiam zatem poza zakresem rozważań problematykę prawa leśnego, łowieckiego czy rybackiego oraz zagadnienia związane z ochroną środowiska w takim zakresie, w jakim nie łączą się bezpośrednio z ochroną przyrody. Innymi słowy, ochronę przyrody ujmuję w sposób tradycyjny jako ochronę ze względów przede wszystkim ideowych: naukowych, kulturowych, estetycznych, z pozostawieniem nieco na uboczu motywów gospodarczych. Przystępując do badań prawnoporównawczych (komparatystycznych) należy najpierw odpowiedzieć na pytanie, czy trzy badane systemy prawne są w ogóle porównywalne. Na tak postawione pytanie odpowiadam bez wahania twierdząco. Narody trzech poddanych badaniom państw wywodzą się z tego samego pnia ludów słowiańskich, języki są podobne, warunki przyrodnicze zbliżone (może najlepszym przykładem są Karkonosze podzielone granicą polsko-czeską oraz Tatry i Pieniny podzielone granicą polsko-słowacką, gdzie po obu stronach granic powstały parki narodowe), tradycje kulturowe bliskie. Losy trzech państw były także, pod pewnymi przynajmniej względami, splecione historycznie. Nie ma powodu, aby w tej pracy sięgać do Państwa Wielkomorawskiego obejmującego część terytoriów etnicznie polskich czy do Jagiellonów na tronach czeskim i węgierskim. Zacznę od drugiej połowy XIX w., a zatem od tego momentu, w którym zaczyna się rodzić idea ochrony przyrody, znajdująca szybkie odzwierciedlenie w aktach normatywnych. W owym czasie Polski nie było, była pod zaborami. Słowacja była częścią Węgier, zwanych po 1867 r., kiedy powstała dualistyczna Monarchia Austro-Węgierska, Zalitawią. Królestwo Czeskie wchodziło w skład Przedlitawii obok kilkunastu innych tzw. krajów koronnych dysponujących pewną autonomią. Wydawać by się mogło, że nie można porównywać Czech ze Słowacją, która od XII w. nie miała własnej państwowości, ani z Polską, która własną państwowość utraciła pod koniec XVIII w., podczas gdy Królestwo Czeskie nie zostało pozbawione własnej państwowości. Tymczasem to nie jest aż takie proste. Czescy historycy prawa wskazują, że w połowie XIX w. dotychczasowe państwo czeskie zanika (aczkolwiek nie zostało zniesione żadną normą 17
4 prawną) i w jego miejsce zaczynają funkcjonować jedynie części (ziemie) jako prowincje cesarstwa austrackiego 7. Po 1860 r. programem czeskich polityków było odnowienie historycznego państwa Korony Czeskiej w ramach monarchii austriackiej. Chodziło o uzyskanie przez Czechów takich samych praw, jakie mieli Węgrzy, i przekształcenie monarchii dualistycznej w trialistyczną. Jednakże w 1871 r. uciemiężonym narodom pokazano jasno, że realizacja ich państwowości nie jest możliwa w ramach monarchii 8. Tak więc również państwowość czeska znacznie różniła się od samodzielności państwowej w powszechnie przyjmowanym rozumieniu. Na związki między losami ziem polskich i czeskich wskazuje chociażby to, że w ramach Przedlitawii istniało nie tylko Królestwo Czeskie, lecz także Królestwo Galicji i Lodomerii z Wielkim Księstwem Krakowskim. Przynajmniej część historycznego terytorium polskiego znajdowała się w tej samej Monarchii Habsburskiej co Królestwo Czeskie. Po I wojnie światowej Czechosłowacja jako samodzielne państwo powstała w wyniku rewolucyjnego aktu z Powstanie odrodzonego Państwa Polskiego tradycyjnie wiąże się z datą Warto przypomnieć, że według koncepcji zwycięskich mocarstw, Czechosłowacja wraz z Polską i zjednoczoną Jugosławią miała być oparciem demokratycznego Zachodu w Europie Środkowej 9. Istotnie, niemal przez cały okres międzywojenny Czechosłowacja była modelowym państwem demokratycznym, Polska takim modelowym państwem była na pewno do 1926 r. Dalsze losy badanych państw potoczyły się podobnie. Powstanie samodzielnej Słowacji, państwa pozornie niezawisłego, faktycznie wasalnego względem III Rzeszy Niemieckiej, powołanie Protektoratu Czech i Moraw, okupacja ziem polskich przerwały państwowość czechosłowacką i polską na okres II wojny światowej. Po wojnie odrodziła się i Czechosłowacja, i Polska. Pod koniec działań wojennych w pewnych kręgach politycznych rozważano powołanie federacji czesko-słowacko-polskiej lub tylko słowacko-polskiej 10. Nic jednak z tego nie wyszło i w latach oba państwa znalazły się w obozie państw socjalistycznych, przyjmując ustrojowe wzory radzieckie, aczkol- 7 K. Maly a kolektiv autorů, Dějiny českeho a československeho prava do roku 1945, Praha 2005, s Tamże, s V. Pavliček a kolektiv, Ustavni pravo a statověda. 2. dil. Ustavni pravo Česke republiky. Čast 1, Praha 2008, s L. Vojaček, K. Schelle, Pravni dějiny na uzemi Slovenska, Ostrava 2007, s i
5 wiek przymiotnik Ludowa przy Rzeczypospolitej Polskiej pojawił się dopiero w 1952 r., a przymiotnik Socjalistyczna przy Republice Czechosłowackiej w 1960 r. Odnotować należy rok 1968, kiedy jednolite państwo czechosłowackie przekształciło się w Czechosłowacką Federacyjną Republikę Socjalistyczną. Rok 1989 przyniósł bezkrwawe rozstanie się z systemem socjalistycznym w następstwie polskiego okrągłego stołu i czechosłowackiej aksamitnej rewolucji. Z dniem rozpadła się federacja i powstały dwa samodzielne państwa: Republika Czeska i Republika Słowacka. Dalszy rozwój przebiegał już bardzo podobnie: przyjęcie trzech państw do NATO i z dniem do Unii Europejskiej. Na tle zarysowanego w maksymalnym skrócie rozwoju historycznego może zrodzić się pytanie, czy podjęcie badań porównawczych w dziedzinie prawa środowiska (a ochrona przyrody jest jednym z kierunków ochrony środowiska) ma jeszcze sens, skoro podstawowa, nazwijmy ją tak, masa przepisów o ochronie środowiska powstaje nie w Warszawie, Pradze czy Bratysławie, lecz w Brukseli. Także na tak sformułowane pytanie odpowiadam zdecydowanie twierdząco. Akurat w dziedzinie prawnej ochrony przyrody dominacja prawa wspólnotowego jest mniejsza niż w innych segmentach prawa środowiska. Biorąc pod uwagę kwestie podstawowe, wspólnotowe prawo ochrony przyrody sprowadza się do jednego rozporządzenia o ochronie gatunków roślinnych i zwierzęcych przez regulację handlu nimi oraz trzech dyrektyw: o ochronie ptaków, o ochronie siedlisk i o ogrodach zoologicznych. Wspomniane rozporządzenie obowiązuje bezpośrednio w Polsce, Czechach i Słowacji, ale różne są sposoby zapewnienia jego realizacji. Jeśli zaś chodzi o dyrektywy, to ich wdrożenie jest obowiązkiem państw członkowskich, ale znowu metody wdrażania mogą być różne. W dziedzinach objętych dyrektywami rozwiązania polskie, czeskie i słowackie muszą być podobne, co wcale nie znaczy, że muszą być identyczne. W dziedzinach nieobjętych dyrektywami swoboda państw członkowskich Unii Europejskiej jest znaczna, co stwarza wdzięczne pole do badań komparatystycznych. Przystępując do badań prawnoporównawczych, stawiam przed sobą trzy zasadnicze pytania: 1) jaki zakres ma prawo ochrony przyrody oraz jakie jest jego miejsce w systemach prawnych badanych państw, 2) czy w ujęciach legislacyjnych trzech państw występują elementy na tyle wspólne, aby niezależnie od zrozumiałych różnic można było mówić o prawie ochrony przyrody posługującym się, jeżeli nie taki- 19
6 mi samymi, to zbliżonymi instrumentami prawnymi realizującymi pewne uniwersalne cele, 3) jakimi metodami międzynarodowe i wspólnotowe prawo ochrony przyrody jest wdrażane do wewnętrznych systemów prawnych: polskiego, czeskiego i słowackiego. Muszę zastrzec, że nie analizuję z jednakową intensywnością wszystkich przepisów o ochronie przyrody w trzech badanych państwach. Objęcie badaniami komparatystycznymi całości regulacji byłoby zadaniem praktycznie niewykonalnym ze względu na ogrom materiału normatywnego, na który składają się przecież nie tylko przepisy ustaw o ochronie przyrody, lecz także przepisy wykonawcze i związkowe,..oraz na znaczący dorobek doktryny prawniczej i orzecznictwa. Próba ogarnięcia całości musiałaby się skończyć wielotomowym dziełem, którego przydatność byłaby mocno dyskusyjna. Przywilejem, ale i ryzykiem autora jest dokonanie selekcji problemów poddawanych badaniom. Przywilejem dlatego, że autor sam wybiera takie zagadnienia, które jego zdaniem pozwalają uchwycić sens regulacji prawnych ochrony przyrody w badanych państwach i wyprowadzenie z nich naukowo uzasadnionych wniosków. Ryzykiem zaś dlatego, że poglądy autora mogą rozminąć się z oczekiwaniami czytelników. Mając to wszystko na uwadze, zdecydowałem się jednak to ryzyko podjąć i dokonać wyboru problemów, które moim zdaniem najlepiej charakteryzują polskie, czeskie i słowackie prawo ochrony przyrody. Ważnym impulsem do podjęcia przeze mnie badań porównawczych stała się współpraca prawników polskich, czeskich i słowackich zajmujących się ochroną środowiska. Jej inicjatorem był profesor Milan Damohorsky, kierownik Katedry Prawa Środowiska Wydziału Prawa Uniwersytetu Karola w Pradze. Ta współpraca zaowocowała dziesięcioma już konferencjami naukowymi, a materiały większości z nich były publikowane w odrębnych wydawnictwach. Pierwsza obradowała w 2000 r. w Rychorach na terenie czeskiego Karkonoskiego Parku Narodowego i była poświęcona zagadnieniom prawa własności w ochronie środowiska oraz instrumentom prawa karnego 11, druga w 2001 r. we Wrocławiu, gdzie został podjęty problem harmonizacji prawa wewnętrznego z prawem wspólnotowym, trzecia w 2002 r. w Pradze na temat instrumentów koncepcyjnych prawa 11 Sbornik z konference Pravo životniho prostředi: Vlastnicke pravo a ochrana životniho prostredi Trestni pravo a ochrana životniho prostredi, pod red. M. Damohorskiego, Praha
7 środowiska 12, czwarta w 2003 r. ponownie we Wrocławiu na temat organizacji administracji państwowej w dziedzinie ochrony środowiska 13, piąta w 2004 r. w Varinie na terenie słowackiego Parku Narodowego Mala Fatra, poświęcona wyłącznie problematyce ochrony przyrody 14, szósta w 2005 r. w Kašperskych Horach na terenie czeskiego Parku Narodowego Šumava, gdzie były dyskutowane problemy ochrony lasów oraz instrumentów procesowych ochrony środowiska 15, siódma w 2006 r. w Dusznikach Zdroju u wrót polskiego Parku Narodowego Gór Stołowych, poświęcona roli sądów w ochronie środowiska oraz wybranym zagadnieniom prawa wodnego 16, ósma w 2007 r. w Hnanicach w czeskim Parku Narodowym Podyji, gdzie przedmiotem obrad były tzw. stare zanieczyszczenia oraz ponownie ochrona przyrody 17, dziewiąta w 2008 r. w słowackiej Trnavie, gdzie była omawiana rola Rady Europy w ochronie środowiska, dziesiąta ponownie w Dusznikach Zdroju w 2009 r., na której dyskutowano o udziale organizacji społecznych w ochronie środowiska. Na dwóch konferencjach prawna ochrona przyrody była głównym przedmiotem obrad; różne aspekty ochrony przyrody były podnoszone na wszystkich pozostałych. Nie bez znaczenia jest też spostrzeżenie, że spośród 10 konferencji 7 obradowało na obszarach parków narodowych, z czym zawsze połączone były prezentacje parków i wycieczki po parkach. Na corocznych spotkaniach prawników polskich, czeskich i słowackich zainteresowanych ochroną środowiska nie wyczerpywała się współpraca między nami. Do tego doszła wymiana publikacji naukowych, aktów prawnych i zbiorów orzeczeń. Autorzy czescy i słowaccy publikowali artykuły w periodykach polskich, autorzy polscy w periodykach czeskich. Zapoznanie się z materiałami naukowymi, aktami normatywnymi i orzecznictwem oraz uwzględnienie efektów konferencji skłoniły mnie do zaprezentowania czytelnikowi polskiemu wyników moich wieloletnich badań 12 Koncepcji nastroje ochrany životniho prostředi z pohledu prava. Sbornik z konference, pod red. M. Damohorskiego i V. Stejskala, Praha Organizacja władz publicznych w Polsce, Czechach i Słowacji w zakresie ochrony środowiska, a członkostwo w Unii Europejskiej, pod red. J. Sommera, Wrocław Ochrana prirody a krajiny v pravnej teorii a praxi, AFIUC Tomus XXIV, Bratislava Pravni uprava ochrany lesa. Procesni pravo ochrany životniho prostředi. Sbornik z mezinarodni česko -polsko-slovenske konference, pod red. M. Damohorskiego i V. Stejskala, Praha Wybrane problemy prawa ochrony środowiska. Rola sądów. Prawo wodne, pod red. H. Lisickiej, Wrocław Pravni aspekty odstraňovani ekologickych zateži s důrazem na stare zateže a pravni aspekty ochrany přirody. Sbornik z konference, pod red. I. Jančařovej i J. Slovačka, Brno
8 nad prawną ochroną przyrody w Polsce i Czechosłowacji, a następnie Czechach i Słowacji. Swoje rozważania staram się utrzymać w nurcie właściwej komparatystyki prawniczej, której zręby zostały w literaturze polskiej zarysowane przed wieloma laty. Przyjmuję przede wszystkim założenie, że żaden z badanych systemów prawnych nie stanowi przedmiotu głównego, lecz trzy porównywane systemy są traktowane jako materiał badań równorzędnie, bez podziału na przedmiot główny i uboczny 18. Dlatego przedmiotem studium nie jest polskie prawo ochrony przyrody na tle rozwiązań przyjmowanych w Czechach i Słowacji, lecz prawna ochrona przyrody w Polsce, Czechach i Słowacji. Roman Tokarczyk autor fundamentalnej pracy poświęconej komparatystyce prawniczej wskazuje, że komparatystyka prawnicza powinna być rozwijana jak każda dyscyplina nauki, zgodnie z kanonami obiektywizmu, rzetelności i uczciwości poznawczej. Zaprzeczeniem tego postulatu są ukryte albo i uzewnętrzniane intencje nienaukowe. Mogą one polegać np. na dążeniu do wykazania za wszelką cenę, z pominięciem argumentacji naukowej, wyższości jednego systemu prawnego nad innym lub doktryny prawnej nad innymi doktrynami 19. Dlatego jestem jak najdalszy od wykazywania jakiejkolwiek wyższości tego czy innego spośród trzech badanych systemów prawnych. Powoływany już Roman Tokarczyk pisze, że poznawanie i rozumienie sensu różnic, podobieństw i tożsamości rozmaitych porównywanych ze sobą praw uznawane jest niemal zgodnie za jedną z głównych funkcji komparatystyki prawniczej. Owo poznanie i rozumienie różnic służy bowiem bez wątpienia znajdowaniu najlepszych rozwiązań prawnych podobnych problemów społecznych występujących w różnych krajach 20. Na to, że akurat ochrona środowiska (w tym ochrona przyrody) jest szczególnie wdzięcznym polem badań porównawczych, zwracano uwagę w literaturze światowej już wiele lat temu 21. Podzielam pogląd, że współcześnie bynajmniej nie chodzi o to jak sądzili niegdyś pionierzy komparatystyki prawniczej aby odkryć jakąś jedną uniwersalną prawdę o prawie. Chodzi raczej o poznanie różnorodnych rozwiązań podobnych problemów, Zob. S. Rozmaryn, Z teorii badań i prac prawnoporównawczych, PiP 1966, z. 3, s R. Tokarczyk, Komparatystyka prawnicza, Warszawa 2008, s Tamże, s M. Ancel, Znaczenie i metody prawa porównawczego, Warszawa 1979, s
9 regulowanych prawem, i wybór najbardziej odpowiedniego dla danych warunków 22. Muszę jednak zastrzec, że książkę tę piszę dla czytelnika polskiego. Dlatego nie wyjaśniam, czym jest w prawie polskim gmina, czym powiat, a czym województwo. Jeżeli jednak tekst ma być zrozumiały dla czytelnika polskiego, to musi się w nim znaleźć wyjaśnienie, czym jest obec, czym okres, a czym kraj w Czechach i Słowacji. Pisząc tę książkę dla czytelnika polskiego, chciałbym z porównania rozwiązań polskich, czeskich i słowackich wyprowadzić wnioski, które byłyby przydatne dla ulepszenia prawa polskiego, dlatego szczególną uwagę zwracam na te rozwiązania czeskie i słowackie, których w Polsce nie ma, a których wdrożenie w prawie polskim byłoby z takich czy innych względów korzystne. Poddany badaniom materiał normatywny jest przeogromny. Gdyby czysto mechanicznie dodać do siebie 166 artykułów polskiej ustawy o ochronie przyrody, 111 paragrafów czeskiej ustawy o ochronie przyrody i krajobrazu i 107 paragrafów słowackiej ustawy o ochronie przyrody i krajobrazu, otrzymałoby się 384 przepisy w podziale podstawowym, a przecież są takie artykuły w ustawie polskiej i paragrafy w ustawach czeskiej i słowackiej, które liczą po kilkadziesiąt ustępów, punktów czy liter. Do tego dochodzą nie tylko obszerne akty wykonawcze, lecz także przepisy innych ustaw zaliczanych do ochrony przyrody, regulacje kodeksowe z zakresu postępowania administracyjnego czy też przepisy sankcyjne zamieszczone w podstawowych źródłach prawa karnego i prawa wykroczeń. W opracowaniu o charakterze komparatystycznym należy uwzględnić także wypowiedzi doktryny, chociażby tylko te najważniejsze, oraz bogate już we wszystkich państwach orzecznictwo sądowe. Próba ogarnięcia tego materiału w najobszerniejszej nawet monografii byłaby z góry skazana na niepowodzenie. Zdecydowałem się zatem na rozwiązanie radykalne, na ostrą selekcję badanego materiału i ograniczenie rozważań do zagadnień podstawowych. Istotną wagę przywiązuję do badań historycznych, gdyż wskazują one, jakimi drogami trzy badane systemy prawne doszły do obowiązującego stanu prawnego. Przyznaję od razu, że wiele miejsca poświęcam problematyce odpowiedzialności prawnej, która od lat stanowi główny przedmiot moich zainteresowań naukowych. 22 R. Tokarczyk, Komparatystyka..., s
10 Wreszcie kilka uwag o charakterze językowym. Istotnie, języki polski, czeski i słowacki są dość zbliżone, aczkolwiek niekiedy ta bliskość jest złudna. Wystarczy przywołać dwa niejako klasyczne przykłady, otóż czeski plyn to nie płyn, lecz gaz, a nazwa miesiąca květen to akurat nie kwiecień, lecz maj. Zwroty czeskie i słowackie staram się tłumaczyć dosłownie, ale tak, aby to miało jakiś sens zrozumiały dla czytelnika polskiego, dlatego nie unikam tłumaczeń nieco bardziej opisowych. Niekiedy wszakże z tłumaczenia rezygnuję, co może najlepiej widać na przykładzie czeskiego (ale także słowackiego) wyrazu kraj, oznaczającego niegdyś trzeci, dziś drugi stopień administracji rządowej bądź samorządowej. Tego wyrazu nie tłumaczę w ogóle, mimo że jest on odpowiednikiem polskiego województwa, (a nie np. niemieckiego Landu), uważam bowiem, że wprowadzenie polskich województw do podziałów terytorialnych Czech i Słowacji byłoby niewłaściwe. Jeszcze większe trudności translatorskie są związane z przymiotnikiem pochodzącym od rzeczownika kraj, który w języku czeskim brzmi krajsky. Wchodzą w rachubę dwie możliwości tłumaczenia: albo krajowy, ale to w języku polskim zupełnie co innego znaczy, albo wojewódzki, co jest bez sensu, jeżeli rezygnuję z wyrazu województwo w odniesieniu do Czech i Słowacji. Dlatego wybieram najprostsze rozwiązanie słownikowe i tłumaczę go przez okręgowy. Są jeszcze dwa terminy, które akurat w dziedzinie prawnej ochrony przyrody mają szczególnie doniosłe znaczenie. Jest to z jednej strony vyhlaška, z drugiej zaś jedna z form ochrony przyrody chraněna krajinna oblast. Dosłowne tłumaczenie vyhlaški przez oznajmienie bądź obwieszczenie nie oddaje istoty rzeczy, gdyż w formie vyhlaški są stanowione powszechnie obowiązujące normy prawne. Jeżeli vyhlaškę wydaje minister, to aż prosi się o przekład zarządzenie (a nie rozporządzenie ; w języku czeskim nařizeni, którego tłumaczenie nie budzi wątpliwości), ale jeżeli wydaje ją organ przedstawicielski samorządu terytorialnego, to lepiej pasowałaby uchwała, która z kolei ma swój odpowiednik w czeszczyźnie usneseni. Dokonuję zatem wyboru mniejszego zła i vyhlaški nie tłumaczę w ogóle. Jeszcze inne problemy stwarza chraněna krajinna oblast. Najzgrabniejszym tłumaczeniem jest obszar chronionego krajobrazu, ale szkopuł w tym, że czeska chraněna krajinna oblast nie jest odpowiednikiem polskiego obszaru chronionego krajobrazu, lecz polskiego parku krajobrazowego, ma bowiem swoje organy i sprawuje funkcje administracyjne. Dlatego terminu czeskiego nie tłumaczę w ogóle bądź też posługuję się powszechnie w literaturze czeskiej używanym skrótem CHKO. 24
11 Kolejne problemy stwarza czeski i słowacki wyraz pokuta oznaczający sankcję majątkową wymierzaną za wykroczenia i delikty administracyjne, ale nie za przestępstwa, gdyż za przestępstwa wymierza się peněžity trest. Można pokutę tłumaczyć jako grzywnę albo karę pieniężną, ale każde z nich jest wadliwe, skoro w Polsce grzywnę wymierza się i za przestępstwa, i za wykroczenia, natomiast karę pieniężną już tylko za delikty administracyjne. Aby więc uniknąć nieporozumień, czeskiej i słowackiej pokuty nie tłumaczę w ogóle. Tego typu pułapek językowych jest, rzecz jasna, znacznie więcej, w przypadkach wątpliwych swoje pomysły translatorskie wyjaśniam w przypisach do zasadniczego tekstu. Czuję się zobowiązany do jeszcze jednego wyjaśnienia: studium napisałem według stanu prawnego na koniec września 2009 r. Z prawdopodobieństwem graniczącym z pewnością można założyć, że w nieodległej przyszłości liczonej bardziej w miesiącach niż w latach stan prawny w dziedzinie ochrony przyrody w trzech badanych państwach się zmieni i będzie się nadal zmieniał. Na pytanie, czy oczekujące nas zmiany podważają sens badań komparatystycznych, odpowiadam bez wahania przecząco nie podważają, ponieważ moją intencją było zbadanie przede wszystkim idei, z uwzględnieniem kontekstu historycznego, a to jest niezależne od oczekujących nas i w pełni zrozumiałych ze względu na charakter badanego prawa jako w istocie jeszcze prawa w fazie stawania się kolejnych zmian stanu prawnego. Na zakończenie pozostaje mi spełnienie szczególnie miłego obowiązku i skierowanie wyrazów serdecznej wdzięczności do profesor Sonii Košičiarovej z uniwersytetu w Trnavie, doktor Terezy Tichej, profesora Milana Damohorskiego i doktora Vojtěcha Stejskala z Uniwersytetu Karola w Pradze, doktor Jany Dudovej, doktor Ilony Jančařovej i profesora Milana Pekarka z Uniwersytetu Masaryka w Brnie za okazaną mi życzliwość i udzieloną pomoc podczas przygotowania tego studium. We wdzięcznej pamięci zachowuję dwie znaczące dla nauki czechosłowackiego prawa ochrony środowiska postacie nieżyjących już profesorów Zdeňka Madara z Pragi oraz Jozefa Klapača z Bratysławy, których w latach osiemdziesiątych ubiegłego stulecia poznałem osobiście w pierwszym okresie mego zainteresowania czechosłowackim prawem środowiska, a rozmowy z nimi pozwoliły mi bliżej wniknąć w jego subtelności. Gorąco dziękuję profesor Halinie Lisickiej, doktor Katarzynie Kobielskiej i doktorowi Robertowi Alberskiemu z Instytutu Politologii Uniwersy- 25
12 tetu Wrocławskiego oraz Kolegom z Zakładu Prawa Ochrony Środowiska Instytutu Nauk Prawnych Polskiej Akademii Nauk: profesorom Jerzemu Rotce i Jerzemu Sommerowi oraz doktorom Pawłowi Bojarskiemu, Adamowi Habudzie i Janowi Jerzmańskiemu za cenne uwagi zgłoszone podczas dyskusji nad założeniami i tezami tego studium oraz za wielorakie formy udzielonej mi pomocy. Lista osób, którym coś w związku z prezentowaną książką zawdzięczam, jest długa. Niemniej jednak wszystkie błędy i niedociągnięcia w książce tej zawarte obciążają wyłącznie jej autora. Wrocław, październik 2009 r. 26
Pojęcie i prawna regulacja zasad techniki prawodawczej. ZTP reguły konstruowania aktów normatywnych przez legislatorów
CZ. 3 Pojęcie i prawna regulacja zasad techniki prawodawczej ZTP reguły konstruowania aktów normatywnych przez legislatorów ZTP stanowią załącznik do rozporządzenia Prezesa Rady Ministrów z dnia 20.06.2002
OCHRONA ŚRODOWISKA W POLSKIM, CZESKIM I SŁOWACKIM PRAWIE KARNYM
OCHRONA ŚRODOWISKA W POLSKIM, CZESKIM I SŁOWACKIM PRAWIE KARNYM STUDIUM PRAWNOPORÓWNAWCZE Wojciech Radecki Warszawa 2013 Stan prawny na 1 kwietnia 2013 r. Wydawca Izabella Małecka Redaktor prowadzący Marzena
ZAGADNIENIA SYSTEMOWE PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA. pod redakcją Piotra Korzeniowskiego
POLSKA AKADEMIA NAUK ODDZIAŁ W ŁODZI KOMISJA OCHRONY ŚRODOWISKA ZAGADNIENIA SYSTEMOWE PRAWA OCHRONY ŚRODOWISKA Zagadnienie systemowe prawa ochrony środowiska, którym została poświęcona książka, ma wielkie
SPIS TREŚCI. Wprowadzenie Rozdział pierwszy Podejmowanie decyzji przez młodzież w kontekście jej myślenia o własnej przyszłości...
SPIS TREŚCI Wprowadzenie... 7 Rozdział pierwszy Podejmowanie decyzji przez młodzież w kontekście jej myślenia o własnej przyszłości... 11 Rozdział drugi Czynniki determinujące decyzje młodzieży dotyczące
Wymogi regulacji kodeksowej. Tomasz Bąkowski
Wymogi regulacji kodeksowej Tomasz Bąkowski Kodeks - pojęcie Najpełniejsza forma porządkowania i systematyzacji danej dziedziny prawa w celu zespolenia rozproszonych w całym systemie norm regulujących
SPIS TREŚCI Wstęp... 9 Wykaz skrótów... 13 Rozdział 1. Prawo podatkowe w systemie prawa... 15 1.1. Uwagi wprowadzające... 16 1.2. Prawo podatkowe jako gałąź prawa... 16 1.2.1. Przesłanki uzasadniające
Efekty kierunkowe na kierunku Prawo są spójne z efektami obszarowymi ogólnymi i obszarowymi dla nauk społecznych odpowiednich dla poziomu 7 PRK
Załącznik do uchwały nr 216 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 20 grudnia 2017 r. Efekty kierunkowe na kierunku Prawo są spójne z efektami obszarowymi ogólnymi i obszarowymi dla nauk społecznych
Postanowienie z dnia 7 grudnia 2000 r. III ZP 27/00
Postanowienie z dnia 7 grudnia 2000 r. III ZP 27/00 1. Akt normatywny uznany przez Trybunał Konstytucyjny za niezgodny z Konstytucją, ratyfikowaną umową międzynarodową lub ustawą nie powinien być stosowany
Liczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia. ćwiczenia 21 zaliczenie z oceną
Wydział: Prawo i Administracja Nazwa kierunku kształcenia: Prawo Rodzaj przedmiotu: podstawowy Opiekun: prof. dr hab. Marian Kallas Poziom studiów (I lub II stopnia): Jednolite magisterskie Tryb studiów:
Wiedza. posiada rozszerzoną wiedzę o charakterze nauk prawnych i ich stosunku do innych nauk
Załącznik nr 2 do uchwały nr 485 Senatu Uniwersytetu Zielonogórskiego z dnia 29 maja 2019 r. Opis zakładanych efektów uczenia się z przyporządkowaniem kierunku studiów do dziedzin nauki i dyscyplin naukowych
Liczba godzin Punkty ECTS Sposób zaliczenia. ćwiczenia 24 zaliczenie z oceną
Wydział: Prawo i Administracja Nazwa kierunku kształcenia: Prawo Rodzaj przedmiotu: podstawowy Opiekun: prof. dr hab. Marian Kallas Poziom studiów (I lub II stopnia): Jednolite magisterskie Tryb studiów:
Dziennik Urzędowy Unii Europejskiej III. (Akty przygotowawcze) RADA (2008/C 52/01)
26.2.2008 C 52/1 III (Akty przygotowawcze) RADA Inicjatywa Republiki Słowenii, Republiki Francuskiej, Republiki Czeskiej, Królestwa Szwecji, Republiki Słowackiej, Zjednoczonego Królestwa i Republiki Federalnej
Współpraca międzynarodowa miast województwa łódzkiego
WYŻSZA SZKOŁA STUDIÓW MIĘDZYNARODOWYCH W ŁODZI WYDZIAŁ STUDIÓW MIĘDZYNARODOWYCH I DYPLOMACJI Michał Adamski Współpraca międzynarodowa miast województwa łódzkiego Praca doktorska napisana pod kierunkiem
KSIĘGA ABSTRAKTÓW (WYCIĄG)
KSIĘGA ABSTRAKTÓW (WYCIĄG) II OGÓLNOPOLSKA KONFERENCJA STUDENCKICH KÓŁ NAUKOWYCH MEDYCYNY SĄDOWEJ MEDYK SĄDOWY I LEKARZ KLINICYSTA - W POSZUKIWANIU PRAWDY DLA DOBRA PACJENTA BŁĄD MEDYCZNY - NIEPOWODZENIE
Jak rozwiązywać kazusy?
Jak rozwiązywać kazusy? Krótki przewodnik dla studentów SNP(Z) Prawo konstytucyjne Opracowano na podstawie: Polskie prawo konstytucyjne. Materiały, kazusy i orzecznictwo, pod red. M. Dąbrowskiego, J. Juchniewicz,
Napisanej pod kierunkiem naukowym dr hab. Tomasza Siemiątkowskiego, prof. UKSW
Mgr Sebastian Kidyba Streszczenie pracy doktorskiej Zawiązanie spółek osobowych Napisanej pod kierunkiem naukowym dr hab. Tomasza Siemiątkowskiego, prof. UKSW Uniwersytet Kardynała Stefana Wyszyńskiego
POSTANOWIENIE. SSN Andrzej Ryński
Sygn. akt V KZ 15/14 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 3 kwietnia 2014 r. SSN Andrzej Ryński w sprawie M. P. skazanego z art. 207 1 k.k. i in. po rozpoznaniu zażalenia skazanego na zarządzenie
Spis treści. Wstęp Rozdział III
Spis treści Wstęp... 9 Rozdział I Wiadomości ogólne o konstytucji jako najważniejszym w państwie akcie prawnym... 13 1. Pojęcie, geneza i funkcje konstytucji... 13 2. Konstytucja ustawą zasadniczą państwa...
WSPÓLNE DEKLARACJE UMAWIAJĄCYCH SIĘ STRON DO POROZUMIENIA
WSPÓLNE DEKLARACJE UMAWIAJĄCYCH SIĘ STRON DO POROZUMIENIA WSPÓLNA DEKLARACJA W SPRAWIE JEDNOCZESNEGO ROZSZERZENIA UNII EUROPEJSKIEJ I EUROPEJSKIEGO OBSZARU GOSPODARCZEGO Umawiające się Strony podkreślają
Księgarnia PWN: Wojciech Witkowski - Historia administracji w Polsce
Księgarnia PWN: Wojciech Witkowski - Historia administracji w Polsce 1764-1989 Spis treści Do Czytelnika..... 11 Przedmowa....... 13 Rozdział 1. Geneza i charakterystyka ustroju administracyjnego państw
3 Religie Rola Rzymu Ośrodki kulturowe po upadku Rzymu 4 Schemat społeczeństwa Pojęcia
Klasa I ZS Temat Lp. Zakres treści Lekcja organizacyjna 1 Program nauczania System oceniania Źródła wiedzy o przeszłości i teraźniejszości 2 Epoki historyczne Źródła historyczne Dziedzictwo antyku Kształtowanie
ZAGADNIENIE PRAWNE. W sprawie o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności na skutek zażalenia powódki na postanowienia Sądu Rejonowego.
Sygn. akt III CZP 103/12 ZAGADNIENIE PRAWNE W sprawie o pozbawienie tytułu wykonawczego wykonalności na skutek zażalenia powódki na postanowienia Sądu Rejonowego. Czy stronie przysługuje zażalenie na orzeczenie
SYLABUS Prawo finansów publicznych studia stacjonarne
SYLABUS Prawo finansów publicznych studia stacjonarne 1) Podstawowe informacje o przedmiocie Skrócony opis Pełny opis Przedmiot obejmuje analizę i ocenę regulacji prawnych z zakresu prawa w tym prawo budżetowe
HISTORIA klasa 1 Liceum Ogólnokształcącego (4 letniego)
2019-09-01 HISTORIA klasa 1 Liceum Ogólnokształcącego (4 letniego) Treści z podstawy programowej przedmiotu POZIOM PODSTAWOWY (PP) SZKOŁY BENEDYKTA Podstawa programowa HISTORIA klasa 1 LO (4-letnie po
Wymagania edukacyjne z historii do klasy I dopuszczający
Wymagania edukacyjne z historii do klasy I dopuszczający wymagania w zakresie wiadomości omawia najważniejsze postanowienia i konsekwencje traktatu wersalskiego definiuje pojęcie totalitaryzmu omawia główne
OPIS PRZEDMIOTU. Kultura czeska. Wydział Humanistyczny Instytut Filologii Polskiej Kulturoznawstwo. studia drugiego stopnia stacjonarne
OPIS PRZEDMIOTU Nazwa Kod Kultura czeska Wydział Instytut/Katedra Kierunek Specjalizacja/specjalność Poziom organizacyjny studiów System studiów Wydział Humanistyczny Instytut Filologii Polskiej Kulturoznawstwo
UCHWAŁA. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący) SSN Józef Frąckowiak (sprawozdawca) SSN Karol Weitz. Protokolant Katarzyna Bartczak
Sygn. akt III CZP 106/17 UCHWAŁA Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 23 lutego 2018 r. SSN Jacek Gudowski (przewodniczący) SSN Józef Frąckowiak (sprawozdawca) SSN Karol Weitz Protokolant Katarzyna Bartczak
Spis treści Rozdział I. Europeizacja prawa administracyjnego pojęcie i konteksty 1. Uwagi wstępne 2. Europeizacja prawa administracyjnego
Przedmowa... V Wykaz skrótów... XIII Rozdział I. Europeizacja prawa administracyjnego pojęcie i konteksty. 1 1. Uwagi wstępne... 10 I. Europeizacja............................................... 10 II.
Bartosz Rakoczy * w obszarze specjalnym o charakterze ekologicznym], Rzeszów 2013 (review)
Bartosz Rakoczy * Recenzja monografii autorstwa Prof. Jerzego Stelmasiaka pt. Interes indywidualny a interes publiczny w ochronie środowiska w obszarze specjalnym o charakterze ekologicznym, Rzeszów 2013
EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2018/2019
EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2018/2019 CZĘŚĆ 1. JĘZYK POLSKI ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ GH-P2 KWIECIEŃ 2019 Zadanie 1. (0 1) 2) wyszukuje w wypowiedzi potrzebne informacje
Spis treści. Dział I Kształt terytorialno-administracyjny i ludność Polski. Do Czytelnika Przedmowa... 13
Spis treści Do Czytelnika.............................................. 11 Przedmowa................................................ 13 Dział I Kształt terytorialno-administracyjny i ludność Polski Część
Spis treści. Część I. Dawne państwo polskie (do 1795) Rozdział 1. Państwo patrymonialne (połowa X w. 1320)
Spis treści Do Czytelnika 5 Część I Dawne państwo polskie (do 1795) Rozdział 1. Państwo patrymonialne (połowa X w. 1320) 1.1. Początki i rozwój państwa polskiego (do 1138). Rozbicie dzielnicowe i dążenia
KONSTYTUCJA FEDERACJI ROSYJSKIEJ A ROSYJSKA I EUROPEJSKA TRADYCJA KONSTYTUCYJNA
Ub Hamburg A/553552 Jerzy Kowalski KONSTYTUCJA FEDERACJI ROSYJSKIEJ A ROSYJSKA I EUROPEJSKA TRADYCJA KONSTYTUCYJNA Polskie Wydawnictwo Prawnicze Warszawa - Poznań 2009 Spis treści Wstęp 11 1. Zakres tematyczny
OPINIA KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA. z dnia 13 grudnia 2016 r. w przedmiocie poselskiego projektu ustawy Przepisy wprowadzające
OPINIA KRAJOWEJ RADY SĄDOWNICTWA z dnia 13 grudnia 2016 r. w przedmiocie poselskiego projektu ustawy Przepisy wprowadzające ustawę o organizacji i trybie postępowania przed Trybunałem Konstytucyjnym i
UCHWAŁA. SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący) SSN Marian Kocon (sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska. Protokolant Bożena Kowalska
Sygn. akt III CZP 113/15 UCHWAŁA Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 7 kwietnia 2016 r. SSN Krzysztof Strzelczyk (przewodniczący) SSN Marian Kocon (sprawozdawca) SSN Agnieszka Piotrowska Protokolant Bożena
HISTORIA USTROJU POLSKI. Autor: Marian Kallas
HISTORIA USTROJU POLSKI Autor: Marian Kallas Dział I Kształt terytorialno-administracyjny i ludność Polski Część I Dawne państwo polskie (do 1795) Rozdział 1. Powstanie Polski i zmiany terytorialno-administracyjne
Spis treści. Wstęp Rozdział I Systemy polityczne problemy ogólne Rozdział II Historyczne systemy polityczne. Rewolucje demokratyczne..
Spis treści Wstęp... 7 Rozdział I Systemy polityczne problemy ogólne... 11 Rozdział II Historyczne systemy polityczne. Rewolucje demokratyczne.. 27 Rozdział III Demokracja i totalitaryzm. Kryzys polityczny
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 10 lipca 2014 r. w sprawie obwodów łowieckich.
Wyrok Trybunału Konstytucyjnego z 10 lipca 2014 r. w sprawie obwodów łowieckich. Prof. nadzw. dr hab. Adam Habuda Instytut Nauk Prawnych PAN Zakład Prawa Ochrony Środowiska we Wrocławiu Okoliczności, które
dziedzina nauk prawnych, prawo
Załącznik nr 1 do Uchwały nr 64/2013 Senatu UKSW z dnia 21 maja 2013 r. Załącznik nr 1 do Uchwały nr 53/2012 Senatu UKSW z dnia 24 maja 2012 r. 1. Dokumentacja dotycząca opisu dla programu prawo studia
HISTORIA ADMINISTRACJI W POLSCE Autor: Wojciech Witkowski
HISTORIA ADMINISTRACJI W POLSCE 1764-1989 Autor: Wojciech Witkowski Rozdział 1. Geneza i charakterystyka ustroju administracyjnego państw nowożytnej Europy 1.1. Pojęcie administracji i biurokracji 1.2.
Uchwała nr 68/2015 Rady Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego z dnia 28 września 2015 r.
Uchwała nr 68/2015 Rady Wydziału Prawa i Administracji Uniwersytetu Gdańskiego z dnia 28 września 2015 r. w sprawie odmowy nadania dr Krystynie Sitkowskiej stopnia naukowego doktora habilitowanego w dziedzinie
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW PRAWO JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL PRAKTYCZNY
EFEKTY KSZTAŁCENIA DLA KIERUNKU STUDIÓW PRAWO JEDNOLITE STUDIA MAGISTERSKIE PROFIL PRAKTYCZNY Tabela odniesienia kierunkowych efektów kształcenia do charakterystyk drugiego stopnia Polskiej Ramy Kwalifikacji
IV. PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA
STUDIA PRAWA PUBLICZNEGO 2018 NR 1 (21) ISSN 2300-3936 IV. PRZEGLĄD PIŚMIENNICTWA Przegląd polskich opracowań naukowych Sebastian Gajewski, Programy rządowe. Studium administracyjnoprawne, Wydawnictwa
Zasady sporządzania przypisów na podstawie norm PN-78 N-01222 oraz PN-ISO 690:2002. Opracowały: Ilona Dokładna Joanna Szada - Popławska
Zasady sporządzania przypisów na podstawie norm PN-78 N-01222 oraz PN-ISO 690:2002 Opracowały: Ilona Dokładna Joanna Szada - Popławska Przypis (notka) to zasadniczy element aparatu naukowego książki. Przypisy
Czy do znamion przestępstwa znieważenia funkcjonariusza publicznego (art k.k.) należy publiczność działania sprawcy?
PIERWSZY PREZES SĄDU NAJWYŻSZEGO RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ Warszawa, dnia 19 kwietnia 2012 r. BSA II - 4410-3/12 Sąd Najwyższy Izba Karna Na podstawie art. 60 1 ustawy z dnia 23 listopada 2002 r. o Sądzie
EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2018/2019
EGZAMIN W KLASIE TRZECIEJ GIMNAZJUM W ROKU SZKOLNYM 2018/2019 CZĘŚĆ 1. JĘZYK POLSKI ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ ARKUSZ GH-P7 KWIECIEŃ 2019 Zadanie 1. (0 1) PF Zadanie 2. (0 1) II. Analiza i interpretacja
POSTANOWIENIE Z DNIA 15 GRUDNIA 2005 R. I KZP 46/05. Wpis do wykazu, o którym mowa w art. 49a 2 zd. 2 k.k., ma charakter konstytutywny.
POSTANOWIENIE Z DNIA 15 GRUDNIA 2005 R. I KZP 46/05 Wpis do wykazu, o którym mowa w art. 49a 2 zd. 2 k.k., ma charakter konstytutywny. Przewodniczący: Prezes SN L. Paprzycki. Sędziowie SN: K. Cesarz (sprawozdawca),
Lex in Tenebris sp. z o.o. sp. k. ul. Wojska Polskiego Sosnowiec
Sosnowiec, 25 luty 2019 r. Opinia prawna w sprawie podmiotów uprawnionych do prowadzenia form doskonalenia zawodowego nauczycieli dofinansowywanych ze środków wyodrębnionych na ten cel w budżetach organów
Dział I Kształt terytorialno-administracyjny i ludność Polski
Spis treści Do Czytelnika Przedmowa Dział I Kształt terytorialno-administracyjny i ludność Polski Część I Dawne państwo polskie (do 1795) Rozdział 1. Powstanie Polski i zmiany terytorialno-administracyjne
KOMUNIKAT DLA POSŁÓW
PARLAMENT EUROPEJSKI 2009-2014 Komisja Petycji 27.05.2014 KOMUNIKAT DLA POSŁÓW Przedmiot: Petycja 0436/2012, którą złożył Mark Walker (Wielka Brytania) w sprawie transgranicznego doradztwa prawnego 1.
- o zmianie ustawy Kodeks cywilny (druk nr 880).
SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ V kadencja Prezes Rady Ministrów DMPiA - 140-19 (2) /07 Warszawa, 1 lutego 2007 r. Pan Marek Jurek Marszałek Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej Uprzejmie przekazuję stanowisko
POSTANOWIENIE. Protokolant Ewa Krentzel
Sygn. akt I CSK 713/13 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 14 listopada 2014 r. SSN Józef Frąckowiak (przewodniczący, sprawozdawca) SSN Irena Gromska-Szuster SSN Dariusz Zawistowski Protokolant
CBOS Vilmorus Ltd CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI
CBOS Vilmorus Ltd CENTRUM BADANIA OPINII SPOŁECZNEJ SEKRETARIAT OŚRODEK INFORMACJI 629-35 - 69, 628-37 - 04 693-58 - 95, 625-76 - 23 UL. ŻURAWIA 4A, SKR. PT.24 00-503 W A R S Z A W A TELEFAX 629-40 - 89
Dr hab. Krzysztof Walczak Wydział Zarządzania UW. Tezy do dyskusji nt. Prawo do sprawiedliwego wynagrodzenia
Dr hab. Krzysztof Walczak Wydział Zarządzania UW Tezy do dyskusji nt. Prawo do sprawiedliwego wynagrodzenia Mówiąc o potencjalnej możliwości związania się przez Polskę postanowieniami ZEKS dotyczącymi
W odpowiedzi na artykuł Ihara Szauczuka Wyższa humanistyczna edukacja na Białorusi w okresie międzywojennym: szkic historyczny
Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej Rok 14 (2016) Zeszyt 1 Rocznik Instytutu Europy Środkowo-Wschodniej (Yearbook of the Institute of East-Central Europe) Szczegóły publikacji oraz instrukcje
4) praktyczne opanowanie umiejętności ogólnych i specjalistycznych, których wpojenie należy do celów nauczania przewidzianych programem nauczania,
I. Przedmiotem oceny są: 1) wiadomości i umiejętności według programu nauczania z języka polskiego dla zasadniczej szkoły zawodowej w zakresie podstawowym, o programie nauczania z języka polskiego w danej
WYBORY, PRAWO WYBORCZE, SYSTEMY WYBORCZE W PAŃSTWACH GRUPY WYSZEHRADZKIEJ
WYBORY, PRAWO WYBORCZE, SYSTEMY WYBORCZE W PAŃSTWACH GRUPY WYSZEHRADZKIEJ NR 3520 WYBORY, PRAWO WYBORCZE, SYSTEMY WYBORCZE W PAŃSTWACH GRUPY WYSZEHRADZKIEJ Marek Barański, Anna Czyż, Sebastian Kubas, Robert
Interpretacja odpowiedzialności prawnej rozszerzony zakres obowiązków członków rad nadzorczych
Jaki jest zakres odpowiedzialności cywilnej i karnej członków tych rad z tytułu sporządzania sprawozdań finansowych i sprawozdań z działalności spółek zgodnie ze znowelizowaną ustawą o rachunkowości? Dyrektywa
PRÓBNY EGZAMIN GIMNAZJALNY Z NOWĄ ERĄ 2016/2017 HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE
PRÓBNY EGZAMIN GIMNAZJALNY Z NOWĄ ERĄ 2016/2017 HISTORIA I WIEDZA O SPOŁECZEŃSTWIE ZASADY OCENIANIA ROZWIĄZAŃ ZADAŃ Copyright by Nowa Era Sp. z o.o. Zadanie 1. (0 1) 6. Dziedzictwo antyku. Uczeń: 1) charakteryzuje
HISTORIA KLASA III GIMNAZJUM SZKOŁY BENEDYKTA
2016-09-01 HISTORIA KLASA III GIMNAZJUM SZKOŁY BENEDYKTA Cele kształcenia wymagania ogólne I. Chronologia historyczna. Uczeń sytuuje wydarzenia, zjawiska i procesy historyczne w czasie oraz porządkuje
Prawa mniejszości narodowych i etnicznych w Europie
Prawa mniejszości narodowych i etnicznych w Europie Dni Europejskie na Uniwersytecie Gdańskim, 6 maja 2014 r. Artur Jabłoński (Kaszëbskô Jednota) Europa nie jest homogeniczna. Oprócz państw narodowych,
ZASADY NACZELNE USTROJU RP
ZASADY NACZELNE USTROJU RP Zasady naczelne ustroju RP Zawierają idee przewodnie ustawy zasadniczej. Są to normy prawne zawarte w Konstytucji, których szczególna doniosłość charakteryzuje się w tym, że
Art. 88. - konkretyzacja: - ustawa z dnia 20 lipca 2000 r. ogłaszaniu aktów normatywnych i niektórych innych aktów prawnych
OBOWIĄZYWANIE PRAWA I. Zasady konstytucyjne: 1. Zasada państwa prawa i jej konsekwencje w procesie stanowienia prawa: niezwykle ważna dyrektywa w zakresie stanowienia i stosowania prawa wyrok 9 V 2005
Rozdział 2. Projekt aktu prawa miejscowego (dział I)
Dział I. Projekt ustawy. Zakres stosowania przepisów działu I do APM. Przepisy działu I ZTP, zatytułowanego Projekt ustawy, obejmują przepisy zawarte w rozdziałach 9 tego działu. Zgodnie z 43 ZTP do APM
PRAWO URZĘDNICZE. Wykład 1. Dr Dominika Cendrowicz Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytet Wrocławski
PRAWO URZĘDNICZE Wykład 1 Dr Dominika Cendrowicz Wydział Prawa, Administracji i Ekonomii Uniwersytet Wrocławski Nie jest pojęciem ustawowym. Prawo urzędnicze Nie tworzy zwartego systemu norm z klarownym
Uchwała z dnia 6 lipca 2006 r., III CZP 37/06
Uchwała z dnia 6 lipca 2006 r., III CZP 37/06 Sędzia SN Marek Sychowicz (przewodniczący, sprawozdawca) Sędzia SN Mirosław Bączyk Sędzia SN Dariusz Zawistowski Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Miasta
Warszawa, dnia 12 stycznia 2012 r. Sygn. akt K 8/11. Trybunał Konstytucyjny
Warszawa, dnia 12 stycznia 2012 r. Sygn. akt K 8/11 BAS-WPTK-471/11 Trybunał Konstytucyjny Na podstawie art. 34 ust. 1 w związku z art. 27 pkt 2 ustawy z dnia 1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym
Ośrodek Badań, Studiów i Legislacji
Warszawa, 8 maja 2018 r. Uwagi Ośrodka Badań Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych do projektu ustawy o jawności życia publicznego 1. Uwagi w toku opiniowania projektu ustawy o jawności życia
Dokumentacja dotycząca opisu efektów kształcenia dla programu kształcenia dla kierunku Prawo dla jednolitych studiów magisterskich.
Załącznik Nr 3 do Uchwały Nr 69/2015 Senatu UKSW z dnia 22 maja 2015 r. Dokumentacja dotycząca opisu efektów kształcenia dla programu kształcenia dla kierunku Prawo dla jednolitych studiów magisterskich.
Spis treści. Przedmowa... XI
Przedmowa...................................................... XI Wykaz skrótów................................................... XIII Rozdział I. Konstytucyjne zasady prawa i ich znaczenie dla interpretacji
Kto jest podatnikiem VAT w zakresie gospodarowania nieruchomościami Skarbu Państwa?
Z zakresu gospodarki nieruchomościami, których właścicielem jest Skarb Państwa, wynika, że podatnikiem VAT nie jest Skarb Państwa lecz gmina lub powiat. Z zakresu gospodarki nieruchomościami, których właścicielem
Recenzja opracowania M. Bryxa. pt: Rynek nieruchomości. System i funkcjonowanie.
C:\DOKUMENTY\RECENZJE\Recenzja M. Bryxa rynek.doc Recenzja opracowania M. Bryxa pt : Rynek nieruchomości. System i funkcjonowanie. Rynek nieruchomości jest w Polsce stosunkowo nowym, lecz wzbudzającym
PODSTAWA PROGRAMOWA (zakres podstawowy)
2016-09-01 HISTORIA PODSTAWA PROGRAMOWA (zakres podstawowy) SZKOŁY BENEDYKTA IV etap edukacyjny zakres podstawowy Cele kształcenia wymagania ogólne I. Chronologia historyczna. Uczeń porządkuje i synchronizuje
1. ŹRÓDŁA WIEDZY O ORGANIZACJI I ZARZĄDZANIU ORAZ JEJ DOTYCHCZASOWY ROZWÓJ
Władysław Kobyliński Podstawy współczesnego zarządzania Społeczna Wyższa Szkoła Przedsiębiorczości i Zarządzania w Łodzi Łódź - Warszawa 2004 SPIS TREŚCI SŁOWO WSTĘPNE... 7 1. ŹRÓDŁA WIEDZY O ORGANIZACJI
głównie w Stanach Zjednoczonych, Kanadzie i Izraelu, co zaowocowało późniejszymi publikacjami
Wstęp Celem poniższego opracowania jest analiza organów ochrony prawnej w państwach europejskich. Analiza ta dokonana została w dwóch ujęciach, zarówno w ujęciu systemowym, jak i w ujęciu komparatystycznym.
Efekty kształcenia dla kierunku studiów Etyka prowadzonego w Instytucie Filozofii UJ. Studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki
Efekty kształcenia dla kierunku studiów Etyka prowadzonego w Instytucie Filozofii UJ Studia pierwszego stopnia profil ogólnoakademicki Lp. K_W01 K_W02 Nazwa Wydziału: Wydział Filozoficzny Nazwa kierunku
SŁOWO WSTĘPNE. i innych podmiotów (jednostek organizacyjnych,
Leksykon prawa administracyjnego, który oddajemy do rąk Szanownych Czytelników, zawiera zgodnie z przyjętą konwencją serii wydawniczej Wydawnictwa C.H. Beck poświęconej prezentacji podstawowych instytucji
DECYZJA RAMOWA RADY 2003/568/WSISW(1) z dnia 22 lipca 2003 r. w sprawie zwalczania korupcji w sektorze prywatnym RADA UNII EUROPEJSKIEJ,
Stan prawny: 2009-03-18 Numer dokumentu LexPolonica: 63305 DECYZJA RAMOWA RADY 2003/568/WSISW(1) z dnia 22 lipca 2003 r. w sprawie zwalczania korupcji w sektorze prywatnym RADA UNII EUROPEJSKIEJ, uwzględniając
JAK ROZLICZYĆ ZAGRANICZNE DOCHODY I WYPEŁNIĆ PIT-36
JAK ROZLICZYĆ ZAGRANICZNE DOCHODY I WYPEŁNIĆ PIT-36 Rafał Chmielewski Wszelkie prawa zastrzeżone. Kopiowanie i rozpowszechnianie całości lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest
Władza sądownicza w Polsce. Sądy i trybunały
Władza sądownicza w Polsce Sądy i trybunały Charakterystyka władzy sądowniczej Władza sądownicza stanowi jeden z filarów władzy państwowej w ramach podziału władzy, lecz od pozostałych jest niezależna.
Protokół. 1. Romuald Tomczyk - prezes Stowarzyszenia Rzeczoznawców Ekonomicznych - przewodniczący Komisji konkursowej
Protokół Z posiedzenia Komisji konkursowej przyznawania nagród dla autorów najlepszych prac magisterskich i doktorskich dotyczących funkcjonowania biegłych sądowych w polskim wymiarze sprawiedliwości w
SAMORZĄDOWE PRAWO WYBORCZE
SAMORZĄDOWE PRAWO WYBORCZE Kazimierz Czaplicki Bogusław Dauter Andrzej Kisielewicz Ferdynand Rymarz 2. wydanie Warszawa 2010 Spis treści SPIS TREŚCI Wykaz skrótów... 11 Wstęp... 17 Ustawa z dnia 16 lipca
Ośrodek Badań, Studiów i Legislacji
Warszawa, 23 listopada 2017 r. Stanowisko Ośrodka Badań Studiów i Legislacji Krajowej Rady Radców Prawnych dotyczące elementów projektu ustawy o jawności życia publicznego (wersja z dnia 13 listopada 2017
Podmiotowość podatkowa wspólnoty gruntowej
Wyrok WSA w Rzeszowie z dnia 22 marca 2018 r., I SA/Rz 79/18 (wyrok nieprawomocny) Podmiotowość podatkowa wspólnoty gruntowej dr Paweł Majka Katedra Prawa Finansowego Wydział Prawa i Administracji Uniwersytet
Jednostka. Przepis Proponowane zmiany i ich uzasadnienie Decyzja projektodawcy. Lp. zgłaszająca. ogólne
Stanowisko projektodawcy do uwag resortów nieuwzględnionych w projekcie Założeń do projektu ustawy zmieniającej ustawę o organizacji i funkcjonowaniu funduszy emerytalnych w zakresie implementacji przepisów
UCHWAŁ A SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ. z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie ustawy o odpadach
UCHWAŁ A SENATU RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ z dnia 12 grudnia 2012 r. w sprawie ustawy o odpadach Senat, po rozpatrzeniu uchwalonej przez Sejm na posiedzeniu w dniu 23 listopada 2012 r. ustawy o odpadach,
Indywidualne wymagania dla ucznia klasy VI. Przedmiot: historia i społeczeństwo. Ocena dopuszczająca. ocena dostateczna
Orzeczenie PPP.258.263.2015 Indywidualne wymagania dla ucznia klasy VI Przedmiot: historia i społeczeństwo ocena niedostateczna nie spełnia wymogów na ocenę dopuszczającą Ocena dopuszczająca PRACUJE PRZY
POSTANOWIENIE. SSN Jadwiga Skibińska-Adamowicz
Sygn. akt I PK 47/03 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie : Dnia 23 maja 2003 r. SSN Jadwiga Skibińska-Adamowicz w sprawie z powództwa S. C. przeciwko Centrum Języków Obcych spółce cywilnej w B. J. M.,
Filozofia, Germanistyka, Wykład IX - Immanuel Kant
Filozofia, Germanistyka, Wykład IX - Immanuel Kant 2011-10-01 Plan wykładu 1 Immanuel Kant - uwagi biograficzne 2 3 4 5 6 7 Immanuel Kant (1724-1804) Rysunek: Immanuel Kant - niemiecki filozof, całe życie
STANOWISKO Nr 10/15/P-VII PREZYDIUM NACZELNEJ RADY LEKARSKIEJ. z dnia 30 stycznia 2015 r.
STANOWISKO Nr 10/15/P-VII PREZYDIUM NACZELNEJ RADY LEKARSKIEJ z dnia 30 stycznia 2015 r. w sprawie projektu ustawy o zasadach uznawania kwalifikacji zawodowych nabytych w państwach członkowskich Unii Europejskiej
Uchwała z dnia 6 listopada 2002 r., III CZP 67/02
Uchwała z dnia 6 listopada 2002 r., III CZP 67/02 Sędzia SN Marek Sychowicz (przewodniczący, sprawozdawca) Sędzia SN Jan Górowski Sędzia SN Tadeusz Żyznowski Sąd Najwyższy w sprawie z wniosku Przedsiębiorstwa
STATUT. Klubu Myśli Obywatelskiej Orzeł przy XV Liceum Ogólnokształcącym im. Zjednoczonej Europy w Gdańsku
STATUT Klubu Myśli Obywatelskiej Orzeł przy XV Liceum Ogólnokształcącym im. Zjednoczonej Europy w Gdańsku ROZDZIAŁ PIERWSZY Postanowienia Ogólne 1. Klub Myśli Obywatelskiej Orzeł, działający przy XV Liceum
Inne określenia: akty prawa miejscowego prawo lokalne lokalne źródła prawa lokalne akty normatywne akty terenowe
CZ.1 Inne określenia: akty prawa miejscowego prawo lokalne lokalne źródła prawa lokalne akty normatywne akty terenowe Źródła prawa powszechnie obowiązującego, stanowione przez terenowe organy administracji
Kodeks dobrych praktyk Ogrodnictwo wobec roślin inwazyjnych obcego pochodzenia
Kodeks dobrych praktyk Ogrodnictwo wobec roślin inwazyjnych obcego pochodzenia Emilia Bylicka Departament Zarządzania Zasobami Przyrody Generalna Dyrekcja Ochrony Środowiska 14 października 2015 r. Warszawa
Uchwała z dnia 4 kwietnia 2003 r., III CZP 7/03
Uchwała z dnia 4 kwietnia 2003 r., III CZP 7/03 Sędzia SN Maria Grzelka (przewodniczący) Sędzia SN Józef Frąckowiak (sprawozdawca) Sędzia SN Kazimierz Zawada Sąd Najwyższy w sprawie z powództwa Beaty C.
POSTANOWIENIE. Sygn. akt IV KK 343/15. Dnia 19 listopada 2015 r. Sąd Najwyższy w składzie: SSN Roman Sądej
Sygn. akt IV KK 343/15 POSTANOWIENIE Sąd Najwyższy w składzie: Dnia 19 listopada 2015 r. SSN Roman Sądej na posiedzeniu w trybie art. 535 3 k.p.k. po rozpoznaniu w Izbie Karnej w dniu 19 listopada 2015r.,
ANKIETA SAMOOCENY OSIĄGNIĘCIA KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA
Szanowny Studencie, ANKIETA SAMOOCENY OSIĄGNIĘCIA KIERUNKOWYCH EFEKTÓW KSZTAŁCENIA bardzo prosimy o anonimową ocenę osiągnięcia kierunkowych efektów kształcenia w trakcie Twoich studiów. Twój głos pozwoli
mgr Jarosław Hermaszewski (koncepcja pracy-tezy)
mgr Jarosław Hermaszewski Inwestycje samorządu terytorialnego i ich wpływ na funkcjonowanie i rozwój gminy Polkowice w latach dziewięćdziesiątych (koncepcja pracy-tezy) Prawne podstawy funkcjonowania organów