Spis treści Spis tabel... 4 Spis rysunków... 5 Wstęp Wnioskodawca Tytuł projektu Opis projektu Typ projektu

Transkrypt

1

2 Spis treści Spis tabel... 4 Spis rysunków... 5 Wstęp Wnioskodawca Tytuł projektu Opis projektu Typ projektu Uprawnieni beneficjenci Geneza projektu Lokalizacja Zakres projektu Przedmiotowy zakres projektu Podmiotowy zakres projektu Ranga obiektu objętego programem Komplementarność i synergia projektu Uzasadnienie potrzeby realizacji projektu Cele projektu (logika interwencji) Wskaźniki Wskaźniki produktu Wskaźniki rezultatu bezpośredniego Miejsca pracy Opis istniejących uwarunkowań Zdolność Wnioskodawcy do realizacji projektu Zdolność organizacyjna Zdolność finansowa Doświadczenie beneficjenta Prawna wykonalność inwestycji Opis techniczny stan aktualny przedmiotu projektu Informacje na temat istniejącej infrastruktury Dodatkowe informacje na temat infrastruktury zabytkowej Informacja na temat sprzętu i wyposażenia Ocena istniejącego systemu pod kątem zgodności z prawem polskim i UE Polityka rządowa/regionalna Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego Strategia UE dla Rozwoju Morza Bałtyckiego EUROPA Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu Strategia Rozwoju Polski Zachodniej Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska Trzecia fala nowoczesności Narodowa Strategia Rozwoju Kultury (NSRK) wraz z Uzupełnieniem (przyjętym w 2005 roku i obowiązującym do roku Strategia Rozwoju Kraju Kontrakt Terytorialny dla Województwa Dolnośląskiego Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego Strategia Rozwoju Dolnośląskiego Klastra Turystyki do roku Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Wrocławskiego Obszaru Funkcjonalnego Wrocław w perspektywie 2020 Plus Lokalny program rewitalizacji na lata Strategia rozwoju Muzeum Narodowego we Wrocławiu na lata Zgodność z politykami i prawem wspólnotowym Polityka konkurencji (pomoc publiczna)

3 Udzielanie zamówień publicznych Równe traktowanie kobiet i mężczyzn oraz niedyskryminacja Analiza popytu Zdefiniowanie obszaru objętego analizą popytu Charakterystyka rynku, na którym realizowany jest projekt Charakterystyka odbiorców projektu Popyt zgłaszany na produkty/usługi objęte projektem Bieżący popyt Przyszły popyt Oferta kulturalno-edukacyjna Bieżąca oferta kulturalno-edukacyjna Oferta kulturalno-edukacyjna po zakończeniu realizacji inwestycji Definiowanie zakresu przedsięwzięcia Analiza potrzeb inwestycyjnych Opis potrzeb inwestycyjnych Identyfikacja niezbędnych działań dla usunięcia zidentyfikowanych braków Analiza opcji technicznych Metodyka analizy Alternatywne rozwiązania lokalizacyjne, organizacyjne, finansowe i techniczne Wstępna selekcja wariantów realizacji inwestycji Wskazanie zakresu przedsięwzięcia Opis zakresu technicznego projektu Zakres robót budowlanych Sprzęt i wyposażenie wystawiennicze oraz edukacyjne Innowacyjne rozwiązania Rozwiązania dla osób niepełnosprawnych Rozwiązania dla osób wykluczonych Wzrost atrakcyjności turystycznej regionu Potencjał turystyczny projektu Plan wdrożenia i funkcjonowania projektu Harmonogram realizacji Plan finansowania Ocena długoterminowej trwałości finansowo-instytucjonalnej projektu Struktura zarządzania Sposób funkcjonowania powstałej infrastruktury Koszty funkcjonowania i źródła ich pokrycia Dywersyfikacja źródeł finansowania Efektywność kosztowa Promocja i informacja Cel działań informacyjno-promocyjnych Grupy docelowe Metody i środki wdrożenia Budżet i źródła finansowania działań promocyjnych Indywidualny budżet i harmonogram głównych działań informacyjno-promocyjnych Jednostka odpowiedzialna za działania informacyjno-promocyjne Promocja w fazie operacyjnej Analiza finansowa Podstawowe założenia do analizy finansowej Nakłady na realizację projektu Prognoza przychodów projektu Prognoza kosztów projektu Metodyka szacowania maksymalnego poziomu pomocy Źródła finansowania projektu

4 8.7 Rachunek zysków i strat Bilans Przepływy pieniężne Ocena finansowej opłacalności inwestycji Trwałość finansowa Opis długotrwałych efektów społeczno-ekonomicznych Bezpośrednie efekty ekonomiczne Korekta o efekty fiskalne Rachunek efektów zewnętrznych Wskaźniki ekonomiczne efektywności projektu Pośrednie efekty ekonomiczne Podsumowanie i wnioski z analizy ekonomicznej Analiza ryzyka Analiza oddziaływania na środowisko Czynniki oddziaływania Ocena oddziaływania na środowisko Wnioski z analizy oddziaływania na środowisko Efektywność energetyczna Podsumowanie Podstawy przygotowania opracowania Literatura Akty prawne Wytyczne i dokumenty strategiczne Źródła internetowe Załączniki Spis tabel Tabela 1. Określenie Typu Głównego Projektu Tabela 2. Projekty komplementarne Tabela 3. Wskaźniki produktu Tabela 4. Wskaźniki rezultatu Tabela 5. Miejsca pracy Tabela 6. Doświadczenie Wnioskodawcy w realizacji projektów Tabela 7. Stan własności nieruchomości związanych z realizacją projektu Tabela 8. Dokumenty związane z inwestycją Tabela 9. Podstawowe parametry kompleksu budynków Panoramy Racławickiej Tabela 10. Wskaźniki dla obszaru priorytetowego Culture wymienione w Planie działania dotyczącym Strategii UE dla Regionu Morza Bałtyckiego Tabela 11. Postępowania w podziale na tryby zastosowanego postępowania Tabela 12. Turyści ogółem korzystający z turystycznych obiektów noclegowych w woj. dolnośląskim i we Wrocławiu w latach Tabela 13. Turyści zagraniczni korzystający z turystycznych obiektów noclegowych w woj. dolnośląskim i we Wrocławiu w latach Tabela 14. Wskaźnik uczestnictwa w kulturze Tabela 15. Wartość indeksu dostępności kultury w poszczególnych województwach w 2014 roku Tabela 16. Odwiedzający muzea w latach Tabela 17. Odwiedzający galerie i salony sztuki w latach Tabela 18. Miasta (na prawach powiatu) o największej dostępności kultury w 2014 roku

5 Tabela 19. Wydatki samorządów miast stolic województw w dziale Kultura i dziedzictwo narodowe (921) w 2015 roku Tabela 20. Pytania metryczki Tabela 21. Prognoza frekwencji w latach w Panoramie Racławickiej wariant bez inwestycji Tabela 22. Prognoza frekwencji w latach w Panoramie Racławickiej wariant z inwestycją Tabela 23. Tabela podsumowująca analizę wariantów Tabela 24. Specyfikacja sprzętu i wyposażenia Tabela 25. Harmonogram realizacji projektu Tabela 26. Koszty realizacji inwestycji w podziale na koszty kwalifikowane i niekwalifikowane [zł] Tabela 27. Podział źródeł finansowania projektu [zł] Tabela 28. Koszty funkcjonowania Muzeum Narodowego we Wrocławiu w roku 2016 [zł] Tabela 29. Przychody z działalności Muzeum Narodowego we Wrocławiu w roku 2016 [zł] Tabela 30. Przychody i koszty Wnioskodawcy z 3 ostatnich lat [zł] Tabela 31. Plan finansowania działalności Beneficjenta w okresie 10 lat od otrzymania płatności końcowej [zł] Tabela 32. Indywidualny budżet i harmonogram informacyjno-promocyjny Tabela 33. Koszty realizacji inwestycji w podziale na koszty kwalifikowane i niekwalifikowane [zł] Tabela 34. Źródła przychodów Wnioskodawcy [zł] Tabela 35. Struktura planowanych przyszłych przychodów [zł] Tabela 36. Źródła przychodów działalności Muzeum Narodowego we Wrocławiu w latach [zł] w wariancie z projektem Tabela 37. Koszty operacyjne Projektu [zł] w wariancie z projektem Tabela 38. Założenia do kalkulacji amortyzacji Projektu UE Tabela 39. Źródła finansowania projektu [zł] Tabela 40. Analiza ryzyka Tabela 41. Odległość inwestycji od obszarów Natura Tabela 42. Oddziaływania projektu na elementy jakości JCWP Tabela 43. Wpływ przedsięwzięcia na poszczególne komponenty środowiska Tabela 44. Przychody i koszty Wnioskodawcy z 3 ostatnich lat [zł] Tabela 45. Plan finansowania działalności Beneficjenta w okresie 10 lat od otrzymania płatności końcowej [zł] Spis rysunków Rysunek 1 Projekt Rotundy, wg Ewy i Marka Dziekońskich Rysunek 2 Budowa Rotundy w latach Rysunek 3 Rotunda po ukończeniem budowy w roku Rysunek 4. Położenie województwa dolnośląskiego na tle Polski Rysunek 5. Układ drogowy województwa dolnośląskiego drogi krajowe i wojewódzkie Rysunek 6. Sieć komunikacji miejskiej dziennej we Wrocławiu (styczeń 2017) Rysunek 7 Lokalizacja zespołu budynków Panoramy Racławickiej Rysunek 8. Drzewo problemów Rysunek 9 Drzewo celów Rysunek 10. Schemat organizacyjny Muzeum Narodowego we Wrocławiu z oznaczonymi komórkami biorącymi udział w realizacji projektu

6 Rysunek 11. Strefy w obiekcie Panoramy Racławickiej Rysunek 12. Obszar wpisu do rejestru zabytków obiektów Panoramy Racławickiej Rysunek 13. Wrocław zespół historycznego centrum granica zespołu zabytkowego Rysunek 14. Wielkość populacji Wrocławia i województwa dolnośląskiego w 2015 roku Rysunek 15. Ludność w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym oraz poprodukcyjnym w populacji Wrocławia w 2015 roku Rysunek 16. Stopa bezrobocia rejestrowanego w skali kraju, województwa dolnośląskiego oraz we Wrocławiu w styczniu 2017 roku Rysunek 17. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w latach dla kraju, województwa dolnośląskiego oraz Wrocławia (w zł) Rysunek 18. Odsetek osób w wieku 15 lat i więcej z wykształceniem wyższym w 2015 roku (dane dla Wrocławia z 2011 roku) Rysunek 19. Frekwencja odwiedzających w Muzeum Narodowym we Wrocławiu w latach Rysunek 20. Frekwencja odwiedzających Panoramę Racławicką w latach Rysunek 21 Wystawy stałe i czasowe w Muzeum Narodowym we Wrocławiu Rysunek 22. Stan obecny strefa wejścia do Panoramy Rysunek 23. Stan obecny strefa wejścia do Rotundy Rysunek 24. Stan obecny hall Rysunek 25. Stan obecny strefa wystaw czasowych Rysunek 26. Atrakcje wokół obiektów Panoramy Racławickiej Rysunek 27. Planowany podział obiektów na strefy zwiedzania i działań edukacyjnych Rysunek 28. Wizualizacja aktywnej wielokanałowej strefy dźwiękowej Rysunek 29. Wizualizacja narzędzi interaktywnych Małej Rotundy Rysunek 30 Frekwencja w Panoramie Racławickiej w latach Rysunek 31. Schemat organizacyjny Muzeum Narodowego we Wrocławiu z oznaczonymi komórkami biorącymi udział w fazie operacyjnej projektu Rysunek 32. Mapa lokalizująca przedsięwzięcie względem obszarów sieci Natura

7 Wstęp Studium Wykonalności dla projektu Modernizacja Zespołu Budynków Panoramy Racławickiej etap III powstało na podstawie umowy numer 15/DAG/R/17 z dnia 8. marca 2017 r. zawartej pomiędzy Muzeum Narodowym we Wrocławiu (dalej: Wnioskodawca), a INVENI Sp. z o.o. Sp. k. (dalej: Wykonawca, Konsultant). Dokument został przygotowywany w okresie od marca do kwietnia 2017 r. przez firmę INVENI Sp. z o.o. Sp. k., ul. Obrońców Poczty Gdańskiej 10, Wrocław, telefon/faks , biuro@inveni.pl. Zakres opracowania opiera się na wymaganiach stawianych tego typu dokumentom przy ubieganiu się o uzyskania dotacji ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Osi Priorytetowej VIII Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury, Działania 8.1 Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury, w tym w szczególności na dokumentach: Wytyczne do przygotowania Studium Wykonalności projekty w ramach VIII osi priorytetowej PO IiŚ na potrzeby aplikacji o środki Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach PO IiŚ , Wytyczne w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata (Minister Infrastruktury i Rozwoju, Warszawa, 19 września 2016 r.) Wytyczne w zakresie zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód i projektów hybrydowych na lata (Minister Infrastruktury i Rozwoju, Warszawa, 17 lutego 2017 r.). W zakresie obejmującym podstawy merytoryczne, metodologie oraz strukturę dokumentu opierano się na Wytyczne do przygotowania Studium wykonalności projekty w ramach VIII osi priorytetowej PO IiŚ (stanowiące część dokumentacji konkursowej, grudzień 2015 r.). Studium Wykonalności zgodnie z Wytycznymi zostało podzielone na rozdziały, które w szczególności obejmują: opis projektu, opis istniejących uwarunkowań, analizę popytu, definiowanie zakresu przedsięwzięcia, plan wdrożenia i funkcjonowania projektu, analizę finansową, opis długotrwałych efektów społeczno-ekonomicznych, analizę ryzyka analizę oddziaływania na środowisko podsumowanie. Niniejszy dokument stanowi prezentację wyników przeprowadzonych analiz wykonalności projektu, a także metodologii ich realizacji. Analizy powstały w oparciu o wiedzę i doświadczenie Konsultanta oraz metodologie zawarte w w/w wytycznych Ministerstwa Rozwoju, Instytucji Zarządzającej oraz Komisji Europejskiej. 7

8 Zgodnie z Wytycznymi w zakresie zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód i projektów hybrydowych na lata (Minister Infrastruktury i Rozwoju, Warszawa, 18 marca 2015 r.) dla każdego projektu inwestycyjnego instytucja odpowiedzialna za wybór projektu powinna zobowiązać Wnioskodawcę, ubiegającego się o dofinansowanie z funduszy Unii Europejskiej do przedstawienia Studium Wykonalności lub Innego Dokumentu, umożliwiającego dokonanie oceny projektu przez właściwą instytucję oraz przeprowadzenie identyfikacji, czy projekt jest projektem generującym dochód w myśl art. 61 rozporządzenia nr 1303/2013, jak również określenie wysokości dofinansowania z funduszy UE. Całość Studium Wykonalności będzie stanowić bowiem podstawę dla Wnioskodawcy oraz Instytucji Zarządzającej do podjęcia dalszych decyzji finansowych dotyczących projektu w procesie ubiegania się o pozyskanie zewnętrznego finansowania realizacji przedsięwzięcia. Niniejsze Studium Wykonalności zostało opracowane według najlepszej woli oraz wiedzy Konsultanta. Opracowując dokument opierano się o zapisy prawa krajowego i wspólnotowego oraz wytyczne i podręczniki sporządzania tego typu dokumentów, ogólnie dostępne źródła informacji, dokumenty źródłowe i dane będące w posiadaniu Wnioskodawcy i podmiotów z nim współpracujących. Szczegółowy spis materiałów stanowiących podstawę przygotowania opracowania, w tym literatura oraz wykaz źródeł danych znajduje się w rozdziale 13. niniejszego opracowania. 8

9 1 Wnioskodawca Wnioskodawcą, a następnie po uzyskaniu dofinansowania Beneficjentem projektu (zgodnie z definicją zawartą w ustawie o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej ) 1 jest Muzeum Narodowe we Wrocławiu. W projekcie nie występują partnerzy w myśl art. 33. ustawy o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej Poniżej przedstawiono podstawowe dane Wnioskodawcy: Pełna nazwa Wnioskodawcy Adres siedziby Wnioskodawcy Dane teleadresowe instytucji Adres do korespondencji, osoba reprezentująca instytucję, osoba odpowiedzialna za projekt Telefon/faks/ Muzeum Narodowe we Wrocławiu NIP REGON Status prawny Instytucja kultury pl. Powstańców Warszawy Wrocław Województwo dolnośląskie Polska telefon: faks: sekretariat@mnwr.art.pl strona internetowa: Adres do korespondencji: pl. Powstańców Warszawy Wrocław Dane osoby reprezentującej instytucję: Dr hab. Piotr Oszczanowski Dyrektor Muzeum Narodowego we Wrocławiu tel. (+48 71) fax (+48 71) piotr.oszczanowski@mnwr.art.pl Dane osoby upoważnionej do kontaktów: Małgorzata Merta-Witecka Zastępca Dyrektora ds. Administracyjno-Gospodarczych/Kierownik Projektu tel. (+48 ) fax (+48 71) malgorzata.witecka@mnwr.art.pl Za prawidłowe przeprowadzenie wszystkich faz projektu odpowiada wskazany przez Dyrektora Muzeum Narodowego we Wrocławiu Kierownik Projektu, którym jest Zastępca Dyrektora ds. Administracyjno-Gospodarczych Pani Małgorzata Merta-Witecka. Kierownik wykonuje swoje zadania z pomocą pracowników komórek organizacyjnych Muzeum. Szczegółowy zakres odpowiedzialności poszczególnych podmiotów zaangażowanych w realizację projektu opisany został w rozdziale Zdolność organizacyjna. 1 Zgodnie z ustawą z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej (Dz.U poz z późn. zm.): Wnioskodawca podmiot, który złożył wniosek o dofinansowanie projektu. Beneficjent oznacza podmiot publiczny lub prywatny [ ] odpowiedzialnych za inicjowanie lub inicjowanie i wdrażanie operacji; w kontekście programów pomocy państwa [ ] beneficjent oznacza podmiot, który otrzymuje pomoc; w kontekście instrumentów finansowych [ ] beneficjent oznacza podmiot, który wdraża instrument finansowy albo, w stosownych przypadkach, fundusz funduszy. 9

10 Muzeum Narodowe we Wrocławiu jest instytucją kultury prowadzoną jako wspólna instytucja kultury ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego i Województwa Dolnośląskiego. Zgodnie z zapisami umowy o współprowadzeniu 2 w celu realizacji zadań, dla jakich zostało utworzone Muzeum strony, prowadzą wspólną instytucję kultury dwóch następujących Organizatorów: Ministra i Województwa. Muzeum posiada osobowość prawną i jest wpisane do rejestru instytucji kultury prowadzonego przez Ministra pod numerem RIK 65/2006. Muzeum jest wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów prowadzonego przez Ministra pod numerem PRM/113/2012. Muzeum działa w szczególności na podstawie: ustawy z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz. U. z 2012 r. poz. 987 z późn. zm.), ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jednolity Dz. U poz. 406 z dnia 26 marca 2012 r. z późn. zm.), umowy w sprawie prowadzenia jako wspólnej instytucji kultury Muzeum Narodowego we Wrocławiu z dnia 8 września 2005 r., statutu Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Do podstawowego zakresu działalności Muzeum należy gromadzenie zabytków oraz materiałów ikonograficznych, fotograficznych i dokumentacyjnych, dotyczących sztuki Śląska, sztuki polskiej, zwłaszcza współczesnej, oraz dawnych Kresów Południowo-Wschodnich ze szczególnym uwzględnieniem środowiska lwowskiego, sztuki europejskiej, sztuki Bliskiego i Dalekiego Wschodu, rzemiosła artystycznego, kultury technicznej i etnografii. Instytucja prowadzi działalność w szczególności przez: gromadzenie zabytków oraz materiałów ikonograficznych, fotograficznych i dokumentacyjnych w zakresie określonym w statucie; prowadzenie działalności edukacyjnej i informacyjnej, w zakresie objętym działalnością Muzeum, w kraju i poza jego granicami; przechowywanie gromadzonych zabytków, w warunkach zapewniających im bezpieczeństwo, oraz magazynowanie ich w sposób dostępny do celów naukowych; zabezpieczanie i konserwację zbiorów; organizowanie wystaw stałych i czasowych, w kraju i za granicą, a także organizowanie i prowadzenie innych form działalności kulturalnej, społecznej i edukacyjnej; użyczanie muzealiów i przyjmowanie w depozyt zabytków; prowadzenie badań naukowych w zakresie sztuk plastycznych, kultury artystycznej, muzealnictwa oraz konserwacji zabytków; opracowywanie, publikowanie i upowszechnianie katalogów zbiorów i wystaw, przewodników wystaw, wyników badań naukowych oraz publikacji popularnonaukowych, z zakresu swojej działalności; udostępnianie zbiorów do celów edukacyjnych i naukowych; 2 Umowa w sprawie prowadzenia jako wspólnej instytucji kultury Muzeum Narodowego we Wrocławiu z dnia 8 września 2005 r. 10

11 prowadzenie biblioteki fachowej i archiwum; opracowywanie ekspertyz i ocen oraz udzielanie informacji, porad i pomocy, w zakresie swojej działalności; prowadzenie działalności wydawniczej; prowadzenie strony internetowej Muzeum; współpracę z polskimi i zagranicznymi muzeami, administracją rządową i samorządową, instytucjami kultury, polskimi i zagranicznymi instytutami naukowo-badawczymi, organizacjami pozarządowymi, a także innymi osobami prawnymi, jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej oraz osobami fizycznymi. Realizacja projektu będącego przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności w szczególności wspiera realizację wyróżnionych w tekście celów statutowych. Rodzaj działalności prowadzonej przez Muzeum zawiera się w Polskiej Klasyfikacji Działalności jako Z Działalność muzeów. Działalność instytucji jest zgodna z zapisami ustawy o muzeach oraz ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, która definiuje działalność kulturalną jako tworzenie, upowszechnianie i ochrona kultury. 11

12 2 Tytuł projektu Tytuł projektu: Modernizacja Zespołu Budynków Panoramy Racławickiej etap III Tytuł projektu nawiązuje do jego zakresu. Dzięki modernizacji obiektu Panoramy Racławickiej etap III możliwe stanie się osiągnięcie zakładanych celów projektu optymalizację możliwości funkcjonalnych i prezentacji programu kulturowego i edukacyjnego placówki muzealnej. Poprzez przebudowę, remont i wyposażenie obiektu Panoramy Racławickiej możliwe stanie się poprawienie obsługi odwiedzających oraz warunków funkcjonowania instytucji w zabytkowym obiekcie. Pozwoli to również na zwiększenie bezpieczeństwa obiektu zabytkowego i zabezpieczenie przed degradacją substancji zabytkowej, ale przede wszystkim zwiększenie bezpieczeństwa obrazu Panoramy Racławickiej. Projekt pozwoli także na znaczące unowocześnienie systemów ekspozycyjnych i informacyjnych. Dzięki temu możliwe stanie się przyciągnięcie nowych grup odbiorców, w tym niepełnosprawnych. Istotne będzie również zachęcenie osób, które już odwiedziły Panoramę do jej ponownego zwiedzania. Stanie się to możliwe poprzez zapewnienie nowych atrakcyjnych prezentacji w Małej Rotundzie, ale również wprowadzenie nowych różnorodnych ścieżek prezentacji obrazu. Realizacja projektu poza funkcjami ekspozycyjnymi będzie wspierała edukacyjną funkcję Muzeum poprzez rozbudowę programu kulturowego i edukacyjnego instytucji, w tym przede wszystkim edukacji historycznej. Dodatkowo zaplanowano realizację zadania związanego z efektywnym włączeniem w życie kulturalne osób z dysfunkcjami. Projekt będący przedmiotem Studium Wykonalności stanowi kontynuację i dopełnienie przedsięwzięcia zrealizowanego przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu Modernizacja Zespołów Budynków Panoramy Racławickiej etap I i II. Przedmiot Studium Wykonalności Celem niniejszego opracowania jest potwierdzenie wykonalności projektu. Cel ten realizowany jest poprzez przeprowadzenie weryfikacji wykonalności w zakresie analiz otoczenia, prawnych, organizacyjnych, technicznych i technologicznych, finansowych, ekonomicznych, ryzyka oraz wskazanie definicji projektu. Niniejszy dokument stanowi prezentację wyników przeprowadzonych analiz wykonalności projektu, a także metodologii ich realizacji. Analizy powstały w oparciu o wiedzę i doświadczenie Wnioskodawcy oraz metodologie zawarte w wytycznych Instytucji Pośredniczącej oraz Komisji Europejskiej. Analizy w ramach niniejszego opracowania rozpoczynają się opisem zastosowanej metodologii oraz, jeśli nie zostało to wykonane bezpośrednio przez Wnioskodawcę, wskazaniem źródeł pochodzenia i zakresem, w jakim na tych źródłach bazuje. W zakresie obejmującym podstawy merytoryczne, metodologie oraz strukturę dokumentu opierano się na Wytycznych do przygotowywania Studium Wykonalności projekty w ramach VIII osi priorytetowej PO IiŚ Bazowano również na Wytycznych w zakresie zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód i projektów hybrydowych na lata (Minister Infrastruktury i Rozwoju, Warszawa, 18 marca 2015 r.). Zgodnie z nimi dla każdego projektu inwestycyjnego instytucja odpowiedzialna za wybór projektu powinna zobowiązać Wnioskodawcę, ubiegającego się o dofinansowanie z funduszy Unii Europejskiej do przedstawienia Studium Wykonalności lub Innego Dokumentu, umożliwiającego dokonanie oceny projektu przez właściwą instytucję oraz przeprowadzenie identyfikacji, czy projekt 12

13 jest projektem generującym dochód w myśl art. 61 rozporządzenia nr 1303/2013, jak również określenie wysokości dofinansowania z funduszy UE. Całość Studium Wykonalności będzie stanowić podstawę dla Muzeum Narodowego we Wrocławiu oraz Instytucji Pośredniczącej do podjęcia dalszych decyzji finansowych dotyczącej projektu w procesie ubiegania się o pozyskanie zewnętrznego finansowania realizacji przedsięwzięcia. Stopień rozwoju projektu w momencie przygotowywania Studium Wykonalności to zakończenie prac nad dokumentacją techniczną. Projekt posiada wszelkie wymagane prawem decyzje i pozwolenia niezbędne do rozpoczęcia realizacji inwestycji. Wybrane analizy opierają się między innymi na wynikach prac projektowych zrealizowanych przez Muzeum oraz specjalistów przez nich zatrudnionych na wcześniejszych etapach przygotowania projektu. 13

14 3 Opis projektu Analiza założeń projektu remontu, przebudowy oraz wyposażenia obiektu Panoramy Racławickiej, definiowanie projektu, logika interwencji została opracowana zgodnie z metodologią zaleconą w podręczniku Project Cycle Management Guidelines wydanym przez Komisję Europejską 3 oraz zgodnie z Wytycznymi do przygotowywania Studium Wykonalności projekty w ramach VIII osi priorytetowej PO IiŚ Wkładem do przygotowania definicji projektu były założenia wypracowane na etapie prac koncepcyjnych i projektowych przez osoby decyzyjne, pracowników merytorycznie odpowiedzialnych za przygotowanie i realizację projektu oraz Konsultanta. Materiał ten był też materiałem wsadowym do przygotowania drzewa celów i matrycy logicznej przedsięwzięcia. W poniższym rozdziale zgodnie z Wytycznymi zaprezentowano wyniki weryfikacji Głównego Typu Projektu. Następnie potwierdzono zdolność aplikowania do działania przez Wnioskodawcę analizując zgodność statusu prawnego z listą dopuszczonych do konkursu instytucji. W dalszej części rozdziału opisano genezę projektu, by dalej szczegółowo omówić logikę interwencji. 3.1 Typ projektu Badanie Głównego Typu Projektu poprzedzono analizą rodzajów kosztów występujących w projekcie. W ramach projektu zaplanowano następujące kategorie wydatków: Określenie typu projektu Wydatek Kwota netto VAT Kwota Brutto Struktura wydatków Wydatki związane z infrastrukturą zabytkową , , ,00 60,32% Roboty budowlane , , ,00 Wydatki związane zakupem sprzętu i wyposażenia , , ,00 32,12% Zakup sprzętu i wyposażenia wraz z aranżacją strefy wejściowej oraz małej rotundy , , ,00 SUMA , , ,00 Wydatki związane z pozostałymi usługami Kwota netto VAT Kwota Brutto Przygotowanie dokumentacji projektowej , , ,00 Przygotowanie dokumentacji aplikacyjnej wraz z badaniami popytu , , ,00 Przygotowanie wniosku o dofinansowanie 1 000,00 230, ,00 Nadzór autorski , , ,00 Nadzór konserwatorski , , ,00 Nadzór inwestorski , , ,00 Promocja projektu , , ,00 Zarządzanie projektem świadczenia kompleksowych usług doradztwa finansowego w obszarze rozliczania dofinansowania ze środków UE , , ,00 SUMA , , ,00 Tabela 1. Określenie Typu Głównego Projektu [źródło: opracowanie Konsultanta] Struktura wydatków 7,56% 3 Project Cycle Management Guidelines Volume 1, European Commission EuropeAid Cooperation Office, marzec

15 Planowana inwestycja dotyczy modernizacji zespołu budynków Panoramy Racławickiej we Wrocławiu, który jest wraz z otoczeniem (działka geodezyjna 18/1 AM-28 ul. J.E. Purkyniego 11, Wrocław Stare Miasto) wpisany do Rejestru Zabytków pod numerem 464/Wm z dnia r. Wszystkie wydatki stanowiące koszty przebudowy i remontu obiektu Panoramy Racławickiej (prace budowalne obejmujące Rotundę, Pawilon wejściowy, Pawilon techniczny, Bunkier ppoż, Zabezpieczenia konserwatorskie obrazu na czas prac budowlanych) stanowią koszty prac przy obiektach zabytkowych. Koszty planowane do poniesienia w ramach projektu, uwzgledniające prace dotyczące infrastruktury zabytkowej wynoszą 60,32% kosztów całkowitych. Usługi obce związane są wyłącznie z ponoszeniem ww. wydatków (opracowanie planów i projektów, przygotowanie dokumentacji i promocja) w zakresie prac remontowych i przebudowy oraz zakupu wyposażenia do prowadzenia dzielności kulturalnej. W projekcie występują również niezbędne do zrealizowania projektu koszty usług doradczych w zakresie zarządzania projektem. W związku z powyższym projekt należy zaklasyfikować, jako Główny Typ Projektu: Infrastruktura Zabytkowa. Analizując cele i zakres projektu pod kątem typów projektów możliwych do realizacji wskazane w dokumentacji konkursowej wskazać należy, iż projekt dotyczy typu: Prace konserwatorskie, restauratorskie oraz roboty budowlane przy obiektach i na obszarach zabytkowych i zespołach tych obiektów oraz w ich otoczeniu; Zakup trwałego wyposażenia do prowadzenia działalności kulturalnej, w tym edukacji artystycznej oraz realizacji prac konserwatorskich; Zabezpieczenie obiektów przed kradzieżą i zniszczeniem (wyłącznie jako element projektu). Zweryfikowano również zachowanie przez projekt dopuszczalnego limitu maksymalnej wartości projektu. Przyjmując kurs EUR/PLN (przy zastosowaniu średniego kursu EUR/PLN publikowanego przez NBP z sześciu ostatnich miesięcy poprzedzających miesiąc ogłoszenia konkursu) na poziomie 4,3558 EUR/PLN wartość projektu wynosi 2,33 mln EUR. Biorąc pod uwagę dotychczas przeprowadzone prace modernizacyjne budynków zespołu Panoramy Racławickiej (etapy I. i II. zrealizowane i zakończone) od roku 2014, łączna wartość nakładów wynosi 3,89 mln EUR. Projekt spełnia warunki limitu maksymalnej wartości całkowitej (do 5 mln euro). 3.2 Uprawnieni beneficjenci Wnioskodawcą, a po uzyskaniu dofinansowania Beneficjentem projektu (zgodnie z definicją zawartą w ustawie o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej ) 4 jest Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Muzeum Narodowego we Wrocławiu jest instytucją kultury prowadzoną, jako wspólna instytucja kultury ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego i Województwa Dolnośląskiego. Nadzór nad Muzeum sprawuje Minister. Muzeum posiada osobowość prawną i jest wpisana do rejestru instytucji kultury prowadzonego przez Ministra pod numerem RIK 65/ Zgodnie z ustawą z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej (Dz.U poz z późn. zm.): Wnioskodawca podmiot, który złożył wniosek o dofinansowanie projektu. Beneficjent oznacza podmiot publiczny lub prywatny [ ] odpowiedzialnych za inicjowanie lub inicjowanie i wdrażanie operacji; w kontekście programów pomocy państwa [ ] beneficjent oznacza podmiot, który otrzymuje pomoc; w kontekście instrumentów finansowych [ ] beneficjent oznacza podmiot, który wdraża instrument finansowy albo, w stosownych przypadkach, fundusz funduszy. 15

16 Muzeum jest wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów prowadzonego przez Ministra pod numerem PRM/113/2012. Muzeum Narodowe we Wrocławiu spełnia warunek typu Wnioskodawcy, gdyż znajduje się wśród typu beneficjentów: 1. Instytucje kultury (państwowe oraz współprowadzone przez ministra właściwego ds. kultury i ochrony dziedzictwa narodowego). Zgodnie z zapisami Programu może realizować każdy z wymienionych w Szczegółowym Opisie Osi Priorytetowych POIiŚ typów oraz obszarów tematycznych projektów. 3.3 Geneza projektu Idea realizacji projektu tkwi, w dążeniach Muzeum Narodowego we Wrocławiu, do przywrócenia oddziałowi Panorama Racławicka, wyglądu właściwego dla obiektu rangi zabytku, a ponadto wynika z dążenia do utrzymania odpowiednich warunków ekspozycji płótna Bitwy pod Racławicami. Bitwa pod Racławicami jest polskim dziełem, powstałym na zlecenie Rady Miasta Lwowa z 1893 r. i z inicjatywy Jana Styki, lwowskiego malarza, który do współpracy zaprosił wybitnego batalistę Wojciecha Kossaka, dla upamiętnienia zwycięskiej bitwy armii kościuszkowskiej nad siłami rosyjskimi 4 kwietnia 1794 r. w bitwie pod Racławicami. Efekt prac został pierwszy raz upubliczniony już w dziewięć miesięcy po rozpoczęciu prac (5 czerwca 1894 r.) we Lwowie na Powszechnej Wystawie Krajowej w budynku rotundy, według projektu Ludwika Baldwina-Ramułta, na terenie Parku Stryjskiego. Przy tworzeniu Bitwy pod Racławicami pracowali także: Ludwik Boller, Tadeusz Popiel, Zygmunt Rozwadowski, Teodor Axentowicz, Włodzimierz Tetmajer, Wincenty Wodzinowski i Michał Sozański, ale spod ręki Kossaka wyszło 70 % uwiecznionych scen, dlatego to jemu przypisuje się główne autorstwo. Wybitne dzieło o wymiarach 15x114 m., wykonane na belgijskim lnianym płótnie żaglowym, w czternastu kawałkach, które zszyto w jedną całość i rozpięto na stalowym rusztowaniu sprowadzonym z Wiednia, cieszyło się od początku ogromną popularnością. W pierwszych miesiącach Bitwę pod Racławicami obejrzało kilkaset tysięcy zainteresowanych. W roku 1912 dzieło cudem uniknęło zniszczenia, gdy upadłą spółka będąca jej właścicielem i w pierwszej kolejności podjęto decyzję o podzieleniu obrazu pomiędzy wszystkich akcjonariuszy. Władze Lwowa jednak odkupiły dzieło, zachowując je tym samym w nienaruszonej formie. Niestety w roku 1918, w trakcie bitwy o Lwów, w czasie polsko-ukraińskiego konfliktu zbrojnego, Bitwa pod Racławicami, w efekcie ostrzelania, została naznaczona aż 700 dziurami postrzałowymi. II Wojna Światowa również odcisnęła na obrazie swoją obecność, dlatego w obawie przez całkowitym zniszczeniem wybitnego dzieła, po wkroczeniu Armii Czerwonej, umieszczenie je w lwowskim klasztorze bernardynów. W rok po zakończeniu II Wojnie Światowej, w efekcie starań polskich władz, Bitwa pod Racławicami wraz z częścią zbiorów Ossolineum znalazło się decyzją Tymczasowego Rządu Jedności Narodowej, we Wrocławiu. Pierwszy powojenny Społeczny Komitet Odbudowy Panoramy Racławickie w roku 1948 ogłosił konkurs na projekt obiektu ekspozycyjnego w Parku Szczytnickim. Niestety ówczesny klimat polityczny nie sprzyjał na projekt obiektu zlokalizowanego w Parku im. Juliusza Słowackiego, ogłoszono w roku Wygrał projekt autorstwa Ewy i Marka Dziekońskich, którego przekład na szczegółowy projekt budowli rozpoczęto już w 1957 r., jednak budowę w stanie surowym ukończono dopiero 1967 r., jednak na ukończenie jej brakowało środków finansowych. Pojawił się nawet plan przemianowania obiektu na centrum kulturalno-kongresowe, co tym samym oznaczałoby przeniesienie planowanej ekspozycji Bitwy pod Racławicami w Krakowie, Racławicach lub Warszawie. Pomysł ten jednak spotkał się z szerokim protestem Wrocławian. 16

17 Rysunek 1 Projekt Rotundy, wg Ewy i Marka Dziekońskich [Źródło: Rysunek 2 Budowa Rotundy w latach [Źródło: Zmiany przyniósł dopiero trzeci Społeczny Komitet Panoramy Racławickiej zawiązany w 1980 r., przez Związek Polskich Artystów Plastyków we Wrocławiu, gdy jego przewodniczący i jednocześnie ówczesny rektor Uniwersytetu Wrocławskiego Alfred Jahn, podjął decyzję o rozpoczęciu trwających 5 lat prac konserwatorskich, prowadzonych przez 25 konserwatorów oraz wznowieniu budowy rotundy, gdzie odtąd miał być eksponowany cykloramiczny obraz. Budowę obiektu rozpoczęto już w latach 60. XX w., ale na skutek ówczesnych zawirowań politycznych w Polsce, została ona wstrzymana. Rotunda według projektu Ewy i Marka Dziekońskich, którą wzniesiono ostatecznie w 1985 r., została wpisana do rejestru zabytków w 1991 r. Ponowna ekspozycja Bitwy pod Racławicami w oddziale Muzeum Narodowego we Wrocławiu - Panoramie Racławickiej, nastąpiło dopiero 14 czerwca 1985 i podobnie jak we Lwowie, stała się ona 17

18 jedną z największych atrakcji Wrocławia. To dzięki zabiegowi łączenia obrazu olejnego z elementami dekoracyjnymi, umieszczonymi u jego podnóża, zatarta została granica pomiędzy widzem a dziełem, przez co publiczność odczuwała, jakby realnie był świadkiem i uczestnikiem wydarzeń rozgrywających się XVIII w. Efekt ten dodatkowo potęguje kształt hiperboloidy obrotowej, nadany Panoramie. Rysunek 3 Rotunda po ukończeniem budowy w roku 1985 [Źródło: Czas trwania budowy i użyte do tego celu materiały, sprawiły, że budynek wymaga przeprowadzenia prac remontowych i modernizacyjnych. Jak wykazały ekspertyzy opracowane przez specjalistów Politechniki Wrocławskiej, zespół budynków Panoramy Racławickiej, wykazuje szereg uszkodzeń, które wymagają podjęcia działań w celu utrzymania odpowiednich warunków ekspozycji płótna Bitwy pod Racławicami oraz przywrócenia obiektowi Panoramy Racławickiej wyglądu właściwego dla jego rangi zabytku. Rotunda, rozszerzająca się ku górze, jest głównym obiektem Zespołu Budynków Panoramy Racławskiej, w którym mieści się obraz Kossaka i Styki. Jest połączony z niżej położną częścią wejściową skośnym tunelem. Rotunda oparta jest o 24 betonowe słupy nośne, ściany, złożone w formie klinów, wykończona szklanym dachem. Bardzo wyjątkową, wręcz unikalną jego cechą jest pozostawienie w betonowych ścianach śladów po szalunkach. Jest to charakterystyczne dla brutalizmu, obecnego w sztuce modernistycznej Europy lat 50. i 60. XX w., gdzie dominuje przestrzenna, uwypuklona konstrukcja i wrażliwość na zastosowane materiały. Realizacja projektu, będącego przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności, pozwoli nie tylko zachować cenne dziedzictwo kulturowego, poprzez ochronę substancji zabytkowej przed degradacją, ale stworzy także możliwość realizacji nowych przedsięwzięć wystawienniczych, dostosowanych do szerokiego grona odbiorców, w tym do osób z dysfunkcjami. 18

19 Projekt znajduje odzwierciedlenie w Strategii Wrocław w perspektywie 2020 Plus. Poprzez realizację inwestycji, nie tylko poprawi się wizerunek obiektu oraz jakość ekspozycyjna Bitwy pod Racławicami, ale też powstaną nowe atrakcyjne prezentacje na tzw. małej rotundzie, wchodzącej w skład zespołu budynków Panoramy Racławickiej oraz nowe różnorodne ścieżki prezentacji obrazu. Dzięki temu zwiększy się liczba korzystających z oferty kulturalnej Muzeum Narodowego we Wrocławiu oraz jego oddziału Panorama Racławicka. Misja edukacyjna Muzeum Narodowego we Wrocławiu szczególnie wpisuje się w priorytety strategii lokalnej, dbając o rzetelną i atrakcyjną w odbiorze edukację kulturalną. Realizacja projektu zwiększy dostęp do zasobów kulturalnych obecnie i w przyszłości, za sprawą podjęcia prac mających na celu ochronę zarówno dzieła jak i zabytkowego obiektu, w którym się ono znajduje. Umożliwi to aktywne uczestnictwo w kulturze, a poprzez wysokie standardy oraz dodatkowe prezentacje i ścieżki zwiedzania będzie zachęcać odbiorców do włączania się w aktywne poznawanie dziedzictwa kulturowego i historii z nim związanej. Przez 30 lat Panoramę Racławicką odwiedziło prawie 9 mln osób, co świadczy o niebywałej popularności Bitwy pod Racławickimi i jej znaczenia dla rozwoju Wrocławia, jako ważnego centrum turystyczno-kulturowego. Konsekwentne utrzymanie formy i materiału obiektu, sprawia, że jest on jednym z najbardziej rozpoznawalnych budynków powojennego Wrocławia. Efektem realizacji projektu będzie zwiększenie dostępności infrastruktury kultury i cennego dziedzictwa kulturowego, (za sprawą prac w zakresie aranżacji stref wejścia i wyjścia oraz zakupu wyposażenia), wzrost kompetencji kulturowych społeczeństwa, za sprawą utworzenia nowej oferty kulturalnoedukacyjnej dostosowanej do wymagań współczesnego odbiorcy. Będzie miało to bezpośrednie przełożenie na wzrost konkurencyjności lokalnej gospodarki. Projekt, będący przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności jest kontynuacją prac modernizacyjnych obiektu Panoramy Racławickiej, jakie podejmowało Muzeum Narodowe we Wrocławiu dotychczas: Etap I zrealizowany w 2014 r, obejmującym swoim zakresem roboty ogólnobudowlane, instalacyjne z branży elektrycznej i sanitarnej Etap II zrealizowany w 2015 r. w dwóch częściach: obejmującej roboty ogólnobudowlane, instalacyjne z branży elektrycznej, nadzór autorski, nadzór inwestorski-branży konstrukcyjno-budowalnej z branży elektrycznej. obejmującej roboty ogólnobudowlane, roboty instalacyjne z branży elektrycznej. Etap III obejmujący zakres, będący przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności. 3.4 Lokalizacja Projekt, będący przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności, będzie realizowany w ramach działalności Muzeum Narodowego we Wrocławiu, w obiekcie Panoramy Racławickiej, przy ul. Purkyniego 11, gmina Wrocław, powiat Wrocław, województwo dolnośląskie. 19

20 Rysunek 4. Położenie województwa dolnośląskiego na tle Polski [źródło: Miasto mieści się w południowo-zachodniej części Polski w województwie dolnośląskim, nad rzeką Odrą. Województwo dolnośląskie zajmuje obszar 19 46,74 km² (6,4% powierzchni Polski). Zgodnie z danymi zamieszczonymi przez GUS w Banku Danych Lokalnych, w roku 2015 zamieszkiwało je mieszkańców, w tym mężczyzn i kobiet. Graniczy z Republiką Czeską i Niemcami (odpowiednio 95km i 140km do granicy), w kraju natomiast z województwami: wielkopolskim, opolskim i lubuskim. Charakteryzuje się urozmaiconą rzeźbą terenu; obszar województwa można podzielić na dwie strefy: nizinną (północ) i górską (południe). Jest to region atrakcyjny turystycznie, na jego terenie znajduje się wiele zabytków architektonicznych, a także kilka uznanych uzdrowisk (największa liczba w Polsce), kilkaset zamków i pałaców czy popularne górskie szlaki turystyczne. Wrocław jest stolicą województwa dolnośląskiego. Według danych statystycznych w 2015 r. miasto zamieszkiwało mieszkańców, w tym mężczyzn i kobiet. Jest to jedno z najstarszych miast w Polsce, stanowiące duży ośrodek kulturalny, administracyjny i gospodarczy. Ponadto, jest to miejsce chętnie odwiedzane przez turystów z innych regionów Polski i Europy. Wrocław jest także cenionym ośrodkiem naukowym na jego terenie znajdują się 23 uczelnie wyższe, dzięki czemu miasto zamieszkuje wielu studentów, doceniających potencjał miasta w tym zakresie. Niewątpliwie ważną kwestią z perspektywy realizacji i wdrożenia projektu jest sieć komunikacyjna łącząca region z innymi częściami kraju. Na terenie województwa jest dobrze rozwinięta siec dróg krajowych, ekspresowych i autostrad. Sieć drogowa w województwie dolnośląskim jest jedną z najgęstszych w skali kraju: przez województwo przebiegają trzy autostrady: A4, A18 i A8, droga ekspresowa S8, trasy europejskie E36, E40, E65 i E67, a także drogi krajowe i wojewódzkie. Przez sam Wrocław natomiast przebiegają następujące trasy: 20

21 Autostrady A4 i A8 (Autostradowa Obwodnica Wrocławia); Trasy europejskie: E40, E261, E67; Drogi krajowe: 5, 94, 98; Droga ekspresowa S8; Drogi wojewódzkie: 320, 322, 327, 336, 337, 342, 347, 349, 356, 359, 362, 395, 452, 453, 455. Rysunek 5. Układ drogowy województwa dolnośląskiego drogi krajowe i wojewódzkie. [źródło: Dolnośląska Służba Dróg i Kolei] Dzięki dużej dostępności dróg krajowych i coraz większej możliwości użytkowania dróg szybkiego ruchu dostęp do Wrocławia nie jest utrudniony, a wręcz coraz bardziej komfortowy. Ponadto, rozwinięta sieć komunikacyjna, zarówno wewnątrzmiejska jak i ponadlokalna, czyni miasto dostępnym dla odwiedzających z innych części Polski i Europy. Na terenie województwa dostępnych jest 27 linii kolejowych, a dzięki portowi lotniczemu Wrocław-Starachowice im. Mikołaja Kopernika, istnieje możliwość podróżowania do innych miast Europy (Wielkiej Brytanii, Niemiec, Hiszpanii, Francji, Irlandii, Malty, Norwegii, Szwecji, Holandii i Włoch) oraz Polski (Warszawa, Radom, Olsztyn). Również lokalna komunikacja jest we Wrocławiu bardzo sprawna, posiada kilkadziesiąt linii tramwajowych i autobusowych (w tym podmiejskich). Komunikacja obsługiwana jest przez kilka podmiotów: MPK Wrocław oraz Dolnośląskie Linie Autobusowe, Bus Marco Polo Wratislavia 1992, Sevibus Wrocław, Polbus-PKS. Od 2013 roku do komunikacji wewnątrzmiejskiej zaliczana jest także kolej, dzięki której mieszkańcy mogą podróżować pomiędzy stacjami osobowymi pociągów. Transport publiczny miasta tworzą: 56 linii autobusowych dziennych i 14 nocnych; 20 dziennych linii tramwajowych; 18 linii strefowych; podmiejskie linie autobusowe (nie zarządzane przez miasto) 21

22 Rysunek 6. Sieć komunikacji miejskiej dziennej we Wrocławiu (styczeń 2017) [źródło: Zarówno główny budynek Muzeum Narodowego we Wrocławiu jak i obiekt Panoramy Racławickiej, znajdują się w atrakcyjnych miejscach pod względem położenia. Gmach Muzeum Narodowego mieści się przy pl. Powstańców Warszawy 5, w bliskim sąsiedztwie Ostrowa Tumskiego - najstarszej, zabytkowej części Wrocławia. Panorama Racławicka znajduje się w jego sąsiedztwie, pomiędzy obiektem Muzeum Narodowego a wrocławskim Rynkiem, będącym centrum wielu wydarzeń kulturalnych, sportowych i naukowych. Jest to ścisłe centrum miasta, dlatego jest bardzo dobrze skomunikowane z pozostałymi jego częściami. Dojazd bezpośredni do gmachu głównego Muzeum Narodowego we Wrocławiu zapewniają linie tramwajowe: 2 i 10 oraz linie autobusowe: A i N. Dojazd do Galerii Dominikańskiej, znajdującej się 5 min. od Panoramy Racławickiej, zapewniają linie tramwajowe: 2, 3, 4, 5, 8, 9, 10, 17 oraz linie autobusowe: K, N, 141. Można więc stwierdzić, że dostępność komunikacyjna miejsca realizacji projektu jest bardzo dobra; linie tramwajowe i autobusowe łączą wyżej wymienione okolice z takimi punktami jak Dworzec PKP, Dworzec PKS, Port Lotniczy, czy osiedla mieszkaniowe. Daje to możliwość stwierdzenia, że docelowi odbiorcy projektu nie napotkają znaczących trudności w przypadku chęci zapoznania się z ofertą Panoramy Racławickiej. 22

23 Rysunek 7 Lokalizacja zespołu budynków Panoramy Racławickiej [źródło: polandmap.ru] Lokalizacja Panoramy Racławickiej w strefie tzw. Nowego Miasta, dostępnego spacerem z okolicy Rynku czy Ostrowa Tumskiego, w pobliżu innych atrakcji, takich jak Muzeum Narodowe, Muzeum Architektury czy Muzeum Poczty i Telekomunikacji oraz most Grunwaldzki jest dla obiektu również bardzo korzystna. Bezpośrednie otoczenie Panoramy zostało zagospodarowane zgodnie z potrzebami zwiedzających: przed budynkiem rotundy znajduje się płatny parking; wejście zaopatrzone zostało w rzędy kamiennych ławek, podjazd dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich oraz tablice pamiątkowe; oznakowanie dojścia Zakres projektu Przedmiotowy zakres projektu Projekt, będący przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności stanowi kontynuację przedsięwzięcia Modernizacja Zespołu Budynków Panoramą Racławickiej. Do chwili obecnej zrealizowano I i II etap prac. Przedmiotowy projekt stanowi III etap. Projekt jest niezależny operacyjnie. Etap I zrealizowany w 2014 r, obejmującym swoim zakresem roboty ogólnobudowlane, instalacyjne z branży elektrycznej i sanitarnej Etap II zrealizowany w 2015 r. w dwóch częściach: 5 Źródło: M. Duda-Seifert, Muzeum Panoramy Racławickiej jako produkt turystyczny, [w:] Panorama racławicka we Wrocławiu Kultura i turystyka, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Wrocław

24 obejmującej roboty ogólnobudowlane, instalacyjne z branży elektrycznej, nadzór autorski, nadzór inwestorski-branży konstrukcyjno-budowalnej z branży elektrycznej. obejmującej roboty ogólnobudowlane, roboty instalacyjne z branży elektrycznej. Etap III obejmujący zakres, będący przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności. Analizę potrzeb inwestycyjnych poprzedzono badaniem problemów zidentyfikowanych w obszarze obejmującym zakres projektu Muzeum Narodowego we Wrocławiu w oddziale Panorama Racławicka. Następnie celem wykazania zapotrzebowania na realizację projektu przeprowadzona została szeroka analiza popytu na ofertę kulturową Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Na ich podstawie dokonano analizy działalności kulturowej Wnioskodawcy wraz z określeniem dotychczasowego zainteresowania odbiorców ofertą Muzeum, a także ich zapotrzebowania na wybór przyjętego, w projekcie zakresu działań inwestycyjnych (identyfikacja potrzeb oraz planowanych korzyści dla tych grup). Analizy wykazały istotną potrzebę realizacji projektu. Projekt będzie realizowany w Panoramie Racławickiej - oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Obiekt Panoramy Racławickiej znajduje się we Wrocławiu przy ul. Purkyniego 11. Cały zespół budynków składa się z: pawilonu wejściowego (obsługa ruchu turystycznego, część administracyjna), zaplecza logistycznego (pawilon techniczny), Rotundy Dużej (prezentacja obrazu), Rotundy Małej (wystawiennicza i edukacyjna). Powierzchnia przeznaczona na działalność kulturalną (Duża Rotunda, Mała Rotunda, Hall) m2, czyli 47% powierzchni użytkowej obiektu. Poniżej opisano poszczególne zakresy prowadzonych działań (wszystkie wydatki poza opracowaniem formularza wniosku o dofinansowanie, dokumentacji projektowej oraz VAT-u zostały włączone do wydatków kwalifikowanych). 1. Przygotowanie dokumentacji W ramach wydatku zaplanowano: przeprowadzeniem badania rynku i analizy popytu wraz z opracowaniem raportu z badania; opracowanie Studium Wykonalności, wniosku o dofinansowanie wraz z niezbędnymi załącznikami. W celu rzetelnego zaprojektowania optymalnego zakresu przedsięwzięcia, jak również potwierdzenia zasadności jego realizacji oraz dostosowania rozwiązań do potrzeb osób korzystających z infrastruktury i oferty, Wnioskodawca zlecił przeprowadzenie, rzetelnych badań rynku i popytu firmie zewnętrznej. Opracowanie analizy popytu miało charakter wieloetapowy i wykorzystywało kilka technik badawczych w celu zebrania i wyciągnięcia wniosków z danych jakościowych i ilościowych. Dzięki takiej konstrukcji badań możliwe było pogłębianie i weryfikowanie wniosków wyciąganych w jego poszczególnych fazach. W związku z potrzebą przygotowania projektu do współfinansowania z Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko niezbędne było przygotowanie Studium Wykonalności, wniosku o dofinansowanie wraz z załącznikami. 24

25 Zgodnie z Wytycznymi w zakresie zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód i projektów hybrydowych na lata (Minister Infrastruktury i Rozwoju, Warszawa, 18 marca 2015 r.) dla każdego projektu inwestycyjnego instytucja odpowiedzialna za wybór projektu powinna zobowiązać Wnioskodawcę, ubiegającego się o dofinansowanie z funduszy Unii Europejskiej do przedstawienia Studium Wykonalności lub Innego Dokumentu, umożliwiającego dokonanie oceny projektu przez właściwą instytucję oraz przeprowadzenie identyfikacji, czy projekt jest projektem generującym dochód w myśl art. 61 rozporządzenia nr 1303/2013, jak również określenie wysokości dofinansowania z funduszy Unii Europejskiej. Studium Wykonalności wraz z niezbędnymi załącznikami zostało przygotowane przez firmę zewnętrzną z zachowaniem niezbędnych wytycznych i dobrych praktyk w zakresie tego typu opracowań. Przygotowanie dokumentacji projektowej Projekt Architektoniczno-Budowlany Remont i przebudowa zespołu budynków Panoramy Racławickiej wykonany przez Metropolis Biuro Architektoniczne. 2. Zarządzanie projektem Na etapie wdrożenia projektu zaplanowano wydatki związane z zarządzeniem projektem, czyli takie, które są lub będą poniesione przez beneficjenta na niezbędne działania towarzyszące realizacji projektu. Świadczenia kompleksowych usług doradztwa finansowego w obszarze rozliczania dofinansowania ze środków UE (usługi obce niezbędne dla realizacji projektu) Prawidłowe przeprowadzenie realizacji projektu dofinansowanego środkami EFRR wymaga specjalistycznej wiedzy oraz znajomości wciąż zmieniających się przepisów i wytycznych programowych. Z uwagi na wielkość planowanej do pozyskania i rozliczenia dotacji oraz stopień skomplikowania projektu planuje się usługi obce niezbędne dla realizacji projektu w zakresie zarządzenia projektem i świadczenia kompleksowych usług doradztwa finansowego w obszarze rozliczania dofinansowania ze środków Unii Europejskiej. Planowane jest zaangażowanie zewnętrznej firmy doradczej (konsultanta). Minimalny zakres usług niezbędnych do prawidłowego przeprowadzenia i rozliczenia projektu to w szczególności: wspomaganie zespołu pracowników Muzeum odpowiedzialnego za realizację i wdrożenie projektu w aspekcie przestrzegania wytycznych związanych z unijnym dofinansowaniem, pomoc w stosowaniu wytycznych; doradztwo dla Muzeum w podejmowaniu decyzji weryfikacja zgodności planowanych działań z wytycznymi; doradztwo w przeprowadzeniu postępowań na wybór wykonawców zgodnie z wytycznymi instytucji finansującej, monitorowanie postępu realizacji projektu oraz nadzorowanie wypełniania przez Zamawiającego zapisów umowy o dofinansowanie oraz przygotowania aneksów terminowych i finansowych do umowy o dofinansowanie, w tym w szczególności: przygotowanie odpowiedzi na pisma instytucji odpowiadających za wdrażanie projektu, przygotowanie dokumentacji do podpisania aneksów do umowy o dofinansowanie, stałe informowanie o zmianach w wytycznych, które mogą mieć wpływ na kwalifikowalność wydatków, 25

26 bieżące aktualizowanie harmonogramu rzeczowo-finansowego w przypadku wystąpienia zmian w projekcie oraz doradztwo w zakresie określenia sposobu wprowadzania zmian w taki sposób by możliwie uniknąć niekwalifikowalności wydatków, prowadzenie sprawozdawczości projektu na potrzeby instytucji przyznającej dofinansowanie (sprawozdania okresowe, roczne, końcowe), w tym w szczególności: opracowywanie na podstawie danych od Wnioskodawcy sprawozdań okresowych, rocznych i końcowego oraz załączników do tych dokumentów, rozliczenia dotacji projektu zgodnie z wymogami instytucji współfinansujących, co oznacza wnioskowanie o płatność zgodnie z wytycznymi, w tym w szczególności: przygotowanie wniosków o płatność, weryfikacja opisów faktur, przygotowanie i kompletowanie załączników do wniosków o płatność, doradztwo w przeprowadzeniu prawidłowej promocji w zakresie jej zgodności z przepisami i wytycznymi właściwych instytucji, w szczególności wskazanie Zamawiającemu, jakimi środkami i w jaki sposób powinien informować o tym, że projekt jest współfinansowany ze środków UE, przygotowanie Zamawiającego i dokumentacji projektu do ewentualnych kontroli, bieżące konsultacje spraw projektu z odpowiednimi instytucjami, w tym w szczególności: przygotowywanie wyjaśnień i informacji przez nie wymaganych, przygotowywanie projektów odpowiedzi na pisma instytucji. 3. Promocja projektu i źródła dofinansowania (usługi obce niezbędne dla realizacji projektu) Prowadzenie działań promocyjnych w projekcie ma na celu wskazanie społeczeństwu celów i korzyści wynikających z realizacji projektu jak również zwiększenie świadomość opinii publicznej na temat udziału środków Unii Europejskiej w projektach realizowanych w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko istotnych dla konkurencyjności kraju i regionów. Projekt przewiduje spełnienie obowiązkowych działań informacyjno-promocyjnych tj. oznaczenia dokumentacji projektowej zgodnie z wytycznymi, umieszczenia tablicy informacyjnej i pamiątkowej, umieszczenie informacji o projekcie na stronie internetowej oraz aktywne przekazywanie informacji o współfinansowaniu działań. Ponadto w ramach promocji zakłada się prowadzenie następujących działań: W ramach działań informacyjnych i promocyjnych projektu planuje się wykorzystanie następujących środków: tablice informacyjne i pamiątkowe; materiały informacyjne i promocyjne (w tym ulotki w języku polskim i angielskim, rollupy do eksponowania na foyer, arkusze papieru z logo do korespondencji oraz zawieranych umów w ramach projektu, plakaty); informacje o projekcie od momentu podpisania umowy o dofinansowanie do zakończenia oraz o zaangażowaniu Unii Europejskiej zamieszczane będą na stronie internetowej beneficjenta. ogłoszenia w prasie regionalnej i ogólnopolskiej; organizacja wydarzeń informacyjnych dla mediów oraz przedstawicieli świata kultury; prowadzona będzie kampania promocyjna w mediach społecznościowych: Facebook, Twitter, Youtube, Instagram, Google+; 26

27 zorganizowana zostanie konferencja inaugurująca początek prac oraz na ich zakończenie; wykonany zostanie spot promujący w lokalnym programie TVP. Prawidłowo zaplanowana i przeprowadzona promocja wspierać będzie osiągniecie wskaźników rezultatu zaplanowanych w projekcie. Ponadto jest ona niezbędnym elementem osiągnięcia celu głównego projektu, jakim jest zwiększenie potencjału kulturowego i turystycznego regionu poprzez szersze udostępnienie dziedzictwa kulturowego. Szczegółowe informacje na temat promocji i informacji znajdują się w rozdziale 7.4 niniejszego Studium Wykonalności. 4. Nadzory budowlane (usługi obce niezbędne dla realizacji projektu) Projekty budowlane są projektami wielobranżowymi i wysoce specjalistycznymi. Muzeum nie posiada w swoich zasobach osób, które są obecnie w stanie pełnić nadzór autorski nad wykonaniem projektów. W związku z powyższym planuje się koszty usługi obcych niezbędnych dla realizacji projektu w postaci nadzorów budowlanych projektu nad ich wykonaniem. W ramach projektu będącego przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności, przewiduje się nadzory: 4.1 Nadzór autorski Pełnienie przez projektanta nadzoru autorskiego zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623, z późn. zm.). Zgodnie z zapisami ustawy Inwestor zamierza skorzystać ze swojego prawa do zlecenia projektantowi pełnienia nadzoru nad procesem realizacji budowy przez wykonawcę robót (art. 18 ust. 3. ww. ustawy). Zakres usług obejmował będzie w szczególności: - pilnowanie prawidłowej realizacji budowy pod względem zgodności rozwiązań technicznych, materiałowych i użytkowych z projektem, - wyjaśnieniu wątpliwości dotyczących projektu i zawartych w nim rozwiązań na żądanie inwestora, inspektora nadzoru inwestorskiego oraz kierownika budowy, - uzgadnianiu z inwestorem i kierownikiem budowy możliwości wprowadzenia rozwiązań zamiennych w stosunku do przewidzianych w dokumentacji projektowej materiałów i urządzeń, - czuwaniu, aby zakres wprowadzanych zmian nie spowodował istotnej zmiany zatwierdzonego projektu budowlanego, wymagającej uzyskania nowego pozwolenia na budowę. 4.2 Nadzór inwestorski Z uwagi na złożoność robót budowlanych na obiekcie zabytkowym oraz planowanych do zakupu systemów wystawienniczych planuje się, że w fazie realizacyjnej zatrudnienie doradcy technicznego Inżyniera Kontraktu dysponującego zespołem technicznym zdolnym do zarządzania techniczną stroną przedsięwzięcia. Do podstawowych zadań Inżyniera Kontraktu należeć będzie: - doradztwo w opracowaniu SIWZ na wyłonienie wykonawców robót, - pełnienie nadzoru inwestorskiego w ramach zawartego kontraktu, - współpraca z nadzorem autorskim i konserwatorskim, - reprezentowanie zamawiającego na budowie. 4.3 Nadzór konserwatorski 27

28 Projekty budowlane, dotyczące infrastruktury zabytkowej są projektami wielobranżowymi i wysoce specjalistycznymi, wymagającymi specjalistycznej wiedzy konserwatorskiej. Muzeum nie posiada w swoich zasobach osób, które są obecnie w stanie pełnić nadzór konserwatorski nad wykonaniem projektów. W związku z powyższym planuje się koszty usługi obcych niezbędnych dla realizacji projektu w postaci nadzoru konserwatorskiego nad ich wykonaniem. 5. Zakup sprzętu i wyposażenia wraz z aranżacją strefy wejściowej oraz małej rotundy 5.1 System oprowadzania i nagłośnienia do Dużej Rotundy nowy system oprowadzania audioguide; nowy system nagłośnienia Rotundy; 5.2 Systemy do Małej Rotundy makieta interaktywna z mappingiem; interaktywna ściana - panorama 40x1.2[m] Szczegółowe informacje na temat zakupywanego sprzętu i wyposażenia znajdują się w rozdziale 6.3 niniejszego Studium Wykonalności. 6. Prace budowlane Projekt będący przedmiotem Studium Wykonalności stanowi kolejne zadanie w programie modernizacji zespołu budynków Panoramy Racławickiej. Podstawowym założeniem wynikającym z realizowanych przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu projektów jest gruntowny remont, mający służyć zachowaniu zabytkowej substancji obiektu oraz przebudowa, która ma zapewnić większy komfort zwiedzania. Z tego względu zakres przedmiotowego projektu obejmuje prace budowlane w obiekcie Panoramy Racławickiej: Duża Rotunda Zabezpieczenie konserwatorskie płótna i sztafażu, Weryfikacja konstrukcji dachu i remont. Wymiana konstrukcji świetlików dachowych. Nowe poliwęglanowe pasma świetlne z klapami oddymiającymi. Renowacja posadzki rotundy. Renowacja kanałów wentylacyjnych nawiewnych i wywiewnych. Nowe studzienki odpływowe na dachu rotundy. Kratka ściekowa w najniższym miejscu posadzki tunelu wejściowego. Izolacja przeciwwilgociowa przyziemia rotundy. Prace naprawcze płyt wypełniających ściany zewnętrznych. Remont instalacji SAP. Monitoring. Pawilon wejściowy i Mała Rotunda Przebudowa wnętrza Pawilonu. 28

29 Remont i zmiana aranżacji. Wymiana stolarki okiennej. Instalacja hydrantowa. Remont instalacji SAP. Wymiana posadzki w części szatni. Remont węzła sanitarnego dla publiczności wraz z modernizacją istniejącej klimatyzacji. Remont instalacji wentylacji. Modernizacja akumulatorowni i stacji prostownikowej. Modernizacja rozdzielnic napięcia 24V. Modernizacja instalacji przewodowej urządzeń sygnalizacji zagrożenia pożarowego. Wymiana CO wraz z grzejnikami. Izolacja przeciwwilgociowa przyziemia. Remont nawierzchni w strefie wejścia do pawilonu. Monitoring. Pawilon techniczny Remont czerpni powietrza. Montaż filtrów wstępnych w otworach wlotowych w czerpni powietrza, Wymiana oświetlenia. Izolacja przeciwwilgociowa. Wymiana CO wraz z grzejnikami. Wymiana instalacji przewodowej urządzeń sygnalizacji zagrożenia pożarowego. Remont instalacji SAP. Remont instalacji chłodniczej. Remont instalacji wentylacji. Monitoring. Bunkier ppoż Modernizacja wewnętrznej linii zasilająca oraz modernizacja rozdzielni elektrycznej zasilającej Samoczynne Urządzenia Gaśnicze w pompowni ppoż. Roboty hydrauliczne - wymiana urządzeń SUG. Monitoring. Izolacja przeciwwilgociowa. Szczegółowe informacje na temat prac budowlanych znajdują się w rozdziale 6.3 niniejszego Studium Wykonalności. 29

30 3.5.2 Podmiotowy zakres projektu Wnioskodawcą, a następnie po uzyskaniu dofinansowania Beneficjentem projektu (zgodnie z definicją zawartą w ustawie o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej ) 6 jest Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Za prawidłowe przeprowadzenie wszystkich faz projektu odpowiada wskazany przez Dyrektora Muzeum Narodowego we Wrocławiu Kierownik Projektu, którym jest Zastępca Dyrektora ds. administracyjno-gospodarczych, a jednocześnie Pełnomocnik Dyrektora. Kierownik wykonuje swoje zadania z pomocą pracowników komórek organizacyjnych Muzeum. Muzeum Narodowe we Wrocławiu jest instytucją kultury prowadzoną, jako wspólna instytucja kultury ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego i Województwa Dolnośląskiego. Zgodnie z zapisami umowy o współprowadzeniu 7 w celu realizacji zadań, dla jakich zostało utworzone Muzeum strony, prowadzą wspólną instytucję kultury dwóch następujących Organizatorów: Ministra i Województwa. Muzeum posiada osobowość prawną i jest wpisana do wpisane do rejestru instytucji kultury prowadzonego przez Ministra pod numerem RIK 65/2006. Muzeum jest wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów prowadzonego przez Ministra pod numerem PRM/113/2012. Do podstawowego zakresu działalności Muzeum należy gromadzenie zabytków oraz materiałów ikonograficznych, fotograficznych i dokumentacyjnych, dotyczących sztuki Śląska, sztuki polskiej, zwłaszcza współczesnej, oraz dawnych Kresów Południowo-Wschodnich ze szczególnym uwzględnieniem środowiska lwowskiego, sztuki europejskiej, sztuki Bliskiego i Dalekiego Wschodu, rzemiosła artystycznego, kultury technicznej i etnografii. Działalność instytucji jest zgodna z zapisami ustawy o muzeach oraz ustawy o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, która definiuje działalność kulturalną, jako tworzenie, upowszechnianie i ochrona kultury. Zgodnie z art. 71 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013), zostanie zapewniona trwałość efektów realizacji projektu, w okresie 10 lat od podpisania umowy o dofinansowanie przez Beneficjenta. Zgodnie ze Statutem Muzeum Narodowego we Wrocławiu, źródłem finansowania jego działalności są dotacje przekazywane przez Ministra i Województwo (dotacje podmiotowe na finansowanie działalności bieżącej w zakresie realizowanych zadań statutowych, w tym na utrzymanie i remonty obiektów; dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji; dotacje celowe na realizację wskazanych zadań i programów), przychody z prowadzonej działalności, w tym ze sprzedaży składników majątku ruchomego, przychody z najmu i dzierżawy składników majątkowych, dotacje z budżetu jednostek samorządu terytorialnego, środki otrzymane od osób fizycznych i prawnych oraz z innych źródeł). 6 Zgodnie z ustawą z dnia 11 lipca 2014 r. o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej (Dz.U poz z późn. zm.): Wnioskodawca podmiot, który złożył wniosek o dofinansowanie projektu. Beneficjent oznacza podmiot publiczny lub prywatny [ ] odpowiedzialnych za inicjowanie lub inicjowanie i wdrażanie operacji; w kontekście programów pomocy państwa [ ] beneficjent oznacza podmiot, który otrzymuje pomoc; w kontekście instrumentów finansowych [ ] beneficjent oznacza podmiot, który wdraża instrument finansowy albo, w stosownych przypadkach, fundusz funduszy. 7 Umowa w sprawie prowadzenia jako wspólnej instytucji kultury Muzeum Narodowego we Wrocławiu z dnia 8 września 2005 r. 30

31 Ponadto Muzeum może prowadzić dodatkową działalność gospodarczą, z której środki przeznaczane są na działalność statutową. Wszystkie powyższe źródła finansowania prowadzenia bieżącej działalności statutowej, dają pewność, że zapewniona zostanie trwałość efektów realizacji projektu. Kwestie praw do dysponowania nieruchomością na cele realizacji projektu zostały uregulowane. Wnioskodawca posiada prawo dysponowania nieruchomością na cele realizacji projektu. W związku z powyższym nie ma przeszkód prawnych we władaniu nieruchomościami niezbędnymi do realizacji projektu. Muzeum Narodowe we Wrocławiu jest właścicielem budynków i urządzeń znajdujących się na gruncie, będącym w jego użytkowaniu wieczystym Ranga obiektu objętego programem Obiekt znajduje się w ścisłym centrum Wrocławia, nieopodal gmachu głównego Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Wraz z otoczeniem, jako wybitne dzieło architektoniczne autorstwa Ewy i Marka Dziekońskich, decyzją Wojewódzkiego konserwatora zabytków z dnia r. został wpisany do rejestru zabytków pod numerem 464/Wm i aktualnie figuruje w księdze rejestru zabytków nieruchomych województwo dolnośląskie pod numerem rejestru A/2281/464/Wm. Ponadto Panorama Racławicka znajduje się na obszarze zespołu zabytkowego, uznanego za Pomnik Historii Wrocław zespół historycznego centrum, mocą rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 8 września 1994 r. Celem ochrony pomnika historii Wrocław zespół historycznego centrum, położoną we Wrocławiu w województwie dolnośląskim jest zachowanie ze względu na wartości urbanistyczne i niematerialne, obszaru miasta średniowiecznego, najstarszego zespołu osadniczego na wyspach, z wykształconą średniowieczną siecią układu ulic, będącego w XIII w. jednym z większych miast Europy i jednym z największych w Polsce. 3.6 Komplementarność i synergia projektu Projekt stanowi przedsięwzięcie priorytetowe wskazane w Kontrakcie Terytorialnym dla Województwa Dolnośląskiego pod nazwą Modernizacja Zespołu Budynków Panoramy Racławickiej - Etap III. Projekt jest powiązany i stanowi domknięcie prac prowadzonych w obiekcie Panoramy Racławickiej w latach Projekt, będący przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności jest komplementarny z przedsięwzięciami realizowanymi przez Wnioskodawcę w latach Projekty realizowane w tych latach były nastawione na osiągnięcie ostatecznego celu modernizacji Zespołu Budynków Panoramy Racławickiej. Projekty opisane w tabeli poniżej przyczyniły się do rozwinięcia infrastruktury Muzeum dostosowanej pod potrzeby prezentacji sztuki oraz umożliwiły rozszerzenie oferty kulturalnej dostosowanej do potrzeb odbiorców. Projekt będący przedmiotem niniejszego studium jest kolejnym, samodzielnym pod względem operacyjnym etapem szerszej koncepcji projektu rewaloryzacji i remontu budynku Panoramy racławickiej, stanowiącej oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Prace związane z projektem są kluczowe do dopełnienia efektów realizowanych przedsięwzięć, a w rezultacie postaci osiągnąć cel w postaci uzyskania nowoczesnej, zmodernizowanej przestrzeni wystawienniczej, co pozwoli na realizację celów nadrzędnych w postaci upowszechniania i ochrony dziedzictwa kulturowego, a także zwiększania kompetencji kulturalnych społeczeństwa. 31

32 Tytuł projektu Projekt pt. Rewaloryzacja i przebudowa budynku Pawilonu Czterech Kopuł na cele wystawiennicze Muzeum Narodowego we Wrocławiu Przebudowa poddasza nieużytkowego budynku Muzeum Narodowego we Wrocławiu na prezentację kolekcji sztuki współczesnej Muzeum Narodowego we Wrocławiu z uwzględnieniem dużego zespołu prac Magdaleny Abakanowicz Podmiot realizujący inwestycję Muzeum Narodowe we Wrocławiu Muzeum Narodowe we Wrocławiu Tabela 2. Projekty komplementarne [źródło: opracowanie własne] Lata realizacji Wartość projektu: ,30 Koszt całkowity Źródła finansowania Zakres projektu Komentarz Kwota dofinansowania: , Wartość projektu: ,11 Kwota dofinansowania: ,83 Dotacja EFRR: Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Działanie 11.1 Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego o znaczeniu ponadregionalnym Regionalny Program Operacyjny na lata dla Województwa Dolnośląskiego Działanie 6.4 Wykorzystanie i promocja potencjału turystycznego i kulturowego Dolnego Śląska (Turystyka i Kultura) Projekt Rewaloryzacji i przebudowy budynku Pawilonu Czterech Kopuł na cele wystawiennicze Muzeum Narodowego we Wrocławiu zakładał zachowanie i efektywne wykorzystanie obiektu dziedzictwa kulturowego o znaczeniu ponadregionalnym poprzez przywrócenie funkcji wystawienniczych Pawilonu Czterech Kopuł. W efekcie adaptacji Pawilonu Czterech Kopuł stworzono wystawę stałą prezentującą dzieła sztuki współczesnej. Cechą charakterystyczną nowopowstałej placówki jest duży stopień wykorzystania nowatorskich metod prezentacji, poprzez wielorakie formy sztuki, aż do wykorzystania technik multimedialnych oraz narzędzi informacyjnokomunikacyjnych. Projekt został zakończony, zakładane cele zostały osiągnięte, rozliczono dofinansowanie (płatność końcową). Zakres projektu obejmował przebudowę poddasza budynku przy pl. Powstańców Wielkopolskich we Wrocławiu na prezentację kolekcji sztuki współczesnej. Głównym celem projektu było stworzenie nowoczesnej, odpowiadającej najnowszym wymaganiom przestrzeni wystawienniczej na stałą ekspozycję kolekcji sztuki współczesnej oraz miejsca prezentacji wystaw w ramach współpracy międzynarodowej. Wykonana adaptacja umożliwiła zbudowanie systemu udostępnienia galerii sztuki współczesnej także osobom niepełnosprawnym, w tym osobom z dysfunkcją wzroku. Projekt został zakończony, zakładane cele zostały osiągnięte, rozliczono dofinansowanie (płatność końcową) Komplementarność projektu polega na realizacji wspólnego celu jakim jest zwiększanie poziomu i jakości organizowanych przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu wydarzeń i wystaw. Projekt planowany do realizacji jest elementem szerszego działania Muzeum Narodowego, mającego na celu udostępnianie zasobów dziedzictwa kulturowego (zabytkowego obiektu oraz zgromadzonych kolekcji) szerokiemu gronu odbiorców. W efekcie realizacji obu projektów możliwe będzie rozszerzenie działalności kulturalnej Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Ponadto, instytucja będzie w większym stopniu dostosowana do potrzeb różnych grup odbiorców. Efekty obu projektów przyczyniają się do realizacji celu instytucji tj. dostosowania oferty Muzeum Narodowego we Wrocławiu do europejskich i światowych standardów. Komplementarność projektu polega na realizacji wspólnego celu jakim jest zwiększanie poziomu i jakości organizowanych przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu wydarzeń i wystaw. Dzięki realizacji przedmiotowego projektu w ramach którego przeprowadzone zostaną prace modernizacyjne zespołu budynków Panoramy Racławickiej dla prowadzenia i dalszego rozwoju oferty kulturalno-edukacyjnej. Dzięki realizacji obu przedsięwzięć Muzeum Narodowe we Wrocławiu będzie mogło prezentować podobny poziom jak placówki muzealne z całego kraju i Europy. 32

33 3.7 Uzasadnienie potrzeby realizacji projektu Projekt Muzeum Narodowego we Wrocławiu, będący przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności, zakładający realizację szeregu zadań inwestycyjnych na rzecz zwiększenia różnorodności i oddziaływania oferty kulturalnej i edukacyjnej, w efekcie modernizacji zespołu budynków Panoramy Racławickiej stanowi III etap prac przebudowy i remontu oddziału Muzeum. Opracowując założenia projektu, Muzeum Narodowe we Wrocławiu wzięło pod uwagę potrzeby różnych grup odbiorców przyszłej oferty Panoramy Racławickiej oraz konieczność poprawy stanu technicznego i funkcjonalnego obiektu. Bez realizacji inwestycji, będącej przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności, zabytkowy obiekt uległby dalszej degradacji, zagrażającej bezpieczeństwu odwiedzających oraz prezentowanego w nim obrazu Kossaka i Styki. Wziąwszy pod uwagę, że poprzez realizację projektu, Muzeum Narodowe, popularyzować będzie wiedzę na temat wydarzeń pod Racławicami w 1974 r., losów wybitnego malowidła Bitwa pod Racławicami oraz jego autorów, a także historii samego budynku Rotundy, zaprojektowanego przez Ewę i Marka Dziekońskich, priorytetowa jest optymalizacja możliwości funkcjonalnych i prezentacji nowego programu kulturowo-edukacyjnego. Przeprowadzenie zmian w tym zakresie jest niezbędne, zważywszy na rosnącą potrzebę dostępu społeczeństwa do unikalnego w skali kraju i całej Europy dziedzictwa kulturowego, które stanowi zarówno sama Panorama Racławicka jak i prezentowany w niej obraz. Obecnie oferta Muzeum Narodowego we Wrocławiu w oddziale Panorama Racławicka jest oparta o prezentację Bitwy pod Racławicami w efekcie czego pełni rolę muzeum jednego dzieła co zmusza instytucję do ciągłego poszukiwania nowych grup odbiorców, przy braku możliwości budowania lojalności odwiedzających. Poszerzenie oferty i jej uatrakcyjnienie, przyczyni się do rewizyt ze strony odbiorców oferty kulturalnej, co przełoży się na wzrost frekwencji. Rozwój technologiczny oraz zachodzące zmiany społeczne, wymuszają dostosowanie działalności Muzeum Narodowego, do oczekiwań współczesnego odbiorcy kultury Z tej przyczyny jednym z najważniejszych założeń modernizacyjnych będzie poprawa stanu zabytkowej substancji Panoramy Racławickiej, nadającej obiektowi wizerunek adekwatny do rangi, jaką ten posiada oraz wprowadzenie multimediów, podnoszących atrakcyjność ekspozycji. Muzeum Narodowe, przygotowując założenia projektu, wzięło pod uwagę nie tylko problemy infrastrukturalne i inwestycyjne obiektu (opisane szerzej w rozdziale 6.1 niniejszego Studium Wykonalności), ale przede wszystkim oczekiwania odwiedzających (opisane szerzej w rozdziale 5. niniejszego Studium Wykonalności). Wyciągnięte z przeprowadzonych analiz wnioski, pozwalają sądzić, że projekt ma znaczenie nie tylko dla Polski Zachodniej (NUTS 1), lecz także dla całego kraju, z uwagi na poprawienie jakości prezentacji Bitwy pod Racławicami, która stanowią cenne dziedzictwo kulturowe w wymiarze krajowym i europejskim. Również po zakończeniu realizacji projektu, prowadzona będzie działalność o zasięgu ponadregionalnym, gdyż jak wynika z przeprowadzonych badań na potrzeby opracowania Analizy Popytu, jedną z najważniejszych grup odbiorców, która powiększy się w efekcie realizacji inwestycji, będą turyści, którzy otrzymają unikatową ofertę turystyczną. Realizacja Projektu Muzeum Narodowego we Wrocławiu w oddziale Panorama Racławicka, pozwoli na stworzenie nowej oferty kulturowo-edukacyjnej, w tym wystawienniczej, a przy tym nowy program nie będzie związany wyłącznie z płótnem Kossaka i Styki, lecz także z historią insurekcji kościuszkowskiej i postacią Tadeusza Kościuszki. 33

34 Selekcja problemów Wobec ograniczeń funkcjonalnych Panoramy Racławickiej w zakresie możliwości prowadzenia działalności kulturalno-edukacyjnej, w tym wystawienniczej, ważne jest zapewnienie odpowiedniego poziomu bezpieczeństwa obiektu oraz prezentowanego w nim malowidła Kossaka i Styki. Aby w jak największym stopniu zapewnić odpowiednie warunki do prowadzenia działalności Muzeum w obiekcie Panoramy Racławickiej, konieczne jest podjęcie prac remontowych i modernizacyjnych. Istotne jest również wprowadzenie odpowiednich zabezpieczeń przeciwpożarowych oraz zatrzymanie postępującej degradacji zabytkowej substancji obiektu. Wszelkie prace podejmowane w ramach projektu, będącego przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności, mają na celu zwiększenie różnorodności i stopnia oddziaływania nowej oferty Muzeum Narodowego we Wrocławiu poprzez prace modernizacyjne w obiekcie Panoramy Racławickiej. Obecnie Panorama Racławicka, jako muzeum jednego dzieła cieszy się niezmienną popularnością mimo obaw o wyczerpaniu swoich możliwości. Jej potencjał nie jest jednak w pełni wykorzystywany, o czym świadczy niski współczynnik rewizyt. Zaledwie 15% odwiedzających odwiedziło oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu po raz drugi, a więcej niż dwa razy pojawiło się zaledwie 6% odbiorców oferty Panoramy Racławickiej. Projekt powiązany jest z działaniami ukierunkowanymi na upowszechnianie cennego w skali krajowej i europejskiej dziedzictwa narodowego oraz rozwój potencjału kulturowego i turystycznego regionu. Realizacja Obecnie Panorama Racławicka, aby mogła się stać w pełni funkcjonalna i przyjazna dla odwiedzających, muszą w niej zostać przeprowadzone prace modernizacyjne uzupełnione zakupem niezbędnego wyposażenia do rozwoju działalności kulturowo-edukacyjnej, w tym wystawienniczej. Ponadto muszą zostać poprawione warunki bezpieczeństwa samego obiektu jak i prezentowanego w nim obrazu. Problemy ogólne zakresu planowanej inwestycji: Niewystarczające wykorzystanie potencjału kulturowego i turystycznego regionu, wynikające z ograniczonego dostępu do cennych zasobów dziedzictwa kulturowego. Niski poziom rozwoju społeczno-gospodarczego regionu. Niższy niż oczekiwano poziom ruchu turystycznego we Wrocławiu. Niższy niż oczekiwano poziom uczestnictwa społeczeństwa w kulturze. Problemem głównym Projektu, będącego przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności jest: Niższa niż oczekiwano różnorodność i oddziaływanie oferty kulturalnej i edukacyjnej Muzeum Narodowego we Wrocławiu, wynikające ze złego stanu zachowania obiektu Panoramy Racławickiej. Na podstawie analizy celów szczegółowych, opracowano drzewo problemów, które w dalszym etapie analizy stało się podstawą opracowania drzewa celów (rozdział 3.8 niniejszego Studium Wykonalności). Drzewo problemów dla projektu, pokazuje w jaki sposób problemy zdiagnozowane w otoczeniu, powiązane są z działaniami w projekcie. Graficzne zobrazowanie pokazuje problem ogólny, główny oraz problemy szczegółowe. 34

35 Rysunek 8. Drzewo problemów [źródło: opracowanie własne Konsultanta] 35

36 Problemy szczegółowe na poziomie rezultatu Niższa niż oczekiwana liczba odwiedzających i korzystających z oferty Panoramy Racławickiej Przyczyn niskiego poziomu uczestnictwa Polaków w kulturze należy upatrywać w stosunkowo niskim poziomie kompetencji kulturalnych społeczeństwa, braku chęci partycypacji w wydarzeniach o charakterze kulturalnym, niepełnosprawności, która uniemożliwia swobodne pokonanie barier architektonicznych, występujących w przestrzeni publicznej, niskim poziomie wrażliwości na sztukę, ograniczonym dostępie do informacji o pełnym spektrum takich wydarzeń w regionie. Powyższe bariery w dostępie do kultury dotyczą w szczególności osób starszych (powyżej 50 roku życia), osób z niepełnosprawnościami oraz dzieci. Potrzeba zwiększenia dostępu społeczeństwa do kultury stanowi jedną z ważniejszych potrzeb we współczesnym świecie. Mimo iż jak wynika z analiz GUS za rok 2015, opublikowanych w raporcie Kultura 2015, wydatki z budżetu kraju na kulturę (bez dotacji i subwencji dla samorządów lokalnych) wynosi 0,48% PKB (z czego 28,8% środków przeznaczone zostało na funkcjonowanie muzeów, a 14,4% na ochronę zabytków), to środki te są inwestowane w sposób, który nie zapewnia satysfakcjonującego poziomu wykorzystania potencjału, jaki niesie ze sobą kultura a wręcz sprawia, że postrzegana jest ona w sposób pejoratywny. Trend uczestnictwa Polaków w kulturze w aspekcie liczby osób odwiedzających muzea rocznie, jest relatywnie stały. Niemniej, nie oznacza to, iż sytuacja w tym zakresie w Polsce jest satysfakcjonująca. Należy systematycznie podejmować odpowiednie kroki w celu minimalizacji ryzyka wystąpienia zagrożeń, które w przyszłości mogą wpłynąć bardzo negatywnie na stan sektora kultury w Polsce. W celu podniesienia poziomu uczestnictwa w kulturze wysokiej do pożądanego stanu, konieczne będzie nasilenie upowszechniania kultury wśród mieszkańców Wrocławia i województwa dolnośląskiego, w tym wzbudzania potrzeb kulturalnych u dzieci, osób starszych i osób z dysfunkcjami. Od pierwszych dni po otwarciu Panorama Racławicka cieszy się po dziś dzień niesłabnącą popularnością. Przeciętnie odwiedza ją ok osób rocznie, co przy odliczeniu dni ustawowo wolnych od pracy daje wynik odwiedzających każdego dnia. Tak wysoka frekwencja czyni z oddziału Muzeum Narodowego we Wrocławiu jedno z najchętniej odwiedzanych polskich muzeów, obok zamków na Wawelu i w Warszawie, w Malborku i w Łańcucie. Jego potencjał nie jest jednak w pełni wykorzystany i mimo wysokiej frekwencji, jej poziom nie jest tak wysoki jak Muzeum Narodowe we Wrocławiu oczekuje. Przeprowadzona modernizacja zwiększy atrakcyjność oferty kulturalno-edukacyjnej Panoramy Racławickiej dla zwiedzających zarówno z Polski jak i spoza jej granic, poprzez dostosowanie przestrzeni ekspozycyjnej wejścia, Małej Rotundy oraz Dużej Rotundy do ich potrzeb. Realizacja inwestycji, będącej przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności umożliwi realizację zadań, skierowanych do szerokiego grona odbiorców, zwiększając tym samym liczbę odwiedzających, także osób niepełnosprawnych, starszych i turystów zagranicznych Jak wykazała przeprowadzona analiza popytu, w efekcie realizacji inwestycji liczba odwiedzających wzrośnie. Zakłada się ostrożny szacunkowy wzrost zainteresowania o początkowo 6,7%. Szacowana liczba odwiedzających osiągnie w 2025 poziom osób. Brak wystarczających zasobów kadrowych do realizacji obsługi nowej oferty kulturalnoedukacyjnej Brak odpowiedniego personelu, który mógłby obsługiwać wystawy i związane z nimi wydarzenia, uniemożliwia poszerzenie oferty kulturalno-edukacyjnej Muzeum Narodowego we Wrocławiu 36

37 w oddziale Panorama Racławicka. W związku z tym planuję się zatrudnienie 3 pracowników (3 EPC) na stanowiskach merytorycznych, który zapewnią odpowiedni poziom realizacji oferty kulturalnoedukacyjnej. Braki w infrastrukturze, uniemożliwiające równe uczestnictwo społeczeństwa, w tym osób niepełnosprawnych w kulturze Obecna oferta wielu instytucji kultury, w tym również Muzeum Narodowego we Wrocławiu w oddziale Panorama Racławicka nie jest w pełni dostosowana do potrzeb grup dysfunkcyjnych, które dla prawidłowej percepcji sztuki, potrzebują nie tylko odpowiednich prac, w zakresie dostosowania przestrzeni publicznej do ich specyficznych potrzeb, lecz także oczekują innych wartości doznań w percepcji sztuki, by w pełni móc korzystać z oferty kulturalnej. Kontakt osób niepełnosprawnych z dziedzictwem kulturowym, sprzyja wysokiemu poziomowi włączenia społecznego. Realizacja projektu przyczyni się do wprowadzenia udogodnień infrastrukturalnych oraz percepcyjnych, które są główną przyczyną utrudnionego dostępu do kultury dla osób starszych i niepełnosprawnych, w związku z czym projekt wpłynie na ukształtowanie u tej grupy odbiorców postaw aktywnego udziału w życiu kulturalnym Dużym udogodnieniem w Panoramie Racławickiej dla osób z dysfunkcjami będzie zaprojektowanie zamiast platform, które nie posiadały odpowiednich spadków, elektryczne krzesełka schodkowe, które zagwarantują niepełnosprawnym większą niezależność w poruszaniu się po obiekcie Panoramy Racławickiej. Ponadto wprowadzenie nowoczesnych audioguide, które poza systemem audiodeskrypcji dla osób niewidzących i niedowidzących będą tłumaczone na język migowy, co jest wyjściem naprzeciw oczekiwaniom i potrzebom osób niesłyszących i niedosłyszących. Dzięki tego typu wyposażeniu wzrośnie uczestnictwo osób z dysfunkcjami w ofercie kulturalnej Muzeum Narodowego we Wrocławiu i spowoduje wzrost kompetencji kulturowych w tej grupie odbiorców. Aby Panorama Racławicka mogła sprostać wymaganiom społeczeństwa, musi mieć możliwość techniczną i technologiczną, do wdrażania nowej oferty kulturowej, jak również stałego podnoszenia jakości obecnej oferty. Problemy szczegółowe na poziomie produktu Niższy niż oczekiwano poziom bezpieczeństwa obiektu zabytkowego i prezentowanego w nim dzieła Stan zespołu budynków Panoramy Racławickiej należy określić jako średni, podkreślając przy tym, że zaniechanie podjęcia prac modernizacyjnych doprowadzi do dalszej degradacji obiektu, w efekcie czego bezpieczeństwo odwiedzających, istnienie zabytkowego obiektu oraz obrazu Kossaka i Styki będą zagrożone. W wyniku analiz stanu obecnego, stwierdzono konieczność wymiany konstrukcji stalowej dachu, ponieważ dochodzi do niebezpiecznych przeciążeń. W wyniku prac modernizacyjnych należy usunąć wszystkie warstwy obciążające dach i wymienić konstrukcję na stalową, bardziej wytrzymałą. Słupy nośne wymagają napraw, obecnie spod otulin widać pręty zbrojeniowe oraz zabetonowane elementy stalowe. Korozja betonu spowodowana jest przez pnącza bluszczu. Występują również sytuacje, gdzie korzenie przechodzą przez spękania do wnętrza budynku. Zaś przez pęknięcia dostają się do wnętrza budynku wody opadowe tworząc zacieki na ścianie. W ramach prac remontowych bluszcz objęty ochroną konserwatorska nie ulegnie zmianie a jedynie w miejscach gdzie następuje kolizja z konstrukcją należy wprowadzić cięcia pielęgnacyjne. Budynek wymaga pilnych działań remontowych co określiły już wcześniej opracowane Ekspertyzy. 37

38 Duża Rotunda posiada znaczne przekroczenie stanów nośności i użytkowania elementów konstrukcyjnych dachu takich jak cięgna i szczebliny kratownic. Ponadto budynek posiada zarysowanie ścian, odsłonięte zbrojenie słupów, W przypadku awarii zasilania energetycznego i zbiegającymi się w czasie intensywnymi opadami śniegu może nastąpić zapadnięcie się dachu budynku. Pod koniec 1981 r. w budynku Dużej Rotundy rozpoczęły się prace konserwatorskie Bitwy pod Racławicami i wówczas dostrzeżono potrzebę zabezpieczenia przeciwpożarowego, ponieważ technologia renowacji obrazu wykorzystywała wiele łatwopalnych substancji, a równolegle prowadzone w budynku roboty wykończeniowe również należały do kategorii prac pożarowo niebezpiecznych. Obiekt Panoramy Racławickiej jest zabezpieczony przed pożarem instalacją SUG. Aby mieć pewność, że zabezpieczenia przeciwpożarowe działają sprawnie, zapewniając obrazowi Kossaka i Styki odpowiedni poziom ochrony, konieczne są, przewidziane w przedmiotowym projekcie: Modernizacja WLZ oraz modernizacja rozdzielni elektrycznej zasilającej SUG w pompowni ppoż Roboty hydrauliczne - wymiana urządzeń SUG; w bunkrze p.poż. Wymiana instalacji przewodowej urządzeń sygnalizacji zagrożenia pożarowego w pawilonie technicznym Zły stan zachowania części zabytkowej substancji zabytkowego obiektu Panoramy Racławickiej Czas trwania budowy obiektu Panoramy Racławickiej wg projektu Ewy i Marka Dziekońskich oraz użyte materiały nie pozostał bez wpływu na dzisiejszy stan budynku wpisanego do rejestru zabytków. Na podstawie ekspertyz opracowanych przez specjalistów z Politechniki Wrocławskiej (Ekspertyza nośności cięgnowego dachu rotundy Panoramy Racławickiej, Jan Rządkowski Władysław Mironowicz, Instytut Budownictwa Politechniki Wrocławskiej, Wrocław czerwiec 2006 oraz Ocena stanu technicznego zespołu budynków Panoramy Racławickiej, Jan Rządkowski, Instytut Budownictwa Politechniki Wrocławskiej, Wrocław lipiec 2006) należy stwierdzić, iż istnieje konieczność przeprowadzenia remontów i modernizacji elementów obiektu Panoramy Racławickiej. Ekspertyzy zalecają między innymi: szybkie opracowanie dokumentacji projektowej modernizacji świetlików, w której znalazłoby się również oszacowanie nośności zmodernizowanych świetlików oraz przeprowadzenie koniecznego remontu zespołu budynków Panoramy Racławickiej. Wskazany szereg uszkodzeń wymaga podjęcia działań mających na celu utrzymanie odpowiednich warunków ekspozycji płótna Kossaka i Styki, a także przywrócenie obiektowi Panoramy Racławickiej wyglądu właściwego randze jaką ma on w świadomości społecznej. Opis stanu zachowania obiektu na podstawie badań do projektu budowlanego wskazuje na konieczność podjęcia prac modernizacyjnych: Zespół budynków istniejących wykonany z niskiej jakości betonu, który pod wpływem warunków atmosferycznych uległ degradacji; Brak ocieplenia obiektu; Niskiej jakości zabezpieczenia przeciwwodne stropodachów i fundamentów; Zły stan techniczny obróbek blacharskich; Brak dylatacji oraz niewłaściwa podbudowa posadzki rotundy skutkująca licznymi spękaniami powierzchni; 38

39 Przeciążenie konstrukcji dachu rotundy; Nieszczelności świetlików dachowych rotundy; Występowanie azbestu w tynku pokrywającym część dachu; Korozja betonu słupów nośnych rotundy; Negatywny wpływ pnączy rosnących wzdłuż obwodu rotundy na fundamenty oraz konstrukcję słupów; Niedrożność niektórych odwodnień terenu; Nierówności chodników wokół zespołu budynków PR; Bardzo zły stan techniczny konstrukcji oraz elewacji schronu przeciwpożarowego (tzw. bunkra ppoż); Dwa rodzaje grup uszkodzeń: będące skutkami oddziaływania wilgoci i soli rozpuszczalnych oraz spowodowane brakiem bieżących remontów w okresie eksploatacji, brakiem bieżącej konserwacji, niewłaściwą eksploatacją. Brak odpowiedniego sprzętu do prowadzenia atrakcyjnej oferty kulturalno-edukacyjnej Panorama Racławicka, na mocy rezolucji przyjętej 6 września 1992 r. w Szeged na Węgrzech, jest jednym z sześciu członków założycieli Międzynarodowej Konferencji Panoram (International Panorama Conference IPC), która stanowi międzynarodowe forum skupiające przedstawicieli panoram ze wszystkich kontynentów, na którym wymienia doświadczenia z zakresu konserwacji, marketingu, upowszechniania. Dzięki temu Muzeum Narodowe we Wrocławiu ma wiedzę jakie są międzynarodowe trendy i standardy nowoczesnego muzealnictwa, ku którym powinna zmierzać Panorama Racławicka w budowaniu oferty kulturalno-edukacyjnej. Jednym z takich trendów jest wprowadzanie multimediów do przestrzeni wystawienniczej, po to by uatrakcyjnić prezentacje, atrakcyjną dla współczesnego społeczeństwa, które oczekuje większej ilości bodźców i wrażeń niż to jest przyjęte w tradycyjnym muzealnictwie. W związku z planowanym wprowadzeniem nowej, bardziej atrakcyjnej oferty kulturalno-edukacyjnej Muzeum Narodowe we Wrocławiu, planuje w ramach przedmiotowe inwestycji: Zakup systemu oprowadzania i nagłośnienia do Dużej Rotundy; Nagłośnienie rotundy; Mapping; Panorama 40x1.2[m]. Braki w wyposażeniu, ograniczające udział osób z dysfunkcjami w ofercie kulturalno-edukacyjnej Obecna oferta wielu instytucji kultury, w tym również Muzeum Narodowego we Wrocławiu nie jest dostosowana do potrzeb grupy osób z dysfunkcjami. Grupa ta dla prawidłowej percepcji sztuki, potrzebuje rozwiązań, zapewniających równy dostęp do oferty kulturalno-edukacyjnej Panoramy Racławickiej. Badania wskazują, iż uczestnictwo kulturalne stanowi powszechną formę aktywności życiowej, będąc zarazem formą udziału pośredniego w szerszej społeczności. Najbardziej rozpowszechnioną wśród niepełnosprawnych formą styczności z kulturą jest wariant uczestnictwa ograniczonego, obejmującego zajęcia recepcyjne, realizowane za pośrednictwem środków masowego przekazu zwłaszcza 39

40 telewizji.8 Dzieje się tak m. in. przez fakt istnienia barier w dostępie do oferty kulturalno-edukacyjnej instytucji działających w tym obszarze. O ile często same bariery infrastrukturalne są już wyeliminowane, o tyle wciąż występują problemy z umożliwieniem równego odbioru programów kulturalno-edukacyjnych przez osoby z dysfunkcjami na równi z osobami w pełni sprawnymi. W tym celu Muzeum Narodowe we Wrocławiu planuje wprowadzić rozwiązania takie, jak: audioguide, które poza audiodeskrypcją dla niewidzących i niedowidzących mają również zaprogramowany język migowy, umożliwiający pełne korzystnie z oferty osobom niesłyszącym i niedosłyszącym. Ponadto, aby umożliwić niepełnosprawnym ruchowo sprawne poruszanie się pomiędzy poziomami budynku, zaprojektowano elektryczne krzesełka schodkowe, które zastąpią obecne platformy, nieposiadające odpowiednich spadków. Ponadto w łazienkach zostaną zamontowane akcesoria w sposób umożlwiający korzystanie z nich przez osoby niepełnosprawne. Niski poziom wiedzy o zabytkowym obiekcie Panoramy Racławickiej, dziele w nim prezentowanym oraz historii z nim związanej Od pierwszych dni po otwarciu Panorama Racławicka stała się największą atrakcją turystyczną Wrocławia. i taką pozostaje do dziś. To jedyne zachowane polskie malowidło panoramowe i jedno z niewielu zachowanych w świecie. Jest też największym i jednocześnie wyjątkowo wartościowym dziełem prezentowanym we Wrocławiu, a ze względu na swoją specyfikę i iluzjonistyczne złudzenia entuzjastycznie przyjmowanym przez rzesze zwiedzających. Mimo to niewiele spośród odwiedzających zna losy lwowsko-wrocławskie Bitwy pod Racławicami, ma mgliste pojęcie na temat jej autorów a i historia samego zespołu budynków Panoramy Racławickiej nie jest im znana. Najbardziej jednak niepokojąca jest niewiedza na temat wydarzeń 7 kwietnia 1794 r. oraz postaci Tadeusza Kościuszki wśród najmłodszego pokolenia. Poprzez utworzenie nowych, bardziej atrakcyjnych ekspozycji w oddziale Panoramy Racławickiej (m.in. utworzenie tematycznych ścieżek edukacyjnych, głośników strumieniowych, ukrytych w scenografii obrazu, makieta bitwy z refleksyjną powłoką 3D, na którym obiekty będą wyświetlane w postaci mappingu) wzrośnie zainteresowanie ofertą kulturalno-edukacyjną, dzięki czemu wzrośnie poziom wiedzy na temat zabytkowego obiektu Panoramy Racławickiej i dziele w nim prezentowanym oraz historii z nim związanej. Ponadto system audioguide w aktualnie dostępnych 16 wersjach językowych zostanie rozszerzony do poziomu kilkudziesięciu, co przyczyni się do popularyzacji wiedzy także wśród turystów zagranicznych z całego świata, którzy zdecydowali się odwiedzić Panoramę Racławicką. 3.8 Cele projektu (logika interwencji) Planowany do realizacji projekt Muzeum Narodowego we Wrocławiu w oddziale Panorama Racławicka ma istotne znaczenie dla rozwoju społeczno-ekonomicznego Wrocławia oraz całego regionu województwa dolnośląskiego, z uwagi na niewątpliwie duży wpływ kultury, na proces kształtowania innowacyjnych postaw i stymulowania rozwoju ekonomiczno-społecznego. Jest ona ponadto podstawą wszelkich zmian jakie zachodzą w sferze instytucjonalno-ekonomicznej społeczeństwa. Zgodnie z zapisami Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego, kultura staje się kluczową sferą życia ludzkiego, o znacznym wpływie na kształtowanie się tożsamości, zarówno w wymiarze indywidualnymi, jak i zbiorowym oraz wzmacniającym produktywny potencjał społeczeństwa. Planowany do realizacji projekt jest zgodny z priorytetem strategicznym Strategii Rozwoju Kraju: Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej. Ponadto przedmiotowa inwestycja w obiekcie 8 Źródło: Anna Nowak, Uczestnictwo osób niepełnosprawnych w kulturze, Chowanna 1/

41 Panoramy Racławickiej, będzie wypełniała inne krajowe, regionalne oraz lokalne strategie, w zakresie upowszechniania dziedzictwa kulturowego (zgodność Projektu z polityką rządową i regionalna, która została szeroko opisana w rozdziale niniejszego Studium Wykonalności). Dziedzictwo kulturowe jest zasobem, który można rozpatrywać w wymiarze ekonomicznym. Rosnący popyt na nie jest konsekwencją globalizacji oraz wzrostu znaczenia turystyki dla rozwoju gospodarczego. Dziedzictwo kulturowe nie jest więc wyłącznie produktem, będącym podstawą działalności przemysłów czasu wolnego. Jego rosnące znaczenie jako czynnika rozwoju dostrzegane jest przede wszystkim na poziomie lokalnym. 9 Założeniem projektu jest optymalizacja założeń funkcjonalnych i prezentacji programu kulturowego i edukacyjnego Panoramy Racławickiej jako oddziału Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Poprzez przebudowę, remont i wyposażenie zespołu budynków Panoramy Racławickiej, możliwe będzie realizowanie nowej oferty kulturalno-edukacyjnej, w tym wystawienniczej, co pozwoli przyciągnąć szeroką publiczność, zainteresowaną malowidłem Kossaka i Styki oraz historią insurekcji kościuszkowskiej oraz postacią Tadeusza Kościuszki. Ponadto możliwe będzie poprawienie obsługi odwiedzających oraz warunków funkcjonowania Muzeum w zabytkowym obiekcie. Za sprawą realizacji planowanej inwestycji, zwiększy się bezpieczeństwo zabytkowego obiektu oraz i zabezpieczenie przed degradacją, substancji zabytkowej, ale przede wszystkim poprawa bezpieczeństwa obrazu Bitwa pod Racławicami. Projekt pozwoli także na znaczące unowocześnienie systemów ekspozycyjnych oraz informacyjnych, co poprzez atrakcyjną ofertę kulturalno-edukacyjną, pozwoli przyciągnąć nowe grupy odbiorców, w tym osoby niepełnosprawne. Dzięki przebudowie i rewaloryzacji obiektu możliwe stanie się zachowanie dziedzictwa kulturowego ważnego nie tylko dla Wrocławia, Dolnego Śląska, ale także dla całej Polski oraz w wymiarze ogólnoeuropejskim. Dodatkowo w ramach projektu, zakupione zostaną sprzęt i wyposażenie, do prowadzenia działalności kulturalnej oraz edukacyjnej, co jest szczególnie istotne w przypadku najmłodszej grupy odbiorców, wśród której rosnącym problemem jest niewiedza na temat insurekcji kościuszkowskiej oraz postaci Tadeusza Kościuszki. Z tego względu planowana jest znacząca rozbudowa programu, ze szczególnym uwzględnieniem edukacji historycznej. Wymiernym efektem realizacji Projektu będzie zwiększenie ilości odwiedzających, także z grupy osób z dysfunkcjami oraz wykluczonych społecznie, korzystających z oferty kulturalnej na terenie samego Wrocławia jak i województwa dolnośląskiego. Zastosowanie w Panoramie Racławickiej narzędzi takich jak nowoczesne audioprzewodniki, mapping, czy punktowe nagłośnienie efektowe, zwiększy atrakcyjność oferty i poszerzy grono jej odbiorców, także o grupę osób, które już wcześniej odwiedziły oddział Muzeum. Wprowadzenie za sprawą projektu, tego typu rozwiązań, sprzyjać będzie rozbudzeniu wśród społeczności zainteresowania ofertą Muzeum Narodowego we Wrocławiu, co wpłynie na zwiększenie popytu na dobra kultury regionu. Szerokie społeczne uczestnictwo w kulturze jest pożądane z uwagi na korzyści jakie przynosi ono zarówno jednostce, zaangażowanej w uczestnictwo, jak i społeczeństwu, w ramach, którego ona funkcjonuje. Partycypacja kulturalna, nie ogranicza się bowiem wyłącznie do obszaru wrażeń estetycznych, ale zapewnia także poczucie bycia częścią większej wspólnoty, w której tworzą się lub modyfikują układy społecznych zależności i więzi. Realizacja projektu, będącego przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności, przyczyni się do podniesienia kompetencji kulturowych społeczeństwa, a w konsekwencji zapewni możliwość 9 Źródło: J. Purchla Dziedzictwo kulturowe [w:] red. J. Hausner, A. Karwińska, J. Ruchla Kultura a rozwój, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa

42 szerokiego społecznego uczestnictwa w kulturze, między innymi poprzez stworzenie atrakcyjnego miejsca, w którym można spotkać się z dziedzictwem kulturowym, historią i sztuką. Poprawa efektywności działalności wystawienniczej oraz edukacyjnej Muzeum Narodowego we Wrocławiu, umożliwi pełne wykorzystanie potencjału Panoramy Racławickiej, będącej jednym z najważniejszych produktów kulturalnych i turystycznych regionu Dolnego Śląska. Wszystkie powyższe działania przyczynią się do utworzenia stałej grupy odbiorców oferty Muzeum Narodowego we Wrocławiu w oddziale Panorama Racławicka i będzie generować zwiększenie dostępu do kultury oraz wzrost kompetencji kulturowych społeczeństwa. Określenie celów planowanego do realizacji projektu, nastąpiło zgodnie z metodyką zarządzania projektami oraz diagnozowanymi problemami i potrzebami. Na podstawie przyjętych celów projektu określono ostateczny jego zakres. Celem ogólnym Projektu Muzeum Narodowego we Wrocławiu w oddziale Panorama Racławicka jest: Zwiększenie potencjału kulturowego i turystycznego regionu poprzez szersze udostępnianie unikalnych zasobów dziedzictwa kulturowego; Wzrost rozwoju społeczno-gospodarczego regionu; Wzrost poziomu ruchu turystycznego we Wrocławiu; Zwiększenie udziału społeczeństwa w kulturze. Głównym celem Projektu jest Zwiększenie różnorodności i oddziaływania oferty kulturalnej i edukacyjnej Muzeum Narodowego we Wrocławiu poprzez modernizację Panoramy Racławickiej w taki sposób, aby efekty jego realizacji zaspakajały szeroko rozumiane potrzeby społeczeństwa, w tym potrzeby osób z dysfunkcjami i grup wykluczonych, w aspekcie kontaktu z cennym i wartościowym dziedzictwem kulturowym, którym jest zarówno sam zabytkowy obiekt, jak i prezentowane w nim płótno Kossaka i Styki. Realizacja celu głównego projektu, przyczyni się tym samym do rozwoju świadomości kulturalnej społeczeństwa. Szersza oferta kulturalno-edukacyjna, w tym wystawiennicza w oddziale Panoramy Racławickiej, pozwoli na upowszechnienie wiedzy, na temat płótna Bitwa pod Racławicami, historii insurekcji kościuszkowskiej oraz postaci samego Tadeusza Kościuszki., za sprawą możliwości organizacji nowego typu wystaw i form zwiedzania zespołu budynków Panoramy Racławickiej. Osiągnięcie tego celu będzie możliwe dzięki szeregowi celów szczegółowych: Na poziomie rezultatu - możliwych do zweryfikowania po zakończeniu realizacji projektu: Wzrost liczby odwiedzających i korzystających z oferty Panoramy Racławickiej Obecnie Panorama Racławicka pełni rolę muzeum jednego dzieła i z tego też względu wciąż musi zabiegać o nowe grupy odbiorców oferty. Brak jest obecnie programu uzupełniającego oraz wystaw, które zachęcałyby odbiorców do rewizyty w Panoramie Racławickiej. W związku z realizacją projektu, będącego przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności, możliwa będzie poprawa prezentacji obrazy Kossaka i Styki, co poszerzy ofertę programu oddziału Muzeum. Planowane elementy edukacyjne zwiększą obszar interakcyjnych działań indywidualnego odwiedzającego (wybór ścieżki zwiedzania zaprogramowanej na audioprzewodniku, pogłębione informacje o dziele, jego twórcach i związanej z nim historii), co spowoduje wzrost liczby 42

43 odwiedzających i korzystających z nowej oferty kulturalno-edukacyjnej, w tym wystawienniczej Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Na podstawie statystyk, dotyczących liczby uczestników wydarzeń kulturalno-edukacyjnych w województwie dolnośląskim, ruchu turystycznego oraz: znajomości obiektu (56,2%), zainteresowania obiektem po modernizacji (73,6%), średnio 70,0% zainteresowania potencjalną nową ofertą Panoramy, można oszacować przyszły popyt na ofertę Panoramy Racławickiej, uzyskany dzięki efektom przedmiotowego projektu. Zakłada się ostrożny szacunkowy wzrost zainteresowania o początkowo 6,7%. Szacowana liczba odwiedzających osiągnie w 2025 poziom osób. Cel będzie weryfikowany z wykorzystaniem wskaźnika rezultatu: Wzrost oczekiwanej liczby odwiedzin w objętych wsparciem miejscach, należących do dziedzictwa kulturalnego i naturalnego oraz stanowiących atrakcje turystyczne. Zwiększenie zatrudnienia w Muzeum Narodowym we Wrocławiu w ramach realizowanego projektu W ramach realizacji projektu będącego przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności oraz zdiagnozowanej konieczności powiększenia zaplecza kadrowego Muzeum Narodowego we Wrocławiu zaplanowano utworzenie 3 trwałych miejsc pracy (3 EPC), które zostaną utrzymane co najmniej 2 lata po zakończeniu realizacji projektu. Wnioskodawca przewidział środki na ich finansowanie. Panorama Racławicka, będąca obiektem wpisanym do rejestru zabytków jest miejscem, w którym prezentowane jest wybitne dzieło Kossaka i Styki Bitwa pod Racławicami, stanowiące jedyny tego typu panoramiczny obraz w Polsce i jeden z niewielu na świecie. Panorama Racławicka stałą się największą atrakcją turystyczną Wrocławia natychmiast po otwarciu i tak jest po dzień dzisiejszy. Prowadzona działalność kulturalno-edukacyjne, planowana do rozszerzenia w ramach przedmiotowego projektu prowadzi do konieczności zwiększenia zaplecza kadrowego Muzeum Narodowego we Wrocławiu. W związku z tym planuje się zatrudnienie trzech osób na stanowiskach merytorycznych. Cel będzie weryfikowany z wykorzystaniem wskaźnika rezultatu: Wzrost zatrudnienia we wspieranych podmiotach (innych niż przedsiębiorstwa). Stworzenie równych warunków uczestnictwa w kulturze dla różnych grup społecznych, w tym osób z dysfunkcjami Mając na uwadze zróżnicowane potrzeby odbiorców kultury, projekt będący przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności, przewiduje działania, mające na celu stworzenie równych warunków uczestnictwa w ofercie kulturalno-edukacyjnej, w tym wystawienniczej w Panoramie Racławickiej. System dźwiękowy Panoramy Racławickiej, oparty zostanie o urządzenia, zapewniające zrozumienie prezentowanych treści nie tylko osobom nie posługującym się językiem polskim (będzie dostępnych kilkadziesiąt kanałów językowych), ale również za sprawą dodania kanału z językiem migowym, pozwoli osobom z dysfunkcją słuchu na pełne korzystanie z oferty kulturalno-edukacyjnej na równi z osobami w pełni sprawnymi. Ponieważ urządzenia będą wykorzystywane także przez osoby bez dysfunkcji, niepełnosprawni nie będą czuli się traktowani w sposób odmienny niż pozostałe grupy odwiedzających. Obecnie dostępnych jest 16 wersji językowych, w tym w audiodeskrypcji dla osób niedowidzących i niewidomych. Ponadto w Panoramie Racławickiej prowadzone są specjalne seanse dla osób niedosłyszących. 43

44 W planowanym do realizacji projekcie przewiduje się poszerzenie wersji językowych audioprzewodników do kilkudziesięciu, co pozwoli większej grupie turystów zagranicznych na korzystanie z oferty kulturalno-edukacyjne Panoramy Racławickiej na równi z innymi narodowościami, których język jest bardziej popularny (np. angielski czy niemiecki). Wzrost liczby wydarzeń edukacyjno-kulturalnych (nowa oferta). Realizacja planowanej inwestycji jest kontynuacją prac, mających na celu przebudowę i remont zespołu budynków Panoramy Racławickiej, Przedmiotowa inwestycja jest trzecim z kolei etapem prac, przyczyniających się do wzrostu liczby wydarzeń kulturalno-edukacyjnych w zmodernizowanej na ten cel przestrzeni. Utworzenie nowej oferty Muzeum Narodowego we Wrocławiu w Panoramie Racławickiej, będzie możliwe, za sprawą utworzenia 6 ścieżek edukacyjnych, dostosowanych do preferencji odbiorców: Wątek klasyczny (obecnie istniejący wątek i jego 16 wersji językowych planowany do rozszerzenia do kilkudziesięciu wersji językowych); Wątek strategiczny (komentarz mówiący o przebiegu bitwy, objaśniający strategię, barwy żołnierzy, charakteryzujący uzbrojenie); Wątek malarski (omawiający sylwetki inicjatorów powstania płótna Bitwa pod Racławicami, sylwetki malarzy współpracujących z głównymi autorami dzieła, ich wzajemne relacje, zakres działania, a także anegdoty z czasu malowania obrazu); Wątek lwowsko-wrocławski oraz wątek panoramiczny (prezentacja losów Panoramy Racławickiej we Lwowie i we Wrocławiu); Seans w gwarze lwowskiej; Przekaz dla najmłodszych; Na poziomie produktu - służących osiągnięciu bezpośrednich efektów Projektu Poprawa bezpieczeństwa obiektu zabytkowego oraz prezentowanego w nim dzieła Realizacja projektu, będącego przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności, pozwoli nie tylko zachować obiekt zabytkowy przed degradacją, poprzez ochronę substancji zabytkowej, ale przyczyni się także do poprawy bezpieczeństwa prezentowanego w nim bezcennego płótna Kossaka i Styki Bitwa pod Racławicami, będącego jedynym w Polsce przykładem malarstwa panoramowego. W ramach przedmiotowej inwestycji planuje się prace, które są bezpośrednio związane z remontem i modernizacją zespołu budynków Panoramy Racławickiej oraz zmianami systemu bezpieczeństwa samego obrazu. Ponadto jest to już III etap prac remontowo-modernizacyjnych w oddziale Panorama Racławicka, jakie realizuje Muzeum Narodowe we Wrocławiu. W ramach robót planuje się prace obejmujące: wymianę urządzeń SUG (automatycznego gaszenia), wymianę instalacji przewodowej urządzeń sygnalizacji zagrożenia pożarowego, modernizację wewnętrznej linii zasilającej oraz modernizację rozdzielni elektrycznej zasilającej Samoczynne Urządzenia Gaśnicze w pompowni ppoż, instalacje hydrantowe, nowe poliwęglanowe pasma świetlne z klapami oddymiającymi, których sprawne działanie zapewnia odpowiedni poziom bezpieczeństwa obrazowi w Dużej Rotundzie. Dla zatrzymania degradacji zespołu budynków Panoramy Racławickiej przewidziano weryfikację konstrukcji dachu, wykonanie izolacji przeciwwilgociowej przyziemia rotundy, prace naprawcze płyt wypełniających ściany zewnętrznych. 44

45 Zespół budynków Panoramy Racławickiej, wraz z otoczeniem przy ulicy Purkyniego 11, jako wybitne dzieło architektoniczne autorstwa Ewy i Marka Dziekońskich, decyzją z dnia r. Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, został wpisany do rejestru pod nr 464/Wm i aktualnie figuruje w księdze rejestru zabytków nieruchomych województwa dolnośląskiego pod numerem rejestru A/2281/464/Wm. Z uwagi na ten fakt konieczne jest podjęcie prac mających na uwadze zachowanie cennego dziedzictwa (obiektu i obrazu) dla obecnych i przyszłych pokoleń. Czas trwania budowy Rotundy oraz użyte materiały mają wpływ na obecny stan obiektu zabytkowego. Przeprowadzana przez specjalistów Politechniki Wrocławskiej ekspertyza 10 oraz ocena stanu technicznego 11 wykazały natychmiastową konieczność przeprowadzenia remontu i modernizacji zespołu budynków Panoramy Racławickiej. Wykreowanie nowej oferty Muzeum Narodowego we Wrocławiu poprzez unowocześnienie systemów ekspozycyjnych i informacyjnych w obiekcie Panoramy Racławickiej Aktualna oferta Muzeum Narodowego we Wrocławiu w oddziale Panorama Racławicka jest przestarzała i niedostosowana do oczekiwań współczesnego odbiorcy programów kulturalnoedukacyjnych. Użyte technologie w latach 80. XX w. wraz z upływem czasu stały się nieatrakcyjnej. Aby wykreować nową ofertę konieczne jest podjęcie szeregu działań w obiekcie Panoramy Racławickiej, obejmujących unowocześnienie systemów ekspozycyjnych i informacyjnych: Przestrzeń wejścia zostaną zastosowane nowoczesne zabiegi scenograficzne w postaci podświetlanych backlight y portali edukacyjnych, na których prezentowane będą: historia obrazu, opowiedziana przez fotografię i teksty. Jako uzupełnienie analogowego przekazu, zostanie wprowadzona możliwość ściągnięcia darmowej aplikacji, służącej jako audioguide. Odwiedzający będą mieli ponadto możliwość wyboru wątku przewodniego ścieżek edukacyjnych zaprogramowanych w audiogudie: klasyczny, strategiczny (przebieg bitwy), malarski (sylwetki wszystkich twórców działa), lwowsko-wrocławski (losy Bitwy pod Racławicami ), lwowski (seans w gwarze lwowskiej) oraz przekaz dla najmłodszych; Przestrzeń multimedialna Małej Rotundy zostaną w niej udostępnione odwiedzającym dwa interaktywne narzędzia: multimedialna panorama (ekran dotykowy z prezentacją filmów i aplikacji interaktywnych) oraz strategiczna makieta (wyposażona w refleksyjną powłokę 3D, na której obiekty będą wyświetlane w postaci mappingu); Duża Rotunda na wystawę główną zostanie wprowadzonych ok. 40 głośników strumieniowych, których dźwięk zostanie zapętlony w cyklach 30-minutowych, co stanowić będzie uzupełnienie panoramicznego obrazu i sprawi, że bitwa na nim przedstawiona niejako ożyje na oczach odwiedzających Panoramę Racławicką. Wprowadzone rozwiązania umożliwią poszerzenie nowej oferty o prezentację pola bitwy z 4 kwietnia 1794 r., jej taktykę, wykorzystane uzbrojenie oraz barwy wojsk biorących udział w walce. Taki program będzie szczególnie atrakcyjny dla uczniów, którzy wiedzę zaprezentowaną w atrakcyjnej formie z wykorzystaniem nowoczesnych ekspozycyjnych i informacyjnych, przyswajają szybciej. Wprowadzone zmiany umożliwią prowadzenie w Małej Rotundzie lekcji muzealnych, poprzez wyświetlanie wybranych przez edukatora elementów na ekranie dotykowym. Realizacja projektu, pozwoli na wprowadzenie nowej oferty, która umożliwi indywidualizację procesu poznawczego. 10 Źródlo: J. Rządkowski, W. Mironowicz, Ekspertyza nośności cięgnowego dachu rotundy Panoramy Racławickiej, Instytut Budownictwa Politechniki Wrocławskiej, Wrocław czerwiec 2006 r. 11 Źródło:J. Rządkowski, Ocena stanu technicznego zespołu budynków Panoramy Racławickiej, Instytut Budownictwa Politechniki Wrocławskiej, Wrocław lipiec 2006 r. 45

46 Poprawa stanu zabytkowej substancji Panoramy Racławickiej Panorama Racławicka, będąca obiektem zabytkowym, w efekcie upływu lat, podczas których postępowała degradacja zabytkowej substancji, wykazuje szereg uszkodzeń, które wymagają podjęcia działań w celu utrzymania odpowiednich warunków ekspozycji płótna Bitwy pod Racławicami oraz przywrócenia obiektowi Panoramy Racławickiej wyglądu właściwego dla jego rangi zabytku. Rotunda, w którym mieści się obraz Kossaka i Styki oparta jest o 24 betonowe słupy nośne, ściany, złożone w formie klinów, wykończona szklanym dachem. Bardzo wyjątkową, wręcz unikalną jego cechą jest pozostawienie w betonowych ścianach śladów po szalunkach. Jest to charakterystyczne dla brutalizmu, obecnego w sztuce modernistycznej Europy lat 50. i 60. XX w. Realizacja projektu, będącego przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności, pozwoli zachować cenne dziedzictwo kulturowe, jakim bez wątpienia jest zabytkowy obiekt, poprzez ochronę substancji zabytkowej przed dalszą degradacją. Zwiększenie uczestnictwa w ofercie Muzeum Narodowego we Wrocławiu osób z dysfunkcjami, poprzez zakup wyposażenia, ułatwiającego ich udział w kulturze W wyniki realizacji Projektu w Panoramie Racławickiej możliwe będzie wprowadzenie nowoczesnych audioguide, które poza systemem audiodeskrypcji dla osób niewidzących i niedowidzących będą tłumaczone na język migowy, co jest wyjściem naprzeciw oczekiwaniom i potrzebom osób niesłyszących i niedosłyszących. Dzięki tego typu wyposażeniu wzrośnie uczestnictwo osób z dysfunkcjami w ofercie kulturalnej Muzeum Narodowego we Wrocławiu i spowoduje wzrost kompetencji kulturowych w tej grupie odbiorców. W ramach niniejszego projektu warunki do korzystania z obiektu przez osoby niepełnosprawne nie ulegną, ponieważ jest on dostosowany do poruszania się na wózku inwalidzkim. Zmianie ulegnie jedynie sposób przedstawiania się na poszczególne poziomy. Zamiast platform, które nie posiadały odpowiednich spadków, zaprojektowano elektryczne krzesełka schodkowe, które zagwarantują niepełnosprawnym większą niezależność w poruszaniu się po obiekcie Panoramy Racławickiej. Cel będzie weryfikowany z wykorzystaniem wskaźnika produktu: Liczba obiektów dostosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami. Popularyzacja wiedzy o zabytkowym obiekcie, dziele w nim prezentowanym oraz historii z nim związanej Planowana inwestycja ma na celu poprzez modernizację zespołu budynków Panoramy Racławickiej wprowadzić ofertę znacznie bardziej różnorodną i o szerszym polu oddziaływania (zarówno w odniesieniu do grup odbiorców jak obszaru). Zważywszy na fakt, że Sejm ustanowił rok 2017 rokiem m.in. Kościuszki, propagowanie wiedzy na temat tej wybitnej postaci przedstawionej na obrazie Bitwa pod Racławicami jest szczególnie ważne. Oferta Panorama poprzez nową ofertę programową przyczyni się do popularyzacji wiedzy na temat zabytkowego obiektu oraz prezentowanego w nim płótna Kossaka i Styki wraz z przedstawioną na nim historią z okresu XVIII w. W tym celu zostaną utworzone ścieżki tematyczne zaprogramowane na audioguide, których wątki pozwolą przybliżyć: tematykę bitwy pod Racławicami 4 kwietnia 1794 r.,; sylwetki wszystkich artystów malarzy, którzy poza Kossakiem i Styką brali udział w tworzeniu Bitwy pod Racławicami ; 46

47 losy Bitwy pod Racławicami począwszy od jej pierwszej ekspozycji we Lwowie, na czasach współczesnych we wrocławskiej Rotundzie kończąc. Wersje językowe audiogudie zostaną poszerzone z obecnych16 aż do kilkudziesięciu, dzięki czemu popularyzacja wiedzy o zabytkowym obiekcie, dziele w nim prezentowanym oraz historii z nim związanej zostanie poszerzona o grupy turystów zagranicznych z całego świata. Ponadto wprowadzenie multimediów oraz nowoczesnego nagłośnienia, a także specjalna, dedykowana dzieciom ścieżka edukacyjna zaprogramowana na audioguide, przyczyni się do popularyzacji tej wiedzy także u najmłodszej grupy odbiorców, dzięki czemu pozytywne postawy względem historii i sztuki będą kształtowane od wczesnych lat młodości.. 47

48 Rysunek 9 Drzewo celów [Źródło: Opracowanie własne Konsultanta 48

49 Niniejszy projekt ma kluczowy charakter z punktu widzenia rozwoju społeczno-gospodarczego kraju i wpisuje się w priorytet inwestycyjny 6.C. Zachowanie, ochrona, promowanie i rozwój dziedzictwa naturalnego i kulturowego, Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Cele szczegółowe założone dla priorytetu inwestycyjnego 6.C. to: lepsza dostępność infrastruktury kultury i dziedzictwa kulturowego oraz wzrost kompetencji kulturowych społeczeństwa, jako ważnych elementów konkurencyjności gospodarki. Projekt, będący przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności, realizuje cele założone w priorytecie inwestycyjnym 6.C. Projekt jest zgodny z celem osi priorytetowej VIII Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury i przyczynia się do jego osiągnięcia. Celem osi priorytetowej jest ochrona i rozwój dziedzictwa kulturowego, zarówno materialnego, jak i niematerialnego. Realizowana inwestycja w Panorami Racławickiej, będącej oddziałem Muzeum Narodowego we Wrocławiu będzie mieć wpływ na efektywne wykorzystanie potencjału kulturowego, poprzez ochronę i udostępnianie zasobów dziedzictwa kulturowego, przekładających się na rozwój społeczno-ekonomiczny regionu i kraju. W efekcie realizacji projektu możliwy będzie, zamierzony przez VIII oś priorytetową, wzrost atrakcyjności inwestycyjnej oraz osiedleńczej Wrocławia i województwa dolnośląskiego i co za tym idzie rozwój turystyki. Oczekiwanymi rezultatami planowanej interwencji jest optymalizacja możliwości funkcjonalnych i prezentacji programu kulturowo-edukacyjnego oddziału Muzeum Narodowego, co przełoży się na zwiększenie dostępności do infrastruktury kultury oraz wzrost uczestnictwa społeczeństwa w kulturze. Projekt Muzeum Narodowego we Wrocławiu, realizowany oddziale Panorama Racławicka przyczynia się do osiągnięcia oczekiwanych w ramach osi VIII rezultatów: poprawa warunków eksponowania, poprzez podjęcie prac w zakresie zabezpieczeń przeciwpożarowych, których niesprawność mogłaby spowodować zniszczenie bezcennego płótna; propagowanie kluczowych elementów dziedzictwa kulturowego (promocja obiektu, wystaw i ekspozycji z wykorzystaniem nowoczesnego wyposażenia ekspozycyjnego, dla zwiększenia ruchu turystycznego zarówno na terenie obiektu Panoramy Racławickiej, jak i całego Wrocławia, a także województwa dolnośląskiego); zwiększenie dostępności infrastruktury dziedzictwa kulturowego (stworzenie nowej oferty kulturalno-edukacyjnej, w tym wystawienniczej w Panoramie Racławickiej; dostosowanie infrastruktury do potrzeb różnych grup odbiorców, w tym osób z dysfunkcjami i wykluczonych społecznie); wzrost uczestnictwa społeczeństwa w kulturze (zwiększenie liczby osób odwiedzających obiekt w wyniku realizacji projektu i przywrócenia Panoramie Racławickeij stanu właściwego dla rangi jaką posiada w świadomości społeczeństwa). Wszystkie zaplanowane elementy projektu i działania, służące realizacji celów przedsięwzięcia, zgodne są z celami osi priorytetowej VIII Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko , w tym z priorytetem inwestycyjnym 6.C. 100% kosztów kwalifikowanych stanowią koszty tych elementów projektu, które przyczynią się bezpośrednio do realizacji celów programu. Realizacja Projektu przyczyni się do realizacji wskaźników strategicznych VIII osi priorytetowej Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko: Odsetek osób uczestniczących w wybranych obszarach kultury (CBOS na zlecenie MKiDN) Zwiedzający muzea i oddziały muzealne na 1000 mieszkańców (GUS). 49

50 3.9 Wskaźniki Poniższy rozdział zawiera skwantyfikowane wskaźniki osiągnięcia celu projektu Wskaźniki produktu Wskaźniki produktu zostały określone na podstawie założeń Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Przedstawiają one mierzalne efekty realizacji projektu. Wskaźniki produktu Nazwa wskaźnika Jednostka Wartość bazowa 2020 Wartość docelowa Liczba zabytków nieruchomych objętych wsparciem szt. 0 1 Liczba zakupionego trwałego wyposażenia szt Liczba zabezpieczonych obiektów przed kradzieżą i zniszczeniem Tabela 3. Wskaźniki produktu [źródło: opracowanie Konsultanta] szt. 0 1 Podstawowymi wskaźnikami pomiaru efektów realizacji projektu, zgodnymi z wymogami POIiŚ, będą wskaźnik produktu: Liczba obiektów zasobów kultury objętych wsparciem: 1 sztuka zakłada się, że wskaźnik ten zostanie osiągnięty w roku Obiekt Panoramy Racławickiej wraz z otoczeniem, decyzją Wojewódzkiego konserwatora zabytków z dnia r. został wpisany do rejestru pod numerem 464/Wm i aktualnie figuruje w księdze rejestru zabytków nieruchomych województwo dolnośląskie pod numerem rejestru A/2281/464/Wm. Poziom osiągnięcia wskaźnika liczby zabytków nieruchomych objętych wsparciem będzie weryfikowany przez Muzeum Narodowe we Wrocławium. Źródłem danych dla weryfikacji wskaźnika i wytworzonych produktów będzie protokół odbioru końcowego robót. Liczba zakupionego trwałego wyposażenia: 260 sztuk zakłada się, że wskaźnik ten zostanie osiągnięty w roku W ramach projektu zaplanowano przearanżowanie Małej Rotundy, zmiany systemu oprowadzania zwiedzających, zmianę nagłośnienia Dużej Rotundy. Zakres projektu obejmuje sprzęt i wysposażnie wymagane do osiągnięcia tego celu. Wskaźnik obejmuje pojedyncze elementy wyposażenia, ale tam, gdzie było to racjonalne, komplety (w sytuacji kiedy pojedyncze elementy danego systemu nie stanowią funkcjonalnej całości). Poziom osiągnięcia wskaźnika liczby zakupionego trwałego wyposażenia będzie weryfikowany przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Źródłem danych dla weryfikacji wskaźnika i wytworzonych produktów będzie protokół odbioru sprzętu i wyposażenia. 50

51 Liczba zabezpieczonych obiektów przed kradzieżą i zniszczeniem: 1 sztuka zakłada się, że wskaźnik ten zostanie osiągnięty w roku W ramach projektu zaplanowano systemy zabezpieczające obiekt Panoramy Racławickiej. Poziom osiągnięcia wskaźnika liczby obiektów dostosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami będzie weryfikowany przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Źródłem danych dla weryfikacji wskaźnika i wytworzonych produktów będzie protokół odbioru końcowego robót. Wymienione wskaźniki produktu wynikają z celów założonych dla projektu oraz zakresu prowadzonych działań. Zostały oszacowane w sposób rzetelny na podstawie posiadanej przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu wiedzy Wskaźniki rezultatu bezpośredniego Rezultatami projektu są korzyści, jakie osiągnie Muzeum Narodowe we Wrocławiu bezpośrednio po zakończeniu jego realizacji w związku z prowadzonymi działaniami. Głównym celem projektu jest zwiększenie różnorodności i oddziaływania oferty kulturalnej i edukacyjnej Muzeum Narodowego we Wrocławiu poprzez modernizację Zespołu Budynków Panoramy Racławickiej w taki sposób, aby efekty jego realizacji zaspakajały szeroko rozumiane potrzeby społeczeństwa, w tym potrzeby osób z dysfunkcjami i grup wykluczonych, w aspekcie kontaktu z cennym i wartościowym dziedzictwem kulturowym, którym jest zarówno sam zabytkowy obiekt, jak i prezentowane w nim płótno Kossaka i Styki. Wskaźniki rezultatu Nazwa wskaźnika Jednostka Wartość bazowa 2021 Wartość docelowa Wzrost oczekiwanej liczby odwiedzin w objętych wsparciem miejscach należących do dziedzictwa kulturalnego i naturalnego oraz stanowiących atrakcje turystyczne (CI 9) Liczba osób korzystających z obiektów objętych wsparciem Udział projektu w odniesieniu do obszaru objętego programem rewitalizacji Wzrost zatrudnienia we wspieranych podmiotach (innych niż przedsiębiorstwa) Liczba nowo utworzonych miejsc pracy pozostałe formy Tabela 4. Wskaźniki rezultatu [źródło: opracowanie Konsultanta] Odwiedziny/rok Osoby/rok % 0 0 EPC 0 3 EPC

52 Wzrost oczekiwanej liczby odwiedzin w objętych wsparciem miejscach należących do dziedzictwa kulturalnego i naturalnego oraz stanowiących atrakcje turystyczne (CI 9): odwiedzin na rok wskaźnik planowany do osiągnięcia do 12 miesięcy od zakończenia realizacji projektu. Wartość wskaźnika określa odwiedziny będące następstwem wdrożenia projektu. Poziom osiągnięcia wskaźnika liczby odwiedzających będzie weryfikowany na podstawie raportu ze sprzedaży biletów oraz ewidencji odwiedzających prowadzonej przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Wskaźnik ten mierzony będzie dla pełnego roku kalendarzowego następującego po roku zakończenia rzeczowej realizacji projektu, tj. w 2021 roku. Liczba osób korzystających z obiektów objętych wsparciem: osób na rok Wskaźnik planowany do osiągnięcia do 12 miesięcy od zakończenia realizacji projektu. Wartość wskaźnika określa odwiedziny będące następstwem wdrożenia projektu. Poziom osiągnięcia wskaźnika liczby osób korzystających z obiektów objętych wsparciem będzie weryfikowany na podstawie raportu ze sprzedaży biletów oraz ewidencji odwiedzających prowadzonej przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Wskaźnik ten mierzony będzie dla pełnego roku kalendarzowego następującego po roku zakończenia rzeczowej realizacji projektu, tj. w 2021 roku. Oba ww. wskaźniki rezultatu zostały oszacowane na podstawie przeprowadzonego badania rynku oraz analizy popytu dla projektu. Zakładając wartość docelową wskaźników, kierowano się zapisami dokumentu Analiza popytu dla projektu Modernizacja Zespołu Budynków Panoramy Racławickiej etap III. Raport z badań zawiera zestawienie obecnego popytu dla obiektu oraz prognozę zainteresowania efektami projektu po zakończeniu jego realizacji. Wyniki zawarte w dokumencie zostały oparte na danych zastanych m.in. ogólnodostępnych danych GUS, obecnej frekwencji odbiorców Panoramy Racławickiej oraz wynikach przeprowadzonego badania rynku. Wyniki z przeprowadzonej analizy popytu wykazały zasadność zaplanowanej inwestycji, która odbierana jest jako zgodna z potrzebami wyrażanymi przez uczestników badań, ich preferencji co do obcowania z kulturą oraz opiniami co do atrakcyjności samego Muzeum Narodowego we Wrocławiu i oddziału Panoramy Racławickiej. W związku z powyższym zakłada się, że zróżnicowana oferta kulturalna i stale rozszerzany program edukacyjny sprawi, że grono odbiorców oferty będzie z roku na rok się zwiększać. Wzrost zatrudnienia we wspieranych podmiotach (innych niż przedsiębiorstwa): 3 EPC wskaźnik planowany do osiągnięcia do 12 miesięcy od zakończenia realizacji projektu tj. w 2021 roku. Poziom osiągnięcia wskaźnika wzrostu zatrudnienia będzie weryfikowany przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu na podstawie dokumentacji kadrowej (umowa o pracę). Wskaźnik ten mierzony będzie dla pełnego roku kalendarzowego następującego po roku zakończenia rzeczowej realizacji projektu Miejsca pracy W ramach realizacji projektu będącego przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności oraz zdiagnozowanej konieczności powiększenia zaplecza kadrowego Muzeum Narodowego we Wrocławiu zaplanowano utworzenie 3 trwałych miejsc pracy (3 EPC), które zostaną utrzymane co najmniej 2 lata po zakończeniu realizacji projektu. Wnioskodawca przewidział środki na ich finansowanie. Przedstawiono zobowiązanie instytucji nadzorującej potwierdzające posiadanie środków na sfinansowanie nowych miejsc pracy utworzonych w wyniku realizacji projektu. 52

53 Panorama Racławicka, będąca obiektem wpisanym do rejestru zabytków jest miejscem, w którym prezentacji wybitnego dzieła Kossaka i Styki Bitwa pod Racławicami, stanowiące jedyny tego typu panoramiczny obraz w Polsce i jeden z niewielu na świecie. Panorama Racławicka stała się największą atrakcją turystyczną Wrocławia natychmiast po otwarciu i tak jest po dzień dzisiejszy. Prowadzona działalność kulturalno-edukacyjne, planowana do rozszerzenia w ramach przedmiotowego projektu, prowadzi do konieczności zwiększenia zaplecza kadrowego Muzeum Narodowego we Wrocławiu. W związku z tym planuje się zatrudnienie trzech osób na stanowiskach merytorycznych. Liczba miejsc pracy utworzonych bezpośrednio: Liczba (EPC) Średni czas trwania takiego zatrudnienia (miesiące) Podczas etapu realizacji Podczas etapu operacyjnego Tabela 5. Miejsca pracy [źródło: opracowanie własne Konsultanta] Na czas nieokreślony 53

54 4 Opis istniejących uwarunkowań Niniejszy rozdział poświęcony jest wykazaniu formalnej i prawnej wykonalności projektu. Omówiono w nim wyniki analizy organizacyjnej Wnioskodawcy i podmiotów zaangażowanych w realizację projektu. Wskazano również wszelkie aspekty prawne związane z realizowanym przedsięwzięciem ze wskazaniem odniesienia do formalnych pozwoleń i decyzji. Rozdział ten wskazuje również na stopień rozwoju projektu w momencie przygotowywania niniejszego Studium Wykonalności. Omówiono w nim stan obecny infrastruktury w celu wykazania możliwości zainstalowania w obiekcie planowanego do zakupu sprzętu i wyposażenia. W dalszej części rozdziału wskazano zgodność celów projektu z zapisami dokumentów strategicznych i polityk różnego szczebla oraz odniesienia do zgodności z prawem i politykami Wspólnotowymi. 4.1 Zdolność Wnioskodawcy do realizacji projektu Analiza zdolności organizacyjnej do realizacji projektu przez Wnioskodawcę oparta została o badanie dokumentów obejmujących akty prawne, statuty lub inne akty powołania i działalności wszelkich podmiotów i instytucji zaangażowanych w przygotowanie, wdrażanie i funkcjonowanie projektu. Wyniki tych analiz zestawiono z wymogami stawianymi instytucjom odpowiadającym za realizację projektów o podobnej skali oraz zespołom bezpośrednio zarządzającym projektami inwestycyjnymi. Brano przy tym pod uwagę specyfikę projektu kulturalnego, wymogi instytucji współfinansujących (zasoby kadrowe, doświadczenie we wdrażaniu projektów inwestycyjnych) oraz wymagania wobec operatora projektu o podobnej złożoności. Działalność kulturalna polega na tworzeniu, upowszechnianiu i ochronie kultury i jako taka jest objęta mecenatem państwa, który polega na wspieraniu, także finansowym, i promocji tego rodzaju działalności i zadań zgodnych z polityką kulturalną państwa. Działalność kulturalna może być prowadzona przez: instytucje kultury, powołane przez ministrów, kierowników urzędów centralnych lub jednostki samorządu terytorialnego, jednostki powołane na podstawie odrębnych ustaw, organizacje pożytku publicznego, podmioty prowadzące działalność gospodarczą. Formami organizacyjnymi działalności kulturalnej są m.in.: muzea, ośrodki badań i dokumentacji, teatry, opery, operetki, filharmonie, orkiestry, biblioteki, galerie sztuki. Działalność kulturalna może być prowadzona przez osoby prawne, osoby fizyczne oraz jednostki organizacyjne nie posiadające osobowości prawnej. Instytucje kultury są jednostkami sektora finansów publicznych, których celem statutowym jest prowadzenie działalności kulturalnej. Podstawowym celem instytucji kultury jest upowszechnianie kultury poprzez: gromadzenie, dokumentowanie, tworzenie, ochronę i udostępnianie dóbr kultury, rozpoznawanie, rozbudzanie i zaspokajanie potrzeb i zainteresowań kulturalnych, tworzenie warunków dla zainteresowania wiedzą i sztuką. 54

55 Koszty rozpoczęcia i prowadzenia działalności oraz utrzymania obiektów, w których prowadzona jest ta działalność jest zapewniona przez odpowiednie podmioty tworzące instytucje kultury. Podmioty te jednak nie odpowiadają za zobowiązania instytucji kultury. Na instytucję kultury nałożony jest bowiem obowiązek efektywności wykorzystania środków, które posiada. Statutowa działalność prowadzona przez instytucje kulturalne oraz organizacje pożytku publicznego nie jest działalnością gospodarczą w myśl prawa polskiego, mimo że podmioty te mają prawo sprzedaży towarów lub usług, pod warunkiem jednak przekazywania całego uzyskiwanego dochodu na cele statutowe. Podmioty, dla których działalność kulturalna jest działalnością statutową mogą otrzymywać, oprócz dotacji na realizację zadań państwowych, również inne środki od osób fizycznych i prawnych. W przypadku przedmiotowego projektu Wnioskodawcą i Beneficjentem projektu będzie instytucji kultury Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Instytucja ta będzie również operatorem infrastruktury zmodernizowanej w ramach przedsięwzięcia poprzez swój oddział Muzeum Panorama Racławicka. Oddział organizacyjnie stanowi część Muzeum. W projekcie nie występują partnerzy w myśl art. 33. ustawy o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej Zdolność organizacyjna Muzeum Narodowe we Wrocławiu jest instytucją kultury prowadzoną jako wspólna instytucja kultury ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego i Województwa Dolnośląskiego. Muzeum posiada osobowość prawną i jest wpisana do wpisane do rejestru instytucji kultury prowadzonego przez Ministra pod numerem RIK 65/2006. Muzeum jest wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów prowadzonego przez Ministra pod numerem PRM/113/2012. Muzeum działa w szczególności na podstawie: ustawy z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz. U. z 2012 r. poz. 987 z późn. zm.), ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jednolity Dz. U poz. 406 z dnia 26 marca 2012 r. z późn. zm.), umowy w sprawie prowadzenia jako wspólnej instytucji kultury Muzeum Narodowego we Wrocławiu z dnia 8 września 2005 r., statutu Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Nadzór nad Muzeum sprawuje Minister. Do podstawowego zakresu działalności Muzeum należy gromadzenie zabytków oraz materiałów ikonograficznych, fotograficznych i dokumentacyjnych, dotyczących sztuki Śląska, sztuki polskiej, zwłaszcza współczesnej, oraz dawnych Kresów Południowo-Wschodnich ze szczególnym uwzględnieniem środowiska lwowskiego, sztuki europejskiej, sztuki Bliskiego i Dalekiego Wschodu, rzemiosła artystycznego, kultury technicznej i etnografii. Instytucja prowadzi działalność w szczególności przez: gromadzenie zabytków oraz materiałów ikonograficznych, fotograficznych i dokumentacyjnych w zakresie określonym w statucie; 55

56 prowadzenie działalności edukacyjnej i informacyjnej, w zakresie objętym działalnością Muzeum, w kraju i poza jego granicami; przechowywanie gromadzonych zabytków, w warunkach zapewniających im bezpieczeństwo, oraz magazynowanie ich w sposób dostępny do celów naukowych; zabezpieczanie i konserwację zbiorów; organizowanie wystaw stałych i czasowych, w kraju i za granicą, a także organizowanie i prowadzenie innych form działalności kulturalnej, społecznej i edukacyjnej; użyczanie muzealiów i przyjmowanie w depozyt zabytków; prowadzenie badań naukowych w zakresie sztuk plastycznych, kultury artystycznej, muzealnictwa oraz konserwacji zabytków; opracowywanie, publikowanie i upowszechnianie katalogów zbiorów i wystaw, przewodników wystaw, wyników badań naukowych oraz publikacji popularnonaukowych, z zakresu swojej działalności; udostępnianie zbiorów do celów edukacyjnych i naukowych; prowadzenie biblioteki fachowej i archiwum; opracowywanie ekspertyz i ocen oraz udzielanie informacji, porad i pomocy, w zakresie swojej działalności; prowadzenie działalności wydawniczej; prowadzenie strony internetowej Muzeum; współpracę z polskimi i zagranicznymi muzeami, administracją rządową i samorządową, instytucjami kultury, polskimi i zagranicznymi instytutami naukowo-badawczymi, organizacjami pozarządowymi, a także innymi osobami prawnymi, jednostkami organizacyjnymi nieposiadającymi osobowości prawnej oraz osobami fizycznymi. Realizacja projektu będącego przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności wspiera w sposób znaczący realizację celów statutowych Muzeum w jednym z najważniejszych obszarów działalności sztuki polskiej oraz dawnych Kresów Południowo-Wschodnich ze szczególnym uwzględnieniem środowiska lwowskiego. Realizacja projektu znacząco wzbogaci prezentację jednego z najważniejszych w kolekcji Muzeum obrazu: Panorama Racławicka, namalowana przez Wojciecha Kossaka i Jana Stykę. Realizacja projektu poza funkcjami ekspozycyjnymi będzie wspierała edukacyjną funkcję Muzeum. Dodatkowo zaplanowano realizację zadania związanego z efektywnym włączeniem w życie kulturalne osób z dysfunkcjami. Muzeum Narodowe jest wielooddziałowe, posiada cztery oddziały: Muzeum Panorama Racławicka, Muzeum Etnograficzne, Muzeum Sztuki Współczesnej, Muzeum Sztuki Książki w organizacji. Rozwój działalności Muzeum Panorama Racławicka jest przedmiotem niniejszego Studium. Realizacja niniejszego projektu ma uwieńczyć trwające od wielu lat działania związane z modernizacją obiektu Panoramy Racławickiej oraz uatrakcyjnienia prezentacji obrazu. Projekt stanowi kontynuację przedsięwzięcia Modernizacja Zespołu Budynków Panoramy Racławickiej. Do chwili obecnej zrealizowano Etap I i II inwestycji. Etap I. w roku 2014 zrealizowano roboty w zakresie branży ogólnobudowlanej, roboty instalacyjne branży elektrycznej, roboty instalacyjne branży sanitarnej. Etap II. w roku 2015 zrealizowano roboty w zakresie: 56

57 Część 1. Etapu II. wykonania robót budowlanych obejmujący roboty branżowe: a) roboty ogólnobudowlane, roboty instalacyjne branży elektrycznej, b) nadzór autorski c) nadzór inwestorski - branży konstrukcyjno-budowlanej - branży elektrycznej. Część 2. Etapu II. wykonania robót budowlanych, zrealizowana zgodnie z harmonogramem rzeczowofinansowym, obejmujący roboty branżowe: a) roboty ogólnobudowlane b) roboty instalacyjne branży elektrycznej. Zrealizowano niezależne finansowo i rzeczowo od Etapu III. zadania inwestycyjne, które częściowo usprawniły działalność instytucji. Działalność instytucji i zakres realizowanego projektu jest zgodny z zapisami ustawy o muzeach. Zgodnie z aktem prawnym muzeum jest jednostką organizacyjną nienastawioną na osiąganie zysku, której celem jest gromadzenie i trwała ochrona dóbr naturalnego i kulturalnego dziedzictwa ludzkości o charakterze materialnym i niematerialnym, informowanie o wartościach i treściach gromadzonych zbiorów, upowszechnianie podstawowych wartości historii, nauki i kultury polskiej oraz światowej, kształtowanie wrażliwości poznawczej i estetycznej oraz umożliwianie korzystania ze zgromadzonych zbiorów. Muzeum Panorama Racławicka jako oddział Muzeum Narodowego w ramach projektu rozwija formy efektywnej ochrony dziedzictwa kulturowego i jego prezentacji. Działalność Muzeum jest zgodna z zapisami celami osi VIII. Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko wspierającego współprowadzone z Ministrem Kultury instytucje kultury w obszarze zakup trwałego wyposażenia do prowadzenia działalności kulturalnej. Działania Muzeum Panorama Racławicka nastawione są bowiem na odbiorcę i jego potrzeby. Filozofia działalności opiera się bowiem nie tylko na gromadzeniu, zabezpieczaniu, opracowywaniu naukowym dzieła sztuki i innych wytworów człowieka, ale i budowaniu nowych typów relacji z odbiorcą. Wspólnym mianownikiem wszystkich pojawiających się dziś idei, pomysłów i postaw jest widz/odwiedzjący. Nowoczesne technologie pozwalają obecnie tak kreować wystawy, aby dostarczały najróżnorodniejszych wrażeń i oddziaływały na wszystkie zmysły. Narracyjne prezentacje mają na celu zawładnąć uwagą odbiorcy, przenieść go w inny, historyczny czas, dostarczyć wiedzy i rozrywki jednocześnie. Elementy scenograficzne i multimedialne nie powinny jednak przesłaniać dzieła, to samo dzieło sztuki powinno mówić do widza. Można więc potwierdzić, że cele realizacji projektu, a także jego zakres wpisują się nie tylko w formalne (prawne i organizacyjne) aspekty działania instytucji muzealnej, ale także w najnowsze trendy budowania ekspozycji muzealnych nakierowanych na wrażenia, ale i pobudzenie ciekawości, chęci poznania, nauki odwiedzającego. Trwałość instytucjonalna. Zgodnie ze Statutem połączenie, podział lub likwidacja Muzeum może nastąpić w trybie określonym w ustawie o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, z uwzględnieniem postanowień umowy o współprowadzeniu. Należy zaznaczyć, iż żadne zmiany w zakresie likwidacji instytucji nie są planowane. Jednakże w przypadku zaistnienia takie sytuacji prawa i obowiązki wynikające z zawartej Umowy o dofinansowanie zostaną przeniesione na jednego z Organizatorów. Zgodnie ze Statutem Muzeum kieruje Dyrektor. Dyrektora powołuje i odwołuje Minister w uzgodnieniu z Województwem. Do zakresu działania Dyrektora należy w szczególności: nadzór nad zbiorami i ich ewidencjonowaniem oraz nad majątkiem Muzeum; reprezentowanie Muzeum na zewnątrz; 57

58 przedstawianie właściwym instytucjom, Ministrowi i Województwu planów rzeczowych i finansowych, sprawozdań oraz wniosków finansowych; wydawanie zarządzeń; nadzór nad kontrolą wewnętrzną; zawieranie i rozwiązywanie umów o pracę z pracownikami Muzeum oraz podejmowanie decyzji wynikających ze stosunku pracy; tworzenie warunków umożliwiających planowanie i realizowanie w Muzeum zadań obronnych oraz zadań w obszarze zarządzania kryzysowego, określonych odrębnymi przepisami. Dyrektor zarządza Muzeum przy pomocy dwóch zastępców. Zastępcy są powoływani i odwoływani przez dyrektora po uzgodnieniu z Ministrem i Województwem. Zastępcy dyrektora kierują z ramienia Dyrektora Muzeum powierzonym im zakresem spraw i ponoszą bezpośrednią odpowiedzialność przed Dyrektorem. W czasie niemożności pełnienia obowiązków przez Dyrektora zastępuje go każdorazowo zastępca. Reprezentacja. Do dokonywania czynności prawnych w imieniu Muzeum, w tym do składania oświadczeń w zakresie jego praw i obowiązków finansowych i majątkowych jest uprawniony Dyrektor. Dyrektor może ustanawiać pełnomocników do dokonywania czynności prawnych w imieniu Muzeum, określając zakres pełnomocnictwa. Dyrektor udzielił Pełnomocnictwa do reprezentowania Muzeum, w tym w zakresie finansowym w razie swojej nieobecności Zastępca Dyrektora ds. administracyjno-gospodarczych, który jest jednocześnie Kierownikiem Projektu. Dyrektor jest przełożonym służbowym wszystkich pracowników. Co istotne z punktu widzenia wykonalności projektu i odpowiedzialności za jego prawidłowe rozliczenie Dyrektor odpowiada za prawidłową realizację działalności statutowej oraz właściwe gospodarowanie mieniem i środkami finansowymi Muzeum. Dlatego też w związku z realizacją projektu to Dyrektor podejmuje decyzje strategiczne i jest osobiście zaangażowany w fazę przygotowawczą i realizacyjną przedsięwzięcia. Osobisty udział w budowaniu projektu, jego realizacji zapewnia także, iż w projekt stanowi dla Muzeum działanie najwyższej rangi. Przy Muzeum działa Rada Muzeum. Rada Muzeum składa się z 10 członków. W Muzeum działają kolegia doradcze: Kolegium Kuratorów, Komisja Zakupów Muzealiów. Zadania związane z przygotowania projektu realizowane są w ramach struktur Wnioskodawcy oraz przez ekspertów zewnętrznych (projektanta w zakresie robót budowlanych, projektanta systemów ekspozycyjnych i wystaw muzealnych oraz Konsultanta odpowiedzialnego za analizy wykonalności projektu i opracowanie dokumentacji aplikacyjnej). Muzeum posiada w swoich strukturach komórki niezbędne do przygotowania i sprawnej realizacji przedsięwzięcia z pomocą zatrudnionych ekspertów zewnętrznych. W realizację zadań w ramach projektu zaangażowane są różne komórki organizacyjne instytucji. W projekcie pełnią one role tożsame z działaniami realizowanymi na rzecz instytucji. Koordynacja wszelkich działań wykonawców zewnętrznych oraz komórek Muzeum prowadzona jest przez Kierownika Projektu. Bezpośrednio z ramienia Muzeum Narodowego we Wrocławiu za prawidłową realizację projektu odpowiada Kierownik Projektu, którym jest Zastępca Dyrektora ds. administracyjnogospodarczych, a jednocześnie Pełnomocnik Dyrektora. Warte podkreślenia jest tak silne umocowanie Kierownika w strukturze zarządzania instytucją. Daje ono podstawy do efektywnego zarządzania całym zespołem projektowym bez obawy o brak autorytetu i konieczność stosowania dodatkowych pośrednich szczebli zarządzania. 58

59 Zgodnie z Regulaminem organizacyjnym Zastępca Dyrektora ds. Administracyjno-Gospodarczych odpowiada za: Kierowanie, kontrola oraz nadzór nad całokształtem spraw związanych z: o o o ochroną mienia i prawidłowym zabezpieczeniem majątku Muzeum, organizacją pracy pionu administracyjnego, gospodarczego i realizacji wystaw Muzeum, organizowanie właściwej ochrony przeciwpożarowej muzeum. Inicjowanie i podejmowanie prac z zakresu doskonalenia zabezpieczeń i ochrony Muzeum oraz systemów funkcyjnych Muzeum. Inicjowanie i podejmowanie prac mających na celu wprowadzenie racjonalnych zmian w oparciu o rachunek ekonomiczny w Muzeum. Współpraca z pracownikami komórek merytorycznych przy realizacji prac wymagających tego współdziałania. Nadzorowanie przestrzegania terminowego i należytego wykonywania ustalonych zadań przez podległych pracowników. Zastępca Dyrektora jako Kierownik Projektu posiada uprawnienia i obowiązek bieżącego zarządzania projektem, by dostarczył on wymagane produkty w granicach uzgodnionych z Dyrektorem i Organizatorami. Jego zadaniem jest zarządzanie operacyjne i taktyczne oraz koordynacja wszystkich działań związanych z projektem, włączając również finansowanie projektu oraz jego przygotowanie techniczne. Regulamin daje Kierownikowi Projektu szerokie kompetencje m.in. w zakresie ustalania zakresu obowiązków pracowników, co ułatwi mu budowanie zespołu w zakresach potrzebnych do zrealizowania projektu. Podstawowym obowiązkiem Kierownika Projektu jest zapewnienie, aby projekt wytwarzał wymagane produkty, zgodne z wymaganymi standardami jakości oraz w ramach określonych ograniczeń czasu i kosztów. Jest także odpowiedzialny za to, żeby projekt wytworzył rezultat, który będzie zdolny do osiągnięcia korzyści zdefiniowanych w uzasadnieniu projektu. Zakres obowiązków Kierownika Projektu obejmuje ponadto: odpowiedzialność za bieżące planowanie, zarządzanie i sterowanie, odpowiedzialność za dostarczenie produktów, odpowiedzialność za opracowanie i aktualizację wszelkich planów w projekcie, kierowanie pracownikami w zespołach projektowych, koordynowanie działań konsultantów wspomagających realizację projektu, koordynację działań pomiędzy Beneficjentem a podmiotami uczestniczącymi w projekcie: wykonawcy, dokonywanie odbioru grupy zadań, prowadzenie dokumentacji projektu, analiza skutków wprowadzanych zmian, składanie raportów Dyrektorowi oraz na żądanie Instytucji Pośredniczącej i Organizatorom ze stanu zaawansowania i postępów projektu, 59

60 pełnienie roli przywódcy: dostarczanie motywacji dla pracowników specjalistycznych. W merytoryczną część projektu zaangażowany będzie również Zastępca Dyrektora ds. Merytorycznych, który kieruje bieżącą działalnością pionu działalności podstawowej. Do zakresu działania Zastępcy ds. Merytorycznych należy w szczególności: Koordynacja prac przy opracowywaniu, udostępnianiu i upowszechnianiu dóbr kultury (prac naukowo-badawczych, wystawienniczych, wydawniczych, oświatowych) komórek organizacyjnych działalności podstawowej Muzeum podległych kuratorom, Głównemu Konserwatorowi i Głównemu Inwentaryzatorowi. Współpracuje przy kierowaniu bieżącą działalnością Oddziałów Muzeum z Kierownikami Oddziałów. Współpraca z wszystkimi komórkami organizacyjnymi Muzeum przy gromadzeniu muzealiów, ich dokumentowaniu, eksponowaniu, właściwym przechowywaniu i konserwacji. Współpraca z Kuratorami i Kierownikami komórek organizacyjnych działalności podstawowej przy ustalaniu zakresów obowiązków pracowników tych komórek. Nadzorowanie przestrzegania terminowego i należytego wykonywania ustalonych zadań przez pracowników działów działalności podstawowej Muzeum we współpracy z Kuratorami i Kierownikami. Współpraca z Kuratorami i Kierownikami komórek organizacyjnych działalności podstawowej w sprawach dotyczących podnoszenia kwalifikacji zawodowych przez pracowników. Uczestniczenie w ustalaniu planów działalności naukowej i wystawienniczej. Współpraca z organami opiniodawczymi i doradczymi Muzeum oraz z władzami terenowymi, organizacjami społecznymi, instytucjami naukowo-badawczymi. Poniżej wskazano istotne z punktu widzenia realizacji projektu i zapewnienia trwałości jego efektów zadania komórek organizacyjnych w pionie administracyjnym. Do zadań Sekcji Administracyjnej należy nadzór gospodarczy nad majątkiem ruchomym i nieruchomym, a w szczególności: Administrowanie mieniem i nieruchomościami użytkowanymi przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Planowanie i przeprowadzanie napraw, remontów i inwestycji środkami własnymi lub firmami zewnętrznymi. Utrzymywanie w stałej zdolności użytkowej urządzeń oraz pomieszczeń biurowych, magazynowych (w tym magazynów zabytków) i ekspozycyjnych. Administrowanie siecią komputerową. Prowadzenie spraw związanych z ustawą Prawo Zamówień Publicznych. W związku z zakresem projektu obejmującym systemy wystawiennicze na etapie odbiorów systemów oraz w fazie operacyjnej szczególnie ważna rola przypadnie Sekcji Realizacji Wystaw. Do zadań sekcji należą sprawy: Montaż i demontaż wystaw w Muzeum i poza Muzeum. 60

61 Dbałość o bezpieczeństwo zabytków podczas montażu i demontażu wystaw oraz podczas wykonywania czynności związanych z wypożyczaniem zabytków. Planowanie i wykonywanie prac oraz dostarczanie sprzętu niezbędnego do realizacji wystaw Muzeum. Administrowanie sprzętem ekspozycyjnym i sprzętem do transportu zabytków Muzeum. Wykonywanie prac związanych z przygotowywaniem wernisaży i innych imprez Muzeum. Dbałość o wystrój plastyczny budynku Muzeum. Do zadań Sekcji Gospodarczej należy w szczególności: Dbałość o bezpieczeństwo eksponatów zgromadzonych w salach wystawowych i w magazynach zabytków. Obsługa zwiedzających Muzeum. Organizowanie i administrowanie systemami zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony Muzeum. W celu prawidłowego rozliczenia projektu oraz zapewnienia jego prawidłowej realizacji w aspekcie finansowym w proces jego realizacji będzie również zaangażowany Główny Księgowy. Główny Księgowy kieruje bieżącą działalnością pionu finansowego. Do podstawowych obowiązków Głównego Księgowego Muzeum należy prowadzenie prawidłowej gospodarki finansowej instytucji oraz przewidzianej prawem ewidencji finansowej. Zadania w ramach projektu to ogólny nadzór nad ewidencjonowaniem materiałowym i zapisywaniem informacji finansowych w ewidencjach księgowych. W ramach instytucji Główny Księgowy odpowiada w szczególności za: prowadzenie rachunkowości jednostki, wykonywanie dyspozycji środkami pieniężnymi, dokonywanie wstępnej kontroli zgodności operacji gospodarczych i finansowych z planem finansowym, dokonywanie kontroli kompletności i rzetelności dokumentów dotyczących operacji gospodarczych i finansowych, wykonywanie obowiązków wynikających z ustawy o rachunkowości, organizowanie i kierowanie pracą podległych komórek. Główny Księgowy wykonuje swoje zadania z pomocą Działu Finansowo-Księgowego. Dział ten realizuje zadania: W zakresie systemu finansowego i organizacji finansowej: o o o o o prowadzi sprawy wchodzące w zakres finansowy działalności Muzeum i podległych jednostek, współpracuje w tym zakresie z bankiem oraz przeprowadza okresowe kontrole rozliczeń, prowadzi rachunki bankowe, prowadzi rozliczenia z budżetem z tytułu podatków oraz ubezpieczeń społecznych, prowadzi rejestrację rachunków i rozliczeń, dokonuje kontroli wydatków limitowanych, 61

62 o opracowuje i załatwia sprawy związane z zawieraniem umów ubezpieczeniowych. W zakresie spraw księgowych: o o o o prowadzi ewidencję rozrachunków: z dostawcami i odbiorcami, z pracownikami, publiczno-prawnych, wewnątrz-branżowych, bankowych i innych, ewidencjonuje zakup, przychód i rozchód materiałów towarów i usług jak również sprzedaż towarów, materiałów i usług, prowadzi ewidencję i analizę kosztów, prowadzi ewidencję funduszy oraz nakładów inwestycyjnych wg poszczególnych tytułów. Realizacja projektu, a także działalność Muzeum Panorama Racławicka będzie wymagał odpowiedniej promocji. Ze względu na jak najlepsze dopasowanie promocji do charakteru działalności Muzeum w przeprowadzenie skutecznej akcji promocyjnej projektu będzie odpowiedzialny m.in. Dział Reklamy i Marketingu. Zaangażowany w projekt pracownik Działu będzie odpowiadał za działania promocyjne projektu. Dział promocji realizuje bowiem zadania w obszarze: Działalność reklamowo-marketingowa: o o o o organizowanie i udział w imprezach, konkursach o charakterze kulturalnoartystycznym w Muzeum i poza Muzeum, sporządzanie aktualnych ofert handlowych i ich rozprowadzanie, ustalanie i prowadzenie z kierownikami Oddziałów Muzeum akcji promocyjnych, organizowanie reklamy wizualnej o Muzeum na terenie miasta i w kraju. Działalność w celu pozyskania sponsorów na rzecz Muzeum: o o pozyskiwanie funduszy od sponsorów i innych darczyńców na imprezy, wystawy oraz wydawnictwa muzealne, współpraca z instytucjami, firmami i jednostkami gospodarczymi w celu pozyskania wsparcia działalności Muzeum. Organizowanie działalności promocyjnej: o o o stałe przygotowanie i przekazywanie aktualnych i innych informacji dotyczących działalności Muzeum, w tym promocyjnych, reklamowych, informatorów itp., organizowanie konferencji prasowych i innych spotkań promocyjnych Muzeum, inicjowanie, organizowanie i prowadzenie współpracy ze środkami masowego przekazu, w tym pismami branżowymi, W realizację projektu, z racji uwzględnienia w jego zakresie bardzo szeroko działalności edukacyjnej bierze udział Sekretarz ds. Naukowo-Oświatowych. Dział Oświatowy zaangażowany jest w przygotowanie założeń części programu kulturalnego i dydaktycznego Muzeum Panorama Racławicka. Zadaniem Działu jest: Prowadzenie działalności oświatowo-popularyzatorskiej upowszechniającej wiedzę o sztuce na przykładzie zbiorów Muzeum (w tym Oddziałów) polegającej na: o prowadzeniu zajęć dydaktycznych dla dzieci i młodzieży (lekcji muzealnych, wykładów, testów, quizów, odczytów - zabaw), 62

63 o o współudziale w organizowaniu konkursów i olimpiad artystycznych, prowadzenie zajęć dydaktycznych dla dorosłych (wykłady, szkolenia nowych pracowników Muzeum, szkolenia na nowych wystawach, wykłady dla nauczycieli i przewodników itp.), Prowadzenie współpracy z innymi muzeami i instytucjami: o organizowanie praktyk dla uczniów i studentów, o współorganizowanie imprez w Muzeum i poza Muzeum, o organizowanie wsparcia finansowego. Organizowanie imprez na terenie Muzeum i jego Oddziałach (stałych i okolicznościowych): o o o organizowanie spotkań z artystami, krytykami, komisarzami wystaw oraz innych imprez zw. z działalnością Muzeum i jego Oddziałów, organizowanie projekcji filmów oświatowych o sztuce, artystach oraz filmów artystycznych, organizowanie sesji naukowych i koncertów muzycznych. Wszystkie zbiory muzealne zostały zgromadzone i usystematyzowane w dużych zespołach zwanych Oddziałami i Galeriami, które z kolei składają się z działów. Poszczególne działy gromadzą zabytki z danej dziedziny sztuki (malarstwo, rzeźba, grafika, ceramika itp.). W realizację robót budowlanych oraz we wdrażanie systemów ekspozycyjnych, a następnie eksploatację włączony zostanie zespół Muzeum Panorama Racławicka jako oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Oddział podzielony jest na działy, które realizują zadania wskazane w Regulaminie Organizacyjnym. W Muzeum Panorama Racławicka Kierownikowi Oddziału powierzono następujące sprawy: Organizowanie działalności Muzeum w sposób zapewniający wykonanie zadań planowanych. Koordynowanie i bezpośrednie nadzorowanie prac Działu Akwizycji i Udostępniania oraz Działu Technicznego. Współpraca z instytucjami, organizacjami, stowarzyszeniami o podobnych celach. Współpraca z instytucjami, biurami podróży, itp. w zakresie udostępniania Panoramy Racławickiej. Opracowywanie rocznych planów i sprawozdań działalności Oddziału. Opracowywanie korespondencji dotyczącej działalności Oddziału w porozumieniu z Dyrektorem Muzeum. Współpraca z komórkami organizacyjnymi Muzeum przy pracach: o wystawienniczych z Głównym Konserwatorem, Sekcją Realizacji Wystaw, z Gabinetem Dokumentów, o o o naukowo-badawczych z Gabinetem Dokumentów, wydawniczych - z Działem Wydawnictw, konserwatorskich z Głównym Konserwatorem, reklamowych - z Działem Marketingu i Promocji, 63

64 o dotyczących realizacji zadań i analizy zjawisk mających wpływ na gospodarkę finansową Muzeum - z Działem Finansowo-Księgowym, o dotyczących zabezpieczenia i ochrony majątku z Z-cą Dyrektora ds. Administracyjno-Gospodarczych. Planowanie potrzeb w zakresie gospodarczym, remontowym oraz zgodnie z zasadami prawidłowego i racjonalnego funkcjonowania Muzeum. Działalność w celu pozyskania sponsorów na rzecz Muzeum. Ustalanie i prowadzenie z Działem Reklamy i Marketingu akcji promującej Muzeum. Dział Akwizycji i Udostępniania. Podlega bezpośrednio Kierownikowi Oddziału Panorama Racławicka i współpracuje z odpowiednimi komórkami organizacyjnymi: Z-cą Dyrektora ds. Administracyjno-Gospodarczych i Głównym Księgowym. Do zadań działu należy: Działalność reklamowa i akwizycyjna w kraju i za granicą. Współpraca z biurami turystycznymi. Organizacja udostępniania Panoramy Racławickiej a w szczególności: o o o o o o o o o o przyjmowanie zleceń i zamówień usług od biur turystycznych, instytucji, zakładów pracy, szkół itp., prowadzenie korespondencji związanej z obsługą zwiedzających (rejestrowanie zamówień, potwierdzanie przyjęcia zamówienia, udzielanie odpowiedzi w zakresie terminów, ilości osób i godzin seansów), wydawanie zleceń uprawniających do zakupu biletów w kasie, nadzór i koordynacja pracy kasy biletowej, prowadzenie sprzedaży biletów dla osób indywidualnych, obsługa osób uprawnionych do biletów bezpłatnych, ustalanie miesięcznych grafików zamawianych i potwierdzonych seansów, organizacja i rozliczanie czasu pracy opiekunów ekspozycji muzealnych, czuwanie nad prawidłową obsługą zwiedzających, prowadzenie spraw związanych z bezpośrednią obsługą zwiedzania (uruchamianie seansów, wprowadzanie określonego języka komentarza na platformę widokową, monitoring zwiedzających i pracujących opiekunów ekspozycji muzealnych). Współpraca z Działem Reklamy i Marketingu w zakresie promocji i reklamy Panoramy Racławickiej. Dział Techniczny jest komórką organizacyjną bezpośrednio podporządkowaną kierownikowi Oddziału Panorama Racławicka, ściśle współpracującą w zakresie spraw remontowych z Głównym Specjalistą ds. Administracyjno-Gospodarczych. Do zadań Działu należy: Utrzymywanie w pełnej sprawności urządzeń technicznych i aparatury elektronicznej a w szczególności: o urządzeń elektroenergetycznych, 64

65 o o o o o o o o układu klimatyzacji i wentylacji, instalacji wodociągowej, instalacji centralnego ogrzewania, instalacji kanalizacyjnej, systemu nagłośnienia, systemu audiowizualnego, systemu łączności, układu wykrywania i gaszenia pożaru. Nadzór nad pracami remontowymi. Planowanie potrzeb w zakresie gospodarki remontowej urządzeń i budynków oraz środków rzeczowych i finansowych niezbędnych do wykonania tych remontów. Wyznaczanie lub zlecanie nadzoru nad remontami oraz organizowanie przy współudziale Sekcji ds. Remontów odbiorów technicznych wyremontowanych obiektów i urządzeń. Pełny dozór obiektu w czasie zamknięcia Panoramy dla zwiedzających. Na poniższym schemacie przedstawiono graficznie strukturę organizacyjną Wnioskodawcy ze wskazaniem podmiotów decyzyjnych oraz podmiotów realizujących konkretne działania w ramach realizacji niniejszego projektu. 65

66 Rysunek 10. Schemat organizacyjny Muzeum Narodowego we Wrocławiu z oznaczonymi komórkami biorącymi udział w realizacji projektu [źródło: opracowanie własne na podstawie Regulaminu Organizacyjnego Muzeum Narodowego we Wrocławiu] 66

67 Liczba osób zatrudnionych w Muzeum Narodowym we Wrocławiu wynosi sumarycznie: 250 osób, w tym: na stanowiskach kierowniczych: 4 osoby, pracownicy administracji: 58 osób, pracownicy merytoryczni: 69 osoby, pracownicy obsługi: 106 osoby, pracownicy techniczni: 13 osób. W realizację projektu z uwagi na jego znaczenie dla Muzeum, ale i znaczący zakres techniczny oraz merytoryczny zaangażowane są trzy osoby ze ścisłego kierownictwa Muzeum: Dyrektor oraz dwóch zastępców. Wszystkie osoby zarządzające projektem mają wieloletnie doświadczenie w kierowaniu dużymi zespołami ludzkimi, pracownikami merytorycznymi muzeum, a także realizacją dużych projektów infrastrukturalnych. Wszystkie też osobiście angażują się w proces przygotowania i realizacji zadania, brały udział w pracach projektowania systemów ekspozycyjnych i realizacji zakończonego już etapu prac. Ponadto zespół pracowników zaangażowanych w projekt stanowią w przeważającej części osoby, które uczestniczyły w realizacji i rozliczaniu dwóch wcześniejszych etapów projektu Modernizacja Zespołu Budynków Panoramy Racławickiej, jednocześnie realizowali projekt Rewaloryzacja i przebudowa budynku Pawilonu Czterech Kopuł na cele wystawiennicze Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Mają więc znaczące doświadczenie w realizacji procedur związanych z projektami dofinansowanymi ze środków EFRR (procedury przygotowania projektu, oceny, realizacji zamówień, kontroli, audytu). Pracownicy Muzeum będą realizowali zadania związane z projektem w ramach swoich obowiązków służbowych i będą finansowani z budżetu Muzeum (poza budżetem projektu). Pracownicy merytoryczni Muzeum będą w ramach swoich obowiązków służbowych (zakresów obecnych obowiązków) wykonywali zadania związane z zarządzaniem elementami projektu będącymi w ich obecnych kompetencjach służbowych. Nie planowano wyodrębniania finansowania zadań związanych z działaniami ww. osób na rzecz projektu w stosunku do ich codziennych obowiązków ponieważ zakresy te są tożsame i się nakładają. Pracownicy Muzeum będą więc wykonywali obowiązki służbowe w czasie pracy na rzecz instytucji w zakresie dotychczas wykonywanych obowiązków, bez wydzielania dodatkowego czasu pracy i bez odrębnego wynagrodzenia. Ponieważ są to stałe obowiązki pracowników wydzielenie zadań związanych z realizacją konkretnych wybranych zakupów, robót czy usług jedynie na rzecz elementów projektu nie jest możliwe. Wsparciem dla zespołu Muzeum będą eksperci zewnętrzni. Z uwagi na złożoność robót budowlanych na obiekcie zabytkowym oraz planowanych do zakupu systemów wystawienniczych planuje się, że w fazie realizacyjnej zatrudnienie doradcy technicznego Inżyniera Kontraktu dysponującego zespołem technicznym zdolnym do zarządzania techniczną stroną przedsięwzięcia. Przewidziany jest również nadzór autorski projektanta nad realizacją prac i wdrażaniem systemów wystawienniczych. Planuje się także zaangażowanie doradztwa w zakresie wdrażania projektu unijnego i jego rozliczania. Dla zapewnienia sprawnej realizacji kontraktów na roboty przewidziano wybór zewnętrznego Inżyniera Kontraktu. Będzie on pełnił funkcje nadzoru technicznego i technologicznego dla wszystkich kontraktów na roboty. Ponieważ projekt jest wielobranżowy konieczne jest, 67

68 aby doradca w ramach zespołu specjalistów zapewnił nadzór nad robotami. Do podstawowych zadań Inżyniera Kontraktu należeć będzie: doradztwo w opracowaniu SIWZ na wyłonienie wykonawców robót oraz pomoc w roli biegłego w trakcie postępowań przetargowych, pełnienie nadzoru inwestorskiego w ramach zawartego kontraktu, w trakcie realizacji robót występowanie jako Inspektor Nadzoru, zgodnie z polskim Prawem budowlanym oraz aktami wykonawczymi, efektywne nadzorowanie budowy i administrowanie kontraktami budowlanymi, współpraca z nadzorem autorskim i konserwatorskim, reprezentowanie zamawiającego na budowie, sprawowanie zgodności wykonywanych robót budowlanych z projektem i pozwoleniem na budowę, przepisami prawa i zasadami wiedzy technicznej, sprawdzanie i potwierdzanie jakości dostarczanych, przez wykonawców robót: maszyn, urządzeń, materiałów budowlanych, potwierdzanie faktycznie wykonanych robót budowlanych oraz usuniętych wad, dokonywanie z projektantami stosownych uzgodnień oraz egzekwowanie uzupełnień w ramach prowadzonego nadzoru autorskiego, wystawianie dokumentów poświadczających wykonanie robót wraz z ustalaniem wartości wykonanych robót, na zasadach i w sposób określony w kontraktach, prowadzenie rzeczowego i finansowego rozliczenia kontraktów zgodnie z zasadami prowadzenia rozliczeń oraz stosowanymi regulacjami dla projektów współfinansowanych przez EFRR, sprawdzanie faktur pod względem formalnym, merytorycznym i rachunkowym oraz przekazywanie ich Zamawiającemu do realizacji, przygotowywanie i przeprowadzanie przy udziale Zamawiającego odbiorów częściowych oraz odbioru końcowego, zarządzanie, monitorowanie i kontrola kontraktów pod względem finansowym i organizacyjnym, składanie raportów i sprawozdań oraz końcowe rozliczenie projektu. Pełnienie przez projektanta nadzoru autorskiego zgodnie z ustawą z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz.U. z 2010 r. Nr 243, poz. 1623, z późn. zm.). Zgodnie z zapisami ustawy Inwestor zamierza skorzystać ze swojego prawa do zlecenia projektantowi pełnienia nadzoru nad procesem realizacji budowy przez wykonawcę robót (art. 18 ust. 3. ww. ustawy). Zakres usług obejmował będzie w szczególności: pilnowanie prawidłowej realizacji budowy pod względem zgodności rozwiązań technicznych, materiałowych i użytkowych z projektem, wyjaśnieniu wątpliwości dotyczących projektu i zawartych w nim rozwiązań na żądanie inwestora, inspektora nadzoru inwestorskiego oraz kierownika budowy, uzgadnianiu z inwestorem i kierownikiem budowy możliwości wprowadzenia rozwiązań zamiennych w stosunku do przewidzianych w dokumentacji projektowej materiałów i urządzeń, czuwaniu, aby zakres wprowadzanych zmian nie spowodował istotnej zmiany zatwierdzonego projektu budowlanego, wymagającej uzyskania nowego pozwolenia na budowę. Prawidłowe przeprowadzenie realizacji projektu dofinansowanego środkami EFRR wymaga specjalistycznej wiedzy oraz znajomości wciąż zmieniających się przepisów i wytycznych 68

69 programowych. Już sama analiza dokumentacji konkursowej wskazała Wnioskodawcy szereg czynności dodatkowych, jakie będzie musiał wykonać w związku z rozliczeniem dotacji. Z uwagi na wielkość planowanej do pozyskania i rozliczenia dotacji oraz stopień skomplikowania projektu planuje się usługi obce niezbędne dla realizacji projektu w zakresie zarządzenia projektem i świadczenia kompleksowych usług doradztwa finansowego w obszarze rozliczania dofinansowania ze środków UE. Planowane jest zaangażowanie zewnętrznej firmy doradczej (konsultanta) posiadającego doświadczenie w rozliczaniu projektów inwestycyjnych. Zespół Muzeum Narodowego może bowiem poświęcić na rzecz projektu jedynie część swojego czasu pracy. Rozliczanie i zarządzanie projektem wymaga stałego zaangażowania wyłącznie w opisane poniżej sprawy. Dzięki powierzeniu części procesu rozliczania wyspecjalizowanemu wykonawcy Wnioskodawca będzie mógł skupić się na działalności podstawowej, przygotowaniu i wdrożenia programu kulturowego. Ponadto w przypadku rozliczania projektu z pomocą firmy zewnętrznej zminimalizowane zostaje ryzyko popełnienia błędów związanych z wypełnieniem procedur związanych z wnioskowaniem o płatność czy realizacją zakresu zgodnie z wymogami wytycznych regulujących sposób rozliczania. Sprawne i rzetelne rozliczanie projektu przyczyni się do realizacji projektu i osiągnięcia celów projektu. Minimalny zakres usług niezbędnych do prawidłowego przeprowadzenia i rozliczenia projektu to w szczególności: wspomaganie zespołu pracowników Muzeum odpowiedzialnego za realizację i wdrożenie projektu w aspekcie przestrzegania wytycznych związanych z unijnym dofinansowaniem, pomoc w stosowaniu wytycznych; doradztwo dla Muzeum w podejmowaniu decyzji weryfikacja zgodności planowanych działań z wytycznymi; doradztwo w przeprowadzeniu postępowań na wybór wykonawców zgodnie z wytycznymi instytucji finansującej, monitorowanie postępu realizacji projektu oraz nadzorowanie wypełniania przez Zamawiającego zapisów umowy o dofinansowanie oraz przygotowania aneksów terminowych i finansowych do umowy o dofinansowanie, w tym w szczególności: przygotowanie odpowiedzi na pisma instytucji odpowiadających za wdrażanie projektu, przygotowanie dokumentacji do podpisania aneksów do umowy o dofinansowanie, stałe informowanie o zmianach w wytycznych, które mogą mieć wpływ na kwalifikowalność wydatków, bieżące aktualizowanie harmonogramu rzeczowo-finansowego w przypadku wystąpienia zmian w projekcie oraz doradztwo w zakresie określenia sposobu wprowadzania zmian w taki sposób by możliwie uniknąć niekwalifikowalności wydatków, prowadzenie sprawozdawczości projektu na potrzeby instytucji przyznającej dofinansowanie (sprawozdania okresowe, roczne, końcowe), w tym w szczególności: opracowywanie na podstawie danych od Wnioskodawcy sprawozdań okresowych, rocznych i końcowego oraz załączników do tych dokumentów, rozliczenia dotacji projektu zgodnie z wymogami instytucji współfinansujących, co oznacza wnioskowanie o płatność zgodnie z wytycznymi, w tym w szczególności: przygotowanie wniosków o płatność, weryfikacja opisów faktur, przygotowanie i kompletowanie załączników do wniosków o płatność, 69

70 doradztwo w przeprowadzeniu prawidłowej promocji w zakresie jej zgodności z przepisami i wytycznymi właściwych instytucji, w szczególności wskazanie Zamawiającemu jakimi środkami i w jaki sposób powinien informować o tym, że projekt jest współfinansowany ze środków UE, przygotowanie Zamawiającego i dokumentacji projektu do ewentualnych kontroli, bieżące konsultacje spraw projektu z odpowiednimi instytucjami, w tym w szczególności: przygotowywanie wyjaśnień i informacji przez nie wymaganych, przygotowywanie projektów odpowiedzi na pisma instytucji. Finansowanie zatrudnienia w/w wykonawców pochodziło będzie z budżetu projektu. Wskazane powyżej zasoby kadrowe oraz opisane w kolejnych rozdziałach doświadczenie Wnioskodawcy uzupełnione przez wskazanych powyżej specjalistów oraz ekspertów zewnętrznych (w zakresie przygotowania dokumentacji projektu, doradztwa technicznego oraz w obszarze rozliczania dofinansowania) potwierdzają jego zdolność do zrealizowania projektu będącego przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności Zdolność finansowa W niniejszym rozdziale wskazano zagadnienia najistotniejsze z punktu widzenia zdolności finansowej Wnioskodawcy do realizacji projektu. Poza wskazaniem dokumentu zapewniającego pokrycie środków na wkład własny wskazano najważniejsze zapisy dokumentów statutowych związanych z zapewnieniem finansowania projektu. Zgodnie ze Statutem Muzeum Narodowe we Wrocławiu prowadzi gospodarkę finansową na zasadach określonych w ustawie o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, umowie o współprowadzeniu i innych obowiązujących w tym zakresie przepisach prawa. Muzeum wykorzystuje majątek do celów wynikających z zakresu działania Muzeum. Muzeum pokrywa koszty działalności i zobowiązania z uzyskiwanych przychodów. Źródłami finansowania działalności Muzeum są: dotacje przekazywane przez Ministra i Województwo, w tym: o o o dotacje podmiotowe na finansowanie działalności bieżącej w zakresie realizowanych zadań statutowych, w tym na utrzymanie i remonty obiektów, dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji, dotacje celowe na realizację wskazanych zadań i programów; przychody z prowadzonej działalności, w tym ze sprzedaży składników majątku ruchomego; przychody z najmu i dzierżawy składników majątkowych; dotacje z budżetu jednostek samorządu terytorialnego; środki otrzymane od osób fizycznych i prawnych oraz z innych źródeł. Zgodnie ze Statutem dochodami Muzeum mogą być między innymi darowizny od osób fizycznych, czy sponsorów. Należy zaznaczyć, iż Muzeum aktywnie poszukuje i pozyskuje sponsorów dla swojej dzielności. Zapewnia to instytucji dywersyfikację źródeł dochodów. Realizacja projektu umożliwi Muzeum zwiększenie frekwencji w Panoramie racławickiej, ale też umożliwi organizowanie wydarzeń o jeszcze większej skali i znaczeniu artystycznym, ale i społeczno-gospodarczym. Wzbogacenie form prezentacji w Panoramie Racławickiej stanie się wydarzeniem o dużym znaczeniu medialnym 70

71 przyciągają sponsorów, którzy w zamian za dofinansowanie otrzymują możliwość zaprezentowania się jako mecenas sztuki. Muzeum może prowadzić, jako dodatkową, działalność gospodarczą według zasad określonych w obowiązujących przepisach, w zakresie: konserwacji i renowacji dzieł sztuki i rzemiosł artystycznych; udostępniania zbiorów do celów wystawienniczych, wydawniczych, filmowych, fotograficznych itp.; działalności edukacyjnej związanej z działalnością statutową; sprzedaży publikacji, plakatów, pamiątek i kopii dzieł sztuki; działalności gastronomicznej; wynajmu sprzętu stanowiącego własność Muzeum; dzierżawy majątku nieruchomego i wynajmu pomieszczeń Muzeum na cele niekolidujące z działalnością statutową; organizacji konferencji, sympozjów, koncertów i imprez artystycznych; usług transportowych; usług reklamowych; usług związanych z obsługą ruchu turystycznego. Ewentualne dochody z działalności gospodarczej przeznaczone są jedynie na realizację zadań statutowych. Prowadzenie Muzeum jako wspólnej instytucji kultury polega w wymiarze finansowym, na zapewnieniu przez Ministra i Województwo, z ich środków zgodnie z zasadami określonymi w przepisach o finansach publicznych oraz w innych przepisach, środków na pokrycie kosztów bieżącego funkcjonowania Muzeum, w tym kosztów administracyjnych, eksploatacyjnych, wynagrodzeń i pochodnych wynagrodzeń. Dzięki temu wzrasta wykonalność finansowa projektu, ponieważ instytucja posiadając dwa źródła finansowania działalności podstawowej sprawniej jest w stanie zapewnić środki na sfinansowanie działalności inwestycyjnej. Dodatkowo Umowa wskazuje, że Muzeum, jako wspólna instytucja kultury, może otrzymywać dodatkowe środki na wydatki majątkowe i inwestycyjne, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Wysokość dotacji dla Muzeum na każdy rok budżetowy jest każdorazowo uzgadniana przez Strony Umowy w oparciu o plan finansowy instytucji, w projekcie budżetu Ministra i Województwa na następny rok. Zapewnienie finansowania. Wnioskodawca niezbędne środki na zrealizowanie projektu posiada zabezpieczone poprzez: 1. Na poczet pokrycia wkładu własnego do kosztów kwalifikowanych gwarancja dofinansowania z budżetu państwa wystawiona przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (oświadczenie DF-IX-POIiS AG z dnia r.). 2. Na poczet pokrycia kosztów niekwalifikowanych środki własne Wnioskodawcy pochodzące ze środków Województwa Dolnośląskiego, które zostały zabezpieczone w budżecie Województwa i które to będą przekazywane Wnioskodawcy. Wartość całkowita projektu: ,00 PLN Koszty kwalifikowane w projekcie: ,30 PLN 71

72 Koszty niekwalifikowane w projekcie: ,70 PLN Montaż finansowy: Wnioskowana kwota z EFRR: ,11 PLN (85% kosztów kwalifikowanych oraz 67,94% całkowitej wartości zadania); Wkład własny: ,89 PLN (32,06% całkowitej wartości zadania), w tym: o na pokrycie kosztów kwalifikowanych ,19 PLN; o na pokrycie kosztów niekwalifikowanych: ,70 PLN (Kwota ,00 PLN została już wydatkowana w roku Kwota pozostająca do wydatkowania stanowi wartość ,70 PLN, w tym podatek VAT ,70 PLN). Środki na działalność operacyjną po zakończeniu realizacji projektu będą corocznie uwzględniane w planie finansowym instytucji oraz jej Organizatora. W związku z powyżej przedstawioną informacją Muzeum Narodowe, jako Instytucja Kultury wpisana do rejestru instytucji kultury i finansowana z budżetu MKiDN i Województwa Dolnośląskiego - będzie w stanie utrzymać trwałość projektu. Organizatorzy Muzeum stanowią również podstawę zachowania jego stabilność finansowej zarówno w trakcie realizacji inwestycji, jak również po jej zakończeniu, w tym zapewniając utrzymanie efektów projektu. Dyrekcja Muzeum będzie sprawowała pieczę nad właściwym wykorzystaniem uzyskanych w wyniku zrealizowania projektu efektów, poprzez odpowiednie wewnętrzne jednostki organizacyjne w niej funkcjonujące. Tym, samym wskazane źródła współfinansowania projektu i instytucji uzasadniają finansową zdolność Wnioskodawcy do realizacji przedsięwzięcia w zaplanowanym zakresie. W wyniku realizacji projektu i otrzymanej pomocy ze środków POIiŚ , wkład finansowy z funduszu nie spowoduje utraty miejsc pracy w otoczeniu Wnioskodawcy na terytorium UE. Realizacja projektu przyczyni się natomiast do zwiększenia zatrudnienia, w tym m.in. bezpośrednio u Wnioskodawcy (powstaną 3 nowe etaty) oraz przewiduje się że powstaną one również pośrednio w innych gałęziach przemysłu (usługowym i wykonawczym, turystycznym, kulturalnym) w wyniku zwiększenia zamówień i wzrostu przychodów poszczególnych podmiotów. Wskazane źródła współfinansowania projektu uzasadniają finansową zdolność Wnioskodawcy do jego realizacji Doświadczenie beneficjenta Muzeum Narodowe we Wrocławiu dysponuje profesjonalną i bardzo dobrze wykwalifikowaną kadrą, której bogate doświadczenie nie tylko w zakresie przygotowywania projektów z własnych środków, ale również w pozyskiwaniu środków zewnętrznych. Wnioskodawca realizuje bądź zrealizował kilka projektów inwestycyjnych o rożnej wartości, w tym o wartości powyżej 10 mln zł o podobnym bądź zbliżonym charakterze (inwestycyjne projekty kulturalne) do projektu będącego przedmiotem Studium Wykonalności. W poniższej tabeli znajdują się szczegółowe informacje dotyczące zrealizowanych i rozliczonych przez Wnioskodawcę projektów infrastrukturalnych w obszarze kultury i ochrony dziedzictwa narodowego o wartości nie niższej niż 2 mln zł kosztów całkowitych, sfinansowanych z udziałem środków publicznych w okresie 6 lat poprzedzających złożenie wniosku o dofinansowanie. 72

73 Tytuł projektu Projekt pt. Rewaloryzacja i przebudowa budynku Pawilonu Czterech Kopuł na cele wystawiennicze Muzeum Narodowego we Wrocławiu Podmioty zaangażowane w realizację Muzeum Narodowe we Wrocławiu Lata realizacji Koszt całkowity/dotacja [PLN] Wartość projektu: ,30 Kwota dofinansowania: ,81 Źródła finansowania Dotacja EFRR: Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko Działanie 11.1 Ochrona i zachowanie dziedzictwa kulturowego o znaczeniu ponadregionalnym Zakres projektu Projekt Rewaloryzacji i przebudowy budynku Pawilonu Czterech Kopuł na cele wystawiennicze Muzeum Narodowego we Wrocławiu zakładał zachowanie i efektywne wykorzystanie obiektu dziedzictwa kulturowego o znaczeniu ponadregionalnym poprzez przywrócenie funkcji wystawienniczych Pawilonu Czterech Kopuł. W efekcie adaptacji Pawilonu Czterech Kopuł stworzono wystawę stałą prezentującą dzieła sztuki współczesnej. Cechą charakterystyczną nowopowstałej placówki jest duży stopień wykorzystania nowatorskich metod prezentacji, poprzez wielorakie formy sztuki, aż do wykorzystania technik multimedialnych oraz narzędzi informacyjno-komunikacyjnych. Projekt został zakończony, zakładane cele zostały osiągnięte, rozliczono dofinansowanie (płatność końcową). Przebudowa poddasza nieużytkowego budynku Muzeum Narodowego we Wrocławiu na prezentację kolekcji sztuki współczesnej Muzeum Narodowego we Wrocławiu z uwzględnieniem dużego zespołu prac Magdaleny Abakanowicz Muzeum Narodowe we Wrocławiu Wartość projektu: ,11 Kwota dofinansowania: ,83 Regionalny Program Operacyjny na lata dla Województwa Dolnośląskiego Działanie 6.4 Wykorzystanie i promocja potencjału turystycznego i kulturowego Dolnego Śląska (Turystyka i Kultura) Zakres projektu obejmował przebudowę poddasza budynku przy pl. Powstańców Wielkopolskich we Wrocławiu na prezentację kolekcji sztuki współczesnej. Głównym celem projektu było stworzenie nowoczesnej, odpowiadającej najnowszym wymaganiom przestrzeni wystawienniczej na stałą ekspozycję kolekcji sztuki współczesnej oraz miejsca prezentacji wystaw w ramach współpracy międzynarodowej. Wykonana adaptacja umożliwiła zbudowanie systemu udostępnienia 73

74 galerii sztuki współczesnej także osobom niepełnosprawnym, w tym osobom z dysfunkcją wzroku. Projekt został zakończony, zakładane cele zostały osiągnięte, rozliczono dofinansowanie (płatność końcową). Tabela 6. Doświadczenie Wnioskodawcy w realizacji projektów [źródło: opracowanie Konsultanta] 74

75 Projekt zrealizowany z dotacją ze środków EFRR w ramach POIiŚ Rewaloryzacja i przebudowa budynku Pawilonu Czterech Kopuł na cele wystawiennicze Muzeum Narodowego we Wrocławiu został zakończony, rozliczony. Osiągnięto założone cele i wskaźniki. Instytucja nabyła doświadczeń w przygotowaniu i realizacji tego typu przedsięwzięć. Zespół Muzeum pracujący przy tym projekcie będzie również zaangażowany w projekt modernizacji Panoramy Racławickiej. Wskazane w poprzednim rozdziale zasoby kadrowe oraz doświadczenie Wnioskodawcy uzupełnione przez specjalistów zatrudnionych na czas realizacji projektu oraz ekspertów zewnętrznych potwierdzają jego zdolność do zrealizowania projektu będącego przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności. 4.2 Prawna wykonalność inwestycji Analiza prawna wykonalności projektu przeprowadzona została w oparciu o badanie zgodności planowanego przedsięwzięcia z zapisami aktów prawnych wspólnotowych, krajowych oraz prawa miejscowego. Zweryfikowano konieczność uzyskania decyzji i pozwoleń. Rezultat analiz w formie syntetycznego opisu podzielono na części odnoszące się do wybranych aktów prawnych lub zagadnień tematycznych. Zgodność planowanego przedsięwzięcia z właściwością działania Wnioskodawcy. Projekt związany jest bezpośrednio z gruntownym remontem, mającym służyć zachowaniu zabytkowej substancji obiektu oraz przebudowie, która ma zapewnić większy komfort zwiedzania. Tym samym działania projektowe i prace remontowe zmierzają do podniesienia poziomu dostępności obiektów Panoramy i jego zasobów. Rezultatem tych działań będzie kompleksowe zabezpieczenie, rewitalizacja i poprawa udostępnienia publiczności jednego z najważniejszych zabytków nieruchomych Wrocławia obrazu Panoramy Racławickiej. Obraz jest bowiem obiektem narodowego dziedzictwa kulturowego o znaczeniu krajowym i europejskim. Realizacja projektu wspiera w sposób znaczący realizację celów statutowych Muzeum w jednym z najważniejszych obszarów działalności sztuki polskiej oraz dawnych Kresów Południowo- Wschodnich ze szczególnym uwzględnieniem środowiska lwowskiego. Realizacja projektu znacząco wzbogaci prezentację jednego z najważniejszych w kolekcji Muzeum obrazu: Panorama Racławicka, namalowana przez Wojciecha Kossaka i Jana Stykę. Realizacja projektu poza funkcjami ekspozycyjnymi będzie wspierała edukacyjną funkcję Muzeum. Dodatkowo zaplanowano realizację zadania związanego z efektywnym włączeniem w życie kulturalne osób z dysfunkcjami. Jednostka posiada osobowość prawną oraz uprawnienia do podejmowania zobowiązań niezbędnych do realizacji tego przedsięwzięcia. Efekty projektu w bardzo znaczący sposób pozwolą na rozwinięcie działalności merytorycznej (ekspozycyjnej, edukacyjnej, wydarzeń związanych z upowszechnianiem sztuki polskiej oraz dawnych Kresów Południowo-Wschodnich ze szczególnym uwzględnieniem środowiska lwowskiego), a więc i realizacji celów działania instytucji. Na podstawie przeprowadzonej analizy prawnej można stwierdzić, iż realizacja projektu jest zgodna z właściwością działania Wnioskodawcy. Działalność instytucji jest zgodna z zapisami ustawy z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz. U. z 2012 r. poz. 987 z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jednolity Dz. U poz. 406 z dnia 26 marca 2012 r. z późn. zm.). Ustawa o muzeach jako formy działalności wskazuje między innymi: urządzanie wystaw stałych i czasowych; 75

76 prowadzenie działalności edukacyjnej; popieranie i prowadzenie działalności artystycznej i upowszechniającej kulturę; udostępnianie zbiorów do celów edukacyjnych i naukowych; zapewnianie właściwych warunków zwiedzania oraz korzystania ze zbiorów i zgromadzonych informacji. Wskazane powyżej formy aktywności planowane dla Muzeum Panorama Racławicka zawierają się w ww. katalogu. Ustawa o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej definiuje działalność kulturalną jako tworzenie, upowszechnianie i ochrona kultury. Wymienia również formy organizacji działalności kulturalnej, w tym między innymi muzea. Realizacja projektu i zarządzanie jego efektami zawiera się więc w obszarze stanowiącym właściwość Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Jednostka posiada osobowość prawną oraz uprawnienia do podejmowania zobowiązań niezbędnych do realizacji tego przedsięwzięcia. Efekty projektu w bardzo znaczący sposób pozwolą na rozwinięcie działalności merytorycznej (wystawienniczej, artystycznej, edukacyjnej), a więc i realizacji celów działania instytucji. Na podstawie przeprowadzonej analizy prawnej można stwierdzić, iż realizacja projektu jest zgodna z właściwością działania Wnioskodawcy. Prawo do nieruchomości. Uregulowane kwestie dysponowania gruntem na cele realizacji projektu są podstawą do stwierdzenia możliwości zrealizowania przedsięwzięcia w danej lokalizacji. Ponadto w ramach przygotowania i realizacji procesu pozyskiwania zewnętrznego dofinansowania kwestie możliwości wykorzystania są przedmiotem analizy zachowania trwałości projektu. Kwestie praw do dysponowania nieruchomością na cele realizacji projektu zostały uregulowane poprzez następujące dokumenty: aktu notarialnego repertorium A nr 179/94 Muzeum Narodowe nabyło prawo wieczystego użytkowania (na 50 lat) działek 18/3 i 19/3 na parking dla zwiedzających. Dla nieruchomości prowadzona jest księga wieczysta WR1K/ /5; decyzji wojewody z dnia 6 listopada 1998, która stwierdza nabycie przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu z dniem 22 czerwca 1992 r. prawo użytkowania wieczystego gruntu stanowiącego własność Skarbu Państwa (na okres 99 lat) działek 18/1, 19/1, 20/4 dla których prowadzona jest księga wieczysta WR1K/ /9. Lokalizacja i opis Panorama Racławicka Oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu ul. Purkyniego Wrocław Panorama Racławicka Oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu ul. Purkyniego 11 Numer działki 18/1 AM 28 obręb Stare Miasto 19/1 AM 28 obręb Stare Miasto Powierzchnia Forma władania 7391 m 2 Skarb Państwa, zarząd: Muzeum Narodowe we Wrocławiu 377 m 2 Skarb Państwa, zarząd: Muzeum Narodowe we Wrocławiu 76

77 Wrocław Panorama Racławicka Oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu ul. Purkyniego Wrocław Panorama Racławicka Oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu ul. Purkyniego Wrocław Panorama Racławicka Oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu ul. Purkyniego Wrocław 20/4 AM 28 obręb Stare Miasto 18/3 AM 28 obręb Stare Miasto 19/3 AM 28 obręb Stare Miasto 148 m 2 Skarb Państwa, zarząd: Muzeum Narodowe we Wrocławiu 3143 m 2 Gmina Miejska Wrocław, użytkowanie wieczyste Muzeum Narodowe we Wrocławiu 139 m 2 Gmina Miejska Wrocław, użytkowanie wieczyste Muzeum Narodowe we Wrocławiu Tabela 7. Stan własności nieruchomości związanych z realizacją projektu [źródło: opracowanie własne Konsultanta na podstawie danych Wnioskodawcy] Jak wynika z powyższego zestawienia Wnioskodawca posiada prawo dysponowania nieruchomością na cele realizacji projektu. W związku z powyższym nie ma przeszkód prawnych we władaniu nieruchomościami niezbędnymi do realizacji projektu. Dokumenty warunkujące wykonalność inwestycji. Niniejsza część rozdziału uzasadnia formalnoadministracyjną wykonalność projektu modernizacja zespołu budynków Panoramy Racławickiej etap III. Zawiera ona informacje na temat decyzji i zezwoleń administracyjnych wymaganych do zrealizowania projektu. Zespół budynków Panoramy Racławickiej, wraz z otoczeniem przy ulicy Purkyniego 11, jako wybitne dzieło architektoniczne autorstwa Ewy i Marka Dziekońskich, decyzją z dnia r. Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, został wpisany do rejestru pod nr 464/Wm i aktualnie figuruje w księdze rejestru zabytków nieruchomych województwa dolnośląskiego pod numerem rejestru A/2281/464/Wm. Realizacja robót wymaga więc uzyskania stosownych decyzji konserwatorskich. Rodzaj decyzji Numer decyzji Tabela 8. Dokumenty związane z inwestycją [źródło: dane Wnioskodawcy] Data wydania Zakres projektu, który obejmuje decyzja Pozwolenie na 1505/ Remont i przebudowa zespołu budowę budynków Panoramy Racławickiej przy ul. Jana Ewangelisty Purkyniego 11 we Wrocławiu Pozwolenie MKZ 191/ Zakres projektu obejmuje remont i przebudowę zespołu zgodnie z projektem budowlanym, z zachowaniem formy architektonicznej. Data uzyskania waloru ostateczności (jeśli dotyczy) Nie dotyczy 77

78 Informacje o posiadanej dokumentacji technicznej i projektowej. Dla wszystkich zaplanowanych robót budowlanych oraz dostaw przygotowane zostały odpowiednie dokumenty: Projekt Architektoniczno-Budowlany Remont i przebudowa zespołu budynków Panoramy Racławickiej, Metropolis Biuro Architektoniczne, Szczecin 2014 r., w skład dokumentacji wchodzą projekty branżowe: o o o Projekt budowlany Panorama Racławicka modernizacja Instalacje sanitarne wewnętrzne; Projekt budowlany Panorama Racławicka Instalacje elektryczne wewnętrzne; Projekt budowlany naprawy i modernizacja konstrukcji budynku Panoramy Racławickiej we Wrocławiu konstrukcja, ekspertyza konstrukcyjna; Opis aranżacji oraz wyposażenia Panoramy Racławickiej, ART FM, Kraków 2017 r. Specyfikacje techniczne sprzętu i wyposażenia Panoramy Racławickiej, ART FM, Kraków 2017 r. Projekt posiada pełną dokumentację techniczno-technologiczną konieczną do rozpoczęcia realizacji. Mając na uwadze wskazane w niniejszym rozdziale informacje, można potwierdzić, iż projekt jest w pełni gotowy do realizacji. 4.3 Opis techniczny stan aktualny przedmiotu projektu Opis stanu obecnego infrastruktury oparto na dokumentacji budowlanej projektu. Na jej podstawie określono techniczny stan obecny oraz w jaki sposób obiekt Panoramy Racławickiej został przygotowany do pełnienia funkcji wystawienniczych. Zweryfikowano zakres sprzętu i wyposażenia wystawienniczego i do oprowadzania grup posiadanego przez Wnioskodawcę w Panoramie. Dyrekcja Muzeum Narodowego aktualizując program kulturowy dla Muzeum Panorama Racławicka wybrała wariant ewolucyjny dla Rotundy Głównej Panoramy i obrazu wprowadzając nowe ścieżki zwiedzania, dopracowując elementy mające wywrzeć wrażenie na odbiorcach (dźwięk), zmieniając systemy oprowadzania. Zmiany w Małej Rotundzie są znacznie szersze. Zmianie ulega sposób prezentacji oraz treść wystaw, a także programów edukacyjnych. Strefa wejściowa służąca zarówno obsłudze ruchu turystycznego, jak i wystawom czasowym również zostanie przebudowana w kierunku znacznej poprawy jakości obsługi odwiedzających, ale również prezentacji programu kulturowego. Punktem wyjścia była z jednej strony wartość samego dzieła Panoramy Racławickiej, a z drugiej strony zbadane w ramach analizy popytu potrzeby odwiedzających. Poniższy rozdział skupia się więc na opisaniu stanu obecnego obiektu i jego możliwości technicznych do spełnienia opisanego w rozdziale 5. programu kulturowego. Opisano obiekt, ale zgodnie z wytycznymi zaprezentowano również spis sprzętu i wyposażenia do prowadzenia działalności kulturalnej stanowiącego stan wyjściowy na dzień rozpoczęcia prac nad projektem stanowiącym przedmiot niniejszego Studium Informacje na temat istniejącej infrastruktury Obiekt Panoramy Racławickiej znajduje się we Wrocławiu przy ul. Purkyniego 11. Cały zespół budynków składa się z: pawilonu wejściowego (obsługa ruchu turystycznego, część administracyjna), 78

79 zaplecza logistycznego (pawilon techniczny), Rotundy Dużej (prezentacja obrazu), Rotundy Małej (wystawiennicza i edukacyjna). Pawilon wejściowy Panoramy Racławickiej jest obiektem o rzucie zbliżonym kształtem do prostokąta. W Pawilonie wejściowym znajduje się główny hall wejściowy, szatnia dla zwiedzających, pomieszczenia biurowe, socjalne i techniczne. Na poniższym rysunku zaprezentowano schemat funkcjonalny kompleksu budynków Panoramy Racławickiej. Rysunek 11. Strefy w obiekcie Panoramy Racławickiej [źródło: opracowanie Konsultanta na podstawie danych Wnioskodawcy] Budynek pawilonu wejściowego ma złożoną strukturę przestrzenna. Zasadniczo składa się z dwóch części o różnych wysokościach: część południowa, jednokondygnacyjna, z antresolą w części wschodniej i zachodniej, część północna, funkcjonująca jako zaplecze logistyczne dla całego zespołu budynku. Aktualne podstawowe Dane charakterystyczne obiektu parametry budynku Panoramy Racławickiej liczba kondygnacji 3 (w tym 1 podziemna) Pawilon i Mała Rotunda Wysokość ok. 5,50 m Powierzchnia użytkowa m2 Kubatura m3 Duża Rotunda i bunkier Wysokość ok. 24,10 m Średnica koła 43,3 m Średnica platformy 7,8 m Powierzchnia użytkowa 1 979,6 m2 Kubatura rotundy m3 Kubatura bunkra-wraz z tunelem 548 m3 Tabela 9. Podstawowe parametry kompleksu budynków Panoramy Racławickiej [źródło: dane Wnioskodawcy] 79

80 Powierzchnia przeznaczona na działalność kulturalną (Duża Rotunda, Mała Rotunda, Hall) m 2, czyli 47% powierzchni użytkowej obiektu. Stan zespołu budynków Panoramy Racławickiej jest ogólnie średni. W obiekcie można umownie wyodrębnić grupę uszkodzeń, związanych ze skutkami oddziaływania wilgoci i soli rozpuszczalnych a ponadto uszkodzenia spowodowane brakiem kompleksowego remontu w okresie eksploatacji. Grupa wad i uszkodzeń wiąże się ze skutkami braku zużycia technicznego budynku i ze skutkami zagrożenia murów przez wilgoć i sole rozpuszczalne. Na stan obecny budynków duży wpływ miała historia jego powstania. Po II wojnie światowej, dzięki staraniom władz polskich, udało się odzyskać od ZSRR część lwowskich dzieł sztuki, w tym panoramę racławicką. Ponieważ jednak obraz ukazywał triumf wojsk polskich nad Rosją nawet, jeśli była to Rosja carycy Katarzyny II, ówczesne władze PRL obawiały się wystawić obraz publicznie. Dopiero w 1956 r. rozstrzygnięto konkurs architektoniczny na pawilon we Wrocławiu. Zwycięzcami konkursu zostało małżeństwo Ewy i Marka Dziekońskich. W 1957 przystąpili oni do realizacji projektu szczegółowego budowli, jednak z powodów politycznych budowa rotundy dla Panoramy rozpoczęta na początku lat 60 trwała niesłychanie długo, była wstrzymywana i przerywana, a i na prace konserwatorskie nad samym obrazem również brakowało pieniędzy. W 1977 zlecono nawet Dziekońskim przeprojektowanie obiektu rotundy na centrum kongresowe, a bryty samego obrazu wywieziono w czerwcu 1980 poza Wrocław. Ostatecznie, po wydarzeniach sierpniowych w 1980, klimat wokół Panoramy poprawił się. Dzięki działalności zawiązanego w 1980, trzeciego już w historii malowidła, Społecznego Komitetu Panoramy Racławickiej pod przewodnictwem byłego rektora Uniwersytetu Wrocławskiego, prof. Wrocławiu, a nie w innym miejscu, a prace budowlane przy rotundzie wznowiono. Wobec katastrofalnego stanu gospodarki PRL, prace trwały jednak jeszcze pół dekady, toteż otwarcie ekspozycji Panoramy Racławickiej nastąpiło dopiero 14 czerwca 1985 r. Zespół obiektów Panoramy Racławickiej wykonany jest z niskiej jakości betonu, który pod wpływem warunków atmosferycznych ulega degradacji (odspojenia, raki itp.). Budynek nie jest ocieplony. Zabezpieczenia przeciwwodne stropodachów stanowi warstwa starej papy, która miejscami jest nieszczelna, skutkiem czego stropodachy przeciekają. Stan techniczny obróbek blacharskich z blachy należy uznać za zły. W wielu miejscach obróbki z blachy jest nieszczelne, wykazują wysoki stopień zużycia. Na jej powierzchni, w pokryciu stwierdzono występowanie dziur i ubytków, prowizorycznie naprawianych oraz ślady korozji. Posadzka rotundy nie została odpowiednio zdylatowna, również zmieniały się obciążenia oddziaływujące na jej powierzchnię w czasie trwania ekspozycji. Również przyczyną spękań może być wadliwe wykonanie podłoża pod posadzkę. W efekcie powierzchnia posadzki rotundy ma silne i nieregularnie popękaną nawierzchnię. Warstwa nawierzchniowa posadzki w wielu miejscach została starta. W wyniku analiz stanu obecnego, stwierdzono konieczność wymiany świetlików znajdujących się na dachu. Wymiana świetlików musi się odbywać pod szczególnym nadzorem, ze względów bezpieczeństwa zdrowia, ze względu występowania azbestu w tynku pokrywającym część dachu. Słupy nośne rotundy wymagają napraw, obecnie spod otulin widać pręty zbrojeniowe oraz zabetonowane elementy stalowe. Korozja betonu spowodowana jest przez pnącza bluszczu. Korzenie pnączy spowodowały duże rozwarcie ledwo widocznych zarysowań na stykach poszczególnych prefabrykowanych płyt oraz na stykach płyt ze słupami. Występują również sytuacje, gdzie korzenie przechodzą przez spękania do wnętrza budynku. Zaś przez pęknięcia dostają się 80

81 do wnętrza budynku wody opadowe tworząc zacieki na ścianie. W ramach prac remontowych bluszcz objęty ochroną konserwatorska nie ulegnie zmianie a jedynie w miejscach gdzie następuje kolizja z konstrukcją (powoduje pękania ścian zewnętrznych), należy wprowadzić cięcia pielęgnacyjne. Stan obecny budynku rotundy a) Dach. Pokrycie dachu jest szczelne. Blacha miedziana, pokrywająca część dachu oraz kalenice świetlików nie wykazują nieszczelności, zaś kryjąca ją farba odbijająca część promieniowania słonecznego dobrze przylega do powierzchnie blachy i nie wykazuje złuszczeń. Połączenia szklane świetlików są szczelne, natomiast tafle świetlików oraz taśmy uszczelniające wykazują spękania poprzez które może penetrować woda opadowa. Ze stalowej konstrukcji nośnej świetlików zaczyna złuszczać się powłoka malarska. b) Posadzka rotundy. Posadzka rotundy nie została odpowiednio zdylatowana, jak również zmieniły się obciążenia oddziaływujące na jej powierzchnię, jest również bardzo prawdopodobne wadliwe jej wykonanie podłoża pod posadzkę. W efekcie powierzchnia posadzki rotundy ma silne i nieregularne spękaną powierzchnię. c) Korytarz wejściowy na centralna platformę widokową. Wykonano źle profilowanie nawierzchni posadzki, co powoduje ostanie się wody podczas typowych prac czyszczących. Budynek recepcyjno-administracyjny a) hall wejściowy. Hall wejściowy znajduje się w dobrym stanie technicznym. Należy jednak zauważyć, że wystrój wnętrza obiektu będącego wizytówką miasta jest obecnie przestarzały i należałoby go wymienić. b) Dach nad wejściem. Dach nad głównym wejściem wymaga wymiany poszycia oraz nowego orynnowania poprowadzonego w istniejącym korycie dachu. Budynek zaplecza technicznego a) Ściany. W bardzo złym stanie znajdują się cienkie ściany murowane działowe wydzielające pomieszczenia w których znajduje się aparatura klimatyzacyjne, oraz tworzące przewody wentylacyjne. Ścianki pokryte są siatką nieregularnych spękaniach. Przyczyną są cykliczne zmiany ciśnienia spowodowane pracą aparatury. Budynek zaplecza technicznego tzw. bunkier. a) Dach. Budynek zbudowany jest na planie koła, stanowi północno-zachodnią część zespołu obiektów Panoramy Racławickiej. Poszycie dachu budynku posiada widoczne zacieki na suficie pomieszczenia bunkra. Wymaga sklejenia spękań płyt sufitu, przez które przenikają do pomieszczenia wody opadowe. b) Ściany. Żelbetowe ściany nośne budynku są spękane i wymagają sklejenia. c) Posadzki budynku. Wymagają naprawy zarówno popękane posadzki żelbetowe, jak i posadzki wyłożone odspojonymi i popękanymi płytkami. d) Instalacje w średnim stanie technicznym, gdyż większość nie była remontowana od czasu powstania: sanitarne stan dostateczny; elektryczne zrealizowane w ramach etapów I. i II. wymienione bardzo dobry, pozostałe do wymiany, stan dostateczny lub dobry; 81

82 monitoring wymaga wymiany; SAP wymaga kompleksowego remontu Dodatkowe informacje na temat infrastruktury zabytkowej Obiekt Panoramy Racławickiej, wraz z otoczeniem przy ulicy Purkyniego 11, jako wybitne dzieło architektoniczne autorstwa Ewy i Marka Dziekońskich, decyzją z dnia r. Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, został wpisany do rejestru pod numerem 464/Wm i aktualnie figuruje w księdze rejestru zabytków nieruchomych województwa dolnośląskiego pod numerem rejestru A/2281/464/Wm. Zgodnie z decyzją z dnia roku poszerzono pierwotny zakres wpisu do rejestru zabytków zwiększając zakres ochrony konserwatorskiej do zespołu zabytków budynku Panoramy Racławickiej wraz z otoczeniem (Wrocław, ul. J.E. Purkyniego 11, w granicach działek: 18/1 AM-28, 18/3 AM-28 KW nr 96741, 19/1 AM-28, 19/3 AM-28 KW nr 96741, 20/4 AM-28. Rysunek 12. Obszar wpisu do rejestru zabytków obiektów Panoramy Racławickiej [źródło: materiał Wnioskodawcy] W uzasadnieniu decyzji o zwiększeniu zakresu ochrony konserwatorskiej wskazano, że zespół budynków został wzniesiony jako miejsce ekspozycji płótna autorstwa J. Styki i W. Kossaka. Teren ochrony poszerzono uwzględniając zakres stanowiący integralną część autorskiego projektu urbanistyczno-architektonicznego architekta Marka Dziekońskiego. Obiekt Panoramy Racławickiej zlokalizowany jest w ramach zespołu Obszar Wrocław zespół historycznego centrum. Obejmuje on Stare i Nowe Miasto oraz wyspy odrzańskie, uznany jest na mocy Ustawy z dnia 23 lipca 2003 r. o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz.U. Nr 162 poz. 1568) za pomnik historii o granicach przebiegających mostem Uniwersyteckim, ul. Bolesława Drobnera, pl. gen. Józefa Bema, ulicami Henryka Sienkiewicza, kard. Stefana Wyszyńskiego, mostem Pokoju, al. Juliusza Słowackiego, ulicami Zygmunta Krasińskiego, gen. Romualda Traugutta, Podwale, południowym brzegiem Dolnej Odry do mostu Uniwersyteckiego, jak pokazano na poniższym rysunku. Zespół ten jest jedną z wizytówek miasta. Przechodzą przez niego bardzo istotne trasy turystyczne. Posiada duże znaczenie handlowe i kulturalne w strukturze miejskiej. Ustalono dla niego jako jeden z kierunków rozwoju zachowanie i podwyższenie jakości istniejących 82

83 oraz doprowadzenie do powstania nowych miejsc integracji społeczności miasta i obszaru metropolitalnego, w ramach systemu przestrzeni publicznych. Rysunek 13. Wrocław zespół historycznego centrum granica zespołu zabytkowego [źródło: opracowanie konsultanta na podstawie mapy NID] Stan zespołu budynków Panoramy Racławickiej jest ogólnie średni. W obiekcie można umownie wyodrębnić grupę uszkodzeń, związanych ze skutkami oddziaływania wilgoci i soli rozpuszczalnych a ponadto uszkodzenia spowodowane brakiem bieżących remontów w okresie eksploatacji. Grupa wad i uszkodzeń wiąże się ze skutkami braku bieżącej konserwacji budynku, niewłaściwa eksploatacją i ze skutkami zagrożenia murów przez wilgoć i sole rozpuszczalne. Zespół obiektów Panoramy Racławickiej wykonany jest z niskiej jakości betonu, który pod wpływem warunków atmosferycznych ulega degradacji (odspojenia, raki itp.). Budynek nie jest ocieplony. Zabezpieczenia przeciwwodne stropodachów stanowi warstwa starej papy, która miejscami jest nieszczelna, skutkiem czego stropodachy przeciekają. Stan techniczny obróbek blacharskich z blachy należy uznać za zły. W wielu miejscach obróbki z blachy jest nieszczelne, wykazują wysoki stopień zużycia. Na jej powierzchni, w pokryciu stwierdzono występowanie dziur i ubytków, prowizorycznie naprawianych oraz ślady korozji Informacja na temat sprzętu i wyposażenia Obiekt móc się stać coraz bardziej funkcjonalnym i przyjaznym dla odwiedzających musiał zostać poddany jeszcze szeregu prac budowlanych, montażowych jak również zakupowych związanych między innymi z zakupem sprzętu i wyposażeniem do oprowadzania zwiedzających jak i wystawienniczym (multimedia, nagłośnienie, oświetlenie). 83

84 System oprowadzania grup odwiedzających. Organizacja zwiedzania Panoramy Racławickiej w trybie seansów stwarza specyficzne warunki z których wynikają konkretne wymagania jakie muszą spełniać urządzenia do bezprzewodowego, symultanicznego odsłuchu komentarza. Seans w Panoramie Racławickiej rozpoczyna się co 30 minut zainicjowany gongiem i następującym po nim komunikatem zapraszającym widzów do wejścia na platformę widokową. Znalazłszy się na platformie widokowej, zwiedzający otrzymują odbiorniki do indywidualnego odsłuchu komentarza. Pracownik obsługi wręczając osobie zwiedzającej odbiornik wybiera na ekranie urządzenia odpowiednią wersję językową. Start odtwarzania komentarza następuje dokładnie 300s po gongu. Czas ten został ustalony doświadczalnie jako niezbędny do sprawdzenia biletów grupy zwiedzających, następnie spokojnego i bezpiecznego wprowadzenia widzów na platformę widokową oraz rozdanie poszczególnym osobom odbiorników z komentarzem. Oprócz indywidualnych urządzeń odsłuchowych, komentarz dostępny jest również w nagłośnieniu ogólnym platformy widokowej. Zasadniczo jest on przeznaczony dla najliczniejszej grupy językowej z pośród widzów oglądających Panoramę. Komentarz podawany w nagłośnieniu ogólnym jest dokładnie zsynchronizowany z zegarem seansów w Panoramie Racławickiej. Struktura komentarza. Komentarz składa się czterech części. Zaczyna się wstępem z zarysem historii PR oraz wprowadzeniem do pierwszego fragmentu oglądanego obrazu. Dalej, następują kolejne fragmenty każdorazowo poprzedzone komunikatem zapraszającym widzów do przejścia przed omawiany fragment malowidła i krótką pauzą w oczekiwaniu aż to (przejście) nastąpi. Ostatni fragment komentarza jest zakończony komunikatem pożegnalnym i informacją o kierunku schodzenia z platformy oraz krótką pauzą przeznaczoną na wychodzenie grupy zwiedzających z rotundy. Bardzo istotną rzeczą jest to, aby poszczególne części komentarza miały ten sam czas odtwarzania we wszystkich wersjach językowych. Opis aktualnie użytkowanych urządzeń. Od dnia pierwszego udostępnienia Panoramy Racławickiej do chwili obecnej, do odsłuchu komentarza wykorzystywanych było kilka typów urządzeń. Pierwszym był system nadawczo- odbiorczy pracujący w technice radiowej na sześciu kanałach w zakresie długofalowym, modulowanych amplitudowo (AM). Jednak niska jakość odtwarzanego dźwięku oraz konieczność zwiększenia ilości wersji językowych spowodowały poszukiwania nowszych, bardziej rozwojowych rozwiązań. Wybór padł na system konferencyjny, który pracował w zakresie podczerwieni (IR) oferując bezprzewodową symultaniczną transmisję komentarza, docelowo na dwunastu kanałach z modulacją (FM) częstotliwości. Jednak ciągłe starania o pozyskanie widzów z nowych obszarów językowych szybko wyczerpały pojemność urządzenia. Ponadto częsta awaryjność i duży koszt utrzymania przy braku serwisu przesądziły o zmianie systemu na bardziej niezawodny i otwarty na modernizacje. Takim systemem okazał się system rozproszony stworzony z kilkudziesięciu niezależnych odtwarzaczy programowalnych w postaci urządzeń PDA. Urządzenia w chwili obecnej są w bardzo złym stanie technicznym. Dostawca systemu nie funkcjonuje i naprawy muszą być prowadzone doraźnie przez pracowników Muzeum. System wymaga natychmiastowej wymiany. W holu wejściowym zainstalowano trzy sztuki telewizorów 42 cale (rok produkcji 2007, 2009), z podłączonymi odtwarzaczami Playbox HD Media Player (Asmax). Urządzenia są zainstalowane, działają prawidłowo. Na bieżąco dogrywane są filmy. System sterowania makietą oraz odtwarzaniem komentarza w Małej Rotundzie pochodzi z lat 80. XX. wieku. Jest przestarzały i wymaga wymiany wraz z całą makietą. 84

85 Obecnie wykorzystywane w Panoramie Racławickiej (strefa wejścia) gabloty są wypożyczone z głównego oddziału Muzeum Narodowego we Wrocławiu. 4.4 Ocena istniejącego systemu pod kątem zgodności z prawem polskim i UE Analiza zgodności projektu z założeniami polityki rządowej, regionalnej i lokalnej oraz z politykami i prawem UE przeprowadzona została w oparciu o badanie dokumentów strategicznych opracowanych na różnych szczeblach realizacji polityki kulturalnej. Analizie poddano również zgodność projektu z zapisami aktów prawnych i polityk Wspólnotowych. Wyniki tych badań zestawiono z celami, jakie realizuje projekt i środkami, dzięki którym cele te zostaną osiągnięte Polityka rządowa/regionalna Analiza zgodności projektu z założeniami polityki rządowej, regionalnej i lokalnej oraz z politykami i prawem UE przeprowadzona została w oparciu o badanie dokumentów strategicznych opracowanych na różnych szczeblach realizacji polityki kulturalnej. Analizie poddano również zgodność projektu z zapisami aktów prawnych i polityk Wspólnotowych. Wyniki tych badań zestawiono z celami, jakie realizuje projekt i środkami, dzięki którym cele te zostaną osiągnięte. Projekt poddano także szczegółowej analizie zgodności z zapisami Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Ma on stać się bowiem istotnym źródłem dofinansowania realizacji przedsięwzięcia. Uznając powyższe za zagadnienie najważniejsze wskazano wkład projektu w realizację celów programu. Polityka rządowa/regionalna Analizę zgodności projektu z założeniami europejskiej polityki kulturalnej przeprowadzono na podstawie badania zakresu w jakim projekt realizuje założenia wskazane w dokumentach: Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020 Strategia UE dla Regionu Morza Bałtyckiego Komunikat Komisji EUROPA2020. Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020 W dokumencie została wskazana bezpośrednia rola dziedzictwa kulturowego w rozwoju tożsamości mieszkańców Polski oraz rozwoju potencjału kreatywnego. Podkreślono również, iż ochrona dziedzictwa kulturowego wpływa na budowanie przewagi konkurencyjnej wynikającej nie tylko z lepszej rozpoznawalności miejsc dziedzictwa, ale z atrakcyjności turystycznej miast historycznych i wpływu dziedzictwa kulturowego na jakość życia. Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego wskazuje iż kultura z jednej strony staje się kluczową sferą ludzkiego życia, o decydującym wpływie na kształtowanie indywidualnych i zbiorowych tożsamości oraz o coraz większym znaczeniu dla wzmacniania produktywnego potencjału społeczeństw. Z drugiej strony jest przestrzenią gwałtownych przemian, wynikających ze zmian gospodarczych, społecznych i technologicznych, a w szczególności z rozwoju mediów cyfrowych. Zatem wyzwaniem, jakie w zakresie dziedzictwa kulturowego stawiane jest społeczeństwu to poprawa wykorzystania potencjału kulturowego i kreatywnego w budowaniu kapitału społecznego. Celem głównym Strategii Rozwoju Kapitału Społecznego jest wzmocnienie udziału kapitału społecznego w rozwoju społeczno gospodarczym Polski. Cel główny SRKS będzie realizowany przez cztery cele szczegółowe. Celem szczegółowym nr 4 jest rozwój i efektywne wykorzystanie potencjału kulturowego i kreatywnego. 85

86 Cel szczegółowy 4. będzie realizowany poprzez priorytety Strategii: 4.1. Wzmocnienie roli kultury w budowaniu spójności społecznej. Priorytet Strategii 4.2. Wzmocnienie znaczenia kultury w rozwoju społeczno gospodarczym Wzmocnienie roli kultury w budowaniu spójności społecznej Priorytet obejmuje m.in. następujące kierunki działań: Tworzenie warunków wzmacniania tożsamości i uczestnictwa w kulturze na poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym Ochrona dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego oraz krajobrazu Rozwój infrastruktury kultury i zwiększenie efektywności działania instytucji kultury i państwowych jednostek budżetowych działających w obszarze kultury Projekt realizowany w przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu w Panoramie Racławickiej wpisuje się w założenia dokumentu Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego oraz realizuje cel szczegółowy nr 4 rozwój i efektywne wykorzystanie potencjału kulturowego i kreatywnego, dzięki czemu bezpośrednio przyczyni się do osiągnięcia celu głównego i sprosta tym samym wyzwaniom przedstawionym w SRKS. Projekt wpisuje się bezpośrednio w realizację kierunku działania Tworzenie warunków wzmacniania tożsamości i uczestnictwa w kulturze na poziomie lokalnym, regionalnym i krajowym. Zwiększenie dostępu do wysokiej jakości nowej oferty kulturalnej i uatrakcyjnienie sposobu odbioru sztuki wpłynie pozytywnie na kształtowanie kompetencji kulturowych odbiorców i zwiększenie świadomości społecznej w zakresie znaczenia kultury w życiu społecznym. Ponadto realizacja projektu jest spójna z działaniem Ochrona dziedzictwa kulturowego i przyrodniczego oraz krajobrazu. Projekt przewiduje działania zakładające lepszą ochronę dziedzictwa kulturowego, jakim jest zarówno obraz Bitwa pod Racławicami jak i sam obiekt Panoramy Racławickiej, gdzie płótno jest eksponowane i który jest obiektem zabytkowym. Ponadto, projekt realizuje także priorytet gdyż założeniem inwestycji jest rozwój infrastruktury w celu osiągnięcia odpowiednich warunków ekspozycyjnych oraz przywrócenie obiektowi wyglądu właściwego randze, jaką ma on w świadomości społecznej. Modernizacja infrastruktury technicznej i rozwinięcie dzięki temu sposobu oferty kulturalnej i edukacyjnej dostosowanej do potrzeb szerszego grona odbiorców. Projekt przyczyni się bezpośrednio do osiągnięcia wskaźnika kluczowego SRKS Odsetek Polaków uczestniczących w wybranych obszarach kultury (literatura, kino, teatr, koncert, wystawa). Projekt zakłada bowiem zwiększenie dostępu do instytucji kultury, dzięki wdrożeniu nowej oferty kulturalnej i uatrakcyjnieniu sposobu odbioru wybitnego dzieła Styki i Kossaka dla wszystkich grup odbiorców, w tym osób niepełnosprawnych oraz dzieci Strategia UE dla Rozwoju Morza Bałtyckiego Strategia UE dla regionu Morza Bałtyckiego opisana jest w trzech dokumentach: (1) komunikacie Komisji Europejskiej do Rady i Parlamentu Europejskiego, (2) związanym z nim planie działania, który uzupełnia komunikat i został przedstawiony Radzie i Parlamentowi Europejskiemu w tym samym czasie oraz (3) dokumencie roboczym służb Komisji Europejskiej, w którym przedstawiono kontekst, podejście i treść strategii. W planie działania omówiono zagadnienia priorytetowe odpowiadające głównym obszarom, w których strategia UE dla regionu Morza Bałtyckiego może przyczynić się do wprowadzenia ulepszeń (poprzez rozwiązywanie głównych problemów lub wykorzystywanie głównych szans). Plan Działania opiera się na trzech głównych celach: Ocalenie 86

87 morza (Save the Sea), Rozwój połączeń w regionie (Connect the Regio) oraz Zwiększenie dobrobytu (Increase Prosperity). Ochrona i promowanie dziedzictwa kulturowego w sposób znaczący przyczyni się do wzmocnienia potencjału kulturowego kraju oraz będzie posiadać istotne znaczenie dla zachowania wspólnego dziedzictwa w wymiarze makroregionalnym i europejskim. Tym samym działania mające na celu zachowanie dziedzictwa kulturowego przyczyniają się do budowy wspólnej przestrzeni kultury i tożsamości na obszarze Morza Bałtyckiego. Celem cząstkowym dla celu głównego - zwiększenie dobrobytu - jest poprawa konkurencyjności regionu Morza Bałtyckiego na rynku globalnym. Natomiast zagadnieniem priorytetowym wskazanym w planie działania jest utrzymanie i zwiększenie atrakcyjności regionu Morza Bałtyckiego, zwłaszcza dzięki edukacji, młodzieży, turystyce, kulturze i zdrowiu. Zatem działanie w zakresie realizowanego projektu będzie przyczyniać się do osiągania celów dotyczących rozwoju i promowania wspólnej kultury i tożsamości w makroregionie Morza Bałtyckiego. Działania w tym obszarze priorytetowym dotyczą również przyciągania turystów, przedsiębiorców, inwestorów, naukowców, itp. do regionu Morza Bałtyckiego, zwiększając tym samym jego kapitał ludzki, fizyczny i finansowy. Projekt jak wykazano w innych częściach niniejszego dokumentu przyczyni się do przyciągnięcia turystów oraz do rozwoju gospodarczego m.in. poprzez wpływ na decyzje inwestycyjne przedsiębiorców. Dokument wskazuje, że strategiczne inwestycje w kulturę oraz w kulturalne i kreatywne sektory przemysłu, są kluczowym czynnikiem rozwoju dynamicznego i kreatywnego społeczeństwa w Unii Europejskiej oraz realizacji celów lizbońskich. Projekt Muzeum Narodowego we Wrocławiu realizuje działania priorytetowe, czym samym wpisuje się w cele i założenia dokumentu. Działania zaplanowane w projekcie pozwolą na zwiększenie atrakcyjności kulturowej Muzeum, podniesienia standardów prowadzonych działań, przez co wpłyną na atrakcyjność regionu i całego makroregionu tym samym wpisując się w cele Strategii UE dla Regionu Morza Bałtyckiego. Realizacja projektu przyczyni się bezpośrednio do wzmocnienia kapitału społecznego oraz kompetencji kulturowych społeczności regionu. Ponadto stymulować będzie rozwój sektora kreatywnego w województwie, co pozwoli na wzmocnienie oddziaływania kultury na sferę ekonomiczną regionu. Projekt przyczynia się do osiągnięcia wskaźników dla obszaru priorytetowego Culture; wpływać będzie bowiem na zwiększenie PKB i zatrudnienia w krajach Morza Bałtyckiego, poprzez stymulowanie rozwoju CCC (przemysł kultury i twórczości) i zwiększenie procentowego wpływu tego sektora na wzrost PKB. Ponadto dzięki rozwojowi potencjału kultury w regionie oraz sposobów spędzania czasu wolnego projekt przyczyni się do zwiększenia liczby przedsiębiorstw w sektorze kultury i twórczości BSR. Podsumowując projekt przyczynia się do osiągnięcia wskaźników: 87

88 Objective Indicator Baseline Target/deadline Data sources Promotion of BSR cultural and creative industries (CCI). Percentage of CCI sectors of BSR countries GDP and employment rate. To be aggregated from national and Eurostat figures. Positive influence on the GDP percentage and employment rate of the BSR CCI sectors. National statistics and Eurostat. Promoting creative entrepreneurship within the BSR. Number of enterprises in the BSR cultural and creative sectors. To be aggregated from national figures. Positive influence on the number of enterprises in the BSR cultural and creative sectors. National statistics. Tabela 10. Wskaźniki dla obszaru priorytetowego Culture wymienione w Planie działania dotyczącym Strategii UE dla Regionu Morza Bałtyckiego [źródło: Strategii UE dla Regionu Morza Bałtyckiego, EUROPA Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu Strategia Europa 2020 obejmuje trzy wzajemnie ze sobą powiązane priorytety: rozwój inteligentny: rozwój gospodarki opartej na wiedzy i innowacji; rozwój zrównoważony: wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej; rozwój sprzyjający włączeniu społecznemu: wspieranie gospodarki o wysokim poziomie zatrudnienia, zapewniającej spójność społeczną i terytorialną. W dokumencie przedstawiono siedem projektów przewodnich, które umożliwią postępy w ramach każdego z priorytetów tematycznych: Unia innowacji; Młodzież w drodze; Europejska agenda cyfrowa; Europa efektywnie korzystająca z zasobów; Polityka przemysłowa w erze globalizacji; Program na rzecz nowych umiejętności i zatrudnienia; Europejski program walki z ubóstwem. Projekt realizowany przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu wpisuje się w priorytet rozwój zrównoważony. Dziedzictwo kulturowe, jako wykorzystanie przeszłości dla współczesnych celów jest zasobem posiadającym wymiar ekonomiczny. Rosnący popyt na dziedzictwo jest przede wszystkim konsekwencją globalizacji i ogromnego wzrostu znaczenia gospodarczego turystyki. Dziedzictwo kulturowe nie jest przy tym dziś tylko produktem stanowiącym podstawę działalności przemysłów czasu wolnego. Jego rosnące znaczenie, jako czynnika rozwoju dostrzegalne jest przede wszystkim na poziomie lokalnym. Realizacja projektu, dotyczącego wzmocnienia potencjału instytucji kultury oraz jej oferty wpłynie pozytywnie na aspekt rozwoju zrównoważonego, wpierać będzie sferę społeczną, wpływając na podnoszenie kompetencji kulturowych społeczeństwa oraz sferę ekonomiczną, generując rozwój przemysłu kulturowego, w tym sektora kreatywnego. Ponadto, projekt wpisuje się w priorytet rozwój, sprzyjający włączeniu społecznemu, gdyż jednym z celów działania jest zwiększenie 88

89 udziału społeczeństwa w kulturze, w tym osób niepełnosprawnych i wykluczonych, a ponadto w wyniku projektu zwiększy się zatrudnienie osób w instytucji kulturalnej. Założenia projektu są spójne z inicjatywą Młodzież w drodze. Celem jest poprawa wyników i podniesienie atrakcyjności europejskiego szkolnictwa wyższego na arenie międzynarodowej oraz podniesienie jakości wszystkich poziomów kształcenia i szkolenia w UE, łącząc doskonałość z ideą sprawiedliwości, poprzez wspieranie mobilności studentów i stażystów oraz poprawę sytuacji młodzieży na rynku pracy. Dzięki rozwojowi instytucji kultury młodzież z Wrocławia otrzyma szanse podniesienia kompetencji kulturalnych, co kreować będzie również postawy kreatywne oraz innowacyjne. Projekt Muzeum Narodowego we Wrocławiu jest spójny z założeniami priorytetu Polityka przemysłowa w erze globalizacji. Kryzys gospodarczy wpłynął negatywnie na przemysł w tym na sektor MŚP. Wszystkie sektory stoją teraz w obliczu problemów związanych z globalizacją i przystosowaniem procesów produkcji i produktów do wymogów niskoemisyjnej gospodarki. Skutki tych problemów będą różne dla różnych sektorów; niektóre będą być może musiały określić się na nowo, jednak przed innymi mogą otworzyć się nowe możliwości. W ramach działań wspierane będą działania zwiększające konkurencyjność europejskiej turystyki. Projekt ma na celu zwiększenie potencjału turystycznego regionu, które nastąpi dzięki wzmocnieniu ważnej instytucji kultury. Ponadto, projekt wpisuje się w priorytet Europejskiego programu walki z ubóstwem. Istotne z perspektywy tego priorytetu jest, aby korzyści płynące ze wzrostu gospodarczego były powszechnie dostępne dla wszystkich, w tym osób wykluczonych. Po realizacji projektu możliwe będzie zapewnienie większego dostępu instytucji osobom niepełnosprawnym, które często stają się grupą wykluczoną społecznie poprzez niedostosowanie miejsc kultury pod ich potrzeby. Dzięki realizacji projektu w Panoramie Racławickiej będzie możliwy rozwój działań kulturalnych i edukacyjnych, skierowanych także do młodzieży ze środowisk defaworyzowanych. Dzięki temu instytucja stanie się dostępna, przełamującą bariery i otwierającą się na wszystkie grupy odbiorców Strategia Rozwoju Polski Zachodniej 2020 Projekt jest zgodny ze strategią ponadregionalną - Strategia Rozwoju Polski Zachodniej Dokument nawiązuje do licznych walorów kulturowych regionu zachodniego kraju, które stanowią pokaźny, lecz nie w pełni wykorzystany potencjał rozwojowy. Ponadto o dużym potencjale turystycznym Polski Zachodniej, w tym województwa dolnośląskiego świadczy różnorodne i bogate dziedzictwo kulturowe, które stanowi jedno z głównych zapleczy wypoczynku w Polsce i koncentruje 38% miejsc noclegowych w kraju. Do celów, których podejmuje się realizację w ramach Strategii Rozwoju Polski Zachodniej 2020 można zaliczyć pełniejsze wykorzystanie walorów przyrodniczych i kulturowych makroregionu do rozwoju turystyki. Projekt, będący przedmiotem Studium Wykonalności przyczynia się do pełniejszego wykorzystania obiektów kulturowych regionu poprzez modernizację zespołu budynków Panoramy Racławickiej, co przyczyni się do szerszego wykorzystania infrastruktury budynku do celów kulturalnych, wystawienniczych i edukacyjnych. Projekty komplementarne opisane poniżej zdecydowanie przyczyniają się do realizacji celu Strategii. Turystyczny potencjał Polski Zachodniej, obejmujący wspólny potencjał dziedzictwa kulturowego stanowi istotne zaplecze dla współpracy województw. Dzięki rozwojowi obiektów ciekawych turystycznie i kulturowo w części dolnośląskiej, korzystnie wpływa to na wzmocnienie wartości walorów kulturowych całego regionu. 89

90 Rewaloryzacja i modernizacja zespołu pałacowo-parkowego w Rogalinie oddział Muzeum Narodowego w Poznaniu, projekt o wartości ,67 PLN został zrealizowany w ramach Programu Infrastruktura i Środowisko. Założeniem projektu była rewaloryzacja zabytkowych budynków i odtworzenie historycznych wnętrz zespołu pałacowo-parkowego w Rogalinie, a także modernizacja infrastruktury oraz podjęcie działań dążących do utworzenia nowoczesnej placówki muzealnej przyjaznej możliwie najszerszemu gronie odbiorców. Oba projekty Muzeum Narodowego we Wrocławiu i Muzeum Narodowego w Poznaniu dążą do realizacji tych samych celów, spełniając podobne założenia. Projekty dążą do modernizacji w celu utworzenia nowoczesnych, multimedialnych systemów wystawienniczych w przestrzeni muzealnej, kierując ofertę do różnych odbiorców. Dzięki temu projekty te wpływają na rozwój kulturalnych i turystyczny regionów należących do Polski Zachodniej. Muzeum Narodowe w Szczecinie Muzeum Tradycji Regionalnych to projekt zrealizowany przez Muzeum Narodowe w Szczecinie o wartości ok PLN w ramach Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Zachodniopomorskiego. Celem realizacji projektu była przebudowa i modernizacja części pomieszczeń zabytkowego budynku Muzeum Narodowego w Szczecinie. W efekcie realizacji inwestycji m.in. zmodernizowano sale wystawowe, odrestaurowano klatki schodowe i ciągi komunikacyjne, zaadaptowano poddasze na potrzeby magazynowe, zadaszono i odrestaurowano dziedziniec, udostępniono teren dziedzińca, jako lapidarium oraz przestrzeni ożywionej działalności kulturalno-edukacyjno-rozrywkowej, udostępniono do zwiedzania 3 stałe wystawy numizmatyczne i sfragistyczne, umożliwiono wykonanie wystawy archeologicznej. Projekt Muzeum Narodowego we Wrocławiu oraz Muzeum Narodowego w Szczecinie podejmują działania dążące do udostępnienia zasobów i uatrakcyjnienia odbioru prezentowanych treści i historii. Oba projekty mają ponadto na celu zachowanie dziedzictwa kulturowego poszerzenie oferty wystawienniczej. Działania te wpływają bezpośrednio na rozwój turystyki i życia kulturowego miast, co niesie za sobą rozwój województw i całej Polski Zachodniej Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska Trzecia fala nowoczesności Celem niniejszej Strategii jest wytyczenie podstawowych kierunków, a także analiza i charakterystyka założeń koniecznych dla rozwoju Polski w głównych obszarach na tle Unii Europejskiej oraz procesów gospodarczych zachodzących w świecie. Strategia formułuje wyzwania i przekłada je na propozycję narzędzi i działań w ramach strategicznej interwencji polityki publicznej. Kluczowym celem Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju jest poprawa jakości życia Polaków. Dokument wskazuje również, że osiągnięcie celu głównego będzie możliwe dzięki realizacji celów szczegółowych, którym m.in. jest wzrost społecznego kapitału rozwoju. Aby osiągnąć cel szczegółowy konieczne jest zwiększenie obecności kultury w życiu codziennym społeczeństwa poprzez zwiększenie dostępności zasobów kultury i kształcenie nawyków kulturowych. Wnioskowany projekt zdecydowanie przyczynia się do realizacji założeń Strategii w zakresie kultury. Ciągły rozwój oraz urozmaicanie form uczestnictwa w życiu kulturalnym, które zostaną osiągnięte dzięki projektowi przyczyniają się do realizacji celów szczegółowych i celu głównego Długookresowej Strategii Rozwoju Kraju. Udostępnienie nowych form spędzania wolnego czasu w atrakcyjnej, nowoczesnej formie przyczyni się do aktywnego uczestnictwa w życiu kulturalnym. Dodatkowo projekt skupi się na kształceniu nawyków kulturowych społeczności poprzez szeroko rozwiniętą ofertę edukacyjną. 90

91 Narodowa Strategia Rozwoju Kultury (NSRK) wraz z Uzupełnieniem (przyjętym w 2005 roku i obowiązującym do roku 2020 Strategicznym celem wskazanym w Narodowej Strategii Rozwoju Kultury (NSRK) wraz z Uzupełnieniem (przyjętym w 2005 roku i obowiązującym do roku 2020) jest zrównoważenie rozwoju kultury w regionach. Strategia wyznacza również cele cząstkowe, którymi są m. in.: zmniejszenie dysproporcji regionalnych w rozwoju i dostępie do kultury, zachowanie dziedzictwa kulturalnego i aktywna ochrona zabytków, modernizacja i rozbudowa infrastruktury kultury, wzrost uczestnictwa w kulturze, efektywna promocja twórczości, wprowadzenie nowych innowacyjnych rozwiązań w systemie organizacji działalności kulturalnej i w systemie upowszechniania kultury, rozwój przemysłów kultury (kinematografia, media, design, wydawnictwa, fonografia). Celem głównym projektu Muzeum Narodowego we Wrocławiu w oddziale Panorama Racławicka jest zwiększenie potencjału kulturowego i turystycznego regionu poprzez szersze udostępnienie dziedzictwa kulturowego. Projekt przyczyni się do zwiększenia dostępu do kultury oraz podniesie atrakcyjność turystyczną regionu, realizując cel główny oraz cele cząstkowe dokumentu NSRK. Implementacja projektu wpłynie na pełne wykorzystanie obiektu poprzez przeprowadzenie koniecznych remontów i prac modernizacyjnych, umożliwiających utrzymanie odpowiednich warunków ekspozycyjnych płótna Styki i Kossaka, a także przywrócenie obiektowi Panoramy Racławickiej wyglądu właściwego randze, jaką ma on w świadomości mieszkańców. Wdrożenie nowej oferty umożliwi dotarcie do różnych grup odbiorców, dzięki czemu Wrocław stanie się obszarem atrakcyjnym kulturalnie i turystycznie na różnych płaszczyznach. Skierowanie oferty do lokalnej społeczności oraz mieszkańców regionu pozwoli na podniesienie kompetencji kulturalnych społeczności regionu oraz podniesienie jakości i oddziaływania oferty Wrocławia i regionu Dolnego Śląska Strategia Rozwoju Kraju 2020 Wnioskowany projekt wpisuje się w Strategię Rozwoju Kraju 2020, której głównym celem jest wzmocnienie i wykorzystanie gospodarczych, społecznych i instytucjonalnych potencjałów, zapewniających szybszy i zrównoważony rozwój kraju i poprawę jakości życia ludności. Założenia dokumentu odnoszące się do obszaru kultury dotyczą promowania uczestnictwa w kulturze oraz kształcenia podstawowych kompetencji kulturowych, a także zapewnienia odpowiednich warunków dla rozwoju podmiotów, działających w sektorze kultury. W strategii zaznaczono, ze kultura odgrywa niezwykle ważną rolę w walce z problemami społecznymi, w tym z wykluczeniem społecznym. Ponadto kultura jest ważnym czynnikiem rozwoju kraju. Projekt przyczyni się do promocji uczestnictwa w kulturze poprzez aranżację nowoczesnych ekspozycji, dostosowanych do europejskich i światowych standardów w zakresie technologii. Uzupełnienie w zakresie rozwiązań technicznych wpłynie na powiększenie i uatrakcyjnienie oferty Muzeum Narodowego we Wrocławiu, co generować będzie popyt na działalność muzealną wśród mieszkańców regionu i turystów, także pochodzących z zagranicy. Dzięki realizacji projektu nastąpi wzrost jakości życia ludności, zapewniając im ciekawą i bogatą ofertę kulturalną, z której będzie mógł skorzystać każdy zainteresowany odbiorca. Zgodność z regionalnymi strategiami terytorialnymi 91

92 Kontrakt Terytorialny dla Województwa Dolnośląskiego Zgodnie z ustawą z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r. Nr 84 poz. 712 z późn. zm.) kontrakt terytorialny jest umową określającą cele i przedsięwzięcia priorytetowe, które mają istotne znaczenie dla rozwoju kraju oraz województwa, sposób ich finansowania, koordynacji i realizacji, a także dofinansowanie, opracowywanych przez zarząd województwa, programów służących realizacji umowy partnerstwa w zakresie polityki spójności. Kontrakt terytorialny jest narzędziem, które pozwala na lepszą koordynację działań szczebla rządowego i samorządowego oraz dopasowanie finansowania inwestycji do specyficznych potrzeb mocnych stron każdego regionu. Projekt Modernizacji Zespołu Budynków Panoramy Racławickiej został wpisany do listy przedsięwzięć podstawowych. Zgodnie z postanowieniami Kontraktu zrealizowano dwa pierwsze etapy przedsięwzięcia. W toku renegocjacji zapisów Kontraktu Wnioskodawca aktualizował fiszkę, by doprecyzować zakres etapu III. projektu. Otrzymał stosowną akceptacje Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Projekt realizuje cele wskazane w kontrakcie terytorialnym (art. 5 KT). Dzięki realizacji opisanego w niniejszym Studium Wykonalności zakresu projektu oraz osiągnięciu jego celów możliwe będzie wpisanie się projektu w realizację celu Kontraktu Terytorialnego dla Dolnego Śląska. Projekt pozwoli osiągnąć cel: lepsze wykorzystanie endogenicznego potencjału przyrodniczego i kulturowego województwa. Dzięki poprawieniu efektywności działalności merytorycznej (wystawienniczej, edukacyjnej) w znacznie lepszy sposób możliwe będzie wykorzystanie potencjału wystawienniczego obiektu Panoramy Racławickiej jednego z najważniejszych produktów kulturalnych i turystycznych Dolnego Śląska. Ponadto realizacja projektu pozwoli znacząco uatrakcyjnić sposób prezentacji dzieła Styki i Kossaka, a także poprzez wyznaczenie nowych tematycznych ścieżek oprowadzania zachęcić odwiedzających do powrotu do Panoramy Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020 Wnioskowany projekt jest spójny z założeniami i celami Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020 (SRWD). Dokument ten jest najważniejszym źródłem celów i priorytetów rozwoju województwa dolnośląskiego opracowanego przez samorząd województwa. W niniejszym dokumencie zostało wyznaczonych 8 celów szczegółowych. Realizacja projektu przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu wpisuje się w cel 1: Rozwój gospodarki opartej na wiedzy, makrosferę: Edukacja, Nauka, Kultura, Sport i Informacja, a także priorytetu Kreowanie wizerunku i promowanie Dolnego Śląska, jako regionu z bogatą i różnorodną oferta kulturalną, edukacyjną i akademicką i priorytetu Stworzenie warunków i wzbogacenie oferty uczestnictwa w kulturze. Treść dokumentu wskazuje na konieczność zwiększenie dostępu do instytucji kultury, co przyczyni się do wzrostu świadomości i aktywizacji społeczeństwa Dolnego Śląska. Jednym z kierunków interwencji jest popularyzacja i ułatwienie dostępu do kultury wysokiej w celu rozwijania wrażliwości artystycznej mieszkańców, a także budowanie atrakcyjności i integralności regionu na racjonalnej ofercie wolnego czasu. Strategia wskazuje ponadto na konieczność utrzymania różnorodności kulturowej województwa i utrzymanie pozycji wyróżniającej region w Polsce. Główne kierunki działań Strategii w obrębie kultury to m.in. kreowanie wizerunku i promowanie Dolnego Śląska, jako regionu z bogatą i różnorodną ofertą kulturalną, edukacyjną i akademicką, stworzenie warunków i wzbogacenie oferty uczestnictwa w kulturze, kształtowanie kompetencji do udziału w życiu artystycznym. Natomiast do przedsięwzięć realizowanych w ramach Strategii zalicza się 92

93 upowszechnianie edukacji kulturowej i wsparcie oferty rekreacyjnej, wsparcie modernizacji i uzupełnienie materialnej infrastruktury kultury, wsparcie inicjatyw skierowanych na aktywizację kulturalną mieszkańców, szczególnie dzieci i młodzieży i wypracowanie systemu wyrównywania szans na uczestnictwo w sferze kultury, wsparcie przedsięwzięć kulturalnych skierowanych na promocję regionu oraz wsparcie działań mających na celu upowszechnianie i zachowanie dziedzictwa kulturowego i jego efektywne wykorzystanie. Projekt Muzeum Narodowego we Wrocławiu stawia, jako cel rozszerzenie usług kulturalnych i stałe podnoszenie ich poziomu, w tym działań edukacyjnych. Założenie to wpisuje się w Strategię Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020, gdyż jest zgodne z jej podstawowymi celami i założeniami. Realizacja projektu przyczyni się do zwiększenia dostępu do zasobów kulturalnych dzięki podniesieniu jakości świadczonych usług kulturalnych i przyciągnięciu większej liczby odbiorców do instytucji. Dodatkowo projekt przyczyni się do wzrostu popularności i atrakcyjności regionu pod względem kulturalnym dzięki poszerzeniu i wzbogaceniu oferty. Instytucja będzie ponadto realizowała cel ochrony dziedzictwa kulturalnego i upowszechniania jego zasobów. Dzięki projektowi Wrocław i region Dolnego Śląska będzie wyróżniał się różnorodną i bogatą ofertą kulturalną, zwiększając atrakcyjność turystyczną i kulturową regionu Strategia Rozwoju Dolnośląskiego Klastra Turystyki do roku 2020 Strategia Rozwoju Dolnośląskiego Klastra Turystyki do roku 2020r. stanowi ważny dokument o charakterze regionalnym ze względu na jego zakres i charakter. Strategia wskazuje, że województwo dolnośląskie w przyszłości będzie stanowić region atrakcyjny pod względem turystycznym, kulturowym i środowiskowym dla lokalnej społeczności, ale również dla turystów. Kierunkiem rozwoju jest promowanie działań w obrębie kultury oraz wspieranie podmiotów ją tworzących. Dodatkowo Strategia kładzie nacisk na wsparcie instytucji zajmujących się organizacją wydarzeń kulturalnych i inwestycjami w infrastrukturę kulturalną, co z kolei przyczyni się do rozwoju lokalnej kultury w powiązaniu z rozwojem turystyki. Wnioskowany projekt Muzeum Narodowego we Wrocławiu przyczyni się do realizacji głównych założeń Strategii. Poprzez zwiększenie dostępu do zasobów kulturalnych, podniesieniu jakości świadczonych usług kulturalnych, instytucja przyciągnie większą ilość odbiorców, zarówno lokalnych jak i ponadregionalnych, a także turystów międzynarodowych. Dzięki rozbudowaniu oferty kulturalnej i edukacyjnej możliwy będzie rozwój turystyki regionu i zwiększenie jego atrakcyjności. Efekty zwiększą popularność Wrocławia, jako miejsca turystycznego, zarówno w aspekcie kulturalnym jak i w innych wymiarach. Inwestycja przyczyni się również do wzrostu aktywności mieszkańców regionu w życiu kulturalnym Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Wrocławskiego Obszaru Funkcjonalnego Muzeum Narodowe we Wrocławiu prowadzi swoją działalność na obszarze Wrocławskiego Obszaru Funkcjonalnego. Od początku powstania instytucja ta świadczy usługi kulturalne na wysokim poziomie i dąży do ciągłego rozwoju. Od początku powstania Muzeum Miejskie prężnie działa i stale się rozwija, rozszerzając swoją działalność, chcąc jak najpełniej zaspokajać potrzeby odbiorców, zapewniając im szeroki dostęp do bogatej oferty kulturalnej i edukacyjnej. Dzięki temu wpływa na atrakcyjność kulturową regionu. Swoim zakresem oddziaływania Muzeum obejmuje przede wszystkim miasto Wrocław, przyciągając jednak liczne grono odbiorców z całego województwa a także turystów z Polski. 93

94 Realizacja niniejszego projektu ma m.in. za zadanie zwiększenie oferty kulturalnej Muzeum Narodowego we Wrocławiu poprzez realizację planów modernizacji zespołu budynków Panoramy Racławickiej. Dzięki temu możliwe stanie się poszerzenie kręgu odbiorców oraz zasięgu oddziaływania działalności instytucji. W Strategii Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Wrocławskiego Obszaru Funkcjonalnego zaznacza się, iż Wrocław jest miejscem bogatym pod względem kulturowym, a ochrona obiektów kulturowych jest niezwykle ważna ze względu na ich rolę w życiu mieszkańców, a także potencjalne zwiększenie walorów turystycznych regionu. Wskazano ponadto ograniczenia i słabe strony Wrocławskiego Obszaru Funkcjonowania pod względem kultury. Na danym terenie istnieje niewystarczająca liczba infrastruktury społecznej, która umożliwiłaby integrację kulturalną, społeczną i edukacyjną. W strategii podkreślono, że bardzo ważną kwestią jest rozwijanie i podnoszenie jakości funkcjonowania instytucji kultury. Niniejszy projekt ma na celu zwiększenie dostępu do kultury wysokiej, zwiększenie potencjału kulturalnego i turystycznego regionu, co będzie także stanowić bodziec do rozwoju społecznogospodarczego. Im więcej wydarzeń kulturalnych będzie organizowanych na terenie danego obszaru tym bardziej zwiększy się rozpoznawalność Wrocławia, jako miasta tętniącego życiem kulturalnym. Realizacja projektu Muzeum Narodowego we Wrocławiu jest zgodna z celem nadrzędnym Strategii - osiągnięciem wysokiej jakości życia społeczności Wrocławskiego Obszaru Funkcjonalnego poprzez integrację jego przestrzeni w spójny organizm społeczno-gospodarczy. Ponadto cele niniejszego projektu są spójne z Celem 3. Zintegrowanie społeczne WrOF, Priorytetem 3.1. Poprawa jakości życia mieszkańców i spójność społeczna na terenie WrOF, Działaniem Zwiększenie konkurencyjności WrOF jako miejsca zamieszkania, pracy i wypoczynku. Strategia podkreśla, iż dziedzictwo kulturowe silnie oddziałuje na jakość życia, poziom zaufania społecznego i umiejętności współpracy, generowanie aktywności ekonomicznej, a inwestycje na rzecz ochrony, promocji i rozwoju dziedzictwa kulturowego przyniosą trwałe efekty społeczno gospodarcze. Dokument podkreśla, że należy wspierać inwestycje w zintegrowaną sieć instytucji kultury i obiektów zabytkowych oraz wsparcie i rozwój centrów informacji kulturalnej. Projekt jest również spójny z Działaniem Zmniejszanie bezrobocia i zwiększanie zatrudnienia na terenie WrOF. Realizacja projektu pozwoli na utworzenie 3 nowych stanowisk pracy, wpływając na zmniejszenie bezrobocia na terenie WrOF. W kontekście kulturalnym efekty realizacji projektu doprowadzą do podniesienia poziomu i jakości życia lokalnej społeczności, a przez to wzmocnią atrakcyjność Wrocławskiego Obszaru Funkcjonalnego względem innych obszarów województwa dolnośląskiego. Wpływ projektu na realizację Strategii ZIT Projekt wpłynie na zminimalizowanie wiodącego problemu zidentyfikowanego w Strategii ZIT WrOF, czyli zapotrzebowanie na działania mające na celu ochronę i rozwój dziedzictwa kulturowego obszaru WrOF, ze szczególnym uwzględnieniem inwestycji w zintegrowaną sieć instytucji kultury i obiektów zabytkowych. Projekt przyczyni się do wzrostu jakości funkcjonowania Panoramy Racławickiej, zapewniając komfort w uczestniczeniu w organizowanych działaniach kulturalnych. Zaplanowane działania w ramach projektu wpłyną na pełniejsze wykorzystanie przestrzeni wystawienniczej, a także umożliwią organizację przedsięwzięć kulturalnych i edukacyjnych na wysokim, nowoczesnym poziomie. Udostępnienie rozszerzonej oferty Muzeum Narodowego we Wrocławiu przyczyni się do zwiększenia dostępu szerszego grona odbiorców do jego atrakcyjnej oferty. Podjęte działania przez wpłyną na rozwój kulturalny i turystyczny całego Obszaru ZIT WrOF, a także całego Dolnego Śląska. Projekt integrować będzie sferę kulturalna społeczną i edukacyjną. Poprzez organizację zajęć edukacyjnych, warsztatów, wystaw, odwiedzający będą mieli możliwość 94

95 poznać historię bitwy pod Racławicami, losy dzieła Styki i Kossaka oraz bliżej poznać postać Tadeusza Kościuszki. Zaplanowane działania wpłyną na pełniejsze wykorzystanie potencjału przestrzeni Panoramy Racławickiej i wszystkich wchodzących w jej skład budynków, a także umożliwią organizację większej ilości przedsięwzięć kulturalnych i edukacyjnych na wysokim poziomie dążącym do osiągnięcia standardów europejskich. Udostępnienie rozszerzonej oferty Muzeum przyczyni się do zwiększenia dostępu szerszego grona odbiorców do atrakcyjnej oferty, zarówno w wymiarze lokalnym jak i ponadregionalnym. Podjęte działania wpłyną na rozwój kulturalny i turystyczny całego Obszaru ZIT WrOF, a także Dolnego Śląska. Projekt integrować będzie sferę kulturalną, społeczną i edukacyjną. Poprzez rozszerzenie oferty edukacyjnej widzowie będą mieli możliwość poznać zakres różnorodnej tematyki poruszanej poprzez organizowane wydarzenia m.in. szeroko pojętego aspektu społecznego powiązanego z kulturą. Projekt przyczynia się do zminimalizowania problemu dodatkowego wskazanego w Strategii ZIT WrOF. Jednym z problemów zdiagnozowanych w dokumencie jest narastający problem wejścia na rynek pracy dla całego obszaru funkcjonalnego oraz problem długotrwałego bezrobocia. W wyniku realizacji projektu powstaną trzy nowe stanowiska pracy, co w sposób bezpośredni przyczyni się do zmniejszenia bezrobocia oraz ułatwi wejście na rynek pracy osobom bezrobotnym. Problemem, na który odpowiada projekt Muzeum Narodowego we Wrocławiu jest również zapewnienie równego dostępu do dobrej jakości edukacji na każdym poziomie nauczania. Spektrum działań w tym zakresie powinno m.in. obejmować: zapewnienie dodatkowych zajęć edukacyjnych dla dzieci w wieku przedszkolnym i szkolnym, rozwijanie kompetencji kluczowych uczniów i dzieci przedszkolnych. Muzeum swoją działalność będzie rozwijać na wielu obszarach, jednym z nim jest rozszerzenie oferty edukacyjnej dla różnych grup odbiorców (dzieci i młodzież szkolna we wszystkich grupach wiekowych). Skala oddziaływania projektu W wyniku realizacji projektu rozszerzona zostanie oferta kulturalna dostosowana do potrzeb zwiedzających. Dzięki wysokim standardom świadczonych usług kulturalnych przewiduje się wzrost odwiedzających z całego województwa dolnośląskiego jak i innych regionów Polski oraz turystów zagranicznych. Realizacja projektu wpłynie na zachowanie trwałego efektu społeczno-gospodarczego. Działania podejmowane w ramach projektu, dążące do zwiększenia dostępu do zasobów kulturowych regionu, jak i podniesienie potencjału kulturowego i turystycznego regionu przyczynią się do pozytywnego wpływu na jakość życia poprzez rozwój lokalny, oparty na turystyce. Oddziaływanie efektów projektu na standard i jakość życia mieszkańców, rozwój Obszaru i jego wizerunek uaktywni szereg przemian o charakterze społecznym, kulturowym czy gospodarczym. Efektywne wykorzystanie potencjału wewnętrznego sprzyjać będzie wzrostowi gospodarczemu tworząc coraz bardziej konkurencyjny region na tle Polski. Podsumowując, projekt, będący przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności wpłynie pozytywnie na eliminacje problemów wskazanych w Strategii ZIT WrOF. Wdrożenie projektu przyczyni się w znaczący sposób do zachowania dziedzictwa kulturowego, integracji kulturalnej, społecznej oraz edukacyjnej, przez co wzrośnie jakość życia mieszkańców Obszaru. Rozszerzona w ramach projektu oferta Panoramy Racławickiej będzie atrakcyjniejsza i dostępna dla szerszego grona odbiorców, co przyczyni się do rozwoju kulturalnego i turystycznego Obszaru ZIT WrOF. 95

96 Wrocław w perspektywie 2020 Plus Projekt, będący przedmiotem Studium Wykonalności jest zgodny z założeniami i celami Strategii Wrocław w perspektywie 2020 plus. W dokumencie podkreśla się, iż Wrocław jest miastem o bogatym zapleczu kulturalnym, posiadającym muzea, filharmonię, galerie, operę, teatry, wydawnictwa i wiele innych instytucji działających w obszarze i na rzecz kultury. Ponadto na terenie Wrocławia działają wybitne osobowości artystyczne, a codzienne życie mieszkańców urozmaicane i uatrakcyjniane jest dzięki organizacji wielu wydarzeń artystycznych. Kierunkami działań w sferze kultury, które określa Strategia są; nieodzowność kultury w procesach kształtowania wrocławskiej tożsamości i kreowania wizerunku miasta, codzienna obecność sztuki, kształtowanie gustów, stała podaż spektakli i koncertów z kanonu kulturowego, nasycenie sztuką wizualną przestrzeni publicznej miasta, organizowanie wielkich imprez artystycznych potwierdzających klasę i splendor miasta. udział w cyklicznych przedsięwzięciach międzynarodowych i inicjatywy własne, otwarcie na różnorodność, bez kompromisów w kwestii jakości. Kultura wysoka, średnia i popkultura- byle dobra, przeciwdziałanie kryzysowi uczestnictwa w kulturze, gdzie podglądanie zdecydowanie wyparło partycypację, praca przy objaśnianiu kanonu kulturowego. Szkoły otwarte dla artystów, a instytucje artystyczne dla uczniów. Dedykowane koncerty, spektakle, wystawy i warsztaty, dystans kulturowy wobec wrzasku marketingowego. Atrakcyjność skandynawskich wzorców powściągliwości. Miejsce dla zdziwienia, namysłu refleksji, całościowa piecza nad kulturą we Wrocławiu. Obecna struktura własności instytucji kulturalnych nie może przesądzać myślenia o życiu kulturalnym miasta, dbałość o inicjację kulturalną wchodzących w życie pokoleń. Niniejszy projekt przyczyni się do realizacji założeń Strategii Wrocław w perspektywie 2020 plus. Dzięki realizacji projektu modernizacji zespołu budynków Panoramy Racławickiej (remont, modernizacja wraz z elementami aranżacji), zwiększy się liczba organizowanych przedsięwzięć kulturalnych, możliwe będzie zaangażowanie większej ilości osób w życie kulturalne miasta, wliczając w to osoby zagrożone wykluczeniem społecznym, a także osoby różnych pokoleń. Nastąpi poszerzenie oferty kulturalnej i edukacyjnej. Misja edukacyjna Muzeum Narodowego we Wrocławiu szczególnie wpisuje się w priorytety Strategii lokalnej, dbając o rzetelną i atrakcyjną w odbiorze edukację kulturalną, a co za tym idzie, rozszerzanie świadomości kulturalnej i motywowanie do ekspresji w tym obszarze. Realizacja Projektu zwiększy dostęp do zasobów kulturalnych (poprzez upowszechnianie i zachowywanie dziedzictwa kulturowego) dla wszystkich osób zainteresowanych, umożliwi aktywne uczestnictwo w kulturze, a poprzez wysokie standardy będzie zachęcać odbiorców do włączania się w aktywne kształtowanie wizerunku kultury we Wrocławiu Lokalny program rewitalizacji na lata Projekt nie jest realizowany na obszarze wyznaczonym przez Miasto Wrocław w lokalnym programie rewitalizacji na lata

97 Strategia rozwoju Muzeum Narodowego we Wrocławiu na lata Muzeum Narodowe we Wrocławiu w strategii rozpisanej na lata zaznacza główne kierunki planowanego rozwoju i cele do osiągnięcia w kolejnych latach działalności. Z perspektywy realizacji projektu będącego przedmiotem niniejszego studium jest to ważne, aby wpisywał się on w strategię instytucji i realizował jej cele główne i pośrednie. Celem Muzeum Narodowego jest utrzymanie wysokiego poziomu wystawienniczego, kolekcjonerskiego, edukacyjnego i merytorycznego i stopniowe przekształcanie go w nowoczesną instytucję muzealną, której funkcjonowanie i wizerunek będą zgodne ze światowymi standardami muzealniczymi XXI wieku. Realizacja projektu, będącego przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności niewątpliwie jest zgodna z założeniami powyższego celu. Dzięki pracom modernizacyjnym zespołu budynków Panoramy Racławickiej i dążeniu do pełnego wykorzystania jej potencjału, Muzeum Narodowe we Wrocławiu oraz jego oddział mają szansę stać się miejscem otwartym, atrakcyjnym dla odbiorców i spełniającym najwyższe europejskie standardy wystawiennicze. Ważne dla instytucji jest także wzmocnienie pozycji Muzeum Narodowego we Wrocławiu i na Dolnym Śląsku poprzez wykreowanie jego roli inicjatora i koordynatora ważnych przedsięwzięć muzealnych w skali miasta, regionu i Polski, a ponadto intensyfikacja współpracy z placówkami muzealnymi miasta i regionu. Po wdrożeniu projektu będzie możliwa organizacja istotnych dla rozpowszechniania dziedzictwa kulturowego przedsięwzięć kulturalnych i edukacyjnych. Ponadto, nowoczesna, oparta na multimediach i indywidualnym odbiorze forma przedstawienia dzieła Kossaka i Styki oraz wystaw zorganizowanych w Małej Rotundzie będzie atrakcyjna dla odbiorców i dzięki temu będzie przyciągać odwiedzających z kraju i zagranicy. Niezwykle ważnym aspektem w strategii instytucji są odbiorcy. Jednym z celów przedstawionych w dokumencie jest otwarcie się Muzeum na odbiorcę młodego: dzieci i młodzież w wieku szkolnym. Muzeum kładzie wyjątkowy nacisk na wprowadzanie innowacyjnych modeli programów edukacyjnych, dbanie o wizerunek i zabieganie o odbiorców stałych i nowo pozyskanych. Celem Muzeum Narodowego jest popularyzowanie instytucji muzealnej jako atrakcyjnego sposobu spędzania czasu wolnego. Będzie to możliwe dzięki nowoczesnej polityce marketingowej, a także atrakcyjnej ofercie kulturalnej. Realizacja projektu, będącego przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności niewątpliwie umożliwia realizację powyższych założeń. Poprzez jego wdrożenie możliwe będzie rozszerzanie oferty kulturalnej i edukacyjnej, również dostosowanej do potrzeb odbiorców młodych, nastawionych na odbieranie wrażeń wizualnych poprzez multimedia. Dzięki temu, zwiększać będzie się nie tylko świadomość kulturalna w skali jednostkowej, ale także w skali społecznej - regionu i kraju. Instytucja podkreśla wagę dostępności działań dla osób niepełnosprawnych i wykluczonych. W wyniku realizacji projektu możliwe będzie lepsze dostosowanie obiektu dla potrzeb osób niepełnosprawnych, które będą mogły uczestniczyć w kulturze w taki sam sposób jak każdy inny odbiorca. Czyni to instytucję otwartą i dostępną na potrzeby różnych grup odwiedzających, łamiąc barierę niedostępności i konserwatywnego podejścia wielu instytucji muzealnych Zgodność z politykami i prawem wspólnotowym Polityka konkurencji (pomoc publiczna) Kultura traktowana jest przez Unię Europejską jako jeden z filarów i gwarantów jedności krajów wchodzących w skład Wspólnoty. Jak podkreślono w decyzji Parlamentu Europejskiego i Rady 97

98 508/2000/WE 12 kultura jest sama w sobie wielką wartością dla wszystkich narodów Europy, jest podstawowym elementem integracji europejskiej i przyczynia się do afirmacji i witalności europejskiego modelu społeczeństwa, jak i oddziaływania wspólnoty na arenie międzynarodowej. W wyniku realizacji projektu, którego Beneficjentem będzie Muzeum Narodowe we Wrocławiu, będzie rozwój statutowej działalności tej instytucji tj. działalności kulturalnej. Muzeum Narodowe stanowi jednostkę organizacyjną nie nastawioną na osiąganie zysku, której celem jest gromadzenie i trwała ochrona dóbr naturalnego i kulturalnego dziedzictwa ludzkości o charakterze materialnym i niematerialnym, informowanie o wartościach i treściach gromadzonych zbiorów, upowszechnianie podstawowych wartości historii, nauki i kultury polskiej oraz światowej, kształtowanie wrażliwości poznawczej i estetycznej oraz umożliwianie korzystania ze zgromadzonych zbiorów. Jego działalność prowadzona jest w oparciu o zapisy: Ustawy z dnia 21 listopada 196 r. o muzeach (Dz. U. z 1997 r. Nr 5, poz. 24 ze zm.); Ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jednolity Dz. U. z 2001 r. Nr 13, poz. 123 ze zm.); Umowy z dnia 08 września 2005 r. w sprawie prowadzenia jako wspólnej instytucji kultury - Muzeum Narodowego; Statutu Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Realizacja przedmiotowej inwestycji służyć ma realizacji celów kulturalnych, tj. zwiększenia dostępu społeczeństwa do kultury, prezentowania i promowania dorobku historycznego oraz kulturalnego jak również organizowania wydarzeń oraz działań edukacyjnych z zakresu kultury. Zatem realizacja projektu będzie przyczyniała się do powstania dobra publicznego o znaczeniu kulturalnym, do którego dostęp będą miały wszystkie osoby zainteresowane prezentowaną w Panoramie tematyką. Punktem wyjścia w identyfikacji pomocy publicznej w Projekcie jest interpretacja art. 87 ust. 1) TWE: Z zastrzeżeniem innych postanowień przewidzianych w niniejszym Traktacie, wszelka pomoc przyznawana przez Państwo Członkowskie lub przy użyciu zasobów państwowych w jakiejkolwiek formie, która zakłóca lub grozi zakłóceniem konkurencji poprzez sprzyjanie niektórym przedsiębiorstwom lub produkcji niektórych towarów, jest niezgodna ze wspólnym rynkiem w zakresie, w jakim wpływa na wymianę handlową między Państwami Członkowskimi. Trybunał Sprawiedliwości w sprawie Altmark Trans GmbH i Regierungspräsidium Magdeburg przeciwko Nahverkehrsgesellschaft Altmark GmbH 13 wskazał składowe pojęcia pomocy państwa jako: interwencja państwa lub wykorzystanie zasobów państwowych; selektywna korzyść ekonomiczna; zakłócenie lub zagrożenie zakłócenia konkurencji; oraz wpływ na warunki wymiany handlowej między Państwami Członkowskimi. Zgodnie z ustalonym orzecznictwem powyżej wymienione warunki muszą być spełnione łącznie, aby stwierdzić wystąpienie pomocy w rozumieniu art. 87 TWE 14. Jeżeli choć jeden warunek nie jest spełniony, środek nie stanowi pomocy państwa. 12 Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady 508/2000/WE z 14 lutego 2000 r. ustanawiająca program Kultura 2000, (OJ 63/2000). 13 Orzeczenie ETS 2003, I

99 Dla przedmiotowego projektu najbardziej istotnym czynnikiem wpływającym na wystąpienie przesłanek pomocy jest konkurencyjność. Z uwagi na przedmiot projektu nie można jednoznacznie wykluczyć jej występowania. Działalność Muzeum oraz organizowane w Panoramie Racławickiej wydarzenia w tym kulturalne mogą powodować występowanie konkurencji na rynku lokalnym i regionalnym pomiędzy innymi instytucjami w tym komercyjnymi - a dotyczyć może ona zabieganiem o widza czy też organizatora danego wydarzenia kulturalnego lub sponsora takiego wydarzenia. Dodatkowo nie można wykluczyć jednoznacznie oddziaływania oferty kulturalnej Muzeum na rynki zagraniczne. Zgodnie z przeprowadzoną analizą oddziaływania oraz popytu bieżącego i przyszłego w odniesieniu do oferty kulturalnej Beneficjenta można mówić o oddziaływaniu ponadregionalnym w tym na pozostałe kraje. Z uwagi na minimalne ograniczenia językowe lub w odniesieniu do niektórych wydarzeń ich brak powoduje to że oferta Muzeum skierowana jest również na turystykę zagraniczną, tym samym mogącą wpłynąć na wymianę handlową pomiędzy krajami UE. Ostateczna skala przedmiotowego oddziaływania i wpływu na handel jest trudna do określenia i ostatecznego oszacowania. Zatem z uwagi na powyższe określono, iż w przedmiotowym projekcie może wystąpić pomoc publiczna, zatem dalsze analizy przyjęto zgodnie z regulacjami jej udzielania tj. w oparciu o: Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 28 marca sierpnia 2017 r. w sprawie udzielania pomocy na kulturę i ochronę dziedzictwa kulturowego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (Dz.U poz. 1213); Rozporządzeniem Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz. Urz. UE L 187 z ). Projekt spełnia wszystkie kryteria określone w powyżej wskazanych rozporządzeniach umożliwiających udzielenie pomocy publicznej, w tym potraktowanie jej jako zgodnej z rynkiem wewnętrznym w rozumieniu art. 107 ust. 3 Traktatu i wyłączonej z obowiązku zgłoszenia, o którym mowa w art. 108 ust. 3 Traktatu tj.: 1. Podstawowym celem projektu jest zachowanie dziedzictwa kulturowego poprzez zwiększenie potencjału kulturowego i turystycznego regionu. Wsparcie ma być udzielone Muzeum Narodowemu w celu prowadzenia przez niego statutowej działalności kulturalnej, a tym samym cel ten jest m.in. zgodny z celami określonymi w art. 53 rozporządzenia nr 651/2014 uznanymi jako dopuszczanymi i zgodnymi z rynkiem wewnętrznym w rozumieniu art. 107 ust. 3 Traktatu; 2. Koszty inwestycyjne projektu stanowią koszty instytucji kultury i związane są z działaniami kulturalnymi tj. w wyniku których możliwe będzie kontynuowanie statutowych działań Muzeum.; 3. Na Beneficjencie nie ciąży obowiązek zwrotu pomocy publicznej, wynikający z decyzji Komisji Europejskiej uznającej taką pomoc za niezgodną z prawem oraz rynkiem wewnętrznym; 4. Udzielona pomoc będzie przekazana w formie dotacji (tym samym będzie pomocą przejrzystą w rozumieniu Rozporządzenia nr 651/2014); 5. Infrastruktura powstała w wyniku realizacji projektu będzie wykorzystywana dla potrzeb prowadzenia działalności kulturalnej, tym samym nie przewiduje się mniejszego wykorzystania obiektu niż 80% czasu na działalność inną niż kulturalna. 6. W przypadku braku uzyskania wsparcia ze środków UE, Beneficjent nie byłby w stanie finansowo pokryć nakładów inwestycyjnych w przedmiotowym zakresie, co prowadziłoby do braku realizacji projektów w ogóle uniemożliwiając osiągnięcie zakładanych efektów. 14 ETS w sprawie C-142/87, Belgia p. Komisji. 99

100 Ostateczną intensywność pomocy publicznej określono w oparciu o zapisy powyżej wymienionych rozporządzeń oraz o zapisy Regulaminu do konkursu VIII Oś priorytetowa Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko , co szczerzej zostało zaprezentowane i uzasadnione w rozdziale 8. Udzielenie przedmiotowej pomocy z uwagi na wielkość całkowitych kosztów kwalifikowanych tj. 2,3 mln EUR nie wymaga notyfikacji Komisji Europejskiej Udzielanie zamówień publicznych Udzielanie zamówień w ramach realizacji niniejszego projektu odbywa się i odbędzie się zgodnie z regulacjami ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych 15. Implementuje ona założenia dyrektyw unijnych określających zasady funkcjonowania zamówień publicznych w Unii Europejskiej (dyrektywy: 2004/17/WE i 2004/18/WE). W odpowiednim zakresie zachowane zostaną również zasady zawarte w Wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata Wszystkie umowy z wykonawcami zostaną zawarte w formie pisemnej. Realizując postępowania przetargowe zamawiający dba o dochowanie wszelkich obowiązujących procedur wynikających z prawa krajowego i wspólnotowego: Podstawową zasadą prowadzenia postępowań przetargowych przez zamawiającego jest równe traktowanie wykonawców i przejrzystość postępowania, rozumiana jako dostęp wszystkich do jednakowych informacji oraz wyeliminowanie ryzyka pojawienia się uprzywilejowanego traktowania danego podmiotu. W sposób jasny, precyzyjny i eliminujący ryzyko subiektywnej oceny warunków zamówienia wskazanych w ogłoszeniu lub w specyfikacji istotnych warunków zamówienia określa: opis przedmiotu zamówienia, kryteria podmiotowe wykonawców, kryteria oceny oferty. Zastosowane mają zasady równego traktowania wykonawców oraz jawności oznaczającą, że wszyscy potencjalni wykonawcy dzięki odpowiednim publikacjom dysponują takimi samymi informacjami, na podstawie których podejmują decyzje o ubieganiu się o zamówienie. Zamawiający informuje o modyfikacji warunków zamówienia poprzez publikację dodatkowego ogłoszenia oraz przedłużenia minimalnego terminu składania ofert w przypadku modyfikacji warunków zamówienia. W przypadkach dokonania modyfikacji treści warunków zamówienia prowadzącej do zmiany treści ogłoszenia o zamówieniu, przedłużany jest termin składania ofert o czas niezbędny na wprowadzenie zmian w ofertach. W sytuacji, gdy przewiduje się możliwość udzielenia zamówień uzupełniających zostaje to wyraźnie opisane wskazując jednocześnie na możliwą wielkość i zakres zamówienia uzupełniającego. W związku z powyższym zastosowane zasady zapewniają aby zamówienia odbywały się przy zachowaniu zasad jawności, niedyskryminacyjnego opisu przedmiotu zamówienia, równego dostępu 15 Ustawa Prawo zamówień publicznych z dnia 29 stycznia 2004 r. (Dz. U. z 2004 r. Nr 19, poz. 177 z późn. zm.). 100

101 dla podmiotów gospodarczych ze wszystkich państw członkowskich oraz gospodarności, oszczędności i optymalizacji nakładów do planowanych rezultatów. Ilość i zakres postępowań na wyłonienie poszczególnych wykonawców opracowano na podstawie analizy zakresu planowanego przedsięwzięcia oraz w oparciu o weryfikację potrzeb Wnioskodawcy. Daty ogłoszenia i zakończenia realizacji umów określono na podstawie harmonogramu projektu. Poniżej zaprezentowano zakres prac związany z przeprowadzeniem procedury zamówień publicznych w kontekście realizacji projektu. 101

102 Podmiot Zakres zamówienia nr umów z dnia Tryb udzielenia zamówienia Kwota netto (z umowy/szacunek) Data wszczęcia postępowania w celu udzielenia zamówienia Data zakończenia postępowania w celu udzielenia zamówienia Planowana data zawarcia umowy Planowana data zakończenia umowy Objęte zakresem stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych Metropolis Remigiusz Smolik, ul. Gabriela Przygotowanie dokumentacji projektowej Narutowicza 12, Szczecin 1/DAG/R/13 z dnia Zakres planowany Prace budowlane Zakres planowany Zakres planowany Zakup sprzętu i wyposażenia wraz z aranżacją strefy wejściowej oraz małej rotundy Zakres planowany Zakres planowany Nadzór konserwatorski Zakres planowany Zakres planowany Nadzór inwestorski Zakres planowany Zakres planowany Zarządzanie projektem świadczenia kompleksowych usług doradztwa finansowego w obszarze rozliczania dofinansowania ze środków UE Zakres planowany Zakres planowany Promocja projektu i źródła dofinansowania Zakres planowany (przetarg nieograniczony) art.. 39 i kolejne Ustawy PZP (przetarg nieograniczony) art.. 39 i kolejne Ustawy PZP (przetarg nieograniczony) art.. 39 i kolejne Ustawy PZP (przetarg nieograniczony) art.. 39 i kolejne Ustawy PZP (przetarg nieograniczony) art.. 39 i kolejne Ustawy PZP (przetarg nieograniczony) art.. 39 i kolejne Ustawy PZP (przetarg nieograniczony) art.. 39 i kolejne Ustawy PZP ,00 zł ,05 zł paź-17 gru-17 gru-17 paź ,00 zł cze-18 sie-18 sie-18 lis ,00 zł paź-17 gru-17 gru-17 paź ,22 zł wrz-17 paź-17 paź-17 paź ,22 zł paź-17 lis-17 lis-17 gru ,81 zł paź-17 lis-17 lis-17 gru-20 Nie objęte zakresem stosowania ustawy Prawo zamówień publicznych Inveni Sp.z o.o.sp.k. Przygotowanie dokumentacji aplikacyjnej Wrocław, ul. Ob.Poczty wraz z badaniami popytu Gdańskiej 10 15/DAG/R/17 z dnia r. nie dotyczy Nadzór autorski nie dotyczy Tabela 11. Postępowania w podziale na tryby zastosowanego postępowania [Źródło: opracowanie własne] (zapytanie ofertowe) art. 4 pkt. 8 (zapytanie ofertowe) art. 4 pkt ,00 zł /03/2017r. maj ,00 zł paź-17 gru-17 gru-17 paź

103 Równe traktowanie kobiet i mężczyzn oraz niedyskryminacja Projekt, będący przedmiotem wniosku ma pozytywny wpływ na realizację zasady promowania równości mężczyzn i kobiet. Istotne jest, iż realizacja projektu jest zgodna z Wytycznymi w zakresie realizacji zasady równości szans i niedyskryminacji, w tym dostępności dla osób z niepełnosprawnościami oraz zasady równości szans kobiet i mężczyzn w ramach funduszy unijnych na lata oraz z Umową Partnerstwa. Projekt zakłada równy dostęp do obiektu Pawilonu Czterech Kopuł, w tym do efektów przedsięwzięcia dla mężczyzn jak i dla kobiet. Dzięki zakupowi nowoczesnych systemów ekspozycyjnych i informacyjnych w sali wystawienniczej, możliwe będzie poszerzenie oferty kulturalnej Muzeum Narodowego we Wrocławiu, a tym samym zorganizowanie zajęć i wydarzeń kulturalnych dla wszystkich zainteresowanych odbiorców. Przedsięwzięcia kulturalne organizowane dzięki efektom projektu będą dostępne dla wszystkich osób, bez różnicowania na mężczyzn i kobiety. Każda osoba, bez względu na płeć, rasę, pochodzenie, orientację seksualną czy też wyznawaną religię będzie mogła w równym stopniu uczestniczyć w wydarzeniach organizowanych w oddziale Muzeum Narodowego. Ponadto wszelkie informacje i komunikaty o planowanych wydarzeniach kulturalnych będą ogłaszane w sposób promujący równość szans mężczyzn i kobiet. Ogłoszenia te nie będą zawierały stereotypowych przekazów, zachęcając obie płci do uczestnictwa w życiu kulturalnym. Należy również zaznaczyć, że Wnioskodawca działa w oparciu o obowiązujące akty prawne, poruszające kwestie równości szans kobiet i mężczyzn, w tym m.in. o Konstytucję RP, Traktat Unii Europejskiej, czy też konkluzje Rady z dnia 7 marca 2011 r. Europejski pakt na rzecz równości płci ( ). Projekt zapewni odbiorcom bez względu na płeć równy dostęp do podnoszenia kluczowych kompetencji (zdefiniowanych przez KE), w tym głównie do podnoszenia świadomości i ekspresji kulturalnej. Ponadto projekt będzie zaspakajał potrzeby obu grup społecznych oraz dostęp do rozwoju. Rozwój oferty kulturowej, w tym utworzenie atrakcyjnego miejsca do spędzania czasu wolnego oraz rozwoju kompetencji kulturowych wpłynie na rozwój kapitału społecznego szerokiego grona odbiorców, bez preferowania grup społecznych. 103

104 5 Analiza popytu Na zlecenie Muzeum Narodowego we Wrocławiu Instytut Badawczy IPC Sp. z o.o. przeprowadził badanie mające na celu analizę rynku i popytu na obecną i przyszłą ofertę kulturalną i edukacyjną MNW. Celem dokonania analizy popytu jest w szczególności ilościowe ustalenie społecznego zapotrzebowania na planowane do osiągnięcia produkty projektu poprzez określenie potrzeby odbiorców w zakresie produktów dostarczanych przez wnioskodawcę przed rozpoczęciem projektu i po jego zakończeniu. Analiza pozwala uzyskać odpowiedź na pytanie, od czego zależy popyt na usługi kulturalne MNW. Przeprowadzona analiza stanowi element badania wykonalności projektu. Jej wyniki zostały włączone do przeprowadzenia dalszych analiz, w tym badania wykonalności ekonomicznej oraz finansowej inwestycji. Szczegółowe obszary, jakie zostały poddane badaniu i analizom to: a) analiza stanu obecnego (wyjściowego): określenie obecnego popytu na usługi instytucji kultury; b) analiza popytu na ofertę Muzeum Narodowego we Wrocławiu: określenie zapotrzebowania na produkty/usługi; określenie przyszłego zakładanego zainteresowania produktami/usługami (liczba nowych odbiorców, zmiany jakościowe w zakresie oferowanych usług); zidentyfikowanie grup odbiorców wraz z określeniem ich profilu i charakterystyką; zidentyfikowanie rynku, na jakim realizowany będzie projekt; ocena atrakcyjności produktu/usługi w kontekście potencjału przyciągania turystów/odwiedzających z sąsiednich powiatów/województw; Opracowanie analizy popytu miało charakter wieloetapowy i wykorzystywało kilka technik badawczych w celu zebrania i wyciągnięcia wniosków z danych jakościowych i ilościowych. Dzięki takiej konstrukcji badań możliwe było pogłębianie i weryfikowanie wniosków wyciąganych w jego poszczególnych fazach. Wykorzystano następujące metody badawcze: Desk Research (Analiza Danych Zastanych); Badania ilościowe: CATI na próbie 500 respondentów; Badanie jakościowe badanie IDI z 10 pracownikami Muzeum Narodowego i Panoramy Racławickiej. 5.1 Zdefiniowanie obszaru objętego analizą popytu Celem określenia struktury rynku na jakim funkcjonować będzie Panorama Racławicka jest wyznaczenie zmiennych wpływających na kształtowanie się popytu, z uwzględnieniem planów inwestycyjnych instytucji. Czynniki wpływające na realizację projektu to wzrost zamożności społeczeństwa, potencjał i atrakcyjność turystyczna regionu, wysokość wydatków na kulturę i ich udział w budżecie ogólnym. Badania wskazują, że każdego roku rośnie popularność instytucji kulturalnych co w kontekście popytu na nową ofertę kulturową jest czynnikiem niezwykle ważnym i wskazuje na istnienie dużego potencjału rynkowego w aspekcie jej wprowadzenia Charakterystyka rynku, na którym realizowany jest projekt Społeczno-ekonomiczne uwarunkowania województwa dolnośląskiego oraz miasta Wrocławia będą mieć istotny wpływ na wdrożenie projektu oraz rozwój działalności kulturalnej MNW w tym oddziału Panoramy Racławickiej. Poniżej przedstawiono podstawowe dane dotyczące otoczenia projektu zarówno w wymiarze lokalnym, jak i regionalnym. Przedstawiono tu potencjał, jaki wiąże się z miejscem realizacji projektu 104

105 oraz wpływ czynników społecznych i gospodarczych w gminie i regionie na realizację planowanego przedsięwzięcia. Skupiono się na czynnikach, które mogą mieć oddziaływanie na projekt oraz na tych, na których zmianę projekt będzie oddziaływał. Pozyskując dane do analiz bazowano na wiarygodnych źródłach informacji, takich jak lokalne statystyki, statystyki krajowe (dane Głównego Urzędu Statystycznego), opracowania strategiczne m.in. strategia rozwoju gminy, województwa, publikacje naukowe. Analizując otoczenie projektu oraz przyszłe trendy społeczne, skupiono się na kwestii dostępności kultury oraz jej rozwoju na co wpływają czynnik takie jak: rozwój gospodarczy, poziom dochodów ale także wiek, kompetencje i wykształcenie społeczności. Ludność Analiza wielości i charakteru populacji Wrocławia i województwa dolnośląskiego jest konieczna celem określenia bieżącego oraz przyszłego popytu, jako że to na tę populację oddziaływał będzie projekt. Na podstawie danych GUS można stwierdzić, że w Polsce w 2015 r. żyło osób, w tym mężczyzn (48,4%) i kobiet (51,6%). Województwo dolnośląskie zamieszkiwało natomiast osób, w tym 1 milion 396 tys. mężczyzn (48,1%) i 1 milion 508 tys. kobiet. W samym Wrocławiu mieszka natomiast osób, w tym 296,7 tys. mężczyzn (46,7%) i 339,1 tys. kobiet (53,3%) Woj. dolnośląskie mężczyźni kobiety ogółem Wrocław Rysunek 14. Wielkość populacji Wrocławia i województwa dolnośląskiego w 2015 roku [Źródło: opracowanie na podstawie Głównego Urzędu Statystycznego, Banku Danych Lokalnych] Najliczniejszą grupę populacji Wrocławia stanowią osoby w wieku produkcyjnym. Liczy ona osób, tj. 61,8% mieszkańców miasta. Odsetek ten jest niezwykle istotny, ponieważ to właśnie ludność w wieku produkcyjnym, o ustalonych zdolnościach ponoszenia kosztów uczestnictwa w kulturze, jest najbardziej zainteresowana ofertą kulturalną miasta oraz regionu i w największym stopniu z niej korzysta. Ludność w wieku przedprodukcyjnym liczy z kolei osoby (15,5%), a w wieku poprodukcyjnym osób (22,7%). 105

106 ,7% ,5% Wiek przedprodukcyjny Wiek produkcyjny Wiek poprodukcyjny ,8% Rysunek 15. Ludność w wieku przedprodukcyjnym, produkcyjnym oraz poprodukcyjnym w populacji Wrocławia w 2015 roku [Źródło: opracowanie na podstawie Głównego Urzędu Statystycznego, Banku Danych Lokalnych] W związku z faktem, że jedną z istotniejszych grup odbiorców stanowią dzieci i młodzież, zasadne jest bliższe przyjrzenie się grupie osób w wieku przedprodukcyjnym ze szczegółowym podziałem na poszczególne kategorie wiekowe. W 2015 roku Wrocław zamieszkiwało dzieci w wieku do 4 lat (5,2% wszystkich mieszkańców), 30,4 tys. dzieci w wieku 5-9 lat (4,8%), 21,7 tys. dzieci w wieku lat (3,4%) oraz 23,7 tys. młodzieży w wieku lat (3,7%). W całym województwie dolnośląskim odnotowano: ok 135,3 tys. dzieci w wieku do 4 lat, 148,8 tys. dzieci w wieku 5-9 lat, 124,1 tys. dzieci w wieku lat oraz ponad 136,6 tys. młodzieży w wieku lat. Poziom bezrobocia Znaczącym czynnikiem wpływającym na wielkość popytu na ofertę wnioskodawcy jest poziom bezrobocia, ponieważ wpływa on na stopień uczestnictwa ludności w kulturze. Na przestrzeni pięciu ostatnich lat ( ) odnotowuje się systematyczny spadek poziomu bezrobocia zarówno w całej Polsce, w województwie dolnośląskim, jak i w samym Wrocławiu. W ciągu ostatnich 5 lat w województwie dolnośląskim stopa bezrobocia rejestrowanego zmniejszyła się z poziomu 13,2% na w styczniu 2011 roku do 7,6% w styczniu 2017 roku. Podobnemu zmniejszeniu się uległa stopa bezrobocia mierzona dla Wrocławia. Dane Dolnośląskiego Wojewódzkiego Urzędu Pracy we Wrocławiu pokazują, że wskaźnik ten dla stolicy Dolnego Śląska na początku 2013 roku wynosił 6,0%, a w styczniu 2017 roku już zaledwie 2,8%, co oznacza dwukrotne zmniejszenie się poziomu bezrobocia rejestrowanego. Według danych za styczeń 2017 roku stopa bezrobocia w skali całego kraju (8,6%) była nieznacznie wyższa niż w województwie dolnośląskim (7,6%), przy czym w samym Wrocławiu wskaźnik ten był zdecydowanie niższy od średniej krajowej i wojewódzkiej (2,8%). 106

107 10% 8% 6% 8,6% 7,6% 4% 2% 0% 2,8% Polska Woj. dolnośląskie Wrocław Rysunek 16. Stopa bezrobocia rejestrowanego w skali kraju, województwa dolnośląskiego oraz we Wrocławiu w styczniu 2017 roku [Źródło: Dolnośląski Wojewódzki Urząd Pracy ( Poziom wynagrodzenia Rozwój turystyki i kultury, a także stopień zaangażowania w nią mieszkańców stymulowane są przez posiadane przez nich zasoby finansowe, w szczególności przez wysokość comiesięcznego wynagrodzenia. Odnotowany na przestrzeni lat wzrost przeciętnego wynagrodzenia brutto występujący zarówno w województwie dolnośląskim jak i samym Wrocławiu z pewnością ma w związku z tym pozytywny wpływ na sfery kultury, turystyki i odsetka ludności angażujących się w nie. W 2015 r. poziom przeciętnego miesięcznego wynagrodzenia brutto w Polsce wynosił 4151 zł. W województwie dolnośląskim był nieznacznie wyższy 4204 zł. We Wrocławiu natomiast jego wartość była zdecydowanie wyższa niż w przypadku kraju czy województwa. W stolicy Dolnego Śląska średnie miesięczne wynagrodzenie brutto wynosiło bowiem 4570 zł. Co jednak najważniejsze, w przypadku każdej z tych jednostek przywołany poziom wynagrodzeń był wyższy niż w roku poprzednim i każdym z lat wcześniejszych. Z prowadzonych na przestrzeni kilku ostatnich lat badań wynika, że mieszkańcy posiadający coraz większe możliwości finansowe bardzo często wydatkują je na usługi, z których do tej pory nie korzystali, a które wpływają na ich rozwój. Oznacza to, że Polacy, także mieszkańcy Wrocławia, województwa dolnośląskiego i województw ościennych, coraz więcej wydawać będą na dobra konsumpcyjne i rozrywkę, w tym turystykę i kulturę, dlatego też ten czynnik będzie w znaczącym stopniu wpływać na zainteresowanie ofertą Wnioskodawcy. 107

108 , , , , , , , ,86 877, , , , , , , Wrocław woj. dolnośląskie Polska Rysunek 17. Przeciętne miesięczne wynagrodzenie brutto w latach dla kraju, województwa dolnośląskiego oraz Wrocławia (w zł) [Źródło: opracowanie na podstawie Banku Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny] Poziom wykształcenia Znaczącym czynnikiem, który ma wpływ na stopień udziału ludności w wydarzeniach kulturalnych jest poziom wykształcenia. W 2015 roku odsetek osób z wykształceniem wyższym w województwie dolnośląskim wynosił 22,2%, co było wartością niemal identyczną, jak odsetek w skali całej Polski (22,3%). Najnowsze dane na ten temat dla Wrocławia pochodzą z Narodowego Spisu Powszechnego z 2011 roku. Wówczas osoby z wyższym wykształceniem stanowiły 30,5% mieszkańców powiatu w wieku 15 lat i więcej. Stanowiło to wartość znacznie o niemal jedną trzecią wyższą od tej odnoszącej się do kraju czy województwa. Co więcej, w związku z obserwowanym w całej Polsce stałym zwiększaniem się poziomu wykształcenia ludności, należy wnioskować, że obecnie ten wskaźnik dla Wrocławia jest jeszcze wyższy. Osoby ze średnim i wyższym wykształceniem charakteryzują się znacznie wyższym stopniem udziału w kulturze od osób posiadających wykształcenie podstawowe czy zawodowe. W związku z faktem, że około jedna trzecia ludności Wrocławia posiada wykształcenie wyższe, a wskaźnik ten ulega stałemu wzrostowi, można prognozować, że wraz z dalszym wzrostem udziału osób z wykształceniem wyższym i średnim w populacji miasta, wzrastać będzie również ich zainteresowanie odwiedzaniem muzeów. 22,3% 22,2% 30,5% Polska woj. dolnośląskie Wrocław Rysunek 18. Odsetek osób w wieku 15 lat i więcej z wykształceniem wyższym w 2015 roku (dane dla Wrocławia z 2011 roku) [Źródło: opracowanie na podstawie Banku Danych Lokalnych, Główny Urząd Statystyczny] 108

109 Turystyka Istotnym wymiarem oceny funkcjonowania sektora kultury (dziedzictwa kulturalnego) w mieście jest również jego atrakcyjność w stosunku do drugiej grupy odbiorców, czyli przyjezdnych (turystów i odwiedzających). W tym przypadku ofertę Wrocławia należy ocenić jako wyróżniającą się na tle innych miast polskich. Za sprzyjającą tendencję trzeba uznać obserwowany wzrost znaczenia form turystyki, których głównym celem jest kontakt turystów z materialnym i niematerialnym dziedzictwem kulturowym odwiedzanego obszaru (dzieła sztuki, architektura, pomniki historii, folklor), przy jednoczesnym wykorzystaniu ogólnie dostępnej oferty kulturalnej (muzea, galerie, teatry, koncerty, festiwale itd.16, a zatem tzw. turystyki kulturowej. Pozycja Wrocławia jako miejsca atrakcyjnego turystycznie z roku na rok poprawia się. Świadczy o tym analiza danych statystycznych dotyczących udzielania i korzystania z noclegów w stolicy Dolnego Śląska. Na poniższym wykresie przedstawiono wartości wskaźników najczęściej stosowanych i najlepiej opisujących stopień atrakcyjności miasta dla turystyki przyjazdowej oraz ich zmiany w latach (najnowsze dostępne dane). Do analizowanych wskaźników zaliczają się: liczba miejsc noclegowych przypadająca na 1000 mieszkańców miasta; liczba udzielonych noclegów przypadająca na 1000 mieszkańców miasta; liczba korzystających z noclegów przypadająca na 1000 mieszkańców miasta. W przypadku wszystkich trzech zaprezentowanych wskaźników na przestrzeni ostatnich pięciu lat zaobserwowano stały, w miarę dynamiczny wzrost ich wartości, który szczególne natężenie przybrał w latach 2013/2014 oraz Oznacza to, że wzrost stopnia atrakcyjności Wrocławia przybrał w szczególności na sile w ostatnich dwóch analizowanych latach. W porównaniu do roku 2011, w 2015 roku nastąpił wzrost wskaźnika turystów korzystających z noclegów na 1000 ludności o ponad 37%, natomiast w odniesieniu do wskaźnika udzielonych noclegów na 1000 ludności przyrost w analogicznym okresie wyniósł ponad 15%. Podobnie wzrastała wartość wskaźnika liczby miejsc noclegowych w przeliczeniu na 1000 ludności na przestrzeni analizowanych lat wzrósł on o ponad 24%. Na przestrzeni ostatnich dwóch analizowanych lat (2014/2015) znaczącemu wzrostowi uległ wskaźnik turystów korzystających z noclegów przy jednoczesnym minimalnym spadku wskaźnika udzielonych noclegów na 1000 ludności. Oznacza to, że Wrocław odwiedzany jest przez coraz większą liczbę turystów pozostających w mieście na noc, choć zmniejszyła się przy tym średnia liczba noclegów wykorzystywanych przez jednego turystę. Może to być związane z bardzo dużą popularnością krótkich, dwudniowych przyjazdów turystycznych (tzw. city break), których uczestnicy chcą intensywnie wykorzystać swój dwudniowych, zazwyczaj weekendowy pobyt turystyczny. Podsumowując, należy stwierdzić następuje ciągły wzrost atrakcyjności Wrocławia jako miejsca turystyki przyjazdowej, szczególnie w przypadku turystów odwiedzających stolicę Dolnego Śląska w ramach tzw. city break. W całym 2015 roku z dolnośląskich obiektów noclegowych skorzystało ponad 2,6 mln turystów. Na przestrzeni lat liczba turystów korzystających z obiektów noclegowych wzrosła o około jedną trzecią (o 29,3% w przypadku województwa i o 38,1% w przypadku Wrocławia). 16 A. Stasiak (2007), Kultura a turystyka wzajemne relacje, [w:] A. Stasiak (red.), Kultura i turystyka: razem czy oddzielnie, Wydawnictwo Wyższej Szkoły Turystyki i Hotelarstwa, Łódź, s

110 Tabela 12. Turyści ogółem korzystający z turystycznych obiektów noclegowych w woj. dolnośląskim i we Wrocławiu w latach Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych. Niemal co piąty turysta nocujący w województwie dolnośląskim i niemal co trzeci nocujący we Wrocławiu to obcokrajowiec. Ich liczba na przestrzeni lat ulega systematycznemu wzrostowi, podobnie jak w przypadku liczby wszystkich przyjeżdzających turystów. Co również istotne, ponad połowa wszystkich turystów zagranicznych odwiedzających województwo dolnośląskie korzysta z noclegów właśnie we Wrocławiu (58,3%) Woj. dolnośląskie Wrocław Tabela 13. Turyści zagraniczni korzystający z turystycznych obiektów noclegowych w woj. dolnośląskim i we Wrocławiu w latach [Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych] Podobnie, jak notuje się stały wzrost liczby turystów odwiedzających województwo dolnośląskie oraz Wrocław, tak też zauważalny jest stały wzrost liczby udzielanych noclegów. W przypadku Dolnego Śląska wzrost ten wyniósł 36,6%, a w przypadku Wrocławia 31,7%. Wydatki na kulturę Woj. dolnośląskie Wrocław Wydatki budżetu państwa na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego w 2015 r. zwiększyły się nominalnie w porównaniu z rokiem poprzednim, wzrósł także w porównaniu z 2014 r. ich udział w strukturze wydatków budżetu państwa. Oznacza to, że waga tematu kultury oraz ochrony dziedzictwa narodowego się zwiększa. Zmniejszyły się jednak wydatki jednostek samorządu terytorialnego na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego, podobnie jak ich udział w wydatkach ogółem jednostek samorządu terytorialnego. W sumie wydatki publiczne, tj. wydatki budżetu państwa i samorządu terytorialnego na kulturę i ochronę dziedzictwa narodowego (pomniejszone o dotacje i subwencje z budżetu państwa dla samorządów i o transfery pomiędzy jednostkami samorządu terytorialnego) w 2015 r. wyniosły 8 565,3 mln zł (nominalnie o 8,2% mniej niż w 2014 r.), co w odniesieniu do PKB stanowiło 0,48% (w 2014 roku 0,54%) 17. Na przestrzeni lat 2014/2015 zmniejszeniu uległy także wydatki gospodarstw domowych związane z kulturą. Przeciętne roczne wydatki na zakup artykułów i usług kulturalnych w 2015 r. osiągnęły 340,08 zł (wobec 345,96 zł w 2014 r.) na 1 osobę w gospodarstwie domowym, co stanowi zmniejszenie o 1,7% w porównaniu z rokiem poprzednim. Mniejszy jest też udział wydatków na kulturę w łącznych wydatkach gospodarstw domowych. W 2015 roku wyniósł 2,6%, podczas gdy rok wcześniej 2,7% Główny Urząd Statystyczny, Kultura w 2015 r., Warszawa 2016, s Główny Urząd Statystyczny, Kultura w 2015 r., Warszawa 2016, s

111 Dostępność do kultury Na podstawie badań przeprowadzonych przez Narodowe Centrum Kultury w 2015 roku można stwierdzić, że na przestrzeni lat dostęp do kultury w Polsce stopniowo wzrastał. Średnia wartość wskaźnika dostępności kultury w przeciągu tych lat kształtowała się następująco: Lata Wartość wskaźnika dostępności kultury dla Polski , , ,5 Tabela 14. Wskaźnik uczestnictwa w kulturze [Źródło: Narodowe Centrum Kultury, Statystyka kultury w Polsce i w Europie. Aktualne zagadnienia, Warszawa 2015, s. 95.] W 2014 roku (najnowsze dostępne dane) dostępność do kultury województwie dolnośląskim osiągała wskaźnik w wysokości 40,2, stawiając region na czwartym miejscu w kraju. Z analiz Narodowego Centrum Kultury, wynika, że dostępność kultury jest większa tam, gdzie społeczeństwo jest zamożne i gdzie występuje niskie natężenie problemów społecznych. Dostępność kultury wiąże się również z jakością życia. Warty uwagi jest fakt, że wpływa ona znacząco pozytywnie na jakość życia, uwzględniając sytuację społeczno-ekonomiczną danego powiatu ,5 33,7 33,7 33,9 34, ,3 35,9 36,4 36,8 38,7 39,7 40,2 40,7 45,1 45,8 Tabela 15. Wartość indeksu dostępności kultury w poszczególnych województwach w 2014 roku [Źródło: Narodowe Centrum Kultury, Statystyka kultury w Polsce i w Europie. Aktualne zagadnienia, Warszawa 2015, s. 76.] Mówiąc o uczestnictwie w kulturze, w przypadku niniejszej analizy skupiono się na zainteresowaniu działalnością galerii, muzeów, teatrów i domów kultury. Pomoże to w ocenie przyszłego popytu dla Panoramy Racławickiej również w kontekście jej poszerzonej oferty kulturalnej i edukacyjnej oraz 19 Narodowe Centrum Kultury, Statystyka kultury w Polsce i w Europie. Aktualne zagadnienia, Warszawa 111

112 aktywności kulturalnej społeczeństwa. Według badań GUS, pozytywnie oceniło sieć instytucji prowadzących działalność kulturalną20 w miejscu zamieszkania 22,6% respondentów, a opinię przeciwną wyraziło 24,6% osób. Pozytywne oceny sieci instytucji prowadzących działalność kulturalną były wyższe wśród mieszkańców miast (30,2%) niż wsi (14,5%), a oceny negatywne wyższe wśród osób mieszkających na wsi (40,6%) niż w miastach (10,8%). Tylko ok. 1/4 respondentów była zadowolona lub bardzo zadowolona z oferty kulturalnej w miejscu swojego zamieszkania.21 Odsetek osób oglądających zorganizowane wystawy, w roku 2014 wyniósł 1,6% (wśród mężczyzn 1,3%, a 1,8% wśród kobiet). Oglądanie wystaw deklarowało 2,1% respondentów w miastach i 0,8% na wsi. Wystawy obejrzało 4,1% osób z wykształceniem wyższym. 22 Dane Głównego Urzędu Statystycznego pokazują, że rośnie zainteresowanie działalnością muzeów. W porównaniu do roku 2010, w 2015 liczba odwiedzających te instytucje wzrosła w Polsce o 49,8% (i wyniosła prawie 33,3 mln zwiedzających), a w województwie dolnośląskim o 8,8% (i wyniosła ponad 1,8 mln). Jednostka terytorialna Polska Dolnośląskie Tabela 16. Odwiedzający muzea w latach [Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego (Bank Danych Lokalnych)] Widoczny jest wzrost liczby Polaków odwiedzających galerie i salony sztuki z niespełna 4 mln w roku 2010, do 6,2 mln w roku Biorąc pod uwagę województwo dolnośląskie, możemy mówić o jeszcze bardziej dynamicznym wzroście zainteresowania porównując lata 2010 i 2015, liczba odwiedzających zwiększyła się o 552,5% (pomimo, że liczba galerii i salonów sztuki pozostawała bez zmian). Jednostka terytorialna Polska Dolnośląskie Tabela 17. Odwiedzający galerie i salony sztuki w latach [Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych Głównego Urzędu Statystycznego (Bank Danych Lokalnych)] W kontekście celu niniejszego badania za niezwykle interesujące należy uznać wyniki analiz odnoszące się do wymiaru dostępności dziedzictwa kulturowego. W tym przypadku Wrocław uplasował się na 5. pozycji w kraju. Oferta związana z działalnością muzeów oraz bogactwo zabytków pozwalają na wysoką ocenę Wrocławia w tym zakresie. 20 Centra, domy i ośrodki kultury, kluby i świetlice, biblioteki, muzea, kina oraz profesjonalne instytucje prowadzące działalność sceniczną. 21 Uczestnictwo ludności w kulturze w 2014 r., GUS 22 Uczestnictwo ludności w kulturze w 2014 r., GUS 112

113 DOSTĘPNOŚĆ KULTURY W 2014 R. Instytucje pierwszego kontaktu Instytucje specjalistycz ne Dziedzictwo Internet Wydarze nia jednoraz owe Wartość wskaźnika (współczynnika) dostępności kultury w miastach Pozycja w rankingu Miasto Wartość współczynnika Pozycja Wartość współczynnika Pozycja Wartość współczynnika Pozycja Wartość współczynnika Pozycja Wartość współczynnika Pozycja 78,0 1. Kraków ,9 2. Warszawa ,0 3. Sopot ,4 4. Katowice ,7 5. Gdańsk ,6 6. Wrocław ,9 7. Poznań ,2 8. Toruń ,8 9. Łódź ,2 10. Olsztyn Tabela 18. Miasta (na prawach powiatu) o największej dostępności kultury w 2014 roku [Źródło: T. Kukołowicz, (2015), Dostępność kultury. Definicje i wskaźniki, [w:] T. Kukołowicz (red.), Statystyka kultury w Polsce i Europie. Aktualne zagadnienia, NCK, Warszawa, s. 71.] Wrocław zajmuje podobnie korzystną pozycję w zestawieniu biorącym pod uwagę udział wydatków na kulturę i dziedzictwo narodowe w całości wydatków budżetowych największych miast Polski. Również w tym przypadku stolica Dolnego Śląska ze wskaźnikiem 8,49% spośród analizowanych miast jest ośrodkiem o najwyższym udziale wydatków na kulturę w ogólnym budżecie miasta. Inne stolice województw wydają na ten cel środki stanowiące 2-3 krotnie niższy odsetek ich ogólnego budżetu: Kraków 4,5%, Katowice 3,8%, Warszawa 3,4%, Gdańsk 3,4% i Opole 3,4%. Świadomość władz lokalnych co do roli kultury w funkcjonowaniu nowoczesnych miast europejskich należy ocenić niezwykle pozytywnie w kontekście przyszłej działalności Panoramy Racławickiej. Łatwiejsze wydaje się bowiem funkcjonowanie instytucji kulturalnych w otoczeniu, które rozumie i odpowiada na ich potrzeby. 113

114 L.p. Miasto Wydatki w dziale "Kultura i dziedzictwo narodowe" (921) (w zł) Liczba ludności Wydatki w dziale "Kultura i dziedzictwo narodowe" (921) na 1 mieszkańca (w zł) Udział wydatków w dziale "Kultura i dziedzictwo narodowe" (921) jako % wydatków ogółem 1. Warszawa , ,04 3,42% 2. Wrocław , ,00 8,49% 3. Kraków , ,99 4,53% 4. Łódź , ,95 3,12% 5. Poznań , ,64 3,15% 6. Gdańsk , ,65 3,44% 7. Katowice , ,14 3,81% 8. Lublin , ,93 3,09% 9. Szczecin , ,42 2,31% 10. Toruń , ,92 3,30% 11. Bydgoszcz , ,87 2,04% 12. Białystok , ,39 2,11% 13. Kielce , ,21 2,09% 14. Opole , ,57 3,41% 15. Rzeszów , ,67 1,83% 16. Olsztyn , ,29 1,14% 17. Gorzów Wielkopolski , ,56 2,86% 18. Zielona Góra , ,67 2,09% Tabela 19. Wydatki samorządów miast stolic województw w dziale Kultura i dziedzictwo narodowe (921) w 2015 roku [Źródło: Główny Urząd Statystyczny, Bank Danych Lokalnych] 114

115 5.1.2 Charakterystyka odbiorców projektu Charakterystyka obecnych odbiorców działalności kulturalnej i edukacyjnej Wnioskodawcy: Grupy docelowe, do których kierowana jest dotychczasowa oferta kulturalna to: Młodzież i studenci osoby z tej grypy najczęściej odwiedzają Panoramę Racławicką przy okazji obowiązkowych lekcji i zajęć. Panorama organizuje lekcje muzealne, które przeznaczone są dla wszystkich poziomów kształcenia, od przedszkoli po słuchaczy uniwersytetów trzeciego wieku. Również do grup specjalnych: osób niedosłyszących i głuchych, klas integracyjnych, klas ze szkół specjalnych, ośrodków wychowawczych dla młodzieży, szkół przy ośrodkach leczenia zaburzeń psychiatrycznych. Przekaz każdorazowo dopasowywany jest do wieku, wiedzy i zdolności poznawczych uczestników. Klienci indywidualni grupa odwiedzających pojawiająca się w Muzeum okazyjnie, często spontanicznie, w wyniku zachęty opisem nadchodzącego wydarzenia lub rekomendacji osób bliskich. Turyści krajowi i zagraniczni jest to grupa osób odwiedzających Muzeum z innych regionów Polski i zagranicy. Ponadregionalne znaczenie Wrocławia i jego oferty kulturalnoedukacyjnej, znacząco wpływa na zainteresowanie także ofertą Panoramy Racławickiej. Rodziny z dziećmi grupa osób dorosłych odwiedzająca Muzeum wraz z dziećmi. Panorama Racławicka posiada ofertę skierowaną zarówno dla całych rodzin jak również dedykowaną wyłącznie dzieciom. W Panoramie organizowane jest między innymi Zwiedzanie z lekkim zawrotem głowy zajęcia odbywają się w niedziele, zazwyczaj raz w miesiącu. Zwiedzanie zakończone jest zabawą plastyczną pt. Szukamy następców mistrzów. Osoby z dysfunkcjami Panorama Racławicka posiada udogodnienia dla osób niepełnosprawnych ruchowo. Seniorzy Jest to grupa aktywnie uczestnicząca w wydarzeniach (lekcjach muzealnych, spotkaniach) organizowanych w Panoramie Racławickiej. Społeczność lokalna, jak i z najbliższych regionów. Muzeum prowadzi szereg różnego typu aktywności dostosowanych do młodego wieku słuchaczy: warsztaty, zajęcia plastyczne, prelekcje Dzięki ciekawej ofercie kulturalno-edukacyjnej, Panorama Racławicka, stanowi miejsce chętnie, wielokrotnie odwiedzane przez lokalną społeczność. Charakterystyka przyszłych odbiorców projektu W wyniku realizacji projektu, dostępna będzie oferta wystaw stałych oraz wydarzeń kulturalnych i edukacyjnych skierowanych do odbiorcy w każdym wieku. Wśród nich wyróżnić można: Turyści krajowi i zagraniczni odwiedzający Panoramę Racławicką uatrakcyjniony program kulturowy przyciągnie znacznie większą ilość tej grupy odbiorców. Co roku odnotowywany jest wzrost turystów przybywających do Wrocławia. Szacunkowa wielkość ruchu turystycznego w Wrocławiu w roku 2015: turystów korzystających z obiektów noclegowych. W całym 2015 roku z dolnośląskich obiektów noclegowych skorzystało ponad 2,6 mln turystów. Niemal co piąty turysta nocujący w województwie dolnośląskim i niemal co trzeci nocujący we Wrocławiu to obcokrajowiec. Ich liczba na przestrzeni lat ulega systematycznemu wzrostowi (w 2015 roku było to osób). Dzieci i młodzież bardzo ważną grupę odbiorców oferty Panoramy stanowić będą dzieci i młodzież szkolna w szczególności z wrocławskich szkół, jak i placówek edukacyjnych 115

116 województwa dolnośląskiego, uczestniczącą w ofercie instytucji w ramach zajęć edukacyjnych lub wydarzeń kulturowych. Na koniec 2015 roku Wrocław zamieszkiwało dzieci w wieku do 4 lat, dzieci w wieku 5-9 lat oraz blisko dzieci w wieku lat. W całym województwie dolnośląskim odnotowano: dzieci w wieku do 4 lat, dzieci w wieku 5-9 lat oraz dzieci w wieku lat. Dorośli i seniorzy - stworzenie oferty dla osób w różnym wieku, przyciągnie nowe grupy odwiedzających, w tym osoby starsze. W 2015 r. ludność wieku poprodukcyjnym stanowiła 22,7% populacji Wrocławia. Osoby z niepełnosprawnościami - przedmiotowy projekt ma na celu m. in. zmianę tego stanu. Docelowo planuje się również zwiększenie poziomu uczestnictwa osób niepełnosprawnych w ogólnej liczbie odwiedzających. Mieszkańcy Wrocławia, regionu, społeczność lokalna odbiorcy oferty kulturalnoedukacyjnej Panoramy Racławickiej. W 2015 r. województwo dolnośląskie zamieszkiwało osób, w tym 1 milion 396 tys. mężczyzn (48,1%) i 1 milion 508 tys. kobiet. W samym Wrocławiu mieszka natomiast osób, w tym 296,7 tys. mężczyzn (46,7%) i 339,1 tys. kobiet (53,3%). Najliczniejszą grupę populacji Wrocławia stanowią osoby w wieku produkcyjnym. Liczy ona osób, tj. 61,8% mieszkańców miasta. Odsetek ten jest niezwykle istotny, ponieważ to właśnie ludność w wieku produkcyjnym, o ustalonych zdolnościach ponoszenia kosztów uczestnictwa w kulturze, jest najbardziej zainteresowana ofertą kulturalną miasta oraz regionu i w największym stopniu z niej korzysta. Szczegółowa charakterystyka obecnych, jak i przyszłych grup odbiorców wraz z określeniem ich potrzeb kulturalnych/edukacyjnych została przedstawiona w punkcie 5.3 Oferta kulturalno-edukacyjna przedmiotowego Studium Wykonalności. Określenie potrzeb kulturalnych i edukacyjnych odbiorców Projektu Na popyt na dobra kultury składają się przede wszystkim potrzeby nabywców. Potrzeba jest czynnikiem uruchamiającym funkcje motywujące do działań odpowiednio zmieniających stan niedoboru jakiegoś dobra lub usługi. Wizyta w Muzeum Narodowym we Wrocławiu, w tym w oddziale Panoramy Racławickiej zaspokaja potrzeby poznawcze, estetyczne, kulturalne, a często również towarzyskie 23. Zauważyć należy zatem, iż wizyta w takim miejscu jest jedną z form spędzania czasu wolnego. Niniejsze rozważania warto jednak rozpocząć od wskazania miejsca kultury w życiu Polaków na tle innych państw europejskich. Wynik prowadzonego na zlecenie Komisji Europejskiej badania uczestnictwa w kulturze 24 wskazuje na jej bardzo wysokie znaczenie. Na pytanie, jak bardzo ważna jest kultura dla ciebie osobiście, aż 92% Polaków podało odpowiedź, że jest ona dla nich istotna. Jest to najwyższy odsetek wśród krajów Unii Europejskiej (średnia dla wszystkich 27 krajów wyniosła 77%). Inne kraje, w których respondenci odpowiadali, że kultura jest dla nich osobiście ważna, to Cypr (91%), Francja (88%), Włochy (88%) i Hiszpania (85%). Należy jednak brać pod uwagę różnorodność ofert występujących na tym rynku. Z przeprowadzonych badań 25 wyłania się obraz różnych form i trendów w spędzaniu czasu wolnego. Aby zaspokajać 23 A. Panasiuk, Ekonomika turystyki, Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa 2006, s European Cultural Values, Special Eurobarometer 278, September 2007, s por. C. Gratton, P. Taylor, Planowanie i prognozowanie popytu na usługi kulturalno-rekreacyjne, [w:] Zarządzanie i marketing w kulturze i rekreacji, praca zbiorowa pod red. B. Junga, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa

117 potrzeby danej społeczności, należy skutecznie zabiegać o te potrzeby, konkurując z firmami świadczącymi usługi na zasadach komercyjnych (np. multipleksy) i z innymi instytucjami kulturalnymi prowadzonymi przez władze lokalne czy też państwowe (np. inne muzea, teatry, galerie). Z drugiej jednak strony, zgodnie z teorią Maslowa 26 aktywności mające na celu realizację potrzeb wyższego rzędu nie konkurują ze sobą, ale się wzajemnie wzmacniają i uzupełniają, są więc dobrami komplementarnymi. Im więcej różnego rodzaju możliwości kulturalnej formy spędzania wolnego czasu, tym aktywniejsze staje się społeczeństwo i tym chętniej z nich korzysta. Można z tego wywnioskować, że wraz ze wzrostem zamożności społeczeństwa oraz zaspokojeniem potrzeb pierwotnych zapotrzebowanie na ofertę kulturalną będzie rosło. Interesujące są również wyniki badań CBOS 27 dotyczące form spędzania czasu wolnego w dni wolne od pracy. Porównano deklaracje dotyczące tego, co badani najczęściej robią, i tego, co najbardziej chcieliby robić w wolne soboty i niedziele. Okazuje się, że zdecydowanie więcej osób, niż robi to obecnie, chciałoby uczestniczyć w różnego typu rozrywkach kulturalnych (29% wobec 5%, które to robią), wyjeżdżać na wycieczki (34% wobec 11%), móc się zajmować swoim hobby (21% wobec 10%) czy chodzić na zawody sportowe (9% wobec 4%). Więcej badanych, niż czyni to obecnie, pragnęłoby też móc poświęcać czas na spotkania ze znajomymi i rodziną oraz wyjścia do kawiarni. Edukacja natomiast jest elementem przyciągającym do instytucji segment rodzin. Jeżeli dziecko uczestniczy w jakimś przedsięwzięciu edukacyjnym (np. lekcje muzealne, warsztaty, wykłady) organizowanym w oddziale Panoramy Racławickiej, z pewnością zachęci to całą rodzinę, która będzie zainteresowana obejrzeniem wyników jego prac oraz weryfikacją otoczenia, w którym dziecko spędza swój czas wolny. 5.2 Popyt zgłaszany na produkty/usługi objęte projektem Analiza popytu została oparta na statystykach sporządzonych przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu oraz na zewnętrznych badaniach popytu przeprowadzonych na zlecenie Wnioskodawcy przez Instytut Badawczy IPC Sp. z o.o. Standardem, jaki Zespół Badawczy Instytutu Badawczego IPC SP. z o.o. zastosował podczas realizacji, jest zapewnienie wysokiej jakości uzyskanych danych oraz rzetelnych wniosków poprzez wykorzystanie triangulacji metodologicznej. Zgodnie z podstawowymi założeniami triangulacji polegała ona na: równoległym prowadzeniu badania przez kilku badaczy. Uzyskane w ten sposób wyniki będą konfrontowane i analizowane, co pozwoli uzyskać szerszy obraz przedmiotu badania triangulacja perspektyw badawczych, objęciu badaniem różnego rodzaju danych, pozyskiwanych od różnorodnych respondentów oraz z dokumentów, raportów i stron internetowych: danych pierwotnych, wtórnych, zastanych, wywołanych triangulacja źródeł danych, pogłębieniu całości procesu badawczego poprzez uzupełnianie się m.in. takich metod i technik, jak: analiza dokumentów, indywidualnych wywiadów pogłębionych, technik ankietowych czy w końcu uzupełnienia zebranych danych o opinie ekspertów triangulacja metod i technik badawczych. 26 A. H. Maslow, Motivation and Personality, Harper and Row, New York, 1954, ss Co robią Polacy w czasie wolnym, Badanie CBOS, sierpień

118 W celu dokonania analizy popytu na ofertę Panoramy Racławickiej wśród potencjalnych odbiorców a także ekspertów, wykonano badania realizowane dwiema technikami badawczymi. Były to indywidualne wywiady pogłębione (IDI) i badanie ilościowe za pomocą metody CATI. Indywidualne wywiady pogłębione IDI metoda polegała na osobistej rozmowie moderatora z respondentem. Realizacja wywiadu z przedstawicielem Muzeum Narodowego we Wrocławiu i Panoramy Racławickiej posłużyła do pozyskania informacji o sposobie funkcjonowania, zadaniach i planach Panoramy Racławickiej oraz zbadaniu potrzeb Wnioskodawcy. Zdobyte dane zostały uwzględnione przy planowaniu zakresu rzeczowego projektu. W badaniu IDI wzięło udział łącznie 10 osób (pracownicy Muzeum Narodowego we Wrocławiu oraz Panoramy Racławickiej). Wybór techniki badawczej podyktowany był specyfiką wybranych do badania grup respondentów. Z uwagi na cel badania i zróżnicowanie przedmiotowe pytań badawczych, wyodrębniono osoby kompetentne do tego, by wyrazić swoje opinie. W pytaniach badawczych pojawiają się bowiem zarówno aspekty turystyczne, edukacyjne, techniczne, jak i kulturalne. Zdaniem badanych ogromne znaczenie dla działalności i funkcjonowania Panoramy Racławickiej ma stan techniczny obiektu. Badani obecny stan obiektów Panoramy Racławickiej ocenili jako dostateczny - przeprowadzone w roku 2014/2015 remonty dotyczyły tylko części prac - prac pobocznych. Nie było remontu generalnego właściwie nigdy ( ). Jak wskazują badani obiekt Panoramy Racławickiej, wykazuje szereg uszkodzeń, które wymagają podjęcia kompleksowych zabiegów mających na celu uczynienie przestrzeni bardziej przyjaznej, ergonomicznej i co najważniejsze atrakcyjnej dla odwiedzających. Jako najpilniejsze uznano działania dotyczące Małej Rotundy, jej modernizacji i unowocześnienia oraz organizacji przestrzeni w głównym holu co pozwoliłoby lepiej zorganizować ruch zwiedzających. W odniesieniu do wnętrza budynku badani wskazali słabość w postaci braku informacji na temat organizacji zwiedzania obowiązującej poza Dużą Rotundą. Jej brak przy wejściu powoduje, że odwiedzający kierują się bezpośrednio do szatni i Dużej Rotundy, a po wizycie na platformie oglądali ofertę sklepiku, pomijając najczęściej Małą Rotundę i wystawę czasową. Innym problemem na który wskazują badani jest to, że Panorama Racławicka ma obecnie charakter muzeum odwiedzanego najczęściej jednokrotnie. Jak wskazują badani wynika to z charakteru placówki, eksponującej jedno dzieło malarstwa, co należy uznać za jej słabość, bowiem ciężko budować lojalności klienta. W celu usunięcia wskazanych barier i zapewnienia optymalnych możliwości funkcjonalnych Panoramy Racławickiej, badani wskazali na konieczność przeprowadzenia poniższych zadań: przeprowadzenie działań remontowych i przebudowy obiektów Panoramy Racławickiej w celu podwyższenia wartość estetycznej i użytkowej obiektu; dostosowanie budynku do obsługi turystycznej oraz potrzeb osób niepełnosprawnych; wzmocnienie, poprawienie jakość i rozbudowanie funkcji wystawienniczo-edukacyjnej; otworzenie budynku dla odwiedzających, dodając programy uzupełniające; opracowanie i wdrożenie nowych ścieżek zwiedzania (wątki tematyczne związane z obrazem, historią Polski, historią powstania obrazu); wyposażenie Panoramy Racławickiej we wszystkie elementy niezbędne do prezentacji eksponatów i prowadzenia działalności edukacyjnej. 118

119 Usunięcie wskazanych barier i zapewnienie optymalnych możliwości funkcjonalnych Panoramy Racławickiej jest w chwili obecnej priorytetem działania Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Prace na obiekcie prowadzone są w ramach wieloletniego programu. Jego część została już zrealizowana. Zdaniem badanych realizacja przedmiotowego projektu polegająca na przebudowie i remoncie obiektów Panoramy oraz zakup wyposażenia do prowadzenia programu kulturowego i edukacyjnego w znaczący sposób wpłynie na poprawę jakości obecnej oferty Panoramy Racławickiej. Modernizacja obiektu zwiększy liczbę odwiedzających i komfort ich zwiedzania, wpłynie również na poszerzenie jej oferty edukacyjno kulturalnej. Podkreślano również, że Panorama jest obiektem sezonowym i brak poszerzania i modyfikowania przestrzeni powoduje ograniczoną przepustowość obiektu. Zdaniem uczestników IDI Panorama jest główną atrakcją miasta, Wrocław jest z nią utożsamiany więc ulepszanie i poszerzanie jej oferty przełoży się na wizerunek miasta i województwa. Na dodatek Panorama jest kołem zamachowym dla wielu instytucji Wrocławia. Ludzie przyjeżdżając do Wrocławia, przyjeżdżają do Panoramy, a inne rzeczy zobaczą przy okazji. Badanie ilościowe metodą CATI - zgodnie z przyjętymi założeniami badanie ilościowe metodą CATI umożliwiło pozyskanie opinii oraz informacji o potrzebach odwiedzających odnoszących się do oferty Panoramy Racławickiej. W badaniu ilościowym metodą CATI wzięło udział 500 osób, które planują odwiedzić województwo dolnośląskie w celach turystycznych oraz korzystają z oferty turystycznej i ofert instytucji kulturalnych. W badaniu ilościowym metodą CATI wzięło udział 500 osób, które planują odwiedzić województwo dolnośląskie w celach turystycznych oraz korzystają z oferty turystycznej i ofert instytucji kulturalnych. W badanej grupie 52,0% stanowiły kobiety, mężczyzn było mniej niż kobiet bo 48,0%. Wśród ankietowanych najliczniejszą grupą badaną były osoby w wieku lata (24,2%) oraz lata (24,0%) oraz lata (20,2%). Połowa badanych zadeklarowała, że posiada wykształcenie średnie, 38,8% wykształcenie wyższe a 9,4% zawodowe. 52,0% ankietowanych pochodziło z województwa dolnośląskiego (52,0%) i po 16,0% z województwa lubuskiego, opolskiego i wielkopolskiego. 62,8% respondentów posiada stałe zatrudnienie (62,8%), 12,0% to emeryci lub renciści, 8,4% przebywa na urlopie wychowawczym, 6,8% to studenci/uczniowie. 43,4% respondentów zadeklarowało również, że w ich gospodarstwie domowym znajdują się domownicy poniżej 18 roku życia. 119

120 Szczegółowe dane przedstawia tabela poniżej: Kategorie Zmienne Odsetek Płeć Kobieta 52,0 Mężczyzna 48,0 Wiek , , , , , ,0 Grupa zawodowa Mam stałą pracę 62,8 Emeryt, rencista 12,0 Jestem na urlopie wychowawczym 8,4 Uczeń, student 6,8 Gospodyni domowa 3,4 Pracuję dorywczo 3,2 Prowadzę działalność gospodarczą 2,2 Obecnie bezrobotny 0,8 Inna sytuacja 0,4 Wykształcenie Podstawowe 1,6 Gimnazjalne 0,2 Zawodowe 50,0 Średnie 9,4 Wyższe 38,8 Dzieci w gospodarstwie domowych Tak 56,6 Nie 43,4 Województwo Dolnośląskie 52,0 Lubuskie 16,0 Opolskie 16,0 Wielkopolskie 16,0 Tabela 20. Pytania metryczki [Źródło: Badanie ilościowe, IB IPC Sp. z o. o, 2017 rok] Z badania ilościowego CATI wynika, że oferta kulturalna jaką cieszy się największą popularnością wśród uczestników badań ilościowych to: kino/pokazy filmowe (86,4%), zwiedzanie obiektów zabytkowych (52,6%) oraz koncerty muzyczne (40,2%). Warto wspomnieć, że wystawy/wernisaże wskazał średnio co piąty badany. W ocenie respondentów województwo dolnośląskie pod względem atrakcyjności turystycznej wypada wysoko łącznie 87,6% pozytywnych odpowiedzi, równie dobrze wypada w tej kwestii Wrocław 86,4% pozytywnych odpowiedzi (bardzo i raczej wysoko). Prawie 60,0% respondentów jak dotychczas miało okazje odwiedzić Panoramę Racławicką, w tym skorzystało z tej możliwości tylko raz (80,1% z nich) oraz 2-3 razy (17,4% z nich). W ocenie respondentów oferta Panoramy Racławickiej wypada wysoko 41,3% uznało, że bardzo im się podobało a 47,3%, że raczej podobało. 68,5% respondentów, którzy dotychczas nie mieli możliwości odwiedzić Panoramy Racławickiej zadeklarowało jej znajomość. 76,2% ankietowanych uznało Panoramę Racławicką jako jedną z największych atrakcji województwa dolnośląskiego. Ponownie obiekt chciałoby odwiedzić około 73,6% ankietowanych. 120

121 Spośród 44,8% ankietowanych odwiedzających Panoramę 44,8% zadeklarowało odwiedziny również Małej Rotundy. 61,0% (suma odpowiedzi zdecydowanie i raczej tak) respondentów zauważa potrzebę dokonania remontów lub podobnych prac w Małej Rotundzie. Średnio po 60,0% osób oceniało pozytywnie Małą Rotundę pod kątem funkcjonalnym, estetycznym i technicznym. Około 18,0% te aspekty oceniała raczej nisko a średnio 20,0% wręcz bardzo nisko. Respondentów najbardziej zainteresowałyby w nowych formach prezentowania programu kulturalnoedukacyjnego makiety wirtualne (26,2% wskazań), animacje z przebiegu bitwy (21,8% odpowiedzi), gry dla dzieci (18,6%), hologramy (15,4%) oraz ciekłokrystaliczne ekrany wyświetlające filmy (15,0%). Za najciekawszą propozycję respondenci uznali: zwiedzanie Panoramy z klasycznym komentarzem (88,8% prawdopodobieństwa zainteresowania się tą propozycją), zwiedzanie z przewodnikiem, skierowane do osób dorosłych (71,0% prawdopodobieństwa zainteresowania się tą propozycją) oraz zwiedzanie Panoramy z komentarzem o wątku strategicznym (69,8% prawdopodobieństwa zainteresowania się tą propozycją). Zdaniem łącznie 87,4% badanych uatrakcyjnienie programu i oferty Panoramy Racławickiej wpłynie na atrakcyjność turystyczną obiektu i liczbę odwiedzających go osób, wpłynie to również na atrakcyjność samego Wrocławia (84,8% pozytywnych odpowiedzi) oraz województwa dolnośląskiego (86,4% wskazań na tak). Na podstawie zgromadzonych w powyższej analizie danych można wnioskować, że przedstawienie potencjalnym odbiorcom oferty będącej realizacją podstawowych celów projektu, a zarazem dostosowanej do ich oczekiwań wyrażonych podczas przeprowadzonych badań, spotka się z żywym zainteresowaniem przedstawicieli zróżnicowanych grup społecznych. Perspektywa modernizacji obiektu, poszerzenia jego oferty kulturalno-edukacyjnej spotyka się z bardzo wyraźną przychylnością respondentów Bieżący popyt Bieżący popyt Muzeum Narodowego rozgraniczono na popyt generowany przez ofertę kulturową, łącznie dla oddziału: Gmachu Głównego, Panoramy Racławickiej oraz Muzeum Etnograficznego. Analizując frekwencję w muzeum dla oddziałów Gmachu Głównego, Panoramy Racławickiej oraz Muzeum Etnograficznego w ujęciu czasowym należy stwierdzić brak jednoznacznych liniowych trendów odnoszących się do stałego zwiększania bądź zmniejszania się liczby zwiedzających. Od roku 2009 do 2012 obserwujemy stały powolny spadek liczby zwiedzających, po tym okresie następuje jednak znaczący wzrost frekwencji w roku 2013, a następnie nieznaczny spadek w 2014 r. Należy zatem stwierdzić, że frekwencja Muzeum Narodowym we Wrocławiu w tych oddziałach w całym analizowanym okresie podlegała dużej fluktuacji. Wydaje się, że rozwiązaniem w tej sytuacji może stać się ciągłe uatrakcyjnianie oferty muzealnej w taki sposób, aby przyciągnąć nowych zwiedzających. Plany inwestycyjne muzeum należy w tym kontekście ocenić pozytywnie. Podobne fluktuacje jak w przypadku danych rocznych można zaobserwować w odniesieniu do danych o frekwencji w przekroju kwartalnym). Jedyną wyraźnie zarysowującą się tendencją jest większa liczba zwiedzających odnotowywana corocznie w II i III kwartale roku. Frekwencja jest natomiast zdecydowanie niższa w I i IV kwartale, co wiąże się zapewne z warunkami pogodowymi oraz sezonowością w odniesieniu do nasilenia ruchu turystycznego. W strukturze odwiedzających według poszczególnych oddziałów Muzeum Narodowego we Wrocławiu (stan na koniec I półrocza 2015 r.) zdecydowanie dominujący udział charakteryzuje Oddział Panorama Racławicka. Blisko 70% wszystkich zwiedzających Muzeum Narodowe stanowiły osoby zwiedzające Panoramę Racławicką. Na drugim miejscu według liczby 121

122 odwiedzających znajduje się Gmach Główny, który w analizowanym okresie odwiedziło ponad 25% ogólnej liczby zwiedzających muzeum. Najmniej popularnym wśród widzów jest natomiast Muzeum Etnograficzne, zwiedzane przez zaledwie co 20 osobę (5% ogólnej liczby wszystkich zwiedzających). lata Gmach Główny Panorama Racławicka Muzeum Etnograficzne łącznie Rysunek 19. Frekwencja odwiedzających w Muzeum Narodowym we Wrocławiu w latach [Źródło: opracowanie własne na podstawie sprawozdania z działalności Muzeum Narodowego we Wrocławiu] Poniżej przedstawiono dane dotyczące dotychczasowej frekwencji (liczby sprzedanych biletów) w Panoramie Racławickiej. Na przestrzeni lat obserwujemy stały wzrost liczby odwiedzających obiekt. Według ostatnich dostępnych danych, w 2016 roku Panoramę Racławicką odwiedziło osób, tj. 4,7% więcej niż w roku Liczba odwiedzających Panoramę Racławicką Rysunek 20. Frekwencja odwiedzających Panoramę Racławicką w latach [Źródło: opracowanie własne] Przyszły popyt Szacunków frekwencji dla Panoramy Racławickiej do roku 2032 dokonano w dwóch wariantach: (a) wariant I (bazowy) przy założeniu braku realizacji planowanej inwestycji; (b) wariant II (inwestycyjny) przy założeniu pełnej realizacji planowanej inwestycji. Wariant I (bazowy) przy założeniu braku realizacji planowanej inwestycji W celu oszacowania frekwencji do roku 2032 w Panoramie Racławickiej posłużono się: prowadzonymi przez Wnioskodawcę statystykami odwiedzających Panoramę Racławicką; danymi o charakterze wtórnym (zastanym) dotyczącymi uwarunkowań zewnętrznych, niezależnych od działalności samego podmiotu. 122

123 Jako podstawę do obliczenia liczby odbiorców zainteresowanych ofertą Panoramy Racławickiej przyjęto dotychczasową tendencję wynikającą z obserwacji historycznych szeregów czasowych. Następnie zidentyfikowano następujące główne uwarunkowania, które mogą przyczynić się do wzrostu liczby zwiedzających Panoramę. Na zmiany liczby odwiedzających Panoramę Racławicką (czy też każdy inny obiekt kulturalny czy innego typu) wpływają oczywiście nie tylko czynniki wewnętrzne związane z funkcjonowaniem samej instytucji, ale również szereg uwarunkowań zewnętrznych, niezależnych od działalności samego podmiotu. Stąd za konieczne uznano włączenie do prognozy dodatkowych czynników modyfikujących przewidywaną frekwencję w wariancie bazowym. Zidentyfikowano następujące główne uwarunkowania, które mogą przyczynić się do wzrostu liczby odwiedzających Panoramę Racławicką: wzrost zamożności mieszkańców, który potencjalnie będzie skutkował zwiększeniem frekwencji w instytucjach kultury, w tym w Muzeum Narodowym we Wrocławiu i oddziale Panoramy Racławickiej. stopniowy wzrost liczby turystów z kraju i zagranicy przyjeżdżających do Wrocławia, co pociągnie za sobą wzrost liczby odwiedzających Panoramę Racławicką; W opracowanej prognozie uwzględniono również poniższe czynniki zewnętrzne: przewidywana struktura zwiedzających według miejsca zamieszkania w roku bazowym dla dalszych analiz (2016) będzie się kształtowała następująco: ok. 50% zwiedzających będą stanowili mieszkańcy Wrocławia i województwa dolnośląskiego, a pozostałe 50% turyści spoza województwa (krajowi i zagraniczni); wzrost liczby odwiedzających z Wrocławia i województwa dolnośląskiego będzie następował zgodnie z dynamiką PKB według prognoz Ministerstwa Infrastruktury i Rozwoju 28 ; wzrost liczby zwiedzających spoza regionu (turystów krajowych i zagranicznych) będzie następował zgodnie z dynamiką liczby turystów przyjeżdzających do Polski (średnia z lat ); Ponadto wpływ na zwiększenie liczby odwiedzających Panoramę Racławicką potencjalnie mogą mieć ogólne tendencje dotyczące rozwoju rynku turystycznego (np. wzrost liczby gospodarstw domowych dysponujących dochodami pozwalającymi na wyjazdy turystyczne, upowszechnianie się turystycznych wyjazdów weekendowych, itp.). Zaprezentowana prognoza, tak jak większość modeli, opiera się na założeniu braku gwałtownych zmian warunków zachodzących w otoczeniu. Na podstawie: statystyk dotychczasowych odwiedzających Panoramę Racławicką, a także statystyk dotyczących dostępności do kultury, zainteresowania jej instytucjami i ofertą oraz ruchu turystycznego można oszacować przyszły popyt dla Panoramy Racławickiej bez zakładanej inwestycji. Pomimo znacznego wzrostu frekwencji między 2015 a 2016 rokiem, zakłada się ostrożny szacunkowy wzrost średnio od 3,0% do 2,8% do roku Szacowana liczba odwiedzających osiągnie w 2025 roku poziom osób. Z racji zmian zachodzących w otoczeniu szacowanie popytu w tak dużej rozciągłości czasu - do 2032 jest ryzykownym posunięciem. Z tego powodu szacunek od 2025 roku założono na stałym poziomie osób. 28 Zaktualizowane warianty rozwoju gospodarczego Polski założenia do analizy finansowej wytycznych w zakresie zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód, 123

124 Rok Liczba odwiedzających 2017 rok rok rok rok rok rok rok rok rok rok rok rok rok rok rok rok Tabela 21. Prognoza frekwencji w latach w Panoramie Racławickiej wariant bez inwestycji [Źródło: opracowanie własne] Wariant II (inwestycyjny) przy założeniu pełnej realizacji planowanej inwestycji W prognozie w wariancie tym uwzględniono realizację planów inwestycyjnych, jakie mają zostać zrealizowane w wyniku realizacji projektu w Panoramie Racławickiej. Realizacja projektu umożliwi rozszerzenie oferty kulturalnej i edukacyjnej Panoramy. Projekt stanowi kontynuację i uzupełnienie projektów Muzeum Narodowego we Wrocławiu realizowanych w obiekcie: Modernizacja Zespołu Budynków Panoramy Racławickiej. Do chwili obecnej zrealizowano Etap I i II inwestycji. Poprzez kontynuację rozumie się dalszy ciąg działań inwestycyjnych związanych z obiektami Panoramy. Realizacja projektu ma doprowadzić do poprawy stanu obiektów, realizacji nowych ścieżek zwiedzania oraz programów ekspozycji tematycznych związanych z obrazem, historią Polski oraz programów działań edukacyjnych obudowujących działalność merytoryczną instytucji. Tym samym działania projektowe i prace remontowe zmierzają do podniesienia poziomu dostępności Panoramy i jej zasobów. Rezultatem tych działań będzie kompleksowe zabezpieczenie, rewitalizacja i poprawa udostępnienia publiczności jednego z najważniejszych atrakcji Wrocławia: obrazu Panoramy Racławickiej, będącego istotnym elementem narodowego dziedzictwa kulturowego o znaczeniu krajowym i europejskim. Dzięki dopasowaniu oferty do potrzeb różnych grup odbiorców zwiększy się liczba osób odwiedzających Panoramę Racławicką, jak również rozpoznawalność jej oferty wśród mieszkańców regionu, kraju oraz turystów zagranicznych. W celu oszacowania frekwencji do roku 2032 w aspekcie Panoramy Racławickiej przy szacunku posłużono się następującymi informacjami: prowadzonymi przez Wnioskodawcę statystykami odwiedzających Panoramę Racławicką; danymi o charakterze wtórnym (zastanym) dotyczącymi uwarunkowań zewnętrznych, niezależnych od działalności samego podmiotu. 124

125 informacjami uzyskanymi w ramach badania popytu przeprowadzonego przez Instytut Badawczy IPC sp. z o.o. Jako podstawę do obliczenia zainteresowania ofertą Panoramy Racławickiej przyjęto dotychczasową liczbę odwiedzających oddział. Następnie w wyniku przeprowadzonych badań popytu ustalono, jaka część zwiedzających byłaby zainteresowana odwiedzeniem Panoramy Racławickiej po realizacji inwestycji (pod uwagę wzięto tych respondentów, którzy wyrazili zdecydowaną chęć odwiedzenia placówki). Z przeprowadzonego przez Instytut Badawczy IPC sp. z o.o badania wynika, że dla 87,4% badanych uatrakcyjnienie programu i oferty Panoramy Racławickiej wpłynie na atrakcyjność turystyczną obiektu i liczbę odwiedzających go osób, wpłynie to również na atrakcyjność samego Wrocławia (84,8% pozytywnych odpowiedzi) oraz województwa dolnośląskiego (86,4% wskazań na tak). Na podstawie: statystyk dotyczących liczby uczestników wydarzeń kulturalno-edukacyjnych w województwie dolnośląskim, ruchu turystycznego oraz: znajomości obiektu (56,2%), zainteresowania obiektem po modernizacji (73,6%), średnio 70,0% zainteresowania potencjalną nową ofertą Panoramy, można oszacować przyszły popyt na ofertę Panoramy Racławickiej, uzyskany dzięki efektom przedmiotowego projektu. Zakłada się ostrożny szacunkowy wzrost zainteresowania o początkowo 6,7%. Szacowana liczba odwiedzających osiągnie w 2025 poziom osób. Z racji zmian zachodzących w otoczeniu szacowanie popytu w tak dużej rozciągłości czasu - do 2032 jest ryzykownym posunięciem. Z tego powodu szacunek od 2025 roku założono na stałym poziomie osób. Warto również pamiętać, że poczynione inwestycje wzmacniać będą markę Panoramy Racławickiej i jej rozpoznawalność. Rok Liczba odwiedzających 2017 rok rok rok rok rok rok rok rok rok rok rok rok rok rok rok rok Tabela 22. Prognoza frekwencji w latach w Panoramie Racławickiej wariant z inwestycją [Źródło: opracowanie własne] Za osiągnięciem takiej frekwencji przemawiają: Wzrost przeciętnego wynagrodzenia wzrost wynagrodzeń oznacza wzrost liczby gospodarstw domowych dysponujących środkami, które mogą zostać przeznaczone na uczestnictwo w kulturze. Jak pokazują dostępne dane statystyczne, wydatki gospodarstw domowych na kulturę oraz zarobki zwiększają się. 125

126 Rosnące zainteresowanie uczestnictwem w kulturze należy spodziewać się, że w połączeniu z rosnącymi wynagrodzeniami, Polacy coraz chętniej i liczniej będą obcować z kulturą oraz odwiedzać instytucje kultury. Jak pokazują dane, wzrasta m.in. zainteresowanie muzeami, teatrem, galeriami, kinem oraz innymi obiektami działalności wystawienniczej, również wśród mieszkańców województwa dolnośląskiego. Wzrost ruchu turystycznego rozumiany jako zwiększająca się liczba turystów oraz wzrost liczby udzielanych noclegów - może być dobrym predykatorem popytu na ofertę całego województwa, w tym Wrocławia. Dzieje się tak, ponieważ popyt na usługi obiektu, w znacznej mierze zależy od popytu na usługi turystyczne oraz kulturalne regionu, a ten, jak wynika z wcześniej przytoczonych danych, z roku na rok rośnie. Warto tu zaznaczyć, że 68% turystów krajowych, bierze udział w imprezach kulturalnych. Wyniki badań pierwotnych przedstawionych w niniejszej analizie, również potwierdzają zasadność zaplanowanej inwestycji, która odbierana jest jako adekwatna do widocznych potrzeb adekwatność rozumiemy jako zgodność zaplanowanej inwestycji w Panoramie Racławickiej i idące za tym poszerzanie oferty kutlrualno edukacyjnej w Panoramie Racławickiej, z potrzebami wyrażanymi przez uczestników badań, ich preferencji co do obcowania z kulturą, oraz opiniami co do atrakcyjności samego obiektu. Oddziaływanie lokalne, regionalne i ponadregionalne Panorama Racławicka jest unikatowym obiektem, przyciąga zarówno turystów regionalnych, krajowych jak i zagranicznych. Działania projektowe umożliwią poszerzenie oferty edukacyjno kulturalnej, modernizacja obiektu przyczyni się do podniesienia jakości ogólnej oferty Panoramy Racławickiej. Atrakcyjność obiektu na kulturalnej mapie województwa dolnośląskiego, podniesie również skierowanie oferty do różnorodnego odbiorcy. Na podstawie przeprowadzonego badania rynku oraz analizy popytu oszacowano wartość wskaźników rezultatu projektu: Wzrost oczekiwanej liczby odwiedzin w objętych wsparciem miejscach należących do dziedzictwa kulturalnego i naturalnego oraz stanowiących atrakcje turystyczne (CI 9): odwiedzin na rok. Wskaźnik planowany do osiągnięcia do 12 miesięcy od zakończenia realizacji projektu. Wartość wskaźnika określa odwiedziny będące następstwem wdrożenia projektu różnica między liczbą odwiedzających Panoramę Racławicką w wariancie bazowym i w wariancie po realizacji inwestycji. Poziom osiągnięcia wskaźnika liczby odwiedzających będzie weryfikowany na podstawie raportu ze sprzedaży biletów oraz ewidencji odwiedzających. Wskaźnik ten mierzony będzie dla pełnego roku kalendarzowego następującego po roku zakończenia rzeczowej realizacji projektu, tj. w 2021 roku. Liczba osób korzystających z obiektów objętych wsparciem: osób na rok. Wskaźnik planowany do osiągnięcia do 12 miesięcy od zakończenia realizacji projektu. Poziom osiągnięcia wskaźnika liczby odwiedzających będzie weryfikowany na podstawie raportu ze sprzedaży biletów oraz ewidencji odwiedzających. Wskaźnik ten mierzony będzie dla pełnego roku kalendarzowego następującego po roku zakończenia rzeczowej realizacji projektu, tj. w 2021 roku. Zgodnie z informacjami przekazanymi przez Wnioskodawcę planowane są dalsze działania inwestycyjne, w szczególności związane z doposażeniem obiektu, a oferta Panoramy Racławickiej 126

127 będzie stale rozszerzana pod kątem oczekiwań odbiorców. Takie działanie niewątpliwie wpłynie na dalszy wzrost popytu na ofertę Muzeum Narodowego we Wrocławiu, w tym oddziału Panoramy Racławickiej. Uzyskanie wskazanej wielkości popytu na oferowane usługi będzie się więc wiązało z koniecznością utrzymania stale wysokiego poziomu oferty kulturalnej oraz wywierania wpływu na postawy i emocje odwiedzających Panoramę Racławicką i uczestniczących w poszczególnych wydarzeniach. Efekt sieciowy Projekt ma potencjał generowania efektu sieciowego. Poprzez zaplanowane działania dotyczące modernizację zespołu budynków Panoramy Racławickiej i związane z tym uatrakcyjnienie oferty kulturalno-edukacyjnej, w tym wystawienniczej, turyści odwiedzający Wrocław i województwo dolnośląskie będą mieli możliwość skorzystania z dedykowanych im oferty turystycznej i kulturalnej. Rozwój tej oferty przełoży się na poszerzenie grupy odbiorców tego typu form uczestnictwa w kulturze. Panorama Racławicka, będąca oddziałem Muzeum narodowego we Wrocławiu stanie się ważnym elementem promocji województwa dolnośląskiego. Za pomocą nowoczesnego sposobu prezentacji ukazane zostaną zagadnienia kluczowe dla rozwoju kompetencji kulturowych w oparciu o tożsamość historyczną. Działania inwestycyjne związanie z wprowadzeniem nowych interaktywnych technologii spowodują wzrost liczby turystów, którzy odwiedzą województwo dolnośląskie oraz którzy chcą skorzystać z oferty urozmaiconej i dostosowanej do współczesnego, wymagającego widza. Im więcej aktywnych odbiorców oferty Muzeum, tym więcej powstaje zasobów komplementarnych, poszerzających ofertę kulturalno-turystyczną miasta, co bezpośrednio przełoży się na zwiększone dochody regionu z tego tytułu i w dalszej perspektywie doprowadzi do rozwoju rynku pracy. Odwiedzający Panoramę Racławicką będą zainteresowani także skorzystaniem z oferty pobliskich instytucji kultury oraz obiektów turystyczno-rekreacyjnych. Ponadto korzystać będą z oferty gastronomicznej i rozrywkowej, co wpłynie istotnie na rozwój regionalnego rynku, w tym rynku pracy. Dostosowanie powierzchni do prowadzenia działalności kulturalno-edukacyjnej na wysokim poziomie, umożliwi realizację nowych ofert i programów ( w tym dla osób z dysfunkcjami oraz zagrożonych wykluczeniem), co będzie miało bezpośrednie przełożenie na zwiększoną jego atrakcyjność po stronie uczniów szkół w regionie i sprzyjać będzie zwiększonemu zainteresowaniu kulturą obecnie i w przyszłości, co z kolei będzie generować popyt na tego typu ofertę. Wpłynie to na zwiększenie atrakcyjności Muzeum Narodowego we Wrocławiu i wzrost popytu na ofertę kulturalną w regionie. Realizacja projektu wpłynie korzystnie na estetykę i funkcjonalność obiektu, przywracając mu wizerunek właściwy dla rangi, jaką ten obiekt posiada. Obiekt stanie się bardziej przyjazny dla osób niepełnosprawnych poprzez zastosowanie udogodnień w odbiorze oferty (m.in. system dźwiękowy oparty o audiodeskrypcję oraz język migowy). Aby umożliwić niepełnosprawnym ruchowo sprawne poruszanie się pomiędzy poziomami budynku, zaprojektowane elektryczne krzesełka schodkowe, które zastąpią obecne platformy, nieposiadające odpowiednich spadków. Ponadto w łazienkach zostaną zamontowane akcesoria zamontowane w sposób, umożlwiający korzystanie z nich przez osoby niepełnosprawne. 127

128 Wprowadzenie takich udogodnień wpłynie na wdrożenie podobnych rozwiązań w pozostałych instytucjach kultury w regionie. To zaś bardziej pobudzi sektor turystyki i rekreacji do wprowadzenia udogodnień sprzyjającym włączeniu grup osób niepełnosprawnych, jako realnych odbiorców ich oferty. Zwiększony popyt na ofertę Muzeum w oddziale Panorama Racławicka sprzyja rozwojowi pozostałych, uzupełniających ją atrakcji turystycznych i kulturowych regionu, pobudzając tym samym rynek pracy i zwiększając przez to dochody regionu, co przekłada się w dalszej kolejności na większe możliwości inwestycyjne. Działania inwestycyjne w Panoramie Racławickiej mają pośredni efekt sieciowy w formie zwiększonej konkurencyjności ofert kulturalnych w regionie, a co za tym idzie ciągłym ulepszaniem jakości i dostępności oferty dedykowanej jej odbiorcom. 5.3 Oferta kulturalno-edukacyjna Muzeum Narodowe we Wrocławiu jest placówką muzealną najczęściej odwiedzaną we Wrocławiu oraz jedną z dwudziestu najchętniej odwiedzanych tego typu instytucji w skali całego kraju. Znane jest głównie z niezwykle cennego zbioru sztuki średniowiecznej, unikatowej i najciekawszej w kraju kolekcji polskiej sztuki współczesnej oraz dzieła Bitwa pod Racławicami prezentowanego w rotundzie Panorama Racławicka. Muzeum Narodowe pełni rolę podmiotu zarządzającego oraz realizującego program kulturowy w Panoramie Racławickiej obecnie oraz po zakończeniu realizacji projektu, będącego przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności. Dotychczasową ofertę instytucji opisano w rozdziale , natomiast ofertę przyszłą, po zakończeniu realizacji projektu w rozdziale Wykazano również, że realizacja poszerzonego i nowego programu kulturowego jest możliwa dzięki organizowanym dotychczas wydarzeniom, doświadczeniom instytucjonalnym oraz kadrze, która już dziś przygotowuje się do wykorzystania potencjału wystawienniczego obiektu Panoramy Racławickiej. Po podpisaniu umowy o dofinansowanie i zapewnieniu finansowania przedsięwzięcia oferta kulturalna podlegać będzie dalszej rozbudowie i uszczegółowieniu Bieżąca oferta kulturalno-edukacyjna Zakres tematyczny działalności kulturalno-edukacyjnej Cechą wyróżniającą Muzeum Narodowe we Wrocławiu z grona innych placówek muzealnych w Polsce jest specyfika jego zbiorów, odzwierciedlająca wielokulturowość Śląska oraz jego rolę jako zwornika i przekaźnika kulturowych zdobyczy pomiędzy Wschodem i Zachodem Europy. Tworzą one w niektórych przypadkach najcenniejsze kolekcje polskie (m.in. śląskiej sztuki średniowiecznej, rzemiosła Bliskiego i Dalekiego Wschodu, szkła antycznego, rzemiosła artystycznego śląskiego i europejskiego, fotografii polskiej XIX XX w., zbiory grafiki dawnej, sztuki współczesnej polskiej i europejskiej. Zbiory Muzeum liczą ok. 200 tysięcy obiektów. Wśród nich znajdują się: dzieła malarstwa polskiego i europejskiego, rzeźby, ceramika, szkło, wyroby rzemiosła artystycznego. 128

129 Zbiory Muzeum Narodowego we Wrocławiu obejmują następujące zespoły: sztuki polskiej (ok. 40%), sztuki śląskiej (ok. 40%), sztuki europejskiej (ok. 20%). Do najcenniejszych dzieł z epoki średniowiecza należą rzeźba tronującej Marii na lwach z XIV w., czy wykonana ze złoconego srebra Herma relikwiarzowa świętej Doroty. W salach poświęconych sztuce baroku można oglądać część największej w Polsce kolekcji obrazów Michaela Willmanna zwanego śląskim Rembrandtem. W galerii sztuki polskiej XVII-XIX w. pokazywane są prace tak znanych twórców jak Aleksander Gierymski, Artur Grottger, Jacek Malczewski, Jan Matejko, Józef Chełmoński, Henryk Rodakowski, Stanisław Wyspiański i Olga Boznańska. Natomiast kolekcja polskiej sztuki współczesnej składa się z 20 tysięcy eksponatów i obejmuje wszystkie dyscypliny artystyczne od malarstwa, grafiki i rysunku, rzeźby, szkła, ceramiki, fotografii aż do environment, projektów konceptualnych i dokumentacji happeningów. Wystawa będąca autorską propozycją jej kuratora Mariusza Hermansdorfera jest prezentacją obszernych zestawów prac wybranych artystów, od ich dzieł najwcześniejszych do ostatnich. Wśród pokazywanych prac są dzieła m.in. Witkacego, Jaremy, Nowosielskiego, Hasiora, Lebensteina oraz największą w Europie kolekcje dzieł Magdaleny Abakanowicz. Wystawy stałe Muzeum Narodowego we Wrocławiu Śląska Rzeźba Kamienna XII-XVI w. (Gmach Główny) Sztuka Śląska XIV-XVI w. (Gmach Główny) Od września 2016 kolekcja średniowiecznej rzeźby kamiennej w Polsce jest prezentowana w nowym miejscu i w nowej aranżacji. Zwiedzający mogą zobaczyć znane dzieła, jak m.in. romańskie relikty opactwa Benedyktynów (później Premonstratensów) na Ołbinie, sarkofag Henryka IV Probusa, płytę nagrobną księcia Henryka II Pobożnego. Po raz pierwszy zaprezentowana została rzeźba Marii z Dzieciątkiem zdobiąca dawniej fasadę kościoła Marii Magdaleny Na wystawie wyróżnia się dwunastowieczny romański tympanon, nagrobki śląskich książąt dynastii Piastów, w tym, należący do najcenniejszych zabytków sztuki gotyckiej w Polsce, tumbowy nagrobek Henryka IV Probusa. Sztuka Śląska XIV-XVI w. ukazuje przemiany zachodzące w gotyckiej rzeźbie drewnianej i malarstwie tablicowym. Jest to jedna z najliczniejszych w Polsce kolekcji sztuki średniowiecznej. Są w śród nich zabytki malarstwa tablicowego, rzemiosła artystycznego, np. wyroby złotnicze, rzeźby drewnianej w tym zabytki związane z kręgiem tzw. Madonn na 129

130 lwach oraz apostołów, szafiaste nastawy ołtarzowe. Nowa, atrakcyjniejsza wersja tej wystawy stałej została udostępniona dla publiczności w 2007 r. Sztuka Śląska XVI-XIX w. (Gmach Główny) Sztuka Polska XVII-XIX w. (Gmach Główny) Wystawa jest przeglądem dorobku artystycznego regionu, poczynając od renesansu, a kończąc na czasach kształtowania się nowych tendencji stylowych na początku XX w. Prezentowane zabytki bogactwo ich tematyki, walory artystyczne, różnorodność formalna i techniczna są świadectwem wielokulturowości Śląska. Na wystawie prezentowane są obiekty malarstwa, grafiki, rzeźby od renesansu do modernizmu. Na szczególną uwagę zasługują m.in. obrazy Michała Willmanna - mistrza śląskiego baroku, barokowe rzeźby Jerzego Schrottera, Macieja Steinla, Jana Jerzego Urbańskiego. Ekspozycję uzupełniają trumienne tarcze cechowe, klejnoty królów wrocławskiego bractwa kurkowego, a także bezcenny XVI-wieczny gobelin z herbami Piastów brzeskich. Eksponowane jest tutaj malarstwo, rzeźba, rzemiosło artystyczne. Wśród eksponatów znajduje się kolekcja portretów sarmackich, dzieła artystów skupionych wokół dworu Stanisława Augusta Baciarellego, Canaletta, portrety biedermeierowskie, w tym malarzy ze szkoły lwowskiej Jana Kantego Maszkowskiego, Alojzego Reichana, malarstwo II połowy XIX w., w tym dzieła Artura Grottgera, Jana Matejki, Henryka Rodakowskiego, Wojciecha Gersona, Józefa Chełmońskiego, Aleksandra Gierymskiego, Maurycego Gottlieba. Ekspozycję malarstwa wieńczą prace malarzy z przełomu XIX i XX w.: Jacka Malczewskiego, Olgi Boznańskiej, Władysława Ślewińskiego, Władysława Podkowińskiego, Leona Wyczółkowskiego, Stanisława Wyspiańskiego i innych. Wśród wyrobów rzemiosła prezentowana jest kolekcja XVIII-wiecznych pasów kontuszowych z najsłynniejszych persjarni polskich (Słuck, Kobyłka, Grodno), fajanse z wytwórni Wolffa, fajanse i porcelana z Ćmielowa, porcelana z Korca i Baranówki, majolika z Nieborowa, szkło 130

131 z nalibockiej manufaktury Radziwiłłów. Sztuk europejska XV-XX w. (Gmach Główny) Panorama Racławicka (oddział Panorama Racławicka) Broń i barwa wojsk pod Racławicami (oddział Panorama Racławicka) Dolnoślązacy - pamięć, kultura, tożsamość (oddział Muzeum Etnograficzne) Sztuka Śląska XVI-XVIII w. w Muzeum Piastów w Brzegu Na wystawie zaprezentowane są dzieła dwóch renesansów włoskiego i północnoeuropejskiego, malarstwo XVI-wieczne powstałe pod wpływem idei humanizmu, przemian obyczajowych i refom religijnych, prezentacja twórców Złotego wieku malarstwa niderlandzkiego, malarstwo włoskie okresu baroku zaprezentowane w zestawieniu z pracami italianistów z północy, barokowe obrazy malarzy pochodzących z Cesarstwa Habsburskiego i dla porównania z Francji, Hiszpanii i Polski, prezentacja najważniejszych kierunków stylowych: klasycyzmu, poprzez romantyzm, biedermeier, historyzm, realizm, impresjonizm i symbolizm. Ekspozycja bezcennego płótna autorstwa Jana Styki i Wojciecha Kossaka, z 1894 r., ukazującego zwycięską bitwę Polaków z wojskami rosyjskimi pod Racławicami. Ekspozycja zorganizowana w Rotundzie. Ekspozycja pokazuje przemiany kulturowe na wsi dolnośląskiej. Jedna część obejmuje kulturę ludową sprzed II Wojny Światowej, rozwijającej się pod wpływem osadnictwa ludności polskiej, niemieckiej, łużyckiej i czeskiej. Druga ukazuje wpływy nowych grup osadniczych przybyłych na Śląsk po ostatniej wojnie. Wystawa pomyślana została jako dopełnienie stałych ekspozycji sztuki śląskiej prezentowanych w siedzibie Muzeum. Śląska rzeźba nagrobkowa XVI-XVIII w. w kościele Marii Magdaleny we Wrocławiu W czterech kaplicach kościelnych eksponowane są płyty nagrobne obrazujące rozwój rzeźby nagrobkowej na Śląsku. Kolekcja sztuki polskiej II połowy XX i XXI w. (Pawilon Czterech Kopuł) Muzeum Narodowe we Wrocławiu jest właścicielem jednej z największych w kraju kolekcji polskiej sztuki współczesnej, której 131

132 Wystawy czasowe Muzeum Narodowego we Wrocławiu historia sięga lat sześćdziesiątych XX w. Liczy ona 20 tys. eksponatów, które reprezentują wszystkie dyscypliny działań artystycznych malarstwo, rzeźbę, różne formy przestrzenne i instalacje, zapis video, grafikę, fotografię, dokumentację działań performatywnych. Dla prestiżu i potomnych. Śląskie skrzynki cechowe r r. (Gmach Główny) Kolekcja sfragistyczna Friedricha Augusta Vossberga r r. (Gmach Główny) Para buch! Nie tylko ilustracje Ewy i Pawła Pawlaków (Gmach Główny) Kolekcja skrzynek cechowych Muzeum Narodowego we Wrocławiu należy do największych w polskich zbiorach. Na wystawie pokazanych zostanie 50 eksponatów pochodzących z okresu od XVI do XX w., wśród nich przepięknie dekorowane skrzynie ceremonialne używane podczas ważnych spotkań i uroczystości. Prezentacja wybranych zabytków pochodzących ze zbiorów Friedricha Augusta Vossberga ( ), które pozyskano dla Wrocławia w 1875 r. Vossberg był urzędnikiem zatrudnionym w Banku Centralnym Prus w Berlinie, a prywatnie zgłębiał wiedzę na temat dziejów mennic krzyżackich oraz Gdańska i Torunia. W 1854 r. opublikował katalog monet mennic Polski i Litwy, w 1864 Brandenburgii. Wystawa poświęcona twórczości Ewy i Pawła Pawlaków jest zaproszeniem do kipiącej kolorami podróży po światach wykreowanych przez wrocławskich grafików przede wszystkim w przestrzeniach zaprojektowanych książek, ale także teatru lalek i rzeźby. Zgromadzone na wystawie oryginały prac pozwolą zwiedzającym przyjrzeć się rozmaitości technik stosowanych przez artystów oraz doskonałości wykonania. Zobaczyć będzie można różne stylistyki, bogactwo tematyki, związki z tradycją i eksperymenty na polu grafiki książkowej, w której to dyscyplinie oboje stali się niekwestionowanymi mistrzami. Na wystawie znajdą się realizacje małżeństwa Pawlaków z obszaru ilustracji książki dziecięcej, w tym wspólne prace, ale również nie tak dobrze rozpoznane projekty ilustracji do literatury pięknej Pawła i efekty działalności translatorskiej Ewy. 132

133 Nature Morte Współcześni artyści ożywiają martwą naturę r. (Pawilon Czterech Kopuł) Wystawa realizowana we współpracy z MOCA London. Punktem wyjścia do powstania tej ekspozycji była książka Nature Morte autorstwa Michaela Petry, dyrektora londyńskiej MOCA (Muzeum Sztuki Współczesnej), który pokazuje w niej, jak złożonym zagadnieniem jest martwa natura i jej historia. Rysunek 21 Wystawy stałe i czasowe w Muzeum Narodowym we Wrocławiu [źródło: opracowanie Konsultanta na podstawie Rok 2016 był okresem szczytowej popularności Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Frekwencja wyniosła wówczas ok 600 tys. i była większa o 25% niż w roku Przyczyną było w głównej mierze piastowanie przez Wrocław, tytułu Europejskiej Stolicy Kultury. Aby tę popularność podtrzymać w roku 2017 r., Muzeum przygotowała atrakcyjną ofertę kulturalno-edukacyjną w każdym ze swoich oddziałów 29 : wystawa In facie Ecclesiae, podczas której prezentowane jest najbardziej tajemnicze dzieło zbiorów Muzeum-wspaniała kwatera ołtarzowa z przedstawieniem zaślubin Marii; wystawa Czas Cranacha, ukazująca malarstwo doby reformacji we Wrocławiu i na Śląsku; wystawa Occident et Orient. Rzemiosło i sztuka Wschodu oraz Zachodu ze zbiorów Muzeum Narodowego, uruchomiona na strychu Muzeum, podczas której zaprezentowane zostaną dzieła rzemieślników m.in. broń białą i palną, naczynia szklane, instrumenty matematyczne. Przedmiotem ekspozycji będzie również sztuka i rzemiosło Bliskiego i Dalekiego Wschodu m.in. z Chin, Japonii, ale też z Iranu, Syrii, Turcji, Egiptu; wystawy związane z rokiem Tadeusza Kościuszki w Panoramie Racławickiej, podczas której zaprezentowane zostaną ekslibrysy, znaczki, cenne pamiątki takie, jak: oryginał listu napisanego przed bitwą pod Szczekocinami, kasetka, w której przewożono serce Kościuszki; wystawa Moda i kino. Kostiumy z kultowych filmów z kolekcji CeTa we Wrocławiu, składająca się trzech części: kostiumy historyczne, kostiumy noszone przez bohaterów masowej wyobraźni i kostiumy futurystyczne; wystawa Pa drom Baro Od Cyganów do Romów, podczas której zaprezentowane zostaną m.in. jeden z najstarszych zapisków na temat Romów w Europie karta z napisem Ziguner z wydanej w 1561 r. w Bazylei Cosmografiiae universalis Sebastiana Munstera, pruskie i austriackie XVIII-wieczne akty banicyjne, niemieckie dokumenty z II Wojny Światowej i liczny zbiór fotografii. Przedmiotem ekspozycji będzie również malarstwo polskich, rumuńskich i czeskich artystów z początku XX w. oraz romskie wozy taborowe, a także przykłady romskiego rzemiosła kotły, patelnie i biżuteria. Przygotowywanym przez Muzeum wystawom towarzyszą opracowane przez pracowników katalogi i informatory. Z kilkudziesięciu katalogów wystaw wydanych przez Muzeum od 1960 r. należy wyróżnić trzy główne bloki tematyczne obejmujące: twórczość artystów polskich ze środowiska lwowskiego (monografie, opracowania problemowe); 29 Źródło: 133

134 twórczość artystów polskich XX w. (monografie, opracowania problemowe); twórczość artystów działających na Śląsku. W 2016 r. opublikowano 13 nowych katalogów i informatorów. Są to publikacje wyczerpująco przedstawiające zespoły zabytków z różnych dziedzin sztuk: Chmielarz - Zbigniew Paluszak ; Bartky, tabiwky, zgardy. Huculiana z kolekcji Ewy Załęskiej Szczepki i Andrzeja Szczepki - opr. zbiorowe; Augustyn Czyżowicz. Taka była rzeczywistość opr. zbiorowe; K. Lachowicz Ekslibrisy kościuszkowskie. Letnia rezydencja. Kolekcja Marxa gościnnie we Wrocławiu, opr. zbiorowe pod red. E. Blume, M. Felix. T. Fercowicz Ziarnko do ziarnka ; W. Kaczorowski Druki wrocławskiego Kalamburu ; E. Gajewska Prorok NABYTKI 2016 E. Houszka, M. Pierzchała, J. Witecki Breslauer Europa in Bild und Text B. Przerwa Modna i już. Moda PRL. Inspiracje dla młodego widza ; G. Wojturski Tajemnice kupców, czyli o dawnych wagach i miarach ; M. Pieczka Niezwykły świat mebli I. Gołaj Wrocławska Europa dla dzieci Ponadto wydano 2 przewodniki w trzech wersjach językowych: A. Chmielarz, I. Gołaj Kolekcja sztuki polskiej II połowy XX i XXI wieku. Pawilon Czterech Kopuł. Przewodnik, E. Houszka, I. Gołaj, J. Witecki Wrocławska Europa. Przewodnik, a także dwa inne opracowania: B. Ilkosz Kolekcja sztuki polskiej II połowy XX i XXI wieku. (album; w dwóch wersjach językowych), Roczniki sztuki śląskiej t. XXIV/2015 Obok katalogów wystaw i informatorów pracownicy Muzeum opracowują katalogi zbiorów (opublikowano dotychczas 45. katalogów zbiorów, w tym wiele pozycji poświęconych sztuce śląskiej) omawiające znaczące kolekcje ze zbiorów własnych. Są to publikacje wyczerpująco przedstawiające zespoły zabytków z różnych dziedzin sztuk30: Rzeźba europejska XIX i początku XX wieku Malarstwo polskie XVII-XIX w. Obrazy olejne Grafika francuska XVI-XIX w., (cz. I - album) Grafika francuska XVI-XIX w., (cz. II -katalog) Zabytki cechów śląskich Sztuka na Śląsku XII - XVI w. Polskie druki bibliofilskie Broszury i druki ulotne 30 Źródło: 134

135 Sztuka polska XX w. Ceramika i szkło polskie XX wieku. Rzeźba ludowa na Dolnym Śląsku XVIII-XIX w. Śląski Strój ludowy. Koniec XVIII - 1 połowa XX wieku Sztuka nieprofesjonalna na Śląsku Ikonografia Wrocławia - Pocztówki Meble XVIII wieku Meble I połowy XIX wieku. Dawne żelazka i sprzęty do prania Fotografia. Gloria Deo. Rzemiosło sakralne tom II Historia szopek Bożego Narodzenia na Dolnym Śląsku Ikonografia Dolnego Śląska. Pocztówki tom I i II Ikonografia Wrocławia. Grafika Tom. I i II Jan Lebenstein Kody pamięci. Ikonografia Śląska w grafice i rysunku od XVIII do początku XX w. Kolekcja polskiej sztuki współczesnej Muzeum Narodowego we Wrocławiu Kolekcja sztuki polskiej II połowy XX wieku i XXI wieku Malarstwo Polskie. Od baroku do modernizmu. Malarstwo krajów Europy Środkowej XVI -XVIII w Malarstwo krajów romańskich Malarstwo niderlandzkie. Netherlandish Painting Malarstwo niemieckie. Od klasycyzmu do symbolizmu Malarstwo śląskie Meble XV-XVII wieku Medale, monety okolicznościowe, żetony, liczmany, tłoki do bicia medali i monet okolicznościowych od XV do XVII w. Medale, plakiety i żetony okresu secesji Mistrzowie światła. Witraże i obrazy malowane pod szkłem.masters of Light. Stained and Painted Glass Obrazy ludowe na Śląsku Oręż europejski Petit Tour. Widoki Śląska. Porcelana z kolekcji Muzeum Narodowego we Wrocławiu - katalog wystawy 135

136 Rzeźba Śląska XVI-XVIII w. Skarby sztuki. Muzeum Narodowe we Wrocławiu Sztuka XX wieku. Prace artystów zagranicznych Sztuka drewna. Meblarstwo i snycerstwo ludowe na Dolnym Śląsku Tkaniny ludowe Uzbrojenie japońskie Muzeum opracowało największą i najciekawszą kolekcję zabytków w Polsce związanych z kulturą rzemieślniczą, które zaowocowało katalogiem Zabytki Cechów Śląskich (2002). Ostatnim dużym zadaniem było przygotowanie i opublikowanie w formie katalogu zbiorów wyniku kilkuletnich badań nad sztuką średniowieczną na Śląsku ( Sztuka na Śląsku XII-XV w., 2003), wyników pionierskich badań nad meblarstwem śląskim ( Meble XVIII wieku, 2004 i Meble pierwszej połowy XIX wieku, 2007). Dużym wyzwaniem dla Muzeum było także opracowanie katalogu zabytków etnograficznych Sztuka drewna. Meblarstwo i snycerstwo ludowe na Dolnym Śląsku, Oferta kulturalno-edukacyjna, to nie tyko wystawy, lecz także szereg zajęć, warsztatów i wykładów, dedykowanych różnym grupom wiekowym (od dzieci w wieku przedszkolnym po seniorów) oraz osobom z różnym stopniem sprawności fizycznej bądź umysłowej. Muzeum Narodowe we Wrocławiu opracowała ofertę edukacyjną dedykowaną szerokiemu gronu odbiorców. Są to lekcje muzealne i warsztaty plastyczne prowadzone przez historyków sztuki, kulturoznawców i pedagogów. Poniższa tabela przedstawia bieżącą ofertę w gmachu głównym Muzeum oraz w oddziale Muzeum Etnograficzne. Oferta oddziału Panorama Racławicka, została przedstawiona w osobnym punkcie. Miejsce Gmach Główny Oferta edukacyjna Oferta edukacyjna dla dzieci przedszkolnych i ze szkół podstawowych: Strusie jajo i inne muzealne ciekawostki Poznajemy tematy malarskie W świecie barw Techniki malarskie, czyli jak wyczarować obraz Po co malarzowi plama, linia, kreska? Wszystko o rzeźbie Baba-piec i inne ciekawe przedmioty codziennego użytku Boże Narodzenie w sztuce Karnawałowe szaleństwa Wielkanoc w sztuce Przyroda w sztuce Skrzydlate i łaciate, czyli zwierzęta w sztuce Jak wyrazić uczucia w dziele sztuki? Jak się dawniej ubierano? Szlachcic na zagrodzie, czyli o staropolskim stylu życia Cztery pory roku w malarstwie Życie i twórczość Jana Matejki Legendy z życia świętych Obyczaje rycerskie Broń z dawnych wieków Królowie i książęta na starych obrazach Oferta edukacyjna dla młodzieży gimnazjalnej i licealnej Muzealne ABC, czyli po co jest muzeum Na tropie muzealnych hitów Jak patrzeć na dzieło sztuki? Nastrój w dziele sztuki 136

137 Barwa w dziele sztuki Czym jest kompozycja malarska Sztuka średniowieczna Sztuka renesansu Sztuka baroku Sztuka klasycyzmu Sztuka romantyzmu Realizm w sztuce Impresjonizm, ekspresjonizm, secesja W świecie symboli Porównanie stylów w sztuce Malarstwo historyczne Motywy patriotyczne w sztuce polskiej Wątki literackie w malarstwie Wątki muzyczne w sztuce Motywy pasyjne w sztuce Sztuka i reformacja Motyw wędrówki w sztuce Strój szlachecki i kultura sarmacka Eros i Tanatos w sztuce Warsztaty plastyczne: Wszystko o portrecie Scenki rodzajowe, czyli historie z życia wzięte Pejzaż w malarstwie Martwa natura Poznajemy techniki malarskie Tajemnice porcelany Kolaż i pokrewne techniki - ćwiczenia z fantazji Piękno szklanych przedmiotów Wszystko o rzeźbie Oddział Muzeum Etnograficzne Oferta edukacyjna dla dzieci przedszkolnych i ze szkół podstawowych: Kijanka - nie żabka Zabawy z zabawkami Świętowanie: Boże Narodzenie, Wielkanoc W kalendarzu obrzędowym: Święty Mikołaj, zapusty Nieszablonowo Strój czy ubranie Wycinanka "Ta Dorotka, ta malusia..." Sztuka w wychowaniu regionalnym: Tajemnice pięciu pól herbu Wrocławia Dzieje książąt śląskich Wrocław wczoraj i dziś dawnym Wrocławiu z przymrużeniem oka Mostek czarownic i inne wrocławskie legendy Michael Leopold Willmann - największy śląski malarz x XVII wieku Poznaj malarzy, którzy patronują wrocławskim ulicom Czas świętowania. Czas życia. Andrzejki Święty Mikołaj Boże Narodzenie Zapusty Święty Walenty czy święty Jan Marzanna Wielkanoc Narodziny, wesele, pogrzeb Rzemiosło jak sztuka. Sztuka jak rzemiosło Zwiedzanie wystawy stałej "Dolnoślązacy. Pamięć, kultura, tożsamość" Piernikarstwo dolnośląskim fenomenem Stroje ludowe Ludowe instrumenty Malowane meble w kolekcji Muzeum Etnograficznego. Obraźnicy czy malarze? Malarstwo na szkle specyfiką regionu 137

138 Tradycyjne wycinanki ludowe inspiracją dla etnodesignu Historia i tradycyjna kultura regionu Zwiedzanie z przewodnikiem wystawy stałej "Dolnoślązacy. Pamięć, kultura, tożsamość" Historia przełamana. Zmiana granic po II wojnie światowej - zmianą struktury etnicznej Dolnego Śląska Różnorodność kulturowa i etniczna Dolnego Śląska na przykładzie wybranego filmu z serii "Dolny Śląsk. Lud jego zwyczaje, sposób życia, pieśni, muzyka i tańce..." Wykłady Dusiołki i mamuny - demonologia ludowa Oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu Panorama Racławicka Panorama Racławicka we Wrocławiu to jedno z niewielu miejsc na świecie, gdzie można podziwiać relikt XIX-wiecznej kultury masowej. Wielkie malowidło (15x114m), dzięki zespoleniu szczególnych zabiegów malarskich (specjalna perspektywa) i technicznych (oświetlenie, sztuczny teren, zaciemnione, kręte podejście), "przenosi" widza w inną rzeczywistość i inny czas. Panorama Racławicka to pierwsze i jedyne zachowane do dziś polskie dzieło tego rodzaju. 31 W specjalnie dobudowanej Małej Rotundzie można poznać historyczne aspekty bitwy pod Racławicami, które są zaprezentowane na plastycznej mapie, powtarzającej układ topograficzny terenu bitwy i ruch wojsk polskich i rosyjskich. Przebieg bitwy racławickiej w oparciu o historyczne źródła przedstawia komentarz czytany przez lektora w sześciu językach: polskim, angielskim, niemieckim, rosyjskim, francuskim, hiszpańskim. Gabloty umieszczone wokół mapy poprzez 107 figur żołnierzy w epokowym umundurowaniu, prezentują barwy i broń wojsk walczących pod Racławicami. W czterech aneksach holu głównego, półkolistymi zakolami ulokowaną przestrzenną mapę z zaznaczonym szlakiem bojowym insurekcji kościuszkowskiej. Znajdują się tam także 3 monitory, na których wyświetlane filmy opatrzone komentarzem w języku polskim i angielskim, na temat innych istniejących panoram,, ich twórcom oraz konserwacji płótna Bitwa pod Racławicami. Lekcja muzealna w Panoramie Racławickiej trwa 45 minut. Obejmuje wstęp przeprowadzany w Małej Rotundzie (ok. 15 minut) i omówienie Panoramy na platformie widokowej (ok. 30 minut). Lekcje prowadzi historyk sztuki mgr Izabela Trembałowicz-Chęć. Specyfika takiego sposobu zwiedzania Panoramy Racławickiej polega na możliwości dopasowywania sposobu przekazywania wiedzy do wieku odbiorcy oraz na niekonwencjonalnym połączeniu wiedzy historycznej (okres rozbiorów Polski, Powstanie Kościuszkowskie) z wiadomościami dotyczącymi powstawania wielkoformatowego malowidła panoramowego i jego znaczenia dla kultury masowej. Wizyta w Panoramie może stanowić oryginalne uzupełnienie lekcji historii, języka polskiego, plastyki, wiedzy o kulturze czy ścieżek edukacyjnych (np. edukacja regionalna, wychowanie patriotyczne). Oferta edukacyjna w Panoramie Racławickiej realizowana jest w okresie w okresie od 2 listopada do połowy kwietnia każdego roku. Spotkania rozpoczyna się wstępem przeprowadzonym w holu przy mapie Insurekcji Kościuszkowskiej i w Małej Rotundzie, w oparciu o eksponowane tam: makietę bitwy, pokaz barwy i oręża jednostek biorących udział w bitwie racławickiej, szkice olejne do Panoramy, olejny projekt plakatu autorstwa J. Styki i W. Kossaka oraz dwa zdjęcia archiwalne z 1893 r., które wykonano w rotundzie lwowskiej w trakcie powstawania dzieła. Po piętnastu minutach wstępu uczestnicy 31 Źródło: 138

139 przeprowadzani są tunelem na platformę widokową, gdzie zapoznają się z malowidłem słuchając autorskiego komentarza osoby oprowadzającej. Lekcje muzealne Przeznaczone są dla wszystkich grup wiekowych, w tym także dla osób z dysfunkcjami słuchu i zaburzeniami natury psychicznej. Aktualnie oferta kulturalno-edukacyjna w Panoramie Racławickiej obejmuje: Zwiedzanie z lekkim zawrotem głowy spotkania dla rodziców z dziećmi odbywają się w niedziele, zazwyczaj raz w miesiącu. Zwiedzanie zakończone jest zabawą plastyczną pt. Szukamy następców mistrzów, która odbywa się na najwyższym poziomie holu; Zwiedzanie z lekkim przymrużeniem oka dla Pań i Panów seans dla dorosłych stanowi okazję, by wysłuchać oprowadzania autorskiego, z możliwością zadania pytań osobie oprowadzającej. W zależności od zainteresowań grupy, oprowadzanie koncentruje się na tajnikach powstawania obrazu, szczegółach technicznych broni używanej w Racławicach, strategii, dziejach bohaterów Panoramy, czy wzajemnych relacjach twórców; Zwiedzanie ze szminką w torebce organizowane z okazji Dnia Kobiet 8 marca, podczas których tematyka zajęć koncentruje wokół historii życia Kościuszki i dam jego serca. Ferie z Panoramą organizowane w trakcie ferii zimowych; Wakacyjne poranki z Panoramą zajęcia dla rodziców z dziećmi, organizowane podczas wakacji. Jest to jedyna możliwość zwiedzania Panoramy z niestandardowym komentarzem w okresie letnim; Z Panoramą śladami światowego dziedzictwa kulturowego cykl wykładów odbywających się od października do marca, raz w miesiącu; Filmy o Panoramie Racławickiej, wyświetlane w holu głównym. Różnorodna i atrakcyjna oferta, sprawia, że Panorama, jako muzeum jednego dzieła sztuki, cieszy się od lat niesłabnącą popularnością. Ilość wydarzeń kulturalno-edukacyjnych Muzeum narodowe we Wrocławiu organizuje rocznie ok. 40 wystaw. W roku 2016, zorganizowanych zostało 13 wystaw stałych oraz 30 wystaw czasowych (13 wystaw w Gmachu Głównym Muzeum Narodowego we Wrocławiu i 17 wystaw łącznie w Muzeum Etnograficznym, Panoramie Racławickiej oraz Muzeum sztuki Współczesnej ). Ilość zorganizowanych imprez w 2016 r. wyniosła 356. Natomiast łączna liczba godzin lekcyjnych w 2016 r. wyniosła godz,: Zajęcia z młodzieżą lekcji muzealnych w galeriach i w sali wykładowej w gmachu głównym Muzeum, w Muzeum Etnograficznym 250 lekcji, w Panoramie Racławickiej 192 lekcji, w Muzeum Sztuki Współczesnej (Pawilon Czterech Kopuł) 221 lekcji (ogólnie w Muzeum przeprowadzono lekcji). Ponadto zorganizowano 10 pokazów prac dziecięcych w holu Muzeum. Zajęcia da dorosłych - zorganizowano 4 warsztaty dla nauczycieli, reżyserów spektakli szkolnych (Pawilonu Czterech Kopuł) oraz 13 spotkań dla Uniwersytetu III Wieku (dwóch Uniwersytetów z Wrocławia, Uniwersytetów z Wałbrzycha, Chrzanowa). W Muzeum Etnograficznym w 2016 r. przeprowadzono 250 lekcji na wystawach, zorganizowano 23 wykłady i imprezy połączone z ekspozycjami dla pracowników oddziału i zaproszonych gości. W 139

140 Panoramie Racławickiej przeprowadzono 192 lekcje i 21 imprezy. W Muzeum Sztuki Współczesnej przygotowano w tym czasie 221 lekcji i zorganizowano 72 imprezy. W 2016 r. pracownicy Muzeum w 2016 r. wykonali 214 kwerend, konsultacji i ekspertyz oraz wygłosili 66 wykładów (nie licząc wykładów prowadzonych w ramach współpracy z wyższymi uczelniami Wrocławia i innymi szkołami). W ramach działalności oświatowo-popularyzatorskiej 240 imprez: w ramach cyklu Mój Śląsk. Fascynacje przeprowadzono 7 wykładów w ramach cyklu Z rodziną do Muzeum przeprowadzono 9 wykładów w ramach cyklu Pięknie i użyteczne przeprowadzono 8 wykładów w ramach cyklu Europa we Wrocławiu. Sławni artyści w kolekcji MNWr. przeprowadzono 9 wykładów w ramach cyklu Artyści w miastach Europy przeprowadzono 7 spotkań w ramach cyklu Ferie w Muzeum i Wakacje w Muzeum przeprowadzono 42 spotkania w ramach cyklu Z Panoramą śladami światowego dziedzictwa kulturowego przeprowadzono 7 spotkań w ramach cyklu dla dzieci Mozaika muzealna zorganizowano 40 zabaw edukacyjnych w ramach cyklu Kobieta w świecie sztuki przeprowadzono 8 wykładów w ramach cyklu Dni otwarte Muzeum przygotowano 10 rozbudowanych imprez w ramach cyklu Gdy prywatne staje się publiczne. O kolekcjonerach sztuki współczesnej w Muzeum Sztuki Współczesnej przeprowadzono 4 wykłady w ramach cyklu Prawdziwa twarz mistrza w Muzeum Sztuki Współczesnej przeprowadzono 2 wykłady Ponadto poza w/w cyklami przeprowadzono 18 wykładów w ramach kursu historii sztuki. W ramach działalności Muzeum Narodowego we Wrocławiu, prowadzone są zajęcia dla osób niepełnosprawnych, grup wykluczonych i specjalnych w ramach nawiązanych współpracy: współpraca z Domem Opieki Społecznej we Wrocławiu organizacja 1 lekcji współpraca ze Terapeutycznej Szkoły Podstawowej we Wrocławiu organizacja 1 lekcji współpraca z Biurem Turystycznym Przygodowo w Łodzi organizacja 2 spotkań współpraca z Młodzieżowym Ośrodkiem Socjoterapii w Łękowej organizacja 1 lekcji współpraca z młodzieżą niepełnosprawną (SP nr 21, G. 52) organizacja lekcji współpraca z młodzieżą niepełnosprawną (OSW w Kątach Wrocławskich) organizacja 3 lekcji i 2 warsztatów. współpraca z Ośrodkiem Szkolno Wychowawczym w Kamiennej Górze organizacja 1 lekcji współpraca z Ośrodkiem Szkolno Wychowawczym we Wrocławiu (przy ul. Kamiennej) organizacja 1 lekcji 140

141 współpraca z Uniwersytetem III Wieku (grupy z Wrocławia, Wałbrzycha, Chrzanowa) - organizacja 13 wykładów. w ramach współpracy z Wrocławskim Centrum Seniora zorganizowanie Dni Seniora w Muzeum oraz warsztatów dla seniorów ( ) organizacja 9 lekcji dla PZW w Zgorzelcu, Ośrodka S-W we Wrocławiu (ul Wejcherowska) i Dolnośląskiego Ośrodka dla Dzieci Niesłyszących we Wrocławiu. oprowadzanie 2 osób niedowidzących po wystawie Wrocławska Europa - uczestników konferencji w Domu Kultury Wrocław Zachód ( ). przeprowadzenie 25 lekcji dla studentów Studium Języka Polskiego dla Cudzoziemców przy Politechnice Wrocławskiej. zorganizowanie aukcji prac plastycznych na rzecz Hospicjum Dziecięcego we Wrocławiu ( ). Muzeum Narodowe we Wrocławiu jest również inicjatorem i koordynatorem ważnych przedsięwzięć muzealnych w skali miasta, regionu i Polski, podejmuje współpracę z placówkami muzealnymi miasta Wrocławia oraz regionu dolnośląskiego, także posiadającymi charakter ogólnopolski, jak i zagraniczny. Rodzaje prowadzonej działalności Najbardziej widoczną formą działalności Muzeum jest wystawiennictwo. Prezentują one w układzie historyczno-terytorialnym obiekty z różnych dziedzin sztuki i rzemiosła artystycznego. Wystawy czasowe organizowane przez Muzeum prezentowane są w jego siedzibach oraz w kraju i za granicą. Są to prezentacje sztuki polskiej i europejskiej. Muzeum utrzymuje stałą współpracę z różnymi instytucjami naukowymi i kulturalnymi Śląska, głównie w dziedzinie nauki i wystawiennictwa. Muzeum ściśle współpracuje z: Instytutem Historii Sztuki i Katedrą Etnologii Uniwersytetu Wrocławskiego przy organizacji sesji naukowych, Biblioteką Uniwersytecką, m.in. przygotowano wspólnie w 1997 r. wystawę Musica sacra. Motywy muzyczne w sztuce śląskiej XIII- XVIII w., Akademią Muzyczną, np. współorganizowano wystawę poświęconą twórczości O. Messiaen a w 1998 r., Biurem Wystaw Artystycznych we Wrocławiu i w Jeleniej Górze, współpraca przy organizacji wystaw dotyczących fotografii, m.in. organizacja Festiwalu Fotografii Spektrum w 1998 r., Teatrem Polskim, do 2004 r. prezentacje wystaw sztuki współczesnej, Międzynarodowym Festiwalem Wratislavia Cantans, wspólne organizowanie wystaw i koncertów, Wydawnictwem Dolnośląskim, wydawnictwa, np. Od zmierzchu do świtu - wydane w 2007 r., Czasopismem Odra, opracowywanie artykułów dotyczących wydarzeń muzealnych. Ponad pięćdziesięcioletnią tradycję ma współpraca Muzeum z placówkami muzealnymi Dolnego Śląska (do lat 70. Muzeum sprawowało z ramienia MKiS pieczę naukową i administracyjną nad tymi 141

142 instytucjami). Wrocławskie Muzeum udziela pomocy naukowej (stałe konsultacje, wymiana wydawnictw) i technicznej (użycza sprzętu), organizuje wystawy (np. stałą wystawę Sztuka śląska XVI-XVIII w. w Muzeum w Brzegu; wystawy czasowe w muzeach w Kluczborku, Jaworze, Legnicy, Środzie Śląskiej, Świdnicy i Bolesławcu) oraz podejmuje wspólne problemy badawcze (np. w 1993 r. twórczość M. Klahra St. z Muzeum w Kłodzku lub w roku 1998 działalność E. Fochsa z Muzeum w Jeleniej Górze) z muzeami działającymi w na Dolnym Śląsku. Muzeum promuje swoje wydawnictwa biorąc udział w znaczących imprezach popularyzujących publikacje z zakresu sztuki, np. w: Wrocławskich Targach Dobrych Książek, Targach Książki Naukowej we Wrocławiu. Muzeum w ramach współpracy z różnymi ośrodkami na terenie kraju organizuje własne ekspozycje lub podejmuje współpracę przy wspólnych przedsięwzięciach (wystawy, publikacje) z największymi placówkami muzealnymi w kraju oraz za granicą. Najbardziej prestiżową współpracą zagraniczną Muzeum było organizowanie od 1975 r. wystaw polskich na najsłynniejszych ekspozycjach na świecie, tj.: Biennale w Sao Paulo, Triennale w New Delhi, Festiwalu Malarstwa w Cagnes sur Mer, Biennale w Menton, Międzynarodowym Konkursie Ceramiki Artystycznej w Faenzie. W roku 2016 odbyło się kilka wystaw, zorganizowanych we współpracy z polskimi oraz zagranicznymi muzeami: Modna i już. Moda w PRL ( r r.) wystawa w Muzeum Narodowym w Krakowie; Grzech. Obrazy grzechu w sztuce europejskiej od XV do początku XX wieku ( r r.), wystawa w Muzeum Narodowym w Gdańsku; The World Goes Pop ( r r.) wystawa w Tate Modern, Londyn, Francisco de Zurbarán. A new Perspective ( r r.) wystawa w Stiftung Museum Kunstpalast, Düsseldorf R Razor-sharp and mericulous in detail. Works of Neue Sachlichkeit ( r r.) wystawa w Kunstforum Ostdeutsche Galerie Regensburg Andrzej Wróblewsky. Recto/Verso, / ( r r.) wystawa w Museo Nacional Centro de Arte Reina Sofia Muzeum prowadzi również szeroką działalność oświatowo-dydaktyczną. Podstawową jej formą jest systematyczne prowadzenie lekcji i wykładów dla uczniów szkół podstawowych i średnich. Lekcje prowadzone są wg dwóch systemów: zamawiane przez nauczycieli lub przygotowane przez pracowników Muzeum. Dział Oświatowy prowadzi także wykłady dla dzieci niepełnosprawnych (niewidzących oraz niedowidzących). 142

143 Specyficzną formą popularyzacji wiedzy o sztuce jest prowadzenie przez Muzeum specjalistycznej Biblioteki, wyróżniającej się bogatym księgozbiorem z zakresu historii sztuki i nauk pokrewnych, z której usług korzystają uczniowie, studenci i pracownicy uczelni wrocławskich. Najstarszą część zbiorów tworzą: księgozbiór dawnego Muzeum Sztuk Pięknych we Wrocławiu (Schlesisches Museum der bildenden Künste), ocalała część księgozbioru dawnego Muzeum Przemysłu Artystycznego i Starożytności (Schlesisches Museum für Kunstgewerbe und Althertümer) oraz zbiory Dawnego Krajowego Urzędu Ochrony Zabytków Prehistorycznych (Landesamt für Vorgeschichte), który zawierał publikacje archeologiczne. Istotny zbiór tworzą również czasopisma, szczególnie te wydawane w latach np. The Studio" Londyn od 1893 r., Kunst und Kunsthandwerk Wiedeń od 1898 r., Deutsche Kunst ud Dekoration, Darmstadt od 1897 r., Gazette des Beaux-Arts Paryż od 1859 r., The Magazine of Art Londyn od 1895 r. W posiadanu Biblioteki specjalistycznje Muzeum znajduje się również duża kolekcja wydawanych od XIX w., katalogów zbiorów muzealnych, katalogów wystaw i katalogów aukcyjnych. Najcenniejszy zasób biblioteki stanowią zbiory specjalne starych druków (katalog ponad 1500 tytułów w opracowaniu) i rękopisów. Łącznie księgozbiór Biblioteki, liczy ok. 100 tys. woluminów 32 Charakterystyka grup docelowych Grupy docelowe, do których kierowana jest dotychczasowa oferta kulturalna to: Młodzież i studenci oferta Muzeum, w tym oddziału Panoramy Racławickiej, budowana jest w oparciu o atrakcyjne formy prezentacji, z uwzględnieniem potrzeb młodego odbiorcy oferty kulturalno-edukacyjnej. Jednocześnie młodzież jest ważną grupą odbiorców z punktu widzenia edukacyjnej roli Muzeum. Młodzież i studenci, odwiedzają Panoramę Racławicką i Muzeum, przy okazji obowiązkowych lekcji i zajęć, bądź w ramach konieczności przygotowania pracy zadanej przez nauczycieli lub wykładowców. Klienci indywidualni grupa odwiedzających pojawiająca się w Muzeum okazyjnie, często spontanicznie, w wyniku zachęty opisem nadchodzącego wydarzenia lub rekomendacji osób bliskich. Celem jest zazwyczaj zaspokojenie ciekawości, chęć obcowania z samą sztuką występuje, choć jest w tym przypadku niejako wtórna. Turyści krajowi i zagraniczni jest to grupa osób odwiedzających Muzeum z innych regionów Polski i zagranicy. Ponadregionalne znaczenie Wrocławia i jego oferty kulturalno-edukacyjnej, znacząco wpływa na zainteresowanie także ofertą Panoramy Racławickiej. Współistnienie na runku wrocławskim wielu różnorodnych i atrakcyjnych propozycji uczestnictwa w kulturze, stwarza pole do ambitnego konkurowania o widza, czy słuchacza, ale też generuje popyt na szerszą ofertę edukacyjną i zachęca tym samym turystów do zwiedzania niejako przy okazji innych instytucji kultury (filharmonia, opera, muzea, teatry). Tę grupę odbiorców stanowią przeważnie grupy społeczne (z rzadka są to indywidualni odwiedzający), którzy w ramach grupowych wycieczek, traktują Panoramę Racławicką, jako ważny punkt do odwiedzenia. Z tego względu wizyta w tym oddziale Muzeum Narodowego we Wrocławiu, ma charakter przeżycia społecznego. Rodziny z dziećmi jest grupa osób dorosłych odwiedzająca Muzeum wraz z najmłodszymi. Istnieje możliwość korzystania z wielu aktywności, zarówno dla całych rodzin jak i przeznaczonych specjalnie dla najmłodszej grupy. Muzeum prowadzi szereg różnego typu aktywności dostosowanych do młodego wieku słuchaczy: warsztaty, zajęcia plastyczne, prelekcje. 32 Źródło: 143

144 Osoby z dysfunkcjami - Muzeum Narodowe posiada szereg udogodnień dla osób niepełnosprawnych ruchowo. Jest to obiekt ze swobodnym dostępem dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich, wyposażony jest w podjazdy, rampy, udogodnione miejsca parkingowe oraz obniżone krawężniki w okolicy obiektu. Ponadto, do Muzeum mogą udać się osoby korzystające z pomocy psa przewodnika, znajdują się tam także liczne ułatwienia dla osób z dysfunkcjami wzroku (informacje w alfabecie Braille a, słuchawki z opisami audiodeskrypcyjnymi). Dostępna jest też specjalna trasa zwiedzania Muzeum dla niewidomych. Muzeum co roku we współpracy ze szkołami i innymi instytucjami prowadzi lekcje i warsztaty dla dzieci i młodzieży z grup specjalnych, a także dedykowane im elementy warsztatowe w ramach Dolnośląskiego Festiwalu Nauki. Seniorzy Jest to grupa aktywnie uczestnicząca w wydarzeniach organizowanych w Muzeum Narodowym. Każdego roku odbywają się zajęcia i warsztaty w ramach Dni Seniora, ponadto organizowany jest cykl wykładów dla Uniwersytetu III wieku. Społeczność lokalna, jak i z najbliższych regionów. Dzięki ciekawej ofercie kulturalnoedukacyjnej, Panorama Racławicka, stanowi miejsce chętnie, wielokrotnie odwiedzane przez lokalną społeczność. Bez wątpienia czynnikiem, który w głównej mierze, kształtuje w tej grupie odbiorców chęć odwiedzenia Muzeum, jest stosunkowo niewielka odległość, która ułatwia bezproblemowe dotarcie. Procentowe określenie czasu przeznaczonego na działalność kulturalną w całkowitej działalności Wnioskodawcy Muzeum Narodowe we Wrocławiu jest instytucją kultury, wobec tego przeznacza na działalność kulturalną 100% czasu całkowitej działalności. Procentowe określenie wykorzystania powierzchni obiektu na działalność kulturalną Na cele kulturalne (Duża Rotunda, Mała Rotunda, Hall) wykorzystywane jest m 2 powierzchni, tj. 47% powierzchni użytkowej. Komercyjne wykorzystanie przestrzeni obiektu Muzeum Narodowego we Wrocławiu Na cele komercyjne (niezbędne funkcje obsługi ruchu turystycznego w strefie wejścia Pawilonu wejściowego, sklepik z pamiątkami) wykorzystywane jest 8,2 m 2 powierzchni, tj. 0,25% powierzchni użytkowej Oferta kulturalno-edukacyjna po zakończeniu realizacji inwestycji Program kulturowy Muzeum Narodowego we Wrocławiu po zakończeniu realizacji inwestycji jest wynikiem wielu badań i analiz potrzeb instytucji muzealnych, środowisk artystycznych oraz władz lokalnych, regionalnych i krajowych. Dały one impuls do podjęcia szerokiej dyskusji nad sposobami zaspokojenia potrzeb instytucji kulturalnych. Ze względu na zdecydowaną poprawę zaplecza technicznego oraz standardów, zainteresowanie wydarzeniami Muzeum jest bardzo duże. Realizacja ambitnego programu kulturowego jest możliwa dzięki dotychczasowemu doświadczeniu w organizacji wydarzeń, a także wykwalifikowanej i wprawionej kadrze Muzeum Narodowego. Nowy zakres tematyczny Planowane modernizacja i remont połączone z wymianą oraz poszerzeniem dotychczasowej ekspozycji w Małej Rotundzie, umożliwiłyby zwiedzającym zapoznanie się z okolicznościami powstania dzieła, historią przedstawioną na obrazie, jej bohaterami i twórcami w zakresie zbliżonym do zakresu lekcji muzealnej. Przewidziana modernizacja Małej Rotundy przyniosłaby zamiast dotychczasowej jednoaspektowej prezentacji militarnej bitwy pod Racławicami, możliwość 144

145 przedstawienia wielowątkowego programu edukacyjnego, patriotycznego i poznawczego związanego z tym wydarzeniem. A to oznacza, że oferta oświatowa w gmachu Panoramy de facto objęłaby cały rok, a jej rozbudowanie i uatrakcyjnienie miało by istotny wpływ na wzrost frekwencji w okresie pomiędzy październikiem i kwietniem (tj. w czasie mniejszego zainteresowania Panoramą Racławicką) Aktualnie standardowy widz może oglądać Panoramę Racławicką podczas półgodzinnych seansów, słuchając jednej wersji komentarza w 16 różnych językach. Uruchamiając możliwość wyboru komentarza w zależności od potrzeb poznawczych widza, zaistniałaby możliwość szerszego i wielopłaszczyznowego poznania Panoramy Racławickiej jako dzieła kultury masowej, ale i świadka historii. Odwiedzający Panoramę Racławicką miałby możliwość wyboru komentarza, zgodnego z jego zainteresowaniami: Wątek klasyczny (obecnie istniejący wątek i jego 16 wersji językowych planowany do rozszerzenia do kilkudziesięciu wersji językowych); Wątek strategiczny (komentarz mówiący o przebiegu bitwy, objaśniający strategię, barwy żołnierzy, charakteryzujący uzbrojenie); Wątek malarski (omawiający sylwetki inicjatorów powstania płótna Bitwa pod Racławicami, sylwetki malarzy współpracujących z głównymi autorami dzieła, ich wzajemne relacje, zakres działania, a także anegdoty z czasu malowania obrazu. Prezentacja zakresu prac poszczególnych autorów obrazu obejmowałaby autorów takich, jak: Jan Styka, który namalował grupę chłopów zdobywających armaty rosyjskie, postać naczelnika Kościuszki na koniu, postać Wojciecha Bartosa Głowackiego; Wojciech Kossak, który namalował konia pod Kościuszką, sztab jadący za naczelnikiem, grupę rosyjskich żołnierzy broniącej armat, kawalerię narodową; Ludwig Boller, który namalował krajobraz oraz całość nieba obrazu; Tadeusz Popiel, który namalował krajobraz, wszystkie drzewa oraz chałupy chłopskie; Zygmunt Rozwadowski, który namalował sceny batalistyczne pod kierunkiem Kossaka; Teodor Axentowicz, który namalował sceny batalistyczne pod kierunkiem Kossaka, linię piechoty 2 Regimentu Pieszego Koronnego gen. Józefa Wodzickiego; Włodzimierz Tetmajer, który był ekspertem od folkloru, namalował pod kierunkiem Styki stroje ludowe postaci; Wojciech Wodzinowski, który namalował pod kierunkiem Styki stroje ludowe postaci i Michał Sozański); Wątek lwowsko-wrocławski oraz wątek panoramiczny (prezentacja losów Panoramy Racławickiej we Lwowie i we Wrocławiu Wystawa Krajowa, dzieje Panoramy we Lwowie, powojenne dzieje obrazu przed i po 1981 r.: powstawanie rotundy we Wrocławiu, konserwacja płótna, rekonstrukcja sztafażu oraz prezentacja specyfiki i oryginalności malarstwa panoramicznego na przykładzie Panoramy Racławickiej, tj. perspektywa, zabiegi malarskie, techniczne, itp.; zwrócenie uwagi na "sztuczki scenograficzne" w rodzaju: płot, drzewa, itd.). Seans w gwarze lwowskiej. Przekaz dla najmłodszych. Prezentacja historii obrazu i jego wędrówki ze Lwowa do Wrocławia, zostanie opowiedziana poprzez fotografię i tekst w przestrzeni wejścia, poprzez zastosowanie zabiegów scenograficznych i podświetlanych wklęsłych portali. Ekspozycja stała w Małej Rotundzie całkowicie pomija postać Tadeusza Kościuszki. Tymczasem ze spotkań z dziećmi i młodzieżą wynika, że przeciętny uczeń nie ma świadomości kim Kościuszko był. Przeciętny uczeń ma również problem z rozpoznaniem postaci Naczelnika na płótnie. 145

146 By rozszerzyć zasób pomocy edukacyjnych w tak niewielkim pomieszczeniu wydaje się sensowne wprowadzenie ekranów, umożliwiających prezentację: obrazu, fotografii archiwalnej dokumentującej powstawanie Panoramy Racławickiej, fotografii przybliżających lwowską Wystawę Krajową 1894 r., wizerunków i krótkich not biograficznych najważniejszych uczestników bitwy racławickiej, fotografii dokumentujących powstawanie rotundy we Wrocławiu, powojennych losy Panoramy, prac konserwatorskich do 2016 r., osób zasłużonych dla uratowania Panoramy Racławickiej, wizerunków i krótkich not biograficznych najważniejszych uczestników bitwy racławickiej. Ponadto stworzenie w miejsce obecnej plastycznej makiety pola bitwy, nowej wersji makiety z refleksyjną powłoką 3d, na której wszystkie obiekty będą wyświetlane w postaci mappingu. Dzięki czemu możliwe stanie się przybliżenie zwiedzającym ukształtowania terenu, przebiegu samej bitwy, taktyki, uzbrojenia oraz barwy wojsk biorących udział w bitwie. Tak obrazowe zaprezentowanie wydarzeń spod Racławic, będzie sprzyjać edukacji i lepszemu przyswajaniu treści związanych z historią. Dzięki proponowanym zmianom w nowej przestrzeni Małej Rotundy będzie można przeprowadzać lekcje muzealne nowej, lepszej jakości, dzięki możliwości wyświetlania elementów wybranych przez edukatora treści z zasobów prezentacyjnych. Funkcja ta byłaby obsługiwana przez przewodników zorganizowanych wycieczek lub samych nauczycieli, którzy zamówią lekcję tematyczną. Duże zainteresowanie z pewnością wzbudziłaby prezentacja w gablotach autentycznej broni używanej w bitwie racławickiej: zestawienie kosy bojowej z przysposobioną kosą trawną, karabinów różnego typu, szabel itp. Dodatkowym atutem nowej oferty będzie stworzenie kontentu dźwiękowego również w formie mobilnej aplikacji dla urządzeń formatu IOS oraz Android. W ten sposób można zbudować bazę danych ludzi ściągających aplikację i tworzyć dodatkową funkcjonalność urządzeń (np. analizator obrazu korzystający z kamery urządzenia). Charakterystyka grup docelowych Młodzież i studenci oferta Muzeum, w tym oddziału Panoramy Racławickiej, budowana jest w oparciu o atrakcyjne formy prezentacji, z uwzględnieniem potrzeb młodego odbiorcy oferty kulturalno-edukacyjnej. Interaktywne ekspozycje znajdują uznanie w tej grupie odbiorców, dlatego możliwość dostosowanie ścieżek zwiedzania do indywidualnych preferencji spotka się z uznaniem młodzieży i studentów. Równocześnie jest to ważna grupa odbiorców z punktu widzenia edukacyjnych celów oddziału Panorama Racławicka. Klienci indywidualni grupa odwiedzających pojawiająca się w Muzeum okazyjnie, często spontanicznie, w wyniku zachęty opisem nadchodzącego wydarzenia lub rekomendacji osób bliskich. Celem jest zazwyczaj zaspokojenie ciekawości, chęć obcowania z samą sztuką występuje, choć jest w tym przypadku niejako wtórna. Młodzież i studenci grupa osób młodych, częściowo lub całkowicie wychowana w dobie powszechnej dostępności do mediów cyfrowych, nowoczesnych technologii i nieustannych, zmieniających się bodźców. Muzeum oferuje cykle zajęć dydaktycznych dla młodzieży (lekcje muzealne), podejmowana jest także współpraca z klasami autorskimi z liceów wrocławskich. Turyści krajowi i zagraniczni jest to grupa osób odwiedzających Muzeum z innych regionów Polski i z zagranicy. Jak wykazują aktualne analizy Muzeum Narodowego we Wrocławiu, grupa ta będzie miała duży udział w liczbie wszystkich odwiedzających. Ponadregionalne znaczenie Wrocławia i jego oferty kulturalno-edukacyjnej, znacząco wpływa na zainteresowanie także ofertą Panoramy Racławickie ze strony turystów. Odwiedzający Wrocław w celach turystycznych, nawet 146

147 jeśli sama Panorama Racławicka nie jest bezpośrednim celem ich podróży, to jednak stanowi ważny punt na ich planie zwiedzania. Światowa Organizacja Turystyki, prognozuje, że nadchodzące lata będą wzmacniać znaczenie turystyki kulturowej. Obecnie aż dla 77% turystów, kultura stanowi główny cel wyjazdów. Wyjazdy w celu uczestniczenia w wydarzeniach kulturalnych, wystawach, koncertach będą się wciąż rozwijać. Rodziny z dziećmi jest grupa osób dorosłych odwiedzająca Muzeum wraz z najmłodszymi. Istnieje możliwość korzystania z wielu aktywności, zarówno dla całych rodzin jak i przeznaczonych specjalnie dla najmłodszej grupy. Muzeum prowadzi szereg różnego typu aktywności dostosowanych do młodego wieku słuchaczy: warsztaty, zajęcia plastyczne, prelekcje. Osoby z dysfunkcjami - Muzeum Narodowe posiada szereg udogodnień dla osób niepełnosprawnych ruchowo. Jest to obiekt ze swobodnym dostępem dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich, wyposażony jest w podjazdy, rampy, udogodnione miejsca parkingowe oraz obniżone krawężniki w okolicy obiektu. Ponadto, do Muzeum mogą udać się osoby korzystające z pomocy psa przewodnika, znajdują się tam także liczne ułatwienia dla osób z dysfunkcjami wzroku (informacje w alfabecie Braille a, słuchawki z opisami audiodeskrypcyjnymi). Dostępna jest też specjalna trasa zwiedzania Muzeum dla niewidomych. Muzeum co roku we współpracy ze szkołami i innymi instytucjami prowadzi lekcje i warsztaty dla dzieci i młodzieży z grup specjalnych, a także dedykowane im elementy warsztatowe w ramach Dolnośląskiego Festiwalu Nauki. Seniorzy Jest to grupa aktywnie uczestnicząca w wydarzeniach organizowanych w Muzeum Narodowym. Każdego roku odbywają się zajęcia i warsztaty w ramach Dni Seniora, ponadto organizowany jest cykl wykładów dla Uniwersytetu III wieku. Społeczność lokalna, jak i z najbliższych regionów Jest to grupa osób zamieszkująca we Wrocławiu lub w najbliższej jego okolicy. Dzięki nowej, bardziej atrakcyjnej ofercie kulturalnoedukacyjnej, Panorama Racławicka, stanowi miejsce wielokrotnych odwiedzin przez mieszkańców regionu np. przy okazji chęci pokazania Bitwy pod Racławicami gościom z innych regionów Polski. Podstawowym czynnikiem, wpływającym na zainteresowanie Panoramą Racławicką, w tej grupie odbiorców jest niewielka odległość do samej Rotundy, ale też do innych instytucji kultury i ciekawych miejsc tj. Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Rynek, teatry. Ilość wydarzeń kulturalno-edukacyjnych Oferta kulturalno-edukacyjna bezpośrednio związana z projektem obejmować będzie 8 nowych wydarzeń kulturalnych, możliwych do zrealizowania dzięki wdrożeniu efektów projektu. Dzięki temu, zwiększy się popyt na ofertę Panoramy Racławickiej. Procent czasu prowadzonej działalności Muzeum Narodowego we Wrocławiu, objętej pomocą, przeznaczony na cele kulturalno-edukacyjne Muzeum Narodowe we Wrocławiu jest instytucją kultury, wobec tego przeznacza na działalność kulturalną 100% czasu całkowitej działalności. Procentowe określenie wykorzystania powierzchni obiektu na działalność kulturalną Na cele kulturalne (Duża Rotunda, Mała Rotunda, Hall) wykorzystywane będzie m 2 powierzchni, tj. 47% powierzchni użytkowej. Wpływ projektu na budowanie świadomości i edukacji kulturalnej Świadomość kulturalna określana jest jako jedna z kompetencji kluczowych, nabywanych w ciągu całego życia człowieka. Rozumiana jest jako świadomość lokalnego, narodowego i europejskiego 147

148 dziedzictwa i umiejętność aktywnego uczestnictwa w społecznym życiu kulturalnym. Kluczowa dla kształtowania tej świadomości jest edukacja, przez co rozumiane jest stworzenie odpowiednich warunków do rozwoju wiedzy i umiejętności w indywidualnym i społecznym wymiarze. Edukacja jest więc procesem, w którym uczestniczą także instytucje kulturalne, w tym Muzeum Narodowe we Wrocławiu wraz z planowanym do modernizacji oddziałem Panorama Racławicka. Instytucja ta dba o stworzenie odpowiednich warunków w taki sposób, aby grupy odbiorców (szczególnie dzieci i młodzież szkolna) nabywały wiedzę kluczową do świadomego uczestnictwa w kulturze lokalnej i europejskiej. Pomaga im to dorastać i funkcjonować w społeczeństwie wysoce zróżnicowanym i refleksyjnie czerpać z dziedzictwa kulturowego. Celem jest więc rozwój nie tylko wiedzy, ale także wyobraźni i ekspresji twórczej, rozbudzanie poczucia przynależności kulturalnej, zwiększanie poziomu kreatywności i wzbudzanie chęci obcowania ze sztuką. Przede wszystkim ma ona zapewnić poczucie więzi społecznej, a także utrwalać i wzmacniać tożsamość lokalną i narodową, co z kolei przyczyni się przełamywania stereotypu biernego odbioru kultury i zwiększenia przekonania do podejmowania aktywności, a co za tym idzie upowszechniania kultury narodowej. W proces ten zaangażowane są instytucje kulturalne, które dzięki poszerzaniu oferty i dopasowywaniu jej do preferencji odbiorców stają się miejscem otwartym, przestrzenią do wymiany i pozyskiwania wiedzy, emocji, wrażeń i doznań. Istotne jest, aby budowanie świadomości kulturalnej dotyczyło wszystkich grup społecznych, także tych zagrożonych wykluczeniem, aby maksymalnie zintegrować odbiorców pochodzących ze wszystkich środowisk, będących w różnym wieku i posiadających różne doświadczenia. Dostępność projektu umożliwi dotarcie do wielu grup jednocześnie, przyczyni się do poszerzenia wiedzy, rozbudzenia aktywności i chęci uczestnictwa w kolejnych projektach kulturalnych. Projekt ma na celu optymalizację możliwości funkcjonalnych i prezentacji programu kulturowego oraz edukacyjnego w Panoramie Racławickiej. Projekt pozwoli także na znaczące unowocześnienie systemów ekspozycyjnych i informacyjnych, co umożliwi przyciągnięcie nowych grup odbiorców, zainteresowanych atrakcyjnym programem kulturalno-edukacyjnym. Efektem inwestycji, będącej przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności będzie zrealizowanie nowych przedsięwzięć wystawienniczych oraz znaczące uatrakcyjnienie prezentacji płótna Bitwa pod Racławicami oraz poszerzenie oferty programowe oddziału Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Planowane elementy edukacji w obszarze wystawy stałej poszerzą możliwość interakcyjnych działań dla indywidualnego odwiedzającego poprzez wybór ścieżki zwiedzania, pogłębione informacje o dziele i jego twórcach, dostosowanie programu do osób z dysfunkcjami itp. Za sprawą przearanżowania strefy wejściowej i małej rotundy, a także nowym systemom oprowadzania wzrośnie liczba korzystających z obiektu Panoramy Racławickiej i jego oferty, co będzie mieć znaczący wpływ na budowanie świadomości i edukacji kulturalnej. Uruchamiając możliwość wyboru komentarza zwiedzania w zależności od potrzeb poznawczych widza, zaistniałaby możliwość szerszego i wielopłaszczyznowego poznania Panoramy Racławickiej jako dzieła kultury masowej, ale i świadka historii. W ten sposób będzie możliwe spotkanie się w jednym miejscu osób aktywnie zainteresowanych sztuką w poszczególnych jej aspektach, różniących się od siebie jednak wieloma czynnikami (wiek, pochodzenie, zainteresowania, stopień wiedzy o sztuce), pozornie trudnymi do połączenia. Wzmocni to nie tylko aktywność społeczną, ale także indywidualne świadome kształtowanie wyborów i decyzji w tym zakresie. Poprzez kontakt z kulturą możliwe będzie kształtowanie kompetencji osobistych: ciekawości poznawczej, motywacji, kreatywności, tolerancji. 148

149 Wpływ projektu na wzrostu kompetencji kulturowych oraz wzrost kreatywności społeczeństwa Kompetencje kulturowe to nabyte predyspozycje do uczestnictwa w społecznym życiu kulturalnym wynikające z posiadanej wiedzy i umiejętności. Umożliwiają refleksyjne rozumienie treści kulturalnych, posługiwanie się nimi i aktywne wykorzystywanie. Jest to więc nie tylko świadomość kultury własnej, ale także umiejętność odnalezienia się w środowisku międzykulturowym. Na ogół wykorzystywanych zasobów składają się zarówno cechy indywidualne, jak i kompetencje nabyte w wyniku edukacji czy osobistego doświadczenia. Rozwój kompetencji kulturowych możliwy jest poprzez edukację, a także uczestnictwo w wydarzeniach kulturalnych. Nowy projekt Muzeum Narodowego we Wrocławiu w oddziale Panorama Racławicka będzie okazją dla wszystkich grup społecznych do obcowania z kulturą i historią, co niewątpliwie przyczyni się nie tylko do indywidualnego podniesienia kompetencji, ale także do integracji społecznej, co z kolei zachęci uczestników do dalszego pogłębiania swojej wiedzy z tego obszaru. Dzięki dopasowanej ofercie kulturalnej oraz atrakcyjnej formie prezentacji, dostosowanej do potrzeb współczesnego uczestnika wydarzeń kulturalnych możliwy będzie indywidualny odbiór sztuki, jak najbardziej dopasowanej do preferencji odbiorcy. To z kolei wzbudzi lub wzmocni chęć pozyskiwania wiedzy na szerszą skalę i chęć refleksyjnego uczestnictwa w życiu kulturalnym w oparciu o swoje zainteresowania. Ważnym elementem działalności Muzeum jest aktywizacja uczestników spotkań, tak, aby stali się oni aktywnymi współtwórcami udostępnianych treści, posiadającymi motywację do budowania i utrzymywania relacji z instytucją, zarówno w indywidualnym, jak i społecznym zakresie. W nowej ofercie przewidziane jest wykorzystywanie przestrzeni Małej Rotundy do utworzenia nowej formy działalności: kioski informacyjne z prezentacjami zdjęciowymi w poszczególnych grupach tematycznych, wybieranych w zależności od oczekiwań i potrzeb grup odwiedzających. Ponadto ścieżki zwiedzania będą również dostosowane do indywidualnych potrzeb odbiorcy, tak by każdy zwiedzający sam mógł wybrać komentarze do dzieła Bitwa pod Racławicami, co pozwoli na wzrost kompetencji kulturowych także w innych zakresach wiedzy i obycia kulturalnego na znacznie szerszym poziomie. Aktywny udział dzieci i młodzieży będzie podstawą do kształtowania wrażliwości i refleksyjnej postawy u kolejnych pokoleń, co przyczyni się do większego udziału w życiu kulturalnym i chęci osobistej ekspresji w przyszłości, co z kolei spowoduje wzrost otwartości, chęci odkrywania i kreatywności w społeczeństwie. 149

150 6 Definiowanie zakresu przedsięwzięcia Definiowanie ostatecznego zakresu przedsięwzięcia rozpoczęto od zebrania wyników analiz w zakresie braków i potrzeb w obszarze realizacji nowych ofert programowych przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Następnie zidentyfikowano możliwości ich zaspokojenia przy dostępnych zasobach oraz możliwych do wykorzystania technikach i technologiach. W dalszej kolejności przedstawiono alternatywne sposoby rozwiązania zidentyfikowanych potrzeb oraz wskazano wybrany, ostateczny zakres przedsięwzięcia. W analizie wykorzystano określone na etapie definiowania założeń projektu oraz zweryfikowane na etapie niniejszego Studium Wykonalności zapotrzebowanie na ofertę kulturalną Muzeum Narodowego we Wrocławiu opracowaną dla obiektu Panoramy Racławickiej. Bazowano na materiałach z etapu prac koncepcyjnych, w tym opisie stanu istniejącego oraz wytycznych dotyczących możliwości udostępniania przestrzeni Panoramy na cele kulturalne i edukacyjne. Ostateczny zakres przedsięwzięcia zgodnie z zaleceniami opiera się na najbardziej aktualnej dokumentacji technicznej projektu. Dla wszystkich zaplanowanych robót, a także dostaw i usług przygotowane zostały kosztorysy oraz specyfikacje. Projekt stanowi kontynuację i uzupełnienie projektów Muzeum Narodowego we Wrocławiu realizowanych w obiekcie: Modernizacja Zespołu Budynków Panoramy Racławickiej. Do chwili obecnej zrealizowano Etap I i II inwestycji. Poprzez kontynuację rozumie się dalszy ciąg działań inwestycyjnych związanych z obiektami Panoramy. Zmiana ta ma doprowadzić do poprawy stanu obiektów, realizacji nowych ścieżek zwiedzania oraz programów ekspozycji tematycznych związanych z obrazem, historią Polski oraz programów działań edukacyjnych obudowujących działalność merytoryczną instytucji. 6.1 Analiza potrzeb inwestycyjnych Analizę potrzeb inwestycyjnych poprzedzono badaniem problemów zidentyfikowanych w obszarze obejmującym zakres projektu oraz braków w infrastrukturze w wypadku projektu stanu obecnego i funkcji poszczególnych pomieszczeń obiektów Panoramy, instalacji budynkowych oraz wyposażenia, tj.: nagłośnienia, multimediów, wyposażenia do przeprowadzania działań edukacyjnych, wyposażenia dla osób z dysfunkcjami. Następnie dane te zestawiono z potrzebami zgłaszanymi przez rynek (analiza popytu). Źródłem badań była analiza materiałów i studiów dotyczących funkcjonowania Panoramy Racławickiej i jej programu kulturowego. Przeprowadzono również wywiady z osobami zaangażowanymi w przygotowanie projektu. W rozdziale tym skupiono się na zagadnieniach infrastrukturalnych i rozwiązaniach technicznych. Inne zagadnienia, w tym sprawy związane z organizacją działalności instytucji kultury, wskazano jedynie w zakresie niezbędnym do realizacji celu analizy Opis potrzeb inwestycyjnych Dużym atutem Panoramy Racławickiej jest umieszczenie muzeum w specjalnie na ten cel zaprojektowanym budynku, co ciągle jest rzadkością w Polsce. Zwiększa to rozpoznawalność obiektu w krajobrazie miasta, a więc i jego atrakcyjność. Został on dzięki temu także przygotowany funkcjonalnie do obsługi dużej liczby zwiedzających i spełnia wymagania konserwatorskie w zakresie ochrony cennego dzieła. Oryginalność malowidła i sposób aranżacji wystawy czyni to muzeum unikatowym. Jednak od czasu otwarcia Muzeum w roku 1985 obiekt uległ znaczącej degradacji. Wyposażenie ekspozycyjne, wystawiennicze i oprowadzania grup w sposób bardzo znaczący odbiega od współczesnych standardów. 150

151 Kiedy po solidarnościowym zrywie postanowiono w 1980 r. udostępnić Polakom Panoramę Racławicką w Parku Słowackiego stała już rotunda i pawilon wejściowy, zaprojektowane w 1957 r. przez małżeństwo Ewę i Marka Dziekońskich, których konstrukcja stanęła w tym miejscu w 1967 r. Społeczny Komitet Panoramy Racławickiej i Muzeum Narodowe we Wrocławiu zdawało sobie sprawę z tego, że sama prezentacja obrazu Styki i Kossaka, nie będzie wystarczająca dla zwiedzających Panoramę. Postanowiono wzbogacić wizytę w Panoramie o dodatkowy edukacyjny, patriotyczny program. Niestety w istniejących przestrzeniach brakowało na to miejsca, dlatego postanowiono dobudować pomiędzy rotundą a pawilonem wejściowym dodatkową tzw. Małą Rotundę o średnicy blisko 11 m. To właśnie w tym miejscu zwiedzający mają możliwość zapoznania się z historycznymi informacjami o racławickiej batalii i poznać broń i barwę polskiego żołnierza i powstańca. Tutaj znajduje się makieta pola bitwy pod Racławicami. Niestety czas obszedł się okrutnie z tą przestrzenią wystawienniczą i dzisiaj nie stanowi już ona wartości dodanej wizyty w Muzeum. Użyte w latach osiemdziesiątych technologie nie sprawdziły się i teraz prezentacja w Małej Rotundzie jest mało atrakcyjna. Od lat Muzeum stara się unowocześnić i uatrakcyjnić ten fragment ekspozycji, ale dostępne środki były zbyt małe. W związku z powyższym degradacja tej przestrzeni jednak nadal postępuje. Potrzeby inwestycyjne skupione są wokół poprawy stanu technicznego obiektów Panoramy. Długi czas trwania budowy obiektu oraz użyte materiały nie pozostał bez wpływu na dzisiejszy stan budynku. Na podstawie ekspertyz opracowanych przez specjalistów z Politechniki Wrocławskiej należy stwierdzić, iż istnieje konieczność przeprowadzenia remontów i modernizacji elementów obiektu Panoramy Racławickiej. Ekspertyzy zalecają między innymi: szybkie opracowanie dokumentacji projektowej modernizacji świetlików, w której znalazłoby się również oszacowanie nośności zmodernizowanych świetlików oraz przeprowadzenie koniecznego remontu budynków. Eksperci Politechniki Wrocławskiej stwierdzili, że zespół budynków Panoramy Racławickiej, wykazuje szereg uszkodzeń, które wymagają podjęcia działań mających na celu utrzymanie odpowiednich warunków ekspozycji płótna, a także przywrócenie obiektowi Panoramy Racławickiej wyglądu właściwego randze jaką ma on w świadomości społecznej. Opis stanu zachowania obiektu na podstawie badań do projektu budowlanego wskazuję następujące problemy techniczne: Stan obiektu: średni; Zespół budynków istniejących wykonany z niskiej jakości betonu, który pod wpływem warunków atmosferycznych uległ degradacji; Brak ocieplenia obiektu; Niskiej jakości zabezpieczenia przeciwwodne stropodachów i fundamentów; Zły stan techniczny obróbek blacharskich; Brak dylatacji oraz niewłaściwa podbudowa posadzki rotundy skutkująca licznymi spękaniami powierzchni; Przeciążenie konstrukcji dachu rotundy; Nieszczelności świetlików dachowych rotundy; Występowanie azbestu w tynku pokrywającym część dachu; Korozja betonu słupów nośnych rotundy; 151

152 Negatywny wpływ pnączy rosnących wzdłuż obwodu rotundy na fundamenty oraz konstrukcję słupów; Niedrożność niektórych odwodnień terenu; Nierówności chodników wokół zespołu budynków PR; Bardzo zły stan techniczny konstrukcji oraz elewacji schronu przeciwpożarowego (tzw. bunkra ppoż); Dwa rodzaje grup uszkodzeń: o o będące skutkami oddziaływania wilgoci i soli rozpuszczalnych spowodowane brakiem bieżących remontów w okresie eksploatacji, brakiem bieżącej konserwacji, niewłaściwą eksploatacją. Problemy w stanie infrastruktury poszczególnych części zespołu budynków: a) Rotunda dach: o o o o o o pokrycie dachu z blachy miedzianej szczelne, połączenia szklane świetlików szczelne, tafle świetlików i taśmy uszczelniające spękane, nieszczelne, konstrukcja nośna świetlików ze złuszczającą się powłoką malarską, konstrukcja nośna poszycia dachu z płyt żelbetowych ocieplonych gazobetonem uszkodzona, cięgnowa konstrukcja nośna dachu oraz stężenia wymagające konserwacji; posadzka: o brak dylatacji oraz niewłaściwa podbudowa posadzki rotundy skutkująca licznymi spękaniami powierzchni; korytarz wejściowy na platformę widokową: o niewłaściwe profilowanie nawierzchni posadzki; b) Pawilon wejściowy Hall o o bardzo dobry stan techniczny, wystrój przestarzały, dach wymaga wymiany poszycia oraz nowego orynnowania; c) Pawilon techniczny, bunkier ppoż. o dach, ściany, posadzki spękane, nieszczelne, penetracja wód opadowych wnętrza obiektu. Dodatkowych wniosków dostarcza analiza przeprowadzona na potrzeby zmiany aranżacji wnętrz strefy wejścia, Małej Rotundy oraz wyposażenia Dużej Rotundy. W strefie Mała Rotunda wskazuje się między innymi: klasyczna gablota szklana okalająca makietę; 152

153 makieta klasyczna w centralnym miejscu sali; stare elementy scenografii oraz wykończeń (posadzki, rampy, sufit). W strefie wejścia wskazuje się między innymi: duża ilość przypadkowych elementów scenografii; technologia i scenografia kojarząca się z latami 70. XX. wieku; elementy scenografii nie dopasowane do przestrzeni wnętrz. Rysunek 22. Stan obecny strefa wejścia do Panoramy [źródło: Prezentacja rozwiązań mulitmedialnych oraz scenograficznych Panorama Racławicka & Mała Rotunda, ART FM, Kraków 2017] 153

154 Rysunek 23. Stan obecny strefa wejścia do Rotundy [źródło: Prezentacja rozwiązań mulitmedialnych oraz scenograficznych Panorama Racławicka & Mała Rotunda, ART FM, Kraków 2017] Rysunek 24. Stan obecny hall [źródło: Prezentacja rozwiązań mulitmedialnych oraz scenograficznych Panorama Racławicka & Mała Rotunda, ART FM, Kraków 2017] 154

155 Rysunek 25. Stan obecny strefa wystaw czasowych [źródło: Prezentacja rozwiązań mulitmedialnych oraz scenograficznych Panorama Racławicka & Mała Rotunda, ART FM, Kraków 2017] Oprócz wskazań ekspertów na problemy związane z funkcjonowaniem Panoramy Racławickiej uwagę zwracają odwiedzający. Muzeum w ramach prowadzonych własnych badań oraz w ramach analizy popytu będącej elementem przygotowania dokumentacji aplikacyjnej zidentyfikowało wiele istotnych ograniczeń, które w ramach projektu mogą być wyeliminowane. Panorama Racławicka ma obecnie charakter muzeum odwiedzanego najczęściej jednokrotnie, gdyż z grupy respondentów 33 aż 79% deklarowało, że jest to ich pierwsza wizyta w obiekcie. Wynika to z charakteru placówki, eksponującej jedno dzieło malarstwa, i należy ten fakt uznać za jej słabość, ponieważ Muzeum było dotychczas zmuszone do stałego poszukiwania nowych grup odbiorców przy braku możliwości budowania lojalności klienta, który już do niego trafił. Odpowiedzią na ten problem ma być stworzenie nowych narracyjnych ścieżek zwiedzania, zmiana w strefie wejściowej, nowe oferty programowe w Małej Rotundzie. W odniesieniu do wnętrza budynku można wskazać słabość w postaci braku informacji na temat organizacji zwiedzania obowiązującej poza Dużą Rotundą. Jej brak przy wejściu powodował, że odwiedzający kierowali się bezpośrednio do szatni i Dużej Rotundy, a po wizycie na platformie oglądali ofertę sklepiku, pomijając najczęściej Małą Rotundę i wystawę czasową. Panorama jako wielkie malowidło zawieszone w okrągłym budynku, oświetlone z góry, w połączeniu z scenograficznymi rekwizytami, leżącymi na jego przedpolu, daje otoczonemu przez nie widzowi złudzenie rzeczywistości. Większość respondentów uznała jednak, że zwiedzanie wymagałoby wprowadzenia dodatkowych elementów (59%) 34, przy czym największa liczba głosów przypadła 33 na podstawie: Panorama Racławicka we Wrocławiu Kultura i turystyka, p. red.: B. Stragierowicz, R. Nowak, Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Wrocław op. cit. 155

156 na podkład muzyczny. Wśród sugestii znalazły się także podkład dźwiękowy w postaci odgłosów bitwy, animacja obrazu, wskaźnik laserowy lub podświetlanie omawianych fragmentów obrazu. Drugą ważną częścią ekspozycji jest tzw. Mała Rotunda, pośrodku której znajduje się plastyczna mapa terenu walk z pozycjami i ruchami wojsk, zaznaczonymi kolorowymi diodami. Widz ma możliwość odwiedzić Małą Rotundę przed oraz po seansie. Niewielka przestrzeń obiektu wypełniona jest obecnie makietą pola walki. W otaczających salę gablotach prezentowana jest barwa i broń żołnierzy biorących udział w batalii. W przedsionku Małej Rotundy, z uwagi na minimalną przestrzeń wystawienniczą, prezentowane są zaledwie dwie fotografie z czasów powstawania dzieła, cztery szkice olejne Jana Styki oraz olejny projekt plakatu reklamującego otwarcie Panoramy we Lwowie. Ekspozycja stała całkowicie pomija postać Tadeusza Kościuszki. Tymczasem ze spotkań z dziećmi i młodzieżą wynika, że przeciętny uczeń nie ma świadomości kim Kościuszko był. Przeciętny uczeń ma również problem z rozpoznaniem postaci Naczelnika na płótnie. Na zamówienie grupy przebieg bitwy jest przedstawiany w komentarzu odczytywanym przez lektora ożywiany dodatkowo przez zapalające się odpowiednio partie diod. Gabloty wokół, za pomocą stu siedmiu figurek żołnierzy w mundurach z epoki, ukazują barwę i broń wojsk walczących pod Racławicami. W gablotach przedsionka Małej Rotundy wystawione są szkice malarskie, które Styka i Kossak wykonali po wizycie na polach racławickich w kwietniu 1893 r., oraz projekt plakatu Panoramy z 1894 r. Ocena Małej Rotundy w świetle badań wypadła jednak zdecydowanie gorzej niż Dużej Rotundy. Oceny pozytywne to częściej oceny dobre niż bardzo dobre (odpowiednio 42% i 36%). Do wystaw czasowych prezentowanych w gablotach w głębi holu dociera niewielka część spośród zwiedzających, częściowo na pewno wynika to z ograniczeń czasowych związanych z planem zwiedzania miasta, ale jest także konsekwencją braku informacji przy wejściu do budynku na temat tej ekspozycji. Opisane braki infrastrukturalne mają również swoje odzwierciedlenie w diagnozach sytuacji kultury w badaniach i strategiach lokalnych i regionalnych. Jednocześnie zauważalna jest znacząca potrzeba wykorzystania potencjału instytucji jako jednego z najważniejszych obiektów zabytkowych Wrocławia i regionu. Nieefektywne wykorzystanie ważnych obiektów Panoramy Racławickiej wraz z niezwykle cennym płótnem Wojciecha Kossaka i Jana Styki stanowiących dziedzictwo kulturowe staje się coraz bardziej dotkliwym problemem wpływającym na rozwój miasta i regionu w tej sferze kultury Identyfikacja niezbędnych działań dla usunięcia zidentyfikowanych braków Usunięcie wskazanych w poprzednim rozdziale barier i zapewnienie optymalnych możliwości funkcjonalnych Panoramy Racławickiej jest w chwili obecnej priorytetem działania Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Prace na obiekcie prowadzone są w ramach wieloletniego programu. Jego część została już zrealizowana (etapy I. i II. opisane we wstępie do rozdziału 6.3). Podstawowym założeniem wynikającym z prowadzonych projektów i prac jest modernizacja i przebudowa budynku Panoramy Racławickiej we Wrocławiu. Ma on służyć zachowaniu zabytkowej substancji obiektów oraz ich lepszemu udostępnieniu zwiedzającym. Tym samym działania projektowe i prace remontowe zmierzają do podniesienia poziomu dostępności Panoramy i jej zasobów zarówno poprzez elementy techniczne, jak i cyfrowo-informatyczne. Rezultatem tych działań będzie kompleksowe zabezpieczenie, rewitalizacja i poprawa udostępnienia publiczności jednego z najważniejszych atrakcji Wrocławia: obrazu Panoramy Racławickiej, będącego istotnym elementem narodowego dziedzictwa kulturowego o znaczeniu krajowym i europejskim. 156

157 Muzeum Narodowe we Wrocławiu zamierza: poprzez działania remontowe i przebudowę obiektów Panoramy Racławickiej i jej otoczenia podwyższyć wartość estetyczną i użytkową obiektu; poprzez przemyślaną i ograniczoną ingerencję w zabytkową substancję lepiej dostosować budynek do obsługi turystycznej oraz potrzeb osób niepełnosprawnych; wzmocnić, poprawić jakość i rozbudować funkcje wystawienniczo-edukacyjne; jak najpełniej otworzyć budynek dla odwiedzających, dodając programy uzupełniające; opracować i wdrożyć nowe ścieżki zwiedzania (wątki tematyczne związane z obrazem, historią Polski, historią powstania obrazu); usunąć niezgodności w zakresie przepisów techniczno-budowlanych i przeciwpożarowych; wyposażyć Panoramę Racławicką we wszystkie elementy niezbędne do prezentacji eksponatów i prowadzenia działalności edukacyjnej. Aby osiągnąć powyżej zakładane efekty konieczna jest przebudowa i remontu obiektów Panoramy Racławickiej oraz zakupu wyposażenia w celu wdrożenia nowych oraz uatrakcyjnienia istniejących elementów programu kulturowego i edukacyjnego prezentowanego przez instytucję. Zakres projektu obejmuje następujące roboty budowlane: a) Rotunda Weryfikacja stanu konstrukcji dachu; Wymiana konstrukcji świetlików dachowych; Nowe poliwęglanowe pasma świetlne z klapami oddymiającymi; Renowacja kanałów wentylacyjnych nawiewnych i wywiewnych; Nowe studzienki odpływowe na dachu rotundy; Kratka ściekowa w najniższym miejscu posadzki tunelu wejściowego; Izolacja przeciwwilgociowa przyziemia rotundy (zrobiono tylko częściowo mniej niż 10% zakresu); Prace naprawcze płyt wypełniających ściany zewnętrznej. b) Pawilon wejściowy Przebudowa wnętrza pawilonu; Instalacja hydrantowa; Wymiana posadzki w części szatni; Remont węzła sanitarnego dla publiczności wraz z modernizacją istniejącej klimatyzacji; Modernizacja akumulatorowni i stacji prostownikowej; Modernizacja rozdzielnic napięcia 24V; Modernizacja instalacji przewodowej urządzeń sygnalizacji zagrożenia pożarowego; Wymiana CO wraz z grzejnikami. 157

158 c) Pawilon techniczny Remont czerpni powietrza (tylko pomalowano od środka); Montaż filtrów wstępnych w otworach wlotowych w czerpni powietrza; Wymiana oświetlenia; Wymiana CO wraz z grzejnikami; Wymiana instalacji przewodowej urządzeń sygnalizacji zagrożenia pożarowego; d) Bunkier ppoż Modernizacja WLZ oraz modernizacja rozdzielni elektrycznej zasilającej SUG w pompowni ppoż. Roboty hydrauliczne - wymiana urządzeń SUG; e) Zabezpieczenie konserwatorskie obrazu na czas prac budowlanych Realizacja zaleceń konserwatorskich w zakresie zabezpieczenia i ochrony obrazu na czas robót budowlanych. W ramach projektu planowane są również elementy aranżacji: a) strefy wejściowej Panoramy Racławickiej poprawa obsługi ruchu turystycznego, jego płynności, zachęcenie do wielokrotnego i wielowątkowego obejrzenia obrazu Panoramy, ale i wystaw towarzyszących i skorzystanie z programu edukacyjnego; b) Małej Rotundy stworzenie nowej przestrzeni wystawienniczo-edukacyjnej, strefa edukacji i zapoznania odwiedzającego z dziełem Panoramy; prezentacja przy pomocy nowoczesnych środków wyrazu: nowoczesna aranżacja pomieszczenia i wykorzystanie multimediów; c) dostawa nowych systemów nagłośnienia oraz oprowadzania w Dużej Rotundzie umożliwiających realizację nowych ścieżek zwiedzania. 6.2 Analiza opcji technicznych W ramach poniższego rozdziału zaprezentowano metodykę oraz wyniki analiz wszystkich opcji i wariantów przygotowania i realizacji Projektu Metodyka analizy W wyniku przeprowadzenia analiz otoczenia i potrzeb społecznych, jak również decyzji podejmowanych na etapie koncepcji dotyczących przygotowania przedsięwzięcia modernizacji, przebudowy i aranżacji wnętrz Panoramy Racławickiej zostały zidentyfikowane różne warianty realizacji projektu. Warianty te dotyczą: alternatywnych lokalizacji (w ograniczonym zakresie z uwagi na zabytkowy charakter obiektów oraz wyjątkowość obrazu panoramicznego) analiza potencjału miejsca realizacji projektu, gdyż nie dało się potwierdzić możliwości zrealizowania zakładanych celów w innym obiekcie Muzeum Narodowego we Wrocławiu (brak walorów obiektu zabytkowego, brak przestrzeni do prezentacji Panoramy), alternatywnych rozwiązań organizacyjnych analiza rozwiązań organizacyjnych najwłaściwszych dla realizacji i funkcjonowania projektu o porównywalnej skali i złożoności; 158

159 alternatywnych źródeł finansowania weryfikacja możliwości różnych form i sposobów finansowania inwestycji; alternatywnych rozwiązań technicznych i technologicznych zbadanie możliwych rozwiązań funkcjonalnych w obszarze wykorzystania obiektu zabytkowego. Brano również pod uwagę kryteria ekonomiczne (kosztów funkcjonowania), środowiskowe i klimatyczne (wpływu wybieranych technologii na klimat). Z uwagi na zabytkowy charakter obiektu przeprowadzono analizy rozwiązań technicznych i technologicznych w zakresie, w jakim możliwe jest to dla projektu typu przebudowy, rewitalizacji i zachowania obiektów zabytkowych. Należy bowiem zaznaczyć, iż projekty tego typu realizowane są przeważnie w celu przywróceniu zabytkowi dziedzictwu kulturowemu dawnej świetności. Wybór form i zakres prac narzucony jest zazwyczaj programami prac konserwatorskich, wytycznymi i decyzjami konserwatorskimi. Wnioskodawca nie ma więc możliwości wyboru formy, sposobu i technologii rewitalizacji zabytku. Także sposób zagospodarowania (adaptacji) ma ściśle określone ramy, wskazane w decyzjach konserwatorskich. Nie każdy rodzaj działalności i nie przy wykorzystaniu każdego rodzaju środków może być bowiem prowadzony w obiekcie zabytkowym. W związku z powyższym analiza została sporządzona dla wykonalnych i możliwych dla wprowadzenia rozwiązań. O ile było to możliwe, w wybranych z powyższych grup wariantach wskazano wariant bezinwestycyjny (nie robić nic i/lub zaniechać inwestycji), jako wariant bazowy, oraz warianty inwestycyjne. Wariant minimum (podejmujemy działania minimalne, prowizoryczne, odpowiadające na potrzeby chwili) był rozważany w przypadkach, gdy mógł być zastosowany ze względu na charakter projektu. Cel każdego ze zdefiniowanych wariantów w poszczególnych grupach, pomijając wariant zerowy, był tożsamy z celem wariantu wybranego do realizacji projektu, tj. optymalizację możliwości funkcjonalnych i prezentacji programu kulturowego i edukacyjnego placówki muzealnej. Poprzez przebudowę, remont i wyposażenie zespołu budynków Panoramy Racławickiej możliwe poprawienie obsługi odwiedzających oraz warunków funkcjonowania instytucji w zabytkowym obiekcie. Pozwoli również na zwiększenie bezpieczeństwa obiektu zabytkowego i zabezpieczenie przed degradacją substancji zabytkowej, ale przede wszystkim zwiększenie bezpieczeństwa obrazu Panoramy Racławickiej. Projekt pozwoli także na znaczące unowocześnienie systemów ekspozycyjnych i informacyjnych. Dzięki temu możliwe stanie się przyciągnięcie nowych grup odbiorców, w tym niepełnosprawnych. Istotne będzie również zachęcenie osób, które już odwiedziły Panoramę do jej ponownego zwiedzania. Stanie się to możliwe poprzez zapewnienie nowych atrakcyjnych prezentacji na małej rotundzie, ale również wprowadzenie nowych różnorodnych ścieżek prezentacji obrazu. Dzięki przebudowie i rewaloryzacji obiektu możliwe stanie się zachowanie dziedzictwa kulturowego ważnego nie tylko dla Wrocławia, Dolnego Śląska, ale i Polski. Dodatkowo, w ramach projektu zakupione zostanie wyposażenie do prowadzenia działalności kulturalnej, w tym edukacji odbiorców. Planowana jest znacząca rozbudowa programu kulturowego i edukacyjnego instytucji, w tym przede wszystkim edukacji historycznej Alternatywne rozwiązania lokalizacyjne, organizacyjne, finansowe i techniczne Alternatywne rozwiązania lokalizacyjne Analizy lokalizacyjne dla projektu przeprowadzone zostały w zakresie porównania wariantu bezinwestycyjnego oraz weryfikacji dostępnych dla projektu lokalizacji, tj. zespołu budynków Panoramy Racławickiej we Wrocławiu. 159

160 Na etapie strategicznych analiz lokalizacyjnych zbadano możliwość realizacji zaplanowanego programu kulturowego i edukacyjnego (m.in. prezentacja obrazu, prowadzenie wykładów, warsztatów i seminariów; prezentacje multimedialne, projekcje filmów; wystawy gościnne) w innych obiektach Muzeum Narodowego we Wrocławiu, a także innych obiektach w Polsce. Jednakże z uwagi na niewykonalność tego wariantu nie mógł być on brany pod uwagę w analizie wariantowej. Brak wykonalności wynika przede wszystkim z faktu wyjątkowości obrazu panoramicznego. Obecnie Panorama Racławicka jest jedyną panoramą prezentowaną w Polsce. Z uwagi na wielkość obrazu (ok. 114 m obwodu i 1650 m 2 powierzchni), a także konieczność prezentacji w rotundzie wymaga on przygotowania specjalnego obiektu. Koszt budowy nowego obiektu dla potrzeb prezentacji płótna jest zdecydowanie wyższy niż remont i modernizacja istniejącego. Mając na uwadze konieczność zapewnienia odpowiednich warunków klimatycznych, systemów ochrony przeciwpożarowej, etc. koszt budowy nowej rotundy ze strefami obsługi zwiedzających to przedział między 30 a 50 mln PLN. Wariant lokalizacyjny 0. (zaniechanie inwestycji) w obiektach Panoramy Racławickiej nie prowadzi się przebudowy i remontu. Wnętrza nie są remontowane i konserwowane, a co za tym idzie, substancja zabytkowa ulega dalszej degradacji. Nie ma możliwości realizacji nowych zakresów programu kulturowego i edukacyjnego (brak powierzchni oraz sprzętu i wyposażenia). Wariant lokalizacyjny minimum (podejmujemy działania minimalne, prowizoryczne, odpowiadające na potrzeby chwili) obiekty Panoramy Racławickiej nie zwiększają swojej funkcjonalności, ale jednocześnie podejmowane są działania konserwatorskie, prowadzące do zachowania substancji zabytkowej. Wariant lokalizacyjny 1. realizacja projektu w pełnym zakresie przebudowy i modernizacji Panoramy Racławickiej, nowej aranżacji przestrzeni na cele działalności kulturalnej i edukacyjnej. Powyższa lokalizacja przy ul. J.E. Purkyniego 11 we Wrocławiu poddana została weryfikacji za pomocą kilku podstawowych kryteriów sformułowanych na podstawie prowadzonego rozeznania dotyczącego lokalizacji placówek, dla których założono znaczące funkcje kulturotwórcze w różnych miastach na terenie kraju. Większość obiektów wystawienniczych o dużych walorach architektonicznych i zabytkowych umiejscowiona jest w centrach miast lub ich najbliższej okolicy, w prominentnych dzielnicach lub w niedalekiej ich odległości. Wszystkie analizowane obiekty zlokalizowane są w miejscach posiadających silne połączenia z sąsiednimi ośrodkami kultury oraz gwarantujących łatwy dostęp komunikacyjny. Kryteria te niewątpliwie są znaczącym czynnikiem przyciągania zarówno stałych, jak i nowych odwiedzających. Alternatywne rozwiązania organizacyjne Podczas wstępnych prac nad przygotowaniem inwestycji do realizacji analizowano możliwości związane ze sposobami realizacji projektu przy udziale różnych podmiotów. Wariant organizacyjny 0. (zaniechanie realizacji projektu) ponieważ w wariancie tym nie występuje faza realizacyjna projektu, brak wskazań co do zmiany organizacji podmiotu odpowiedzialnego za przygotowanie i przeprowadzenie projektu. W fazie operacyjnej również nie występują zmiany organizacyjne. Wariant organizacyjny minimum (podejmujemy działania minimalne, prowizoryczne, odpowiadające na potrzeby chwili) Muzeum Narodowe we Wrocławiu podejmuje jedynie działania prowizoryczne. Obiekty Panoramy Racławickiej nie zwiększają swojej funkcjonalności, ale jednocześnie podejmowane są działania konserwatorskie, prowadzące do zachowania substancji zabytkowej. Możliwa jest organizacja realizacji projektu w tym wariancie siłami własnymi Muzeum Narodowego (zlecenia prac, odbiory, zarządzanie procesem budowy). Jednakże wariant ten wymaga 160

161 zaangażowania czasowego pracowników Działu Administracyjno-Gospodarczego, a jednocześnie nie jest możliwy do osiągnięcia zakładany cel projektu optymalizacja możliwości funkcjonalnych i prezentacji programu kulturowego i edukacyjnego placówki muzealnej. W fazie operacyjnej również nie występują zmiany organizacyjne. Wariant organizacyjny 1. Projekt realizowany w pełnym zakresie przebudowy i modernizacji Panoramy Racławickiej, nowej aranżacji przestrzeni na cele działalności kulturalnej i edukacyjnej. Wnioskodawcą/Beneficjentem projektu i zarządzającym frazą realizacyjną jest Muzeum Narodowe we Wrocławiu. W fazie realizacyjnej Wnioskodawca działa poprzez swoje służby techniczne umiejscowione w strukturze organizacyjnej Muzeum (Zastępca Dyrektora ds. Administracyjno- Gospodarczych, Sekcja Administracyjna, Sekcja Realizacji Wystaw, Sekcja Gospodarcza). Służby te odpowiadają za cały proces realizacyjny projektu w obszarze technicznym. Jednostka odpowiada za cały proces realizacyjny merytorycznie, technicznie i organizacyjnie: roboty, odbiory dostaw oraz montażu sprzętu i wyposażenia. Jednostka ma doświadczenie w realizacji tradycyjnych wystaw muzealnych. W fazie operacyjnej również nie występują zmiany organizacyjne. Wariant organizacyjny 2. Projekt realizowany w pełnym zakresie przebudowy i modernizacji Panoramy Racławickiej, nowej aranżacji przestrzeni na cele działalności kulturalnej i edukacyjnej. Wnioskodawcą/Beneficjentem projektu i zarządzającym frazą realizacyjną jest Muzeum Narodowe we Wrocławiu. W fazie realizacyjnej Wnioskodawca działa poprzez jednostkę realizującą projekt umiejscowioną w strukturze Muzeum. Jednostka odpowiada za cały proces realizacyjny merytorycznie, organizuje pracę wszystkich działów zaangażowanych w fazę realizacyjną oraz zaangażowane podmioty zewnętrzne. Wnioskodawca korzysta z pomocy zewnętrznego Inżyniera Kontraktu. Pełnił funkcje nadzoru technicznego dla wszystkich kontraktów na roboty i dostawy związane z modernizacją i przebudową obiektów Panoramy. Projekty są wielobranżowe i wysoce specjalistycznymi, dlatego zaplanowano również nadzory autorskie. Dodatkowo zaplanowano usługi doradztwa finansowego w obszarze rozliczania dofinansowania ze środków UE. W fazie operacyjnej również nie występują zmiany organizacyjne. Alternatywne źródła finansowania projektu W trakcie prac przygotowawczych i powstawania wstępnych szacowanych kosztów związanych z przebudową i modernizacją Panoramy Racławickiej analizowano różne warianty związane z finansowaniem kosztów projektu (dla zakresu wskazanego w niniejszym Studium Wykonalności). Wariant finansowania 0. (zaniechanie realizacji projektu) brak podejmowania jakichkolwiek działań związanych z przebudową i modernizacją Panoramy Racławickiej powoduje brak występowania jakichkolwiek opcji związanych z finansowaniem wydatków inwestycyjnych. Wariant finansowania minimum (podejmujemy działania minimalne, prowizoryczne, odpowiadające na potrzeby chwili) Muzeum Narodowe we Wrocławiu podejmuje jedynie działania niezbędne do zachowania substancji zabytkowej w stanie niepogorszonym. W wariancie tym faza realizacyjna jest ograniczona do i tak znaczących prac zabezpieczających obiekty przed postępującą degradacją. Nie występują jednak koszty związane z udostępnianiem nowych ofert kulturalnych i edukacyjnych. Muzeum Narodowe ponosi koszty związane z tymi pracami, lecz nie ma korzyści związanych z efektami projektu. 161

162 Wariant finansowania 1. Projekt realizowany w pełnym zakresie przebudowy i modernizacji Panoramy Racławickiej, nowej aranżacji przestrzeni na cele działalności kulturalnej i edukacyjnej. Całe przedsięwzięcie związane z realizacją projektu mogłoby być współfinansowane z dwóch źródeł: ze środków Unii Europejskiej, wykorzystując tym samym możliwości, jakie daje Europejski Fundusz Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko , ze środków zapewnionych przez organizatora Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego który w ramach swojego budżetu przeznaczył środki w wysokości wymaganej dla zapewnienia wkładu własnego. Wariant finansowania 2. Projekt realizowany w zakresie wskazanym w logice interwencji, jednakże w ramach wielu odrębnych zadań (rozłożonych na wieloletni program). Całe przedsięwzięcie związane z realizacją projektu mogłoby być finansowane ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach dotacji celowych na realizację działań inwestycyjnych. Alternatywne rozwiązania techniczno-technologiczne Zgodnie ze wskazanymi wyżej założeniami (obiekt zabytkowy, dla którego rewitalizacja wnętrz ma narzucony przez konserwatora kształt techniczny, a także w pewnym zakresie również technologiczny) nie było możliwe przeprowadzenie szerokiej analizy alternatywnych wariantów technicznych realizacji przedsięwzięcia. Ponieważ zgodnie z analizą lokalizacyjną nie ma innych wykonalnych wariantów technicznych w zakresie opcji budowy nowego obiektu lub wyposażenia innego muzeum z uwagi na specyfikę muzeum jednego dzieła nie ma możliwości rozważania wykonalnych wariantów w tym zakresie. Bezcelowe jest również rozważanie wariantu rozbudowy obiektu ponieważ do realizacji funkcji Muzeum Panorama Racławicka nie są konieczne nowe przestrzenie, a jedynie poprawa funkcjonalności obecnych. Porównano jedynie wariant zerowy oraz minimum z wariantami technologicznymi (możliwość wykorzystania różnych technologii prezentacji programu kulturowego). W obszarze wyposażenia wystawienniczego i edukacyjnego przeprowadzono analizę różnych form prezentacji i prowadzenia działań edukacyjnych w kontekście zaplanowanego celu, programu oraz zakładanego popytu. Wariantu techniczny 0. (zaniechanie inwestycji) sposób prezentacji obrazu Panoramy pozostaje bez zmian. Występujące problemy (nagłośnienie nie odpowiadające na współczesne wymagania, bardzo znaczące zużycie audioprzewodników, prezentacja w Małej Rotundzie przestarzała a samo pomieszczenie bardzo rzadko wykorzystywane. Wariant techniczny minimum (podejmujemy działania minimalne, prowizoryczne, odpowiadające na potrzeby chwili) wymiana jedynie części zużywających się sprzętów (np. audioprzewodników) bez możliwości poprawy jakości programu kulturowego. Rozwiązania technologiczne ekspozycji Dla zakresu projektu związanego z przearanżowaniem Małej Rotundy opracowano dwa odrębne warianty technologiczne wyświetlaczy typu video wall oraz projekcji do mappingu. Dla zakresu związanego ze zmianą nagłośnienia Dużej Rotundy przeanalizowano warianty typów nagłośnienia najlepiej dopasowanego do funkcji. Celem analizy doboru urządzeń w Panoramie Racławickiej jest wybór najefektywniejszych urządzeń spełniających funkcje i założenia wskazane przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu będące podstawą opracowania Koncepcji wystawy. Spełnienie założeń Koncepcji przez różne konfiguracje jest podstawą wyboru zestawów urządzeń do porównania opcji. Dobór urządzeń odbywał się poprzez wybór klas urządzeń, bez doboru konkretnych modeli sprzętu na tym etapie przygotowania projektu. Dobór i wyspecyfikowanie konkretnych urządzeń na bazie wybranych opcji nastąpi na podstawie 162

163 poniższej analizy, pogłębionej o dobór kompatybilnych technologicznie pomiędzy sobą systemów, na etapie opracowania SIWZ na wybór dostawcy. Niniejsza analiza uporządkowana została typami urządzeń/systemami, jednak rzeczywista linia podziału przebiega dla wszystkich urządzeń na wyborze, pomiędzy zaawansowanym i centralnie zarządzanym systemem a systemami konwencjonalnie stosowanymi w technikach audiowizualnych i wystawienniczych, dlatego wybór konkretnych opcji musi być rozpatrywany całościowo, jako wybór systemu, nie natomiast pojedynczych urządzeń. Analiza wariantów w zakresie wyświetlaczy typu video wall Wariant technologiczny wyświetlaczy typu video wall 1. opiera się na założeniu wykorzystania projektorów, w tym projektorów tylnej projekcji. Wariant technologiczny wyświetlaczy typu video wall 2. opiera się na wykorzystaniu zakrzywionych monitorów OLED. Wariant technologiczny wyświetlaczy typu video wall 3. opiera się na wykorzystaniu ekranu zbudowanego z kostek microtiles. Analiza wariantów w zakresie mappingu Wariant technologiczny mappingu 1. opiera się na technologii projektorów laserowych krótkoogniskowych. Wariant technologiczny mappingu 2. opiera się na technologii projektorów laserowych instalacyjnych. Wariant technologiczny mappingu 3. opiera się na technologii projektorów laserowych kinowych. Analiza wariantów w zakresie nagłośnienia punktowego Dużej Rotundy (przestrzeni obrazu Panoramy Racławickiej) Wariant technologiczny nagłośnienia 1. opiera się na technologii wzmocnienia dźwięku i zastosowania większych głośników w mniejszej ilości. Wariant technologiczny nagłośnienia 2. opiera się na technologii zastosowania wielu małych głośników kierunkowych. Analiza wariantów w zakresie systemów sterowania: Wariant technologiczny systemów sterowania 1. opiera się na klasyczny system rozproszony, gdzie elementy sterowania (konsolety, wzmacniacze, regulatory i sieci) są rozstawiane w zależności od potrzeb wraz z urządzeniami. Wariant technologiczny systemów sterowania 2. opiera się o centralny system sterowania Wstępna selekcja wariantów realizacji inwestycji Przy ocenie możliwości związanych z realizacją przedsięwzięcia przeprowadzona została selekcja wariantów realizacji inwestycji. Wzięto w niej pod uwagę następujące kryteria: ekonomiczne i finansowe, prawno-administracyjne, innowacyjności, funkcjonalności rozwiązania, ładu przestrzennego. Aby określić najbardziej optymalny sposób osiągnięcia celów, jakim ma służyć realizacja projektu, dokonano selekcji poszczególnych opisanych w poprzednim rozdziale zidentyfikowanych wariantów. 163

164 Warianty inwestycyjne porównywano na tym etapie do wariantu bezinwestycyjnego ( 0 ), choć zakłada on brak osiągnięcia celów projektu i nie doprowadzi do realizacji oferty kulturowej i edukacyjnej. Dalsza analiza grup wariantów miała na celu wybór z każdej z grup opcji najkorzystniejszej. Poniżej przedstawiono podstawowe kryteria przemawiające za odrzuceniem bądź przyjęciem do realizacji poszczególnych wariantów. Alternatywne rozwiązania lokalizacyjne W tej opcji wykluczono wariant lokalizacyjny 0. (zaniechanie inwestycji), gdyż obiekty kompleksu Panoramy Racławickiej są w średnim stanie technicznym, co w konsekwencji prowadzi do dalszej degradacji oraz braku możliwości poprawy programu kulturowego oraz rozwijania działań edukacyjnych. Wartości architektoniczne obiektu oraz jego możliwości wystawiennicze nie są optymalnie wykorzystane. Z uwagi na brak działań konserwatorskich obiekt traci swoją wartość jako element dziedzictwa narodowego. Wariant lokalizacyjny minimum obiekty Panoramy Racławickiej nie zwiększają swojej funkcjonalności, ale jednocześnie podejmowane są działania konserwatorskie, prowadzące do zachowania substancji zabytkowej. Wariant ten nie umożliwia też realizacji nowych programów kulturowych (niska jakość przestrzeni strefy wejścia, brak sprzętu i wyposażenia do realizacji szerszych programów kulturowych i edukacyjnych). Wariant minimum nie daje możliwości aplikowania o środki zewnętrzne (niespełnianie celów programów inwestycyjnych), a przez brak odpowiedzi na oczekiwania odbiorców jest również nieefektywny ekonomicznie (brak korzyści ekonomicznych dla Muzeum Narodowego we Wrocławiu i regionu). Nie ma przeszkód prawnych i formalnych w realizacji zakresu minimum. Z uwagi na brak korzyści jest on jednak nieoptymalny z punktu widzenia osiągnięcia celów projektu. Wariant lokalizacyjny 1. realizacja projektu w pełnym zakresie przebudowy i modernizacji Panoramy Racławickiej, nowej aranżacji przestrzeni na cele działalności kulturalnej i edukacyjnej. Nie ma żadnych przeszkód prawnych w dostępie do infrastruktury. Muzeum Narodowe ma prawo do dysponowania gruntami i obiektami, co zapewnia zachowanie celów projektu w okresie realizacji i trwałości po realizacji. Muzeum dysponuje wszelkimi zgodami konserwatorskimi i budowlanymi. Pod względem przyjętych kryteriów lokalizacja Panoramy Racławickiej spełnia wszelkie kryteria wykonalności: bardzo dobra lokalizacja w centrum miasta w pobliżu znaczących miejsc i obiektów kultury i turystyki, bardzo znaczący wskaźnik prominentności miejsca, dogodny dojazd środkami publicznymi i prywatnymi, obiekt oferuje znaczącą powierzchnię na działalność kulturalną i edukacyjną. Zaletą wariantu lokalizacyjnego 1. jest znakomite położenie w bezpośrednim sąsiedztwie Starego Miasta oraz innych instytucji kultury umożliwia pozyskanie odwiedzających zainteresowanych obejrzeniem dodatkowych atrakcji w postaci panoramicznego obrazu. 164

165 Przestrzeń wokół Panoramy Racławickiej stanowi unikatowy w obszarze miasta zespół utworzony przez zieleń parkową - fragment Parku Słowackiego o zróżnicowanej strukturze zieleni (miejska, pejzażowa, bulwarowa, ekologiczna) i stojące wewnątrz zespołu dużej rangi obiekty kultury, na które składają się Muzeum Narodowe, Muzeum Architektury, Akademia Sztuk Pięknych. Budynki te ulokowane są na obrzeżach Parku Juliusza Słowackiego, przez który prowadzą ciągi piesze o niewielkim natężeniu ruchu łączące wymienione jednostki z miejscami rekreacyjnymi i turystycznymi ulokowanymi nad Odrą: Bulwarem Dunikowskiego, Zatoką Gondol i Wzgórzem Polskim oraz prowadzącą wzdłuż fosy Promenadą Staromiejską, z widokiem na Ostrów Tumski i Wyspę Piaskową. Rysunek 26. Atrakcje wokół obiektów Panoramy Racławickiej [źródło: opracowanie Konsultanta na podstawie wyrysu z mapy ewidencyjnej] Lokalizacja Muzeum w strefie tzw. Nowego Miasta, dostępnego spacerem z okolicy Rynku czy Ostrowa Tumskiego, w pobliżu innych atrakcji, jest bardzo korzystna. Bezpośrednie otoczenie Panoramy zostało zagospodarowane zgodnie z potrzebami zwiedzających. Przed budynkiem rotundy o charakterystycznej sylwetce znajduje się parking. Wejście do Muzeum zaopatrzone zostało w rzędy kamiennych ławek, podjazd dla osób poruszających się na wózkach inwalidzkich oraz tablice pamiątkowe. Zgodnie z wynikami badań przeprowadzonych na zlecenie Muzeum Narodowego ze strefy parkingu skorzystała w przybliżeniu połowa tych respondentów, którzy przyjechali własnym samochodem (56%), i grupa ta była zadowolona z tego rozwiązania. Tymczasem jedna czwarta (26%) podróżujących w ten sposób, niekorzystająca z oferty parkingu, mówiła o trudnościach z zaparkowaniem auta. Oznakowanie dojścia do Muzeum większość respondentów oceniła pozytywnie (dobrze 31% i bardzo dobrze 56%). Niemniej jednak dziewięć osób uznało, że trudno było im trafić. Każdy inny rozpatrywany wariant lokalizacyjny (przebudowa i zakup wyposażenia dla innej instytucji) nie doprowadziłby do osiągnięcia celów projektu i nie pozwolił na prezentacji płótna Panoramy. 165

166 Zważywszy na opisane korzyści, jako najkorzystniejszy wybrano wariant lokalizacyjny 1. Alternatywne rozwiązania organizacyjne Ponieważ w wariancie organizacyjnym 0. nie występuje faza realizacyjna projektu brak wskazań, co do zmiany organizacji podmiotu odpowiedzialnego za przygotowanie i przeprowadzenie projektu. Brak dodatkowych kosztów. Nie ma jednak zakładanych korzyści dla instytucji i społeczeństwa. Podobnie w wariancie organizacyjnym minimum podejmowane są działania konserwatorskie, prowadzące do zachowania substancji zabytkowej, ale jednocześnie nie jest możliwy do osiągnięcia zakładany cel projektu zapewnienia bezpieczeństwa obrazu i poprawy jakości jego prezentacji. Możliwa jest organizacja realizacji projektu w tym wariancie siłami własnymi Muzeum Narodowego we Wrocławiu (zlecenia prac, odbiory, zarządzanie procesem budowy). Wariant organizacyjny 1. Projekt realizowany w pełnym zakresie przebudowy i modernizacji Panoramy Racławickiej, nowej aranżacji przestrzeni na cele działalności kulturalnej i edukacyjnej. W fazie realizacyjnej projektu Wnioskodawca działa poprzez swoje służby techniczne umiejscowione w strukturze organizacyjnej Muzeum (Dział ds. Administracyjno-Gospodarczy). Służby te odpowiadają za cały proces realizacyjny projektu w obszarze technicznym. Jednostka odpowiada za cały proces realizacyjny merytorycznie, technicznie i organizacyjnie: roboty, odbiory dostaw oraz montażu sprzętu i wyposażenia. Jednostka ma jednak doświadczenie w samodzielnej realizacji niewielkich projektów remontowych. Mając jednak na uwadze, że w ramach projektu konieczne jest doświadczenie branżystów w zakresie konstrukcji, instalacji sanitarnych i elektrycznych, a także konserwacji zabytków Muzeum zmuszone byłoby na czas realizacji projektu zatrudnić dodatkowy personel. Mając na uwadze doświadczenie instytucji z projektu rewitalizacyjnego zatrudnienie specjalistów na etat obciążyłoby budżet projektu znacząco bardziej niż zlecenie nadzorów technicznych firmie zewnętrznej. Wariant organizacyjny 2. zakłada, że w faza realizacyjna obejmuje pełny zakres przebudowy i modernizacji Panoramy Racławickiej, nowej aranżacji przestrzeni na cele działalności kulturalnej i edukacyjnej. Wnioskodawca działa poprzez jednostkę realizującą projekt umiejscowioną w strukturze Muzeum. Jednostka odpowiada za cały proces realizacyjny merytorycznie, organizuje pracę wszystkich działów zaangażowanych w fazę realizacyjną oraz zaangażowane podmioty zewnętrzne. Jednakże w wariacie tym pracownicy Muzeum nie są wydelegowani wyłącznie do realizacji projektu. Zaangażowani są jedynie w zadania związane z realizacją swoich obowiązków służbowych. Mogą więc realizować swoje zakresy obowiązków merytorycznych. Wnioskodawca korzysta z pomocy zewnętrznego doradztwa technicznego (Inżynier Kontraktu), nadzoru autorskiego, konserwatorskiego oraz doradztwa finansowego w rozliczaniu dotacji. Wariant organizacyjny 2. został wskazany jako najbardziej korzystny ponieważ znacząco zmniejsza ryzyka techniczne i organizacyjne. Samodzielne zarządzanie tak skomplikowanym zakresem robót, dostaw mogłoby w konsekwencji być bardziej kosztowne niż zatrudnienie specjalistów branżowych jako usługę doradztwa zewnętrznego. Alternatywne źródła finansowania inwestycji W wariancie finansowania 0. brak podejmowania jakichkolwiek działań związanych z przebudową i modernizacją Panoramy Racławickiej powoduje brak występowania jakichkolwiek opcji związanych z jego finansowaniem. Koszty funkcjonowania infrastruktury zwiększają się z uwagi na postępującą degradację obiektu. 166

167 Faza realizacyjna w wariancie finansowania minimum jest ograniczona do zachowania substancji zabytkowej w stanie niepogorszonym. W wariancie tym faza realizacyjna redukowana jest do i tak znaczących prac zabezpieczających obiekt przed postępującą degradacją. Nie występują koszty związane z udostępnianiem nowych ofert kulturowych i edukacyjnych. Muzeum Narodowe ponosi koszty związane z tymi pracami, lecz nie ma korzyści związanych z efektami projektu. Wariant ten nie może być uznany za optymalny z uwagi na brak możliwości osiągnięcia efektów projektu. Wariant finansowania 1. zakłada wykorzystanie korzyści, jakie przyniosła akcesja Polski w struktury Unii Europejskiej, w tym skorzystanie ze środków Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Projekt w zaplanowanym kształcie przebudowy i modernizacji Panoramy Racławickiej oraz zakupu systemów oprowadzania i multimedialnych, czyli elementów najważniejszych z punktu widzenia realizacji nowych i znacząco ulepszonych ofert kulturalnych, w pełni wpisuje się w założenia Programu. Zakres projektu dobrano zgodnie z możliwościami finansowymi Programu, uwzględniając ograniczoną alokację w konkursie. Wariant finansowania 2. zakłada wykorzystanie dotacji celowej ze środków finansowych Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z budżetu państwa. Projekt wpisuje się w politykę kulturalną Państwa. Jednak realne możliwości finansowe organizatora są znacząco mniejsze niż programu unijnego. Finansowanie z tego źródła jest niepewne. Projekt o zakresie wskazanym w niniejszym Studium Wykonalności należałoby dzielić na elementy i realizować jako kompleksowy program przez kilka lat. Z tego względu zakres projektu znacznie lepiej wpisuje się w program dotacji europejskich. Porównanie wariantu finansowania 1. z wariantem minimum może doprowadzić jedynie do konkluzji, iż niepodejmowanie projektów rozwojowych nie spowoduje konieczności poniesienia kosztów związanych z zapewnieniem wkładu własnego, ale też nie da instytucji i regionowi żadnych korzyści ekonomicznych zdefiniowanych na etapie analiz finansowo-ekonomicznych. W długim horyzoncie czasowym ze społecznego punktu widzenia wariant 0. i minimum jest niekorzystny. Wariant 2. w porównaniu z wariantem 1. również nie jest korzystny, ponieważ rozciąga realizację Projektu na wiele lat, nie dając gwarancji osiągnięcia w pełni celów w dającym się przewidzieć horyzoncie czasowym. Po uwzględnieniu tych wszystkich uwarunkowań wariant finansowania 1. stał się najbardziej optymalnym rozwiązaniem sfinansowania projektu. Alternatywne rozwiązania techniczno-technologiczne W wariancie technicznym 0. (zaniechanie realizacji projektu) brak podejmowania jakichkolwiek działań inwestycyjnych związanych z poprawą prezentacji w Panoramie Racławickiej. Obecny system audioprzewodników jest zużyty i brak jest na rynku producenta oryginalnych części zamiennych. Naprawy sprzętu w większości wykonywane są systemem gospodarczym. Z uwagi na brak odpowiedniej infrastruktury nie ma możliwości organizowania nowych ofert, wydarzeń kulturalnych i edukacyjnych (brak sprzętu i wyposażenia). W wariancie technicznym minimum podejmowane są jedynie działania polegające na wymianie części zużywających się sprzętów (np. audioprzewodników) bez możliwości poprawy jakości programu kulturowego. Rozwiązania technologiczne ekspozycji Analiza wariantów w zakresie wyświetlaczy typu video wall 167

168 W celu spełnienia wymagań Muzeum, dobrane powinny zostać monitory z możliwością zakrzywienia matrycy do odpowiedniego promienia ekspozycji, a także wysokiej jakości obraz, oraz odpowiednią jasność urządzeń. Te warunki brzegowe pozostawiają do wyboru trzy klasy sprzętu: najtańszą - projekcji, średniej półki cenowej monitorów OLED oraz najdroższą kostek microtiles. Jako najkorzystniejszy wybrano wariant technologiczny 2. wyświetlaczy typu video wall opierający się na wykorzystaniu zakrzywionych monitorów OLED. Kryteria wyboru były następujące: Projektory mimo najniższego kosztu instalacji wymagają stałej kontroli serwisowej (zużycie źródła światła). Jednocześnie system tylnej projekcji wymusza pomniejszenie promienia ekspozycji multimedialnej (montaż urządzeń za powierzchnią projekcyjną, aby uniknąć tzw. efekt cienia ). Jednocześnie odwzorowanie barw, przy niepełnym zaciemnieniu sali jest dużo niższe, niż w przypadku monitorów OLED, lub kostek microtiles. Kostki microtiles dają możliwości zbliżone do technologii OLED, jednak koszt technologii jest niewspółmiernie wysoki do wybranego rozwiązania. Jednocześnie kostka jest płaską powierzchnią, dlatego cała ściana nie jest łukiem/ okręgiem tylko wielokątem. W związku z powyższym wariant technologiczny 2. w zakresie wyświetlaczy typu video wall uznano za najbardziej optymalny. Jego koszty są akceptowalne z punktu widzenia wzrostu popytu, jaki wygeneruje projekt. Analiza wariantów w zakresie mappingu Analizowano różne opcje projektorów do mappingu. Podstawowym zadaniem urządzenia jest wyświetlanie obrazu zmapowanego na makiecie. Decydującymi czynnikami są dostępne rozdzielczości, oraz jasność odpowiednia do projekcji (min ANSI lumenów). Pod uwagę wzięto trzy rodzaje urządzeń: najtańsze laserowe projektory krótkoogniskowe: średniej półki laserowe projektory instalacyjne; oraz najdroższe laserowe projektory kinowe. Jako najkorzystniejszą opcję wybrano laserowe projektory instalacyjne, kierując się następującymi przesłankami: Wszystkie projektory przyjęto w technologii laserowej, która pozwala na długie użytkowanie urządzeń bez konieczności wymiany lamp. Projektory krótkoogniskowe w technologii laserowej dysponują rozdzielczością maksymalną WXGA, oraz jasnością 4000 ANSI lumenów. Aby uzyskać odpowiednią jasność należałoby zastosować dwie sztuki z nałożoną projekcją, co warunkowałoby powiększenie konstrukcji trzymającej urządzenia nad makietą. Optyka projektorów krótkoogniskowych warunkuje jedno konkretne miejsce ułożenia, co mogłoby mieć negatywny wpływ na jakość mapowanego obrazu. Projektory kinowe wymagają mediaserwera, oraz bardzo dużej zabudowy, która wpływałaby na estetykę pomieszczenia, oraz widoczność ekspozycji na wyświetlaczach typu video wall. Mimo bardzo wysokiego kontrastu zysk na obrazie nie jest współmierny do kosztów urządzeń i eksploatacji. Projektory instalacyjne mają obudowy dostosowane do zabudowy, co poprawia estetykę pomieszczeń. W związku z powyższym wariant technologiczny mappingu 2. oparty na technologii projektorów laserowych instalacyjnych uznano za najbardziej optymalny. Analiza wariantów w zakresie nagłośnienia punktowego Dużej Rotundy (przestrzeni obrazu Panoramy Racławickiej) 168

169 Ze względu na charakterystykę wykorzystania nagłośnienia dla potrzeb ekspozycji, wybór opcji został zawężony do mini odtwarzaczy uruchamianych automatycznie lub większych głośników w mniejszej ilości, ale ze wzmacniaczami. Jako najkorzystniejszą opcję wybrano technologię wielu małych głośników kierunkowych, kierując się następującymi przesłankami: Pierwsza opcja rodzi dużo problemów związanych z obsługą i wymaga dużo większych nakładów przy przygotowaniu ekspozycji. Podstawowym z problemów, jest znaczny pogłos, który utrudnia odbiór jakiegokolwiek wzmocnionego dźwięku. System nagłośnieniowy przy każdym rozstawieniu musi być konfigurowany i strojony przez wykwalifikowaną obsługę w celu zminimalizowania pogłosu. Wydłuża to czas przygotowania nowej ekspozycji i zwiększa jej koszty. Kosztów zmiany pozwala uniknąć opcja druga, pozwalając na zapisywanie konfiguracji i zapewniając stałe pozycje montażu urządzeń. Druga opcja została wybrana również ze względu na fakt, że większa ilość mniejszych głośników w pomieszczeniu zwiększa możliwości aranżacyjne przestrzeni, pozwalając na większą swobodę w emitowaniu dźwięku do zwiedzającego z konkretnego, związanego z eksponatem kierunku. Analiza wariantów w zakresie systemów sterowania Rozważane opcje sterowania systemami wystawienniczymi obejmowały klasyczny system rozproszony (Wariant technologiczny systemów sterowania 1.), gdzie elementy sterowania (konsolety, wzmacniacze, regulatory i sieci) są rozstawiane w zależności od potrzeb wraz z urządzeniami oraz centralny system sterowania (Wariant technologiczny systemów sterowania 2.). Wystawy historyczne angażujące nowe media są w Polsce wciąż nieczęsto spotykane, lecz jak wskazuje analiza popytu oraz analiza możliwości technologicznych ze wszech miar pożądane. Zaangażowanie nowych mediów wymaga często nie tylko używanych w wystawiennictwie klasycznych mediów, jakich jak dźwięk, światło czy wideo, ale zaczyna polegać na interakcji widza z obiektami. Wykorzystanie mediaserwerów wraz z urządzeniami do interakcji pozawala nie tylko, na sprzężenie klasycznych mediów w sposób niemożliwy dla typowych systemów używanych w wystawiennictwie, ale pozwala zintegrować je z elementami interakcji. Dzięki tym opcjom, możliwe jest stworzenia unikalnych programów kulturowych, a szczególnie edukacyjnych w oparciu o zainstalowane technologie. Projektory, reflektory, system nagłośnieniowy stały urządzenia tego typu we współpracy z centralnym systemem sterowania, mogą ulegać wyłączeniu w momencie braku w konkretnej sali zwiedzających. System sterowania w częściach niewykorzystywanych będzie rozłączany, co zapewni zminimalizowanie zużycia energii. Niezbędne dla podtrzymania ciągłości działania systemu podzespoły będą pracować cały czas. Wpłynie to, przy prawidłowym wykorzystaniu na znaczne obniżenie zużycia energii elektrycznej, ale również wydłużenie efektywnego czasu życia źródeł światła w stosunku do konwencjonalnego sterowania urządzeniami. Po początkowym programowaniu i konfiguracji wszelkie dalsze ustawienia systemu dzięki jego zaawansowaniu, będą wymagały znacznie mniejszych nakładów, niż przygotowanie porównywalnych ekspozycji przy użyciu konwencjonalnych systemów, które musiałyby być każdorazowo konfigurowane. Wybrany system pozwala na stosunkowo łatwe i intuicyjne dostosowanie kontentu multimedialnego na miejscu do faktycznego punktu montażu urządzeń, kształtu obiektów itp. Po dostarczeniu kontentu jego obróbka wymaga jedynie drobnych korekt w przeciwieństwie do klasycznego podejścia, które wymaga obecności twórcy kontentu na miejscu i jego pracy w warunkach docelowych. Nie tylko podnosi to 169

170 koszty pracy specjalistów, ale również powoduje dłuższe okresy przestojów dla przestrzeni muzealnej, w której zmieniana jest wystawa efektywnie ograniczając możliwości zmiany wystaw. Łatwa i intuicyjna konfiguracja dotyczy nie tylko kontentu multimedialnego, ale również pozostałych elementów systemu i ich konfiguracji i synchronizacji. W związku z powyższym do realizacji wybrano Wariant technologiczny systemów sterowania 2. oparty się o centralny system sterowania. Podsumowanie analizy wariantów technologicznych Nie ma przeszkód prawnych i administracyjnych do realizacji wszystkich ww. wariantów technologicznych. Funkcjonalność rozwiązań jest bardzo wysoka i pozwala na udostępnienie dotychczas słabo wyeksponowanych walorów obrazu Panoramy Racławickiej (z pomocą dźwięku) oraz wprowadzenie zupełnie nowych programów kulturowych i edukacyjnych w Małej Rotundzie. Realizacja wybranych wariantów nie narusza ładu przestrzennego nie są wymagane żadne roboty poza wskazanymi w zakresie rzeczowym projektu. Wszystkie wybrane warianty technologiczne są korzystne ze względu na wpływ na klimat i środowisko, ponieważ wybierano opcje oszczędzające energię i materiały eksploatacyjne. Pozytywny wynik analizy ekonomicznej projektu pozwala stwierdzić, iż infrastruktura została odpowiednio dobrana do wielkości zaplanowanego popytu i przyniesie społeczeństwu przewidywane korzyści ekonomiczne. Podsumowanie Poniżej zamieszczono tabelę zbiorczą, w której oceniano warianty pod kątem ich zalet i ograniczeń. Warianty (badany zakres projektu) wskazane w tabeli zostały szczegółowo opisane w rozdziale Studium Wykonalności. Rodzaj analizy Wariant Zalety Wady Analiza lokalizacyjna Wariant lokalizacyjny 0. (zaniechanie realizacji projektu) Wariant lokalizacyjny minimum (podejmujemy działania minimalne, prowizoryczne, odpowiadające na potrzeby chwili) + brak nakładów na realizację projektu. + zachowanie substancji zabytkowej w niepogorszonym stanie. - dalsza degradacja obiektów. która może doprowadzić do zagrożenia płótna; - braku możliwości poprawy programu kulturowego oraz rozwijania działań edukacyjnych, - możliwości wystawiennicze i edukacyjne obiektu nie są optymalnie wykorzystane, - brak korzyści społeczno-ekonomicznych. - braku możliwości poprawy programu kulturowego oraz rozwijania działań edukacyjnych, - nie daje możliwości aplikowania o środki zewnętrzne (brak możliwości spełniania celów programów inwestycyjnych), - brak korzyści ekonomicznych dla Muzeum Narodowego we Wrocławiu i regionu. 170

171 Wariant lokalizacyjny 1. (realizacja projektu w pełnym zakresie przebudowy i modernizacji Panoramy Racławickiej, nowej aranżacji przestrzeni na cele działalności kulturalnej i edukacyjnej) Wynik analizy + nie ma żadnych przeszkód prawnych w dostępie do infrastruktury, + Muzeum Narodowego we Wrocławiu posiada wszelkie wymagane zgody, decyzje i pozwolenia, + obiekt zlokalizowany jest w bezpośrednim sąsiedztwie Starego Miasta będącego największą atrakcją turystyczną Wrocławia, + obiekt Panoramy Racławickiej zlokalizowany jest w ramach zespołu Obszar Wrocław zespół historycznego centrum uznany jest za pomnik historii, + bardzo dobra lokalizacja w centrum miasta w pobliżu znaczących miejsc i obiektów kultury i turystyki, + bardzo znaczący wskaźnik prominentności miejsca, + dogodny dojazd środkami publicznymi i prywatnymi, + obiekt oferuje znaczącą powierzchnię na działalność wystawienniczą i edukacyjną, umożliwia realizację pełnego zakresu programu kulturowego i edukacyjnego. - konieczność poniesienia pełnych kosztów inwestycyjnych. Zważywszy na opisane korzyści, jako najkorzystniejszy wybrano wariant lokalizacyjny 1. Zaletą wariantu lokalizacyjnego 1. jest znakomite położenie w bezpośrednim sąsiedztwie Starego Miasta oraz innych instytucji kultury umożliwia pozyskanie odwiedzających zainteresowanych obejrzeniem dodatkowych atrakcji w postaci panoramicznego obrazu. Każdy inny rozpatrywany wariant lokalizacyjny (przebudowa i zakup wyposażenia dla innej instytucji) nie doprowadziłby do osiągnięcia celów projektu i nie pozwolił na prezentacji płótna Panoramy. Wariant organizacyjny 0. (zaniechanie realizacji Projektu) Analiza organizacyjna + brak zmian organizacyjnych w Muzeum Narodowym we Wrocławiu, + brak dodatkowych kosztów organizacyjnych. - brak efektów projektu, - brak korzyści z efektów projektu, w tym rozwoju przemysłów kreatywnych wokół potencjału wystawienniczego i edukacyjnego Muzeum Narodowego we Wrocławiu, - brak rozwoju organizacyjnego Muzeum Narodowego we Wrocławiu (zwiększenia potencjału instytucji do realizacji nowych ekspozycji), Wariant organizacyjny minimum (podejmujemy działania minimalne, prowizoryczne, odpowiadające na potrzeby chwili) + wzrost zdolności organizacyjnej służb inwestycyjnych Muzeum, + niskie dodatkowe koszty organizacyjne. - realizacja projektu będzie wymagała zaangażowania znacznych zasobów organizacyjnych, - brak rozwoju funkcji obiektu, - brak możliwości zwiększenia zainteresowania odwiedzających. Wariant organizacyjny 1. realizacja projektu z udziałem jedynie służby technicznych umiejscowionych w strukturze organizacyjnej Muzeum Narodowego we Wrocławiu + skupienie odpowiedzialności na jednym podmiocie, + znajomość specyfiki Muzeum przez jego pracowników, + znajomość obiektu i jego możliwości technicznych, - jednostka ma jednak doświadczenie w realizacji bieżących remontów, - konieczność zatrudnienia doświadczanych branżystów, - znaczące obciążenie budżetu instytucji kosztami specjalistów. 171

172 Wariant organizacyjny 2. jednostka realizująca projekt w Muzeum zarządza projektem jako całością, udział doradców (Inżynier Kontraktu, nadzoru autorskiego, rozliczania dofinansowania) jako podmiotów zewnętrznych Wynik analizy + pełna kontrola jednostki realizującej projekt nad zarządzaniem, + niższe koszty doradztwa w stosunku do zatrudnienia specjalistów danych branż i specjalności, + pracownicy Muzeum zarządzają obszarami, które na co dzień im podlegają, a więc w zakresie swoich obowiązków. Mogą więc realizować swoje zakresy obowiązków merytorycznych, + szybka reakcja na wystąpienie potencjalnego ryzyka projektowego. - koszt Inżyniera Kontraktu, - koszt nadzorów autorskich, - koszt doradztwa w rozliczaniu projektu. Wariant organizacyjny 2. został wskazany, jako najbardziej korzystny ponieważ znacząco zmniejsza ryzyka techniczne i organizacyjne. Samodzielne zarządzanie tak skomplikowanym zakresem robót, dostaw mogłoby w konsekwencji być bardziej kosztowne niż zatrudnienie specjalistów branżowych, jako usługę doradztwa zewnętrznego. Alternatywne źródła finansowania projektu Wariant finansowania 0. (zaniechanie realizacji projektu) + brak podejmowania jakichkolwiek działań związanych z przebudową i aranżacją wnętrz Pałacu Krasińskich (Pałacu Rzeczypospolitej) powoduje brak występowania jakichkolwiek opcji związanych z jego finansowaniem. - nakłady związane z utrzymaniem obecnej infrastruktury, - niewielkie korzyści społeczne i ekonomiczne z funkcjonowania infrastruktury. Wariant finansowania minimum ograniczona do zachowania substancji zabytkowej w stanie niepogorszonym Wariant finansowania 1. dotacja EFRR wkład własny Organizatora + rozłożone w czasie nakłady inwestycyjne, + nie występują koszty związane z udostępnianiem. + znaczące ulepszenie jakościowe oferty kulturalnej i edukacyjnej, + nowe oferty programowe, + obniżenie kosztów operacyjnych realizacji wystaw oraz znaczące zwiększenie różnorodności treści dzięki multimediom, + wysokie korzyści społeczno-gospodarcze z realizacji projektu osiągnięte w krótkim czasie, + wykorzystania szansy funduszy europejskich. - brak możliwości realizacji programów działań wystawienniczych, edukacyjnych, imprez towarzyszących wystawom, - nie pojawiają się dodatkowe korzyści ekonomiczne związane z rozwojem oferty, - wariant ten nie może być uznany za optymalny z uwagi na brak możliwości osiągnięcia celów Projektu. - skumulowanie wydatków inwestycyjnych w krótkim czasie. Wariant finansowania 2. dotacja celowa ze środków MKiDN pochodzących z budżetu państwa + etapowanie inwestycji, + rozłożone w czasie obciążenia budżetu państwa. - brak gwarancji stałego finansowania, - znaczące rozciągniecie projektu w czasie, - znaczące uzależnienie od koniunktury gospodarczej kraju (budżet państwa). Wyniki analiz Porównanie wariantu finansowania 1. z wariantem minimum może doprowadzić jedynie do konkluzji, iż niepodejmowanie projektów rozwojowych nie spowoduje konieczności poniesienia kosztów związanych z zapewnieniem wkładu własnego, ale też nie da instytucji i regionowi żadnych korzyści ekonomicznych zdefiniowanych na etapie analiz finansowo-ekonomicznych. W długim horyzoncie czasowym ze społecznego punktu widzenia wariant 0. i minimum jest niekorzystny. Wariant 2. w porównaniu z wariantem 1. również nie jest korzystny, ponieważ rozciąga realizację projektu na wiele lat, nie dając gwarancji osiągnięcia w pełni celów w dającym się przewidzieć horyzoncie czasowym. 172

173 Po uwzględnieniu tych wszystkich uwarunkowań wariant finansowania 1. stał się najbardziej optymalnym rozwiązaniem sfinansowania projektu. Alternatywne rozwiązania techniczno-technologiczne Wariant techniczny 0. (zaniechanie realizacji projektu) + brak nakładów inwestycyjnych. - infrastruktura nie jest dostosowywana do zapotrzebowania wskazanego przez potencjalnych odbiorców, - brak dodatkowych efektów dla Muzeum Narodowego, - brak możliwości realizacji nowego programu kulturalnego i edukacyjnego, - brak efektów społecznych i ekonomicznych dla regionu. Wariant techniczny minimum podejmujemy działania minimalne, prowizoryczne, odpowiadające na potrzeby chwili + wymiana zużytego sprzętu i wyposażenia - Muzeum Narodowe we Wrocławiu ponosi koszty związane z wymianą sprzętu, lecz nie ma korzyści związanych z efektami p- projektu, - koszty wymiany z uwagi na wciąż postępujące zużycie sprzętu są wysokie, - brak możliwości rozszerzenia działalności artystycznej instytucji i zrealizowania całego programu kulturowego. Wariant technologiczny wyświetlaczy typu video wall 1. wykorzystanie projektorów Wariant technologiczny wyświetlaczy typu video wall 2. wykorzystanie zakrzywionych monitorów OLED Wariant technologiczny wyświetlaczy typu video wall 3. wykorzystanie ekranu zbudowanego z kostek microtiles Wariant technologiczny mappingu 1. technologii projektorów laserowych krótkoogniskowych Wariant technologiczny mappingu 2. technologia projektorów laserowych instalacyjnych Analiza wariantów w zakresie wyświetlaczy typu video wall + najniższy koszt inwestycyjny + najlepszy stosunek ceny do jakości rozwiązania; + technologia OLED nowa, ale dobrze sprawdzona; + wysoka jakość obrazu; + bardzo wysoki poziom innowacyjności; Analiza wariantów w zakresie mappingu + najniższy nakład inwestycyjny; + obudowy dostosowane do zabudowy; + najlepszy stosunek ceny do jakości rozwiązania; + rozwiązanie sprawdzone w wielu realizacjach, a jednocześnie bardzo nowoczesne; - wymagają stałej kontroli serwisowej; - wymusza pomniejszenie promienia ekspozycji multimedialnej (montaż urządzeń za powierzchnią projekcyjną, aby uniknąć tzw. efekt cienia ); - odwzorowanie barw, przy niepełnym zaciemnieniu sali jest dużo niższe, niż w przypadku monitorów OLED, lub kostek microtiles; - wyższe nakłady finansowe niż w wariancie 1. - wysoki koszt inwestycyjny przy niewiele lepszych parametrach niż monitory OLED; - brak możliwości zakrzywienia monitora; - dysponują rozdzielczością maksymalną WXGA, oraz jasnością 4000 ANSI lumenów, a w związku z tym konieczność zastosowania 2 sztuk; - duża konstrukcja; - optyka projektorów krótkoogniskowych warunkuje jedno konkretne miejsce ułożenia; - wymaga wyższych nakładów inwestycyjnych niż wariant

174 Wariant technologiczny mappingu 3. technologia projektorów laserowych kinowych + bardzo wysokiego kontrastu zysk na obrazie; - wymagają dodatkowego mediaserwera; - wymagają bardzo dużej zabudowy; - wpływa na widoczność ekspozycji na wyświetlaczach typu video wall ; - bardzo wysokie koszty inwestycyjne i wysokie koszty eksploatacyjne. Analiza wariantów w zakresie nagłośnienia punktowego Dużej Rotundy (przestrzeni obrazu Panoramy Racławickiej) Wariant technologiczny nagłośnienia 1. technologia wzmocnienia dźwięku i zastosowania większych głośników w mniejszej ilości Wariant technologiczny nagłośnienia 2. technologia zastosowania wielu małych głośników kierunkowych + mniejsza ilość urządzeń niż w wariancie 2.; + pozwala na zapisywanie konfiguracji i zapewniając stałe pozycje montażu urządzeń; + większa ilość mniejszych głośników w pomieszczeniu zwiększa możliwości aranżacyjne przestrzeni, pozwalając na większą swobodę w emitowaniu dźwięku do zwiedzającego z konkretnego, związanego z eksponatem kierunku - rodzi dużo problemów związanych z obsługą i wymaga dużo większych nakładów przy przygotowaniu elementów dźwiękowych ekspozycji; - znaczny pogłos, który utrudnia odbiór jakiegokolwiek wzmocnionego dźwięku; - musi być konfigurowany i strojony przez wykwalifikowaną obsługę w celu zminimalizowania pogłosu. Wydłuża to czas przygotowania nowej ekspozycji i zwiększa jej koszty. - większa ilość sprzętu do serwisowania; Analiza wariantów w zakresie systemów sterowania Wariant technologiczny systemów sterowania 1. klasyczny system rozproszony Wariant technologiczny systemów sterowania 2. centralny system sterowania Wyniki analiz + nie wymaga wysokich umiejętności od obsługi; + możliwość stosowania systemów zapewniających reakcję ekspozycji na obecność odwiedzjących, + możliwość wystawiania rodzajów sztuki i dzieł niemożliwych do prezentacji bez systemów centralnego zarzadzania ekspozycją, + pełna zarządzalność przez bardzo ograniczoną stałą obsługę, + niskie koszty eksploatacyjne, + niższe niż przy systemach rozporoszonych koszty programowania elementów ekspozycji, + wyłączanie systemów ekspozycyjnych w momencie gdy na sali nie ma zwiedzających (oszczędność energii, wydłużenie życia elementów wszystkich systemów). - wysokie nakłady na programowanie efektów na konkretnych wystawach, - wymagana znacząca wiedza specjalistyczna na etapie każdorazowej zmiany ekspozycji. - konieczność posiadania znacznej wiedzy technicznej do pierwszego zaprogramowania systemu (zwiększenie kosztu inwestycyjnego). Na wyborze konkretnych technologii zaważyły przede wszystkim względy optymalnego stosunku ceny rozwiązań do efektu, jednak z uwzględnieniem możliwości elastycznego zastosowania urządzeń oraz maksymalnego obniżenia kosztów i niezbędnego czasu do przygotowania wymagających ekspozycji. Elementem kluczowym jest innowacyjność technologiczna i funkcjonalna. Wyniki analiz jako najkorzystniejsze wybrano: - Wariant technologiczny wyświetlaczy typu video wall 2. wykorzystanie zakrzywionych monitorów OLED; - Wariant technologiczny mappingu 2. technologia projektorów laserowych instalacyjnych; - Wariant technologiczny nagłośnienia 2. technologia zastosowania wielu małych 174

175 głośników kierunkowych; - Wariant technologiczny systemów sterowania 2. centralny system sterowania. Tabela 23. Tabela podsumowująca analizę wariantów [źródło: opracowanie własne Konsultanta] 6.3 Wskazanie zakresu przedsięwzięcia Opis ostatecznego zakresu projektu opiera się na analizach przeprowadzonych przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu i Konsultanta na etapie przeglądu wariantów dojścia do zakładanych celów. Stąd początkowe ustalenia dla najkorzystniejszego wariantu inwestycyjnego opracowane na etapie koncepcyjnym zostały na dalszych etapach prac (przygotowanie dokumentacji budowlanej i wykonawczej) uszczegółowione i dopracowane. Opis techniczny został przygotowany na podstawie zapisów następujących dokumentów: Projekt Architektoniczno-Budowlany Remont i przebudowa zespołu budynków Panoramy Racławickiej, Metropolis Biuro Architektoniczne, Szczecin 2014 r. Opis aranżacji oraz wyposażenia Panoramy Racławickiej, ART FM, Kraków 2017 r. Specyfikacje techniczne sprzętu i wyposażenia Panoramy Racławickiej, ART FM, Kraków 2017 r Opis zakresu technicznego projektu Projekt będący przedmiotem Studium Wykonalności stanowi kolejne zadanie w programie modernizacji zespołu budynków Panoramy Racławickiej. Podstawowym założeniem wynikającym z realizowanych przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu projektów jest gruntowny remont, mający służyć zachowaniu zabytkowej substancji obiektu oraz przebudowa, która ma zapewnić większy komfort zwiedzania. Tym samym działania projektowe i prace remontowe zmierzają do podniesienia poziomu dostępności obiektów Panoramy i jego zasobów. Rezultatem tych działań będzie kompleksowe zabezpieczenie, rewitalizacja i poprawa udostępnienia publiczności jednego z najważniejszych zabytków nieruchomych Wrocławia obrazu Panoramy Racławickiej. Obraz jest bowiem obiektem narodowego dziedzictwa kulturowego o znaczeniu krajowym i europejskim. W latach przeprowadzono modernizację wybranych elementów infrastruktury: Etap I. zrealizowano roboty w zakresie branży ogólnobudowlanej, roboty instalacyjne branży elektrycznej, roboty instalacyjne branży sanitarnej. Etap II. zrealizowano zadania w zakresie: W ramach części 1. wykonano roboty obejmujące: duża rotunda: karczowanie bluszczu, wzmocnienie konstrukcji słupa. pawilon: ekran, gabloty muzealne, urządzenia dla niepełnosprawnych. pawilon techniczny: rozbudowa rozdzielnic TRG-1, trasy kablowe dla dodatkowych obwodów grzewczych, kable grzewcze dla dodatkowych odwodów, rozdzielnice z zasilaniem, instalacja drzwi i okien, zasilanie rezerwowe dla agregatu; stanowisko agregatu ziębniczego obiegu wody lodowej: zabezpieczenie stanowiska agregatu, dodatkowe zasilanie agregatu, uziemienie agregatu. roboty wokół terenu: remont chodników z wymianą na płyty granitowe, zabezpieczenie kamienia przed wejściem, roboty zabezpieczające. 175

176 W ramach części 2. Etapu II zrealizowano głownie roboty branży elektrycznej polecające na wymianie istniejącego oświetlenia rotundy Panoramy Racławickiej zastosowano źródła światła spełniające wymogi konserwatorskie o dobrych walorach eksploatacyjnych. Etap III. stanowi przedmiot niniejszego Studium Wykonalności. Ma on zamknąć proces modernizacji obiektów Panoramy. Projekt jest samodzielny pod kątem operacyjności. Zakresy projektu w obszarze remontu, przebudowy i nowej aranżacji części wnętrz Panoramy Racławickiej dobrano tak, by stworzyły najbardziej optymalną pod kątem wykorzystania zasobów kulturowych jednostkę operacyjną (zabytkowy obiekt Panoramy, obraz Styki i Kossaka). Elementy te są ze sobą ściśle powiązane w systemy realizacji. Zmodernizowana w ramach projektu przestrzeń wystawiennicza i do realizacji programów edukacyjnych pozwoli na wprowadzenie nowych ofert kulturowych dotychczas niewykorzystywanych przez instytucję. Możliwa stanie się realizacja nowych form edukacyjnych, dostosowanych do percepcji grup odbiorców. Jednocześnie w ramach ofert edukacyjnych tworzy się przyszłą stałą grupę odbiorców oferty Muzeum Narodowego. Działania zaproponowane obiektom Panoramy stanowią uzupełnienie i rozwinięcie stałej oferty instytucji. Dzięki temu wystąpi również efekt synergii z projektami wcześniej zrealizowanymi przez Muzeum Narodowe. Parametry charakterystyczne obiektu Panoramy Racławickiej (wariant z projektem i bez projektu): Dane charakterystyczne obiektu Aktualne podstawowe parametry budynku Panoramy Racławickiej Parametry po zrealizowaniu projektu liczba kondygnacji 3 (w tym 1 podziemna) 3 (w tym 1 podziemna) Pawilon i Mała Rotunda Wysokość ok. 5,50 m ok. 5,50 m Powierzchnia użytkowa m m 2 Kubatura m m 3 Duża Rotunda i bunkier Wysokość ok. 24,10 m ok. 24,10 m Średnica koła 43,3 m 43,3 m Średnica platformy 7,8 m 7,8 m Powierzchnia użytkowa 1 970,6 m ,6 m 2 Kubatura rotundy m m 3 Kubatura bunkra-wraz z tunelem 548 m m 3 Liczba budynków w zakresie projektu: 1 obiekt składający się z 3 budynków (połączonych funkcjonalnie w jeden obiekt), W ramach projektu nie jest planowana rozbudowa obiektu, a jedynie poprawa funkcjonalności istniejących pomieszczeń, stąd wskaźniki powierzchniowe i kubaturowe dla wariantu z projektem i bez projektu są jednakowe. Planowane wykorzystanie infrastruktury. Zgodnie z programem funkcjonalnym zestawieniem przygotowano podział sposobu wykorzystania infrastruktury, która zostanie poddana robotom w ramach projektu: na cele kulturalne (Duża Rotunda, Mała Rotunda, Hall): m 2, tj. 47% powierzchni użytkowej; komercyjne (niezbędne funkcje obsługi ruchu turystycznego w strefie wejścia Pawilonu wejściowego, sklepik z pamiątkami): 8,2 m 2, tj. 0,25% powierzchni użytkowej. 176

177 W związku z zaplanowanym i niżej opisanym zakresem prac w ramach inwestycji nie planuje się zmian funkcji pomieszczeń, a więc nie powstanie nowa przestrzeń do prowadzenia działalności kulturalnej. Poprawiana jest jednak jakość prowadzonej dzielności kulturalnej. Zakres robót budowlanych, a także zakupów sprzętu i wyposażenia opisano w dalszej części rozdziału Zakres robót budowlanych Zakres funkcjonalny planowanych prac. Przedmiotem opracowania jest remont i przebudowa zespołu budynków Panoramy Racławickiej polegająca na wymianie pokrycia dachu, wymianie stolarki okiennej świetlików, wykonaniu skutecznej izolacji przeciwwilgociowej, renowacji posadzek, remoncie węzła sanitarnego dla publiczności. Zespół budynków Panoramy składa się z: pawilonu wejściowego (część administracyjna) z zapleczem logistycznym (pawilon techniczny), rotundy Dużej oraz Małej. Pawilon wejściowy Panoramy Racławickiej jest obiektem o rzucie zbliżonym kształtem do prostokąta. W Pawilonie wejściowym znajduje się główny hall wejściowy, szatnia dla zwiedzających, pomieszczenia biurowe, socjalne i techniczne. Forma obiektu nie ulegnie zmianie. Funkcja pomieszczeń nie ulegnie zmianie. Opis zakresu prac podzielono na obiekty Panoramy Racławickiej. Duża Rotunda Zabezpieczenie konserwatorskie płótna i sztafażu. Weryfikacja i remont dachu. Wymiana konstrukcji świetlików dachowych. Świetlik w konstrukcji aluminiowej montowanej do projektowanej konstrukcji stalowej z systemowymi uszczelkami, wypełnienie płyta komorowa gr. 16mm. Obróbki górne oraz dolne z blachy powlekanej gr. 0,7 mm. Nowe poliwęglanowe pasma świetlne z klapami oddymiającymi. systemowa, przeźroczysta, termoizolowana klapa dymowa, dostarczana w komplecie z centralką dymową, czujką dymu, przyciskami otwierania awaryjnego, wyposażona w UPS, przycisk przewietrzania i automatykę pogodową; kable ppoż. Renowację posadzki rotundy. Renowacja kanałów wentylacyjnych nawiewnych i wywiewnych. Nowe studzienki odpływowe na dachu rotundy. Kratka ściekowa w najniższym miejscu posadzki tunelu wejściowego. W tunelu wejściowym w najniższym punkcie planuje się wykonać poprzeczną kratkę ściekową. Izolacja przeciwwilgociowa przyziemia rotundy (dotychczas wykonano tylko częściowo mniej niż 10% zakresu). Prace naprawcze płyt wypełniających ściany zewnętrzne. Remont instalacji SAP. Monitoring. Pawilon wejściowy i Mała Rotunda 177

178 Przebudowa wnętrza Pawilonu, zmiana aranżacji wnętrza holu, prace wykończeniowe, wyposażenie wnętrza. Remont i zmiana aranżacji Małej Rotundy, prace wykończeniowe, nowe wyposażenie multimedialne. Wymiana stolarki okiennej. Instalacja hydrantowa. Remont instalacji SAP. Wymiana posadzki w części szatni. Remont węzła sanitarnego dla publiczności wraz z modernizacją istniejącej klimatyzacji oraz instalacji wody zimnej, ciepłej i kanalizacji sanitarnej. Remont instalacji wentylacji. Modernizacja akumulatorowni i stacji prostownikowej Modernizacja rozdzielnic napięcia 24V Modernizacja instalacji przewodowej urządzeń sygnalizacji zagrożenia pożarowego Wymiana CO wraz z grzejnikami. Izolacja przeciwwilgociowa przyziemia. Remont nawierzchni w strefie wejścia do pawilonu. Monitoring. Pawilon techniczny Remont czerpni powietrza. Montaż filtrów wstępnych w otworach wlotowych w czerpni powietrza. Wymiana oświetlenia. Izolacja przeciwwilgociowa przyziemia. Wymiana CO wraz z grzejnikami. Źródłem centralnego ogrzewania będzie węzeł cieplny zasilany z miejskiej sieci ciepłowniczej. Projektuje się wymianę wszystkich grzejników oraz orurowania wychodzącego z istniejącego węzła cieplnego. Lokalizacja grzejników - bez zmian. Wymiana instalacji przewodowej urządzeń sygnalizacji zagrożenia pożarowego. Remont instalacji SAP. Remont instalacji chłodniczej. Remont instalacji wentylacji. Monitoring. Bunkier ppoż Modernizacja wewnętrznej linii zasilająca oraz modernizacja rozdzielni elektrycznej zasilającej Samoczynne Urządzenia Gaśnicze w pompowni ppoż. 178

179 Roboty hydrauliczne - wymiana urządzeń SUG. Remont instalacji SAP. Monitoring. Izolacja przeciwwilgociowa przyziemia Sprzęt i wyposażenie wystawiennicze oraz edukacyjne W ramach projektu zaplanowano przearanżowanie Małej Rotundy, zmiany systemu oprowadzania zwiedzających, zmianę nagłośnienia Dużej Rotundy. Zakres projektu obejmuje sprzęt i wysposażnie wymagane do osiągnięcia tego celu. Obecnie widz może oglądać obraz Panoramy Racławickiej na 30 minutowych seansach słuchając jednej wersji komentarza w 16 językach. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom Muzeum Narodowego planuje się wprowadzić do dotychczasowej przestrzeni Muzeum, a zwłaszcza w przestrzeni wejścia, Małej Rotundy oraz samej Panoramy rozwiązania scenograficzne oraz multimedialne, które pozwolą na indywidualizację procesu poznawczego i możliwość kreowania dodatkowych ścieżek w postaci doświadczeń audiowizualnych w całej przestrzeni wystawy. Jednocześnie uporządkowano przestrzeń i merytoryczny przekaz tak, by nie zaburzać funkcjonalności obiektu. 179

180 Rysunek 27. Planowany podział obiektów na strefy zwiedzania i działań edukacyjnych [źródło: Opis aranżacji oraz wyposażenia Panoramy Racławickiej, ART FM, Kraków 2017 r.] 180

181 Całą przestrzeń wystawy podzielono na 3 części. Strefa wejścia W przestrzeni wejścia planuje się zastosować zabiegi scenograficzne wprowadzając rozwiązania analogowe, stałe w postaci podświetlanych backlight ów dopasowanych do wklęsłych portali, na których historię obrazu i jego wędrówkę z Lwowa do Wrocławia opowiadamy poprzez fotografię i teksty. Przestrzeń ta jest mocno doświetlona naturalnym światłem i nie pozwala na zastosowanie wielkoformatowych projekcji. W związku z tym uzupełniany będzie analogowy przekaz poprzez możliwość ściągnięcia darmowej aplikacji, która może posłużyć zarówno jako późniejszy audioguide wystawy jak i mini prezenter z dodatkowymi wątkami historycznymi związanymi z obrazem, jego dziejami i autorami. W strefie wejściowej odwiedzający będzie wypożyczał przewodnik elektroniczny po wystawie w formie tabletu. Panorama Racławicka (Duża Rotunda) Dzięki nowemu systemowi przewdoników odwiedzający będzie mógł poszerzyć swoją wiedzę i wybrać ścieżkę zwiedzania (motyw przewodni) oglądania obrazu: Wątek klasyczny - obecnie istniejący wątek i jego 16 wersji językowych. Wątek strategiczny - komentarz mówiący o przebiegu bitwy, objaśniający strategię, barwy żołnierzy, charakteryzujący uzbrojenie. Wątek malarski omawiający sylwetki inicjatorów powstania Panoramy, sylwetki malarzy współpracujących z głównymi autorami dzieła, ich wzajemne relacje, zakres działania, anegdoty z czasu malowania obrazu. Wątek omawiający sylwetki inicjatorów powstania Panoramy, sylwetki malarzy współpracujących z głównymi autorami dzieła, ich wzajemne relacje, zakres działania, anegdoty z czasu malowania obrazu. Prezentacja zakresu prac poszczególnych autorów obrazu: Jan Styka (namalował grupę chłopów zdobywających armaty rosyjskie, postać naczelnika Kościuszki na koniu, postać Wojciecha Bartosa Głowackiego); Wojciech Kossak (namalował konia pod Kościuszką, sztab jadący za naczelnikiem, grupę rosyjskich żołnierzy broniącej armat, kawalerię narodową); Ludwig Boller (namalował krajobraz oraz całość nieba obrazu); Tadeusz Popiel (namalował krajobraz, wszystkie drzewa oraz chałupy chłopskie); Zygmunt Rozwadowski (sceny batalistyczne pod kierunkiem Kossaka); Teodor Axentowicz (sceny batalistyczne pod kierunkiem Kossaka, linię piechoty 2 Regimentu Pieszego Koronnego gen. Józefa Wodzickiego); Włodzimierz Tetmajer (był ekspertem od folkloru, namalował pod kierunkiem Styki stroje ludowe postaci); Wojciech Wodzinowski (namalował pod kierunkiem Styki stroje ludowe postaci) i Michał Sozański). Wątek lwowsko-wrocławski oraz wątek panoramiczny - prezentacja losów Panoramy Racławickiej we Lwowie i we Wrocławiu Wystawa Krajowa, dzieje Panoramy we Lwowie, powojenne dzieje obrazu przed i po 1981 r.: powstawanie rotundy we Wrocławiu, konserwacja płótna, rekonstrukcja sztafażu oraz prezentacja specyfiki i oryginalności malarstwa panoramicznego na przykładzie Panoramy Racławickiej, tj. perspektywa, zabiegi malarskie, techniczne, itp.; zwrócenie uwagi na scenografię w rodzaju: płot, drzewa, itd.). Wątek lwowski - seans w gwarze lwowskiej. Specjalna część aplikacji z przekazem dla najmłodszych. 181

182 Kolejną modyfikacją w sercu prezentacji Panoramy jest dźwięk. Planuje się wprowadzenie aktywnej wielokanałowej strefy dźwiękowej w przestrzeni całej Panoramy od wejścia do wyjścia. Zbudowana z wielu mikrogłośników instalacja sprawi, że zwiedzający będzie miał wrażenie, że obraz Panoramy żyje. Zwiedzający chodząc wokół obrazu przechodzi przez kilkadziesiąt stref dźwiękowych. Odgłosy walczących oddziałów, ale też szum wiatru, pożoga pożaru, owady, pojedyńcze głosy rozkazów, tętent kopyt, huk dział, metaliczne dźwięki uderzających o siebie kos. Dźwięk będzie zgrany w trzydziestominutowych sekwencjach w związku z tym dla zwiedzającego nie będzie powtarzalny. Rysunek 28. Wizualizacja aktywnej wielokanałowej strefy dźwiękowej [źródło: Opis aranżacji oraz wyposażenia Panoramy Racławickiej, ART FM, Kraków 2017 r.] Wprowadzamy na wystawę ok 40 głośników strumieniowych ukrytych w scenografii obrazu na różnych wysokościach zbieżnych z potencjalnym źródłem dźwięku, które sprawią, że obraz ożyje dla zwiedzających barwami bitwy. Zapętlone w 30 minutowe sekwencje dźwięki nie powtarzają się dzięki czemu zarówno obsługa jak i zwiedzający będą mieli wrażenie, że bitwa rozgrywa się na ich oczach. Dzięki takiemu rozwiązaniu znika problem wersji językowych Panoramy. Każdy zwiedzający otrzymuje z biletem urządzenie w jednym z 16 języków. Dominujące (blisko krawędzi platformy) będą odgłos bitwy, głos przewodnika z dedykowanym językiem będzie kierunkowo słyszany tylko przez zwiedzajacego. Przestrzeń multimedialna Małej Rotundy Planuje się stworzenie w tej przestrzeni dwóch narzędzi interaktywnych ze zwiedzającymi lub przewodnikami prowadzącymi lekcje. Multimedialna Panorama. Miejsce dotychczasowych gablot prezentujących broń używaną podczas Powstania, planuje się zastąpić ekranem dotykowym o rozmiarze około 66 metrów, na którym można prezentować liczne prezentacje, filmy, aplikacje interaktywne. 182

183 Rysunek 29. Wizualizacja narzędzi interaktywnych Małej Rotundy [źródło: Opis aranżacji oraz wyposażenia Panoramy Racławickiej, ART FM, Kraków 2017 r.] Takie narzędzie pozwoli na prezentację treści w postaci filmu lub dodatkowych interaktywnych ze zwiedzającym prezentacji wymienionych w ofercie Muzeum Narodowego, jak: analiza obrazu, fotografie archiwalne dokumentujące powstawanie Panoramy Racławickiej, fotografie przybliżające 183

184 lwowską Wystawę Krajową 1894 r., wizerunki i krótkie noty biograficzne najważniejszych uczestników bitwy racławickiej, fotografie dokumentujące powstawanie rotundy we Wrocławiu, powojenne losy Panoramy, prace konserwatorskie, prezentacje osób zasłużonych dla uratowania Panoramy Racławickiej, wizerunki i krótkie noty biograficzne najważniejszych uczestników bitwy racławickiej. Format multimedialnej Panoramy poprzez jego zbliżenie do autentycznego obrazu pozwoli lepiej poznać geniusz autorów, nie tylko tej ale innych dzieł powstających w tamtych czasach na świecie. Strategiczna makieta. Planuje się stworzyć nową wersję makiety bitwy, z refleksyjną powłoką 3d, na której wszystkie obiekty będą wyświetlane w postaci mappingu. Dzięki temu będzie można przybliżyć zwiedzającym ukształtowanie terenu, przebieg samej, bitwy taktykę, uzbrojenie oraz barwy wojsk biorących udział w bitwie. W trybie lekcyjnym nauczyciel lub przewodnik będzie decydował o aktywnych funkcjach zarówno ekranu jak i makiety. 184

185 Technologia ekranu - chriestie microtiles umożliwia budowanie dotykowych stref obrazu co umożliwi prowadzenie interaktywnych lekcji z nauczycielem. W trybie standardowym, panorama 360 wyślwietla film o zadanej tematyce a makieta prezentuje mapping prezentujący ruchy wojsk, strategię Bitwy pod Racławicami. 185

186 Dzięki proponowanym zmianom w nowej przestrzeni Małej Rotundy będzie można przeprowadzać lekcje muzealne dzięki możliwości wyświetlania elementów wybranych przez edukatora treści z zasobów prezentacyjnych. Funkcja ta byłaby obsługiwana przez przewodników zorganizowanych wycieczek lub samych nauczycieli, którzy zamówią lekcję tematyczną. Realizacja powyższego programu będzie możliwa dzięki zakupowi sprzetu i wyposażenia wskazanego w poniższej tabeli. Zakres Jm Ilość System oprowadzania i nagłośnienia do Dużej Rotundy System audioguide Tablet oraz etui zabezpieczające tablet w razie upadku Przekątna wyświetlacza: min 7 Multitouch Technologia pojemnościowa Rozdzielczość: min. 1280x800 szt. 120 System bezprzewodowej transmisji dźwięku wraz z interaktywnym wyzwalaczem zestaw sterowanym kalendarzem możliwość nadawania 48 kanałów mono jednocześnie wbudowany web-serwer do zdalnej konfiguracji i zarządzania dźwięk transmitowany w formie cyfrowej Interaktywny wyzwalacz sterowany kalendarzem synchronizacja online z zewnętrznym zegarem wbudowany czujnik IR złącze Ethernet złącze komunikacji RS-232 kompatybilny z systemem wyzwalania komunikatów 1 Rozszerzenie systemu bezprzewodowej transmisji dźwięku zestaw kompatybilne z systemem bezprzewodowej transmisji dźwięku zwiększa zasięg transmisji oraz maksymalną liczbę połączonych użytkowników bezprzewodowy kontroler koordynujący pracę poszczególnych nadajników gigabitowy przełącznik sieciowy 2 dodatkowe punkty dostępowe WAP 1 System odtwarzaczy interaktywnych możliwość synchronicznego odtwarzania 30-tu plików audio jednocześnie kompatybilny z interaktywnym wyzwalaczem obsługa plików mp3 oraz WAV nośnik danych SD/SDHC szt

187 wbudowany czujnik IR Szafka na tablety Szafka mieszcząca 120 tabletów Możliwość ładowania min. 60 tabletów jednocześnie. Kompatybilna z ofertowanymi tabletami. Wydłużona gwarancja 5 lat kpl 1 Nagłośnienie rotundy Punktowe nagłośnienie efektowe (1 zestaw) obsługa plików mp3 oraz WAV nośnik danych SD/SDHC wbudowany czujnik IR wbudowany wzmacniacz 26W / 8Ohm zestaw głośnikowy dwudrożny średnica przetwornika niskotonowego 4 pasmo przenoszenia 100Hz 20kHz szt. 40 System nagłośnienia umożliwia płynnej regulacji natężenia dźwięku w 8-miu niezależnych strefach wbudowany procesor DSP z korekcją parametryczną, linią opóźniającą i obróbką dynamiki matryca cyfrowa 8-strefowa z pamięcią scen wyjściowych 8 kanałów wzmacniacza 220W / 8Ohm możliwość zaprogramowania limitera mocy wyjściowej 16 kolumn głośnikowych o konstrukcji 6x2 i mocy RMS 60W / 12Ohm interaktywny odtwarzacz audio z możliwością sterowania matrycą dźwięku zestaw 1 Aplikacja IOS/Android szt. 1 Produkcja kontentu (dźwięk 30 kanałów, licencje) kpl 1 Mała Rotunda Mapping Projektor z obiektywem Rodzaj technologii projekcyjnej DLP Rozdzielczość natywna 1920x1200 pikseli Maksymalna rozdzielczość 4096x2160 pikseli Jasność 8000Ansi Lumenów Kontrast :1 Rodzaj źródła światła Laser szt. 1 Stacja graficzna Procesor min. i5 Karta graficzna z obsługą rozdzielczości WUXGA (1920x1200) szt. 1 System sterujący Oprogramowanie sterujące pozwalające na uruchomienie i wyłączenie projektora, oraz zarządzanie aplikacją. (włącz/wyłącz). Panel dostępowy z poziomu dostarczonego tabletu sterującego. kpl 1 Projekt, konsultacje i animacja 3D na makiecie 1 Panorama 40x1.2[m] Monitory OLED Wielkość ekranu 55 Panel OLED Rozdzielczość 1920x1080 Dynamic CR :1 Kąt widzenia 178 Czas reakcji 8ms Żywotność: h szt. 57 Serwer, oprogramowanie, kalibracja Serwer wraz z oprogramowaniem pozwalający na wyświetlenie spójnego obrazu na wszystkich monitorach OLED połączonych w ścianę 40x1.2m zagiętą do odpowiedniego okręgu. Dodatkowo kalibracja paneli zapewniająca równomierna odwzorowanie barw i poziomów jasności. szt. 1 Film - animacja 3D, 10 min, rozdz. 61xHD kpl 1 Tabela 24. Specyfikacja sprzętu i wyposażenia [źródło: Specyfikacje techniczne sprzętu i wyposażenia Panoramy Racławickiej, ART FM, Kraków 2017 r.] szt

188 6.3.2 Innowacyjne rozwiązania Jednym z celów projektu jest nadanie nowego oblicza Panoramie Racławickiej i Małej Rotundzie. Statyczna ekspozycja, składająca się z obrazów i eksponatów zostanie w ramach projektu uzupełniona, a w niektórych przypadkach zastąpiona rozwiązaniami multimedialnymi. Wygląd Muzeum Panorama Racławicka zasadniczo nie zmieniał się od lat 80. Przez ponad trzy dekady bazował na statycznej ekspozycji składającej się z obrazów i eksponatów. Zmiany polegać mają na wykorzystaniu nowoczesnych rozwiązań łączących obraz i dźwięk oraz ujednoliceniu przestrzeni w taki sposób, aby scenografia i zastosowane rozwiązania technologiczne tworzyły spójną całość. Podstawą podczas realizacji zadania są dwie osie: oś wartości artystycznej oraz oś możliwości technologicznych. Oś wartości artystycznej Koncepcją podniesienia wartości artystycznej ekspozycji jest takie zastosowanie rozwiązań technologicznych, aby instalacja nie zaburzała harmonii ekspozycji. Ma być jedynie jej uzupełnieniem, rozszerzeniem prezentowanych treści. Dzięki multimediom odbiorca ma lepiej rozumieć kontekst dzieł i ich sens. Zastosowanie nowoczesnych rozwiązań pozwala zwrócić uwagę widza na najważniejsze elementy wystawy. Podstawowym założeniem jest ożywienie ekspozycji poprzez zastosowanie filmu, animacji, obrazu, światła i dźwięku. Mała Rotunda Rotunda jest zwyczajowym miejscem oczekiwania na przejście do pomieszczenia, gdzie znajduje się właściwa Panorama. Podczas przebywania w sali zwiedzający mogą poznać genezę wydarzeń i kontekst historyczny bitwy pod Racławicami. Prezentowane treści muszą być więc podane w zwięzłej i atrakcyjnej formie. Klasyczne gabloty mają być zastąpione przez ekran sferyczny, który pozwala na wyświetlanie prezentacji 360. W ten sposób powstanie nowoczesne, multimedialne studio. Przestrzeń ta będzie spełniać wymagania zwiedzających wskazane w analizie popytu. Będzie również dostosowana do przeprowadzania zajęć dla grup szkolnych. Forma jest nowoczesna i interaktywna. Rozwiązanie to umożliwia zmianę ekspozycji bez konieczności zmiany aranżacji i ponoszenia dużych kosztów. Jednocześnie wyświetlane na ekranach treści mogą być modyfikowane. Ustawiona w centralnym miejscu sali makieta zostanie zaaranżowana na nowo. Docelowo ma stanowić bazę dla mappingu 3D. Dotychczas pole bitwy pod Racławicami i ruchy wojsk prezentowane były za pomocą figur i archaicznego systemu diod. Dzięki zastosowaniu mappingu będzie można zwizualizować wydarzenia historyczne. Animacje lepiej przedstawią historię i przebieg bitwy. Nie bez znaczenia jest przystosowanie wykończenia wnętrza. Kolorystyka, zastosowane materiały, oświetlenie i elementy scenografii powinny współgrać z nowoczesnym przeznaczeniem i wyposażeniem sali. Panorama Racławicka XIX-wieczny monumentalny obraz jest niewątpliwie największą atrakcją turystyczną Wrocławia. Obejrzało go już ponad 8 mln widzów, którzy przyjeżdżają z całego świata, aby podziwiać rozmiar malowidła i kunszt malarski autorów. Podniesienie wartości artystycznej polega w tym wypadku na wzbogaceniu dzieła o efekty dźwiękowe, efektem czego będzie ożywienie obrazu. Aktywna wielokanałowa strefa dźwiękowa będzie znajdowała się na całej długości Panoramy. W każdym miejscu odbiorca usłyszy inny zestaw odgłosów: walka oddziałów, szum wiatru, tętent kopyt czy metaliczne dźwięki krzyżujących się kos. W ten sposób nic nie odwraca uwagi od obrazu. Widz może 188

189 podziwiać go w skupieniu, jednocześnie wyobrażając sobie przebieg bitwy. Dźwięk będzie zgrany w 30 minutowych sekwencjach, aby nie był powtarzalny dla zwierzającego. Oś technologiczna Mała Rotunda W trybie zwyczajnym na ekranie sferycznym stale będzie wyświetlany film o zadanej tematyce, a na makiecie mapping z przebiegiem bitwy. Taka ekspozycja będzie dostępna dla indywidualnych zwiedzających. Szkoły i zorganizowane grupy będą miały możliwość korzystania z rozszerzonych funkcji. W tym trybie ekspozycja będzie interaktywna. Nauczyciel lub przewodnik wybierze interesującą jego grupę prezentację i będzie decydował o aktywnych funkcjach zarówno ekranu, jak i makiety. Wykorzystanie takiego rozwiązania redukuje koszty dodatkowych materiałów edukacyjnych. Nauczyciele, opiekunowie wycieczek oraz samo Muzeum nie muszą przygotowywać broszurek informacyjnych, czy przewodników. Wszystko czego odbiorca potrzebuje do poznania i zrozumienia historii znajduje się wewnątrz sali. Planowane jest wykorzystanie technologii mappingu, aby ożywić makietę bitwy. Dzięki wykorzystaniu refleksyjnej powłoki 3d, na której wszystkie obiekty będą wyświetlane w postaci mappingu można będzie przybliżyć zwiedzającym ukształtowanie terenu, przebieg samej bitwy taktykę, uzbrojenie oraz barwy wojsk biorących udział w bitwie. Do mappingu na makiecie planuje się zastosować innowacyjny w muzealnictwie projektor laserowy 4K. Zapewnia on doskonałe, high-endowe źródło światła w postaci niebieskiej diody laserowej w połączeniu z wysokiej jakości technologią koła luminoforu i brakiem konieczności wymiany filtra zapewnia bezproblemową pracę przez nawet 20 tysięcy godzin. Te funkcje wraz z niskim całkowitym zużyciem energii stanowią gwarancję wyjątkowej niezawodności oraz atrakcyjnego całkowitego kosztu ponoszonego przez użytwkownika. Jest to rozwiązanie optymalnie dobrane do potrzeb Panoramy ponieważ zapewnia długie czasu użytkowania między przeglądami i długowieczność podzespołów. Wydajność przetwarzania sygnału w rozdzielczości 4K zapewnia doskonałą, kinową jakość obrazu szczególnie na dużych ekranach. Panorama Racławicka Zabudowa wielokanałowej strefy dźwiękowej wymagać będzie instalacji ok 40 głośników umieszczonych w różnych miejsca. Obraz dźwiękowy będzie sterowany automatycznie po włączeniu systemu. Planuje się wprowadzenie aktywnej wielokanałowej Strefy Dźwiękowej w przestrzeni całej Panoramy od wejścia do wyjścia. Zbudowana z wielu mikrogłośników instalacja sprawi, że zwiedzający będzie miał wrażenie, że obraz Panoramy żyje. Zwiedzający chodząc wokół obrazu przechodzi przez kilkadziesiąt stref. Odgłosy walczących oddziałów, ale też szum wiatru, pożoga pożaru, owady, pojedyńcze głosy rozkazów, tętent kopyt, huk dział, metaliczne dźwięki uderzających o siebie kos. Dźwięk będzie zgrany w trzydziestominutowych sekwencjach w związku z tym dla zwiedzającego nie będzie powtarzalny. System będzie uzupełniony AudioGuidem, na którym będzie wgrane 16 wersji językowych. Dzięki takiemu rozwiązaniu obcojęzyczni zwiedzający będą słyszeli jednocześnie głos przewodnika, jak i efekty dźwiękowe Panoramy. 189

190 6.3.3 Rozwiązania dla osób niepełnosprawnych Realizacja projektu, będącego przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności przebiega zgodnie z zasadą zapewnienia równych szans oraz niedyskryminacji. Oferta kulturalna Panoramy Racławickiej z założenia jest skierowana do zróżnicowanej grupy odbiorców, a jej celem jest przyciągnięcie jak największej ilości osób bez względu na pochodzenie rasowe lub etniczne, religię lub światopogląd, niepełnosprawność, wiek lub orientację seksualną. Projekt spełnia zatem zasadę zawartą w Dyrektywie Rady 2000/43/WE z dnia 29 czerwca 2000 r. tj., w której podkreślono wagę rozwoju demokratycznych i tolerancyjnych społeczeństw, umożliwiających uczestnictwo wszystkich osób, bez względu na pochodzenie rasowe lub etniczne. Ponadto, zwrócono również uwagę, iż podejmowanie szczególnych działań dotyczących walki z szeroko rozumianą dyskryminacją musi wykraczać poza działalność zarobkową oraz niezarobkową i powinna objąć m.in. takie dziedziny, jak edukacja, ułatwienia społeczne oraz dostęp do dóbr i usług. Muzeum Narodowe we Wrocławiu zamierza poprzez przemyślaną i ograniczoną ingerencję w zabytkową substancję Panoramy Racławickiej lepiej dostosować budynek i jego ofertę kulturalnoedukacyjną,w tym wystawienniczą do potrzeb osób niepełnosprawnych. Aby umożliwić niepełnosprawnym ruchowo sprawne poruszanie się pomiędzy poziomami budynku, zaprojektowane elektryczne krzesełka schodkowe, które zastąpią obecne platformy, nieposiadające odpowiednich spadków. Ponadto w łazienkach zostaną zamontowane akcesoria zamontowane w sposób umożlwiający korzystanie z nich przez osoby niepełnosprawne. System dźwiękowy Panoramy Racławickiej, oparty zostanie o urządzenia, zapewniające zrozumienie prezentowanych treści nie tylko osobom nie posługującym się językiem polskim (będzie dostępnych kilkadziesiąt kanałów językowych), ale również za sprawą dodania kanału z językiem migowym, pozwoli osobom z dysfunkcją słuchu na pełne korzystanie z oferty kulturalno-edukacyjnej na równi z osobami w pełni sprawnymi. Obecnie dostępnych jest 16 wersji językowych, w tym w audiodeskrypcji dla osób niedowidzących i niewidomych. Ponadto w Panoramie Racławickiej prowadzone są specjalne seanse dla osób niedosłyszących. Powstanie również dodatkowa (dedykowana) oferta w postaci ścieżki edukacyjnej dla osób niedosłyszących oraz głuchoniemych, dostępna przez cały rok, mając na uwadze przeciwdziałaniu ryzyka zagrożenia wykluczeniem społecznym dla tej grupy odwiedzających. Wystawa w Małej Rotundzie zostanie udostępniona osobom poruszającym się na wózkach inwalidzkich, za sprawą likwidację barier architektonicznych (np. kamiennego parapetu otaczającego makietę obecnie umieszczonego na poziomie wzroku tych osób, również na poziomie wzroku dzieci w wieku przedszkolnym). Podjęcie tych działań, stanowić będzie dla Muzeum Narodowego we Wrocławiu kolejny krok w realizacji praw osób niedosłyszących wynikających z Konwencji o prawach osób niepełnosprawnych przyjętej Uchwałą Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej z dnia 1 sierpnia 1997 r. (M.P. z dnia 13 sierpnia 1997 r.). Zaplanowane rozwiązania ułatwią osobom z dysfunkcjami udział w ofercie kulturalno-edukacyjnej Panoramy Racławickiej. Mając na uwadze konieczność stosowania zasady uniwersalnego projektowania i racjonalnych usprawnień, Muzeum Narodowe we Wrocławiu podejmuje opisane wyżej konieczne i odpowiednie zmiany oraz dostosowania, w celu zapewnienia osobom z niepełnosprawnościami możliwości korzystania z wszelkich praw człowieka i podstawowych wolności oraz ich wykonywania na zasadzie równości z innymi osobami. 190

191 6.3.4 Rozwiązania dla osób wykluczonych Zgodnie z definicją Narodowej Strategii Integracji Społecznej dla Polski zjawisko wykluczenia społecznego to brak lub ograniczenie możliwości uczestnictwa, wpływania i korzystania z podstawowych instytucji publicznych i rynków, które powinny być dostępne dla wszystkich, a w szczególności dla osób ubogich. Dodatkowo dokument wskazuje, iż problem wykluczenia społecznego szczególnie dotyka: dzieci i młodzież ze środowisk zaniedbanych, dzieci wychowujące się poza rodziną, kobiety samotnie wychowujące dzieci, kobiety pozostające poza rynkiem pracy, ofiary patologii życia rodzinnego, osoby o niskich kwalifikacjach, osoby bezrobotne, żyjący w bardzo trudnych warunkach mieszkaniowych, niepełnosprawni i chronicznie chorzy, osoby chorujące psychicznie, starsze osoby samotne, opuszczający zakłady karne, imigranci, osoby należące do romskiej mniejszości etnicznej. Realizacja projektu umożliwi kontynuację działań, mających na celu zwiększenie frekwencji w Panoramie Racławickiej (jeden seans bezpłatny w zamian za zorganizowanie 4 grup, bezpłatne bilety dla grup szkolnych w listopadzie, grudniu i styczniu, bilety rodzinne, bilety bezpłatne dla opiekunów grup szkolnych). Niższe ceny bilety dla rodzin to bardzo istotne narzędzie umożliwiające dużym rodzinom, potencjalnie zagrożonych wykluczenie z uwagi na większą trudność w zaspokojenie wszystkich materialnych potrzeb rodziny, na uczestnictwo na równi z osobami niezagrożonymi w ofercie kulturalnej. Dzięki temu osoby zagrożone wykluczeniem będą mogły zapoznać się z nowym sposobem prezentacji płótna Kossaka i Styki oraz tematów związanych z bitwą pod Racławicami i historią samego dzieła. System dźwiękowy Panoramy Racławickiej, oparty zostanie o urządzenia, zapewniające zrozumienie prezentowanych treści w szerszym zakresie językowym. Obecnie dostępnych jest 16 wersji, natomiast planuje się poszerzenie aż do kilkudziesięciu języków. Pozwoli to osobom innej narodowości/pochodzenia (także imigrantom) na pełne korzystanie z oferty kulturalno-edukacyjnej. Muzeum Narodowe we Wrocławiu poprzez własny Dział Oświatowy prowadzi stałą współpracę ze szkołami, placówkami oświatowo-wychowawczymi oraz placówkami opieki z Wrocławia i innych rejonów województwa dolnośląskiego. Współpraca ta pozwala Muzeum realizować program skierowany do dzieci i młodzieży również ze środowisk wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem. W ofercie programowej Muzeum jest prowadzenie zajęć dla osób niepełnosprawnych, 191

192 grup wykluczonych i specjalnych. Zajęcia te prowadzone są m.in. w szkołach specjalnych, Ochotniczych Hufcach Pracy, Specjalnych Ośrodkach Szkolno-Wychowawczych, świetlicach środowiskowych (w dzielnicy Książe Małe), Kołach Regionalnych ze szkół podstawowych. Ponadto Muzeum prowadzi wykłady dla Uniwersytetu III wieku oraz organizuje zajęcia dla grup defaworyzowanych. Muzeum prowadzi również zajęcia dla cudzoziemców. Aby sprzyjać działaniom, mającym na celu włączenie społeczne grup wykluczonych Muzeum Narodowe we Wrocławiu, planuje podjąć w Panoramie Racławickiej szereg działań: zniżka ceny biletu (o 20 %) dla grup ze szkół specjalnych (bilet specjalny) oraz dodatkowa (dedykowana) oferta edukacyjna/kulturalna dla uczniów tychże szkół (oferta dostępna przez cały rok zastrzeżeniem, że w miesiącach od listopada do marca zajęcia odbywały by się w Panoramie Racławickiej, a w sezonie, tj. w okresie kwiecień październik w Gmachu Głównym MNWr. przy Pl. Powstańców Warszawy 5); dodatkowa (dedykowana) oferta edukacyjna/kulturalna (np. zwiedzania połączone z wykładem) dla studentów Uniwersytetu III wieku szkół (oferta dostępna przez cały rok zastrzeżeniem, że w miesiącach od listopada do marca zajęcia odbywały by się w Panoramie Racławickiej, a w sezonie, tj. w okresie kwiecień październik w Gmachu Głównym MNWr. przy Pl. Powstańców Warszawy 5); dla posiadacza biletu (bez względu na jego typ) z konkretnego dnia do Panoramy Racławickiej stworzona zostanie możliwość obejrzenia w ciągu roku wszystkich wystaw organizowanych w holu Panoramy Racławickiej oraz uczestniczenia we wszystkich imprezach organizowanych na ternie oddziału Muzeum Narodowego we Wrocławiu (np. z Panoramą dookoła świata, Zwiedzanie z zawrotem głowy, Zwiedzanie ze szminką, Wakacje z Panoramą, itp.); dodatkowa (dedykowana) oferta w postaci ścieżki edukacyjnej dla osób niedosłyszących oraz głuchoniemych, dostępna przez cały rok. udostępnienie wystawy w Małej Rotundzie osobom na wózkach inwalidzkich przez likwidację barier architektonicznych (np. kamiennego parapetu otaczającego makietę obecnie umieszczonego na poziomie wzroku tych osób, również na poziomie wzroku dzieci w wieku przedszkolnym. Program kulturowy i edukacyjny w pełni zakłada wykorzystanie efektów projektu do realizacji działań zakładających włączenie społeczne Wzrost atrakcyjności turystycznej regionu Dolny Śląsk jest jednym z najbardziej akcyjnych regionów Polski, o wieloletnich tradycjach turystycznych, na których kształt wpływ mają: bogate dziedzictwo kulturowe, walory krajobrazowe (parki narodowe i krajobrazowe), liczne atrakcje przyrodnicze (jaskinie, wodospady, grupy skał), uzdrowiska, tereny do uprawiania sportów zimowych, korzystne położenie geograficzne na granicy z Czechami i Niemcami. Rozwojowi potencjału turystycznego Dolnego Śląska sprzyjają takie czynniki jak: zasoby przyrodnicze, zasoby kulturowe, zasoby ludzkie, zasoby bazy noclegowej, położenie, zagospodarowanie szlaków, powstawanie coraz większej liczby produktów turystycznych, powstawanie nowych miejsc wartych odwiedzenia, rewitalizacja miast, nowe tereny rekreacyjne, 192

193 promocja Dolnego Śląska, mnogość walorów sklepów branżowych na Dolnym Śląsku, coraz większa dostępność komunikacyjna. 35 Wrocław, jako stolica Dolnego Śląska ma szczególnie duży potencjał turystyczny, który wciąż jest rozwijany za sprawą licznych instytucji kultury oraz poszerzaną bazą noclegową, gastronomiczną i rozrywkową. Muzeum Narodowe we Wrocławiu to instytucja o wielkim potencjale i niezwykłej wartości zbiorów. Mieści się ono w gmachu wzniesionym w latach wg projektu K.F. Endella w stylu neorenesansu niderlandzkiego, który do 1939 r. był siedzibą Rejencji Śląskiej. Instytucja ta przez lata funkcjonowała w trzech osobnych lokalizacjach: w gmachu głównym, rotundzie Panoramy Racławickiej i Muzeum Etnograficznego. Od 2016 r. uruchomiony został nowy oddział Muzeum Sztuki Współczesnej, mieszczący się w Pawilonie Czterech Kopuł na Wielkiej Wyspie. Wg raportu przeprowadzonego przez Biostat Grupa na zlecenie Urzędu Marszałkowskiego Województwa Dolnośląskiego w 2014 r. w województwie dolnośląskim z noclegów turystycznych korzystało ponad 2,4 mln turystów. Wśród turystów odwiedzających województwo w 2014 r. ponad 510 tys. stanowili turyści zagraniczni, spośród których największy odsetek stanowili Niemcy. 36 Duże znaczenie dla atrakcyjności Wrocławia i regionu Dolnego Śląska w kontekście turystycznym ma także dostępność komunikacyjna. Na terenie województwa dostępnych jest 27 linii kolejowych, a dzięki portowi lotniczemu Wrocław-Starachowice im. Mikołaja Kopernika, istnieje możliwość podróżowania do innych miast Europy (Wielkiej Brytanii, Niemiec, Hiszpanii, Francji, Irlandii, Malty, Norwegii, Szwecji, Holandii i Włoch) oraz Polski (Warszawa, Radom, Olsztyn). Również lokalna komunikacja jest we Wrocławiu bardzo sprawna, posiada kilkadziesiąt linii tramwajowych i autobusowych (w tym podmiejskich). Rotunda Panoramy Racławickiej według projektu Ewy i Marka Dziekońskich, gdzie po dziś dzień prezentowane jest płótno Kossaka i Styki Bitwa pod Racławicami, charakteryzuje się unikalną cechą jaką jest pozostawienie w betonowych ścianach śladów po szalunkach, co jest typowe dla brutalizmu, obecnego w sztuce modernistycznej Europy lat 50. i 60. XX w., gdzie dominuje przestrzenna, uwypuklona konstrukcja i wrażliwość na zastosowane materiały. Wrocław jest obecnie jedynym w Polsce miastem i jednym z nielicznych na świecie, gdzie prezentuje się malowidło panoramowe. Panorama Racławicka stała się największą atrakcją turystyczną Wrocławia od pierwszych dni po otwarciu rotundy dla odwiedzających. Bitwa pod Racławicami jest największym i jednocześnie wyjątkowo wartościowym dziełem prezentowanym we Wrocławiu, a ze względu na tworzenie iluzjonistycznego złudzenia jest z entuzjazmem przyjmowane przez szerokie grono odwiedzających. Dużym atutem Panoramy Racławickiej jest ulokowanie oddziału Muzeum w specjalnie zaprojektowanym na ten cel obiekcie, co wciąż stanowi niebywałą rzadkość w Polsce. Zwiększa to rozpoznawalność obiektu na terenie miasta i wpływa na atrakcyjność całego regionu. Zabytkowy obiekt został funkcjonalnie przygotowany do obsługi dużej liczby odwiedzających, bez szkody zarówno dla obiektu jak i prezentowanego w nim malowidła Kossaka i Styki. Oryginalność malowidła oraz sposób aranżacji wystawy sprawia, że oddział Muzeum ma charakter unikatowy. Obecność dzieła Styki i Kossaka stanowi relikt wspomnień minionego Lwowa, a jednocześnie wpisuje się w fenomen zakorzenienia kultury kresowej w powojennym Wrocławiu, co buduje niepowtarzalny klimat miasta. Obecnie Panorama Racławicka stanowi produkt turystyczny, na który składają się: 35 Źródło: Biostat Grupa, Badanie ruchu turystycznego na Dolnym Śląsku w ujęciu powiatowym i subregionalnym wg Aktualizacji Programu Rozwoju Turystyki dla Województwa Dolnośląskiego, kwiecień Ibidem. 193

194 obiekt oddziału Muzeum, panoramiczne płótno Bitwa pod Racławicami, wzbogacone ekspozycjami uzupełniającymi oraz sama działalność instytucji. Panorama Racławicka pełni ważną rolę w realizacji priorytetowych kierunków Strategii Rozwoju Województwa Dolnośląskiego, tj.: kreowanie wizerunku i promowanie Dolnego Śląska, jako regionu z bogatą i różnorodną oferta kulturalną, edukacyjną i akademicką, a także stworzenie warunków i wzbogacenie oferty uczestnictwa w kulturze oraz kształtowanie kompetencji do udziału w życiu artystycznym. Wykorzystanie potencjału wystawienniczego oraz kulturalno-edukacyjnego zespołu budynków Panoramy Racławickiej wpłynie znacząco na podniesienie atrakcyjności turystycznej Wrocławia i regionu Dolnego Śląska, tworząc miejsce otwartym, przestrzenią rozmaitych działań wykraczających poza tradycyjne ramy wystawiennicze, przestrzeń do czerpania wiedzy, wymiany myśli i emocji. Realizacja projektu wzmocni i rozszerzy zasięg ponadregionalny oddziaływania instytucji poprzez znaczące zwiększenie możliwości ekspozycyjnych Panoramy Racławickiej, przyciągając zarazem uczestników wydarzeń kulturalnych pochodzących również z innych krajów. Oddział Muzeum stanie się placówką znaczniej bardziej otwartą na działania partycypacyjne, dyskusje, spotkania. Realizacja projektu pozwoli oddziałowi Muzeum Narodowego we Wrocławiu Panoramie Racławickiej na organizowanie różnego typu przedsięwzięć wystawienniczych (nowa aranżacja Małej Rotundy, nowy system oprowadzania i nagłośnienie w Dużej Rotundzie), co znacząco poszerzy ofertę programową placówki i zachęci odbiorców do uczestnictwa w niej. W Panoramie Racławickiej przygotowane zostaną rozmaite formy angażujące widzów w aktywny tryb zwiedzania i poznawania zbiorów. Skierowane one będą do zróżnicowanych grup odbiorców i skonstruowane odpowiednio do ich preferencji i stopnia przygotowania merytorycznego, tak aby mogła ona dotrzeć do każdego typu odbiorcy. Do dyspozycji zwiedzających przygotowane zostaną: przewodniki elektroniczne w formie tabletu; Multimedialna Panorama w formie ekranu dotykowego, powstałej w miejscu dotychczasowych gablot prezentujących broń w Małej Rotundzie, co umożliwi prezentowanie licznych prezentacji, filmów i aplikacji interaktywnych; strategiczna makieta, będąca nową wersją makiety bitwy, z refleksyjną powłoką 3d, na której wszystkie obiekty będą wyświetlane w postaci mappingu. Dzięki temu będzie można przybliżyć zwiedzającym ukształtowanie terenu, przebieg samej, bitwy taktykę, uzbrojenie oraz barwy wojsk biorących udział w bitwie. Realizacja celów projektu wpłynie na wzrost konkurencyjności regionu Dolnego Śląska, oferty turystycznej oraz wykorzystanie potencjału kultury i dziedzictwa dla podniesienia atrakcyjności regionu. Wzrost atrakacyjności jednej z największych atrakcji Wrocławia i Dolnego Śląska zwiększy popyt i poprawi zapełnienie bazy noclegowej w regionie. Informacje turystyczne o projekcie i wydarzeniach kulturalnych będą przetłumaczone na język angielski i niemiecki, co sprzyjać będzie uczestnictwu w ofercie kulturalnej regionu przez turystów spoza granic Polski. Obecnie dzieło Panoramy Racławickiej można zwiedzać z komentarzem w 16 językach. Prowadzone działania promocyjne będą miały zasięg ponadregionalny, a nawet międzynarodowy poprzez podjęcie takich działań i środków jak: dystrybucja materiałów marketingowych (ulotki w języku polskim i angielskim, rollupy do eksponowania na foyer), ogłoszenia w prasie regionalnej i ogólnopolskiej, wykonanie spotu promującego. Dzięki tak zaprogramowanym działaniom promocyjnym o nowej ofercie Panoramy Racławickiej, będą mogli dowiedzieć się mieszkańcy całej 194

195 Polski, ale też turyście odwiedzający nasz kraj, co może zachęcić do odwiedzenia Dolnego Śląska by bliżej poznać jego bez wątpienia atrakcyjna ofertę turystyczną. Panorama Racławicka jest dostępna w okresie wzmożonego ruchu turystycznego, związanego z wakacjami, także w dni wolne od pracy (soboty i niedziele) oraz w godzinach popołudniowych. Oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu można zwiedzać: od grudnia do kwietnia w godzinach od wtorku do niedzieli od kwietnia do września w godzinach od poniedziałku do niedzieli od października do marca w godzinach od wtorku do niedzieli Planowana do wprowadzenia w wyniku realizacji projektu oferta kulturalna wykracza poza dotychczasowy zakres prowadzonej dotychczas działalności Muzeum Panorama Racławicka. Planuje się bowiem organizację nowych form edukacji historycznej, poprzez zorganizowanie nowych wystaw w Małej Rotundzie i wyznaczenie nowych tematycznych ścieżek oprowadzania zwiedzających. Obecnie widz może oglądać obraz Panoramy Racławickiej na 30 minutowych seansach słuchając jednej wersji komentarza w 16 językach. Wychodząc naprzeciw oczekiwaniom Muzeum Narodowego planuje się wprowadzić do dotychczasowej przestrzeni Muzeum, a zwłaszcza w przestrzeni wejścia, Małej Rotundy oraz samej Panoramy rozwiązania scenograficzne oraz multimedialne, które pozwolą na indywidualizację procesu poznawczego i możliwość kreowania dodatkowych ścieżek w postaci doświadczeń audiowizualnych w całej przestrzeni wystawy. Hall. W przestrzeni wejścia planuje się zastosować zabiegi scenograficzne wprowadzając rozwiązania analogowe, stałe w postaci podświetlanych backlight ów dopasowanych do wklęsłych portali, na których historię obrazu i jego wędrówkę z Lwowa do Wrocławia opowiadamy poprzez fotografię i teksty. Przestrzeń ta jest mocno doświetlona naturalnym światłem i nie pozwala na zastosowanie wielkoformatowych projekcji. W związku z tym uzupełniany będzie analogowy przekaz poprzez możliwość ściągnięcia darmowej aplikacji, która może posłużyć zarówno jako późniejszy audioguide wystawy jak i mini prezenter z dodatkowymi wątkami historycznymi związanymi z obrazem, jego dziejami i autorami. Panorama Racławicka (Duża Rotunda). Dzięki nowemu systemowi przewdoników odwiedzający będzie mógł poszerzyć swoją wiedzę i wybrać ścieżkę zwiedzania (motyw przewodni) oglądania obrazu: Wątek klasyczny - obecnie istniejący wątek i jego 16 wersji językowych. Wątek strategiczny - komentarz mówiący o przebiegu bitwy, objaśniający strategię, barwy żołnierzy, charakteryzujący uzbrojenie. Wątek malarski omawiający sylwetki inicjatorów powstania Panoramy, sylwetki malarzy współpracujących z głównymi autorami dzieła, ich wzajemne relacje, zakres działania, anegdoty z czasu malowania obrazu. Wątek lwowsko-wrocławski oraz wątek panoramiczny - prezentacja losów Panoramy Racławickiej we Lwowie i we Wrocławiu Wątek lwowski - seans w gwarze lwowskiej. Specjalna część aplikacji z przekazem dla najmłodszych. 195

196 Kolejną modyfikacją w sercu prezentacji Panoramy jest dźwięk. Planuje się wprowadzenie aktywnej wielokanałowej strefy dźwiękowej w przestrzeni całej Panoramy od wejścia do wyjścia. Przestrzeń multimedialna Małej Rotundy. Planuje się stworzenie w tej przestrzeni dwóch narzędzi interaktywnych ze zwiedzającymi lub przewodnikami prowadzącymi lekcje. Miejsce dotychczasowych gablot prezentujących broń używaną podczas Powstania, planuje się zastąpić ekranem dotykowym o rozmiarze około 66 metrów, na którym można prezentować liczne prezentacje, filmy, aplikacje interaktywne. Zbudowana zostanie także oferta edukacyjna dla dzieci (ścieżka edukacyjna z przekazem dla najmłodszych), w celu promowania i popularyzowania historii i postaci Tadeusza Kościuszki wśród grupy najmłodszych. Obecnie istniejąca ekspozycja stała w małej rotundzie całkowicie pomija postać Tadeusza Kościuszki. Tymczasem ze spotkań z dziećmi i młodzieżą wynika, że przeciętny uczeń nie ma świadomości kim był i jak wyglądał Kościuszko. Z tego względu Muzeum przejmuje na siebie rolę edukatora w tym zakresie i wprowadzi tematyczne lekcje muzealne Potencjał turystyczny projektu Panorama Racławicka, będąca oddziałem Muzeum Narodowego we Wrocławiu stanowi obecnie kluczową atrakcją turystyczną regionu, a efekty realizacji projektu wzmocnią ten status. Od pierwszego dnia po otwarciu obiektu rotundy, w której prezentowane jest po dziś dzień wybitne, panoramiczne malowidło Kossaka i Styki, stała się największą atrakcją turystyczną Wrocławia. Muzeum Narodowe we Wrocławiu znajduje się na 2 miejscu na liście atrakcji turystycznych Dolnego Śląska o największej frekwencji, podczas gdy sama Panorama Racławicka, znajduje się na 2 miejscu atrakcji flagowych regionu. 37 Frekwencja w Muzeum Narodowym we Wrocławiu wraz z oddziałem Panorama Racławicka jest bardzo wysoka i jest jedną z największych wśród wszystkich muzeów w Polsce. Informacja na temat frekwencji w Muzeum Narodowym we Wrocławiu w 2016 roku przedstawia się następująco: ogółem w Muzeum widzów (w 2015 r ) = wzrost o 25%, w tym: o Gmach Główny widzów (w 2015 r ) = wzrost o 45% o Panorama Racławicka widzów (w 2015 r ) = wzrost o 5% o Muzeum Etnograficzne widzów (w 2015 r ) = wzrost o 14% o Muzeum Sztuki Współczesnej w Pawilonie Czterech Kopuł (od do ) widzów Panorama Racławicka niewiele tylko ustępując popularności Muzeum Powstania Warszawskiego w Warszawie. 38 Przez pierwsze lata funkcjonowania Panoramy Racławickiej, liczba zwiedzających wynosiła przeciętnie ponad 300 tys. osób rocznie, co odliczając dni ustawowo wolne od pracy, daje średnio 1 tys. osób dziennie. Tak wysoka frekwencja czyni z instytucji jedno z najchętniej odwiedzanych muzeów na terenie Polski. 37 Źródło: Z. Kruczek Potencjał w atrakcjach turystycznych, Polska Organizacja Turystyczna, Kraków- Warszawa Źródło: Z. Kruczek Analiza frekwencji w polskich atrakcjach turystycznych, [w:] Turyzm 2015, 25/1 196

197 Frekwencja w Panoramie Racławickiej w latach Rysunek 30 Frekwencja w Panoramie Racławickiej w latach [źródło: opracowanie własne Konsultanta] Bardzo wyjątkową, wręcz unikalną cechą Panoramy Racławickiej jest pozostawienie w betonowych ścianach śladów po szalunkach. Jest to charakterystyczne dla brutalizmu, obecnego w sztuce modernistycznej Europy lat 50. i 60. XX w., gdzie dominuje przestrzenna, uwypuklona konstrukcja i wrażliwość na zastosowane materiały. Bez wątpienia atutem oddziału Muzeum jest umieszczenie go w specjalnie zaprojektowany na ten cel obiekcie rotundy, co jest niebywałą rzadkością w Polsce i wpływa na rozpoznawalność Panoramy Racławickiej i tym samym atrakcyjność oferty. Budynek jest doskonałym przykładem poszukiwać i potencjału twórczego ówczesnych architektów. Praktycznie jest to jedyny przykład architektury publicznej tego okresu we Wrocławiu. Zaprojektowana przez małżeństwo Ewy i Marka Dziekońskich w 1957 r., postawiona w stanie surowym w 1967 r. do dziś wzbudza zachwyt i zainteresowanie. 39 Panorama Racławicka znajduje się na obszarze zespołu zabytkowego, uznanego za Pomnik Historii Wrocław zespół historycznego centrum, mocą rozporządzenia Prezydenta Rzeczypospolitej z dnia 8 września 1994 r. Terminem tym określa się zabytek nieruchomy o szczególnym znaczeniu dla kultury naszego kraju. Celem ochrony pomnika historii Wrocław zespół historycznego centrum, położoną we Wrocławiu w województwie dolnośląskim jest zachowanie ze względu na wartości urbanistyczne i niematerialne, obszaru miasta średniowiecznego, najstarszego zespołu osadniczego na wyspach, z wykształconą średniowieczną siecią układu ulic, będącego w XIII w. jednym z większych miast Europy i jednym z największych w Polsce. Wraz z otoczeniem zespół budynków jako wybitne dzieło architektoniczne autorstwa Ewy i Marka Dziekońskich, decyzją Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków z dnia r. został wpisany do rejestru pod numerem 464/Wm i aktualnie figuruje w księdze rejestru zabytków nieruchomych województwo dolnośląskie pod numerem rejestru A/2281/464/Wm. Obiekt Panoramy Racławickiej został wzniesiony jako miejsce ekspozycji płótna Styki i Kossaka i jako taki podlega ochronie dóbr kultury. Z uwagi na swoją wartość historyczną i artystyczną, Panorama Racławicka wymaga 39 Źródło: 197

198 szczególnej troski, by zachować jego wartość w nienaruszonym stanie dla obecnych i przyszłych pokoleń. Ponadto wzmożony ruch turystyczny, w efekcie zainteresowania nową ofertą Panoramy Racławickiej, wpłynie na rozwój komplementarnej wobec niej oferty: branża hotelarska, gastronomiczna, rozrywkowa oraz kulturalna. Efekty realizacji projektu będą wspierać promocję i sprzedaż innych produktów turystycznych z nimi powiązanych zarówno obszarowo jak i tematycznie. Odwiedzający bowiem Panoramę Racławicką, będą także zainteresowani pozostałą ofertą Muzeum Narodowego we Wrocławiu (w gmachu głównym, Pawilonie Czterech Kopuł oraz Muzeum Etnograficznym) oraz innych placówek muzealnych: sąsiadującego z Panoramą Muzeum Architektury, znaczącego wśród muzeów regionu Muzeum Miejskiego Wrocławia. Mając na uwadze specyfikę turystyki kulturalnej gdzie zwykle turysta korzysta z wielu substytucyjnych dóbr możliwe jest potwierdzenie, że Muzeum Narodowe we Wrocławiu korzysta również ze wzmożonego ruchu turystów przybywających na koncerty w Narodowym Forum Muzyki, i odwrotnie odwiedzający Muzeum korzystają z oferty NFM. Turyści zainteresowani są również skorzystaniem z noclegów, gastronomii lokalnej, form rozrywki dostępnych w godzinach popołudniowych i wieczornych oraz ofert kulturalnych pozostałych instytucji na terenie Wrocławia (m.in. opera, teatr). Panorama Racławicka ma istotne znaczenie dla Wrocławia i regionu Dolnego Śląska, przyczyniając się do ich rozwoju, jako interesującego turystycznie miejsca. Odwiedzający miasto turyści powodują wzrost popytu na inne produkty turystyczne, w tym gastronomię i usługi hotelarskie. 198

199 7 Plan wdrożenia i funkcjonowania projektu 7.1 Harmonogram realizacji Dla potrzeb określenia czasu niezbędnego do zrealizowania projektu, opracowany został harmonogram Gantta (przedstawiony poniżej). Podczas jego opracowywania kierowano się zasadą tzw. ścieżki krytycznej, czyli wyodrębnienia tych podstawowych zadań, które zdecydują o maksymalnym przewidywanym czasie realizacji inwestycji. W kolejnym etapie zidentyfikowano podzadania (w tym zamówienia publiczne), a następnie ustalono relacje pomiędzy podzadaniami i określono czas potrzebny dla realizacji zadań zarówno w fazie przygotowania jak i realizacji przedmiotowej inwestycji. Wszystkie zadania/czynności/podzadania uszeregowano w logicznym porządku ich występowania w procesie inwestycyjnym uwzględniając wzajemne zależności. Dla potrzeb oszacowania czasu trwania poszczególnych czynności oparto się na przedziałach czasowych analogicznych czynności innych inwestycji realizowanych przez Beneficjenta, jak również na terminach wynikających z przepisów prawa, co gwarantuje wysokie prawdopodobieństwo właściwie dokonanego założenia. Dodatkowo w przypadku postępowań przetargowych przyjęto znaczne bufory czasowe umożliwiające realizację poszczególnych zamówień, nawet w przypadku wystąpienia nieprzewidzianych protestów. Dzięki tak opracowanemu harmonogramowi możliwe stało się określenie ścieżki czynności, która determinuje datę zakończenia i finansowego rozliczenia realizacji projektu. Wyniki szacunków zaprezentowane zostały w miesięcznym przedziale czasowym. Biorąc pod uwagę, iż projekt jest w pełni przygotowany do realizacji (nie wymaga posiadania żadnych dodatkowych decyzji czy pozwoleń), aspekt administracyjny nie jest już przedmiotem analizy ograniczający proces realizacji inwestycji. 199

200 LP Zakres/okres sty-17 lut-17 mar-17 kwi-17 maj-17 cze-17 lip-17 sie-17 wrz-17 paź-17 lis-17 gru-17 sty-18 lut-18 mar-18 kwi-18 maj-18 cze-18 lip-18 sie-18 Procedura aplikacyjna 1 Procedura aplikacyjna 2 Podpisanie umów z MKiDN Przygotowanie planów i projektów (wraz z pełnieniem nadzoru autorskiego) 3 Przygotowanie dokumentacji projektowej Przygotowanie postępowania przetargowego (zapytanie ofertowe) Przeprowadzenie postępowania przetargowego Podpisanie umowy z wykonawcą Realizacja prac 4 Przygotowanie dokumentacji aplikacyjnej wraz z badaniami popytu Przygotowanie postępowania przetargowego (zapytanie ofertowe) Przeprowadzenie postępowania przetargowego Podpisanie umowy z wykonawcą Realizacja prac Roboty budowlane 5 Prace budowlane Przygotowanie postępowania przetargowego Przeprowadzenie postępowania przetargowego (przetarg nieograniczony) Podpisanie umowy z wykonawcą Realizacja prac Sprzęt i wyposażenie 6 Zakup sprzętu i wyposażenia wraz z aranżacją strefy wejściowej oraz małej rotundy Przygotowanie postępowania przetargowego Przeprowadzenie postępowania przetargowego (przetarg nieograniczony) Podpisanie umowy z wykonawcą Realizacja prac Informacja i promocja 7 Promocja projektu i źródła dofinansowania Przygotowanie postępowania przetargowego Przeprowadzenie postępowania przetargowego (przetarg nieograniczony) Podpisanie umowy z wykonawcą Realizacja prac Nadzór budowlany 8 Nadzór autorski Przygotowanie postępowania przetargowego Przeprowadzenie postępowania przetargowego (przetarg nieograniczony) Podpisanie umowy z wykonawcą Realizacja prac 9 Nadzór konserwatorski Przygotowanie postępowania przetargowego Przeprowadzenie postępowania przetargowego (przetarg nieograniczony) Podpisanie umowy z wykonawcą Realizacja prac 10 Nadzór inwestorski Przygotowanie postępowania przetargowego Przeprowadzenie postępowania przetargowego (przetarg nieograniczony) Podpisanie umowy z wykonawcą Realizacja prac Zarządzanie projektem 11 Zarządzanie projektem świadczenia kompleksowych usług doradztwa finansowego w obszarze rozliczania dofinansowania ze środków UE Przygotowanie postępowania przetargowego Przeprowadzenie postępowania przetargowego (przetarg nieograniczony) Podpisanie umowy z wykonawcą Realizacja prac 200

201 LP Zakres/okres wrz-18 paź-18 lis-18 gru-18 sty-19 lut-19 mar-19 kwi-19 maj-19 cze-19 lip-19 sie-19 wrz-19 paź-19 lis-19 gru-19 sty-20 lut-20 mar-20 kwi-20 maj-20 cze-20 lip-20 sie-20 wrz-20 paź-20 lis-20 gru-20 Procedura aplikacyjna 1 Procedura aplikacyjna 2 Podpisanie umów z MKiDN Przygotowanie planów i projektów (wraz z pełnieniem nadzoru autorskiego) 3 Przygotowanie dokumentacji projektowej Przygotowanie postępowania przetargowego (zapytanie ofertowe) Przeprowadzenie postępowania przetargowego Podpisanie umowy z wykonawcą Realizacja prac 4 Przygotowanie dokumentacji aplikacyjnej wraz z badaniami popytu Przygotowanie postępowania przetargowego (zapytanie ofertowe) Przeprowadzenie postępowania przetargowego Podpisanie umowy z wykonawcą Realizacja prac Roboty budowlane 5 Prace budowlane Przygotowanie postępowania przetargowego Przeprowadzenie postępowania przetargowego (przetarg nieograniczony) Podpisanie umowy z wykonawcą Realizacja prac Sprzęt i wyposażenie 6 Zakup sprzętu i wyposażenia wraz z aranżacją strefy wejściowej oraz małej rotundy Przygotowanie postępowania przetargowego Przeprowadzenie postępowania przetargowego (przetarg nieograniczony) Podpisanie umowy z wykonawcą Realizacja prac Informacja i promocja 7 Promocja projektu i źródła dofinansowania Przygotowanie postępowania przetargowego Przeprowadzenie postępowania przetargowego (przetarg nieograniczony) Podpisanie umowy z wykonawcą Realizacja prac Nadzór budowlany 8 Nadzór autorski Przygotowanie postępowania przetargowego Przeprowadzenie postępowania przetargowego (przetarg nieograniczony) Podpisanie umowy z wykonawcą Realizacja prac 9 Nadzór konserwatorski Przygotowanie postępowania przetargowego Przeprowadzenie postępowania przetargowego (przetarg nieograniczony) Podpisanie umowy z wykonawcą Realizacja prac 10 Nadzór inwestorski Przygotowanie postępowania przetargowego Przeprowadzenie postępowania przetargowego (przetarg nieograniczony) Podpisanie umowy z wykonawcą Realizacja prac Zarządzanie projektem 11 Zarządzanie projektem świadczenia kompleksowych usług doradztwa finansowego w obszarze rozliczania dofinansowania ze środków UE Przygotowanie postępowania przetargowego Przeprowadzenie postępowania przetargowego (przetarg nieograniczony) Podpisanie umowy z wykonawcą Realizacja prac Tabela 25. Harmonogram realizacji projektu [Źródło: opracowanie własne Konsultanta] 201

202 Rozpoczęcie realizacji projektu w rozumieniu podpisania pierwszej umowy w ramach realizacji projektu określono datę r. (data podpisania umowy na opracowanie dokumentacji projektowej). Rzeczowe zakończenie realizacji projektu rozumiane jako podpisanie ostatniego protokołu odbioru w ramach przedmiotowego projektu szacowane jest na dzień r. Finansowe zakończenie realizacji projektu rozumiane jako poniesienie ostatniej płatności szacowane jest na r. 7.2 Plan finansowania Nakłady inwestycyjne projektu oszacowane zostały w wysokości ,00 PLN netto, ,30 PLN brutto (w tym podatek VAT ,70 PLN). Przyjmując kurs EUR/PLN (przy zastosowaniu średniego kursu EUR/PLN publikowanego przez NBP z sześciu ostatnich miesięcy poprzedzających miesiąc ogłoszenia konkursu) na poziomie 4,3558 EUR/PLN wartość projektu wynosi 2,33 mln EUR. Biorąc pod uwagę dotychczas przeprowadzone prace modernizacyjne budynków zespołu Panoramy Racławickiej (etapy I. i II. zrealizowane i zakończone) od roku 2014, łączna wartość nakładów wynosi 3,89 mln EUR. Tym samym spełnione jest kryterium limitu maksymalnej wartość projektu. Wydatki kwalifikowane i niekwalifikowane określone zostały na podstawie zapisów regulaminu do konkursu oraz Wytycznych w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach PO IiŚ Zgodnie z przedmiotowymi dokumentami - do kosztów niekwalifikowanych zaliczono wydatki związane z podatkiem VAT oraz wydatki na przygotowanie wniosku o dofinansowanie jak i dokumentacji projektowej. Pozostałe nakłady określone zostały jako kwalifikowane. Poniżej przedstawiono harmonogram projektu w podziale na koszty kwalifikowane i niekwalifikowane. 202

203 Kategoria Netto VAT Brutto Wydatki kwalifikowane Wynagrodzenia za opracowanie planów i projektów Przygotowanie dokumentacji projektowej 0,00 0,00 0, ,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Przygotowanie dokumentacji aplikacyjnej wraz z badaniami popytu ,00 0, ,00 0,00 0,00 0, ,00 0,00 0,00 0,00 Przygotowanie wniosku o dofinansowanie 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Roboty budowlane Roboty budowlane ,05 0, ,05 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , ,05 Urządzenia techniczne i maszyny lub sprzęt Zakup sprzętu i wyposażenia wraz z aranżacją strefy wejściowej oraz małej rotundy ,00 0, ,00 0,00 0,00 0,00 0, , , ,00 Nadzór budowlany Nadzór autorski ,00 0, ,00 0,00 0,00 0,00 0, , , ,00 Nadzór konserwatorski ,00 0, ,00 0,00 0,00 0,00 0, , , ,00 Nadzór inwestorski ,22 0, ,22 0,00 0,00 0,00 0, , , ,22 Informacja i promocja Promocja projektu ,81 0, ,81 0,00 0,00 0,00 0, , , ,81 Pomoc techniczna Zarządzanie projektem świadczenia kompleksowych usług doradztwa finansowego w obszarze rozliczania dofinansowania ze środków UE ,22 0, ,22 0,00 0,00 0,00 0, , , ,22 Razem wydatki kwalifikowane ,30 0, , ,00 0,00 0, , , , ,30 203

204 Kategoria Netto VAT Brutto Wydatki niekwalifikowane Wynagrodzenia za opracowanie planów i projektów Przygotowanie dokumentacji projektowej , , , ,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Przygotowanie dokumentacji aplikacyjnej wraz z badaniami popytu 0, , ,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Przygotowanie wniosku o dofinansowanie 1 000,00 230, ,00 0,00 0,00 0, ,00 0,00 0,00 0,00 Roboty budowlane Roboty budowlane 0, , ,95 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Urządzenia techniczne i maszyny lub sprzęt Zakup sprzętu i wyposażenia wraz z aranżacją strefy wejściowej oraz małej rotundy 0, , ,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Nadzór budowlany Nadzór autorski 0, , ,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Nadzór konserwatorski 0, , ,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Nadzór inwestorski 0, , ,78 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Informacja i promocja Promocja projektu 0, , ,19 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Pomoc techniczna Zarządzanie projektem świadczenia kompleksowych usług doradztwa finansowego w obszarze rozliczania dofinansowania ze środków UE 0, , ,78 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 VAT o nakładów projektowych ,00 0,00 0, , , , ,50 Razem wydatki niekwalifikowane , , , ,00 0,00 0, , , , ,50 SUMA , , , ,00 0,00 0, , , , ,80 Tabela 26. Koszty realizacji inwestycji w podziale na koszty kwalifikowane i niekwalifikowane [zł] [źródło: opracowanie własne Konsultanta] 204

205 Projekt został określony jako działanie, wobec którego wystąpią przesłanki dotyczące pomocy publicznej, dlatego też maksymalne dofinansowanie obliczone została na podstawie zapisów art. 53 ust. 6, jak również art. 7 ust. 1 3 Rozporządzenia nr 651/2014 (z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu) oraz art. 13 i 14 Rozporządzenia MKiDN (z dnia 28 marca 2017 r. w sprawie udzielania pomocy na kulturę i ochronę dziedzictwa kulturowego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko ). Szczegółowe analizy przedstawione zostały w rozdziale 8 niniejszego dokumentu. Zgodnie z dokonanymi wyliczeniami, Beneficjent może ubiegać się o 85% dofinansowania w kwocie ,11 PLN Pozostała kwota niezbędna do realizacji projektu pochodzić będzie z: na poczet pokrycia wkładu własnego do kosztów kwalifikowanych gwarancja dofinansowania z budżetu państwa wystawiona przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (oświadczenie DF-IX-POIiS AG z dnia r.); na poczet pokrycia kosztów niekwalifikowanych środki własne Wnioskodawcy pochodzące ze środków Województwa Dolnośląskiego, które zostały zabezpieczone w budżecie Województwa, i które to będą przekazywane Wnioskodawcy. Nadmienić należy, że nakłady na przygotowanie dokumentacji projektowej w wysokości ,00 PLN brutto - zostały wydatkowana już w roku 2014 i nie środki te nie muszą podlegać zabezpieczeniu w budżecie Wnioskodawcy. Poniżej przedstawiono podział środków z uwzględnieniem źródeł finansowania: Wydatki kwalifikowane Razem % Dofinansowanie UE 0,00 0,00 0, , , , , ,11 85,00% Gwarancja MKiDN 0,00 0,00 0, , , , , ,19 15,00% Środki prywatne 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00% Inne 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00% Razem 0,00 0,00 0, , , , , ,30 100,00% Wydatki niekwalifikowane Razem % Środki własne netto ,00 0,00 0, ,00 0,00 0,00 0, ,00 6,83% Środki własne VAT (środki Organizatora) ,00 0,00 0, , , , , ,70 93,17% Środki prywatne 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00% Inne 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00% Razem ,00 0,00 0, , , , , ,70 100,00% Tabela 27. Podział źródeł finansowania projektu [zł] [źródło: opracowanie własne Konsultanta] 7.3 Ocena długoterminowej trwałości finansowo-instytucjonalnej projektu Zdolność Wnioskodawcy do utrzymania efektów projektu po jego zakończeniu w okresie trwałości oceniano na podstawie przeprowadzonych analiz organizacyjnych, prawnych oraz zdolności finansowej Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Należy mieć na uwadze, że w ramach projektu nie jest tworzony nowy obiekt, czy też nowa znacząca powierzchnia do prowadzenia działalności kulturalnej. Zmieniane są jedynie warunki wystawiennicze i do realizacji programu kulturowego i edukacyjnego w istniejącym obiekcie. Jest to uwarunkowane dostępnością techniczną przestrzeni istniejącego budynku. W ramach projektu planuje się zakupy doposażeniowe w sprzęt i wyposażenie niezbędne do realizacji obecnego programu kulturowego, poprawy jego jakości oraz prezentacji nowych pozycji programowych. 205

206 Zbadano strukturę zarządzania, doświadczenie Wnioskodawcy pod kątem zdolności do utrzymania efektów projektu zgodnie z zasadami trwałości. Dodatkowo na podstawie dokumentacji techniczno-technologicznych przeanalizowano zasoby lokalowe i techniczne do wykorzystania zakupionego sprzętu i wyposażenia. Omówiono kwestie własności infrastruktury w fazie operacyjnej oraz wskazano operatora Struktura zarządzania Zmodernizowany obiekt Panoramy Racławickiej oraz zakupiony w ramach projektu sprzęt i będzie wykorzystywany przez oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu Muzeum Panorama Racławicka. Budynek Panoramy jest przystosowany do montażu sprzętu i wyposażenia i o odpowiednich parametrach technicznych. Sprzęt został zaprojektowany do wykorzystania w kompleksie obiektów Panoramy Racławickiej. Zakres projektu nie wymaga rozbudowy, dobudowy ani nadbudowy obiektu. W fazie operacyjnej planuje się, że zespołem budynków oraz zakupionym sprzętem i wyposażeniem operowała będzie dotychczasowa grupa użytkowników powiększona o trzech nowych pracowników. Liczba osób zatrudnionych w Muzeum Narodowym we Wrocławiu wynosi sumarycznie: 250 osób, w tym: na stanowiskach kierowniczych: 4 osoby, pracownicy administracji: 58 osób, pracownicy merytoryczni: 69 osoby, pracownicy obsługi: 106 osoby, pracownicy techniczni: 13 osób. Osoby zatrudnione w Muzeum mają doświadczenie często kilkudziesięcioletnie w obsłudze systemów wystawienniczych. Jednakże z uwagi na innowacyjny charakter sprzętu i wyposażenia planowanego do zakupu w ramach etapu projektu przewiduje się zwieszenie zatrudnienie trzech dodatkowych pracowników. Nowoczesne systemy wystawiennicze to z jednej strony ogromna szansa na rozwój programu kulturowego Muzeum Panorama Racławicka (nowe formy prezentacji, nowa jakość prezentacji, większa ilość różnorodnych form edukacji), z drugiej konieczność zapewnienia sprawnego działania wielu systemów. Systemy i ich konfiguracja zostały tak zaprojektowane, by do obsługi codziennej wystarczająca wiedza jaką mają pracownicy obsługi Muzeum. Załoga zostanie odpowiednio przeszkolona. Będzie ona zgodnie ze scenariuszami i wytycznymi włączała odpowiednie systemy (bez zmiany programów). Jednocześnie przygotowanie nowych ścieżek zwiedzania, wystaw (w przestrzeni Małej Rotundy, hallu wejściowym) i realizacja ich scenariuszy (z uwagi na możliwości prezentacyjne wystawy będą projektowane i opisywane przy pomocy scenariuszy) wymaga wiedzy merytorycznej oraz zdolności do przenoszenia zaplanowanych treści w atrakcyjne w formie prezentacje (głosowe, filmowe, multimedialne). Pracownicy Muzeum Narodowego we Wrocławiu mają odpowiednią wiedzę i doświadczenie w realizacji tego typu działań. Otwarte w czerwcu 2016 r. Muzeum Sztuki Współczesnej wyposażone jest w wiele nowoczesnych form prezentacji. Pracownicy Muzeum mają więc możliwość szkolenia się w dziedzinie wykorzystania najnowszych systemów prezentacji treści kulturalnych i edukacyjnych. Zgodnie ze Statutem Muzeum kieruje Dyrektor i on odpowiada za prawidłową realizację działalności statutowej, właściwe gospodarowanie mieniem i środkami finansowymi instytucji. 206

207 Za wykorzystanie sprzętu i wyposażenia zakupionego w ramach projektu odpowiedzialny będzie zespół Muzeum Panorama Racławicka, jako oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Zadaniem działów Muzeum jest: Dział Akwizycji i Udostępniania. Podlega bezpośrednio Kierownikowi Oddziału Panorama Racławicka i współpracuje z odpowiednimi komórkami organizacyjnymi: Z-cą Dyrektora ds. Administracyjno-Gospodarczych i Głównym Księgowym. Do zadań działu należy: Działalność reklamowa i akwizycyjna w kraju i za granicą. Współpraca z biurami turystycznymi. Organizacja udostępniania Panoramy Racławickiej a w szczególności: o o o o o o o o o o przyjmowanie zleceń i zamówień usług od biur turystycznych, instytucji, zakładów pracy, szkół itp., prowadzenie korespondencji związanej z obsługą zwiedzających (rejestrowanie zamówień, potwierdzanie przyjęcia zamówienia, udzielanie odpowiedzi w zakresie terminów, ilości osób i godzin seansów), wydawanie zleceń uprawniających do zakupu biletów w kasie, nadzór i koordynacja pracy kasy biletowej, prowadzenie sprzedaży biletów dla osób indywidualnych, obsługa osób uprawnionych do biletów bezpłatnych, ustalanie miesięcznych grafików zamawianych i potwierdzonych seansów, organizacja i rozliczanie czasu pracy opiekunów ekspozycji muzealnych, czuwanie nad prawidłową obsługą zwiedzających, prowadzenie spraw związanych z bezpośrednią obsługą zwiedzania (uruchamianie seansów, wprowadzanie określonego języka komentarza na platformę widokową, monitoring zwiedzających i pracujących opiekunów ekspozycji muzealnych). Współpraca z Działem Reklamy i Marketingu w zakresie promocji i reklamy Panoramy Racławickiej. Dział Techniczny jest komórką organizacyjną bezpośrednio podporządkowaną kierownikowi Oddziału Panorama Racławicka, ściśle współpracującą w zakresie spraw remontowych z Głównym Specjalistą ds. Administracyjno-Gospodarczych. Do zadań Działu należy: Utrzymywanie w pełnej sprawności urządzeń technicznych i aparatury elektronicznej a w szczególności: o o o o o o urządzeń elektroenergetycznych, układu klimatyzacji i wentylacji, instalacji wodociągowej, instalacji centralnego ogrzewania, instalacji kanalizacyjnej, systemu nagłośnienia, 207

208 o o o systemu audiowizualnego, systemu łączności, układu wykrywania i gaszenia pożaru. Nadzór nad pracami remontowymi. Planowanie potrzeb w zakresie gospodarki remontowej urządzeń i budynków oraz środków rzeczowych i finansowych niezbędnych do wykonania tych remontów. Wyznaczanie lub zlecanie nadzoru nad remontami oraz organizowanie przy współudziale Sekcji ds. Remontów odbiorów technicznych wyremontowanych obiektów i urządzeń. Pełny dozór obiektu w czasie zamknięcia Panoramy dla zwiedzających. W Muzeum Panorama Racławicka Kierownikowi Oddziału powierzono następujące sprawy: Organizowanie działalności Muzeum w sposób zapewniający wykonanie zadań planowanych. Koordynowanie i bezpośrednie nadzorowanie prac Działu Akwizycji i Udostępniania oraz Działu Technicznego. Współpraca z instytucjami, organizacjami, stowarzyszeniami o podobnych celach. Współpraca z instytucjami, biurami podróży, itp. w zakresie udostępniania Panoramy Racławickiej. Opracowywanie rocznych planów i sprawozdań działalności Oddziału. Opracowywanie korespondencji dotyczącej działalności Oddziału w porozumieniu z Dyrektorem Muzeum. Współpraca z komórkami organizacyjnymi Muzeum przy pracach: o wystawienniczych z Głównym Konserwatorem, Sekcją Realizacji Wystaw, z Gabinetem Dokumentów, o o o o naukowo-badawczych z Gabinetem Dokumentów, wydawniczych - z Działem Wydawnictw, konserwatorskich z Głównym Konserwatorem, reklamowych - z Działem Marketingu i Promocji, dotyczących realizacji zadań i analizy zjawisk mających wpływ na gospodarkę finansową Muzeum - z Działem Finansowo-Księgowym, o dotyczących zabezpieczenia i ochrony majątku z Z-cą Dyrektora ds. Administracyjno-Gospodarczych. Planowanie potrzeb w zakresie gospodarczym, remontowym oraz zgodnie z zasadami prawidłowego i racjonalnego funkcjonowania Muzeum. Działalność w celu pozyskania sponsorów na rzecz Muzeum. Ustalanie i prowadzenie z Działem Reklamy i Marketingu akcji promującej Muzeum. W fazie operacyjnej bardzo istotną rolę pełnił będzie Zastępca Dyrektora ds. Merytorycznych. Kieruje on bieżącą działalnością pionu działalności podstawowej. Do zakresu działania Zastępcy ds. Merytorycznych należy w szczególności: 208

209 Koordynacja prac przy opracowywaniu, udostępnianiu i upowszechnianiu dóbr kultury (prac naukowo-badawczych, wystawienniczych, wydawniczych, oświatowych) komórek organizacyjnych działalności podstawowej Muzeum podległych kuratorom, Głównemu Konserwatorowi i Głównemu Inwentaryzatorowi. Współpracuje przy kierowaniu bieżącą działalnością Oddziałów Muzeum z Kierownikami Oddziałów. Współpraca z wszystkimi komórkami organizacyjnymi Muzeum przy gromadzeniu muzealiów, ich dokumentowaniu, eksponowaniu, właściwym przechowywaniu i konserwacji. Współpraca z Kuratorami i Kierownikami komórek organizacyjnych działalności podstawowej przy ustalaniu zakresów obowiązków pracowników tych komórek. Nadzorowanie przestrzegania terminowego i należytego wykonywania ustalonych zadań. Uczestniczenie w ustalaniu planów działalności naukowej i wystawienniczej. Współpraca z organami opiniodawczymi i doradczymi Muzeum oraz z władzami terenowymi, organizacjami społecznymi, instytucjami naukowo-badawczymi. Programowe gromadzenie zbiorów. Dbanie o przechowywanie zbiorów. Udostępnienia zbiorów: o prowadzenie czynności usługowych działów (kwerendy, udostępnianie zbiorów badaczom), o współudział w ruchu muzealiów (przenoszeniu zabytków, wypożyczaniu, przyjmowaniu depozytów) wraz z Referatem Ruchu Muzealiów, Głównym Konserwatorem i Sekcją Realizacji Wystaw, o o o opracowywanie scenariuszy wystaw i katalogów, współudział w przygotowaniu wystaw stałych i czasowych w kraju i za granicą we współpracy z Głównym Konserwatorem i Sekcją Realizacji Wystaw, nadzór i udział w realizacji wystaw obcych z zakresu działu. Prowadzenie badań naukowych, w tym: o o o opracowywanie katalogów naukowych zbiorów, opracowywanie katalogów wystaw, przewodników, informatorów lub innych opracowań, współpraca merytoryczna z innymi muzeami i instytucjami w zakresie wystaw problemowych lub innych prac badawczych w kraju i za granicą, Upowszechnianie zbiorów: o inicjowanie i udział w opracowywaniu publikacji popularno-naukowych i w imprezach oświatowych Muzeum przy współpracy z Działem Oświatowym. Działem merytorycznym wykorzystującym możliwości systemów będzie także Dział Oświatowy. Jest on zaangażowany w przygotowanie założeń części programu kulturalnego i dydaktycznego Muzeum Panorama Racławicka. Zadaniem Działu jest: 209

210 Prowadzenie działalności oświatowo-popularyzatorskiej upowszechniającej wiedzę o sztuce na przykładzie zbiorów Muzeum (w tym Oddziałów) polegającej na: o o prowadzeniu zajęć dydaktycznych dla dzieci i młodzieży (lekcji muzealnych, wykładów, testów, quizów, odczytów - zabaw), prowadzenie zajęć dydaktycznych dla dorosłych (wykłady, szkolenia nowych pracowników Muzeum, szkolenia na nowych wystawach, wykłady dla nauczycieli i przewodników itp.), Prowadzenie współpracy z innymi muzeami i instytucjami: o o o organizowanie praktyk dla uczniów i studentów, współorganizowanie imprez w Muzeum i poza Muzeum, organizowanie wsparcia finansowego. Organizowanie imprez na terenie Muzeum i jego Oddziałach (stałych i okolicznościowych): o o o organizowanie spotkań z artystami, krytykami, komisarzami wystaw oraz innych imprez zw. z działalnością Muzeum i jego Oddziałów, organizowanie projekcji filmów oświatowych o sztuce, artystach oraz filmów artystycznych, organizowanie sesji naukowych i koncertów muzycznych. Za sprawne funkcjonowanie oddziału Muzeum Panorama Racławicka odpowiada również dział administracyjny Muzeum. Do zadań Sekcji Administracyjnej należał będzie nadzór gospodarczy nad majątkiem ruchomym i nieruchomym, a w szczególności: Administrowanie mieniem i nieruchomościami użytkowanymi przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Planowanie i przeprowadzanie napraw, remontów i inwestycji środkami własnymi lub firmami zewnętrznymi. Utrzymywanie w stałej zdolności użytkowej urządzeń oraz pomieszczeń biurowych, magazynowych (w tym magazynów zabytków) i ekspozycyjnych. Administrowanie siecią komputerową. W związku z zakresem projektu obejmującym systemy wystawiennicze w fazie operacyjnej szczególnie ważna rola przypadnie Sekcji Realizacji Wystaw. Do zadań sekcji należą sprawy: Montaż i demontaż wystaw w Muzeum i poza Muzeum. Dbałość o bezpieczeństwo zabytków podczas montażu i demontażu wystaw oraz podczas wykonywania czynności związanych z wypożyczaniem zabytków. Planowanie i wykonywanie prac oraz dostarczanie sprzętu niezbędnego do realizacji wystaw Muzeum. Administrowanie sprzętem ekspozycyjnym i sprzętem do transportu zabytków Muzeum. Wykonywanie prac związanych z przygotowywaniem wernisaży i innych imprez Muzeum. Dbałość o wystrój plastyczny budynku Muzeum. Do zadań Sekcji Gospodarczej należy w szczególności: 210

211 Dbałość o bezpieczeństwo eksponatów zgromadzonych w salach wystawowych i w magazynach zabytków. Obsługa zwiedzających Muzeum. Organizowanie i administrowanie systemami zapewnienia bezpieczeństwa i ochrony Muzeum. Realizacja programu kulturowego wymaga uczestnictwa Działu Finansowo-Księgowego. Odpowiada on za kwestie rozliczania finansowania działalności kulturalnej (przychody i wydatki). Na poniższym schemacie oznaczono komórki organizacyjne Wnioskodawcy, które będą odpowiedzialne za wykorzystanie infrastruktury, za zarządzanie nią oraz dbanie o utrzymanie jej we właściwej funkcjonalności. 211

212 Rysunek 31. Schemat organizacyjny Muzeum Narodowego we Wrocławiu z oznaczonymi komórkami biorącymi udział w fazie operacyjnej projektu [źródło: opracowanie własne na podstawie Regulaminu Organizacyjnego Muzeum Narodowego we Wrocławiu] 212

213 Finansowanie fazy operacyjnej. Muzeum pokrywa koszty działalności i zobowiązania z uzyskiwanych przychodów. Źródłami finansowania działalności instytucji są: dotacje przekazywane przez Ministra i Województwo, w tym: o o o dotacje podmiotowe na finansowanie działalności bieżącej w zakresie realizowanych zadań statutowych, w tym na utrzymanie i remonty obiektów, dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji, dotacje celowe na realizację wskazanych zadań i programów; przychody z prowadzonej działalności, w tym ze sprzedaży składników majątku ruchomego; przychody z najmu i dzierżawy składników majątkowych; dotacje z budżetu jednostek samorządu terytorialnego; środki otrzymane od osób fizycznych i prawnych oraz z innych źródeł. Zapewnienie finansowania. Organizatorzy udzielają Muzeum Narodowemu we Wrocławiu corocznych dotacji na realizację działalności kulturalnej. Zgodnie ze Statutem dochodami Muzeum mogą być między innymi darowizny od osób fizycznych, czy sponsorów. Należy zaznaczyć, iż w ostatnich latach Muzeum aktywnie poszukuje i pozyskuje sponsorów dla swojej dzielności. Zapewnia to instytucji dywersyfikację źródeł dochodów. Realizacja projektu umożliwi Muzeum zwiększenie frekwencji w Panoramie Racławickiej, ale też umożliwi organizowanie wydarzeń o jeszcze większej skali i znaczeniu artystycznym, ale i społeczno-gospodarczym. Wzbogacenie form prezentacji w Panoramie racławickiej stanie się wydarzeniem o dużym znaczeniu medialnym przyciągają sponsorów, którzy w zamian za dofinansowanie otrzymują możliwość zaprezentowania się jako mecenas sztuki. Muzeum może prowadzić, jako dodatkową, działalność gospodarczą według zasad określonych w obowiązujących przepisach, między innymi w zakresie: udostępniania zbiorów do celów wystawienniczych, wydawniczych, filmowych, fotograficznych itp.; działalności edukacyjnej związanej z działalnością statutową; sprzedaży publikacji, plakatów, pamiątek i kopii dzieł sztuki; działalności gastronomicznej; wynajmu sprzętu stanowiącego własność Muzeum; dzierżawy majątku nieruchomego i wynajmu pomieszczeń Muzeum na cele niekolidujące z działalnością statutową; organizacji konferencji, sympozjów, koncertów i imprez artystycznych; usług reklamowych; usług związanych z obsługą ruchu turystycznego. Ewentualne dochody z działalności gospodarczej przeznaczone są na realizację zadań statutowych. Prowadzenie Muzeum jako wspólnej instytucji kultury polega w wymiarze finansowym, na zapewnieniu przez Ministra i Województwo, z ich środków zgodnie z zasadami określonymi w przepisach o finansach publicznych oraz w innych przepisach, środków na pokrycie kosztów bieżącego funkcjonowania Muzeum, w tym kosztów administracyjnych, eksploatacyjnych, 213

214 wynagrodzeń i pochodnych wynagrodzeń. Dzięki temu wzrasta wykonalność finansowa projektu, ponieważ instytucja posiadając dwa źródła finansowania działalności podstawowej sprawniej jest w stanie zapewnić środki na sfinansowanie działalności inwestycyjnej. Dodatkowo Umowa wskazuje, że Muzeum, jako wspólna instytucja kultury, może otrzymywać dodatkowe środki na wydatki majątkowe i inwestycyjne, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Zasoby lokalowe i techniczne do funkcjonowania sprzętu i wyposażenia zakupionego w ramach projektu. Istniejący budynek Panoramy Racławickiej wyposażony jest we wszystkie niezbędne instalacje elektryczne do jego działania, takie jak oświetlenie wewnętrzne, instalacja gniazd elektrycznych 230/400V, zasilania wentylacji, sygnalizacji włamania i napadu, systemu alarmu pożarowego, kontroli dostępu zasilane z rozdzielnicy głównej budynku. Zakres wyposażenia Muzeum w nowoczesne systemy wystawiennicze został dobrany w toku prac projektowych przez firmę specjalizującą się w projektowaniu wystaw muzealnych (zestawienie projektów wykonawczych dla systemów zgodnie z załącznikiem 16. Oświadczenie o posiadaniu aktualnej dokumentacji projektowej). Zestaw sprzętu i wyposażenia został dobrany ściśle do potrzeb miejsca i dopasowane do funkcji, jakie mają pełnić. Podstawą były pomiary obiektu oraz planowany program kulturowy. Gwarantuje to dobranie sprzętu i wyposażenia w ilości i o parametrach zgodnie z potrzebami Wnioskodawcy Sposób funkcjonowania powstałej infrastruktury Wnioskodawcą, następnie Beneficjentem projektu i Operatorem jest ten sam podmiot: Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Trwałość formalno-prawna projektu związana jest z rozwiązaniem i zaplanowaniem kwestii własnościowych. Po zakończeniu inwestycji Muzeum Narodowe pozostanie właścicielem i dysponentem powstałego majątku. Zagrożeniem dla projektu nie jest forma władania nieruchomością, która zostanie wyremontowana oraz w której sprzęt i wyposażenie zostanie zamontowane. Muzeum Narodowe jest zarządcą nieruchomości, których właścicielem jest Skarb Państwa (działki, na których zlokalizowany jest zespół głównych budynków: 18/1, 19/1, 20/4 AM-28) oraz użytkownikiem wieczystym działek, których właścicielem jest Gmina Wrocław (działki, na których zlokalizowane są elementy służące obsłudze odwiedzających - parking: 18/3, 19/3, AM- 28). Taka forma władania zapewnia zachowanie trwałości projektu. Zgodnie ze Statutem do zakresu działalności Muzeum należy między innymi: prowadzenie działalności edukacyjnej i informacyjnej, organizowanie wystaw stałych i czasowych, w kraju i za granicą, a także organizowanie i prowadzenie innych form działalności kulturalnej, społecznej i edukacyjnej, opracowywanie, publikowanie i upowszechnianie katalogów zbiorów i wystaw, przewodników wystaw, udostępnianie zbiorów do celów edukacyjnych i naukowych. W wyniku realizacji projektu kontynuowane będą powyższe formy zakresu działalności Muzeum, ale w większej niż dotychczas liczbie i w nowych formułach (np. zajęcia edukacyjne, prezentacje, prelekcje w Muzeum Panorama Racławicka). Muzeum dysponuje bardzo bogatymi zbiorami dotyczącymi historii oraz powstania obrazu Panoramy. Będą one szeroko wykorzystywane w tworzeniu nowych ścieżek zwiedzania, wystaw, programów edukacyjnych. Gwarantuje to, iż produkty projektu będą stale i w pełni wykorzystane. 214

215 Na podstawie powyższej analizy można stwierdzić, iż funkcjonowanie produktów projektu jest zgodna z właściwością działania Wnioskodawcy muzeum, instytucja kultury. Realizacja projektu zawiera się w obszarze stanowiącym właściwość działania Muzeum Narodowego. Posiada ono uprawnienia do podejmowania zobowiązań niezbędnych do realizacji tego przedsięwzięcia, ale także utrzymania jego efektów. Za zapewnienie właściwego funkcjonowania efektów projektu odpowiadała będzie również Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Posiada ona kadry odpowiednie do zarządzania programem edukacyjnym i kulturowym, który w ramach niniejszego projektu zostanie wzbogacony. Wnioskodawca posiada duże doświadczenie w zakresie realizacji projektów infrastrukturalnych oraz artystycznych i edukacyjnych z dofinansowaniem ze środków zewnętrznych. Gwarantuje to, że faza operacyjna będzie miała zapewnione finansowanie nie tylko organizatora, ale także z wielu grantów i dotacji. Na etapie planowania projektu przeprowadzono szczegółowe badanie potrzeb społeczności lokalnej, regionalnej oraz ponadregionalne. Zakończyły się one sporządzeniem analizy popytu, która jest częścią niniejszego Studium Wykonalności. Gwarantuje to, że powstałą infrastruktura odpowiada na potrzeby obecnych i przyszłych odbiorców. Dzięki temu infrastruktura będzie w pełni wykorzystana. Zgodnie ze Statutem połączenie, podział lub likwidacja Muzeum może nastąpić w trybie określonym w ustawie o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, z uwzględnieniem postanowień umowy o współprowadzeniu. Należy zaznaczyć, iż żadne zmiany w zakresie likwidacji instytucji nie są planowane. Jednakże w przypadku zaistnienia takie sytuacji prawa i obowiązki wynikające z zawartej Umowy o dofinansowanie zostaną przeniesione na jednego z Organizatorów Koszty funkcjonowania i źródła ich pokrycia Projekt został zakwalifikowany do projektu wobec którego wystąpią przesłanki pomocy publicznej. W związku z powyższym w dalszej części przedstawiono sposób finansowania projektu oraz wnioskodawcy przez okres 10 lat od daty podpisania umowy o dofinansowanie (tj. od 2017 r.). Muzeum Narodowe we Wrocławiu prowadzi gospodarkę finansową na zasadach określonych m.in. w ustawie o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej. Pokrywa ona koszty bieżącej działalności i powstałe zobowiązania z uzyskiwanych przychodów na które składają się: 1. Dotacje podmiotowe i celowe z budżetu państwa i jednostki samorządu terytorialnego (od Organizatorów, tj. Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Województwa Dolnośląskiego), w tym środki przekazane przez organizatorów w formie dotacji: podmiotowej na dofinansowanie działalności bieżącej w zakresie realizowanych zadań statutowych, w tym na utrzymanie i remonty obiektów; celowej na finansowanie kosztów realizacji inwestycji; celowej na realizację wskazanych zadań i programów; 2. Przychody z prowadzonej działalności kulturalnej; 3. Inne przychody z prowadzonej działalności gospodarczej, w tym: ze sprzedaży składników majątku ruchomego; z najmu i dzierżawy składników majątkowych; 215

216 z reklamy i promocji; przychody z innych form użytkowania posiadanego majątku; 4. Środki otrzymane od osób fizycznych i prawnych oraz innych źródeł. W roku poprzedzającym rok złożenia wniosku, łączne koszty funkcjonowania Muzeum wynosiły ,51 PLN. Na koszty te składały się następujące nakłady: Lp. Rodzaj kosztów Rok Amortyzacja ,65 2. Zużycie materiałów i energii ,36 3. Usługi obce ,81 4. Podatki i opłaty ,54 5. Wynagrodzenia ,59 6. Ubezpieczenia i inne świadczenia ,57 7. Pozostałe koszty rodzajowe ,56 8. Pozostałe koszty operacyjne ,37 9. Pozostałe koszty finansowe ,06 Ogółem koszty ,51 Tabela 28. Koszty funkcjonowania Muzeum Narodowego we Wrocławiu w roku 2016 [zł] [źródło: Sprawozdanie finansowe Muzeum Narodowego we Wrocławiu za 2016r.] Przychody w roku 2016 wynosiły łącznie ,49 PLN, na które składały się następujące źródła finansowe: Rodzaje przychodów 2016 a) produktów ,61 - sprzedaż biletów ,18 - sprzedaż usług ,43 b) sprzedaż wydawnictw ,25 c) inne przychody operacyjne ,86 d) dotacja organizatora na działalność bieżącą MKIDN ,72 e) dotacja z budżetu Województwa Dolnośląskiego ,00 f) dotacja Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków ,00 g) dotacja celowa na wydatki bieżące MKIDN h) dotacja z Narodowego Forum Muzyki ,00 i) raty odpisu dotacji otrzymanej ,38 j) przychody finansowe (odsetki, różnice kursowe) 8 378,57 Razem ,49 Tabela 29. Przychody z działalności Muzeum Narodowego we Wrocławiu w roku 2016 [zł] [źródło: Sprawozdanie finansowe Muzeum Narodowego we Wrocławiu za 2016r.] Poniżej przedstawiono wartość podstawowych źródeł przychodów w ujęciu pokrycia kosztów funkcjonowania Wnioskodawcy w ostatnich 3 latach. 216

217 Lata Dotacja Ogółem MKiDN Budżet Województwa Dolnośląskiego i pozostałe Przychody Ogółem z działalności statutowej z działalności o charakterze komercyjnym kapitał obrotowy Koszty funkcjonowania ogółem Tabela 30. Przychody i koszty Wnioskodawcy z 3 ostatnich lat [zł] [źródło: Sprawozdanie finansowe Muzeum Narodowego we Wrocławiu za 2014r., 2015r., 2016r.] W wyniku zrealizowania projektu przewiduje się zwiększenie kosztów eksploatacyjnych wynikających z wdrożenia nowego programu kulturowego oraz obsługi większej liczby zwiedzających, a także zwiększenia zatrudnienia. Przewiduje się również zwiększenie przychodów ze sprzedaży biletów oraz wydawnictw i usług, które pokryją dodatkowe koszty funkcjonowania instytucji. Niewątpliwie największą część niezbędnych środków na zapewnienie funkcjonowania całego Muzeum zapewniać będą Organizatorzy przekazujący corocznie dotacje celowe i podmiotowe. Poniżej zaprezentowano strukturę pokrycia kosztów funkcjonowania Muzeum w kolejnych okresach po zakończeniu inwestycji. Lata Dotacja Ogółem MKiDN Budżet Województwa Dolnośląskiego i pozostałe Przychody Ogółem z działalności statutowej z działalności o charakterze komercyjnym kapitał obrotowy Koszty funkcjonowania ogółem Tabela 31. Plan finansowania działalności Beneficjenta w okresie 10 lat od otrzymania płatności końcowej [zł] [źródło: opracowanie własne Konsultanta] Płynność finansowa Wnioskodawcy a tym samym operatora projektu będzie warunkowana wypracowanymi przychodami z podstawowej działalności ale przede wszystkim dotacjami budżetowymi z Województwa Dolnośląskiego oraz z budżetu państwa. Muzeum Narodowe jak każda instytucja kultury będzie funkcjonować na podstawie rocznego planu finansowego, w związku z czym środki na utrzymanie Muzeum będą corocznie uwzględniane w budżecie Organizatora oraz budżecie państwa. W oparciu o powyższe skalkulowano wartość niezbędnej dotacji. Z uwagi na powyższe oraz z braku jakichkolwiek przesłanek do zaprzestania lub ograniczenia działalności Muzeum można stwierdzić, że instytucja ta będzie posiadała zdolność organizacyjną i finansową do utrzymania przedmiotowego projektu. 217

218 7.3.4 Dywersyfikacja źródeł finansowania W wyniku realizacji projektu oraz organizacji dodatkowych wydarzeń kulturalnych przewiduje się generowanie nowych przychodów związanych ze sprzedażą dodatkowych biletów, usług i wydawnictw. Przychody te zostały określone na poziomie ok ,96 PLN od roku Tym samym realizacja projektu przyczyniać będzie się do zwiększania udziału środków pozabudżetowych w dodatkowych kosztach funkcjonowania Wnioskodawcy. W wynik przeprowadzonych analiz finansowych określono, że przychody te pokryją 100% zwiększonych ogólnych kosztów działalności Muzeum (kosztów projektowych), tym samym ograniczając dalsze zwiększanie udziału dotacji podmiotowych od Organizatorów Efektywność kosztowa Realizacja projektu wpłynie pozytywnie na koszty funkcjonowania Muzeum w okresie trwałości. Zakupione w ramach projektu wyposażenie oraz wykorzystywane rozwiązania techniczne przyczynią się do zwiększenia efektywności kosztowej w porównaniu do innych standardowych rozwiązań będących alternatywą do wybranego wariantu realizacji projektu. Wariant wybrany do realizacji w ramach przedmiotowego projektu przewiduje zakup nowoczesnych systemów wystawienniczych i komunikacyjnych, które również mają zmniejszone zapotrzebowanie na energię elektryczną. Oświetlenie Dostarczane w ramach projektu sprzęty do Małej Rotundy będą wyposażone w energooszczędne i nietoksyczne dla środowiska źródła światła oparte m.in na diodach LED. W stosunku do typowych halogenowych źródeł światła montowanych w porównywalnych urządzeniach, są one energooszczędne (ok. 20% typowego zużycia energii) oraz dużo bardziej wytrzymałe ( h zamiast typowych h trwałości) co przekłada się na mniejszą ilość, mniej toksycznych elementów do utylizacji w czasie użytkowania. System sterowania Wszystkie obwody do urządzeń związanych z centralnym systemem sterowania w Małej Rotundzie pozwalają na całkowite wyłączanie urządzeń niepotrzebnych w danym momencie (projektorów, reflektorów, głośników i wzmacniaczy), obniżając konsumpcję energii elektrycznej wymienionych urządzeń do zera brak konieczności podtrzymywania stanu spoczynkowego urządzeń. Projektory, reflektory, system nagłośnieniowy stały urządzenia tego typu we współpracy z centralnym systemem sterowania, mogą ulegać wyłączeniu w momencie braku w zwiedzających w pomieszczeniu. System sterowania w częściach niewykorzystywanych będzie rozłączany, co zapewni zminimalizowanie zużycia energii. Niezbędne dla podtrzymania ciągłości działania systemu podzespoły będą pracować cały czas. Tym samym przyjęte rozwiązania są najbardziej optymalne z punktu widzenia Wnioskodawcy i wpływać będą na poprawę efektywności funkcjonowania Muzeum, a tym samym pozwolą na znaczące ograniczenie jego kosztów utrzymania tj. kosztów eksploatacyjnych w całym okresie odniesienia. Dodatkowo w ramach projektu przewiduje się wymianę konstrukcji świetlików dachowych, wymianę grzejników wraz z CO jak i prace naprawcze płyty wypełniającej ściany zewnętrzne Rotundy. Przedmiotowy zakres prac pozwoli na zmniejszenie kosztów zużycia energii cieplnej poprzez likwidację wadliwych lub nieefektywnych elementów budynku (znaczne straty ciepła w chwili obecnej) i instalacji pozwalając wygenerować dodatkowe oszczędności. Wnioskodawca nie posiada 218

219 jednak audytu energetycznego, co uniemożliwia pełne określenie wygenerowanych na tej podstawie oszczędności. 7.4 Promocja i informacja W związku z koniecznością prowadzenia działań informacyjno-promocyjnych planuje się wyłonienie w drodze przetargu profesjonalnego podmiotu, który ma odpowiednie doświadczenie w przygotowaniu i prowadzeniu podobnych kampanii. W związku z powyższym wskazane w niniejszym rozdziale zapisy dotyczące celu, grupy docelowej oraz materiałów i środków promocji będą uszczegóławiane przez wybraną firmę na dalszym etapie prac. Jednym z podstawowych jej działań będzie opracowanie, w nakreślonych poniżej ramach oraz zgodnie z wytycznymi Planu działań informacyjno-promocyjnych, który szczegółowo określi wszystkie parametry kampanii i sposoby weryfikacji jej skuteczności. Z punktu widzenia działań marketingowych, usługi wchodzące w zakres działań promocyjnoinformacyjnych zakwalifikować można jako prowadzenie kampanii społecznej, mającej na celu pozycjonowanie (umiejscawianie danego produktu czy usługi w umysłach odbiorców) wizerunku instytucji współfinansujących w oczach społeczności lokalnej, na terenie których znajdują się elementy projektu, w ramach których prowadzone są działania z wykorzystaniem środków pomocowych. Wypełnianie przez beneficjantów i wykonawców obowiązków informacyjnych monitorują i kontrolują Instytucje Pośredniczące, informując o wynikach Instytucję Zarządzającą Programem Operacyjnym, w ramach którego projekt jest współfinansowany Cel działań informacyjno-promocyjnych Celem podstawowym działań promocyjnych projektu jest poinformowanie grupy docelowej o tym, że wyposażenie przestrzeni wystawienniczych i prezentacyjnych dla ekspozycji sztuki współczesnej współfinansowane jest ze środków Unii Europejskiej oraz Województwa Dolnośląskiego. Beneficjent pomocy powinien bowiem stworzyć taki system informacji, który umożliwi przekazywanie wiadomości na temat możliwości wykorzystania (oraz rzeczywistego zaangażowania) środków pochodzących z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego poszczególnym grupom docelowym w tym szeroko rozumianej opinii publicznej. Dzięki realizacji tego celu ogólnego możliwe będzie urzeczywistnienie celów szczegółowych, czyli przekazanie odbiorcom roli, jaką odgrywa Unia Europejska poprzez fundusze, które przeznacza na rozwój krajów członkowskich. Dodatkowo możliwe będzie informowanie potencjalnych beneficjentów pomocy o możliwościach wsparcia w ramach tych funduszy. Poza wskazanym celem głównym i celami szczegółowymi działania informacyjno-promocyjne mają również cele dodatkowe: uzyskanie przychylnego nastawienia wśród grupy docelowej, a w szczególności mieszkańców regionu, wskazanie korzyści ekonomicznych i społecznych jakie przyniesie wykorzystanie zmodernizowanej przestrzeni Panoramy Racławickiej dzięki dofinansowaniu Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, przedstawienie społeczności, a w szczególności obecnym odbiorcom programów oferowanych przez instytucje kultury roli jaką miało dofinansowanie zewnętrzne w możliwości realizacji przyszłego programu kulturowego oraz pozyskanie odbiorców dla instytucji. 219

220 Wskazane powyżej cele będą realizowane poprzez implementację działań strategii informacyjnopromocyjnej Grupy docelowe Działania informacyjne i promocyjne skierowane zostaną do lokalnej społeczności Wrocławia, województwa dolnośląskiego oraz wybranych grup w Polsce i Europie. Grupami docelowymi są przede wszystkim społeczności lokalne, ale również wszyscy, którzy zainteresowani są historią bitwy od Racławicami, zaprezentowanej na płótnie Kossaka i Styki w Panoramie Racławickiej, stanowiącej oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Należy podkreślić, że grono potencjalnych odbiorców jest bardzo szerokie, ponieważ szeroki będzie program Muzeum Narodowego we Wrocławiu w oddziale Panorama Racławicka. Istotną grupę docelową stanowili będą aktualni i potencjalni beneficjenci. Muzeum Narodowe we Wrocławiu realizuje i planuje realizację wielu projektów ze środków EFRR. Informacja o dofinansowaniu projektu Muzeum Narodowego dotrze również (np. poprzez artykuły w czasopismach branżowych) do potencjalnych beneficjentów środków unijnych w regionie i Polsce. Są to głównie jednostki samorządowe, które mogę skorzystać z doświadczeń przedmiotowego przedsięwzięcia oraz mają zdolności prawno-finansowe do ubiegania się o dofinansowanie w ramach podobnych działań. Odbiorcami kampanii promocyjnej będą również podmioty współpracujące z beneficjentem w trakcie realizacji projektu (np. współpracownicy, wykonawcy itp.). Należy tu wskazać przede wszystkim na organizacje, instytucje kultury, artyści, którzy będą korzystali z nowej infrastruktury i organizowali w niej wystawy i inne wydarzenia kulturalne. Warto podkreślić, że wartościowymi odbiorcami programu kulturowego prezentowanego w Muzeum Narodowym mają być obecni i przyszli inwestorzy lokujący swoje zakłady we Wrocławiu i jego okolicy oraz ich pracownicy Metody i środki wdrożenia Metody prowadzenia kampanii podporządkowane są celom, jakim ma ona służyć oraz grupom, do których ma przede wszystkim trafić. Ponieważ podstawowym celem kampanii jest dotarcie z informacją o projekcie i źródłach jego zewnętrznego dofinansowania do najszerszego kręgu odbiorców istotne jest dobranie odpowiednich metod prowadzenia działań. W ramach działań informacyjnych i promocyjnych projektu planuje się wykorzystanie następujących środków: tablice informacyjne i pamiątkowe. Tablice informacyjne o odpowiednio dużych do skali przedsięwzięcia rozmiarach zlokalizowane w powszechnie dostępnych miejscach, w najbliższym sąsiedztwie realizacji projektu zamontowane w momencie rozpoczęcia prac. Po zakończeniu realizacji projektu tablice informacyjne zainstalowane na czas trwania inwestycji zostaną zastąpione stałą tablicą pamiątkową; materiały informacyjne i promocyjne (w tym ulotki w języku polskim i angielskim, rollupy do eksponowania na foyer, arkusze papieru z logo do korespondencji oraz zawieranych umów w ramach projektu, plakaty) wskazujące miedzy innymi zakres projektu, mówiące o jego celach i zaangażowaniu Unii Europejskiej dystrybuowane w sposób odpowiedni dla danego materiału; informacje o projekcie od momentu podpisania umowy o dofinansowanie do zakończenia oraz o zaangażowaniu Unii Europejskiej zamieszczane będą na stronie internetowej beneficjenta. 220

221 ogłoszenia w prasie regionalnej i ogólnopolskiej - informacje o projekcie, w tym o zaangażowaniu Unii Europejskiej przekazywane będą do środków masowego przekazu; organizacja wydarzeń informacyjnych dla mediów oraz przedstawicieli świata kultury, w czasie których przekazywane będą informacje o celach realizacji projektu oraz oddziaływaniu wsparcia ze środków EFRR. Na wydarzenia informacyjne przygotowywane będą dla prasy oraz pozostałych uczestników, materiały promocyjne, tj.: wydawnictwa zaopatrzone w odpowiednie oznaczenia i logotypy (zgodnie z unijnymi wymogami), wskazujące między innymi na zakres projektu, mówiące o jego celach oraz oddziaływaniu środków EFRR, które będą dystrybuowane w sposób odpowiedni dla danego materiału, prowadzona będzie kampania promocyjna w mediach społecznościowych: Facebook, Twitter, Youtube, Instagram, Google+; zorganizowana zostanie konferencja inaugurująca początek prac oraz na ich zakończenie wykonany zostanie spot promujący w lokalnym programie TVP. Wszelkie materiały informacyjne i promocyjne wykorzystywane przez Beneficjenta w tym korespondencja i postępowania prowadzone w sprawach projektu oraz środki trwałe, których zakup finansowany jest ze środków Unii Europejskiej będą zawierały logotypy i informacje zgodne z warunkami i procedurami określonymi w Wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w zakresie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata , Wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w Programie Operacyjnym Infrastruktura i Środowisko na lata , w tym w szczególności zgodnie z Podręcznikiem wnioskodawcy i beneficjenta programów polityki spójności w zakresie informacji i promocji, który określi szczegółowe wymogi techniczne w zakresie stosowania logotypów, tablic informacyjnych i pamiątkowych, plakatów, publikacji, stron internetowych oraz materiałów audiowizualnych. Wszelkie wykorzystane środki zostaną przygotowane zgodnie z zasadami określonymi w księdze znaku. Czas trwania działań promocyjnych będzie zgodny z okresem realizacji projektu i rozpocznie się po podpisaniu umowy o dofinansowanie, a zakończy z dniem ostatecznego rozliczania projektu. Zgodnie z harmonogramem jest to okres Budżet i źródła finansowania działań promocyjnych Ogólny koszt kampanii został oszacowany na ,81 PLN netto ( ,00 PLN brutto). Szacunki te oparte są o analizy rynku prowadzone w trakcie wyboru wykonawców działań informacyjno-promocyjnych dla innych projektów współfinansowanych ze środków Unii Europejskiej realizowanych przez beneficjenta z uwzględnieniem skali przedsięwzięcia. Z doświadczeń tych wynika jednoznacznie, że ostateczne koszty promocji znane będą po rozstrzygnięciu postępowania przetargowego na wybór wykonawcy działań. Planuje się, że źródła finansowania tego elementu projektu, jako kosztu kwalifikowanego tożsame będą z innymi źródłami dla tego typu kosztów, tj. budżet Unii Europejskiej w ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego oraz budżet Muzeum. 221

222 7.4.5 Indywidualny budżet i harmonogram głównych działań informacyjnopromocyjnych Indywidualny budżet i harmonogram głównych działań informacyjno-promocyjnych, przedstawia poniższa tabela, która zgodna jest z punktem I.2 wniosku o dofinansowanie i wynosi: ,81 PLN netto ( ,00 PLN brutto). Rodzaj działania Budżet netto brutto Termin rozpoczęcia Termin zakończenia 1. Tablica informacyjna 6 504,07 PLN 8 000,00 PLN I kw IV kw Konferencja rozpoczynająca projekt Materiały informacyjne i promocyjne 4 878,05 PLN 6 000,00 PLN I. kw I kw ,16 PLN ,00 PLN I kw IV. kw Podstrona Internetowa 1 626,02 PLN 2 000,00 PLN I. kw IV. kw Konferencja zamykająca Projekt Ogłoszenia w prasie regionalnej i ogólnopolskiej 4 878,05 PLN 6 000,00 PLN IV. kw IV. kw ,12 PLN ,00 PLN I. kw IV. kw Organizacja wydarzeń informacyjnych dla mediów oraz przedstawicieli świata kultury ,11 PLN ,00 PLN II. kw IV. kw Kampania promocyjna w mediach społecznościowych: Facebook 8 130,08 PLN ,00 PLN I. kw IV. kw Spot promujący projekty w lokalnym programie TV 8 130,08 PLN ,00 PLN I. kw I. kw Tablica pamiątkowa 6 504,07 PLN 8 000,00 PLN IV. kw Razem ,81 PLN ,00 PLN Tabela 32. Indywidualny budżet i harmonogram informacyjno-promocyjny [źródło: opracowanie własne w oparciu o wstępne badanie rynku i dotychczasowe doświadczenia instytucji w realizacji podobnym przedsięwzięć] Jednostka odpowiedzialna za działania informacyjno-promocyjne Jednostką odpowiedzialną za przeprowadzenie kampanii informacyjno-promocyjnej będzie wyspecjalizowany podmiot zewnętrzny, wyłoniony w drodze postępowania przetargowego. Nie zwalnia to beneficjenta z żadnych obowiązków związanych z promocją unijnego źródła dofinansowania. Jednak dzięki zaangażowaniu wyspecjalizowanego podmiotu będzie on miał 222

223 pewność, że kampania prowadzona jest profesjonalnie, trafi do odpowiednio zaprogramowanej grupy odbiorców i za pomocą najefektywniejszych środków. Beneficjent poprzez jednostkę realizującą projekt zobowiązany jest to stałego monitorowania i kontrolowania działań podmiotu zaangażowanego do realizacji kampanii, w szczególności pod kątem ich zgodności z zapisami Rozporządzeń i wytycznych. W ramach struktur beneficjenta za działania te odpowiadała będzie jednostka realizująca projekt Promocja w fazie operacyjnej Ponieważ działalność Muzeum Narodowego we Wrocławiu poległa będzie w przeważającej mierze na zapewnieniu odpowiedniego zarządzania instytucją oraz pełnienia roli impresariatu działania promocyjne będą na wpisane w stałe elementy jej funkcjonowania. Planuje się, że po zakończeniu realizacji projektu informacje o zaangażowaniu Unii Europejskiej w projekt Muzeum Narodowego we Wrocławiu będą rozpowszechniane na wybranych publikacjach i stronach internetowych. 223

224 8 Analiza finansowa Celem analizy finansowej jest wykazanie, iż zapewnione środki finansowe będą wystarczające dla sfinansowania kosztów projektu w okresie jego realizacji, a następnie eksploatacji oraz wykazanie, że Beneficjent posiada środki na sfinansowanie wkładu własnego na realizację projektu. Analiza ma na celu obliczenie finansowych wskaźników efektywności w oparciu o dane na temat prognozowanych przepływów pieniężnych w ramach projektu. Opracowanie niniejszych analiz przeprowadzone zostało na podstawie obowiązujących dokumentów: Wytyczne do przygotowania studium wykonalności projekty w ramach VIII osi priorytetowej PO IiŚ ; Wytyczne w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata ; Kryteria wyboru projektów Oś Priorytetowa VIII Ochrona Dziedzictwa Kulturowego i Rozwój Zasobów Kultury; Regulamin konkursu VIII Oś priorytetowa Ochrona dziedzictwa kulturowego i rozwój zasobów kultury Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko ; Wytyczne w zakresie wybranych zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, w tym projektów generujących dochód, Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa; Programu Operacyjny Infrastruktura i Środowisko na lata ; Warianty rozwoju gospodarczego Polski; Ustawy z dnia 29 września 1994 r. o rachunkowości; Ustawy z dnia 15 lutego 1992 r. o podatku dochodowym od osób prawnych; Guide to cost-benefit Analysis of Investment Projects, Komisja Europejska, grudzień 2014 r; Rozporządzenie Komisji (UE) NR 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu; Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 28 marca 2017 r. w sprawie udzielania pomocy na kulturę i ochronę dziedzictwa kulturowego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Podstawowe założenia do analizy finansowej Jako podstawę do przeprowadzenia analizy finansowej przyjęto następujące założenia: za rok obrotowy przyjmuje się rok kalendarzowy, za rok bazowy przyjęto rok 2017; Beneficjentem projektu jest Muzeum Narodowe we Wrocławiu, Operatorem projektu będzie Muzeum Narodowe we Wrocławiu, zgodnie z zapisami Regulaminu konkursu oraz wytycznymi dot. wydatków kwalifikowanych podatek VAT został uznany jako niekwalifikowany i wyłączony z zakresu prezentacji prognoz przepływów pieniężnych, 224

225 założenia makroekonomiczne przyjęto na podstawie dokumentu Warianty rozwoju gospodarczego Polski (wersja z 1 sierpnia 2016r.), stopa dyskontowa przyjęta do analizy finansowej przedmiotowej inwestycji kształtuje się na poziomie 4%, dane finansowe kalkulowane są w cenach stałych, okres odniesienia przyjęty na potrzeby analizy wynosi 15 lat od roku złożenia wniosku o dofinansowanie tj r., prognoza finansowa sporządzona została w PLN, harmonogram rzeczowo- finansowy sporządzony został na podstawie specyfikacji zamówień, jak również w oparciu o rozeznanie rynkowe i szacunek kosztów, wartość rezydualna określona została w oparciu o metodę wyceny wartości aktywów trwałych netto, określoną przy wykorzystaniu metody i okresu amortyzacji zgodną z polityką rachunkowości Beneficjenta, wartość kosztów operacyjnych określono na podstawie danych historycznych Beneficjenta zestawiając je z planowanym zakresem inwestycji, sposobu wykorzystania infrastruktury, przychody operacyjne oszacowano na podstawie danych historycznych Beneficjenta uwzględniając plany wykorzystania infrastruktury w okresie odniesienia, w tym dane pochodzące z przeprowadzonej analizy rynku i projekcję popytu na ofertę kulturową, nakłady odtworzeniowe zostały założone na podstawie przyjętego uśrednionego okresu ekonomicznego wykorzystania i zużycia poszczególnych aktywów w oparciu o doświadczenia Konsultanta, dla potrzeb realizacji projektu nie zakłada się zaciągania dodatkowych zobowiązań na rynku komercyjnym, źródłem finansowania wkładu własnego będą środki z budżetu państwa na poczet pokrycia wkładu własnego kosztów kwalifikowanych, oraz środki własne Wnioskodawcy pochodzące z budżetu Województwa Dolnośląskiego na potrzeby pokrycia kosztów niekwalifikowanych, do wniosku o dofinansowanie i Studium Wykonalności dołączono skoroszyt Excel przedstawiający założenia, przeprowadzone wyliczenia i ich wyniki przyjęte w okresie odniesienia, w dalszej części określony jako Prezentacja przeprowadzonych analiz. Wybór metody sporządzania analizy finansowej Analizę finansową przeprowadzono w oparciu o metodologię zdyskontowanych przepływów środków pieniężnych (DCF), która charakteryzuje się następującymi cechami: dokonywana jest z punktu widzenia właściciela infrastruktury. bierze pod uwagę wyłącznie przepływ środków pieniężnych, tj. rzeczywistą kwotę wypłacaną lub otrzymywaną przez dany projekt. W rezultacie niepieniężne pozycje rachunkowe jak amortyzacja nie są ujmowane w przepływach pieniężnych. przeprowadzana jest dla przyjętego okresu odniesienia , uwzględnia przepływy środków pieniężnych w tym roku, w którym zostały dokonane. uwzględnia wartość rezydualną w przypadku, gdy rzeczywisty okres gospodarczego życia 225

226 projektu przekracza dany okres odniesienia. uwzględnia zmianę wartości pieniądza w czasie przy zsumowywaniu przepływów pieniężnych w różnych latach. Przyszłe przepływy środków pieniężnych dyskontuje się w celu uzyskania ich wartości bieżącej za pomocą degresywnego czynnika dyskontowego, którego wielkość jest ustalana przy użyciu stopy dyskontowej. przedmiotowy projekt zaliczono do kategorii nr 2, ponieważ nie możliwe jest: o oddzielenie strumienia kosztów operacyjnych i nakładów (inwestycyjnych i odtworzeniowych) związanych z planowaną inwestycją od ogólnego strumienia kosztów operacyjnych i inwestycyjnych Beneficjenta. W związku z tym analiza finansowa przeprowadzona została metodą złożoną zakładającą zastosowanie różnicowej metody kalkulacji przepływów pieniężnych tj. porównując wariant bez projektu z wariantem uwzględniającym realizację projektu. Różnicę pomiędzy tymi kalkulacjami przyjęto jako dane finansowe dotyczące bezpośrednio realizacji przedmiotowego projektu. 8.2 Nakłady na realizację projektu Nakłady inwestycyjne projektu oszacowane zostały w wysokości ,00 PLN netto, ,30 brutto (w tym podatek VAT ,70 PLN). Wydatki kwalifikowane i niekwalifikowane określone zostały na podstawie zapisów regulaminu do konkursu oraz Wytycznych w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach PO IiŚ Zgodnie z przedmiotowymi dokumentami - do kosztów niekwalifikowanych zaliczono wydatki związane z podatkiem VAT oraz wydatki na przygotowanie wniosku o dofinansowanie jak i dokumentacji projektowej. Pozostałe nakłady określone zostały jako kwalifikowane. Szczegółowe koszty realizacji inwestycji przestawiono w poniższej tabeli w podziale na koszty kwalifikowane i niekwalifikowane, jak również w tabeli nr 1 i 2 załącznika do SW Prezentacja przeprowadzonych analiz. 226

227 Kategoria Netto VAT Brutto Wydatki kwalifikowane Wynagrodzenia za opracowanie planów i projektów Przygotowanie dokumentacji projektowej 0,00 0,00 0, ,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Przygotowanie dokumentacji aplikacyjnej wraz z badaniami popytu ,00 0, ,00 0,00 0,00 0, ,00 0,00 0,00 0,00 Przygotowanie wniosku o dofinansowanie 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Roboty budowlane Roboty budowlane ,05 0, ,05 0,00 0,00 0,00 0,00 0, , ,05 Urządzenia techniczne i maszyny lub sprzęt Zakup sprzętu i wyposażenia wraz z aranżacją strefy wejściowej oraz małej rotundy ,00 0, ,00 0,00 0,00 0,00 0, , , ,00 Nadzór budowlany Nadzór autorski ,00 0, ,00 0,00 0,00 0,00 0, , , ,00 Nadzór konserwatorski ,00 0, ,00 0,00 0,00 0,00 0, , , ,00 Nadzór inwestorski ,22 0, ,22 0,00 0,00 0,00 0, , , ,22 Informacja i promocja Promocja projektu ,81 0, ,81 0,00 0,00 0,00 0, , , ,81 Pomoc techniczna Zarządzanie projektem świadczenia kompleksowych usług doradztwa finansowego w obszarze rozliczania dofinansowania ze środków UE ,22 0, ,22 0,00 0,00 0,00 0, , , ,22 Razem wydatki kwalifikowane ,30 0, , ,00 0,00 0, , , , ,30 227

228 Kategoria Netto VAT Brutto Wydatki niekwalifikowane Wynagrodzenia za opracowanie planów i projektów Przygotowanie dokumentacji projektowej , , , ,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Przygotowanie dokumentacji aplikacyjnej wraz z badaniami popytu 0, , ,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Przygotowanie wniosku o dofinansowanie 1 000,00 230, ,00 0,00 0,00 0, ,00 0,00 0,00 0,00 Roboty budowlane Roboty budowlane 0, , ,95 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Urządzenia techniczne i maszyny lub sprzęt Zakup sprzętu i wyposażenia wraz z aranżacją strefy wejściowej oraz małej rotundy 0, , ,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Nadzór budowlany Nadzór autorski 0, , ,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Nadzór konserwatorski 0, , ,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Nadzór inwestorski 0, , ,78 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Informacja i promocja Promocja projektu 0, , ,19 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 Pomoc techniczna Zarządzanie projektem świadczenia kompleksowych usług doradztwa finansowego w obszarze rozliczania dofinansowania ze środków UE 0, , ,78 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 VAT o nakładów projektowych ,00 0,00 0, , , , ,50 Razem wydatki niekwalifikowane , , , ,00 0,00 0, , , , ,50 SUMA , , , ,00 0,00 0, , , , ,80 Tabela 33. Koszty realizacji inwestycji w podziale na koszty kwalifikowane i niekwalifikowane [zł] [źródło: opracowanie własne Konsultanta] 228

229 Podział kosztów na lata określony został na podstawie uprzednio przygotowanego harmonogramu rzeczowego i określonych terminów realizacji poszczególnych zadań omówionych w rozdziale 7.1. Koszty realizacji projektu zostały oszacowane na podstawie: Podpisanych umów z wykonawcami w zakresie : Przygotowania dokumentacji projektowej; Przygotowania dokumentacji aplikacyjnej, w tym wniosku o dofinansowanie i analizy rynku; Rozeznania rynku i sporządzonych kosztorysów (szczegółowo omówionego w załączniku do wniosku o dofinansowanie) Projekt nie należy do projektów dużych w rozumieniu art. 100 rozporządzenia nr 1303/2013 tj. jego całkowita wartość kosztów kwalifikowanych jest niższa niż 50 mln EUR i stanowi kwotę 1,83 mln EUR (przy zastosowaniu średniego kursu EUR/PLN publikowanego przez NBP z sześciu ostatnich miesięcy tj. 4,3559 EUR/PLN). 8.3 Prognoza przychodów projektu Za zarządzanie projektem na etapie eksploatacji odpowiedzialny będzie bezpośrednio Wnioskodawca. Muzeum jako samorządowa instytucja kultury finansowana jest z następujących źródeł: 1. Dotacje podmiotowe i celowe z budżetu państwa i jednostki samorządu terytorialnego, w tym środki przekazane przez organizatorów w formie dotacji: podmiotowej na dofinansowanie działalności bieżącej w zakresie realizowanych zadań statutowych, w tym na utrzymanie i remonty obiektów; celowej na finansowanie kosztów realizacji inwestycji; celowej na realizację wskazanych zadań i programów; 2. Przychody z prowadzonej działalności kulturalnej 3. Inne przychody z prowadzonej działalności gospodarczej, w tym: ze sprzedaży składników majątku ruchomego; z najmu i dzierżawy składników majątkowych; z reklamy i promocji; przychody z innych form użytkowania posiadanego majątku; 4. Środki otrzymane od osób fizycznych i prawnych oraz innych źródeł. Zestawienie wpływów Beneficjenta za poprzedni rok przedstawione zostało poniżej: 229

230 Rodzaje przychodów 2016 a) produktów ,61 - sprzedaż biletów ,18 - sprzedaż usług ,43 b) sprzedaż wydawnictw ,25 c) inne przychody operacyjne ,86 d) dotacja organizatora na działalność bieżącą MKIDN ,72 e) dotacja z budżetu Województwa Dolnośląskiego ,00 f) dotacja Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków ,00 g) dotacja celowa na wydatki bieżące MKIDN h) dotacja z Narodowego Forum Muzyki ,00 i) raty odpisu dotacji otrzymanej ,38 j) przychody finansowe (odsetki, różnice kursowe) 8 378,57 Razem ,49 Tabela 34. Źródła przychodów Wnioskodawcy [zł] [Źródło: Sprawozdanie finansowe Muzeum Narodowe we Wrocławiu za rok 2016] W kolejnych latach w scenariuszu bez projektu przyjęto przychody na zbliżonym poziomie w oparciu o dane finansowe z lat ubiegłych oraz o plany na rok 2017, uwzględniając założenia co do planowanych przyszłych wydarzeń kulturalnych, przyszłego popytu oraz zapotrzebowania na ofertę Muzeum. Przychody ze sprzedaży biletów w wariancie tym powiększono proporcjonalnie do wzrostu frekwencji obliczonej dla wariantu bez projektu. Poniżej przedstawiono strukturę planowanych przychodów w roku

231 Lp. Treść Plan na 2017r. I. PRZYCHODY OGÓŁEM Przychody z prowadzonej działalności, w tym: Przychody ze sprzedaży i zrównane z nimi Pozostałe przychody operacyjne, w tym: Przychody finansowe Dotacje, w tym: Dotacje z budżetu państwa Dotacja Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków Dotacje z budżetu jednostek samorządu terytorialnego w tym: Dotacje z budżetu Województwa Dolnośląskiego Raty odpisu dotacji otrzymanych uprzednio na sfinansowanie środków trwałych Zyski nadzwyczajne II. KOSZTY OGÓŁEM Koszty działalności operacyjnej, w tym: Amortyzacja Zakup towarów i usług, w tym: Materiały i energia Usługi obce Podatki i opłaty Wynagrodzenia, w tym: osobowe bezosobowe i honoraria Ubezpieczenia społeczne i inne świadczenia Składki od wynagrodzeń Pozostałe koszty rodzajowe Pozostałe koszty operacyjne 0 3. Koszty finansowe, w tym: Płatności odsetkowe wynikające z zaciągniętych zobowiązań 0 4. Straty nadzwyczajne III. WYNIK BRUTTO, w tym: na działalności operacyjnej na działalności gospodarczej IV. OBOWIĄZKOWE OBCIĄŻENIA WYNIKU FINANSOWEGO V. WYNIK NETTO VI. ŚRODKI NA WYDATKI MAJĄTKOWE, w tym: Dotacje z budżetu Województwa Dolnośląskiego VII. ŚRODKI PRZYZNANE INNYM PODMIOTOM Tabela 35. Struktura planowanych przyszłych przychodów [zł] [Źródło: Plan finansowy Muzeum Narodowe we Wrocławiu] W wyniku realizacji projektu przyjęto wzrost przychodów z tytułu zwiększenia ilości sprzedaży biletów, wydawnictw i usług. Zwiększone przychody z tytułu sprzedaży biletów oszacowane zostały na podstawie średniej ceny biletu wstępu do Panoramy Racławickiej - określonej na poziomie ok. 22,08 PLN (średnia wartość wynikająca z poprzednich lat działalności Panoramy). Powyższe zestawiając z wynikami analizy popytu i wartością zwiększonej liczby osób odwiedzających na poziomie osób od roku

232 do osób w roku 2032, przy uwzględnieniu wejść bezpłatnych (na poziomie ok. 40%) - pozwoliło określić zwiększone przychody z tego tytułu na poziomie od ,80 PLN do ,96 PLN w skali roku. Określono również, że zwiększona frekwencja wpłynie także na zwiększoną sprzedaż wydawnictw. Na podstawie dotychczasowych przychodów generowanych z tego tytułu i dotychczasowej liczby odwiedzających określono, że jednostkowy przychód z tego ten obecnie wynosi ok. 1,28 PLN. Zestawiając przedmiotowe wyliczenia z liczbą nowych osób odwiedzających, pozwoliło określić zwiększenie przychodów na poziomie ok. od ,16 PLN do ,00 PLN w skali roku. W wyniku zwiększenia atrakcyjności programu kulturowego, zakłada się również zwiększenie przychodów z działalności edukacyjnej, które to w wyniku obecnego zainteresowania i doświadczenia wnioskodawcy zostały określone na poziomie od 6 300,00 PLN do 6 800,00 PLN. Dodatkowo na podstawie doświadczania Wnioskodawcy, określono również zwiększenie przychodów z tytułu sprzedaży usług świadczonych przez Muzeum na poziomie ok ,00 PLN. Zestawienie przyszłych przychodów dla Projektu przedstawiono w tabeli nr 3 załącznika nr 1 Prezentacja przeprowadzonych analiz. Przewiduje się, że wygenerowane na tej podstawie przychody pokryją zwiększone koszty funkcjonowania Panoramy Racławickiej i samego Muzeum. W wyniku tego, realizacja projektu i późniejsze utrzymanie jego efektów nie będzie powodowało zwiększenia dotacji podmiotowych Organizatorów z tego tytułu. W odniesieniu do całkowitych kosztów funkcjonowania Muzeum Narodowego przyjęto, podobnie jak w latach ubiegłych, że koszty operacyjne instytucji nie pokryte z jej bieżącej działalności będą pokrywane dotacjami podmiotowymi i celowymi. Na podstawie danych historycznych oraz planów budżetowych Muzeum, przyjęto dotacje od MKiDN i pozostałych źródeł (w tym przychody finansowe, operacyjne, dotacje od Konserwatora Zabytków) na poziomie z roku Dotacje ze strony UMWD przyjęto na poziomie umożliwiającym utrzymanie płynności finansowej Muzeum, tj. umożliwiającym pokrycie różnicowych kosztów funkcjonowania całego Muzeum Poniżej zaprezentowano kształtowanie się poszczególnych źródeł finansowania w okresie realizacji projektu i jego trwałości. Lata Dotacja Ogółem MKiDN Budżet Województwa Dolnośląskiego i pozostałe Przychody Ogółem z działalności statutowej z działalności o charakterze komercyjnym kapitał obrotowy Koszty funkcjonowania ogółem Tabela 36. Źródła przychodów działalności Muzeum Narodowego we Wrocławiu w latach [zł] w wariancie z projektem [Źródło: opracowanie własne Konsultanta] 232

233 8.4 Prognoza kosztów projektu Koszty funkcjonowania ponoszone przez Muzeum oszacowano na podstawie kosztów osiągniętych w latach poprzednich, jak również w oparciu o prognozy finansowe przygotowywane corocznie dla jego Organizatorów w celu określenia zapotrzebowania budżetowego. W wariancie bez projektu w prognozie kosztów w okresie odniesienia założono brak znaczącej zmiany zakresu bieżącej działalności oraz brak występowania istotnych czynników wpływających na kształtowanie się poszczególnych cen usług. W wariancie z projektem uwzględniono koszty w wyniku dokonanych zmian w infrastrukturze Muzeum oraz planowanej do wprowadzenia opisanej w poprzednich rozdziałach oferty kulturalnej. Na podstawie danych historycznych w zakresie rodzaju kosztów generowanych przez Panoramę Racławicką określono % wzrost poszczególnych nakładów operacyjnych, umożliwiając na tej podstawie oszacowanie łącznego zwiększenia przyszłych obciążeń Muzeum. Szacowanie przyszłych kosztów oparto o dane techniczne zakupywanego wyposażenia oraz dane techniczne obiektu przy uwzględnieniu szacunków cen usług obcych i cen materiałów niezbędnych do ponoszenia przy rozszerzeniu oferty kulturalnej i zwiększonej frekwencji. Poniżej zaprezentowano rodzaje kosztów podlegających wzrostowi. Koszty według rodzajów Kwota Koszty utrzymania obiektu ,00 Zwiększania w wyniku realizacji projektu Kwota po zwiększeniu wartości (przyrostowo) Energia elektryczna ,00 15% ,40 Energia cieplna ,00 15% ,35 Woda i ścieki, wywóz nieczystości ,00 15% 2 875,35 Opłata za gospodarowanie odpadami komunalnymi ,00 15% 5 477,10 Ubezpieczenie budynku 3 794,00 25% 948,50 Obowiązkowe przeglądy zgodne z umowami ,00 25% ,50 Konserwacje i naprawy ,00 25% 6 027,25 Materiały do konserwacji 7 613,00 25% 1 903,25 Koszty administracyjno-gospodarcze i pozostałe ,00 Materiały biurowe 9 105,00 10% 910,50 Zakup wydawnictw specjalistycznych i prasy 700,00 10% 70,00 Usługi informatyczne 2 399,00 10% 239,90 Tabela 37. Koszty operacyjne Projektu [zł] w wariancie z projektem [Źródło: opracowanie własne Konsultanta] Dodatkowo do kosztów operacyjnych przyjęto także koszty wynagrodzeń dla 3 nowych etatów w wysokości ok PLN brutto miesięcznie/osoba. Powyższe pozwoliło określić łączne obciążenie Wnioskodawcy z tego tytułu na poziomie ok ,88 PLN oraz ubezpieczenia i inne świadczenia związane z wynagrodzeniami na poziomie ok ,98 PLN rocznie. Łącznie koszty operacyjne zwiększone w wyniku realizacji projektu określono na poziomie ,96 PLN rocznie. Przyjmując okres realizacji inwestycji, koszty te zostały przyjęte od roku Kształtowanie się przedmiotowych kosztów w ujęciu różnicowym przedstawione zostało również w tabeli nr 4 załącznika nr 1 Prezentacja przeprowadzonych analiz. 233

234 Nakłady odtworzeniowe W okresie odniesienia uwzględniono zużycie ekonomiczne poszczególnych składników majątku. Przyjęto, że w przedmiotowym projekcie zaistnieje konieczność poniesienia dodatkowych nakładów odtworzeniowych, które zgodnie z przewidywanym okresem ekonomicznego użytkowania ulegną częściowemu zużyciu. Wobec tego w budżecie projektu przewidziano dodatkowe nakłady w roku 2030 w wysokości ok. 2% ich wartości początkowej tj. ok ,56 PLN. Założenie to ma na celu zapewnienie utrzymania pełnej funkcjonalności i rozwój powstałych w wyniku realizacji projektu produktów. Amortyzacja Amortyzacja wyliczona została metodą liniową wg stawki 10% dla środków trwałych i 2,5% w zakresie nakładów na prace budowlane. Wartość brutto aktywów powstałych w wyniku realizacji inwestycji kształtuje się na poziomie ,05 PLN. Dodatkowo nakłady pośrednio związane z inwestycją tj. nadzory uwzględnione zostały jako koszty pośrednie zwiększające wartość początkową aktywów i przyporządkowane do poszczególnych grup zgodnie z wyliczoną strukturą wydatków. Nakłady te stanowią wartość ,22 PLN. Roczny odpis amortyzacyjny wynosi ,15 PLN. Wartość rezydualna na koniec okresu odniesienia liczona jako wartość aktywów netto oszacowano na poziomie ,68 PLN. Poniżej przedstawiono podział struktury aktywów Środki trwałe Wartość brutto środków inwestycyjnych Stawka amortyzacji Struktura Koszty pośrednie Wartość wytworzonych środków Roczny odpis amortyzacyjny Zakup ŚT ,00 10,00% 34,75% , , ,56 Prace budowlane ,05 2,50% 65,25% , , ,59 Tabela 38. Założenia do kalkulacji amortyzacji Projektu UE [Źródło: opracowanie własne Konsultanta] Nakłady związane z przygotowaniem dokumentacji aplikacyjnej i projektowej, analiz popytu oraz zakupem usług związanych z działaniami promocyjnymi i zarządzaniem projektem - uwzględnione zostały w kosztach rodzajowych w latach ich ponoszenia zgodnie z przyjętym harmonogramem. 8.5 Metodyka szacowania maksymalnego poziomu pomocy Z uwagi na pobieranie opłat w wyniku realizacji inwestycji od odbiorców końcowych, przedmiotowy projekt zaliczony został do projektów generującego dochód w rozumieniu art. 61 ust. 7 oraz art. 61 ust. 8 rozporządzenia nr 1303/2013. Niemniej jednak w jego wyniku brak jest generowania przychodu na poziomie pozwalającym przewyższyć generowane koszty. Przy szacowaniu ostatecznej wartości dofinansowania z uwagi na istnienie przesłanek wystąpienia pomocy publicznej, uwzględniono zapisy: Rozporządzenia Ministra Kultury I Dziedzictwa Narodowego z dnia 28 marca 2017 r. w sprawie udzielania pomocy na kulturę i ochronę dziedzictwa kulturowego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko Rozporządzenie Komisji (UE) NR 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu W wyniku przeprowadzenia analizy określono, że projekt może ubiegać się o maksymalne dofinansowanie na poziomie 85% m.in. z uwagi na zapisy art. 53 ust. 6, jak również art. 7 ust

235 rozporządzenia nr 651/2014 oraz art. 13 i 14 rozporządzenia MKiDN. Powyższy stan rzeczy udowodniła również przeprowadzona analiza określająca maksymalną kwotę dofinansowania przeprowadzona w oparciu model finansowych stanowiący załącznik nr 7 do Ogłoszenia o naborze wniosków. Poniżej przedstawiono jego wyniki. Koszty kwalifikowlne wg GBER (KK(GBER)) PLN ,91 Zysk Operacyjny (ZO) 0,00 Czy Zysk Operacyjny < 0 NIE Maksymalna wielkość pomocy inwestycyjnej (zdyskontowana) (MaxPI) PLN ,91 Maksymalna wartość pomocy inwestycyjnej nominalna (niezdyskontowana) (MaxPIn) PLN ,30 Podstawa do obliczenia kwoty pomocy z EFRR PLN ,30 Poziom do-finansowania 85,00% Grant UE PLN ,11 Kształtowanie się przepływów dla jej wyliczenia przedstawione zostało w tabeli nr 8 załącznika nr 1 Prezentacja przeprowadzonych analiz. 8.6 Źródła finansowania projektu Projekt finansowany będzie w 85,00% z funduszy Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Wnioskowane dofinansowanie projektu kształtuje się na poziomie ,11 PLN. Pozostała część pokryta zostanie środkami z budżetu państwa w części dotyczącej wkładu własnego kosztów kwalifikowanych, oraz wkładem własnym Beneficjenta (w zakresie kosztów niekwalifikowanych), który pochodzić będzie z budżetu Województwa Dolnośląskiego - Struktura finansowania inwestycji przedstawia się w następujący sposób: Wydatki kwalifikowane Razem % Dofinansowanie UE 0,00 0,00 0, , , , , ,11 85,00% Środki z budżetu państwa 0,00 0,00 0, , , , , ,19 15,00% (Gwarancja MKiDN) Środki prywatne 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00% Inne 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00% Razem 0,00 0,00 0, , , , , ,30 100,00% Wydatki niekwalifikowane Razem % Środki własne netto ,00 0,00 0, ,00 0,00 0,00 0, ,00 6,83% Środki własne VAT (środki Organizatora) ,00 0,00 0, , , , , ,70 93,17% Środki prywatne 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00% Inne 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00 0,00% Razem ,00 0,00 0, , , , , ,70 100,00% Tabela 39. Źródła finansowania projektu [zł] [Źródło: opracowanie własne Konsultanta] W okresie eksploatacji projektu zwiększone koszty działalności będą pokrywane z generowanych 235

236 nowych przychodów, co w konsekwencji pozwoli na nie zwiększanie dotacji podmiotowych z tego tytułu. Całkowita działalność Muzeum, finansowana natomiast będzie ze środków własnych instytucji wypracowanych z bieżącej działalności oraz otrzymywanych dotacji celowych i podmiotowych od jej Organizatorów będących gwarantem utrzymania Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Dodatkowo planuje się, że w fazie operacyjnej Muzeum będzie pozyskiwało dodatkowe środki z zewnętrznych źródeł finansowania, w tym ze środków Konserwatora Zabytków, sponsorów oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego w ramach ogłaszanych corocznie programów ministerialnych jak i innych grantów przeznaczanych na działalność kulturalną i zachowanie dziedzictwa kulturowego. 8.7 Rachunek zysków i strat Rachunek zysków i strat przygotowany został zgodnie z zapisami Ustawy o rachunkowości (Ustawa z dnia r. o rachunkowości z późn. zm.). Prezentuje on sytuację finansową Wnioskodawcy z uwzględnieniem projektu. Analizy te informują o tendencjach i kierunkach, w których rozwija się dana działalność. Przychody i koszty operacyjne przyjęto zgodnie z prognozami przedstawionymi w poprzednich rozdziałach. Pozostałe przychody operacyjne zawierają dotacje na bieżącą działalność Muzeum, w tym na zwiększone koszty inwestycyjne - przekazywane przez Organizatorów. W przychodach tych uwzględniono również dotację UE w części pomniejszającą koszty uzyskania przychodu. Przeprowadzona analiza wykazała, że generowane nowe koszty operacyjne powinny być pokryte z przychodów, a zwiększone odpisy amortyzacyjne będą wpływać na zwiększające się straty w ujęciu księgowym w poszczególnych latach funkcjonowania projektu. Pełną prezentację kształtowania się wyniku w kolejnych latach przedstawiono w tabeli nr 5 załącznika do SW Prezentacja przeprowadzonych analiz. 8.8 Bilans Bilans został przygotowany zgodnie z zapisami Ustawy o rachunkowości (Ustawa z dnia r. o rachunkowości z późn. zm.). Ma on na celu pokazanie sytuacji majątkowej i finansowej podmiotu z uwzględnieniem projektu. Ponadto przedstawia on również źródła finansowania inwestycji. Aktywa trwałe projektu wynoszą łącznie ,27 PLN na początek koniec roku 2020 i maleją w kolejnych okresach w wyniku odpisów amortyzacyjnych. Stan aktywów obrotowych w okresie referencyjnym wyznaczono na podstawie wskaźników rotacji kapitału obrotowego. Pełną prezentację kształtowania się bilansu przedstawiono w tabeli nr 6 załącznika do SW Prezentacja przeprowadzonych analiz. 8.9 Przepływy pieniężne Na podstawie przeprowadzonych analiz oraz prognoz związanych z przyszłymi przychodami własnymi i generowanymi kosztami, określono zapotrzebowanie na kapitał zarówno w wariancie bez projektu jak i z projektem w celu utrzymania płynności finansowej Muzeum. Analiza zapotrzebowania na środki przedstawiona została w tabeli nr 13 załącznika do SW Prezentacja przeprowadzonych analiz. Przyjęty w analizach montaż finansowy pozwala utrzymać przepływy pieniężne na średnio stałym poziomie. Płynność finansową Muzeum gwarantują jego Organizatorzy oraz prawidłowo i racjonalnie prowadzona polityka finansowa Dyrekcji Muzeum. Przepływy pieniężne z działalności inwestycyjnej są ujemne i odzwierciedlają nakłady inwestycyjne 236

237 na poczet przedmiotowego projektu oraz planowane do ponoszenia nakłady odtworzeniowe. Nakłady projektowe odzwierciedlone zostały w pozycji przepływów z działalności inwestycyjnej. Dotacje Beneficjenta dla potrzeb funkcjonowania Muzeum zarówno w fazie inwestycyjnej jak i operacyjnej uwzględniono w przepływach z działalności finansowej jako dopłaty do kapitału, natomiast dotację UE jako inne wpływy finansowe. Na podstawie przyjętych założeń w wyniku przeprowadzonych analiz potwierdzono utrzymywanie się środków na koniec każdego z okresów na nieujemnym poziomie. Pełna projekcja przepływów pieniężnych została zaprezentowana w tabeli 7 i 14 załącznika do SW Prezentacja przeprowadzonych analiz 8.10 Ocena finansowej opłacalności inwestycji Aby opisać efektywność finansową przedsięwzięcia zostały przeanalizowane następujące wskaźniki: finansowa wewnętrzna stopa zwrotu z inwestycji (FRR/C); finansowa bieżąca wartość netto z inwestycji (FNPV/C); Wskaźniki efektywności finansowej skalkulowano na podstawie następujących kategorii: Przychody projektu (w rozumieniu art. 61 ust. 1 rozporządzenia Rady (WE) nr 1303/2013), Wartość rezydualna, Nakłady inwestycyjne, Koszty eksploatacji projektu, Nakłady odtworzeniowe, Wartość rezydualna została wyliczona na podstawie wartości księgowej środków trwałych na koniec okresu referencyjnego. Wartość ta kształtuje się na poziomie ,68 PLN Wskaźniki FNPV/C i FRR/C prezentują zdolność do pokrycia kosztów inwestycji przez przychody przez nią generowane. Inaczej rzecz biorąc, są to wskaźniki określające rentowność zainwestowanego kapitału, bez względu na jego pochodzenie. Wskaźnik FNPV/C jest sumą zdyskontowanych przepływów pieniężnych generowanych przez projekt w okresie odniesienia (w tym wartości rezydualnej). W przypadku dodatniego wyniku projekt wykazywałby rentowność nawet w przypadku braku dotacji. Finansowa wewnętrzna stopa zwrotu z inwestycji (FRR/C) jest stopą dyskontową, przy której wartość FNPV/C wynosi zero, tzn. bieżąca wartość przyszłych przychodów jest równa bieżącej wartości kosztów projektu. Wskaźniki efektywności finansowej przedstawiają się następująco: Finansowa zaktualizowana wartość netto z inwestycji (FNPV/C) wynosi: ,69 zł Finansowa wewnętrzna stopa zwrotu z inwestycji (FRR/C) wynosi: -6,67% W badanym przypadku wskaźnik FNPV/C jest ujemny. W przypadku dodatniego wyniku projekt wykazywałby rentowność nawet w przypadku braku dotacji. Wskaźnik FRR/C jest ujemny co udowadnia, że inwestycja nie jest w stanie pokryć swoich kosztów przychodami i świadczy o wysokiej nieopłacalności przedmiotowej inwestycji z punktu widzenia 237

238 komercyjnego. Wartości wskaźników efektywności finansowej potwierdzają słuszność wnioskowania o dotację UE ponieważ projekt nie ma możliwości samofinansowania w analizowanym okresie odniesienia. Kalkulacja wskaźnika została zaprezentowana w tabeli nr 11 załącznika do SW Prezentacja przeprowadzonych analiz 8.11 Trwałość finansowa Zgodnie z dokumentem Wytyczne do przygotowania studium wykonalności projekty w ramach VIII osi priorytetowej PO IiŚ zweryfikowana została trwałość finansowa Wnioskodawcy. Trwałość finansowa ma na celu zbadanie czy podmiot odpowiedzialny za projekt będzie stabilny finansowo w każdym roku analizy i czy jego skumulowane saldo przepływów pieniężnych jest dodatnie. Wnioskodawcą jest instytucja kultury tj. Muzeum Narodowe we Wrocławiu współorganizowana i współfinansowana przez Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego oraz Województwo Dolnośląskie. Na podstawie przeprowadzonej we wcześniejszych rozdziałach analizy stwierdzono, że generowane przez projekt dodatkowe przychody powinny pokryć zwiększone koszty operacyjne nie wpływając tym samym na zwiększenie dotacji podmiotowych na utrzymanie całości funkcjonowania Muzeum. Natomiast w odniesieniu co działalności całego Muzeum Narodowego we Wrocławiu, jego działalności i całkowite koszty nie pokryte z przychodów bieżących pokrywane będą z otrzymywanych dotacji z Województwa Dolnośląskiego oraz Ministra Kultury. Wynikiem zastosowania takiej dotacji są nieujemne środki pieniężne przedstawione w rachunku przepływów pieniężnych. W związku z powyższym można potwierdzić dobrą sytuację finansową Wnioskodawcy oraz jego zdolność do realizacji i utrzymania efektów projektu. Na podstawie przyjętej Uchwały nr XXIX/921/16 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 22 grudnia 2016 r. w sprawie Wieloletniej Prognozy Finansowej Województwa Dolnośląskiego można również mówić o dobrej sytuacji finansowej samego Województwa. Z prognozowanych wielkości dochodów i wydatków ujętych w wieloletniej prognozie finansowej wynika, że są one zrównoważone i zachowano określony w art. 242 Ustawy o finansach publicznych wymóg równoważenia budżetu w części bieżącej. Zaplanowano, iż od roku 2017 ogólny dług Województwa będzie się zmniejszał Z analizy zadłużenia Organizatora wynika iż, prowadzi on racjonalną gospodarkę finansową i w okresie odniesienia będzie w stanie ponosić dodatkowe nakłady związane z realizacją i utrzymaniem przedmiotowego projektu. Drugim Organizatorem Muzeum jest Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Ponieważ jest to jednostka, której budżet jest ustalany na poziomie budżetu państwa, dlatego też nie zakładano braku możliwości zapewnienia odpowiednich środków na etapie realizacji i eksploatacji nowo powstałego majątku. Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdza się, iż zasoby finansowe dla realizowanego projektu zapewnione przez Wnioskodawcę i Organizatorów są wystarczające do sfinansowania kosztów projektu podczas jego realizacji, a następnie eksploatacji. Wobec powyższego można przyjąć, iż Projekt jest wykonalny i trwały z finansowego punktu widzenia zarówno w fazie realizacji inwestycji jak i eksploatacji projektu. Wnioskodawca oraz Organizatorzy nie są podmiotami znajdującymi się w trudnej sytuacji w rozumieniu unijnych przepisów 238

239 dotyczących pomocy państwa, wobec czego dla Muzeum może być uruchomione finansowanie ze środków EFRR. Przeprowadzone analizy finansowe potwierdzają także, że sytuacja finansowa Wnioskodawcy nie zagraża realizacji i utrzymaniu rezultatów projektu. Projekcja przepływów pieniężnych dla projektu została zaprezentowana w tabeli nr 14 załącznika do SW Prezentacja przeprowadzonych analiz. 239

240 9 Opis długotrwałych efektów społeczno-ekonomicznych 9.1 Bezpośrednie efekty ekonomiczne Analiza ekonomiczna ma na celu zbadanie opłacalności realizacji inwestycji z punktu widzenia społeczeństwa. Projekt powinien wykazywać, iż jest społeczne zapotrzebowanie na wyniki projektu. Jeśli natomiast takiego zapotrzebowania nie wykazuje nie powinien zostać zrealizowany. Opłacalność realizacji inwestycji mierzona jest za pomocą wskaźników efektywności ekonomicznej EEPV, ERR i B/C przy zastosowaniu 5% stopy dyskontowej Korekta o efekty fiskalne W celu obliczenia wskaźników efektywności ekonomicznej dokonano korekty przepływów pieniężnych z analizy finansowej o efekty fiskalne. Korekta polega na wyeliminowaniu z przepływów pieniężnych czystych płatności transferowych (głównie płatności z tytułu ubezpieczeń społecznych) dokonanych w fazie realizacji i eksploatacji projektu. W przypadku realizowanego projektu praktycznie żadnej roli nie odgrywa etap korekt polegających na przekształceniu cen rynkowych w ceny rozrachunkowe. Wynika to z faktu, iż bariery celne od momentu wejścia Polski do Unii Europejskiej są praktycznie nieistotne, a innego rodzaju elementy takie jak niedoskonałość rynku, odgrywają marginalną rolę. W związku z tym przyjęto, iż SWP (standardowy współczynnik przeliczeniowy) wynosi Rachunek efektów zewnętrznych W toku przeprowadzonej analizy rozpoznano następujące korzyści społeczne: z tytułu dodatkowych wynagrodzeń w firmach biorących udział w projekcie; z tytułu nakładów inwestycyjnych wchłoniętych przez wykonawców uczestniczących w projekcie; z tytułu wzrostu zatrudnienia w czasie eksploatacji projektu z tytułu darmowych wejść; z tytułu zwiększenia wydatków turystów z kraju i zagranicy; z tytułu wzrostu wydatków osób odwiedzających z Miasta Wrocław i okolic; Korzyści z tytułu dodatkowych wynagrodzeń w firmach biorących udział w projekcie; Korzyści z tytułu zatrudnienia do prac w czasie realizacji projektu obliczono na podstawie publikacji GUS Wyniki finansowe podmiotów gospodarczych I XII 2015 r. wykorzystując dane o wielkości przychodów osiąganych przez podmioty gospodarcze oraz o wysokości kosztów wynagrodzeń. Na podstawie tych informacji obliczono wskaźnik udziału kosztów wynagrodzeń w osiąganych przychodach ze sprzedaży. Wskaźnik ten wykorzystano następnie do obliczenia przeciętnych kosztów wynagrodzeń podczas realizacji przedmiotowego projektu a następnie na podstawie przeciętnej wielkości ubezpieczeń i podatków potrącanych z wynagrodzenia brutto wyznaczono wielkość kosztów wynagrodzeń netto. Wskaźnik udziału wynagrodzeń w przychodach ze sprzedaży podmiotów kształtuje się na poziomie 13,5%, natomiast wskaźnik udziału wynagrodzeń netto w kosztach wynagrodzeń wynosi ok. 73% i o te wskaźniki skorygowano nakłady inwestycyjne podczas realizacji projektu. W ten sposób obliczono korzyści dla pracowników firm z tytułu realizacji przedmiotowego przedsięwzięcia. 240

241 Korzyści z tytułu nakładów inwestycyjnych wchłoniętych przez wykonawców uczestniczących w projekcie W wyniku realizacji projektu firmy uczestniczące w realizacji projektu osiągną dodatkowe korzyści z tytułu wzrostu przychodów i dochodów. Jest to szczególnie ważne w okresie panującego kryzysu i recesji na rynku. Wzrost dochodów firm w takim czasie jest pożądanym efektem w kontekście PKB czy bezrobocia. Stwierdza się zatem, iż realizacja projektu przyniesie pozytywny wpływ gospodarczy regionu. Dochody firm oszacowano na podstawie informacji zawartych w publikacji GUS Wyniki finansowe podmiotów gospodarczych I-XII 2015 r. o rentowności obrotu netto podmiotów gospodarczych. Wskaźnik rentowności obrotu netto dla podmiotów z branży informacyjnokomunikacyjnej wynosi 8,1%. Na podstawie tego wskaźnika i budżetu projektu oszacowano przeciętne dochody firm. Korzyści z tytułu wzrostu zatrudnienia w czasie eksploatacji projektu W wyniku realizacji projektu stworzonych zostanie 3 nowych miejsc pracy. W związku z tym stan bezrobocia na lokalnym rynku pracy ulegnie zmniejszeniu. Korzyści z tytułu zmniejszenia bezrobocia przyjęto na poziomie wynagrodzenia netto dla nowych pracowników. Koszty wynagrodzeń ustalone zostały na etapie analizy finansowej inwestycji. Korzyści z tytułu darmowych wejść W wyniku realizacji projektu przewiduje się organizowanie dodatkowych wydarzeń kulturalnych oraz zwiększenie frekwencji. Część wydarzeń będzie nieodpłatna, zatem zgodnie z przyjętymi założeniami na etapie analizy finansowej wejścia nieodpłatne będą przynosić dodatkową korzyść odbiorcom w postaci zaoszczędzonych pieniędzy pozostających w ich dyspozycji i gospodarstwach domowych. Na podstawie przeprowadzonych wcześniej analiz popytu i przyjętych założeń szacuje się, że w grupie tych osób znajdzie się ok. 40 % odbiorców. Kwota zaoszczędzona z tego tytułu określona została na podstawie uśrednionych cen rynkowych za wydarzenia kulturalne na poziomie ok 22 PLN. Zestawienie przedmiotowych wartości pozwoliło oszacować korzyść dla kolejnych lat okresu odniesienia. Korzyści z tytułu zwiększenia wydatków turystów krajowych i zagranicznych Realizacja projektu wpłynie na zwiększenie atrakcyjności Muzeum oraz organizację nowych wydarzeń kulturalnych. Na podstawie przeprowadzonego badania rynku oraz analizy popytu przyjęto wzrost liczby odbiorców w okresie odniesienia. Zakłada się, iż docelowo liczba ta wzrośnie w wyniku realizacji inwestycji o osób w pierwszym okresie po zakończeniu realizacji projektu w skali roku. Ponadto przyjmuje się, iż 50% z nich stanowić będą turyści. Turyści odwiedzający Muzeum nie tylko wydadzą pieniądze na zakup biletów wstępu, ale również na zakup pamiątek, usług gastronomicznych, hotelowych, wydawnictw i publikacji historycznych itp. Ponadto inne atrakcje turystyczne we Wrocławiu zapewne skuszą odbiorców Muzeum do skorzystania z nich. Szacunkową wartość gotówki jaką pozostawią zagraniczni turyści przyjęto na podstawie średniego poziomu wydatków turystów jednodniowych 40 na poziomie ok. 150 zł. Korzyści z tytułu wzrostu wydatków osób z miasta Wrocław i okolic Bogata oferta kulturalna miasta przekłada się na jakość życia jego mieszkańców. Rozwój bazy obiektów kulturalnych oraz ofert organizowanych wydarzeń kulturalnych niewątpliwie przyczynia się do zwiększenia zainteresowania nie tylko nowościami na rynku ale również dotychczasowymi wydarzeniami kulturalnymi. W związku z tym założono, iż w wyniku realizacji projektu oraz uatrakcyjnieniu zarówno nowych jaki i obecnych wydarzeń kulturalnych, zachęceni mieszkańcy 40 Dane publikowane na stronie 241

242 poprzez uczestnictwo nawet w darmowych wydarzeniach pozostawiać będą dodatkowe środki związane z zakupem jedzenia, picia, pamiątek, książek czy też upominków, publikacji, folderów. Zatem stwierdza się, iż w wyniku realizacji projektu pobudzona zostanie lokalna konsumpcja. Założono, iż w wyniku wzrostu zainteresowania atrakcjami kulturalnymi każdy z korzystających z oferty kulturalnej wyda dodatkowo przeciętnie 60 zł. W kalkulacjach tych nie uwzględniano już osób określonych uprzednio jako turystów Wskaźniki ekonomiczne efektywności projektu Na podstawie opisu jakościowego, ilościowego oraz monetaryzacji korzyści społecznogospodarczych sporządzono kalkulacją wskaźników efektywności ekonomicznej przedsięwzięcia. Efektywność ekonomiczna wyznaczona została za pomocą metody zdyskontowanych przepływów pieniężnych (DCF) przy zastosowaniu ekonomicznej stopy dyskonta na poziomie 5%. Okres referencyjnych w przypadku analizy ekonomicznej jest tożsamy z okresem referencyjnym w analizie finansowej. Wyniki analizy ekonomicznej przedstawiają się następująco: ENPV wynosi: ,01 zł ERR wynosi: 18,52 % B/C wynosi 1,77 Na podstawie powyższych wyników możemy zauważyć, że zaktualizowana ekonomiczna wartość netto inwestycji (ENPV) kształtuje się na poziomie 7,16 mln PLN. Ponieważ jest ona dodatnia, oznacza to, iż przedsięwzięcie jest uzasadnione z ekonomicznego punktu widzenia. Potwierdza to oszacowana ekonomiczna wewnętrzna stopa zwrotu z inwestycji (ERR) na poziomie 18,52 %. Jest ona wyższa niż zakładana ekonomiczna stopa dyskontowa. Wskaźnik porównujący korzyści wynikające z realizacji inwestycji z kosztami będącymi jej skutkiem (B/C) osiąga poziom 1,77 czyli powyżej wartości opłacalności na poziomie 1. Potwierdza to opłacalność realizacji inwestycji z ekonomicznego i ogólnospołecznego punktu widzenia. Wyniki analiz ekonomicznych zaprezentowane zostały w tabeli nr 15 i 16 załącznika do SW Prezentacja przeprowadzonych analiz. 9.2 Pośrednie efekty ekonomiczne Nowa oferta kulturalna oraz nowe zastosowane w obiekcie Muzeum rozwiązania, w tym nowe wyposażenie przyczyni się do osiągnięcia szeregu korzyści kwantyfikowalnych, które omówiono powyżej, a także wielu korzyści, których nie można przełożyć na wartości pieniężne. Dodatkowo zidentyfikowano inne efekty, które będą skutkiem realizacji planowanego przedsięwzięcia. Przedstawiono je poniżej: Do najistotniejszych efektów ekonomicznych należy zaliczyć: rozwój kultury w skali ponadregionalnej oraz lokalnych ośrodków kultury, promocja miasta, regionu i kraju, pojawienie się dodatkowych atrakcji turystycznych na terenie gminy i związana z nią promocja gminy i regionu, 242

243 budowanie i rozwijanie pozytywnych postaw społecznych oraz patriotyzmu na poziomie kraju i lokalnym, poprawa jakości infrastruktury publicznej, wzrost poziomu kapitału społecznego: o ułatwienia w organizowaniu i planowaniu imprez i wydarzeń, o większa tolerancja dla różnych kultur, o wzrost możliwości prezentacji lokalnego dorobku kulturalnego, poprawa perspektyw rozwoju zawodowego i zatrudnienia, nowe możliwości spędzania wolnego czasu, korzyści z tytułu zajęć kulturalnych, wzrost zatrudnienie z tytułu pobudzenia lokalnej gospodarki. Dodatkowo w wyniku realizacji projektu przewiduje się że powstała infrastruktura będzie wykorzystywana do zwiększenia działań edukacyjnych, co dodatkowo wpływać będzie na efekty ekonomiczno-społeczne. Przedstawiona lista nie jest oczywiście zamknięta. Można ją dalej rozwijać, natomiast przedstawia ona skalę dodatkowego, nie kwantyfikowalnego wpływu inwestycji na otoczenie społeczne. Analiza negatywnych oddziaływań projektu wykazuje krótkotrwałe utrudnienia związane z pracami budowlanymi, transportem i instalacją nowego wyposażenia. W okresie eksploatacji projektu analiza finansowa wykazała zwiększenie dotacji podmiotowej. Wartość tej dotacji może być kosztem społecznym z racji braku dostępności tej kwoty dla innych podmiotów. 9.3 Podsumowanie i wnioski z analizy ekonomicznej Na etapie analizy ekonomicznej przeprowadzono kalkulację kosztów i korzyści społecznych oraz obliczono wskaźniki efektywności ekonomicznej. W oparciu o wyliczone wskaźniki stwierdzono, że projekt jest opłacalny ze społecznego punktu widzenia bowiem koszty społeczne są niższe od korzyści społecznych. W związku z tym niniejszy projekt rekomenduje się do wsparcia funduszami UE. 243

244 10 Analiza ryzyka Poniżej przedstawiono zestawienie zawierające analizę ryzyka dla zmiennych uznanych za najbardziej istotne wraz z określeniem prawdopodobieństwa ich wystąpienia w projekcie. Następnie dokonano analizy jakościowej ryzyk mogących pojawić się w fazie wdrożeniowej i operacyjnej funkcjonowania Muzeum Narodowego we Wrocławiu w obiekcie Panoramy Racławickiej. Poza wytycznymi Komisji Europejskiej wykorzystano własną metodologię oceny ryzyk w projektach dofinansowanych zbudowaną na doświadczeniach wielu projektów infrastrukturalnych z obszaru kultury. Połączenie obu podjeść w ocenie ryzyk w projektach dotacyjnych sprawia, że analiza została przeprowadzona rzetelnie, z uwzględnieniem różnych uwarunkowań i aspektów przygotowania, wdrażania i funkcjonowania projektu. Dzięki temu ryzyka mają znacznie wyższy poziom zarządzalności. Zarządzanie ryzykiem pozwala na systematyczną metodę identyfikacji, analizy, oceny, działania oraz informowania o ryzyku w sposób, który umożliwi minimalizację strat i maksymalizację możliwości. 244

245 Czynnik ryzyka Możliwe przyczyny niepowodzenia Prawdopodobień stwo wystąpienia Wzrost kosztów inwestycji Wpływ na projekt Ustalenie poziomu ryzyka FAZA REALIZACYJNA Jest to główne ryzyko dla beneficjentów Średnie Znaczący Średnie wynikające z dużych wahań cen robót budowlanych na rynku krajowym. Istotne jest również w odniesieniu do cen wyposażenia, którego wartość często przeliczana jest z walut obcych (zwykle EURO), co jest szczególnie ważne, biorąc pod uwagę długi okres pomiędzy zdefiniowaniem projektu a jego wdrożeniem. Ryzykiem objęte są jedynie wzrosty cen powyżej szacunków kosztorysowych, analiz rynku sprzętu i wyposażenia. Wyższe koszty inwestycyjne i stała kwota z decyzji (kwota dofinansowania) mogą spowodować, że projekt nie będzie finansowo wykonalny bez finansowego wsparcia Organizatora. Analizując jednak obecną sytuację na rynku robót budowlanych można stwierdzić, iż widoczne są efekty ustabilizowania się cen. Mniejszy popyt na roboty odnotowany w latach oraz większa podaż sprawiają, iż ceny utrzymują się na równym poziomie lub spadają. W przypadku wzrostu kosztów inwestycji w trakcie jej realizacji z przyczyn nie leżących po stronie wykonawcy oraz Wnioskodawcy (wynikających z zabytkowego charakteru prac) konieczne będzie pozyskanie dodatkowych środków od Organizatora. Działania zapobiegawcze i minimalizujące Koszty zostały ustalone na podstawie kosztorysów inwestorskich, które dodatkowo zostały zweryfikowane przez służby techniczne Wnioskodawcy. Koszty sprzętu i wyposażenia zostały oszacowane na podstawie badań rynku. Dokumenty te zostały przygotowane zgodnie z obowiązującym prawem (kosztorysy) oraz wytycznymi i przedstawione w nim koszty są aktualne na dzień składania wniosku. Na etapie tworzenia kalkulacji kosztów w metodologii uwzględniono możliwość wzrostu cen zakupu sprzętu. Wszystkie działania Muzeum Narodowego we Wrocławiu podlegają sprawozdawczości do Organizatorów, którzy zapewniają finansowanie i sprawne działanie Wnioskodawcy. W przypadku zwiększenia kosztów inwestycji różnica w kosztach może zostać pokryta ze środków własnych Wnioskodawcy oraz dodatkowych środków od Organizatorów. Zabezpieczenie interesów Muzeum w Umowie z wykonawcą robót chroniące Wnioskodawcę przed nieuzasadnionym 245

246 Opóźnienia w realizacji zamówień publicznych dotyczących projektu Utrata kluczowego personelu podczas realizacji projektu Opóźnienia mogą wynikać ze złego oszacowania czasu trwania poszczególnych robót i dostaw lub wyboru podmiotów, które nie będą w stanie wykonać przedmiotu zamówienia w pierwotnym terminie. Personel Muzeum Narodowego we Wrocławiu zaangażowany w projekt to stały z wieloletnim doświadczeniem zespół pracowników instytucji zatrudnionych w oparciu o umowę o pracę. Skala działania instytucji oraz wielkość zatrudnienia gwarantuje, że w przypadku wymiany pojedynczych pracowników nie ma żadnego ryzyka nie pokrycia jego zakresów obowiązków przez pracowników pozostających. wzrostem kosztów budowy. Stały zewnętrzny nadzór inwestorski weryfikujący racjonalność potencjalnych żądań wykonawcy. Niskie Średni Niskie Czas realizacji zadań został zaplanowany zgodnie z doświadczeniem Wnioskodawcy oraz na podstawie doświadczeń innych podmiotów realizujących podobne inwestycje. Wnioskodawca posiada odpowiednie doświadczenie i wiedzę potrzebną do określenia czasu trwania robót i dostaw. Przeniesienie na wykonawców odpowiedzialności (w tym finansowej) za opóźnienia kary umowne. Pomoc doradcza Inżyniera Kontraktu nad przygotowaniem zamówień na roboty. Marginalne Niski Niskie Zapewnienie pełnego pokrycia finansowania kosztów personelu w budżecie Wnioskodawcy, co daje pewność wynagrodzenia. W razie nasilenia presji płacowej lub znaczących ruchów kadrowych możliwe jest wprowadzenie dodatkowych systemów motywacyjnych. Możliwość wsparcia ekspertami zewnętrznymi. Nieoczekiwane komplikacje związane z instalacją Sprzęt i wyposażenie zakupowane w ramach projektu stanowią elementy wcześniej wdrażane przez Wnioskodawcę (systemy wystawiennicze, Średnie Średni Niskie Zamówienia na sprzęt i wyposażenie będą zawierały odpowiedzialność dostawcy za montaż i uruchomienie. 246

247 specjalistycznego sprzętu edukacyjne). Wnioskodawca ma doświadczenie w instalacji i obsłudze tego typu sprzętu i wyposażenia. Ryzyko z trudnościami z instalacją, jeśli wystąpi będzie przenoszone na dostawcę. W chwili obecnej Wnioskodawca realizuje już zadnie o znacznie wyższym stopniu złożoności technologicznej i zdobył odpowiednie doświadczenie. Opóźnienia w doprowadzeniu sprzętu do pełnego i niezawodnego funkcjonowania Sprzęt i wyposażenie zakupowane w ramach projektu są to nowoczesne, ale sprawdzone rozwiązania. Za montaż i uruchomienie odpowiedzialny będzie wykonawca dostaw. Sprzęt i wyposażenie będzie zakupowane z odpowiednim wyprzedzeniem, by Wnioskodawca uniknął konsekwencji opóźnień. Marginalne Średni Niskie Przenoszenie ryzka na wykonawców w takim zakresie, aby z uwagi na grożące kary umowne dostarczali wyłączeni sprawdzony i przetestowany sprzęt i wyposażenie. Zamawianie sprzętu i wyposażenia z odpowiednim buforem czasowym na uruchomienie. Testy i uruchomienie z udziałem dostawcy i Wnioskodawcy. Nieoczekiwane skutki dla środowiska naturalnego/wypadki Problemy z zaopatrzeniem Realizacja przedsięwzięcia może negatywnie oddziaływać na środowisko naturalne tylko w przypadku wystąpienia sytuacji awaryjnej (np. pożar). Możliwość wystąpienia w przypadku opóźnienia procedur przetargowych na wyłonienie wykonawców robót lub dostawców sprzętu. Niskie Średni Niskie Eksploatacja obiektu i systemów wystawienniczych zgodnie z zasadami bhp i ppoż. Przedsięwzięcie nie jest kwalifikowane, jako mogące znacząco oddziaływać na środowisko. Stały nadzór służb technicznych nad obiektem oraz prowadzonymi pracami. Obiekt w chwili obecnej jest wyposażony w systemy bezpieczeństwa, w tym pożarowego, które dodatkowo będą modernizowane. Niskie Niski Niskie Harmonogram został tak przygotowany, aby zminimalizować ryzyko wydłużenia się robót i dostaw. Przewidziano bufory 247

248 Opóźnienia proceduralne Niższy niż szacowano popyt na usługi Może wystąpić w trakcie robót lub dostaw. Zakres robót nie wymaga dostarczania wysoce specjalistycznych materiałów budowlanych lub urządzeń, co znacząco zmniejsza ryzyko. Dostawy nie dotyczą wysoce specjalistycznych sprzętów lub wyposażenia. Opóźnienia proceduralne mogą dotyczyć możliwości prowadzenia działalności w obiekcie. Niedoszacowanie liczby odwiedzających wpływa na zachowanie trwałości projektu. czasowe na przeprowadzenie działań związanych z odwołaniami. Stały nadzór Inżyniera Kontraktu nad wykonawcą robót i monitorowanie dostarczanych materiałów, w przypadku problemów z dostawami określenie możliwości zastosowania materiałów zamiennych. Jeśli wystąpią materiały trudno dostępne będą zamawiane w pierwszej kolejności, co zminimalizuje prawdopodobieństwo wystąpienia ryzyka. FAZA OPERACYJNA Marginalne Marginalny Marginalne Dzielność w Panoramie Racławickiej prowadzona jest stale. Prace modernizacyjne prowadzone będą tak by najmniejszym możliwym zakresie wyłączyć użytkowanie obiektu. Wcześniejsze staranie się o odbiory przez właściwe służby (straż pożarna, etc.). Marginalne Niski Marginalne Zakres projektu odpowiada na rzeczywiste potrzeby odbiorców. Od dnia otwarcia Panorama cieszy się ogromnym zainteresowaniem. Problemem jest przepustowość obiektu, nie zaś brak zainteresowania. Sprzęt i wyposażenie zakupowane w ramach projektu oraz działania remontowe mają na celu znaczące poprawienie jakości programu kulturowego oraz sprawności obsługi turystów. 248

249 Wzrost kosztów operacyjnych Niewystarczające przyznane środki na poziomie krajowym/regionalnym w fazie operacyjnej Ryzyko wynikające z szybkiego wzrostu cen utrzymania obiektów, co jest szczególnie ważne, biorąc pod uwagę długi okres pomiędzy zdefiniowaniem projektu, a jego wdrożeniem. Brak możliwości uzyskania w zakładanej wysokości szacowanych kosztów oszczędności wynikających z zastosowanych technologii energooszczędnych. W przypadku nieotrzymania wystarczających środków nie będzie możliwości organizowania dodatkowych wydarzeń kulturalnych, oraz realizacji projektu bez dodatkowego wsparcia z innych źródeł. Wnioskodawca zlecił przeprowadzenie badań popytu oraz wykonanie na ich podstawie analiz popytu. Projekt zakłada szereg działań promocyjno-informacyjnych, dzięki czemu zostało zminimalizowane ryzyko. Badania oraz analizy zostały zlecone zewnętrznemu wykonawcy. Niskie Wysoki Niskie Koszty utrzymania efektów projektu wyznaczono na podstawie historycznych kosztów utrzymania obiektów Wnioskodawcy biorąc pod uwagę planowaną do zastosowania technologię przyczyniającą się w konsekwencji do uzyskania oszczędności. Bardzo znaczący popyt na ofertę Panoramy pozwala zaplanować pokrycie kosztów operacyjnych z wpływów z biletów. W przypadku zwiększenia kosztów operacyjnych różnica w kosztach może zostać pokryta ze środków własnych Muzeum Narodowego, w tym poprzez zwiększenie cen biletów. W przypadku wystąpienia dodatkowych kosztów również możliwe będzie pozyskanie finansowania od Organizatorów. Średnie Wysoki Średni Działalność w dużym zakresie finansuje się wpływami z biletów. Działaniem zapobiegającym wystąpienie ryzyka jest pozyskanie środków od sponsorów oraz od instytucji 249

250 Niewłaściwe oszacowanie przychodów finansowych Zwiększenie negatywnych skutków zmian klimatu w stosunku do założonego scenariusza tych zmian Tabela 40. Analiza ryzyka [źródło: opracowanie własne] Przychody w projekcie związane są z wpływami z biletów. Przedsięwzięcie bezpośrednio nie będzie powodowało emisji gazów cieplarnianych. Pośrednio emisja dwutlenku węgla będzie następowała z uwagi na zużycie energii elektrycznej niezbędnej do zasilania urządzeń zakupionych w ramach projektu. Dzięki jednak zastosowaniu urządzeń i instalacji energooszczędnych (np. oświetlenie typu LED, energooszczędne projektory) wraz z inteligentnymi systemami sterowania, zużycie to będzie minimalizowane. wspierających kulturę. Muzeum ma w tym zakresie odpowiednie doświadczenie. Niskie Niski Niskie Przychód został oszacowany na podstawie przeprowadzonej analizy popytu oraz dotychczasowej działalności Wnioskodawcy. Analiza została wykonana przez niezależny podmiot zewnętrzny. W przypadku nieosiągnięcia zakładanych wpływów ze sprzedaży ograniczone zostaną koszty jednostkowe poszczególnych wydarzeń. Marginalne Niski Niskie W przypadku zwiększenia ilości energii zużywanej na obiekcie w fazie operacyjnej konieczne będzie przeprowadzenie weryfikacji sprawności urządzeń. W przypadku nieprawidłowości w działaniu konieczność podejmowania środków zaradczych (wymiana). 250

251 Z przeprowadzonej analizy ryzyka wynika, iż ryzyko związane z realizacją planowanego przedsięwzięcia utrzymuje się na akceptowalnym poziomie. Przeprowadzone analizy wykazują, że projekt ma charakter przedsięwzięcia trwałego, a jego finansowa i ekonomiczna kwalifikowalność do otrzymania wsparcia z Unii Europejskiej jest uzasadniona, co potwierdza zasadność realizacji planowanej inwestycji. W wyniku przeprowadzonej analizy ryzyka nie zidentyfikowano czynnika posiadającego wysokie prawdopodobieństwo wystąpienia. W przeprowadzonej analizie ryzyka uwzględniono wszystkie elementy mogące wpłynąć negatywnie na realizację projektu. Wnioskodawca znając zagrożenia na każdym etapie realizacji projektu jest dobrze przygotowany do zapobiegania ewentualnym czynnikom ryzyka i będzie miał możliwość wykluczenia ich jeszcze przed ewentualnym ich wystąpieniem. W przypadku wystąpienia któregokolwiek z czynników ryzyka, Wnioskodawca będzie umiał sobie poradzić z jego niekorzystnym oddziaływaniem i zniwelować jego ewentualne skutki. Wśród wymienionych ryzyk występują ryzyka rezydualne czyli ryzyka nadal pozostające mimo zastosowania działań zapobiegawczych i minimalizujących. Do ryzyk rezydualnych należą: niewłaściwe oszacowanie przychodów i oszczędności finansowych. Poziom przychodów jest uwarunkowany uzyskaniem odpowiednich przychodów z biletów. Mimo przeprowadzonych rzetelnych analiz popytu przez podmiot zewnętrzny możliwe jest wystąpienie czynników powodujących obniżenie popytu. Dodatkowo dla zastosowanej nowej technologii dokonano kalkulacji oszczędności w wyniku jej zastosowania. Zmiana sytuacji globalnej na rynku, może spowodować zmniejszenie kalkulowanych oszczędności. Drugim ryzykiem rezydualnym jest wzrost kosztów inwestycji. Pomimo zastosowanych aktualnych wartości kosztorysowych oraz przeprowadzeniu badania rynku z uwagi na okres jaki jest przewidziany od momentu złożenia wniosku do realizacji projektu możliwe jest zwiększenie kosztów inwestycji. Pozostałe ryzyka nie mają charakteru rezydualnego i przewidywane działania zapobiegawcze i minimalizujące pozwalają na stwierdzenie braku możliwości wystąpienia ryzyka. 251

252 11 Analiza oddziaływania na środowisko Przedsięwzięcie w zakresie wskazanym w niniejszym Studium Wykonalności (modernizacja zabytkowego obiektu Panoramy Racławickiej, tj. prace konserwatorskie oraz roboty ogólnobudowlane a także zakup wyposażenia - urządzenia multimedialne) nie jest wymienione w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (tekst jednolity - Dz. U. z 2016 r. poz. 71) oraz w Aneksie I i II do Dyrektywy 85/337/EWG w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne (Dz. Urz. UE L 175 z r., z późn. zm.) jako mogące podlegać konieczności przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko. Żadne z planowanych do realizacji działań nie podlega więc obowiązkowi przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko (w tym na obszary Natura 2000), o którym mowa w art. 59 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tj. Dz.U. z 2016 r. Nr 0, poz. 353). W związku z powyższym Wnioskodawca nie występował do właściwego organu o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Analizując wpływ projektu realizowanego na terenie Panoramy Racławickiej na środowisko pod uwagę brano mogące wystąpić bezpośrednie, pośrednie, wtórne i skumulowane oddziaływania analizując je w okresie krótko-, średnio- i długoterminowym. Rozpatrywano działania zarówno stałe jak i chwilowe. Poniższy rozdział zawiera streszczenie analiz oddziaływania na środowisko planowanego przedsięwzięcia, a także wyniki określenia wpływu na obszary Natura Został on opracowany między innymi na podstawie informacji zawartych w dokumentacji technicznej i technologicznej. Na wstępie opisano badane czynniki oddziaływania na środowisko. W dalszej części na ich podstawie przeprowadzono ocenę oddziaływania realizacji zakresu projektu na środowisko. W kolejnej części omówiono wyniki oceny. Ostatnia część poświęcona jest kwestiom efektywności energetycznej zaproponowanych rozwiązań Czynniki oddziaływania Czynniki oddziaływania planowanej inwestycji na otaczające środowisko wystąpią na etapie: - prac budowlanych w tym instalacyjnych, - użytkowania zakupionego sprzętu, - wystąpienia sytuacji awaryjnych. Konfliktogenny charakter tych czynników objawia się: emisją hałasu i spalin podczas dostawy materiałów i sprzętu oraz prowadzenia tych prac (remont i przebudowa), a następnie eksploatacji obiektów oraz możliwą emisją substancji szkodliwych w sytuacjach awaryjnych. Do głównych źródeł zagrożenia środowiska w trakcie realizacji zaliczyć należy: - emisje hałasu i zanieczyszczeń do powietrza związane z ruchem pojazdów dostarczających materiały i sprzęt oraz wykonujących prace budowlane, - utrudnienia w dotychczasowym ruchu pojazdów (czasowe i minimalne związane z transportem materiałów i sprzętu do Panoramy Racławickiej), - okresowe przekształcenia wewnątrz obiektu (utrudnienia dla zwiedzających). 252

253 Do elementów wpływających na środowisko na etapie eksploatacji zaliczyć należy: - pola elektromagnetyczne wytwarzane podczas pracy urządzeń elektrycznych (oddziaływanie pomijalnie małe i zlokalizowane wewnątrz budynku), - hałas o charakterze punktowym związanym z pracą zainstalowanych urządzeń (niewielki zasięg oddziaływania). W sytuacjach awaryjnych: - odpady, w tym niebezpieczne, - inne związane z sytuacjami awaryjnymi i wypadkami; powodująca zagrożenie dla zdrowia i życia ludności oraz powodujące np. emisję zanieczyszczeń do powietrza. Poniżej zestawiono bardziej uszczegółowione przewidywane oddziaływanie przedsięwzięcia na poszczególne komponenty środowiska naturalnego w poszczególnych fazach realizacji i funkcjonowania projektu Ocena oddziaływania na środowisko Oddziaływanie hałasu i drgań Oddziaływanie na klimat akustyczny zarówno w trakcie realizacji (np. remont i przebudowa istniejących obiektów), jak i eksploatacji bądź ewentualnej likwidacji inwestycji, będzie głównie wiązało się z emisją hałasu punktowego (urządzenia-etap eksploatacji), a w przypadku realizacji i likwidacji dodatkowo z pracą maszyn i urządzeń. Emisja hałasu ma charakter oddziaływania bezpośredniego, w przypadku etapu realizacji krótkoterminowego i chwilowego, a w przypadku eksploatacji długoterminowego stałego lecz pomijalnie małego. Z uwagi na specyfikę przedsięwzięcia ocenia się, że normatywny poziom hałasu nie powinien zostać przekroczony na granicy najbliższego terenu zabudowy mieszkaniowej. Oddziaływanie na gleby Realizacja prac remontowych w tym instalacyjnych nie spowoduje znaczącego przekształcenia terenu. Prace te będą bowiem wykonywane na istniejących obiektach. Większa część prac będzie wykonywana wewnątrz tych obiektów. Działania prowadzone na zewnątrz będą dotyczyły między innymi prac instalacyjnych, prac wykonywanych na dachu oraz przy elewacjach budynków. W odróżnieniu od etapu realizacji zanieczyszczenie gleb na etapie eksploatacji, wiąże się ściśle z oddziaływaniem na wody powierzchniowe i podziemne oraz powietrze atmosferyczne. Opad pyłu, niosącego różnorodne substancje szkodliwe, przyczynia się do skażenia powierzchniowej warstwy gleby, a jego zasięg przestrzenny jest wypadkową głównie wielkości frakcji oraz kierunku i siły przeważających wiatrów. Ocenia się, że przedmiotowa inwestycja nie będzie oddziaływać na gleby. W ramach normalnej eksploatacji całości obiektów Panoramy Racławickiej emisja gazów i pyłów nie powinna powodować naruszenia standardów jakości powietrza (system ogrzewania oparty jest na cieple z miejskiej sieci ciepłowniczej). O oddziaływaniu na gleby możemy także mówić w kontekście wytwarzania odpadów. W związku z prowadzeniem prac budowlanych oraz instalacyjnych mogą powstawać następujące rodzaje odpadów: odpady opakowaniowe (drewno, tworzywa sztuczne-folia, papier i tektura, metale), 253

254 gruz budowlany oraz inne odpady z rozbiórek i remontów (metale, szkło, drewno, odpady z ceramiki, przewody itp.), odpady komunalne. Eksploatacja urządzeń i systemów będzie się także wiązać z powstawaniem odpadów. Będą to głównie odpady powstające w związku z użytkowaniem urządzeń elektrycznych i elektronicznych (np. zużyte urządzenia w tym źródła światła) oraz zużyte elementy wyposażenia. W związku z zastosowaniem źródeł światła o wydłużonej żywotności (np. LED) należy jednak przewidywać mniejszą ilość wytwarzanych odpadów elektronicznych w porównaniu do zastosowania źródeł klasycznych. W obiektach Panoramy Racławickiej wytwarzane będą równie odpady komunalne (odpady bytowo-gospodarcze generowane przez zatrudnionych pracowników oraz osoby zwiedzające). Oddziaływanie na florę i faunę Nie przewiduje się z uwagi na charakter przedsięwzięcia negatywnego oddziaływania inwestycji na biotyczne elementy środowiska przyrodniczego na etapie realizacji i eksploatacji. Prace konserwatorskie i ogólnobudowlane będą realizowane na terenie już wcześniej przekształconym. W ramach tych prac nie planuje się wycinki drzew lub krzewów. Należy tutaj zauważyć, że teren objęty inwestycją jest zlokalizowany z dala od większości obiektów i obszarów chronionych przyrodniczo, zatem ocena oddziaływania na te obiekty przedstawia się następująco: parki narodowe brak znaczącego oddziaływania rezerwaty przyrody brak znaczącego oddziaływania parki krajobrazowe brak znaczącego oddziaływania obszary chronionego krajobrazu brak znaczącego oddziaływania pomniki przyrody brak znaczącego oddziaływania stanowiska dokumentacyjne brak znaczącego oddziaływania użytki ekologiczne brak znaczącego oddziaływania zespoły przyrodniczo krajobrazowe brak znaczącego oddziaływania stanowiska roślin, zwierząt i grzybów objętych ochroną brak znaczącego oddziaływania Pośrednie oddziaływanie na florę i faunę w trakcie eksploatacji przedsięwzięcia nie wystąpi z uwagi na brak nowych emitorów do środowiska (system ogrzewania obiektów oparty jest na miejskiej sieci ciepłowniczej). Oddziaływanie na obszary sieci Natura 2000 Odległość poszczególnych obszarów sieci Natura 2000 od planowanego przedsięwzięcia przedstawia poniższa mapka. 254

255 Rysunek 32. Mapa lokalizująca przedsięwzięcie względem obszarów sieci Natura 2000 [źródło: opracowanie własne na podstawie Lokalizacja obszarów sieci Natura 2000 w stosunku do inwestycji jest następująca: Obszar Natura 2000 Odległość od inwestycji [km] Grądy w Dolinie Odry PLH ,5 Las Pilczycki PLH ,3 Grądy Odrzańskie PLB ,4 Dolina Widawy PLH ,5 Kumaki Dobrej PLH ,2 Tabela 41. Odległość inwestycji od obszarów Natura 2000 [źródło: opracowani Konsultanta] Planowane działania realizowane będą poza granicami obszarów Natura 2000 (najbliżej położony obszar Natura 2000: obszar mający znaczenie dla Wspólnoty - Grądy w Dolinie Odry PLH znajduje się w odległości około 3,5 km), a z uwagi na charakter i skalę planowanych prac - zasięg oddziaływania inwestycji ograniczony będzie do najbliższego otoczenia. 255

256 Pośrednie oddziaływania na środowisko przyrodnicze nie wykazują możliwości wystąpienia wpływu pośredniego lub skumulowanego. Podsumowując zatem, należy stwierdzić, że projektowana inwestycja nie będzie wywierała negatywnego wpływu na stan ochrony siedlisk i gatunków z list załączników Dyrektywy 92/43/EEC oraz na stan populacji i siedlisk ptaków z załącznika I Dyrektywy 79/407/EEC. Potencjalne wpływy negatywne nie są możliwe do wyróżnienia w ogólnym oddziaływaniu na środowisko aglomeracji miejskiej Wałbrzycha. Oddziaływanie na wody powierzchniowe i podziemne Na etapie realizacji inwestycji istnieje niewielkie zagrożenie zanieczyszczenia powierzchni terenu, wód powierzchniowych i podziemnych paliwami i smarami wskutek drobnych awarii lub złego stanu technicznego maszyn i pojazdów dostarczających materiały i sprzęt (wyposażenie) oraz wykonujących prace budowlane. Do zanieczyszczenia nie powinno natomiast dojść na etapie eksploatacji obiektu Panoramy Racławickiej pod warunkiem przestrzegania przepisów z zakresu bhp, p.poż i ochrony środowiska. Na etapie realizacji przedsięwzięcia i jego późniejszego użytkowania będą powstawały głównie ścieki bytowo-gospodarcze. Ścieki wytwarzane w obiekcie będą odprowadzane do istniejących sieci kanalizacyjnych. Postępowanie takie wpłynie za ograniczenie możliwości zanieczyszczenia ściekami wód powierzchniowych i podziemnych. Ilość wody zużywanej na terenie obiektów Panoramy Racławickiej nie będzie miała także wpływu na zmniejszenie zasobów wód w rejonie planowanego przedsięwzięcia. Inwestycja zlokalizowana jest na obszarze następujących Jednolitych Części Wód (JCW): - JCWP Odra w granicach Wrocławia (RW ), - JCWPd nr 109 (PLGW ). Obszar Panoramy Racławickiej nie jest zlokalizowany na terenie obszarów chronionych wymienionych w art. 113 ust. 4 ustawy Prawo wodne. Charakterystyka JCW jest następująca: JCWP Odra w granicach Wrocławia (RW ) - silnie zmieniona część wód, stan/potencjał ekologiczny: dobry i powyżej dobrego, stan JCWP: dobry, zagrożona nieosiągnięciem celów środowiskowych - odstępstwo 4(7)-1, tj. z uwagi na planowane działania w zakresie realizacji inwestycji powodujących zmiany w charakterystykach fizycznych JCW, służące wyższym celom społecznym, tj. ochrona przeciwpowodziowa, niemożliwe jest osiągnięcie przez JCW założonych celów środowiskowych), typ 21 - wielka rzeka nizinna. Termin osiągnięcia celów środowiskowych: 2027 r. JCWPd nr 109 (PLGW ): - ocena stanu ilościowego: dobry, - ocena stanu chemicznego: dobry, - stan ogólny: dobry. Ta część wód jest niezagrożona nieosiągnięciem dobrego stanu ilościowego i niezagrożona nieosiągnięciem dobrego stanu chemicznego. Cele środowiskowe są następujące: Dla Odra w granicach Wrocławia celami środowiskowymi są: 256

257 - cel dla stanu/potencjału ekologicznego: dobry potencjał ekologiczny; możliwość migracji organizmów na odcinku cieku istotnego - Odra w obrębie JCWP; - cel dla stanu chemicznego: dobry stan chemiczny. Dla JCWPd nr 109 celami środowiskowymi są : - stan chemiczny: utrzymanie dobrego stanu chemicznego, - stan ilościowy: utrzymanie dobrego stanu ilościowego. Z uwagi na zakres planowanych prac przedsięwzięcie nie powinno stanowić zagrożenia dla poszczególnych elementów stanu jednolitych części wód (hydromorfologicznych, fizykochemicznych, biologicznych i stanu chemicznego jednolitych części wód powierzchniowych oraz stanu ilościowego i chemicznego jednolitych części wód podziemnych). Uszczegółowienie oddziaływania planowanej inwestycji na elementy jakości JCWP (etapy realizacji i eksploatacji) przedstawia poniższa tabela. Biologiczne Hydromorfologiczne Fizykochemiczne Reżim hydrologiczny Warunki morfologiczne Wpływ realizacji inwestycji Wpływ eksploatacji inwestycji Skład i liczebność fitoplanktonu brak brak Skład i liczebność innej flory wodnej (makrolity i fitobentos) brak brak Skład i liczebność makrobezkręgowców brak brak bentosowych Skład, liczebność i struktura wiekowa ichtiofauny brak brak Wielkość i dynamika przepływu wód brak brak Związek z wodami podziemnymi brak brak Zmienność głębokości i szerokości brak brak Struktura i skład podłoża brak brak Struktura stref nadbrzeżnych brak brak Inne Ciągłość brak brak Warunki ogólne Substancje szczególnie szkodliwe dla środowiska wodnego Tabela 42. Oddziaływania projektu na elementy jakości JCWP [źródło: opracowani Konsultanta] Warunki termiczne brak brak Warunki tlenowe (warunki natlenienia) brak brak Zasolenie brak brak Zakwaszenie brak brak Substancje biogenne brak brak Wszystkie specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne odprowadzane do wód brak brak powierzchniowych Wszystkie specyficzne zanieczyszczenia niesyntetyczne odprowadzane do wód brak brak powierzchniowych Oddziaływanie na powietrze atmosferyczne 257

258 Na etapie budowy istnieje niewielkie zagrożenie zanieczyszczenia powietrza atmosferycznego. Do emisji zanieczyszczeń może dojść podczas transportu i rozładunku zakupionych materiałów i sprzętu oraz podczas wykonywania przez maszyny prac remontowo-budowlanych. Przedmiotem emisji są gazy i pyły ze spalania paliw w pojazdach silnikowych oraz pyły powstające podczas prac budowlano-remontowych. W trakcie eksploatacji przedsięwzięcia nie wystąpi emisja bezpośrednia zanieczyszczeń do powietrza. Planowane do wykonania instalacje będą korzystały z ciepła z miejskiej sieci ciepłowniczej. W rejonie inwestycji wystąpią także niewielkie emisje związane ze zwiększonym ruchem pojazdów. Emisje komunikacyjne jako mające charakter niezorganizowany są trudne do ograniczenia i zminimalizowania ich negatywnego oddziaływania. Powyższa emisja nie będzie powodowała przekroczeń obowiązujących normatywów. Oddziaływanie na klimat, krajobraz i dobra materialne Planowana inwestycja z uwagi na jej charakterystykę nie będzie wywierać bezpośredniego wpływu na klimat. Zdolność do adaptacji do zmian klimatu i reagowania na ryzyko powodziowe Przedsięwzięcie bezpośrednio nie będzie powodowało emisji gazów cieplarnianych. Pośrednio emisja dwutlenku węgla będzie następowała z uwagi na zużycie energii elektrycznej niezbędnej do zasilania urządzeń elektrycznych. Dzięki zastosowaniu urządzeń i instalacji energooszczędnych (np. oświetlenie typu LED, komputerowe systemy sterowania urządzeniami np. oświetleniem), zużycie to będzie minimalizowane. Według map (Hydroportal) obiekt Panoramy Racławickiej nie znajdują się na obszarach gdzie prawdopodobieństwo wystąpienia powodzi jest wysokie (raz na 10 lat), średnie (raz na 100 lat) lub niskie (raz na 500 lat). Planowane działania uwzględniają działania adaptacyjne lub zabezpieczenia związane ze zmianami klimatu w tym związane z klęskami żywiołowymi (pożar, upały i mrozy, nawalne deszcze i burze, silne wiatry, intensywne opady śniegu). Wykonane będą bowiem następujące prace: wymiana elementów dachu rotundy i docieplenie, izolacja i zabezpieczenia przeciwwilgociowe, wymiana stolarki (świetliki), remont ścian zewnętrznych itp. Nie przewiduje się wycinek drzew i krzewów. Podsumowując powyższe można zatem stwierdzić, że ryzyka klimatyczne wiążące się z realizacją przedsięwzięcia zostały zredukowane do akceptowalnego poziomu. Oddziaływanie na zabytki i krajobraz kulturowy Planowane przedsięwzięcie będzie realizowane w obiektach zabytkowych jednak z uwagi na swój zakres oraz przy wykonywaniu prac zgodnie z zaleceniami konserwatorskimi wpłynie pozytywnie na te cenne budynki. Likwidacja przedsięwzięcia Ewentualne likwidacja inwestycji wiąże się z analogicznymi obciążeniami jak etap realizacji. Wystąpienie poważnych awarii Zagrożenia awaryjne związane z planowaną inwestycją mogą wystąpić na skutek: powstania pożaru, 258

259 niewłaściwą eksploatacją obiektów (niestosowanie się do przepisów bhp, itp.). Podczas pożaru najbardziej narażone na niebezpieczeństwo będą osoby pracujące w Panoramy Racławickiej i z niej korzystające (odwiedzający). W ekstremalnych przypadkach uszkodzeniu mogą ulec okoliczne budynki i budowle. Innymi komponentami środowiska narażonymi na zanieczyszczenia mogą być w ww. sytuacjach awaryjnych wody podziemne i powierzchniowe, grunty i powietrze atmosferyczne. Z uwagi na zastosowanie systemów przeciwpożarowych i monitoringowych w obiekcie Panoramy Racławickiej możliwość wystąpienia awarii jest znacząco zminimalizowana Wnioski z analizy oddziaływania na środowisko Analizę potencjalnego oddziaływania przedsięwzięcia na środowisko przeprowadzono na podstawie wytycznych zawartych w art. 62 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tj, - Dz. U. z 2016 r. poz. 353), Rozporządzenia Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (tj. Dz. U. z 2016 r. poz. 71) oraz na podstawie Dyrektywy Rady 85/337/EWG z dnia 27 czerwca w sprawie oceny skutków niektórych publicznych i prywatnych przedsięwzięć na środowisko oraz Dyrektywy 97/11/WE i Dyrektywy 2003/35/WE zmieniającymi dyrektywę 85/337/EWG. Wyniki analizy przedstawiono poniżej w formie tabelarycznej. Szczegółowe uwarunkowania, związane z kwalifikowaniem wpływu przedsięwzięcia na środowisko Skala przedsięwzięcia i wielkość zajmowanego terenu oraz ich wzajemne proporcje Powiązania z innymi przedsięwzięciami, w szczególności nakładanie się oddziaływań Wykorzystywanie zasobów naturalnych Emisje i występowanie innych uciążliwości: - emisja ścieków - emisja odpadów - zanieczyszczenie gleby - emisja hałasu - emisja substancji do powietrza - emisja pola elektromagnetycznego Ryzyko wystąpienia poważnych awarii, przy uwzględnieniu używanych substancji i stosowanych technologii Wpływ na obszary wodno-błotne oraz inne obszary o płytkim zaleganiu wód podziemnych Wpływ na obszary wybrzeży Wpływ na obszary górskie i leśne Wpływ na obszary objęte ochroną, w tym strefy ochronne ujęć wód i obszary ochronne zbiorników wód śródlądowych Wpływ na obszary wymagające specjalnej ochrony ze względu na występowanie gatunków roślin i zwierząt oraz ich siedlisk oraz siedlisk przyrodniczych objętych ochroną, w tym obszary Istotność parametru w odniesieniu do wpływu na środowisko małe / Znaczne średnie brak marginalne X X X X X X X X X X X X X X X 259

260 sieci NATURA 2000 wyznaczone w trybie ustawy z dnia 16 kwietnia 2004 r. o ochronie przyrody (Dz.U. z 2004 r. Nr 92, poz. 880 ze zm.) Wpływ na obszary, na których standardy jakości środowiska zostały przekroczone Wpływ na obszary o krajobrazie mającym znaczenie historyczne, kulturowe oraz archeologiczne Występująca gęstość zaludnienia w rejonie X inwestycji Wpływ na obszary przylegające do jezior Wpływ na obszary ochrony uzdrowiskowej Zgodność przedsięwzięcia z zapisami MPZP Z uwagi na charakter projektu nie dotyczy Tabela 43. Wpływ przedsięwzięcia na poszczególne komponenty środowiska [źródło: opracowanie własne Konsultanta] Przedmiotowe zamierzenie inwestycyjne: X X X X nie jest kwalifikowane do grupy przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, nie jest kwalifikowane do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, nie będzie realizowane na terenie zakładu lub obiektu kwalifikowanego, zgodnie z ww. rozporządzeniem, do takiej grupy, w związku z powyższym nie wystąpią okoliczności o których mowa w 2 ust.2 i 3 ust. 2 Rozporządzenia OOŚ a które to okoliczności, mogłyby spowodować jego zaliczenie do grupy przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, nie będzie realizowane na terenie obszaru Natura 2000, na terenie na którym planowane jest zamierzenie inwestycyjne nie występują obszary z siedliskami przyrodniczymi oraz gatunkami roślin i zwierząt, dla których ochrony zostałby utworzony obszar Natura Z uwagi na powyższe nie występowano do właściwego organu o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. W bezpośrednim sąsiedztwie, a zarazem w zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia nie występują także: obszary wodno-błotne oraz inne obszary o płytkim zaleganiu wód podziemnych; obszary wybrzeży, obszary objęte ochroną, w tym strefy ochronne ujęć wód i obszary ochronne zbiorników wód śródlądowych, obszary przylegające do jezior, uzdrowiska i obszary ochrony uzdrowiskowej. W fazie realizacji planowane przedsięwzięcie będzie oddziaływało na środowisko w zakresie: emisji hałasu i drgań (krótkotrwałe i odwracalne), emisji gazów i pyłów do powietrza (krótkotrwałe i odwracalne), powstawanie odpadów (krótkotrwałe i odwracalne). 260

261 Należy jednak zauważyć, iż oddziaływania te będą występowały lokalnie w rejonie Panoramy Racławickiej i w związku z tym nie będą miały znaczącego wpływu na otaczające środowisko. W fazie eksploatacji wytwarzane będą odpady oraz zużywana energia elektryczna. Nie przewiduje się innych znaczących oddziaływań. Projekt jest zgodny z przepisami krajowymi i wspólnotowymi w następującym zakresie: Dyrektywa 2011/92/UE Planowana inwestycja nie jest wymieniona w załączniku I lub II do tej Dyrektywy oraz w Rozporządzeniu Rady Ministrów z r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko. Nie podlegała więc konieczności przeprowadzenie procedury oceny jej oddziaływania na środowisko. Dyrektywa siedliskowa 92/43/EWG, dyrektywa ptasia 2009/147/WE, ustawa o ochronie przyrody i inne Projekt nie będzie miał negatywnego wpływu na różnorodność biologiczną w rejonie Panoramy Racławickiej w tym na obszary Natura Najbliższe obszary tej sieci znajdują się w odległości ok. 3,5 km (Grądy w Dolinie Odry PLH020017). Panorama Racławicka znajduje się w odległości ok. 1,8 km od Szczytnickiego Zespołu Przyrodniczo - Krajobrazowego, który jest najbliżej położonym obszarem chronionym. W bliższej odległości (ok. 130 m) znajdują się natomiast najbliższe pomniki przyrody (drzewa w Parku Słowackiego). Prawo ochrony środowiska Zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju przy planowaniu inwestycji brano pod uwagę aspekty związane z ochroną środowiska dokonując wyboru wariantów inwestycji (sposób realizacji i zakres), które z optymalny sposób pozwolą zmniejszyć zużycie energii elektrycznej, paliw i surowców podczas wykonywania planowanych działań (etap realizacji). Zmodernizowany system grzewczo-wentylacyjny będzie lepiej reagował na warunki atmosferyczne panujące na zewnętrz i będzie w stanie dostosować się do sposobu użytkowania obiektu. Wyeliminuje to niekorzystne zjawiska niedogrzewania i przegrzewania obiektów i pomieszczeń. Planowane do zamontowania urządzenia i instalacje będą nowoczesne i spełniające aktualne wymagania (posiadające stosowne atesty-jeżeli są wymagane). Ich prawidłowa eksploatacja nie będzie natomiast powodować zagrożenia za zdrowia i życia pracowników i odwiedzających oraz otaczającego środowiska. Zgodnie z zasadą zanieczyszczający płaci, zarządzający Panoramy Racławickiej są zobowiązani między innymi do ponoszenia opłat z tytułu gospodarczego korzystania ze środowiska. Opłaty za korzystanie ze środowiska ujęte są pośrednio w opłatach za wodę pitną, odprowadzanie ścieków oraz odbiór odpadów. Opłaty te częściowo będą przenoszone na bezpośrednich odbiorców oferty Panoramy Racławickiej, poprzez wliczenie ich w cenę biletu wstępu. Tak więc pobierane opłaty od użytkowników będą miały również pośrednie przełożenie na powodowane przez nich zanieczyszczenie gdyż wyższe koszty związane z wykorzystaniem środowiska (większa ilość odwiedzających), będą przekładały się na uzyskiwanie wyższych przychodów ze sprzedaży biletów, a tym samym będą proporcjonalnie pokrywały wyższe koszty zanieczyszczenia z tym związane. Prawo wodne, dyrektywa powodziowa 2007/60/WE 261

262 Na etapie realizacji przedsięwzięcia i jego późniejszego użytkowania będą powstawały głównie ścieki bytowo-gospodarcze. Ścieki wytwarzane w obiekcie będą odprowadzane do istniejących miejskich sieci kanalizacyjnych. Postępowanie takie wpłynie za ograniczenie możliwości zanieczyszczenia ściekami wód powierzchniowych i podziemnych, co jest zgodne z celami Ramowej Dyrektywy Wodnej i Planem gospodarowania wodami na obszarze dorzecza Odry. Ilość wody zużywanej w obiekcie Panoramy Racławickiej nie będzie miała także wpływu na zmniejszenie zasobów wód w rejonie planowanego przedsięwzięcia. Ustawa o odpadach Przedsięwzięcie nie obejmuje działań w sektorze gospodarowania odpadami. Odpady powstające podczas prowadzenia prac (etap budowy) będą przekazywane uprawnionym firmom zewnętrznym, które będą prowadzić ich dalsze przetwarzanie. W wyniku realizacji przedsięwzięcia zakłada się w przyszłości (etap eksploatacji) zmniejszenie ilości wytwarzanych odpadów w postaci zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego (wydłużenie czasu pracy urządzeń - np. źródła oświetlenia typu LED). Zgodność z zasadami zrównoważonego rozwoju Zgodnie z zasadami zrównoważonego rozwoju przy prowadzeniu działalności powinno się uwzględniać aspekty związane z ochroną środowiska w tym właściwe zarządzanie zasobami naturalnymi i zapobieganie zmianom klimatu. Ponadto istotny jest wpływ realizowanej inwestycji na zachowanie zasobów i walorów środowiska w stanie zapewniającym trwałe i nie doznające uszczerbku możliwości korzystania z nich zarówno przez obecne, jak i przyszłe pokolenia. Podejmowane działania dążą także do zachowania trwałości procesów przyrodniczych tzn. nie będą miały negatywnego wpływu na różnorodność biologiczną w rejonie obiektu. W odniesieniu do analizowanego projektu spełnienie tych wymagań dotyczy wykonania między innymi prac termomodernizacyjnych obiektu oraz zastosowania urządzeń i instalacji energooszczędnych (np. oprawy typu LED, laserowe rzutniki) wraz z komputerowymi układami sterowania. Wnioskodawca już na etapie planowania realizacji projektu przeciwdziała negatywnym skutkom dla środowiska dokonując wyboru wariantów inwestycji (sposób realizacji i zakres), które z optymalny sposób pozwolą zmniejszyć zużycie energii elektrycznej, paliw i surowców podczas wykonywania planowanych działań (etap realizacji). Budynek Panoramy Racławickiej znajduje się poza obszarami narażonymi na klęski żywiołowe, tj. powódź. Przedsięwzięcie ze względu na swój zakres nie będzie bezpośrednio powodowało emisji dwutlenku węgla na etapie eksploatacji. Z uwagi na minimalizowanie zapotrzebowania na energię cieplną i elektryczną przez restaurowany obiekt i związane z tym zmniejszenie emisji dwutlenku węgla do atmosfery wpływ projektu na ochronę środowiska i politykę zrównoważonego rozwoju należy ocenić jako pozytywny Efektywność energetyczna W zakres działań związanych z restauracją obiektowych zabytków Panoramy Racławickiej wchodzą także między innymi następujące prace termomodernizacyjne: Weryfikacja i remont dachu Dużej Rotundy. Wymiana konstrukcji świetlików dachowych. 262

263 Nowe poliwęglanowe pasma świetlne z klapami oddymiającymi. systemowa, przeźroczysta, termoizolowana klapa dymowa, dostarczana w komplecie z centralką dymową, czujką dymu, przyciskami otwierania awaryjnego, wyposażona w UPS, przycisk przewietrzania i automatykę pogodową; kable ppoż. Renowacja kanałów wentylacyjnych nawiewnych i wywiewnych. Izolacja przeciwwilgociowa przyziemia Rotundy (dotychczas wykonano tylko częściowo mniej niż 10% zakresu). Prace naprawcze płyt wypełniających ściany zewnętrzne. Wymiana stolarki okiennej. Remont węzła sanitarnego dla publiczności wraz z modernizacją istniejącej klimatyzacji oraz instalacji wody zimnej, ciepłej i kanalizacji sanitarnej. Remont instalacji wentylacji. Wymiana CO wraz z grzejnikami. Remont instalacji chłodniczej. Remont instalacji wentylacji. Działania powyższe wpłyną na poprawę efektywności energetycznej obiektów zespołu. Zmodernizowany system grzewczo-wentylacyjny będzie lepiej reagował na warunki atmosferyczne panujące na zewnętrz i będzie w stanie dostosować się do sposobu użytkowania obiektów. Wyeliminuje to niekorzystne zjawiska niedogrzewania i przegrzewania obiektów i pomieszczeń. W projekcie planuje się również zastosowanie energooszczędnych systemów prezentacji treści (multimediów). Mała Rotunda Klasyczne gabloty mają być zastąpione przez ekran sferyczny, który pozwala na wyświetlanie prezentacji 360. W ten sposób powstanie nowoczesne, multimedialne studio. Rozwiązanie to umożliwia zmianę ekspozycji bez konieczności zmiany aranżacji i ponoszenia dużych kosztów. Jednocześnie wyświetlane na ekranach treści mogą być modyfikowane. W trybie zwyczajnym na ekranie sferycznym stale będzie wyświetlany film o zadanej tematyce, a na makiecie mapping z przebiegiem bitwy. Taka ekspozycja będzie dostępna dla indywidualnych zwiedzających. Szkoły i zorganizowane grupy będą miały możliwość korzystania z rozszerzonych funkcji. W tym trybie ekspozycja będzie interaktywna. Nauczyciel lub przewodnik wybierze interesującą jego grupę prezentację i będzie decydował o aktywnych funkcjach zarówno ekranu, jak i makiety. Wykorzystanie takiego rozwiązania redukuje koszty dodatkowych materiałów edukacyjnych. Nauczyciele, opiekunowie wycieczek oraz samo Muzeum nie muszą przygotowywać broszurek informacyjnych, czy przewodników. Wszystko czego odbiorca potrzebuje do poznania i zrozumienia historii znajduje się wewnątrz sali. Planowane jest wykorzystanie technologii mappingu, aby ożywić makietę bitwy. Dzięki wykorzystaniu refleksyjnej powłoki 3d, na której wszystkie obiekty będą wyświetlane w postaci mappingu można będzie przybliżyć zwiedzającym ukształtowanie terenu, przebieg samej bitwy taktykę, uzbrojenie oraz barwy wojsk biorących udział w bitwie. 263

264 Do mappingu na makiecie planuje się zastosować innowacyjny w muzealnictwie projektor laserowy 4K. Zapewnia on doskonałe, high-endowe źródło światła w postaci niebieskiej diody laserowej w połączeniu z wysokiej jakości technologią koła luminoforu i brakiem konieczności wymiany filtra zapewnia bezproblemową pracę przez nawet 20 tysięcy godzin. Te funkcje wraz z niskim całkowitym zużyciem energii stanowią gwarancję wyjątkowej niezawodności oraz atrakcyjnego całkowitego kosztu ponoszonego przez użytkownika. Jest to rozwiązanie optymalnie dobrane do potrzeb Panoramy ponieważ zapewnia długie czasu użytkowania między przeglądami i długowieczność podzespołów. Wydajność przetwarzania sygnału w rozdzielczości 4K zapewnia doskonałą, kinową jakość obrazu szczególnie na dużych ekranach. 264

265 12 Podsumowanie Niniejszy rozdział zawiera podsumowanie głównych wniosków wynikających z etapu Studium Wykonalności projektu Modernizacja Zespołu Budynków Panoramy Racławickiej etap III. Część ta obejmuje konkluzje ze Studium Wykonalności projektu. Celem niniejszego Studium Wykonalności jest stwierdzenie wykonalności. Cel ten został zrealizowany poprzez przeprowadzenie weryfikacji wykonalności z zakresie analiz zgodności celów projektu z zapisami dokumentów strategicznych, analiz otoczenia, analiz prawnych i organizacyjnych, technicznych i technologicznych, finansowych, ekonomicznych, wrażliwości i ryzyka. Po przeprowadzeniu powyższych analiz należy stwierdzić, że projekt jest wykonalny z każdej z badanych dziedzin, spełnia kryteria efektywności oraz wymagania niezbędne do otrzymania dofinansowania ze środków Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego z ramach VIII osi priorytetowej Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko. 1. Wnioskodawca Wnioskodawcą, a następnie po uzyskaniu dofinansowania Beneficjentem projektu (zgodnie z definicją zawartą w ustawie o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej ) jest Muzeum Narodowe we Wrocławiu. W projekcie nie występują partnerzy w myśl art. 33. ustawy o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej Muzeum Narodowe we Wrocławiu jest instytucją kultury prowadzoną jako wspólna instytucja kultury ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego i Województwa Dolnośląskiego. Zgodnie z zapisami umowy o współprowadzeniu w celu realizacji zadań, dla jakich zostało utworzone Muzeum strony, prowadzą wspólną instytucję kultury dwóch następujących Organizatorów: Ministra i Województwa. Muzeum posiada osobowość prawną i jest wpisane do rejestru instytucji kultury prowadzonego przez Ministra pod numerem RIK 65/2006. Muzeum jest wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów prowadzonego przez Ministra pod numerem PRM/113/2012. Rodzaj działalności prowadzonej przez Muzeum zawiera się w Polskiej Klasyfikacji Działalności jako Z Działalność muzeów. 2. Tytuł projektu Tytuł projektu: Modernizacja Zespołu Budynków Panoramy Racławickiej etap III Tytuł projektu nawiązuje do jego zakresu. Dzięki modernizacji obiektu Panoramy Racławickiej etap III możliwe stanie się osiągnięcie zakładanych celów projektu optymalizację możliwości funkcjonalnych i prezentacji programu kulturowego i edukacyjnego placówki muzealnej. Poprzez przebudowę, remont i wyposażenie obiektu Panoramy Racławickiej możliwe stanie się poprawienie obsługi odwiedzających oraz warunków funkcjonowania instytucji w zabytkowym obiekcie. Pozwoli to również na zwiększenie bezpieczeństwa obiektu zabytkowego i zabezpieczenie przed degradacją substancji zabytkowej, ale przede wszystkim zwiększenie bezpieczeństwa obrazu Panoramy Racławickiej. Projekt pozwoli także na znaczące unowocześnienie systemów ekspozycyjnych i informacyjnych. Dzięki temu możliwe stanie się przyciągnięcie nowych grup odbiorców, w tym niepełnosprawnych. Istotne będzie również zachęcenie osób, które już odwiedziły Panoramę do jej 265

266 ponownego zwiedzania. Stanie się to możliwe poprzez zapewnienie nowych atrakcyjnych prezentacji w Małej Rotundzie, ale również wprowadzenie nowych różnorodnych ścieżek prezentacji obrazu. 3. Opis projektu Typ projektu Panorama Racławicka ze względu na unikalną wartość zabytkową i historyczną została wpisany jako dobro kultury narodowej do rejestru zabytków nieruchomych. Decyzją z dnia r. Wojewódzkiego Konserwatora Zabytków, został wpisany do rejestru pod nr 464/Wm i aktualnie figuruje w księdze rejestru zabytków nieruchomych województwa dolnośląskiego pod numerem rejestru A/2281/464/Wm. Koszty planowane do poniesienia w ramach projektu, uwzgledniające prace dotyczące infrastruktury zabytkowej wynoszą 60,32% kosztów całkowitych. W związku z powyższym projekt należy zaklasyfikować, jako Główny Typ Projektu: Infrastruktura Zabytkowa. Zweryfikowano również zachowanie przez projekt dopuszczalnego limitu maksymalnej wartości projektu. Przyjmując kurs EUR/PLN (przy zastosowaniu średniego kursu EUR/PLN publikowanego przez NBP z sześciu ostatnich miesięcy poprzedzających miesiąc ogłoszenia konkursu) na poziomie 4,3558 EUR/PLN wartość projektu wynosi 2,33 mln EUR. Biorąc pod uwagę dotychczas przeprowadzone prace modernizacyjne budynków zespołu Panoramy Racławickiej (etapy I. i II. zrealizowane i zakończone) od roku 2014, łączna wartość nakładów wynosi 3,89 mln EUR. Projekt spełnia warunki limitu maksymalnej wartości całkowitej (do 5 mln euro). Uprawnieni Beneficjenci Wnioskodawcą, a po uzyskaniu dofinansowania Beneficjentem projektu (zgodnie z definicją zawartą w ustawie o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej ) jest Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Panorama Racławicka, ulokowana w Rotundzie przy ul. Purkyniego 11 we Wrocławiu jest oddziałem Muzeum. Muzeum Narodowego we Wrocławiu jest instytucją kultury prowadzoną, jako wspólna instytucja kultury ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego i Województwa Dolnośląskiego. Nadzór nad Muzeum sprawuje Minister. Muzeum posiada osobowość prawną i jest wpisana do rejestru instytucji kultury prowadzonego przez Ministra pod numerem RIK 65/2006. Muzeum jest wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów prowadzonego przez Ministra pod numerem PRM/113/2012. Muzeum Narodowe we Wrocławiu spełnia warunek typu Wnioskodawcy, gdyż znajduje się wśród typu beneficjentów: 1. Instytucje kultury (państwowe oraz współprowadzone przez ministra właściwego ds. kultury i ochrony dziedzictwa narodowego). Zgodnie z zapisami Programu może realizować każdy z wymienionych w Szczegółowym Opisie Osi Priorytetowych POIiŚ typów oraz obszarów tematycznych projektów. Geneza projektu Idea realizacji projektu tkwi, w dążeniach Muzeum Narodowego we Wrocławiu, do przywrócenia oddziałowi Panorama Racławicka, wyglądu właściwego dla obiektu rangi zabytku, a ponadto wynika z dążenia do utrzymania odpowiednich warunków ekspozycji płótna Bitwy pod Racławicami. Bitwa pod Racławicami jest polskim dziełem, powstałym na zlecenie Rady Miasta Lwowa z 1893 r. i z inicjatywy Jana Styki, lwowskiego malarza, który do współpracy zaprosił wybitnego batalistę Wojciecha Kossaka, dla upamiętnienia zwycięskiej bitwy armii kościuszkowskiej nad siłami rosyjskimi 4 kwietnia 1794 r. w bitwie pod Racławicami. 266

267 Efekt prac został pierwszy raz upubliczniony już w dziewięć miesięcy po rozpoczęciu prac (5 czerwca 1894 r.) we Lwowie na Powszechnej Wystawie Krajowej w budynku rotundy, według projektu Ludwika Baldwina-Ramułta, na terenie Parku Stryjskiego. Przy tworzeniu Bitwy pod Racławicami pracowali także: Ludwik Boller, Tadeusz Popiel, Zygmunt Rozwadowski, Teodor Axentowicz, Włodzimierz Tetmajer, Wincenty Wodzinowski i Michał Sozański, ale spod ręki Kossaka wyszło 70 % uwiecznionych scen, dlatego to jemu przypisuje się główne autorstwo. Wybitne dzieło o wymiarach 15x114 m., wykonane na belgijskim lnianym płótnie żaglowym, w czternastu kawałkach, które zszyto w jedną całość i rozpięto na stalowym rusztowaniu sprowadzonym z Wiednia, cieszyło się od początku ogromną popularnością. W pierwszych miesiącach Bitwę pod Racławicami obejrzało kilkaset tysięcy zainteresowanych. W roku 1912 dzieło cudem uniknęło zniszczenia, gdy upadłą spółka będąca jej właścicielem i w pierwszej kolejności podjęto decyzję o podzieleniu obrazu pomiędzy wszystkich akcjonariuszy. Władze Lwowa jednak odkupiły dzieło, zachowując je tym samym w nienaruszonej formie. Ponowna ekspozycja Bitwy pod Racławicami w oddziale Muzeum Narodowego we Wrocławiu - Panoramie Racławickiej, nastąpiło dopiero 14 czerwca 1985 i podobnie jak we Lwowie, stała się ona jedną z największych atrakcji Wrocławia. To dzięki zabiegowi łączenia obrazu olejnego z elementami dekoracyjnymi, umieszczonymi u jego podnóża, zatarta została granica pomiędzy widzem a dziełem, przez co publiczność odczuwała, jakby realnie był świadkiem i uczestnikiem wydarzeń rozgrywających się XVIII w. Efekt ten dodatkowo potęguje kształt hiperboloidy obrotowej, nadany Panoramie. Przez 30 lat Panoramę Racławicką odwiedziło prawie 9 mln osób, co świadczy o niebywałej popularności Bitwy pod Racławickimi i jej znaczenia dla rozwoju Wrocławia, jako ważnego centrum turystyczno-kulturowego. Konsekwentne utrzymanie formy i materiału obiektu, sprawia, że jest on jednym z najbardziej rozpoznawalnych budynków powojennego Wrocławia. Efektem realizacji projektu będzie zwiększenie dostępności infrastruktury kultury i cennego dziedzictwa kulturowego, (za sprawą prac w zakresie aranżacji stref wejścia i wyjścia oraz zakupu wyposażenia), wzrost kompetencji kulturowych społeczeństwa, za sprawą utworzenia nowej oferty kulturalnoedukacyjnej dostosowanej do wymagań współczesnego odbiorcy. Będzie miało to bezpośrednie przełożenie na wzrost konkurencyjności lokalnej gospodarki. Lokalizacja Projekt, będący przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności, będzie realizowany w ramach działalności Muzeum Narodowego we Wrocławiu, w obiekcie Panoramy Racławickiej, przy ul. Purkyniego 11, gmina Wrocław, powiat Wrocław, województwo dolnośląskie. Wrocław jest stolicą województwa dolnośląskiego. Według danych statystycznych w 2015 r. miasto zamieszkiwało mieszkańców, w tym mężczyzn i kobiet. Niewątpliwie ważną kwestią z perspektywy realizacji i wdrożenia projektu jest sieć komunikacyjna łącząca region z innymi częściami kraju. Na terenie województwa jest dobrze rozwinięta siec dróg krajowych, ekspresowych i autostrad. Ponadto, rozwinięta sieć komunikacyjna, zarówno wewnątrzmiejska jak i ponadlokalna, czyni miasto dostępnym dla odwiedzających z innych części Polski i Europy. Na terenie województwa dostępnych jest 27 linii kolejowych, a dzięki portowi lotniczemu Wrocław-Starachowice im. Mikołaja Kopernika, istnieje możliwość podróżowania do innych miast Europy oraz Polski. Również lokalna komunikacja jest we Wrocławiu bardzo sprawna, posiada kilkadziesiąt linii tramwajowych i autobusowych (w tym podmiejskich). Od 2013 roku do komunikacji wewnątrzmiejskiej zaliczana jest także kolej, dzięki której mieszkańcy mogą podróżować pomiędzy stacjami osobowymi pociągów. Gmach Muzeum Narodowego mieści się przy pl. 267

268 Powstańców Warszawy 5, w bliskim sąsiedztwie Ostrowa Tumskiego - najstarszej, zabytkowej części Wrocławia. Panorama Racławicka znajduje się w jego sąsiedztwie, pomiędzy obiektem Muzeum Narodowego a wrocławskim Rynkiem, będącym centrum wielu wydarzeń kulturalnych, sportowych i naukowych. Jest to ścisłe centrum miasta, dlatego jest bardzo dobrze skomunikowane z pozostałymi jego częściami. Zakres projektu Projekt, będący przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności stanowi kontynuację przedsięwzięcia Modernizacja Zespołu Budynków Panoramą Racławickiej. Do chwili obecnej zrealizowano I i II etap prac. Przedmiotowy projekt stanowi III etap. Projekt jest niezależny operacyjnie. Poniżej opisano poszczególne zakresy prowadzonych działań (wszystkie wydatki poza opracowaniem formularza wniosku o dofinansowanie, dokumentacji projektowej oraz VAT-u zostały włączone do wydatków kwalifikowanych): Przygotowanie dokumentacji w ramach wydatku zaplanowano przeprowadzenie badania rynku i analizy popytu wraz z opracowaniem raportu z badania oraz opracowanie Studium Wykonalności, wniosku o dofinansowanie wraz z niezbędnymi załącznikami, Zarządzanie projektem na etapie wdrożenia projektu zaplanowano wydatki związane z zarządzeniem projektem, czyli takie, które są lub będą poniesione przez beneficjenta na niezbędne działania towarzyszące realizacji projektu, Promocja projektu i źródła dofinansowania usługi obce niezbędne dla realizacji projektu, Nadzory budowlane usługi obce niezbędne dla realizacji projektu (nadzór autorski, nadzór inwestorski, nadzór konserwatorski), Zakup sprzętu i wyposażenia wraz z aranżacją strefy wejściowej oraz małej rotundy system oprowadzania i nagłośnienia do Dużej Rotundy oraz system do Małej Rotundy, Prace budowlane. Wnioskodawcą, a następnie po uzyskaniu dofinansowania Beneficjentem projektu (zgodnie z definicją zawartą w ustawie o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej ) jest Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Za prawidłowe przeprowadzenie wszystkich faz projektu odpowiada wskazany przez Dyrektora Muzeum Narodowego we Wrocławiu Kierownik Projektu, którym jest Zastępca Dyrektora ds. administracyjno-gospodarczych, a jednocześnie Pełnomocnik Dyrektora. Kierownik wykonuje swoje zadania z pomocą pracowników komórek organizacyjnych Muzeum. Muzeum Narodowe we Wrocławiu jest instytucją kultury prowadzoną, jako wspólna instytucja kultury ministra właściwego do spraw kultury i ochrony dziedzictwa narodowego i Województwa Dolnośląskiego. Zgodnie z zapisami umowy o współprowadzeniu w celu realizacji zadań, dla jakich zostało utworzone Muzeum strony, prowadzą wspólną instytucję kultury dwóch następujących Organizatorów: Ministra i Województwa. Muzeum posiada osobowość prawną i jest wpisana do wpisane do rejestru instytucji kultury prowadzonego przez Ministra pod numerem RIK 65/2006. Muzeum jest wpisane do Państwowego Rejestru Muzeów prowadzonego przez Ministra pod numerem PRM/113/2012. Zgodnie z art. 71 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013), zostanie zapewniona trwałość efektów realizacji projektu, w okresie 10 lat od podpisania umowy o dofinansowanie przez Beneficjenta. 268

269 Zgodnie ze Statutem Muzeum Narodowego we Wrocławiu, źródłem finansowania jego działalności są dotacje przekazywane przez Ministra i Województwo (dotacje podmiotowe na finansowanie działalności bieżącej w zakresie realizowanych zadań statutowych, w tym na utrzymanie i remonty obiektów; dotacje celowe na finansowanie lub dofinansowanie kosztów realizacji inwestycji; dotacje celowe na realizację wskazanych zadań i programów), przychody z prowadzonej działalności, w tym ze sprzedaży składników majątku ruchomego, przychody z najmu i dzierżawy składników majątkowych, dotacje z budżetu jednostek samorządu terytorialnego, środki otrzymane od osób fizycznych i prawnych oraz z innych źródeł). Ponadto Muzeum może prowadzić dodatkową działalność gospodarczą, z której środki przeznaczane są na działalność statutową. Wszystkie powyższe źródła finansowania prowadzenia bieżącej działalności statutowej, dają pewność, że zapewniona zostanie trwałość efektów realizacji projektu. Kwestie praw do dysponowania nieruchomością na cele realizacji projektu zostały uregulowane. Wnioskodawca posiada prawo dysponowania nieruchomością na cele realizacji projektu. W związku z powyższym nie ma przeszkód prawnych we władaniu nieruchomościami niezbędnymi do realizacji projektu. Muzeum Narodowe we Wrocławiu jest właścicielem budynków i urządzeń znajdujących się na gruncie, będącym w jego użytkowaniu wieczystym. Komplementarność i synergia Projekt stanowi kontynuację przedsięwzięcia priorytetowego wskazanego w Kontrakcie Terytorialnym dla Województwa Dolnośląskiego pod nazwą Modernizacja Zespołu Budynków Panoramy Racławickiej. Projekt jest powiązany i stanowi domknięcie prac prowadzonych w obiekcie Panoramy Racławickiej w latach Projekt, będący przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności jest komplementarny z przedsięwzięciami realizowanymi przez Wnioskodawcę w latach Realizowane wcześniej projekty przyczyniły się do rozwinięcia infrastruktury Muzeum dostosowanej pod potrzeby prezentacji sztuki oraz umożliwiły rozszerzenie oferty kulturalnej dostosowanej do potrzeb odbiorców. Projekt będący przedmiotem niniejszego studium jest kolejnym, samodzielnym pod względem operacyjnym etapem szerszej koncepcji projektu rewaloryzacji i remontu budynku Panoramy Racławickiej, stanowiącej oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Prace związane z projektem są kluczowe do dopełnienia efektów realizowanych przedsięwzięć, a w rezultacie postaci osiągnąć cel w postaci uzyskania nowoczesnej, zmodernizowanej przestrzeni wystawienniczej, co pozwoli na realizację celów nadrzędnych w postaci upowszechniania i ochrony dziedzictwa kulturowego, a także zwiększania kompetencji kulturalnych społeczeństwa. Uzasadnienie potrzeby realizacji projektu Opracowując założenia projektu, Muzeum Narodowe we Wrocławiu wzięło pod uwagę potrzeby różnych grup odbiorców przyszłej oferty Panoramy Racławickiej oraz konieczność poprawy stanu technicznego i funkcjonalnego obiektu. Bez realizacji inwestycji, będącej przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności, zabytkowy obiekt uległby dalszej degradacji, zagrażającej bezpieczeństwu odwiedzających oraz prezentowanego w nim obrazu Kossaka i Styki. Obecnie oferta Muzeum Narodowego we Wrocławiu w oddziale Panorama Racławicka jest oparta o prezentację Bitwy pod Racławicami w efekcie czego pełni rolę muzeum jednego dzieła co zmusza instytucję do ciągłego poszukiwania nowych grup odbiorców, przy braku możliwości budowania lojalności odwiedzających. Poszerzenie oferty i jej uatrakcyjnienie, przyczyni się do rewizyt ze strony odbiorców oferty kulturalnej, co przełoży się na wzrost frekwencji. Rozwój technologiczny oraz zachodzące zmiany społeczne, wymuszają dostosowanie działalności Muzeum Narodowego, do oczekiwań współczesnego odbiorcy kultury Z tej przyczyny jednym z 269

270 najważniejszych założeń modernizacyjnych będzie poprawa stanu zabytkowej substancji Panoramy Racławickiej, nadającej obiektowi wizerunek adekwatny do rangi, jaką ten posiada oraz wprowadzenie multimediów, podnoszących atrakcyjność ekspozycji. Realizacja Projektu Muzeum Narodowego we Wrocławiu w oddziale Panorama Racławicka, pozwoli na stworzenie nowej oferty kulturowo-edukacyjnej, w tym wystawienniczej, a przy tym nowy program nie będzie związany wyłącznie z płótnem Kossaka i Styki, lecz także z historią insurekcji kościuszkowskiej i postacią Tadeusza Kościuszki. Sekcja problemów Problemy ogólne zakresu planowanej inwestycji: Niewystarczające wykorzystanie potencjału kulturowego i turystycznego regionu, wynikające z ograniczonego dostępu do cennych zasobów dziedzictwa kulturowego. Niski poziom rozwoju społeczno-gospodarczego regionu. Niższy niż oczekiwano poziom ruchu turystycznego we Wrocławiu. Niższy niż oczekiwano poziom uczestnictwa społeczeństwa w kulturze. Problemem głównym projektu, będącego przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności jest: Niższa niż oczekiwano różnorodność i oddziaływanie oferty kulturalnej i edukacyjnej Muzeum Narodowego we Wrocławiu, wynikające ze złego stanu zachowania Zespołu Budynków Panoramy Racławickiej. Planowany do realizacji projekt przyczyni się do rozwiązania następujących problemów szczegółowych: Problemy szczegółowe na poziomie rezultatów: Niższa niż oczekiwana liczba odwiedzających i korzystających z oferty Panoramy Racławickiej, Brak wystarczających zasobów kadrowych do realizacji obsługi nowej oferty kulturalnoedukacyjnej, Braki w infrastrukturze, uniemożliwiające równe uczestnictwo społeczeństwa, w tym osób niepełnosprawnych w kulturze. Problemy szczegółowe na poziomie produktu: Niższy niż oczekiwano poziom bezpieczeństwa obiektu zabytkowego i prezentowanego w nim dzieła, Zły stan zachowania części zabytkowej substancji zabytkowego obiektu Panoramy Racławickiej, Brak odpowiedniego sprzętu do prowadzenia atrakcyjnej oferty kulturalno-edukacyjnej, Braki w wyposażeniu, ograniczające udział osób z dysfunkcjami w ofercie kulturalnoedukacyjnej, Cele projektu Niski poziom wiedzy o zabytkowym obiekcie Panoramy Racławickiej, dziele w nim prezentowanym oraz historii z nim związanej. Celem ogólnym Projektu Muzeum Narodowego we Wrocławiu w oddziale Panorama Racławicka jest: 270

271 Zwiększenie potencjału kulturowego i turystycznego regionu poprzez szersze udostępnianie unikalnych zasobów dziedzictwa kulturowego; Wzrost rozwoju społeczno-gospodarczego regionu; Wzrost poziomu ruchu turystycznego we Wrocławiu; Zwiększenie udziału społeczeństwa w kulturze. Głównym celem Projektu jest Zwiększenie różnorodności i oddziaływania oferty kulturalnej i edukacyjnej Muzeum Narodowego we Wrocławiu poprzez modernizację Panoramy Racławickiej w taki sposób, aby efekty jego realizacji zaspakajały szeroko rozumiane potrzeby społeczeństwa, w tym potrzeby osób z dysfunkcjami i grup wykluczonych, w aspekcie kontaktu z cennym i wartościowym dziedzictwem kulturowym, którym jest zarówno sam zabytkowy obiekt, jak i prezentowane w nim płótno Kossaka i Styki. Realizacja celu głównego projektu, przyczyni się tym samym do rozwoju świadomości kulturalnej społeczeństwa. Szersza oferta kulturalno-edukacyjna, w tym wystawiennicza w oddziale Panoramy Racławickiej, pozwoli na upowszechnienie wiedzy, na temat płótna Bitwa pod Racławicami, historii insurekcji kościuszkowskiej oraz postaci samego Tadeusza Kościuszki., za sprawą możliwości organizacji nowego typu wystaw i form zwiedzania zespołu budynków Panoramy Racławickiej. Cele szczegółowe na poziomie rezultatów - możliwych do zweryfikowania po zakończeniu realizacji projektu: Wzrost liczby odwiedzających i korzystających z oferty Panoramy Racławickiej cel będzie weryfikowany z wykorzystaniem wskaźnika rezultatu: Wzrost oczekiwanej liczby odwiedzin w objętych wsparciem miejscach, należących do dziedzictwa kulturalnego i naturalnego oraz stanowiących atrakcje turystyczne Zwiększenie zatrudnienia w Muzeum Narodowym we Wrocławiu w ramach realizowanego projektu cel będzie weryfikowany z wykorzystaniem wskaźnika rezultatu: Wzrost zatrudnienia we wspieranych podmiotach (innych niż przedsiębiorstwa) Stworzenie równych warunków uczestnictwa w kulturze dla różnych grup społecznych, w tym osób z dysfunkcjami Wzrost liczby wydarzeń edukacyjno-kulturalnych (nowa oferta). Cele szczegółowe na poziomie produktu: Poprawa bezpieczeństwa obiektu zabytkowego oraz prezentowanego w nim dzieła, Wykreowanie nowej oferty Muzeum Narodowego we Wrocławiu poprzez unowocześnienie systemów ekspozycyjnych i informacyjnych w obiekcie Panoramy Racławickiej, Poprawa stanu zabytkowej substancji Panoramy Racławickiej, Zwiększenie uczestnictwa w ofercie Muzeum Narodowego we Wrocławiu osób z dysfunkcjami, poprzez zakup wyposażenia, ułatwiającego ich udział w kulturze cel będzie weryfikowany z wykorzystaniem wskaźnika produktu: Liczba obiektów dostosowanych do potrzeb osób z niepełnosprawnościami, Popularyzacja wiedzy o zabytkowym obiekcie, dziele w nim prezentowanym oraz historii z nim związanej. 271

272 Wskaźniki Wskaźniki produktu zostały określone na podstawie założeń Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Przedstawiają one mierzalne efekty realizacji projektu. Podstawowymi wskaźnikami pomiaru efektów realizacji projektu, zgodnymi z wymogami POIiŚ, będą wskaźnik produktu: Liczba obiektów zasobów kultury objętych wsparciem: 1 sztuka zakłada się, że wskaźnik ten zostanie osiągnięty w roku 2020 Liczba zakupionego trwałego wyposażenia: 260 sztuk zakłada się, że wskaźnik ten zostanie osiągnięty w roku 2020 Liczba zabezpieczonych obiektów przed kradzieżą i zniszczeniem: 1 sztuka zakłada się, że wskaźnik ten zostanie osiągnięty w roku Wskaźniki rezultatu: Wzrost oczekiwanej liczby odwiedzin w objętych wsparciem miejscach należących do dziedzictwa kulturalnego i naturalnego oraz stanowiących atrakcje turystyczne (CI 9): odwiedzin na rok wskaźnik planowany do osiągnięcia do 12 miesięcy od zakończenia realizacji projektu. Wartość wskaźnika określa odwiedziny będące następstwem wdrożenia projektu Liczba osób korzystających z obiektów objętych wsparciem: osób na rok Wzrost zatrudnienia we wspieranych podmiotach (innych niż przedsiębiorstwa): 3 EPC wskaźnik planowany do osiągnięcia do 12 miesięcy od zakończenia realizacji projektu tj. w 2021 roku. Miejsca pracy W ramach realizacji projektu będącego przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności oraz zdiagnozowanej konieczności powiększenia zaplecza kadrowego Muzeum Narodowego we Wrocławiu zaplanowano utworzenie 3 trwałych miejsc pracy (3 EPC), które zostaną utrzymane co najmniej 2 lata po zakończeniu realizacji projektu. Wnioskodawca przewidział środki na ich finansowanie. Przedstawiono zobowiązanie instytucji nadzorującej potwierdzające posiadanie środków na sfinansowanie nowych miejsc pracy utworzonych w wyniku realizacji projektu. 4. Opis istniejących uwarunkowań Zdolność organizacyjna W przypadku przedmiotowego projektu Wnioskodawcą i Beneficjentem projektu będzie instytucji kultury Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Instytucja ta będzie również operatorem infrastruktury zmodernizowanej w ramach przedsięwzięcia poprzez swój oddział Muzeum Panorama Racławicka. Oddział organizacyjnie stanowi część Muzeum. Nadzór nad Muzeum sprawuje Minister. Do podstawowego zakresu działalności Muzeum należy gromadzenie zabytków oraz materiałów ikonograficznych, fotograficznych i dokumentacyjnych, dotyczących sztuki Śląska, sztuki polskiej, zwłaszcza współczesnej, oraz dawnych Kresów Południowo-Wschodnich ze szczególnym uwzględnieniem środowiska lwowskiego, sztuki europejskiej, sztuki Bliskiego i Dalekiego Wschodu, rzemiosła artystycznego, kultury technicznej i etnografii. Działalność instytucji i zakres realizowanego projektu jest zgodny z zapisami ustawy o muzeach. Zgodnie z aktem prawnym muzeum jest jednostką organizacyjną nienastawioną na osiąganie zysku, 272

273 której celem jest gromadzenie i trwała ochrona dóbr naturalnego i kulturalnego dziedzictwa ludzkości o charakterze materialnym i niematerialnym, informowanie o wartościach i treściach gromadzonych zbiorów, upowszechnianie podstawowych wartości historii, nauki i kultury polskiej oraz światowej, kształtowanie wrażliwości poznawczej i estetycznej oraz umożliwianie korzystania ze zgromadzonych zbiorów. Muzeum Panorama Racławicka jako oddział Muzeum Narodowego w ramach projektu rozwija formy efektywnej ochrony dziedzictwa kulturowego i jego prezentacji. Działalność Muzeum jest zgodna z zapisami celami osi VIII. Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko wspierającego współprowadzone z Ministrem Kultury instytucje kultury w obszarze zakup trwałego wyposażenia do prowadzenia działalności kulturalnej. Działania Muzeum Panorama Racławicka nastawione są bowiem na odbiorcę i jego potrzeby. Filozofia działalności opiera się bowiem nie tylko na gromadzeniu, zabezpieczaniu, opracowywaniu naukowym dzieła sztuki i innych wytworów człowieka, ale i budowaniu nowych typów relacji z odbiorcą. Wspólnym mianownikiem wszystkich pojawiających się dziś idei, pomysłów i postaw jest widz/odwiedzjący. Trwałość instytucjonalna. Zgodnie ze Statutem Muzeum kieruje Dyrektor. Dyrektora powołuje i odwołuje Minister w uzgodnieniu z Województwem. Dyrektor zarządza Muzeum przy pomocy dwóch zastępców. Zastępcy są powoływani i odwoływani przez dyrektora po uzgodnieniu z Ministrem i Województwem. Zastępcy dyrektora kierują z ramienia Dyrektora Muzeum powierzonym im zakresem spraw i ponoszą bezpośrednią odpowiedzialność przed Dyrektorem. W czasie niemożności pełnienia obowiązków przez Dyrektora zastępuje go każdorazowo zastępca. Dyrektor odpowiada za prawidłową realizację działalności statutowej oraz właściwe gospodarowanie mieniem i środkami finansowymi Muzeum. Dlatego też w związku z realizacją projektu to Dyrektor podejmuje decyzje strategiczne i jest osobiście zaangażowany w fazę przygotowawczą i realizacyjną przedsięwzięcia. Osobisty udział w budowaniu projektu, jego realizacji zapewnia także, iż w projekt stanowi dla Muzeum działanie najwyższej rangi. Zadania związane z przygotowania projektu realizowane są w ramach struktur Wnioskodawcy oraz przez ekspertów zewnętrznych (projektanta w zakresie robót budowlanych, projektanta systemów ekspozycyjnych i wystaw muzealnych oraz Konsultanta odpowiedzialnego za analizy wykonalności projektu i opracowanie dokumentacji aplikacyjnej). Muzeum posiada w swoich strukturach komórki niezbędne do przygotowania i sprawnej realizacji przedsięwzięcia z pomocą zatrudnionych ekspertów zewnętrznych. W realizację zadań w ramach projektu zaangażowane są różne komórki organizacyjne instytucji. W projekcie pełnią one role tożsame z działaniami realizowanymi na rzecz instytucji. Koordynacja wszelkich działań wykonawców zewnętrznych oraz komórek Muzeum prowadzona jest przez Kierownika Projektu. Bezpośrednio z ramienia Muzeum Narodowego we Wrocławiu za prawidłową realizację projektu odpowiada Kierownik Projektu, którym jest Zastępca Dyrektora ds. administracyjno-gospodarczych, a jednocześnie Pełnomocnik Dyrektora. Ponadto zespół pracowników zaangażowanych w projekt stanowią w przeważającej części osoby, które uczestniczyły w realizacji i rozliczaniu dwóch wcześniejszych etapów projektu Modernizacja Zespołu Budynków Panoramy Racławickiej, jednocześnie realizowali projekt Rewaloryzacja i przebudowa budynku Pawilonu Czterech Kopuł na cele wystawiennicze Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Mają więc znaczące doświadczenie w realizacji procedur związanych z projektami dofinansowanymi ze środków EFRR (procedury przygotowania projektu, oceny, realizacji zamówień, kontroli, audytu). Pracownicy Muzeum będą realizowali zadania związane z projektem w ramach swoich obowiązków służbowych i będą finansowani z budżetu Muzeum (poza budżetem projektu). Pracownicy 273

274 merytoryczni Muzeum będą w ramach swoich obowiązków służbowych (zakresów obecnych obowiązków) wykonywali zadania związane z zarządzaniem elementami projektu będącymi w ich obecnych kompetencjach służbowych. Nie planowano wyodrębniania finansowania zadań związanych z działaniami ww. osób na rzecz projektu w stosunku do ich codziennych obowiązków ponieważ zakresy te są tożsame i się nakładają. Pracownicy Muzeum będą więc wykonywali obowiązki służbowe w czasie pracy na rzecz instytucji w zakresie dotychczas wykonywanych obowiązków, bez wydzielania dodatkowego czasu pracy i bez odrębnego wynagrodzenia. Ponieważ są to stałe obowiązki pracowników wydzielenie zadań związanych z realizacją konkretnych wybranych zakupów, robót czy usług jedynie na rzecz elementów projektu nie jest możliwe. Dla zapewnienia sprawnej realizacji kontraktów na roboty przewidziano wybór zewnętrznego Inżyniera Kontraktu. Będzie on pełnił funkcje nadzoru technicznego i technologicznego dla wszystkich kontraktów na roboty. Ponieważ projekt jest wielobranżowy konieczne jest, aby doradca w ramach zespołu specjalistów zapewnił nadzór nad robotami, dostawami i wdrożeniem systemów nagłośnieniowych, audiowizualnych. Wskazane zasoby kadrowe oraz rozdziałach doświadczenie Wnioskodawcy uzupełnione przez wskazanych powyżej specjalistów oraz ekspertów zewnętrznych (w zakresie przygotowania dokumentacji projektu, doradztwa technicznego oraz w obszarze rozliczania dofinansowania) potwierdzają jego zdolność do zrealizowania projektu będącego przedmiotem niniejszego Studium Wykonalności. Zdolność finansowa Prowadzenie Muzeum jako wspólnej instytucji kultury polega w wymiarze finansowym, na zapewnieniu przez Ministra i Województwo, z ich środków zgodnie z zasadami określonymi w przepisach o finansach publicznych oraz w innych przepisach, środków na pokrycie kosztów bieżącego funkcjonowania Muzeum, w tym kosztów administracyjnych, eksploatacyjnych, wynagrodzeń i pochodnych wynagrodzeń. Dzięki temu wzrasta wykonalność finansowa projektu, ponieważ instytucja posiadając dwa źródła finansowania działalności podstawowej sprawniej jest w stanie zapewnić środki na sfinansowanie działalności inwestycyjnej. Dodatkowo Umowa wskazuje, że Muzeum, jako wspólna instytucja kultury, może otrzymywać dodatkowe środki na wydatki majątkowe i inwestycyjne, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Wysokość dotacji dla Muzeum na każdy rok budżetowy jest każdorazowo uzgadniana przez Strony Umowy w oparciu o plan finansowy instytucji, w projekcie budżetu Ministra i Województwa na następny rok. Zapewnienie finansowania. Wnioskodawca niezbędne środki na zrealizowanie projektu posiada zabezpieczone poprzez: 1. Na poczet pokrycia wkładu własnego do kosztów kwalifikowanych gwarancja dofinansowania z budżetu państwa wystawiona przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (oświadczenie DF-IX-POIiS AG z dnia r.). 2. Na poczet pokrycia kosztów niekwalifikowanych środki własne Wnioskodawcy pochodzące ze środków Województwa Dolnośląskiego, które zostały zabezpieczone w budżecie Województwa i które to będą przekazywane Wnioskodawcy. Wartość całkowita projektu: ,00 PLN Koszty kwalifikowane w projekcie: ,30 PLN Koszty niekwalifikowane w projekcie: ,70 PLN 274

275 Montaż finansowy: Wnioskowana kwota z EFRR: ,11 PLN (85% kosztów kwalifikowanych oraz 67,94% całkowitej wartości zadania) Wkład własny: ,89 PLN (32,06% całkowitej wartości zadania), w tym: o na pokrycie kosztów kwalifikowanych ,19 PLN o na pokrycie kosztów niekwalifikowanych: ,70 PLN (Kwota ,00 PLN została już wydatkowana w roku Kwota pozostająca do wydatkowania stanowi wartość ,70 PLN, w tym podatek VAT ,70 PLN) Środki na działalność operacyjną po zakończeniu realizacji projektu będą corocznie uwzględniane w planie finansowym instytucji oraz jej Organizatora. W związku z powyżej przedstawioną informacją Muzeum Narodowe, jako Instytucja Kultury wpisana do rejestru instytucji kultury i finansowana z budżetu MKiDN i Województwa Dolnośląskiego - będzie w stanie utrzymać trwałość projektu. Organizatorzy Muzeum stanowią również podstawę zachowania jego stabilność finansowej zarówno w trakcie realizacji inwestycji, jak również po jej zakończeniu, w tym zapewniając utrzymanie efektów projektu. Dyrekcja Muzeum będzie sprawowała pieczę nad właściwym wykorzystaniem uzyskanych w wyniku zrealizowania projektu efektów, poprzez odpowiednie wewnętrzne jednostki organizacyjne w niej funkcjonujące. Tym, samym wskazane źródła współfinansowania projektu i instytucji uzasadniają finansową zdolność Wnioskodawcy do realizacji przedsięwzięcia w zaplanowanym zakresie. Doświadczenie beneficjenta Muzeum Narodowe we Wrocławiu dysponuje profesjonalną i bardzo dobrze wykwalifikowaną kadrą, której bogate doświadczenie nie tylko w zakresie przygotowywania projektów z własnych środków, ale również w pozyskiwaniu środków zewnętrznych. Wnioskodawca realizuje bądź zrealizował kilka projektów inwestycyjnych o rożnej wartości, w tym o wartości powyżej 10 mln zł o podobnym bądź zbliżonym charakterze (inwestycyjne projekty kulturalne) do projektu będącego przedmiotem Studium Wykonalności. Prawna wykonalność inwestycji Realizacja projektu wspiera w sposób znaczący realizację celów statutowych Muzeum w jednym z najważniejszych obszarów działalności sztuki polskiej oraz dawnych Kresów Południowo- Wschodnich ze szczególnym uwzględnieniem środowiska lwowskiego. Realizacja projektu znacząco wzbogaci prezentację jednego z najważniejszych w kolekcji Muzeum obrazu: Panorama Racławicka, namalowana przez Wojciecha Kossaka i Jana Stykę. Realizacja projektu poza funkcjami ekspozycyjnymi będzie wspierała edukacyjną funkcję Muzeum. Dodatkowo zaplanowano realizację zadania związanego z efektywnym włączeniem w życie kulturalne osób z dysfunkcjami. Jednostka posiada osobowość prawną oraz uprawnienia do podejmowania zobowiązań niezbędnych do realizacji tego przedsięwzięcia. Efekty projektu w bardzo znaczący sposób pozwolą na rozwinięcie działalności merytorycznej (ekspozycyjnej, edukacyjnej, wydarzeń związanych z upowszechnianiem sztuki polskiej oraz dawnych Kresów Południowo-Wschodnich ze szczególnym uwzględnieniem środowiska lwowskiego), a więc i realizacji celów działania instytucji. Na podstawie przeprowadzonej analizy prawnej można stwierdzić, iż realizacja projektu jest zgodna z właściwością działania Wnioskodawcy. Działalność instytucji jest zgodna z zapisami ustawy z dnia 21 listopada 1996 r. o muzeach (Dz. U. z 2012 r. poz. 987 z późn. zm.) oraz ustawy z dnia 25 października 1991 r. o organizowaniu 275

276 i prowadzeniu działalności kulturalnej (tekst jednolity Dz. U poz. 406 z dnia 26 marca 2012 r. z późn. zm.). Realizacja projektu i zarządzanie jego efektami zawiera się więc w obszarze stanowiącym właściwość Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Jednostka posiada osobowość prawną oraz uprawnienia do podejmowania zobowiązań niezbędnych do realizacji tego przedsięwzięcia. Efekty projektu w bardzo znaczący sposób pozwolą na rozwinięcie działalności merytorycznej (wystawienniczej, artystycznej, edukacyjnej), a więc i realizacji celów działania instytucji. Realizacja projektu jest zgodna z właściwością działania Wnioskodawcy. Prawo do nieruchomości. Wnioskodawca posiada prawo dysponowania nieruchomością na cele realizacji projektu. W związku z powyższym nie ma przeszkód prawnych we władaniu nieruchomościami niezbędnymi do realizacji projektu. Projekt posiada pełną dokumentację techniczno-technologiczną konieczną do rozpoczęcia realizacji. Mając na uwadze wskazane w niniejszym rozdziale informacje, można potwierdzić, iż projekt jest w pełni gotowy do realizacji. Opis techniczny Stan aktualny przedmiotu projektu. Opis stanu obecnego infrastruktury oparto na dokumentacji budowlanej projektu. Na jej podstawie określono techniczny stan obecny oraz w jaki sposób obiekt Panoramy Racławickiej został przygotowany do pełnienia funkcji wystawienniczych. Zweryfikowano zakres sprzętu i wyposażenia wystawienniczego i do oprowadzania grup posiadanego przez Wnioskodawcę w Panoramie. Zespół obiektów Panoramy Racławickiej znajduje się we Wrocławiu przy ul. Purkyniego 11. Cały zespół budynku składa się z: pawilonu wejściowego (obsługa ruchu turystycznego, część administracyjna), zaplecza logistycznego (pawilon techniczny), Rotundy Dużej (prezentacja obrazu), Rotundy Małej (wystawiennicza i edukacyjna). Powierzchnia przeznaczona na działalność kulturalną (Duża Rotunda, Mała Rotunda, Hall) m 2, czyli 47% powierzchni użytkowej obiektu. Stan zespołu budynków Panoramy Racławickiej jest ogólnie średni. W obiekcie można umownie wyodrębnić grupę uszkodzeń, związanych ze skutkami oddziaływania wilgoci i soli rozpuszczalnych a ponadto uszkodzenia spowodowane brakiem kompleksowego remontu w okresie eksploatacji. Grupa wad i uszkodzeń wiąże się ze skutkami braku zużycia technicznego budynku i ze skutkami zagrożenia murów przez wilgoć i sole rozpuszczalne. W uzasadnieniu decyzji o zwiększeniu zakresu ochrony konserwatorskiej wskazano, że zespół budynków został wzniesiony jako miejsce ekspozycji płótna autorstwa J. Styki i W. Kossaka. Teren ochrony poszerzono uwzględniając zakres stanowiący integralną część autorskiego projektu urbanistyczno-architektonicznego architekta Marka Dziekońskiego. Sprzęt i wyposażenie. Obiekt, aby móc się stać coraz bardziej funkcjonalnym i przyjaznym dla odwiedzających musiał zostać poddany jeszcze szeregu prac budowlanych, montażowych jak również zakupowych związanych między innymi z zakupem sprzętu i wyposażeniem do oprowadzania zwiedzających jak i wystawienniczym (multimedia, nagłośnienie, oświetlenie). 276

277 Organizacja zwiedzania Panoramy Racławickiej w trybie seansów stwarza specyficzne warunki z których wynikają konkretne wymagania jakie muszą spełniać urządzenia do bezprzewodowego, symultanicznego odsłuchu komentarza. Urządzenia w chwili obecnej są w bardzo złym stanie technicznym. Dostawca systemu nie funkcjonuje i naprawy muszą być prowadzone doraźnie przez pracowników Muzeum. System wymaga natychmiastowej wymiany. Obecnie wykorzystywane w Panoramie Racławickiej (strefa wejścia) gabloty są wypożyczone z głównego oddziału Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Ocena istniejącego systemu pod kątem zgodności z prawem polskim i UE Realizacja projektu jest zgodna z założeniami i celami dokumentów strategicznych: Strategia Rozwoju Kapitału Społecznego 2020, Strategia UE dla Regionu Morza Bałtyckiego, EUROPA Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu, strategiami ponadregionalnymi: Strategia Rozwoju Polski Zachodniej 2020, Długookresowa Strategia Rozwoju Kraju. Polska Trzecia fala nowoczesności, Narodowa Strategia Rozwoju Kultury (NSRK) wraz z Uzupełnieniem (przyjętym z 2005 roku i obowiązującym do roku 2020, Strategia Rozwoju Kraju 2020, strategiami terytorialnymi: Kontrakt Terytorialny dla Województwa Dolnośląskiego, Strategia Rozwoju Województwa Dolnośląskiego 2020, Strategia Rozwoju Dolnośląskiego Klastra Turystyki do roku 2020, Strategia Zintegrowanych Inwestycji Terytorialnych Wrocławskiego Obszaru Funkcjonalnego, Wrocław z perspektywie 2020 Plus, Ponadto Projekt jest realizowany zgodnie z założeniami Strategii rozwoju Muzeum Narodowego we Wrocławiu na lata Zgodność z politykami i prawem wspólnotowym Pomoc publiczna W przedmiotowym projekcie może wystąpić pomoc publiczna, a dalsze analizy przyjęto zgodnie z regulacjami jej udzielania tj. z oparciu o: Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 28 marca sierpnia 2017 r. w sprawie udzielania pomocy na kulturę i ochronę dziedzictwa kulturowego w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (Dz.U poz. 1213); Rozporządzeniem Komisji (UE) nr 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznającego niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym w zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu (Dz. Urz. UE L 187 z ). Udzielanie zamówień w ramach realizacji niniejszego projektu odbywa się i odbędzie się zgodnie z regulacjami ustawy z dnia 29 stycznia 2004 r. Prawo zamówień publicznych. Implementuje ona założenia dyrektyw unijnych określających zasady funkcjonowania zamówień publicznych w Unii 277

278 Europejskiej (dyrektywy: 2004/17/WE i 2004/18/WE). W odpowiednim zakresie zachowane zostaną również zasady zawarte w Wytycznych w zakresie kwalifikowalności wydatków w ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko na lata Wszystkie umowy z wykonawcami zostaną zawarte w formie pisemnej. Zamówienia w ramach projektu będą odbywały się przy zachowaniu zasad jawności, niedyskryminacyjnego opisu przedmiotu zamówienia, równego dostępu dla podmiotów gospodarczych ze wszystkich państw członkowskich oraz gospodarności, oszczędności i optymalizacji nakładów do planowanych rezultatów. Ilość i zakres postępowań na wyłonienie poszczególnych wykonawców opracowano na podstawie analizy zakresu planowanego przedsięwzięcia oraz z oparciu z weryfikację potrzeb Wnioskodawcy. Daty ogłoszenia i zakończenia realizacji umów określono na podstawie harmonogramu projektu. Równe traktowanie kobiet i mężczyzn oraz niedyskryminacja. Projekt, będący przedmiotem wniosku ma pozytywny wpływ na realizację zasady promowania równości mężczyzn i kobiet. Projekt zakłada równy dostęp do obiektu Panoramy Racławickiej, z tym do efektów przedsięwzięcia dla mężczyzn jak i dla kobiet Przedsięwzięcia kulturalne organizowane dzięki efektom projektu będą dostępne dla wszystkich osób, bez różnicowania na mężczyzn i kobiety. Każda osoba, bez względu na płeć, rasę, pochodzenie, orientację seksualną czy też wyznawaną religię będzie mogła z równym stopniu uczestniczyć z wydarzeniach organizowanych w Panoramie Racławickiej. Ponadto wszelkie informacje i komunikaty z planowanych wydarzeniach kulturalnych będą ogłaszane z sposób promujący równość szans mężczyzn i kobiet. Ogłoszenia te nie będą zawierały stereotypowych przekazów, zachęcając obie płci do uczestnictwa z życiu kulturalnym. Ponadto projekt będzie zaspakajał potrzeby obu grup społecznych oraz dostęp do rozwoju. Rozwój oferty kulturowej, w tym utworzenie atrakcyjnego miejsca do spędzania czasu wolnego oraz rozwoju kompetencji kulturowych wpłynie na rozwój kapitału społecznego szerokiego grona odbiorców, bez preferowania grup społecznych. 5. Analiza popytu Na zlecenie Muzeum Narodowego we Wrocławiu Instytut Badawczy IPC Sp. z o.o. przeprowadził badanie mające na celu analizę rynku i popytu na obecną i przyszłą ofertę kulturalną i edukacyjną MNW. Celem dokonania analizy popytu jest w szczególności ilościowe ustalenie społecznego zapotrzebowania na planowane do osiągnięcia produkty projektu poprzez określenie potrzeby odbiorców w zakresie produktów dostarczanych przez wnioskodawcę przed rozpoczęciem projektu i po jego zakończeniu. Analiza pozwala uzyskać odpowiedź na pytanie, od czego zależy popyt na usługi kulturalne MNW. Przeprowadzona analiza stanowi element badania wykonalności projektu. Jej wyniki zostały włączone do przeprowadzenia dalszych analiz, w tym badania wykonalności ekonomicznej oraz finansowej inwestycji. Opracowanie analizy popytu miało charakter wieloetapowy i wykorzystywało kilka technik badawczych w celu zebrania i wyciągnięcia wniosków z danych jakościowych i ilościowych. Dzięki takiej konstrukcji badań możliwe było pogłębianie i weryfikowanie wniosków wyciąganych w jego poszczególnych fazach. Wykorzystano następujące metody badawcze: Desk Research (Analiza Danych Zastanych); Badania ilościowe: CATI na próbie 500 respondentów; Badanie jakościowe badanie IDI z 10 pracownikami Muzeum Narodowego i Panoramy Racławickiej. 278

279 Zidentyfikowanie obszaru objętego projektem Grypy odbiorców projektu. Zdiagnozowanie grup odbiorców efektów projektu poprzedzone zostało przeprowadzeniem szereg prac analityczno-badawczych. Wynikiem prac było: zidentyfikowanie grup docelowych, określenie stopnia dotychczasowego dostępu i zakresu korzystania przez te grupy z zasobów kulturowych. Wyszczególniono główne grupy odbiorców: Turyści krajowi i zagraniczni odwiedzający Panoramę Racławicką Dzieci i młodzież Dorośli i seniorzy Osoby z niepełnosprawnościami Mieszkańcy Wrocławia, regionu, społeczność lokalna. Popyt zgłaszany na produkty/usługi objęte projektem W celu dokonania analizy popytu na ofertę Panoramy Racławickiej wśród potencjalnych odbiorców a także ekspertów, wykonano badania realizowane dwiema technikami badawczymi. Były to indywidualne wywiady pogłębione (IDI) i badanie ilościowe za pomocą metody CATI. Zdaniem badanych ogromne znaczenie dla działalności i funkcjonowania Panoramy Racławickiej ma stan techniczny obiektu. Jak wskazują badani obiekt Panoramy Racławickiej, wykazuje szereg uszkodzeń, które wymagają podjęcia kompleksowych zabiegów mających na celu uczynienie przestrzeni bardziej przyjaznej, ergonomicznej i co najważniejsze atrakcyjnej dla odwiedzających. Jako najpilniejsze uznano działania dotyczące Małej Rotundy, jej modernizacji i unowocześnienia oraz organizacji przestrzeni w głównym holu co pozwoliłoby lepiej zorganizować ruch zwiedzających. W odniesieniu do wnętrza budynku badani wskazali słabość w postaci braku informacji na temat organizacji zwiedzania obowiązującej poza Dużą Rotundą. Jej brak przy wejściu powoduje, że odwiedzający kierują się bezpośrednio do szatni i Dużej Rotundy, a po wizycie na platformie oglądali ofertę sklepiku, pomijając najczęściej Małą Rotundę i wystawę czasową. Innym problemem na który wskazują badani jest to, że Panorama Racławicka ma obecnie charakter muzeum odwiedzanego najczęściej jednokrotnie. Jak wskazują badani wynika to z charakteru placówki, eksponującej jedno dzieło malarstwa, co należy uznać za jej słabość, bowiem ciężko budować lojalności klienta. Zdaniem łącznie 87,4% badanych uatrakcyjnienie programu i oferty Panoramy Racławickiej wpłynie na atrakcyjność turystyczną obiektu i liczbę odwiedzających go osób, wpłynie to również na atrakcyjność samego Wrocławia (84,8% pozytywnych odpowiedzi) oraz województwa dolnośląskiego (86,4% wskazań na tak). Przyszły popyt Szacunków frekwencji dla Panoramy Racławickiej do roku 2032 dokonano w dwóch wariantach: (c) wariant I (bazowy) przy założeniu braku realizacji planowanej inwestycji; (d) wariant II (inwestycyjny) przy założeniu pełnej realizacji planowanej inwestycji. Wariant I: Na podstawie: statystyk dotychczasowych odwiedzających Panoramę Racławicką, a także statystyk dotyczących dostępności do kultury, zainteresowania jej instytucjami i ofertą oraz ruchu turystycznego można oszacować przyszły popyt dla Panoramy Racławickiej bez zakładanej inwestycji. Pomimo znacznego wzrostu frekwencji między 2015 a 2016 rokiem, zakłada się ostrożny szacunkowy wzrost średnio od 3,0% do 2,8% do roku Szacowana liczba odwiedzających osiągnie w 2025 roku poziom osób. Z racji zmian zachodzących w otoczeniu szacowanie 279

280 popytu w tak dużej rozciągłości czasu - do 2032 jest ryzykownym posunięciem. Z tego powodu szacunek od 2025 roku założono na stałym poziomie osób. Wariant II: Na podstawie: statystyk dotyczących liczby uczestników wydarzeń kulturalnoedukacyjnych w województwie dolnośląskim, ruchu turystycznego oraz: znajomości obiektu (56,2%), zainteresowania obiektem po modernizacji (73,6%), średnio 70,0% zainteresowania potencjalną nową ofertą Panoramy, można oszacować przyszły popyt na ofertę Panoramy Racławickiej, uzyskany dzięki efektom przedmiotowego projektu. Zakłada się ostrożny szacunkowy wzrost zainteresowania o początkowo 6,7%. Szacowana liczba odwiedzających osiągnie w 2025 poziom osób. Z racji zmian zachodzących w otoczeniu szacowanie popytu w tak dużej rozciągłości czasu - do 2032 jest ryzykownym posunięciem. Z tego powodu szacunek od 2025 roku założono na stałym poziomie osób. Warto również pamiętać, że poczynione inwestycje wzmacniać będą markę Panoramy Racławickiej i jej rozpoznawalność. Za osiągnięciem takiej frekwencji przemawiają efekty osiągnięte w wyniku zrealizowania przedmiotowego projektu: Wzrost przeciętnego wynagrodzenia Rosnące zainteresowanie uczestnictwem w kulturze Wzrost ruchu turystycznego rozumiany jako zwiększająca się liczba turystów oraz wzrost liczby udzielanych noclegów Wyniki badań pierwotnych przedstawionych w niniejszej analizie, również potwierdzają zasadność zaplanowanej inwestycji, która odbierana jest jako adekwatna do widocznych potrzeb Oddziaływanie lokalne, regionalne i ponadregionalne Działania projektowe umożliwią poszerzenie oferty edukacyjno kulturalnej Na podstawie przeprowadzonego badania rynku oraz analizy popytu oszacowano wartość wskaźników rezultatu projektu: Wzrost oczekiwanej liczby odwiedzin w objętych wsparciem miejscach należących do dziedzictwa kulturalnego i naturalnego oraz stanowiących atrakcje turystyczne (CI 9): odwiedzin na rok. Wskaźnik planowany do osiągnięcia do 12 miesięcy od zakończenia realizacji projektu. Liczba osób korzystających z obiektów objętych wsparciem: osób na rok. Wskaźnik planowany do osiągnięcia do 12 miesięcy od zakończenia realizacji projektu. Oferta kulturalno-edukacyjna po zakończeniu realizacji inwestycji Program kulturowy Muzeum Narodowego we Wrocławiu po zakończeniu realizacji inwestycji jest wynikiem wielu badań i analiz potrzeb instytucji muzealnych, środowisk artystycznych oraz władz lokalnych, regionalnych i krajowych. Dały one impuls do podjęcia szerokiej dyskusji nad sposobami zaspokojenia potrzeb instytucji kulturalnych. Ze względu na zdecydowaną poprawę zaplecza technicznego oraz standardów, zainteresowanie wydarzeniami Muzeum jest bardzo duże. Realizacja ambitnego programu kulturowego jest możliwa dzięki dotychczasowemu doświadczeniu w organizacji wydarzeń, a także wykwalifikowanej i wprawionej kadrze Muzeum Narodowego. Nowy zakres tematyczny 280

281 Przewidziana modernizacja Małej Rotundy przyniosłaby zamiast dotychczasowej jednoaspektowej prezentacji militarnej bitwy pod Racławicami, możliwość przedstawienia wielowątkowego programu edukacyjnego, patriotycznego i poznawczego związanego z tym wydarzeniem. A to oznacza, że oferta oświatowa w gmachu Panoramy de facto objęłaby cały rok, a jej rozbudowanie i uatrakcyjnienie miało by istotny wpływ na wzrost frekwencji w okresie pomiędzy październikiem i kwietniem (tj. w czasie mniejszego zainteresowania Panoramą Racławicką). Aktualnie standardowy widz może oglądać Panoramę Racławicką podczas półgodzinnych seansów, słuchając jednej wersji komentarza w 16 różnych językach. Uruchamiając możliwość wyboru komentarza w zależności od potrzeb poznawczych widza, zaistniałaby możliwość szerszego i wielopłaszczyznowego poznania Panoramy Racławickiej jako dzieła kultury masowej, ale i świadka historii. Odwiedzający Panoramę Racławicką miałby możliwość wyboru komentarza, zgodnego z jego zainteresowaniami: Wątek klasyczny (obecnie istniejący wątek i jego 16 wersji językowych planowany do rozszerzenia do kilkudziesięciu wersji językowych); Wątek strategiczny (komentarz mówiący o przebiegu bitwy, objaśniający strategię, barwy żołnierzy, charakteryzujący uzbrojenie); Wątek malarski (omawiający sylwetki inicjatorów powstania płótna Bitwa pod Racławicami, sylwetki malarzy współpracujących z głównymi autorami dzieła, ich wzajemne relacje, zakres działania, a także anegdoty z czasu malowania obrazu; Wątek lwowsko-wrocławski oraz wątek panoramiczny (prezentacja losów Panoramy Racławickiej we Lwowie i we Wrocławiu Wystawa Krajowa, dzieje Panoramy we Lwowie, powojenne dzieje obrazu przed i po 1981 r.: powstawanie rotundy we Wrocławiu, konserwacja płótna, rekonstrukcja sztafażu oraz prezentacja specyfiki i oryginalności malarstwa panoramicznego na przykładzie Panoramy Racławickiej, tj. perspektywa, zabiegi malarskie, techniczne, itp.; zwrócenie uwagi na "sztuczki scenograficzne" w rodzaju: płot, drzewa, itd.); Seans w gwarze lwowskiej; Przekaz dla najmłodszych. By rozszerzyć zasób pomocy edukacyjnych w tak niewielkim pomieszczeniu wydaje się sensowne wprowadzenie ekranów, umożliwiających prezentację: obrazu, fotografii archiwalnej dokumentującej powstawanie Panoramy Racławickiej, fotografii przybliżających lwowską Wystawę Krajową 1894 r., wizerunków i krótkich not biograficznych najważniejszych uczestników bitwy racławickiej, fotografii dokumentujących powstawanie rotundy we Wrocławiu, powojennych losy Panoramy, prac konserwatorskich do 2016 r., osób zasłużonych dla uratowania Panoramy Racławickiej, wizerunków i krótkich not biograficznych najważniejszych uczestników bitwy racławickiej. Ponadto stworzenie w miejsce obecnej plastycznej makiety pola bitwy, nowej wersji makiety z refleksyjną powłoką 3d, na której wszystkie obiekty będą wyświetlane w postaci mappingu. Dzięki czemu możliwe stanie się przybliżenie zwiedzającym ukształtowania terenu, przebiegu samej bitwy, taktyki, uzbrojenia oraz barwy wojsk biorących udział w bitwie. Duże zainteresowanie z pewnością wzbudziłaby prezentacja w gablotach autentycznej broni używanej w bitwie racławickiej: zestawienie kosy bojowej z przysposobioną kosą trawną, karabinów różnego typu, szabel itp. Dodatkowym atutem nowej oferty będzie stworzenie kontentu dźwiękowego również w formie mobilnej aplikacji dla urządzeń formatu IOS oraz Android. W ten sposób można zbudować bazę 281

282 danych ludzi ściągających aplikację i tworzyć dodatkową funkcjonalność urządzeń (np. analizator obrazu korzystający z kamery urządzenia). Ilość wydarzeń kulturalno-edukacyjnych Oferta kulturalno-edukacyjna bezpośrednio związana z projektem obejmować będzie 8 nowych wydarzeń kulturalnych, możliwych do zrealizowania dzięki wdrożeniu efektów projektu. Dzięki temu, zwiększy się popyt na ofertę Panoramy Racławickiej. 6. Definiowanie zakresu przedsięwzięcia Definiowanie ostatecznego zakresu przedsięwzięcia rozpoczęto od zebrania wyników analiz w zakresie braków i potrzeb w obszarze realizacji nowych ofert programowych przez Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Następnie zidentyfikowano możliwości ich zaspokojenia przy dostępnych zasobach oraz możliwych do wykorzystania technikach i technologiach. W dalszej kolejności przedstawiono alternatywne sposoby rozwiązania zidentyfikowanych potrzeb oraz wskazano wybrany, ostateczny zakres przedsięwzięcia. Analiza potrzeb inwestycyjnych Analizę potrzeb inwestycyjnych poprzedzono badaniem problemów zidentyfikowanych w obszarze obejmującym zakres projektu oraz braków w infrastrukturze w wypadku projektu stanu obecnego i funkcji poszczególnych pomieszczeń obiektów Panoramy, instalacji budynkowych oraz wyposażenia, tj.: nagłośnienia, multimediów, wyposażenia do przeprowadzania działań edukacyjnych, wyposażenia dla osób z dysfunkcjami. Następnie dane te zestawiono z potrzebami zgłaszanymi przez rynek (analiza popytu). Źródłem badań była analiza materiałów i studiów dotyczących funkcjonowania Panoramy Racławickiej i jej programu kulturowego. Przeprowadzono również wywiady z osobami zaangażowanymi w przygotowanie projektu. Potrzeby inwestycyjne skupione są wokół poprawy stanu technicznego obiektów Panoramy. Długi czas trwania budowy obiektu oraz użyte materiały nie pozostał bez wpływu na dzisiejszy stan budynku. Na podstawie ekspertyz opracowanych przez specjalistów z Politechniki Wrocławskiej należy stwierdzić, iż istnieje konieczność przeprowadzenia remontów i modernizacji elementów obiektu Panoramy Racławickiej. Ekspertyzy zalecają między innymi: szybkie opracowanie dokumentacji projektowej modernizacji świetlików, w której znalazłoby się również oszacowanie nośności zmodernizowanych świetlików oraz przeprowadzenie koniecznego remontu budynków. Eksperci Politechniki Wrocławskiej stwierdzili, że zespół budynków Panoramy Racławickiej, wykazuje szereg uszkodzeń, które wymagają podjęcia działań mających na celu utrzymanie odpowiednich warunków ekspozycji płótna, a także przywrócenie obiektowi Panoramy Racławickiej wyglądu właściwego randze jaką ma on w świadomości społecznej. Panorama Racławicka ma obecnie charakter muzeum odwiedzanego najczęściej jednokrotnie. Wynika to z charakteru placówki, eksponującej jedno dzieło malarstwa, i należy ten fakt uznać za jej słabość, ponieważ Muzeum było dotychczas zmuszone do stałego poszukiwania nowych grup odbiorców przy braku możliwości budowania lojalności klienta, który już do niego trafił. Odpowiedzią na ten problem ma być stworzenie nowych narracyjnych ścieżek zwiedzania, zmiana w strefie wejściowej, nowe oferty programowe w Małej Rotundzie. W odniesieniu do wnętrza budynku można wskazać słabość w postaci braku informacji na temat organizacji zwiedzania obowiązującej poza Dużą Rotundą. Jej brak przy wejściu powodował, że odwiedzający kierowali się bezpośrednio do szatni i Dużej Rotundy, a po wizycie na platformie oglądali ofertę sklepiku, pomijając najczęściej Małą Rotundę i wystawę czasową. 282

283 Drugą ważną częścią ekspozycji jest tzw. Mała Rotunda, pośrodku której znajduje się plastyczna mapa terenu walk z pozycjami i ruchami wojsk, zaznaczonymi kolorowymi diodami. Widz ma możliwość odwiedzić Małą Rotundę przed oraz po seansie. Niewielka przestrzeń obiektu wypełniona jest obecnie makietą pola walki. W otaczających salę gablotach prezentowana jest barwa i broń żołnierzy biorących udział w batalii. W przedsionku Małej Rotundy, z uwagi na minimalną przestrzeń wystawienniczą, prezentowane są zaledwie dwie fotografie z czasów powstawania dzieła, cztery szkice olejne Jana Styki oraz olejny projekt plakatu reklamującego otwarcie Panoramy we Lwowie. Ekspozycja stała całkowicie pomija postać Tadeusza Kościuszki. Tymczasem ze spotkań z dziećmi i młodzieżą wynika, że przeciętny uczeń nie ma świadomości kim Kościuszko był. Przeciętny uczeń ma również problem z rozpoznaniem postaci Naczelnika na płótnie. Do wystaw czasowych prezentowanych w gablotach w głębi holu dociera niewielka część spośród zwiedzających, częściowo na pewno wynika to z ograniczeń czasowych związanych z planem zwiedzania miasta, ale jest także konsekwencją braku informacji przy wejściu do budynku na temat tej ekspozycji. Opisane braki infrastrukturalne mają również swoje odzwierciedlenie w diagnozach sytuacji kultury w badaniach i strategiach lokalnych i regionalnych. Jednocześnie zauważalna jest znacząca potrzeba wykorzystania potencjału instytucji jako jednego z najważniejszych obiektów zabytkowych Wrocławia i regionu. Nieefektywne wykorzystanie ważnych obiektów Panoramy Racławickiej wraz z niezwykle cennym płótnem Wojciecha Kossaka i Jana Styki stanowiących dziedzictwo kulturowe staje się coraz bardziej dotkliwym problemem wpływającym na rozwój miasta i regionu w tej sferze kultury. Analiza opcji technicznych W wyniku przeprowadzenia analiz otoczenia i potrzeb społecznych, jak również decyzji podejmowanych na etapie koncepcji dotyczących przygotowania przedsięwzięcia modernizacji, przebudowy i aranżacji wnętrz Panoramy Racławickiej zostały zidentyfikowane różne warianty realizacji projektu. Warianty te dotyczą: alternatywnych lokalizacji (w ograniczonym zakresie z uwagi na zabytkowy charakter obiektów oraz wyjątkowość obrazu panoramicznego) analiza potencjału miejsca realizacji projektu, gdyż nie dało się potwierdzić możliwości zrealizowania zakładanych celów w innym obiekcie Muzeum Narodowego we Wrocławiu (brak walorów obiektu zabytkowego, brak przestrzeni do prezentacji Panoramy), alternatywnych rozwiązań organizacyjnych analiza rozwiązań organizacyjnych najwłaściwszych dla realizacji i funkcjonowania projektu o porównywalnej skali i złożoności; alternatywnych źródeł finansowania weryfikacja możliwości różnych form i sposobów finansowania inwestycji; alternatywnych rozwiązań technicznych i technologicznych zbadanie możliwych rozwiązań funkcjonalnych w obszarze wykorzystania obiektu zabytkowego. Brano również pod uwagę kryteria ekonomiczne (kosztów funkcjonowania), środowiskowe i klimatyczne (wpływu wybieranych technologii na klimat). O ile było to możliwe, w wybranych z powyższych grup wariantach wskazano wariant bezinwestycyjny (nie robić nic i/lub zaniechać inwestycji), jako wariant bazowy, oraz warianty inwestycyjne. Wariant minimum (podejmujemy działania minimalne, prowizoryczne, odpowiadające na potrzeby chwili) był rozważany w przypadkach, gdy mógł być zastosowany ze względu na charakter projektu. 283

284 Cel każdego ze zdefiniowanych wariantów w poszczególnych grupach, pomijając wariant zerowy, był tożsamy z celem wariantu wybranego do realizacji projektu, tj. optymalizację możliwości funkcjonalnych i prezentacji programu kulturowego i edukacyjnego placówki muzealnej. Poprzez przebudowę, remont i wyposażenie zespołu budynków Panoramy Racławickiej możliwe poprawienie obsługi odwiedzających oraz warunków funkcjonowania instytucji w zabytkowym obiekcie. Pozwoli również na zwiększenie bezpieczeństwa obiektu zabytkowego i zabezpieczenie przed degradacją substancji zabytkowej, ale przede wszystkim zwiększenie bezpieczeństwa obrazu Panoramy Racławickiej. Projekt pozwoli także na znaczące unowocześnienie systemów ekspozycyjnych i informacyjnych. Dzięki temu możliwe stanie się przyciągnięcie nowych grup odbiorców, w tym niepełnosprawnych. Istotne będzie również zachęcenie osób, które już odwiedziły Panoramę do jej ponownego zwiedzania. Stanie się to możliwe poprzez zapewnienie nowych atrakcyjnych prezentacji na małej rotundzie, ale również wprowadzenie nowych różnorodnych ścieżek prezentacji obrazu. Dzięki przebudowie i rewaloryzacji obiektu możliwe stanie się zachowanie dziedzictwa kulturowego ważnego nie tylko dla Wrocławia, Dolnego Śląska, ale i Polski. Dodatkowo, w ramach projektu zakupione zostanie wyposażenie do prowadzenia działalności kulturalnej, w tym edukacji odbiorców. Planowana jest znacząca rozbudowa programu kulturowego i edukacyjnego instytucji, w tym przede wszystkim edukacji historycznej. Wskazanie zakresu przedsięwzięcia Opis zakresu projektu Projekt będący przedmiotem Studium Wykonalności stanowi kolejne zadanie w programie modernizacji zespołu budynków Panoramy Racławickiej. Projekt jest samodzielny pod kątem operacyjności. Zakresy projektu w obszarze remontu, przebudowy i nowej aranżacji części wnętrz Panoramy Racławickiej dobrano tak, by stworzyły najbardziej optymalną pod kątem wykorzystania zasobów kulturowych jednostkę operacyjną (zabytkowy obiekt Panoramy, obraz Styki i Kossaka). Elementy te są ze sobą ściśle powiązane w systemy realizacji. Zmodernizowana w ramach projektu przestrzeń wystawiennicza i do realizacji programów edukacyjnych pozwoli na wprowadzenie nowych ofert kulturowych dotychczas niewykorzystywanych przez instytucję. Możliwa stanie się realizacja nowych form edukacyjnych, dostosowanych do percepcji grup odbiorców. Jednocześnie w ramach ofert edukacyjnych tworzy się przyszłą stałą grupę odbiorców oferty Muzeum Narodowego. Działania zaproponowane obiektom Panoramy stanowią uzupełnienie i rozwinięcie stałej oferty instytucji. Dzięki temu wystąpi również efekt synergii z projektami wcześniej zrealizowanymi przez Muzeum Narodowe. W ramach projektu nie jest planowana rozbudowa obiektów, a jedynie poprawa funkcjonalności istniejących pomieszczeń, stąd wskaźniki powierzchniowe i kubaturowe dla wariantu z projektem i bez projektu są jednakowe. Planowane wykorzystanie infrastruktury. Zgodnie z programem funkcjonalnym zestawieniem przygotowano podział sposobu wykorzystania infrastruktury, która zostanie poddana robotom w ramach projektu: na cele kulturalne (Duża Rotunda, Mała Rotunda, Hall): m 2, tj. 47% powierzchni użytkowej; komercyjne (niezbędne funkcje obsługi ruchu turystycznego w strefie wejścia Pawilonu wejściowego, sklepik z pamiątkami): 8,2 m 2, tj. 0,25% powierzchni użytkowej. W związku z zaplanowanym i niżej opisanym zakresem prac w ramach inwestycji nie planuje się zmian funkcji pomieszczeń, a więc nie powstanie nowa przestrzeń do prowadzenia działalności kulturalnej. Poprawiana jest jednak jakość prowadzonej dzielności kulturalnej. 284

285 Innowacyjne rozwiązania Jednym z celów projektu jest nadanie nowego oblicza Panoramie Racławickiej i Małej Rotundzie. Statyczna ekspozycja, składająca się z obrazów i eksponatów zostanie w ramach projektu uzupełniona, a w niektórych przypadkach zastąpiona rozwiązaniami multimedialnymi. Zmiany w obiekcie polegać mają na wykorzystaniu nowoczesnych rozwiązań łączących obraz i dźwięk oraz ujednoliceniu przestrzeni w taki sposób, aby scenografia i zastosowane rozwiązania technologiczne tworzyły spójną całość. Podstawą podczas realizacji zadania są dwie osie: oś wartości artystycznej oraz oś możliwości technologicznych. Oś wartości artystycznej: W Małej Rotundzie klasyczne gabloty mają być zastąpione przez ekran sferyczny, który pozwala na wyświetlanie prezentacji 360. W ten sposób powstanie nowoczesne, multimedialne studio. W Panoramie Racławickiej podniesienie wartości artystycznej polega w tym wypadku na wzbogaceniu dzieła o efekty dźwiękowe, efektem czego będzie ożywienie obrazu. Aktywna wielokanałowa strefa dźwiękowa będzie znajdowała się na całej długości Panoramy. Oś możliwości technologicznych: W Małej Rotundzie w trybie zwyczajnym na ekranie sferycznym stale będzie wyświetlany film o zadanej tematyce, a na makiecie mapping z przebiegiem bitwy. Taka ekspozycja będzie dostępna dla indywidualnych zwiedzających. Szkoły i zorganizowane grupy będą miały możliwość korzystania z rozszerzonych funkcji. W tym trybie ekspozycja będzie interaktywna. Nauczyciel lub przewodnik wybierze interesującą jego grupę prezentację i będzie decydował o aktywnych funkcjach zarówno ekranu, jak i makiety. Planowane jest wykorzystanie technologii mappingu, aby ożywić makietę bitwy. Dzięki wykorzystaniu refleksyjnej powłoki 3d, na której wszystkie obiekty będą wyświetlane w postaci mappingu można będzie przybliżyć zwiedzającym ukształtowanie terenu, przebieg samej bitwy taktykę, uzbrojenie oraz barwy wojsk biorących udział w bitwie. Rozwiązania dla osób niepełnosprawnych Realizacja niniejszego projektu przebiega zgodnie z zasadą zapewnienia równych szans oraz niedyskryminacji. Aby umożliwić niepełnosprawnym ruchowo sprawne poruszanie się pomiędzy poziomami budynku, zaprojektowane elektryczne krzesełka schodkowe, które zastąpią obecne platformy, nieposiadające odpowiednich spadków. Ponadto w łazienkach zostaną zamontowane akcesoria zamontowane w sposób umożlwiający korzystanie z nich przez osoby niepełnosprawne. Wystawa w Małej Rotundzie zostanie udostępniona osobom poruszającym się na wózkach inwalidzkich, za sprawą likwidację barier architektonicznych (np. kamiennego parapetu otaczającego makietę obecnie umieszczonego na poziomie wzroku tych osób, również na poziomie wzroku dzieci w wieku przedszkolnym). Rozwiązania dla osób wykluczonych Aby sprzyjać działaniom, mającym na celu włączenie społeczne grup wykluczonych Muzeum Narodowe we Wrocławiu, planuje podjąć w Panoramie Racławickiej szereg działań: zniżka ceny biletu dla grup ze szkół specjalnych (bilet specjalny) oraz dodatkowa (dedykowana) oferta edukacyjna/kulturalna dla uczniów tychże szkół; 285

286 dodatkowa (dedykowana) oferta edukacyjna/kulturalna (np. zwiedzania połączone z wykładem) dla studentów Uniwersytetu III wieku; dla posiadacza biletu (bez względu na jego typ) z konkretnego dnia do Panoramy Racławickiej stworzona zostanie możliwość obejrzenia w ciągu roku wszystkich wystaw organizowanych w holu Panoramy Racławickiej oraz uczestniczenia we wszystkich imprezach organizowanych na terenie oddziału Muzeum Narodowego we Wrocławiu; dodatkowa (dedykowana) oferta w postaci ścieżki edukacyjnej dla osób niedosłyszących oraz głuchoniemych, dostępna przez cały rok; udostępnienie wystawy w Małej Rotundzie osobom na wózkach inwalidzkich przez likwidację barier architektonicznych (np. kamiennego parapetu otaczającego makietę obecnie umieszczonego na poziomie wzroku tych osób, również na poziomie wzroku dzieci w wieku przedszkolnym; niższe ceny bilety dla rodzin, system dźwiękowy Panoramy Racławickiej, oparty zostanie o urządzenia, zapewniające zrozumienie prezentowanych treści w szerszym zakresie językowym. Muzeum Narodowe we Wrocławiu poprzez własny Dział Oświatowy prowadzi stałą współpracę ze szkołami, placówkami oświatowo-wychowawczymi oraz placówkami opieki z Wrocławia i innych rejonów województwa dolnośląskiego. Współpraca ta pozwala Muzeum realizować program skierowany do dzieci i młodzieży również ze środowisk wykluczonych lub zagrożonych wykluczeniem. W ofercie programowej Muzeum jest prowadzenie zajęć dla osób niepełnosprawnych, grup wykluczonych i specjalnych. Zajęcia te prowadzone są m.in. w szkołach specjalnych, Ochotniczych Hufcach Pracy, Specjalnych Ośrodkach Szkolno-Wychowawczych, świetlicach środowiskowych (w dzielnicy Książe Małe), Kołach Regionalnych ze szkół podstawowych. Ponadto Muzeum prowadzi wykłady dla Uniwersytetu III wieku oraz organizuje zajęcia dla grup defaworyzowanych. Muzeum prowadzi również zajęcia dla cudzoziemców. Program kulturowy i edukacyjny w pełni zakłada wykorzystanie efektów projektu do realizacji działań zakładających włączenie społeczne. Wzrost atrakcyjności turystycznej regionu Wykorzystanie potencjału wystawienniczego oraz kulturalno-edukacyjnego zespołu budynków Panoramy Racławickiej wpłynie znacząco na podniesienie atrakcyjności turystycznej Wrocławia i regionu Dolnego Śląska, tworząc miejsce otwartym, przestrzenią rozmaitych działań wykraczających poza tradycyjne ramy wystawiennicze, przestrzeń do czerpania wiedzy, wymiany myśli i emocji. W Panoramie Racławickiej przygotowane zostaną rozmaite formy angażujące widzów w aktywny tryb zwiedzania i poznawania zbiorów. Skierowane one będą do zróżnicowanych grup odbiorców i skonstruowane odpowiednio do ich preferencji i stopnia przygotowania merytorycznego, tak aby mogła ona dotrzeć do każdego typu odbiorcy. Do dyspozycji zwiedzających przygotowane zostaną: przewodniki elektroniczne w formie tabletu; Multimedialna Panorama w formie ekranu dotykowego, powstałej w miejscu dotychczasowych gablot prezentujących broń w Małej Rotundzie, co umożliwi prezentowanie licznych prezentacji, filmów i aplikacji interaktywnych; strategiczna makieta, będąca nową wersją makiety bitwy, z refleksyjną powłoką 3d, na której wszystkie obiekty będą wyświetlane w postaci mappingu. Dzięki temu będzie można przybliżyć 286

287 zwiedzającym ukształtowanie terenu, przebieg samej, bitwy taktykę, uzbrojenie oraz barwy wojsk biorących udział w bitwie. Realizacja celów projektu wpłynie na wzrost konkurencyjności regionu Dolnego Śląska, oferty turystycznej oraz wykorzystanie potencjału kultury i dziedzictwa dla podniesienia atrakcyjności regionu. Wzrost atrakacyjności jednej z największych atrakcji Wrocławia i Dolnego Śląska zwiększy popyt i poprawi zapełnienie bazy noclegowej w regionie. Informacje turystyczne o projekcie i wydarzeniach kulturalnych będą przetłumaczone na język angielski i niemiecki, co sprzyjać będzie uczestnictwu w ofercie kulturalnej regionu przez turystów spoza granic Polski. Obecnie dzieło Panoramy Racławickiej można zwiedzać z komentarzem w 16 językach. Prowadzone działania promocyjne będą miały zasięg ponadregionalny, a nawet międzynarodowy poprzez podjęcie takich działań i środków jak: dystrybucja materiałów marketingowych (ulotki w języku polskim i angielskim, rollupy do eksponowania na foyer), ogłoszenia w prasie regionalnej i ogólnopolskiej, wykonanie spotu promującego. Dzięki tak zaprogramowanym działaniom promocyjnym o nowej ofercie Panoramy Racławickiej, będą mogli dowiedzieć się mieszkańcy całej Polski, ale też turyście odwiedzający nasz kraj, co może zachęcić do odwiedzenia Dolnego Śląska by bliżej poznać jego bez wątpienia atrakcyjna ofertę turystyczną. Panorama Racławicka jest dostępna w okresie wzmożonego ruchu turystycznego, związanego z wakacjami, także w dni wolne od pracy (soboty i niedziele) oraz w godzinach popołudniowych. Oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu można zwiedzać: od grudnia do kwietnia w godzinach od wtorku do niedzieli od kwietnia do września w godzinach od poniedziałku do niedzieli od października do marca w godzinach od wtorku do niedzieli Planowana do wprowadzenia w wyniku realizacji projektu oferta kulturalna wykracza poza dotychczasowy zakres prowadzonej dotychczas działalności Muzeum Panorama Racławicka. Planuje się bowiem organizację nowych form edukacji historycznej, poprzez zorganizowanie nowych wystaw w Małej Rotundzie i wyznaczenie nowych tematycznych ścieżek oprowadzania zwiedzających. Potencjał turystyczny projektu Panorama Racławicka, będąca oddziałem Muzeum Narodowego we Wrocławiu stanowi obecnie kluczową atrakcją turystyczną regionu, a efekty realizacji projektu wzmocnią ten status. Od pierwszego dnia po otwarciu obiektu rotundy, w której prezentowane jest po dziś dzień wybitne, panoramiczne malowidło Kossaka i Styki, stała się największą atrakcją turystyczną Wrocławia. Muzeum Narodowe we Wrocławiu znajduje się na 2 miejscu na liście atrakcji turystycznych Dolnego Śląska o największej frekwencji, podczas gdy sama Panorama Racławicka, znajduje się na 2 miejscu atrakcji flagowych regionu. Frekwencja w Muzeum Narodowym we Wrocławiu wraz z oddziałem Panorama Racławicka jest bardzo wysoka i jest jedną z największych wśród wszystkich muzeów w Polsce. Wzmożony ruch turystyczny, w efekcie zainteresowania nową ofertą Panoramy Racławickiej, wpłynie na rozwój komplementarnej wobec niej oferty: branża hotelarska, gastronomiczna, rozrywkowa oraz kulturalna. Efekty realizacji projektu będą wspierać promocję i sprzedaż innych produktów turystycznych z nimi powiązanych zarówno obszarowo jak i tematycznie. Odwiedzający bowiem Panoramę Racławicką, będą także zainteresowani pozostałą ofertą Muzeum Narodowego we Wrocławiu (w gmachu głównym, Pawilonie Czterech Kopuł oraz Muzeum Etnograficznym) oraz 287

288 innych placówek muzealnych: sąsiadującego z Panoramą Muzeum Architektury, znaczącego wśród muzeów regionu Muzeum Miejskiego Wrocławia. Mając na uwadze specyfikę turystyki kulturalnej gdzie zwykle turysta korzysta z wielu substytucyjnych dóbr możliwe jest potwierdzenie, że Muzeum Narodowe we Wrocławiu korzysta również ze wzmożonego ruchu turystów przybywających na koncerty w Narodowym Forum Muzyki, i odwrotnie odwiedzający Muzeum korzystają z oferty NFM. Turyści zainteresowani są również skorzystaniem z noclegów, gastronomii lokalnej, form rozrywki dostępnych w godzinach popołudniowych i wieczornych oraz ofert kulturalnych pozostałych instytucji na terenie Wrocławia (m.in. opera, teatr). Panorama Racławicka ma istotne znaczenie dla Wrocławia i regionu Dolnego Śląska, przyczyniając się do ich rozwoju, jako interesującego turystycznie miejsca. Odwiedzający miasto turyści powodują wzrost popytu na inne produkty turystyczne, w tym gastronomię i usługi hotelarskie. 7. Plan wdrożenia i finansowania projektu Harmonogram realizacji Rozpoczęcie realizacji projektu w rozumieniu podpisania pierwszej umowy w ramach realizacji projektu określono datę r. (data podpisania umowy na opracowanie dokumentacji projektowej). Rzeczowe zakończenie realizacji projektu rozumiane jako podpisanie ostatniego protokołu odbioru w ramach przedmiotowego projektu szacowane jest na dzień r. Finansowe zakończenie realizacji projektu rozumiane jako poniesienie ostatniej płatności szacowane jest na r. Plan finansowania Nakłady inwestycyjne projektu oszacowane zostały w wysokości ,00 PLN netto, ,30 PLN brutto (w tym podatek VAT ,70 PLN). Przyjmując kurs EUR/PLN (przy zastosowaniu średniego kursu EUR/PLN publikowanego przez NBP z sześciu ostatnich miesięcy poprzedzających miesiąc ogłoszenia konkursu) na poziomie 4,3558 EUR/PLN wartość projektu wynosi 2,33 mln EUR. Biorąc pod uwagę dotychczas przeprowadzone prace modernizacyjne budynków zespołu Panoramy Racławickiej (etapy I. i II. zrealizowane i zakończone) od roku 2014, łączna wartość nakładów wynosi 3,89 mln EUR. Tym samym spełnione jest kryterium limitu maksymalnej wartość projektu. Wydatki kwalifikowane i niekwalifikowane określone zostały na podstawie zapisów regulaminu do konkursu oraz Wytycznych w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach PO IiŚ Zgodnie z przedmiotowymi dokumentami - do kosztów niekwalifikowanych zaliczono wydatki związane z podatkiem VAT oraz wydatki na przygotowanie wniosku o dofinansowanie jak i dokumentacji projektowej. Pozostałe nakłady określone zostały jako kwalifikowane. Zgodnie z dokonanymi wyliczeniami, Beneficjent może ubiegać się o 85% dofinansowania w kwocie ,11 PLN Pozostała kwota niezbędna do realizacji projektu pochodzić będzie z: na poczet pokrycia wkładu własnego do kosztów kwalifikowanych gwarancja dofinansowania z budżetu państwa wystawiona przez Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego (oświadczenie DF-IX-POIiS AG z dnia r.); na poczet pokrycia kosztów niekwalifikowanych środki własne Wnioskodawcy pochodzące ze środków Województwa Dolnośląskiego, które zostały zabezpieczone w budżecie Województwa, i które to będą przekazywane Wnioskodawcy. 288

289 Nadmienić należy, że nakłady na przygotowanie dokumentacji projektowej w wysokości ,00 PLN brutto - zostały wydatkowana już w roku 2014 i nie środki te nie muszą podlegać zabezpieczeniu w budżecie Wnioskodawcy. Ocena długoterminowej trwałości finansowo-instytucjonalnej projektu Zdolność Wnioskodawcy do utrzymania efektów projektu po jego zakończeniu w okresie trwałości oceniano na podstawie przeprowadzonych analiz organizacyjnych, prawnych oraz zdolności finansowej Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Należy mieć na uwadze, że w ramach projektu nie jest tworzony nowy obiekt, czy też nowa znacząca powierzchnia do prowadzenia działalności kulturalnej. Zmieniane są jedynie warunki wystawiennicze i do realizacji programu kulturowego i edukacyjnego w istniejącym obiekcie. Jest to uwarunkowane dostępnością techniczną przestrzeni istniejącego budynku. W ramach projektu planuje się zakupy doposażeniowe w sprzęt i wyposażenie niezbędne do realizacji obecnego programu kulturowego, poprawy jego jakości oraz prezentacji nowych pozycji programowych. Zbadano strukturę zarządzania, doświadczenie Wnioskodawcy pod kątem zdolności do utrzymania efektów projektu zgodnie z zasadami trwałości. Dodatkowo na podstawie dokumentacji techniczno-technologicznych przeanalizowano zasoby lokalowe i techniczne do wykorzystania zakupionego sprzętu i wyposażenia. Omówiono kwestie własności infrastruktury w fazie operacyjnej oraz wskazano operatora. Struktura zarządzania i warunki techniczne Zmodernizowany obiekt Panoramy Racławickiej oraz zakupiony w ramach projektu sprzęt i będzie wykorzystywany przez oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu Muzeum Panorama Racławicka. Budynek Panoramy jest przystosowany do montażu sprzętu i wyposażenia i o odpowiednich parametrach technicznych. Sprzęt został zaprojektowany do wykorzystania w kompleksie obiektów Panoramy Racławickiej. Zakres projektu nie wymaga rozbudowy, dobudowy ani nadbudowy obiektu. W fazie operacyjnej planuje się, że zespołem budynków oraz zakupionym sprzętem i wyposażeniem operowała będzie dotychczasowa grupa użytkowników powiększona o trzech nowych pracowników. Zgodnie ze Statutem Muzeum kieruje Dyrektor i on odpowiada za prawidłową realizację działalności statutowej, właściwe gospodarowanie mieniem i środkami finansowymi instytucji. Za wykorzystanie sprzętu i wyposażenia zakupionego w ramach projektu odpowiedzialny będzie zespół Muzeum Panorama Racławicka, jako oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Finansowanie fazy operacyjnej. Muzeum pokrywa koszty działalności i zobowiązania z uzyskiwanych przychodów. Zapewnienie finansowania. Organizatorzy udzielają Muzeum Narodowemu we Wrocławiu corocznych dotacji na realizację działalności kulturalnej. Zgodnie ze Statutem dochodami Muzeum mogą być między innymi darowizny od osób fizycznych, czy sponsorów. Należy zaznaczyć, iż w ostatnich latach Muzeum aktywnie poszukuje i pozyskuje sponsorów dla swojej dzielności. Zapewnia to instytucji dywersyfikację źródeł dochodów. Realizacja projektu umożliwi Muzeum zwiększenie frekwencji w Panoramie Racławickiej, ale też umożliwi organizowanie wydarzeń o jeszcze większej skali i znaczeniu artystycznym, ale i społeczno-gospodarczym. Wzbogacenie form prezentacji w Panoramie racławickiej stanie się wydarzeniem o dużym znaczeniu medialnym przyciągają sponsorów, którzy w zamian za dofinansowanie otrzymują możliwość zaprezentowania 289

290 się jako mecenas sztuki. Muzeum może prowadzić, jako dodatkową, działalność gospodarczą według zasad określonych w obowiązujących przepisach. Zasoby lokalowe i techniczne do funkcjonowania sprzętu i wyposażenia zakupionego w ramach projektu. Istniejący budynek Panoramy Racławickiej wyposażony jest we wszystkie niezbędne instalacje elektryczne do jego działania, takie jak oświetlenie wewnętrzne, instalacja gniazd elektrycznych 230/400V, zasilania wentylacji, sygnalizacji włamania i napadu, systemu alarmu pożarowego, kontroli dostępu zasilane z rozdzielnicy głównej budynku. Sposób funkcjonowania powstałej infrastruktury Trwałość formalno-prawna projektu związana jest z rozwiązaniem i zaplanowaniem kwestii własnościowych. Po zakończeniu inwestycji Muzeum Narodowe pozostanie właścicielem i dysponentem powstałego majątku. Zagrożeniem dla projektu nie jest forma władania nieruchomością, która zostanie wyremontowana oraz w której sprzęt i wyposażenie zostanie zamontowane. Muzeum Narodowe jest zarządcą nieruchomości, których właścicielem jest Skarb Państwa (działki, na których zlokalizowany jest zespół głównych budynków: 18/1, 19/1, 20/4 AM-28) oraz użytkownikiem wieczystym działek, których właścicielem jest Gmina Wrocław (działki, na których zlokalizowane są elementy służące obsłudze odwiedzających - parking: 18/3, 19/3, AM- 28). Taka forma władania zapewnia zachowanie trwałości projektu. W wyniku realizacji projektu kontynuowane będą formy zakresu działalności Muzeum, ale w większej niż dotychczas liczbie i w nowych formułach. Muzeum dysponuje bardzo bogatymi zbiorami dotyczącymi historii oraz powstania obrazu Panoramy. Będą one szeroko wykorzystywane w tworzeniu nowych ścieżek zwiedzania, wystaw, programów edukacyjnych. Gwarantuje to, iż produkty projektu będą stale i w pełni wykorzystane. Funkcjonowanie produktów projektu jest zgodna z właściwością działania Wnioskodawcy muzeum, instytucja kultury. Realizacja projektu zawiera się w obszarze stanowiącym właściwość działania Muzeum Narodowego. Posiada ono uprawnienia do podejmowania zobowiązań niezbędnych do realizacji tego przedsięwzięcia, ale także utrzymania jego efektów. Za zapewnienie właściwego funkcjonowania efektów projektu odpowiadała będzie również Muzeum Narodowe we Wrocławiu. Posiada ona kadry odpowiednie do zarządzania programem edukacyjnym i kulturowym, który w ramach niniejszego projektu zostanie wzbogacony. Wnioskodawca posiada duże doświadczenie w zakresie realizacji projektów infrastrukturalnych oraz artystycznych i edukacyjnych z dofinansowaniem ze środków zewnętrznych. Gwarantuje to, że faza operacyjna będzie miała zapewnione finansowanie nie tylko organizatora, ale także z wielu grantów i dotacji. Na etapie planowania projektu przeprowadzono szczegółowe badanie potrzeb społeczności lokalnej, regionalnej oraz ponadregionalne. Zakończyły się one sporządzeniem analizy popytu, która jest częścią niniejszego Studium Wykonalności. Gwarantuje to, że powstałą infrastruktura odpowiada na potrzeby obecnych i przyszłych odbiorców. Dzięki temu infrastruktura będzie w pełni wykorzystana. Zgodnie ze Statutem połączenie, podział lub likwidacja Muzeum może nastąpić w trybie określonym w ustawie o organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej, z uwzględnieniem postanowień umowy o współprowadzeniu. Należy zaznaczyć, iż żadne zmiany w zakresie likwidacji instytucji nie są planowane. Jednakże w przypadku zaistnienia takie sytuacji prawa i obowiązki wynikające z zawartej Umowy o dofinansowanie zostaną przeniesione na jednego z Organizatorów. 290

291 Promocja i informacja Działania informacyjne i promocyjne skierowane zostaną do lokalnej społeczności Wrocławia, województwa dolnośląskiego oraz wybranych grup w Polsce i Europie. Grupami docelowymi są przede wszystkim społeczności lokalne, ale również wszyscy, którzy zainteresowani są historią bitwy od Racławicami, zaprezentowanej na płótnie Kossaka i Styki w Panoramie Racławickiej, stanowiącej oddział Muzeum Narodowego we Wrocławiu. Należy podkreślić, że grono potencjalnych odbiorców jest bardzo szerokie, ponieważ szeroki będzie program Muzeum Narodowego we Wrocławiu w oddziale Panorama Racławicka. Należy podkreślić, że grono potencjalnych odbiorców jest bardzo szerokie ponieważ szeroki będzie program Panoramy Racławickiej. W ramach działań informacyjnych i promocyjnych projektu planuje się wykorzystanie następujących środków: tablice informacyjne i pamiątkowe. Tablice informacyjne o odpowiednio dużych do skali przedsięwzięcia rozmiarach zlokalizowane w powszechnie dostępnych miejscach, w najbliższym sąsiedztwie realizacji projektu zamontowane w momencie rozpoczęcia prac. Po zakończeniu realizacji projektu tablice informacyjne zainstalowane na czas trwania inwestycji zostaną zastąpione stałą tablicą pamiątkową; materiały informacyjne i promocyjne (w tym ulotki w języku polskim i angielskim, rollupy do eksponowania na foyer, arkusze papieru z logo do korespondencji oraz zawieranych umów w ramach projektu, plakaty) wskazujące miedzy innymi zakres projektu, mówiące o jego celach i zaangażowaniu Unii Europejskiej dystrybuowane w sposób odpowiedni dla danego materiału; informacje o projekcie od momentu podpisania umowy o dofinansowanie do zakończenia oraz o zaangażowaniu Unii Europejskiej zamieszczane będą na stronie internetowej beneficjenta. ogłoszenia w prasie regionalnej i ogólnopolskiej - informacje o projekcie, w tym o zaangażowaniu Unii Europejskiej przekazywane będą do środków masowego przekazu; organizacja wydarzeń informacyjnych dla mediów oraz przedstawicieli świata kultury, w czasie których przekazywane będą informacje o celach realizacji projektu oraz oddziaływaniu wsparcia ze środków EFRR. Na wydarzenia informacyjne przygotowywane będą dla prasy oraz pozostałych uczestników, materiały promocyjne, tj.: wydawnictwa zaopatrzone w odpowiednie oznaczenia i logotypy (zgodnie z unijnymi wymogami), wskazujące między innymi na zakres projektu, mówiące o jego celach oraz oddziaływaniu środków EFRR, które będą dystrybuowane w sposób odpowiedni dla danego materiału, prowadzona będzie kampania promocyjna w mediach społecznościowych: Facebook, Twitter, Youtube, Instagram, Google+; zorganizowana zostanie konferencja inaugurująca początek prac oraz na ich zakończenie wykonany zostanie spot promujący w lokalnym programie TVP. Jednostką odpowiedzialną za przeprowadzenie kampanii informacyjno-promocyjnej będzie wyspecjalizowany podmiot zewnętrzny, wyłoniony w drodze postępowania przetargowego. Nie zwalnia to beneficjenta z żadnych obowiązków związanych z promocją unijnego źródła dofinansowania. Jednak dzięki zaangażowaniu wyspecjalizowanego podmiotu będzie on miał pewność, że kampania prowadzona jest profesjonalnie, trafi do odpowiednio zaprogramowanej grupy odbiorców i za pomocą najefektywniejszych środków. Beneficjent poprzez jednostkę realizującą projekt zobowiązany jest to stałego monitorowania i kontrolowania działań podmiotu zaangażowanego do realizacji kampanii, w szczególności pod kątem ich zgodności z zapisami 291

292 Rozporządzeń i wytycznych. W ramach struktur beneficjenta za działania te odpowiadała będzie jednostka realizująca projekt. 8. Analiza finansowa Nakłady inwestycyjne projektu oszacowane zostały w wysokości ,00 PLN netto, ,30 brutto (w tym podatek VAT ,70 PLN). Wydatki kwalifikowane i niekwalifikowane określone zostały na podstawie zapisów regulaminu do konkursu oraz Wytycznych w zakresie kwalifikowania wydatków w ramach PO IiŚ Zgodnie z przedmiotowymi dokumentami - do kosztów niekwalifikowanych zaliczono wydatki związane z podatkiem VAT oraz wydatki na przygotowanie wniosku o dofinansowanie jak i dokumentacji projektowej. Pozostałe nakłady określone zostały jako kwalifikowane. W wyniku realizacji projektu przyjęto wzrost przychodów z tytułu zwiększenia ilości sprzedaży biletów, wydawnictw i usług. Zwiększone przychody z tytułu sprzedaży biletów oszacowane zostały na podstawie średniej ceny biletu wstępu do Panoramy Racławickiej - określonej na poziomie ok. 22,08 PLN (średnia wartość wynikająca z poprzednich lat działalności Panoramy). Powyższe zestawiając z wynikami analizy popytu i wartością zwiększonej liczby osób odwiedzających na poziomie osób od roku 2021 do osób w roku 2032, przy uwzględnieniu wejść bezpłatnych (na poziomie ok. 40%) - pozwoliło określić zwiększone przychody z tego tytułu na poziomie od ,80 PLN do ,96 PLN w skali roku. Określono również, że zwiększona frekwencja wpłynie także na zwiększoną sprzedaż wydawnictw. Na podstawie dotychczasowych przychodów generowanych z tego tytułu i dotychczasowej liczby odwiedzających określono, że jednostkowy przychód z tego ten obecnie wynosi ok. 1,28 PLN. Zestawiając przedmiotowe wyliczenia z liczbą nowych osób odwiedzających, pozwoliło określić zwiększenie przychodów na poziomie ok. od ,16 PLN do ,00 PLN w skali roku. W wyniku zwiększenia atrakcyjności programu kulturowego, zakłada się również zwiększenie przychodów z działalności edukacyjnej, które to w wyniku obecnego zainteresowania i doświadczenia wnioskodawcy zostały określone na poziomie od 6 300,00 PLN do 6 800,00 PLN. Dodatkowo na podstawie doświadczania Wnioskodawcy, określono również zwiększenie przychodów z tytułu sprzedaży usług świadczonych przez Muzeum na poziomie ok ,00 PLN. Przewiduje się, że wygenerowane na tej podstawie przychody pokryją zwiększone koszty funkcjonowania Panoramy Racławickiej i samego Muzeum. W wyniku tego, realizacja projektu i późniejsze utrzymanie jego efektów nie będzie powodowało zwiększenia dotacji podmiotowych Organizatorów z tego tytułu. W odniesieniu do całkowitych kosztów funkcjonowania Muzeum Narodowego przyjęto, podobnie jak w latach ubiegłych, że koszty operacyjne instytucji nie pokryte z jej bieżącej działalności będą pokrywane dotacjami podmiotowymi i celowymi. Na podstawie danych historycznych oraz planów budżetowych Muzeum, przyjęto dotacje od MKiDN i pozostałych źródeł (w tym przychody finansowe, operacyjne, dotacje od Konserwatora Zabytków) na poziomie z roku Dotacje ze strony UMWD przyjęto na poziomie umożliwiającym utrzymanie płynności finansowej Muzeum, tj. umożliwiającym pokrycie różnicowych kosztów funkcjonowania całego Muzeum Nakłady odtworzeniowe W okresie odniesienia uwzględniono zużycie ekonomiczne poszczególnych składników majątku. Przyjęto, że w przedmiotowym projekcie zaistnieje konieczność poniesienia dodatkowych nakładów 292

293 odtworzeniowych, które zgodnie z przewidywanym okresem ekonomicznego użytkowania ulegną częściowemu zużyciu. Wobec tego w budżecie projektu przewidziano dodatkowe nakłady w roku 2030 w wysokości ok. 2% ich wartości początkowej tj. ok ,56 PLN. Założenie to ma na celu zapewnienie utrzymania pełnej funkcjonalności i rozwój powstałych w wyniku realizacji projektu produktów. Amortyzacja Amortyzacja wyliczona została metodą liniową wg stawki 10% dla środków trwałych i 2,5% w zakresie nakładów na prace budowlane. Wartość brutto aktywów powstałych w wyniku realizacji inwestycji kształtuje się na poziomie ,05 PLN. Dodatkowo nakłady pośrednio związane z inwestycją tj. nadzory uwzględnione zostały jako koszty pośrednie zwiększające wartość początkową aktywów i przyporządkowane do poszczególnych grup zgodnie z wyliczoną strukturą wydatków. Nakłady te stanowią wartość ,22 PLN. Roczny odpis amortyzacyjny wynosi ,15 PLN. Wartość rezydualna na koniec okresu odniesienia liczona jako wartość aktywów netto oszacowano na poziomie ,68 PLN. Projekt finansowany będzie w 85,00% z funduszy Unii Europejskiej z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego. Wnioskowane dofinansowanie projektu kształtuje się na poziomie ,11 PLN. Pozostała część pokryta zostanie środkami z budżetu państwa w części dotyczącej wkładu własnego kosztów kwalifikowanych, oraz wkładem własnym Beneficjenta (w zakresie kosztów niekwalifikowanych), który pochodzić będzie z budżetu Województwa Dolnośląskiego. Ocena finansowej opłacalności inwestycji Wartość rezydualna została wyliczona na podstawie wartości księgowej środków trwałych na koniec okresu referencyjnego. Wartość ta kształtuje się na poziomie ,68 PLN. Wskaźniki efektywności finansowej przedstawiają się następująco: Finansowa zaktualizowana wartość netto z inwestycji (FNPV/C) wynosi: ,69 zł Finansowa wewnętrzna stopa zwrotu z inwestycji (FRR/C) wynosi: -6,67% W badanym przypadku wskaźnik FNPV/C jest ujemny. W przypadku dodatniego wyniku projekt wykazywałby rentowność nawet w przypadku braku dotacji. Wskaźnik FRR/C jest ujemny co udowadnia, że inwestycja nie jest w stanie pokryć swoich kosztów przychodami i świadczy o wysokiej nieopłacalności przedmiotowej inwestycji z punktu widzenia komercyjnego. Wartości wskaźników efektywności finansowej potwierdzają słuszność wnioskowania o dotację UE ponieważ projekt nie ma możliwości samofinansowania w analizowanym okresie odniesienia. Trwałość finansowa Na podstawie przeprowadzonej we wcześniejszych rozdziałach analizy stwierdzono, że generowane przez projekt dodatkowe przychody powinny pokryć zwiększone koszty operacyjne nie wpływając tym samym na zwiększenie dotacji podmiotowych na utrzymanie całości funkcjonowania Muzeum. Natomiast w odniesieniu co działalności całego Muzeum Narodowego we Wrocławiu, jego działalności i całkowite koszty nie pokryte z przychodów bieżących pokrywane będą z otrzymywanych dotacji z Województwa Dolnośląskiego oraz Ministra Kultury. Wynikiem zastosowania takiej dotacji są nieujemne środki pieniężne przedstawione w rachunku przepływów pieniężnych. W związku z powyższym można potwierdzić dobrą sytuację finansową Wnioskodawcy oraz jego 293

294 zdolność do realizacji i utrzymania efektów projektu. Na podstawie przyjętej Uchwały nr XXIX/921/16 Sejmiku Województwa Dolnośląskiego z dnia 22 grudnia 2016 r. w sprawie Wieloletniej Prognozy Finansowej Województwa Dolnośląskiego można również mówić o dobrej sytuacji finansowej samego Województwa. Z analizy zadłużenia Organizatora wynika iż, prowadzi on racjonalną gospodarkę finansową i w okresie odniesienia będzie w stanie ponosić dodatkowe nakłady związane z realizacją i utrzymaniem przedmiotowego projektu. Drugim Organizatorem Muzeum jest Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego. Ponieważ jest to jednostka, której budżet jest ustalany na poziomie budżetu państwa, dlatego też nie zakładano braku możliwości zapewnienia odpowiednich środków na etapie realizacji i eksploatacji nowo powstałego majątku. Na podstawie przeprowadzonej analizy stwierdza się, iż zasoby finansowe dla realizowanego projektu zapewnione przez Wnioskodawcę i Organizatorów są wystarczające do sfinansowania kosztów projektu podczas jego realizacji, a następnie eksploatacji. Wobec powyższego można przyjąć, iż Projekt jest wykonalny i trwały z finansowego punktu widzenia zarówno w fazie realizacji inwestycji jak i eksploatacji projektu. Wnioskodawca oraz Organizatorzy nie są podmiotami znajdującymi się w trudnej sytuacji w rozumieniu unijnych przepisów dotyczących pomocy państwa, wobec czego dla Muzeum może być uruchomione finansowanie ze środków EFRR. Przeprowadzone analizy finansowe potwierdzają także, że sytuacja finansowa Wnioskodawcy nie zagraża realizacji i utrzymaniu rezultatów projektu. 9. Opis długotrwałych efektów społeczno-ekonomicznych Na podstawie opisu jakościowego, ilościowego oraz monetaryzacji korzyści społecznogospodarczych sporządzono kalkulacją wskaźników efektywności ekonomicznej przedsięwzięcia. Efektywność ekonomiczna wyznaczona została za pomocą metody zdyskontowanych przepływów pieniężnych (DCF) przy zastosowaniu ekonomicznej stopy dyskonta na poziomie 5%. Okres referencyjnych w przypadku analizy ekonomicznej jest tożsamy z okresem referencyjnym w analizie finansowej. Wyniki analizy ekonomicznej przedstawiają się następująco: ENPV wynosi: ,01 zł ERR wynosi: 18,52 % B/C wynosi 1,77 Na podstawie powyższych wyników możemy zauważyć, że zaktualizowana ekonomiczna wartość netto inwestycji (ENPV) kształtuje się na poziomie 7,16 mln PLN. Ponieważ jest ona dodatnia, oznacza to, iż przedsięwzięcie jest uzasadnione z ekonomicznego punktu widzenia. Potwierdza to oszacowana ekonomiczna wewnętrzna stopa zwrotu z inwestycji (ERR) na poziomie 18,52 %. Jest ona wyższa niż zakładana ekonomiczna stopa dyskontowa. Wskaźnik porównujący korzyści wynikające z realizacji inwestycji z kosztami będącymi jej skutkiem (B/C) osiąga poziom 1,77 czyli powyżej wartości opłacalności na poziomie 1. Potwierdza to opłacalność realizacji inwestycji z ekonomicznego i ogólnospołecznego punktu widzenia. 294

295 Dodatkowo w wyniku realizacji projektu przewiduje się że powstała infrastruktura będzie wykorzystywana do zwiększenia działań edukacyjnych, co dodatkowo wpływać będzie na efekty ekonomiczno-społeczne. 10. Analiza ryzyka Z przeprowadzonej analizy ryzyka wynika, iż ryzyko związane z realizacją planowanego przedsięwzięcia utrzymuje się na akceptowalnym poziomie. Przeprowadzone analizy wykazują, że projekt ma charakter przedsięwzięcia trwałego, a jego finansowa i ekonomiczna kwalifikowalność do otrzymania wsparcia z Unii Europejskiej jest uzasadniona, co potwierdza zasadność realizacji planowanej inwestycji. W wyniku przeprowadzonej analizy ryzyka nie zidentyfikowano czynnika posiadającego wysokie prawdopodobieństwo wystąpienia. W przeprowadzonej analizie ryzyka uwzględniono wszystkie elementy mogące wpłynąć negatywnie na realizację projektu. Wnioskodawca znając zagrożenia na każdym etapie realizacji projektu jest dobrze przygotowany do zapobiegania ewentualnym czynnikom ryzyka i będzie miał możliwość wykluczenia ich jeszcze przed ewentualnym ich wystąpieniem. W przypadku wystąpienia któregokolwiek z czynników ryzyka, Wnioskodawca będzie umiał sobie poradzić z jego niekorzystnym oddziaływaniem i zniwelować jego ewentualne skutki. Wśród wymienionych ryzyk występują ryzyka rezydualne czyli ryzyka nadal pozostające mimo zastosowania działań zapobiegawczych i minimalizujących. Do ryzyk rezydualnych należą: niewłaściwe oszacowanie przychodów i oszczędności finansowych. Poziom przychodów jest uwarunkowany uzyskaniem odpowiednich przychodów z biletów. Mimo przeprowadzonych rzetelnych analiz popytu przez podmiot zewnętrzny możliwe jest wystąpienie czynników powodujących obniżenie popytu. Dodatkowo dla zastosowanej nowej technologii dokonano kalkulacji oszczędności w wyniku jej zastosowania. Zmiana sytuacji globalnej na rynku, może spowodować zmniejszenie kalkulowanych oszczędności. Drugim ryzykiem rezydualnym jest wzrost kosztów inwestycji. Pomimo zastosowanych aktualnych wartości kosztorysowych oraz przeprowadzeniu badania rynku z uwagi na okres jaki jest przewidziany od momentu złożenia wniosku do realizacji projektu możliwe jest zwiększenie kosztów inwestycji. Pozostałe ryzyka nie mają charakteru rezydualnego i przewidywane działania zapobiegawcze i minimalizujące pozwalają na stwierdzenie braku możliwości wystąpienia ryzyka. 11. Analiza oddziaływania na środowisko Przedsięwzięcie w zakresie wskazanym w niniejszym Studium Wykonalności (modernizacja zabytkowego obiektu Panoramy Racławickiej, tj. prace konserwatorskie oraz roboty ogólnobudowlane a także zakup wyposażenia - urządzenia multimedialne) nie jest wymienione w Rozporządzeniu Rady Ministrów z dnia 9 listopada 2010 r. w sprawie przedsięwzięć mogących znacząco oddziaływać na środowisko (tekst jednolity - Dz. U. z 2016 r. poz. 71) oraz w Aneksie I i II do Dyrektywy 85/337/EWG w sprawie oceny skutków wywieranych przez niektóre przedsięwzięcia publiczne i prywatne na środowisko naturalne (Dz. Urz. UE L 175 z r., z późn. zm.) jako mogące podlegać konieczności przeprowadzenia postępowania w sprawie oceny oddziaływania na środowisko. Żadne z planowanych do realizacji działań nie podlega więc obowiązkowi przeprowadzenia oceny oddziaływania na środowisko (w tym na obszary Natura 2000), o którym mowa w art. 59 ust. 1 i 2 ustawy z dnia 3 października 2008 r. o udostępnianiu informacji o środowisku i jego ochronie, udziale społeczeństwa w ochronie środowiska oraz o ocenach oddziaływania na środowisko (tj. Dz.U. z 2016 r. Nr 0, poz. 353). 295

296 W związku z powyższym Wnioskodawca nie występował do właściwego organu o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. Analizując wpływ projektu realizowanego na terenie Panoramy Racławickiej na środowisko pod uwagę brano mogące wystąpić bezpośrednie, pośrednie, wtórne i skumulowane oddziaływania analizując je w okresie krótko-, średnio- i długoterminowym. Rozpatrywano działania zarówno stałe jak i chwilowe. Przedmiotowe zamierzenie inwestycyjne: nie jest kwalifikowane do grupy przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko, nie jest kwalifikowane do przedsięwzięć mogących potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, nie będzie realizowane na terenie zakładu lub obiektu kwalifikowanego, zgodnie z ww. rozporządzeniem, do takiej grupy, w związku z powyższym nie wystąpią okoliczności o których mowa w 2 ust.2 i 3 ust. 2 Rozporządzenia OOŚ a które to okoliczności, mogłyby spowodować jego zaliczenie do grupy przedsięwzięć mogących zawsze znacząco oddziaływać na środowisko lub potencjalnie znacząco oddziaływać na środowisko, nie będzie realizowane na terenie obszaru Natura 2000, na terenie na którym planowane jest zamierzenie inwestycyjne nie występują obszary z siedliskami przyrodniczymi oraz gatunkami roślin i zwierząt, dla których ochrony zostałby utworzony obszar Natura Z uwagi na powyższe nie występowano do właściwego organu o wydanie decyzji o środowiskowych uwarunkowaniach. W bezpośrednim sąsiedztwie, a zarazem w zasięgu oddziaływania planowanego przedsięwzięcia nie występują także: obszary wodno-błotne oraz inne obszary o płytkim zaleganiu wód podziemnych; obszary wybrzeży, obszary objęte ochroną, w tym strefy ochronne ujęć wód i obszary ochronne zbiorników wód śródlądowych, obszary przylegające do jezior, uzdrowiska i obszary ochrony uzdrowiskowej. W fazie realizacji planowane przedsięwzięcie będzie oddziaływało na środowisko w zakresie: emisji hałasu i drgań (krótkotrwałe i odwracalne), emisji gazów i pyłów do powietrza (krótkotrwałe i odwracalne), powstawanie odpadów (krótkotrwałe i odwracalne). Należy jednak zauważyć, iż oddziaływania te będą występowały lokalnie w rejonie Panoramy Racławickiej i w związku z tym nie będą miały znaczącego wpływu na otaczające środowisko. W fazie eksploatacji wytwarzane będą odpady oraz zużywana energia elektryczna. Nie przewiduje się innych znaczących oddziaływań. 296

297 Z uwagi na minimalizowanie zapotrzebowania na energię cieplną i elektryczną przez restaurowany obiekt i związane z tym zmniejszenie emisji dwutlenku węgla do atmosfery wpływ projektu na ochronę środowiska i politykę zrównoważonego rozwoju należy ocenić jako pozytywny. 297

298 13 Podstawy przygotowania opracowania Literatura 1. Atrakcyjność inwestycyjna województw i podregionów Polski 2011, pod red: M. Nowickiego, Wyd.: Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Gdańsk Bartkowski J., Przestrzenne zróżnicowanie uczestnictwa z kulturze, Instytut im. Adama Mickiewicza, Warszawa Bartoszewicz W., Łopaciński K., Prognozy wyjazdów z poszczególnych krajów i przyjazdów do Polski z latach oraz prognoza globalna przyjazdów do Polski do 2013 roku, Instytut Turystyki, Warszawa, czerwiec Bartoszewicz W., Skalska T., Charakterystyka przyjazdów do Polski z ciągu trzech kwartałów 2008 roku, Warszawa Co robią Polacy z czasie wolnym, Komunikat z badań, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa Czy warto się uczyć, Komunikat z badań, Centrum Badania Opinii Społecznej, Warszawa Dziedzic T., Badania ankietowe profilu społecznego turystów odwiedzających Polskę (miasta i atrakcje turystyczne), Raport z badań, Warszawa Dziedzic T., Badania ankietowe profilu społecznego turystów krajowych zwiedzających Polskę (miasta i atrakcje turystyczne), Raport z badań, Warszawa Dziubińska-Michalewicz M., Kojder A., Uczestnictwo z kulturze mieszkańców Polski, Biuro Studiów i Ekspertyz, Warszawa European Cultural Values, Special Eurobarometer 278, Wrzesień Gaworecki W. W., Turystyka, Polskie Wydawnictwo Ekonomiczne, Warszawa i2010 A European Information Society for Growth and Employment, Bruksela ICT for Learning, Innovation and Creativity, K. Ala-Mutka, Y.Punie, Ch. Redecker, Institute for Prospective Technological Studies, European Comission. 14. ICT for Learning, Innovation and Creativity, K. Ala-Mutka, Y.Punie, Ch. Redecker, Institute for Prospective Technological Studies, European Comission. 15. Kawala J., Modras M., Kalinowska E., Studium wykonalności dla inwestycji komunalnych, Kraków Kierunki Rozwoju Turystyki do 2015 roku, dokument rządowy przyjęty przez Radę Ministrów dn r. 17. Kotler N., Kotler P., Museum Strategy and Marketing, Kowalewska A., Uczestnictwo Polaków z kulturze, [w:] Różnorodność procesów zmian. Transformacja niejedno ma imię, pod red. A. Szpocińskiego, Wyd. Instytut Studiów Politycznych Polskiej Akademii Nauk, Warszawa Krajowy rynek atrakcji turystycznych (na podstawie badań ankietowych przeprowadzonych z wybranych atrakcjach turystycznych), opr. M. Byszewska-Dawidek, I. Kulesza, Instytut Turystyki, Warszawa Kultura 2006, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa Kultura 2007, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa Kultura 2008, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa Kultura 2009, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa

299 24. Kultura z 2010 roku, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa Kultura 2015, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa Łagodziński W., Szanse i zagrożenia uczestnictwa z kulturze z latach z świetle wyników badań Głównego Urzędu Statystycznego, Narodowe Centrum Kultury, Warszawa Maslow A. H., Motivation and Personality, Harper and Row, New York Mikos von Rohrscheidt A., Turystyka kulturowa. Fenomen, potencjał, perspektywy, Wyd. KMB Druk, Gniezno Panasiuk A., Ekonomika turystyki, Wydawnictwa Naukowe PWN, Warszawa Podręcznik Zarządzanie Cyklem Projektu, Komisja Europejska, EuropeAid Co-operation Office, Wydanie 2., polska wersja językowa, marzec Podstawowe informacje z rozwoju demograficznym Polski, Główny Urząd Statystyczny. 32. Prognoza ludności na lata , Główny Urząd Statystyczny, Warszawa Project Cycle Management Guidelines Volume 1, European Commission EuropeAid Cooperation Office, marzec Przewodnik dobrych praktyk, Publikacja powstała z ramach projektu Turystyka wspólna sprawa realizowanego na zlecenie Polskiej Agencji Rozwoju Przedsiębiorczości, współfinansowanego ze środków Unii Europejskiej z ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 35. Rocznik Demograficzny 2007, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa Rocznik Demograficzny 2011, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa Stan i prognoza koniunktury gospodarczej, Instytut Badań nad Gospodarką Rynkową, Warszawa 2008 r. 38. Sytuacja gospodarstw domowych z 2008 r. z świetle wyników badań budżetów gospodarstw domowych, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa Turystyka polska z 2006 roku układ regionalny, Instytut Turystyki, Warszawa Turystyka i wypoczynek z gospodarstwach domowych z 2010, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa Turystyka z 2010 roku, Główny Urząd Statystyczny, Warszawa Uczestnictwo z kulturze i niektóre inne formy spędzania czasu wolnego z 2003 roku, Komunikat z badań CBOS, Warszawa, luty Wydatki na kulturę z 2014 roku, Główny Urząd Statystyczny, Kraków Zatrudnienie i wynagrodzenia z gospodarce narodowej z I-III kwartale 2008 r., GUS, Warszawa Zatrudnienie i wynagrodzenia z gospodarce narodowej z i kwartale 2011 r., GUS, Warszawa Zarządzanie i marketing z kulturze i rekreacji; praca zbiorowa pod red. B. Junga, Wydawnictwo Naukowe Semper, Warszawa 1995 r. 47. Zarządzanie projektami, M. Trocki, B. Grucza, K. Ogonek, Polskie Wydawnictwa Ekonomiczne, Warszawa Akty prawne 1. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. ustanawiające wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, 299

300 Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006, 2. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) Nr 1301/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. z sprawie Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego i przepisów szczególnych dotyczących celu Inwestycje na rzecz wzrostu i zatrudnienia oraz z sprawie uchylenia rozporządzenia (WE) nr 1080/2006, 3. Rozporządzenie Komisji (UE) NR 651/2014 z dnia 17 czerwca 2014 r. uznające niektóre rodzaje pomocy za zgodne z rynkiem wewnętrznym z zastosowaniu art. 107 i 108 Traktatu; 4. Rozporządzenie Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego z dnia 12 sierpnia 2015 r. z sprawie udzielania pomocy na kulturę i ochronę dziedzictwa kulturowego z ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko , 5. Ustawa z dnia 11 lipca 2014 r. z zasadach realizacji programów z zakresie polityki spójności finansowanych z perspektywie finansowej (Dz. U. z 2014 poz z późn. zm.), 6. Program Operacyjny Infrastruktura i Środowisko , przyjęty decyzją Komisji Europejskiej z dnia 16 grudnia 2014 r., 7. Szczegółowy opis osi priorytetowych Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko z dnia 29 października 2015 r. (wraz z załącznikiem 6 pn. System oceny i wyboru projektów z ramach Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko ), 8. Wytyczne z zakresie trybów wyboru projektów na lata (z dnia 31 marca 2015 r.). 9. Decyzja Parlamentu Europejskiego i Rady 508/2000/WE z 14 lutego 2000 r. ustanawiająca program Kultura 2000, (OJ 63/2000). 10. Ustawa z dnia 15 lutego 1962 r. z ochronie dóbr kultury (Dz. U. z 1999 r. Nr 98, poz z późn. zm.). 11. Ustawa z dnia 25 października 1991 r. z organizowaniu i prowadzeniu działalności kulturalnej (Dz. U. z 2001 r. Nr 13 poz. 123 z późn. zm.). 12. Ustawa z dnia 7 lipca 1994 r. Prawo budowlane (Dz. U Nr 89 poz. 414 z późn. zm.). 13. Ustawa z dnia 21 listopada 1996 r. z muzeach, Dz. U. 1997, nr 5, poz. 24 z późn. zm. 14. Ustawa z dnia 27 kwietnia 2001 r. Prawo ochrony środowiska (Dz. U Nr 62 poz. 627 z późn. zm.). 15. Ustawa z dnia 23 lipca 2003 r. z ochronie zabytków i opiece nad zabytkami (Dz. U. z 2003 r. Nr 162, poz. 1568). 16. Ustawa z dnia 6 grudnia 2006 r. z zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2006 r., nr 227, poz. 1658). Wytyczne i dokumenty strategiczne 1. Metodyka sporządzania analiz dla projektów realizowanych z Polsce, współfinansowanych z funduszy Unii Europejskiej, w: Niebieska księga. Podręcznik dla beneficjentów. Analiza kosztów i korzyści projektów inwestycyjnych z sektorze transportu. 2. Narodowa Strategia Rozwoju Kultury na lata , przyjęta przez Radę Ministrów z dniu 21 września 2004 r. wraz z Uzupełnieniem Narodowej Strategii Rozwoju Kultury na lata , Warszawa

301 3. Przewodnik Analiza kosztów i korzyści projektów inwestycyjnych (Fundusz Strukturalny EFRR, Fundusz Spójności i ISPA), Komisja Europejska. 4. Sprawozdanie Komisji dla Rady, Parlamentu Europejskiego, Europejskiego Komitetu Ekonomiczno-Społecznego i Komitetu Regionów Równość kobiet i mężczyzn rok 2009, KOM(2009) Wytyczne z zakresie sprawozdawczości na lata Wytyczne z zakresie informacji i promocji programów operacyjnych polityki spójności na lata Wytyczne z zakresie kwalifikowalności wydatków z ramach Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego oraz Funduszu Spójności na lata Wytyczne z zakresie zagadnień związanych z przygotowaniem projektów inwestycyjnych, z tym projektów generujących dochód i projektów hybrydowych na lata Wytyczne z zakresie ewaluacji polityki spójności na lata Wytyczne do przygotowania Studium Wykonalności projekty z ramach VIII osi priorytetowej PO IiŚ Wytyczne z zakresie dokumentowania postępowania z sprawie oddziaływania na środowisko dla przedsięwzięć współfinansowanych z krajowych lub regionalnych programów operacyjnych. Źródła internetowe 1. Strona internetowa Głównego Urzędu Statystycznego, Bank Danych Regionalnych: 2. Strona internetowa Komisji Europejskiej: 3. Strona internetowa Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego: 4. Strona internetowa miasta Wrocławia: 5. Strona internetowa Województwa Dolnośląskiego: 6. Strona internetowa: Instytucja Pośrednicząca Programu Infrastruktura i Środowisko 7. Strona internetowa Muzeum Narodowego we Wrocławiu: 8. Strona internetowa Muzeum Panorama Racławicka: 301

302 14 Załączniki Załącznik nr 1 Prezentacja wyników przeprowadzonych analiz finansowo-ekonomicznych (załącznik w formie elektronicznej) Plan finansowania dotychczasowej działalności Wnioskodawcy i plan finansowania działalności infrastruktury powstałej w wyniku realizacji projektu: Modernizacja Zespołu Budynków Panoramy Racławickiej etap III Poniżej przedstawiono wartość podstawowych źródeł przychodów w ujęciu pokrycia kosztów funkcjonowania Wnioskodawcy w ostatnich 3 latach. Dotacja Przychody Lata Ogółem MKiDN Budżet Województwa Dolnośląskiego i pozostałe Ogółem z działalności statutowej z działalności o charakterze komercyjnym kapitał obrotowy Koszty funkcjonowania ogółem Tabela 44. Przychody i koszty Wnioskodawcy z 3 ostatnich lat [zł] [źródło: Sprawozdanie finansowe Muzeum Narodowego we Wrocławiu za 2014r., 2015r., 2016r.] Poniżej zaprezentowano strukturę pokrycia kosztów funkcjonowania Muzeum w kolejnych okresach po zakończeniu inwestycji. Dotacja Przychody Lata Ogółem MKiDN Budżet Województwa Dolnośląskiego i pozostałe Ogółem z działalności statutowej z działalności o charakterze komercyjnym kapitał obrotowy Koszty funkcjonowania ogółem Tabela 45. Plan finansowania działalności Beneficjenta w okresie 10 lat od otrzymania płatności końcowej [zł] [źródło: opracowanie własne Konsultanta] 302

303

304

305