Zadania maturalne. Dział: Demografia

Transkrypt

1 1 Zadania maturalne. Dział: Demografia Zadanie 1. (3 pkt) Wymienione regiony świata: Gobi, Jawa, Grenlandia, Nizina Chińska, Himalaje, Riwiera Francuska (Lazurowe Wybrzeże) podziel na dwie grupy według kryterium gęstości zaludnienia. Do każdego regionu dobierz (z niżej podanych) właściwą barierę lub atrakcję osadniczą, wpisując numer, którym ją oznaczono. Bariery osadnicze: 1. wodna; 2. grawitacyjna; 3. termiczna. Atrakcje osadnicze: 4. żyzne gleby powulkaniczne; 5. żyzne gleby mady; 6. dogodny klimat podzwrotnikowy (śródziemnomorski). Regiony o dużej koncentracji ludności: Atrakcje osadnicze: Regiony o małej koncentracji ludności: Bariery osadnicze: Zadanie 2. (3 pkt) Oznacz literą P - zdania prawdziwe, literą B - zdania błędne. Poniższe zdania dotyczą ludności Polski. a) Ludność w wieku produkcyjnym stanowi powyżej 30% ogółu ludności.... b) W ostatnich latach wzrasta udział zatrudnienia w usługach.... c) Największy współczynnik feminizacji jest w grupie wieku 80 i więcej lat.... d) Najwięcej bezrobotnych jest wśród ludności z wykształceniem wyższym.... e) Rodzi się więcej chłopców niż dziewczynek.... f) Więcej ludności mieszka na wsi niż w miastach.... Zadanie 3. (5 pkt) Posługując się poniższą mapą Bilans migracji w Polsce, sformułuj wniosek wynikający z porównania migracji wewnętrznych i zewnętrznych województwa mazowieckiego i śląskiego. Wyjaśnij, podając po dwa argumenty, przyczyny takiego salda migracji w tych województwach. Źródło: Opracowanie własne na podstawie: Geografia, Podręcznik dla liceum ogólnokształcącego..., Praca zbiorowa pod red. Doroty Makowskiej, str. 150, WSiP, Warszawa, 2002 r. Wniosek:

2 2 Wyjaśnienie przyczyny salda migracji: Województwo mazowieckie: Województwo śląskie: Zadanie 4. (3 pkt) Z wymienionych niżej określeń zakreśl trzy, które dotyczą krajów wysoko rozwiniętych: a) w strukturze wiekowej duży udział ludności w podeszłym wieku b) przewaga surowców w strukturze towarowej eksportu c) przewaga zatrudnienia w rolnictwie d) znaczny udział usług w tworzeniu PKB e) duże zasoby taniej siły roboczej f) duże zużycie energii elektrycznej na jednego mieszkańca Zadanie 5. (2 pkt) Wyjaśnij, podając dwa argumenty, dlaczego średnia długość życia ludności jest jednym z mierników poziomu rozwoju gospodarczego państw. Zadanie 6. (2 pkt) Globalizację można różnie oceniać. Jak każdy proces o charakterze światowym ma swe pozytywne, ale i również negatywne strony. Podaj po jednym przykładzie argumentów podawanych przez zwolenników i przeciwników globalizacji. Zwolennicy (korzyści)... Przeciwnicy (zagrożenia)... Zadanie 7. (3 pkt) W tabeli zamieszczono dane dotyczące ludności województwa małopolskiego w roku Korzystając z danych w tabeli, wykonaj zadania. Zapisz obliczenia. a) Oblicz, o ile osób zwiększyła się liczba ludności województwa małopolskiego w 2000 roku w wyniku przyrostu naturalnego.... b) Oblicz, o ile więcej osób wyjechało niż przybyło do województwa małopolskiego w 2000 roku.... c) Oblicz przyrost rzeczywisty ludności województwa małopolskiego w roku Podaj, czy liczba mieszkańców zwiększyła się czy zmniejszyła i o ile osób Zadanie 8. (4 pkt)wykres ilustruje wielkość migracji ludności Polski w latach: i

3 3 Źródło: T.Michalski. E.Sołohubiak. Borchert.Geografia 1. Nowa Era 2002 Z prognoz wynika, że w najbliższych latach saldo migracji zewnętrznych będzie zbliżało się do zera. a) Uzupełnij wykres o przewidywane wartości emigracji i imigracji w latach b) Podaj trzy najważniejsze argumenty, jakimi kierowali się autorzy prognozy Zadanie 9. (5 pkt) Poniższa tabela prezentuje średnią długość życia kobiet i mężczyzn w wybranych krajach. Źródło: Świat w liczbach, WSiP, Warszawa 1999 a) Porównaj dane i zapisz wnioski dotyczące: 1. Długości życia Polaków i długości życia ludności w innych krajach: 2. Długości życia kobiet i mężczyzn w Polsce: b) Sformułuj prawidłowość występującą między długością życia a poziomem gospodarczym kraju:... c) Podaj dwie propozycje działań zmierzających do przedłużenia życia ludności w Polsce: Zadanie 10. (2 pkt) Do podanych nazw języków dobierz nazwy grup językowych, do których należą lub nazwy krajów, w których występują. Nazwy grup językowych oraz krajów wybierz spośród podanych poniżej. Grupa językowa: indoirańska, germańska, romańska, słowiańska. Kraj występowania: Francja, Egipt, Dania.

4 4 Zadanie 11. (2 pkt) Rysunek przedstawia zmiany przyrostu naturalnego w Polsce w latach a) Podaj dwie przyczyny spadku liczby urodzeń w Polsce w latach 60-tych XX wieku b) Podaj dwie przyczyny wysokiej liczby urodzeń w Polsce w latach Zadanie 12. (2 pkt) Podaj cztery przykłady negatywnych konsekwencji społeczno-gospodarczych eksplozji demograficznej w Afryce Zadanie 13. (1 pkt) W tabeli podano dane statystyczne dotyczące powierzchni i liczby ludności w wybranych krajach.

5 5 Na podstawie analizy danych zawartych w tabeli podaj nazwę kraju o najmniejszej gęstości zaludnienia. Zadanie 14. (1 pkt) Na mapie konturowej zaznaczono literami obszary różniące się pod względem gęstości zaludnienia. Wstaw w tabeli znak plus (+), gdy gęstość zaludnienia wskazanego obszaru jest duża, lub znak minus ( ), gdy jest ona mała. Zadanie 15. (2 pkt) Podaj dwie przyczyny dużej gęstości zaludnienia na Nizinie Chińskiej. Wyjaśnij wpływ każdej z przyczyn na gęstość zaludnienia tego obszaru. Przyczyny z wyjaśnieniem:.... Zadanie 16. (2 pkt) Podaj trzy przykłady problemów, które napotykają uchodźcy na obczyźnie Zadanie 17. (2 pkt) Podaj trzy przykłady przejawów globalizacji, potwierdzające określenie, że Ziemia to globalna wioska Zadanie 18. (4 pkt) Schemat przedstawia piramidę wieku i płci ludności Polski w 2002 roku.

6 6 a) Wpisz w oznaczone pola określenia: kobiety, mężczyźni. b) Wykorzystaj piramidę i podaj przyczynę uformowania się wyżu demograficznego, do którego należy grupa ludności w wieku od 15 do 23 lat c) Przedstaw dwa społeczne lub gospodarcze następstwa występowania wyżów demograficznych. Zadanie 19. (3 pkt) Podaj trzy przyczyny, które spowodowały zwężenie podstawy piramidy wieku ludności Polski Zadanie 20. (2 pkt) Wyjaśnij, dlaczego województwa warmińsko-mazurskie i podkarpackie charakteryzują się wysokimi wartościami współczynnika przyrostu naturalnego na tle kraju. 1. Województwo warmińsko-mazurskie Województwo podkarpackie Zadanie 21. (2 pkt) Podaj dwa przykłady problemów społeczno-gospodarczych, które muszą rozwiązywać wysoko rozwinięte kraje europejskie o starzejących się demograficznie społeczeństwach

7 Zadanie 22. (4 pkt) Mapa przedstawia saldo migracji w Polsce w 2000 roku według województw. a) Wymień dwa województwa o najwyższym odpływie ludności b) Spośród podanych poniżej cech zaznacz trzy, które są wspólne dla województw: warmińsko-mazurskiego, podlaskiego i lubelskiego. Cechy: A. duże zatrudnienie w rolnictwie, B. gęstość zaludnienia powyżej średniej krajowej, C. niskie zaangażowanie obcego kapitału w inwestycje gospodarcze, D. produkt krajowy brutto na 1 mieszkańca poniżej średniej krajowej, E. dodatnie saldo migracji, F. ujemny przyrost naturalny. Zadanie 23. (4 pkt) Do podanych wyznawców różnych religii dobierz po jednym kraju, w którym wymienieni wyznawcy dominują wśród ludności. Nazwy krajów dobierz z podanych poniżej. Brazylia, Egipt, Francja, Indie, Niemcy, Rosja, Hiszpania 1. muzułmanie hinduiści protestanci prawosławni... Zadanie 24. (4 pkt) Na świecie są miasta, do których przybywają pielgrzymi z całego świata. Uzupełnij tabelę, wpisując państwa, w których położone są wymienione miejsca kultu religijnego oraz religie wyznawane przez pielgrzymów. Zadanie 25. (2 pkt) Na podstawie zamieszczonego poniżej tekstu źródłowego oraz własnych wiadomości przedstaw po dwa pozytywne i negatywne następstwa globalizacji dla krajów słabo rozwiniętych. Globalizacja sama w sobie nie jest ani zła, ani dobra jest nieuchronna. Ma natomiast

8 8 pozytywne i negatywne skutki i właśnie o to toczy się jeden z najgorętszych sporów. Skutki globalizacji to między innymi wymiana informacji, która pomaga w tworzeniu społeczeństw obywatelskich, ułatwianie migracji, przenoszenie kapitału do krajów, gdzie inwestycje zagraniczne są warunkiem rozwoju całych społeczeństw, narodziny marek znanych na całym świecie, które ułatwiają wybór konsumentom. Pojawiają się również inne opinie na temat globalizacji kryzysy finansowe całych regionów tak jak stało się podczas kryzysu azjatyckiego w 1997 roku; globalna kultura jest świetnym wynalazkiem, ale kultura masowa coraz częściej kształtowana jest przez działy marketingu globalnych kooperacji. Źródło: opracowanie własne Pozytywne następstwa: Negatywne następstwa: Zadanie 26. (2 pkt) Dobierz po jednym kraju do podanych w tabeli informacji. Nazwy krajów wybierz spośród wymienionych niżej. Kanada, Bangladesz, Hiszpania, Holandia, Islandia, Maroko Zadanie 27. (2 pkt) Piramida przedstawia strukturę ludności Polski według wieku i płci w 2002 r.

9 9 Oznacz zdania prawdziwe literą P a zdania fałszywe literą F. 1. Na strukturę wieku i płci ludności Polski wywarła wpływ II wojna światowa Urodzeni w II połowie lat 60. należą do wyżu demograficznego W strukturze ludności Polski najwyższy udział ma ludność w wieku produkcyjnym W przedziale wieku lat występuje wyższy poziom zgonów kobiet niż mężczyzn... Zadanie 28. (2 pkt) Podaj trzy społeczno-ekonomiczne konsekwencje starzenia się ludności Polski Zadanie 29. (2 pkt) Na wykresie zaznaczono strukturę migracji ludności Polski w latach a) Na podstawie wykresu podaj, w którym roku saldo migracji było najmniejsze. b) Podaj dwie przyczyny wyraźnego wzrostu wielkości imigracji w Polsce po roku

10 10 Zadanie 30. (2 pkt) Polacy obecnie emigrują głównie do wysoko rozwiniętych krajów Europy Zachodniej. Wiele krajów Unii Europejskiej otworzyło swoje rynki pracy dla Polaków po przystąpieniu Polski do Wspólnoty. Podaj trzy przyczyny otwierania przez te kraje rynków pracy dla Polaków Zadanie 31. (2 pkt) Na wykresie przedstawiono przyrost naturalny ludności Polski w okresie a) Napisz, który z wyróżnionych na wykresie roczników: 1955, 1970, 1983, 2001 należy do wyżu kompensacyjnego. b) Korzystając z wykresu, sformułuj dwa wnioski odnoszące się do kształtowania się przyrostu naturalnego ludności Polski w latach Zadanie 32. (2 pkt) Na mapie przedstawiono rozmieszczenie wybranych rodzin i grup językowych w Europie.

11 11 a) Napisz, która z grup krajów oznaczonych na mapie sygnaturami: A, B, C nie należy do rodziny języków indoeuropejskich. Odpowiedź:... b) Spośród krajów oznaczonych na mapie cyframi od 1 do 4 jeden należy do innej grupy językowej niż pozostałe. Podaj nazwę tego kraju. Odpowiedź:... Zadanie 33. (2 pkt) Zadanie wykonaj, korzystając z załączonego tekstu i piramidy wieku ludności Chin. Politykę obniżania przyrostu naturalnego rządy Chin prowadzą od lat 50. XX wieku. Na początku lat 80. przepisy dotyczące kontroli urodzeń jeszcze zaostrzono, wprowadzając zasadę jednego dziecka w rodzinie. Chcąc ograniczyć liczbę potomstwa, przesunięto wiek zawierania małżeństw, wprowadzono bodźce ekonomiczne w postaci premii gotówkowych, szybszego przydziału mieszkań, dłuższego urlopu macierzyńskiego, lepszej opieki medycznej dla jednego dziecka. Powyższe zachęty okazały się wystarczające w mieście (tam przyrost wyraźnie się obniżył), ale nie na wsi, gdzie mieszka 2/3 ludności. Na przeszkodzie stoi mentalność wieśniaków, preferujących liczne rodziny i posiadanie potomków płci męskiej. Kontrola urodzeń w połączeniu z mentalnością społeczeństwa powoduje, że deformacja w strukturze wieku i płci narasta. Np. proporcja zgonów noworodków płci męskiej i żeńskiej kształtuje się w Chinach jak 0,7 do 1. Jest to niewątpliwie skutek drastycznych rozwiązań podejmowanych przez rodziców. Widząc niekorzystne symptomy swej polityki, rząd zaczął nieśmiało zezwalać na posiadanie dwojga dzieci w przypadku małżeństw jedynaków. Podaj dwie cechy ludności Chin, które odzwierciedlają politykę demograficzną tego kraju.

12 Zadanie 34. (2 pkt) Wśród demografów na świecie przeważa przekonanie, że polityka demograficzna Chin, pomimo znacznego obniżenia przyrostu naturalnego, nie powinna być naśladowana przez kraje przeżywające eksplozję demograficzną. Przedstaw trzy argumenty uzasadniające tę tezę Zadanie 35. (2 pkt) Oblicz wskaźnik feminizacji w Polsce w 2003 r. wiedząc, że ogółem mieszkało w naszym kraju tys. osób, w tym tys. mężczyzn. Zapisz wykonywane obliczenia. Miejsce na obliczenia: 12 Wynik:... Zadanie 36. (1 pkt) Na wykresie przedstawiono wartości przyrostu rzeczywistego na pewnym terytorium w okresie Na podstawie analizy wykresu podkreśl poprawną odpowiedź. Aby tendencja zmiany przyrostu rzeczywistego z okresu uległa odwróceniu, powinny nastąpić A. wzrost liczby urodzeń i wzrost liczby imigrantów. B. spadek liczby urodzeń i spadek liczby imigrantów. C. spadek liczby urodzeń i wzrost liczby emigrantów. D. wzrost liczby zgonów i wzrost liczby emigrantów. Zadanie 37. (2 pkt) Każdemu z podanych państw przyporządkuj po jednym, dominującym w nim, wyznaniu religijnym, wybranym spośród poniższych. Wyznania religijne: islam, katolicyzm, prawosławie, protestantyzm. A. Brazylia... B. Rosja... C. Szwecja... D. Egipt... E. Filipiny... Zadanie 38. (2 pkt) W 2003 r. liczba ludności Polski wynosiła 38,2 mln. Dzieci i młodzież stanowiły 24% mieszkańców, a osoby powyżej 65 roku życia - 13%. Według prognoz w 2025 r. Polska będzie liczyć około 35 mln ludności. Dzieci i młodzież będą stanowiły zaledwie 16% mieszkańców, a osoby powyżej 65 roku życia 30%. Podaj dwa przykłady problemów (społecznych lub gospodarczych), jakie mogą wyniknąć z takich zmian struktury demograficznej ludności Polski

13 13 Zadanie 39. (2 pkt) W tekście źródłowym przedstawiono informacje, dotyczące ludności wybranych krajów Unii Europejskiej. Prokreacyjna wstrzemięźliwość to zjawisko występujące niemal w całej Europie (...). Najwięcej dzieci przeciętnie dwójkę rodzą Irlandki i Francuzki. Europejki coraz później wychodzą za mąż i coraz później mają pierwsze dziecko (średnio w wieku 28 lat). W Szwecji średni wiek kobiet zawierających pierwsze małżeństwo to 29,8 lat, w Holandii 27,7 lat, w Austrii i w Niemczech 27 lat, w Grecji 26,5 lat. Polki stają na ślubnym kobiercu przeciętnie w wieku 23,3 lat. Ciągle jeszcze nam daleko na szczęście! do europejskich rekordów rozwodowych. W Szwecji na 1000 małżeństw rozchodzi się aż 588, w Austrii 469, we Francji 409, w Holandii 375, a w Polsce 191. Na podstawie tekstu źródłowego i własnej wiedzy wskaż po dwa podobieństwa i różnice w strukturze demograficznej społeczeństwa polskiego i innych krajów Unii Europejskiej. Podobieństwa: Różnice:... Zadanie 40. (2 pkt) W końcu XX w. masowe migracje zarobkowe ludności objęły między innymi obszary zaznaczone na mapie. a) Podaj nazwę bogactwa mineralnego, którego eksploatacja przyczyniła się do rozwoju gospodarczego obszaru D i spowodowała wzrost zapotrzebowania na siłę roboczą na tym obszarze.... b) Zapisz litery, którymi oznaczono dwa inne niż oznaczony literą D obszary intensywnej imigracji zarobkowej....,... Zadanie 41. (2 pkt) Podaj po jednym przykładzie procesów globalizacji zachodzących w sferze gospodarczej i politycznej na obszarze współczesnej Europy. Proces globalizacji zachodzący w sferze gospodarczej Proces globalizacji zachodzący w sferze politycznej......

14 Zadanie 42. (2 pkt) Wykres i tekst źródłowy opisują zmiany oraz prognozę zmian liczby osób w wieku produkcyjnym i liczby emerytów w Polsce w latach W najbliższych dwóch dekadach demografia będzie decydować o tempie rozwoju Polski, bankructwie lub rozkwicie całych branż, bezrobociu wielkich grup zawodowych. W ciągu najbliższych pięciu lat liczba emerytów wzrośnie u nas o 200 tys., zwiększy się o 1,4 mln liczba osób w wieku produkcyjnym niemobilnym (powyżej 45 lat). Mniej natomiast będzie pracowników najbardziej aktywnych (18 45 lat). Na podstawie : Wprost, r. Na podstawie wykresu oraz tekstu źródłowego wymień dwie zmiany zachodzące w strukturze wieku ludności Polski, które mogą być niekorzystne dla rozwoju gospodarczego kraju. Podaj dla każdej zmiany argument stwierdzający, że zmiana ta może być niekorzystna. Zadanie 43. (1 pkt) Wykres przedstawia fazy rozwoju demograficznego ludności. Przyporządkuj do podanych poniżej faz rozwoju demograficznego odpowiednią tendencję kształtowania się liczby ludności. I faza..., II faza..., III faza... Tendencje kształtowania się liczby ludności: A. Stabilizacja lub regres liczby ludności. B. Gwałtowny wzrost liczby ludności (eksplozja demograficzna). C. Niewielki wzrost liczby ludności. D. Gwałtowny spadek liczby urodzeń, pod koniec fazy stabilizacja liczby zgonów.

15 15 Zadanie 44. (2 pkt) Piramida wieku i płci ludności przedstawia strukturę demograficzną jednego z krajów świata. Na podstawie piramidy wieku i płci ludności sformułuj trzy cechy demograficzne społeczeństwa, dla którego wykonano tę piramidę Zadanie 45. (1 pkt) Uzupełnij schemat dotyczący zjawiska migracji ekonomicznej Polaków. Wpisz w odpowiednie pola oznaczone literami miejsca, gdzie Polak jest imigrantem, emigrantem i reemigrantem. Zadanie 46. (2 pkt) W ostatnich latach bardzo wielu Polaków wyjechało pracować za granicą. Podaj trzy pozytywne i trzy negatywne konsekwencje społeczno-gospodarcze tego faktu dla naszego kraju. Pozytywne: Negatywne: Zadanie 47. (2 pkt) Na diagramie zaznaczono procentowy udział wyznawców głównych religii na świecie.

16 16 Uzupełnij legendę diagramu, wpisując w wyznaczone miejsca nazwy religii, które dobierz z podanych poniżej. hinduizm, islam, judaizm, chrześcijaństwo Zadanie 48. (2 pkt) Jednym z czynników sprzyjających zaludnianiu obszarów Ziemi jest nadmorskie położenie. Na świecie ponad połowa ludności mieszka w pasie 200 km od wybrzeża, który stanowi zaledwie 21% powierzchni zamieszkałych kontynentów. Uzasadnij, podając dwa argumenty, przyczyny dużej koncentracji ludności na wybrzeżach morskich. Zadanie 49. (2 pkt) Piramidy przedstawiają strukturę wieku i płci miejskiej i wiejskiej ludności Polski w 2002 roku. Wykorzystaj rysunki i podaj dwa podobieństwa oraz dwie różnice, charakteryzujące ludność mieszkającą w Polsce w miastach i na wsi. Podobieństwa: Różnice:

17 17 Zadanie 50. (2 pkt) Poniżej wymieniono dwa okresy i kierunki dużych ruchów migracyjnych ludności. Wymień po dwa skutki społeczno-gospodarcze podanych migracji dla regionów odpływu lub napływu ludności. A. Przymusowa migracja ludności tubylczej Afryki do Ameryki Południowej i Północnej w okresie XVI-XVIII w. B. Migracja ludności z Turcji do Niemiec z przyczyn ekonomicznych w okresie od początku drugiej połowy XX w. do czasów obecnych. Zadanie 51. (1 pkt) Tabela przedstawia liczbę ludności w największych miastach Polski w 2000 r. oraz w 2004 r. Zaznacz dwie główne przyczyny zmian liczby ludności Polski w grupie miast liczących i więcej mieszkańców. A. Nadumieralność mężczyzn w wieku produkcyjnym. B. Niski lub ujemny przyrost naturalny ludności dużych miast. C. Wzrost liczby rozwodów w dużych miastach. D. Dodatnie saldo migracji ludności w dużych miastach. E. Odpływ zamożniejszej ludności wielkich aglomeracji do stref peryferyjnych miast. Zadanie 52. (2 pkt) Na podstawie tabeli przedstawiającej przyrost naturalny, saldo migracji i przyrost rzeczywisty na Świecie i w wybranych krajach Świata, wykonaj podane polecenia.

18 18 a) Sformułuj wniosek dotyczący związku między rozwojem gospodarczym państw Świata a saldem migracji. b) Zapisz wniosek wynikający z porównania przyrostu rzeczywistego Iranu i Australii, który uwzględnia przyrost naturalny i saldo migracji. Zadanie 53. (1 pkt) Do podanych grup języków przyporządkuj ich przykłady. a) język sztuczny A. język arabski b) język oficjalny (stosowane w ONZ) B. język łaciński c) język martwy C. esperanto d) język etniczny D. język łużycki a... b... c... d... E. język Romów (cygański) Zadanie 54. (2 pkt) Przeanalizuj poniższe wykresy, a następnie podkreśl prawdziwe z podanych zdań i krótko uzasadnij swój wybór.\ Liczba ludności Rosji się zwiększa. Liczba ludności Rosji się zmniejsza. Uzasadnienie: Zadanie 55. (2 pkt) Coraz częściej młodzi Polacy ulegają zjawisku drenażu mózgów. a) Wyjaśnij, na czym polega to zjawisko.... b) Podaj trzy przykłady państw, dla których jest to zjawisko korzystne.

19 19... Zadanie 56. (2 pkt) Podaj dwa pozytywne i dwa negatywne skutki współczesnej (po 2004 r.) emigracji Polaków.