Nieinwazyjna ocena czynności trzustki u dziewcząt z jadłowstrętem psychicznym

Transkrypt

1 lek. Żaneta Malczyk Nieinwazyjna ocena czynności trzustki u dziewcząt z jadłowstrętem psychicznym rozprawa na stopień doktora nauk medycznych Promotor: prof. dr hab. n. med. Joanna Oświęcimska Katedra i Klinika Pediatrii Kierownik Katedry i Kliniki: prof. dr hab. n. med. Katarzyna Ziora Wydział Lekarski z Oddziałem Lekarsko-Dentystycznym w Zabrzu Śląski Uniwersytet Medyczny w Katowicach Zabrze 2019

2 STRESZCZENIE Wstęp: Niedożywienie może doprowad z ić do upośledzenia funkcji egzokrynnej trzustki, ale patomechanizm tego zjawiska nie zos tał do tej pory w pełni wyjaśniony. Badania d o tyc ząc e czynności zewnątrzwydzielniczej trzustki w jadłowstręcie psychicznym (anorexia nervosa, AN) są bardzo skąpe, a ich wyniki czę sto ro zb ieżne. Cel pracy: I) Ocena czynności zew nątrzwyd z ielniczej trzustki u pacjentek z jadłowstrę tem psychicznym oraz w grupie kontrolnej d z iewc ząt zdrowych w te ś cie oddechowym ze znakowanymi l3c mieszanymi triglicerydami (MTG-BT); 2) Analiza za leż nośc i wynikiem MTG-BT a parametrami antropometiycznymi; 3) Analiza za l eż no śc i p o międ zy po międ zy wynikiem testu oddechowego a parametrami biochemicznymi i hormonalnymi w badanych grupach dziewcząt. Materiał i metody: Grupę badaną (AN) s t a nowiło 31 dziewcząt (średni wiek 15,1 ± 1,6 lat) z jadłow s trętem psychicznym typu restrykcyjnego, a grupę kontrolną (K) 38 zdrowych d z iewc zą t (średni wiek 15,9 ± 0,9 lat). U wszystkich badanych wykonano pomiary antropometryczne (masa ciała, wzrost, BMl), obliczono w s półc zy nnik talia/biodra, dokonano analizy skła du masy ciała metodą bioimpedancji, oznaczono podstawowe parametry biochemiczne (protillipidowy, glukoza, bilirubina, AspAT, AlAT, GGTP, amylaza) oraz hormonalne (insulina, IT4, TSH, kortyzo l, FSH, LH, estradiol). Oznaczenia stężeń leptyny, rozpuszczalnego receptora leptynowego, greliny acylowanej i desacylowanej wykonano metodą EUSA przy u życiu komercyjnie dostępnych zestawów firmy Biovendor (Praga, Republika Czeska). Na podstawie przeprowadzonych oznaczeń obliczano w s p ółczy nnik HOMA-IR, indeks wolnej leptyny (FU) oraz s tę że nie greliny całkowitej. W badanych grupach przeprowadzono test oddechowy ze znakowanymi l3c mieszanymi triglicerydami (MTG-BT). Analizę wydychanego powietrza przeprowadzono na aparacie IRIS firmy Wagner GmbH (Brema, Niemcy). Wyniki: Średnia kumulacyjna dawka l3c-triglicerydów odzyskana z powietrzem wydechowym (%CD) była podobna w badanych grupach, natomiast ś redni czas od podania l3c-triglicerydów do uzyskania szczytowego wydalania l3c02 w powietrzu wydychanym (TIP) w grupie AN był istotnie statystycznie dłu ższy w porównaniu z K. W obu badanych grupach za notowałam silną ujemn ą korelację pomiędzy %CD a FU. W grupie K TTP korelował ujemnie ze stężeniami insuliny i wartościami współczynnika HOMA-IR. W grupie AN wykazałam znamienne ujemne korelacje pomiędzy TTP a stężeniami LH, rozpuszczalnego receptora leptynowego i FU. W grupie K stwierd z iłam także istotnie statystycznie ujemne korelacje pomiędzy %CD a stężeniem greliny desacylowanej i całkowitej.

3 Wnioski: I) U dziewcząt z AN wyd o lno ść trzustki w zakresie wydzielania lipazy jest prawidłowa, natomiast stwierdza się zaburzenia kinetyki wydzielania tego enzymu; 2) Obserwowane zmiany nie mają związku ze stopniem niedożywienia badanych pacjentek; 3) Zaburzenia kinetyki wydzielania lipazy trzustkowej w AN mogą wynikać z zaburzeń funkcjonowania osi adipo-insularnej i wyspowo - pęcherzykowej. Słowa kluczowe: jadłowstręt psychiczny; niewydolność zewnątrzwydzi e l nicza trzustki; test oddechowy; holltiony ; leptyna; grelina

4 ABSTRACT Introduction: Undernutrition may lead to impairment ofthe pancreatic exocrine function, but the pathomechanism ofthis phenomenon has not been [ully elucidated, yet. Studies on exocrine pancreatic activity in anorexia nervosa (AN) are very scarce and their results often diverge. Aim of the study: l) Assessment of exocrine pancreatic function in patients with AN and control group of healthy girls using the breath test with J3C-Iabeled triglycerides (MTG-BT); 2) Analysis of the relationship between MTG-BT results and anthropometric parameters; 3) Analysis of the relationship between MTG-BT results and the biochemical and hormonal parameters in the studied groups of girls. Material and methods: The study group (AN) consisted of31 girls (mean age 15.1 ± 1.6 years) with anorexia nervosa and control group (K) of 38 healthy girls (mea n age 15.9 ± 0.9 years). The anthropometric measurements (body mass, height, BM!) were performed in all subjects, the waistlhip ratio was calculated, the body composition analysis was analyzed by bioimpedance method, the basic biochemical (lipid profile, glucose, bililubin, AST, ALT, GGTP, amylase) and hormonal (insulin, ft4, TSH, cortisol, FSH, LH, estradiol) parameters were determined. Seum leptin, soluble leptin receptor, acylated and desacylated ghrelin assays were perfol1l1ed by ELISA using commen;ially available sets ny Biovendor (Prague, Czech Republic). The HOMA-IR, the free leptin index (FLI) and the total ghrelin concentration were calculated. A breath test with J3C-Iabeled triglycerides (MTG-BT) was carried out in both examined groups. Exhaled air analysis was performed on the Wagner GmbH IRIS apparatus (Bremen, Germany). Results: The mean cumulative dose of J3C-triglycerides recovered with expiratory air (% CD) was similar in the study groups, while the mean time to peak of 13C-triglycerides in exhaled air (TIP) was statistically significantly longer in the AN group compared to K. In both groups a strong negative correlation between% CD and FU was observed. In the K group, TIP correlated negatively with insulin concentrations and HOMA-IR. In the AN group significant negative correlations between TIP and LH concentrations, soluble lept in receptor and FU were noted. In the K group, statistically significant negative correlations between% CD and serum desacylated as well as total ghrelin were also found. Conclusions: l) In girls with AN, the pancreatic capacity oflipase secretion is normal, whereas disturbances in the kinetics ofthis enzyme secretion are noted; 2) The observed changes are not related to the degree ofundernutrition ofthe examined patients; 3) Disorders ofthe kinetics of

5 pancreatic lipase secretion in AN may result from impaired function of the adipo-insular and islet -acinar axes. Key words: anorexia nervosa; exocrine pancreatic insufficiency; breath test; honnones; lept in; gluelin