INSPEKCJPAŃSTWOWY POWIATOWY INSPEKTOR SANITARNY W POZNANIU

Transkrypt

1 INSPEKCJPAŃSTWOWY POWIATOWY INSPEKTOR SANITARNY W POZNANIU OCENA STANU SANITARNO-EPIDEMIOLOGICZNEGO M. POZNANIA I POWIATU POZNAŃSKIEGO ZA ROK 2018 Poznań, luty

2 Spis treści WSTĘP... 6 WARUNKI ZDROWOTNE ŚRODOWISKA BYTOWANIA CZŁOWIEKA... 9 Zaopatrzenie ludności w wodę do picia i na potrzeby gospodarcze Badania wody w ośrodkach dializ Ocena jakości wody w kąpieliskach oraz miejscach wykorzystywanych do kąpieli Stan sanitarny placówek lecznictwa Lecznictwo zamknięte Lecznictwo otwarte Domy Pomocy Społecznej Ustępy publiczne Baza noclegowa Nadzór sanitarny nad środkami transportui obiektami służącymi do prowadzenia transportu 31 Zakłady fryzjersko kosmetyczne, gabinety kosmetyczne, gabinety odnowy biologicznej, gabinety tatuażu, solaria Hałas komunalny Interwencje WARUNKI SANITARNO-HIGIENICZNE ŚRODOWISKA PRACY Działalność kontrolna w ramach bieżącego nadzoru sanitarnego Kontrole w ramach bieżącego nadzoru sanitarnego Narażenie na czynniki szkodliwe dla zdrowia Postępowanie administracyjne

3 Nadzór nad czynnikami rakotwórczymi i mutagennymi w środowisku pracy.. 44 Nadzór nad szkodliwymi czynnikami biologicznymi Nadzór nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami Choroby zawodowe Podsumowanie OBIEKTY NAUCZANIA I WYCHOWANIA Placówki nauczania i wychowania Decyzje administracyjne Analiza rozkładu zajęć Ergonomia w placówkach nauczania i wychowania Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi w szkołach Wypoczynek dla dzieci i młodzieży Podsumowanie SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA W ZAKRESIE CHORÓB ZAKAŹNYCH Ocena sytuacji epidemiologicznej Choroby, szerzące się drogą pokarmową Choroby, przeciw którym stosuje się szczepienia ochronne Neuroinfekcje oraz choroby: meningokokowa, pneumokokowa i wywołana przez Haemophilius influenzae Choroby odzwierzęce Inne choroby zakaźne Zakażenia szpitalne

4 Ogniska epidemiczne w 2018 r. w podmiotach leczniczych Sytuacja epidemiologiczna na terenie miasta Poznania w związku z rozprzestrzenianiem się wieloopornych szczepów Enterobacteriaceae produkujących karbapenemazy Realizacja szczepień ochronnych Niepożądane odczyny poszczepienne Rodzice / opiekunowie prawni uchylający się od obowiązku szczepień ochronnych OBIEKTY ŻYWNOŚCIOWO-ŻYWIENIOWE Zakres nadzoru sanitarnego 102 Zakłady obrotu Zakłady produkcyjne Zakłady żywienia Nadzór nad importem środków spożywczych oraz materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością Zakłady produkcji i obrotu kosmetykami i przedmiotami użytku Podsumowanie 107 DZIAŁALNOŚĆ OŚWIATOWO-ZDROWOTNA Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce Program Trzymaj formę! Profilaktyka HIV/AIDS Profilaktyczny program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych Program Moje Dziecko Idzie do Szkoły Program edukacyjny Wybierz życie - pierwszy krok

5 Realizacja interwencji nieprogramowych Inne przedsięwzięcia DZIAŁALNOŚĆ OPINIODAWCZO-NADZOROWA ZAKOŃCZENIE

6 WSTĘP 6

7 Szanowni Państwo, Mam zaszczyt przekazać Państwu informację na temat stanu bezpieczeństwa sanitarnego miasta Poznania i powiatu poznańskiego za rok Przygotowany dokument informuje o wykonywanych przez Państwową Inspekcję Sanitarną zadaniach i podejmowanych działaniach przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Poznaniu, które gwarantują mieszkańcom bezpieczeństwo sanitarne. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Poznaniu pełni funkcję Inspektora Sanitarnego jednocześnie dla miasta Poznania i powiatu poznańskiego. Powiat poznański tworzy 17 gmin otaczających miasto Poznań. Jest to największy pod względem powierzchni powiat w województwie wielkopolskim (1 900 km²), a także powiat ziemski o najwyższej liczbie ludności w Polsce 385,63 tys. mieszkańców. Gminy miejskie: Luboń, Puszczykowo, Gminy miejsko-wiejskie: Buk, Kostrzyn, Kórnik, Mosina, Murowana Goślina, Pobiedziska, Stęszew, Swarzędz. Gminy wiejskie: Czerwonak, Dopiewo, Kleszczewo, Komorniki, Rokietnica, Suchy Las, Tarnowo Podgórne. +poznańskiego Działania Inspekcji Sanitarnej wynikają z zapisów ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej (tj. Dz. U. z 2019 r., poz. 59) i dotyczą ochrony zdrowia publicznego poprzez sprawowanie zapobiegawczego i bieżącego nadzoru sanitarnego oraz prowadzenie działalności zapobiegawczej i przeciwepidemicznej w zakresie chorób zakaźnych i innych chorób powodowanych warunkami środowiska, a także prowadzenie działalności oświatowo-zdrowotnej. Działania Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Poznaniu ukierunkowane są na ochronę zdrowia ludzkiego przed niekorzystnym wpływem szkodliwości i uciążliwości środowiskowych oraz na zapobieganie powstawania chorób, w tym zakaźnych i zawodowych. 7

8 Prowadzona jest również działalność oświatowo-zdrowotna w zakresie promocji zdrowia. Realizację zadań prowadzono w oparciu o plany pracy uwzględniając szacunek ryzyka oraz wytyczne Głównego Inspektora Sanitarnego i Wielkopolskiego Państwowego Wojewódzkiego Inspektora Sanitarnego w Poznaniu. Znaczną część działań stanowiły też interwencje i działania akcyjne nieplanowane, wynikające z potrzeb bieżącej sytuacji epidemiologicznej. Zagrożenia bezpieczeństwa sanitarnego są niezwykle zróżnicowane, zmienne i nieprzewidywalne, obejmują skutki klęsk żywiołowych, wystąpienia epidemii a także pojawienie się nowych zagrożeń jak środki zastępcze zwane dopalaczami. W przypadku zaistnienia sytuacji kryzysowych w tym zagrożeń epidemiologicznych działa system powiadamiania alarmowego, a w sytuacji stwierdzenia żywności stanowiącej ryzyko dla zdrowia lub życia ludzi system wczesnego ostrzegania o niebezpiecznych produktach żywnościowych i środkach żywienia zwierząt RASFF. Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Poznaniu pełni swoje zadania w sposób profesjonalny i rzetelny, zapewniając bezpieczeństwo sanitarne, współpracuje z Wojewódzką Stacją Sanitarno-Epidemiologiczną, ale także bierze czynny udział w posiedzeniach sztabów kryzysowych miasta Poznania i powiatu poznańskiego. Z wyrazami szacunku Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Poznaniu dr n. med. Witold Draber 8

9 WARUNKI ZDROWOTNE ŚRODOWISKA BYTOWANIA CZŁOWIEKA 9

10 Zaopatrzenie ludności w wodę do picia i na potrzeby gospodarcze Na terenie Poznania i powiatu poznańskiego wodociągi produkujące wodę przeznaczoną do spożycia przez ludzi zasilane są z ujęć podziemnych, czwarto i trzeciorzędowych, a 2 ujęcia wodociągu poznańskiego oparte są o wody infiltracyjne (Dębina i Mosina). Wody podziemne charakteryzują się stałym składem fizyko chemicznym, który kształtują procesy hydrogeologiczne, fizyczne i biologiczne. Najczęściej przekraczane są wymagania dotyczące dopuszczalnych ilości manganu i żelaza. Parametry te nie mają znaczenia zdrowotnego i nie stanowią zagrożenia dla zdrowia ludzi. Mogą jednak powodować zmiany organoleptyczne wody, co w konsekwencji może być nie do zaakceptowania przez konsumentów. Uzdatnianie takiej wody jest stosunkowo proste, przy użyciu tradycyjnych układów napowietrzania i filtracji. W roku 2018 pod nadzorem Państwowej Inspekcji Sanitarnej znajdowało się 96 urządzeń wodociągowych: 1 wodociąg o produkcji wody powyżej m 3 /dobę; 13 wodociągów o produkcji wody m 3 /dobę; 49 wodociągów o produkcji wody m 3 /dobę; 33 wodociągi o produkcji wody poniżej 101 m 3 /dobę. Wodociągi o produkcji od 100 do 1000 m 3 /dobę są jednym z głównych źródeł zaopatrzenia w wodę ludności z terenu powiatu poznańskiego stanowią ponad 50 % wszystkich zewidencjonowanych urządzeń wodociągowych. Wodociąg Miejski w Poznaniu (Poznański System Wodociągowy) jest wodociągiem o największej wydajności w województwie wielkopolskim i zaopatruje około mieszkańców z obszaru miasta Poznania i okolicznych gmin: Czerwonaka, Dopiewa, Komornik, Kórnika, Lubonia, Mosiny, Murowanej Gośliny, Puszczykowa, Rokietnicy, Suchego Lasu, Swarzędza, Tarnowa Podgórnego. Głównymi ujęciami poznańskiego systemu wodociągowego są: Ujęcie Mosińskie (ujęcie Mosina-Krajkowo) będące głównym ujęciem dla miasta Poznania, zlokalizowanym w zlewni rzeki Warty, które w 80% oparte jest o wody podziemne, a w 20% o wody infiltracyjne (studnia promienista i stawy infiltracyjne). 10

11 Ze względu na warunki hydrogeologiczne ujęcie zostało podzielone na elementy takie jak: bariera 17 szt. studni rejonu,,sowiniec o głębokości od 41,5 do 52 m wody podziemne (obecnie z wyjątkiem dwóch studni wyłączone z eksploatacji); bariera 39 szt. studni rejonu,,tarasu Nadzalewowego, zlokalizowanych na odcinku od Kanału Mosińskiego do wsi Krajkowo o głębokości od 39,5 do 50,0 m wody podziemne; bariera 29 szt. studni rejonu,,tarasu Zalewowego, zlokalizowanych na wyspie Krajkowskiej o głębokości od 31 do 42,6 m wody podziemne; bariera 11 szt. studni infiltracyjnych, zlokalizowanych na wyspie Krajkowskiej o głębokości od 21,75 m do 27,35 m wody powierzchniowe; studnia promienista, wybudowana na 273 km rzeki Warty wody powierzchniowe. Teren ujęcia jest ogrodzony, każda studnia posiada elektroniczny czujnik ruchu monitorowany systemem komputerowym, ponadto prowadzony jest monitoring objazdowy. Proces uzdatniania polega na napowietrzaniu wody surowej, która następnie jest zatrzymywana w komorze reakcji i poddawana procesowi filtracji pospiesznej (I ) przez złoże antracytowopiaskowe. Następnie podlega ozonowaniu i dalej trafia na filtry węglowe (tzw. II filtracji). Następnie oczyszczona woda jest dezynfekowana dwutlenkiem chloru. Dwutlenek chloru powstaje z chlorynu sodu i kwasu solnego. Stosowana jest również dezynfekcja oparta na elektrolizie chlorku sodu, która wspomaga dezynfekcję dwutlenkiem chloru. Tak uzdatniona woda kierowana jest do sieci poznańskiego systemu wodociągowego dwiema magistralami Ø 1000 zachodnią (przez zbiorniki w Pożegowie o łącznej pojemności m 3 ) i wschodnią (bezpośrednio ze stacji). Dobowa produkcja wody, liczona jako średnia z ostatniego roku kalendarzowego 2018 r. wynosi m 3 /dobę. Ujęcie Dębina lewarowe, oparte pośrednio o wodę powierzchniową z rzeki Warty infiltrowaną przez 27 stawów infiltracyjnych i 6 osłonowych, która następnie zbierana jest przez 305 studni. Teren ujęcia jest ogrodzony i monitorowany. Z ujęcia Dębińskiego woda uzdatniana jest na stacji uzdatniania przy ul. Wiśniowej 13, gdzie podlega: odżelazianiu, odmanganianiu, filtracji na filtrach pospiesznych. Następnie oczyszczona woda jest dezynfekowana chlorem gazowym. Stamtąd woda trafia do 2 zbiorników terenowych wody czystej. 11

12 Woda kierowana na sieć dezynfekowana jest dodatkowo za pomocą lamp UV. Dobowa produkcja wody, liczona jako średnia z ostatniego roku kalendarzowego wynosi m 3 /dobę. Ujęcie Gruszczyn jest ujęciem opartym wyłącznie o wody podziemne. Woda ujmowana jest za pomocą 9 studni głębinowych zlokalizowanych na terenie wsi Gruszczyn i 8 studni na terenie wsi Promienko, średnia głębokość wynosi 82,9 m. Wyznaczono strefę ochrony bezpośredniej każdej ze studni, która jest ogrodzona, obsadzona zielenią i odpowiednio oznakowana. Każda studnia posiada elektroniczny czujnik ruchu, ponadto prowadzony jest monitoring objazdowy. Z ujęcia Gruszczyn woda tłoczona jest do Stacji Uzdatniania Wody w Gruszczynie, gdzie jest napowietrzana, a następnie poddawana procesowi filtracji pospiesznej przez złoże antracytowo piaskowe, oraz filtracji II o na filtrach węglowych. Następnie oczyszczona woda dezynfekowana jest mieszaniną chloru gazowego (5%) i trafia do zbiornika podziemnego wody czystej. Ze zbiornika woda kierowana jest do odbiorców, po uprzedniej dodatkowej dezynfekcji przy użyciu dwutlenku chloru (95%), który powstaje z chloru gazowego i chlorynu sodu. Dobowa produkcja wody, liczona jako średnia z ostatniego roku kalendarzowego wynosi m 3 /dobę. W 2018 roku w ramach prowadzonego nadzoru nad jakością wody przeznaczoną do spożycia przez ludzi, służby sanitarne skontrolowały wszystkie funkcjonujące wodociągi. Większość wodociągów pracuje w oparciu o jedno ujęcie, które stanowi jedna lub kilka studni. Studnie na ujęciach wodociągowych są właściwie oznakowane i zabezpieczone przed dostępem osób nieupoważnionych, ich stan sanitarno techniczny nie budził większych zastrzeżeń. Urządzenia wodne są regularnie konserwowane, studzienki utrzymane czysto, włazy zamknięte, kominki wentylacyjne zabezpieczone siatkami przeciw owadom i gryzoniom. Stosowane są również zabezpieczenia elektroniczne. Teren ujęć jest ogrodzony i prawidłowo zagospodarowany. Prowadzony jest również monitoring objazdowy i patrole stacjonarne. W roku 2018 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Poznaniu, zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 roku w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2017 roku, poz. 2294) prowadził monitoring jakości wody oraz działalność nadzorową uwzględniającą interwencje odbiorców wody. 12

13 Na podstawie przeprowadzonych badań fizykochemicznych i bakteriologicznych, dokonywano okresowej oceny jakości wody, którą każdorazowo przekazywano prezydentowi Miasta Poznania, burmistrzom i wójtom, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Tab. 1. Zaopatrzenie ludności w wodę odpowiadającą (w tym odpowiadającą warunkowo) i nieodpowiadającą wymaganiom rozporządzenia Ministra Zdrowia w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. Liczba ludności zaopatrywanej w wodę Producenci wody (w tys.) odpowiadająca wymaganiom nieodpowiadająca wymaganiom Wodociągi zbiorowego zaopatrzenia o produkcji (m 3 /d) 100 7, , , > ,000 0 Inne podmioty zaopatrujące w wodę 3,401 0 W roku 2018 w ramach prowadzonej działalności urzędowej pobrano do badań 876 próbek wody, z czego 7 (0,8%) nie odpowiadało wymaganiom cytowanego rozporządzenia. Natomiast producenci wody w ramach prowadzonej kontroli wewnętrznej wody zbadali 890 próbek, z czego 2 (0,2%) nie odpowiadały wymaganiom określonym w obowiązujących przepisach. Na podstawie analizy próbek wody stwierdzono, iż wszystkie wodociągi dostarczają wodę odpowiadającą (w tym odpowiadającą warunkowo) wymaganiom przedmiotowego rozporządzenia Ministra Zdrowia. Wodę pochodzącą tylko z 1 wodociągu lokalnego Ogrodu Zoologicznego w Poznaniu, ul. Kaprala Wojtka 3 (stan na koniec 2018 roku) oceniono jako warunkowo przydatną do spożycia, z uwagi na przekroczenie wymagań fizykochemicznych i organoleptycznych tj. żelazo, mangan, jon amonowy, mętność, barwa, smak i zapach. Producent wody przystąpił do działań naprawczych zmierzających do poprawy jakości wody, począwszy od płukania sieci wodociągowej. Ponadto pracownikom zapewniono do picia wodę konfekcjonowaną do czasu uzyskania pozytywnych wyników badania wody. 13

14 Obecnie woda z wodociągu zakładowego wykorzystywana jest wyłącznie do celów sanitarnych i związanych z obsługą ogrodu zoologicznego. Dodatkowo nadzorem objęto jakość wody pochodzącą ze źródła przy ul. Wiankowej w Poznaniu. W 2018 roku dwukrotnie pobrano próbki wody i wykonano 2 badania bakteriologiczne i 2 fizykochemiczne. W obu przypadkach woda w badanych próbkach spełniała wymagania rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 7 grudnia 2017 r. w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi (Dz. U. z 2017 r., poz. 2294). Badania wody w ośrodkach dializ W 2018 roku nadzorem objęto 6 Ośrodków Dializ. Są to następujące obiekty: - DaVita Clinic Poznań ul. Bogusławskiego 4 w Poznaniu; - Szpital Kliniczny im. Karola Jonschera Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Oddział Dializ, ul. Szpitalna 27/33 w Poznaniu; - Szpital Kliniczny im. Heliodora Święcickiego Uniwersytetu Medycznego im. Karola Marcinkowskiego w Poznaniu, Oddział Kliniczny Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych ul. Przybyszewskiego 49, Poznań (oddział ten zlokalizowany jest przy ul. Przybyszewskiego 49 oraz od lipca 2017 roku również przy ul. Grunwaldzkiej 16/18); - Szpital Wojewódzki w Poznaniu, Stacja Dializ, ul. Juraszów 7/19 w Poznaniu; - Fresenius Nephrocare Polska Sp. z o.o., placówka zlokalizowana jest w obiekcie Poznańskiego Ośrodka Specjalistycznego Usług Medycznych, al. Solidarności 36 w Poznaniu; - Fresenius Nephrocare Polska Sp. z o.o., placówka zlokalizowana w obiekcie Centrum Medycznego HCP Sp. z o. o. ul. 28 Czerwca 1956 r. nr 194 w Poznaniu. Ośrodki Dializ działają w oparciu o wodę pochodzącą z wodociągu miejskiego Poznań, z wyjątkiem stacji dializ w Szpitalu Wojewódzkim w Poznaniu, ul. Juraszów 7/19. Ośrodek ten korzysta z wody pochodzącej z ujęcia własnego, a woda z wodociągu miejskiego Poznań stanowi awaryjne źródło zaopatrzenia. 14

15 Badania bakteriologiczne wody surowej obejmowały oznaczanie ogólnej liczby mikroorganizmów w 22 o C ± 2 o po 72 h, bakterii grupy coli, Escherichia coli, Enterokoki, Pseudomonas aeruginosa oraz Clostridium perfringens. Dodatkowo raz na kwartał prowadzone były badania w zakresie fizyko-chemicznym obejmujące następujące parametry: mętność, barwa, zapach, ph, przewodność, żelazo, mangan, amonowy jon, azotyny, azotany, twardość, miedź, kadm oraz ołów. Łącznie pobrano 85 próbek do badań bakteriologicznych i fizyko chemicznych. Odnotowano 5 próbek niespełniających wymagań ze względu na przekroczenie parametrów mikrobiologicznych, w tym również bakterii chorobotwórczych. O stwierdzonych nieprawidłowościach natychmiast informowano personel placówki. Najpoważniejsza sytuacja dotyczyła Stacji dializ zlokalizowanej w Poznaniu przy ul. Grunwaldzkiej 16/18. Ze względu na skolonizowanie sieci wewnętrznej szpitala bakteriami chorobotwórczymi (stwierdzono obecność bakterii Escherichia coli i Enterokoków). Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Poznaniu wydał komunikat w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia. Ze względu na stwierdzone skażenie bakteriologiczne wody nie należało jej wykorzystywać do działalności leczniczej, celów konsumpcyjnych i na potrzeby gospodarcze, woda mogła być używana wyłącznie do celów sanitarnych (spłukiwania toalet). W odpowiedzi Dyrekcja szpitala przeprowadziła skuteczne działania naprawcze oraz przedłożyła wyniki badania wody potwierdzające ich skuteczność. Legionella W 2018 roku badania wody w kierunku oznaczania bakterii Legionella sp. przeprowadzone zostały w 12 obiektach zlokalizowanych na terenie Poznania i powiatu poznańskiego. Poboru wody dokonano w: jedenastu obiektach szpitalnych, bursie Szkół Artystycznych oraz Wielkopolskim Samorządowym Centrum Kształcenia Zawodowego i Ustawicznego. Wydano dwie decyzje nakazujące podjęcie działań naprawczych w zakresie poprawy jakości ciepłej wody oraz sześć tytułów wykonawczych i nałożono sześć grzywien w celu przymuszenia. 15

16 Baseny kąpielowe W 2018 roku objęto nadzorem 34 obiekty basenowe (69 niecek basenowych w obiektach krytych i 7 niecek obiektów letnich). Badania jakości wody prowadzono z częstotliwością raz w miesiącu. Pobrano 1750 próbek wody z niecek basenowych, do badań bakteriologicznych i fizyko chemicznych. Wymogów określonych w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 9 listopada 2015 r. w sprawie wymagań, jakim powinna odpowiadać woda na pływalniach (Dz. U. z 2015 r., poz. 2016) nie spełniało 148 zbadanych próbek. Stwierdzano przekroczenia zarówno parametrów mikrobiologicznych takich jak: ogólna liczba mikroorganizmów w 36 C ± 2 o C, Escherichia coli, Pseudomonas aeruginosa, Gronkowce koagulazododatnie, Legionella sp. jak i parametrów fizykochemicznych takich jak: chloroform, THM, utlenialność, mętność, azotyny. W przypadku pogorszenia jakości wody basenowej natychmiast informowano właściciela obiektu oraz zalecano przeprowadzenie działań naprawczych, prowadzących do poprawy jej jakości. Niemniej jednak czterokrotnie wydano decyzje nakazujące wyłączenie z użytkowania niecek basenowych ze względu na przekroczenie parametrów mikrobiologicznych, nadając przedmiotowym decyzjom rygor natychmiastowej wykonalności. Przeprowadzono 48 kontroli oceniających stan sanitarno higieniczny. Ze względu na stwierdzone nieprawidłowości wydano 1 decyzję administracyjną oraz nałożono 2 mandaty karne. Badania jakości wody w ramach kontroli wewnętrznej prowadzili również zarządzający pływalniami. Ogółem zbadano 3116 próbek wody, z czego 277 nie spełniało wymagań określonych w przytoczonym powyżej rozporządzeniu. Najczęściej ze względu na przekroczenia parametrów takich jak: chloroform, THM, azotany, utlenialność, mętność, Ogólna liczba mikroorganizmów w 36 C ± 2 o C, Pseudomonas aeruginosa, Escherichia coli, Legionella sp. 16

17 Ocena jakości wody w kąpieliskach oraz miejscach wykorzystywanych do kąpieli Nadzorem objęto 14 kąpielisk zorganizowanych na jeziorach: kąpielisko Malta na jeziorze Maltańskim, kąpielisko Rusałka na jeziorze Rusałka, kąpielisko Strzeszynek na jeziorze Strzeszyńskim, kąpielisko Krzyżowniki na jeziorze Kierskim w Poznaniu Krzyżownikach, kąpielisko Kaskada na jeziorze Kierskim w Poznaniu Krzyżownikach, kąpielisko nad Jeziorem Niepruszewskim w Niepruszewie, kąpielisko zbiornik pożwirowy AKWEN TROPICANA w Owińskach, kąpielisko Glinianki na zbiorniku wodnym Glinianki obręb Mosina, kąpielisko przy Hotelu Szablewskim na jeziorze Łódzko Dymaczewskim obręb Dymaczewo Nowe, kąpielisko OAZA BŁONIE nad jeziorem Kórnickim w Kórniku, kąpielisko nad jeziorem Chomęcickim w Chomęcicach, kąpielisko OWOCOWA PLAŻA W ZBOROWIE nad jeziorem Niepruszewskim, kąpielisko nad jeziorem Lusowskim obręb Lusowo, kąpielisko nad Jeziorem Biezdruchowskim w Pobiedziskach. Kąpielisko zlokalizowane nad Jeziorem Biezdruchowskim w Pobiedziskach ze względu na przedłużające się prace budowlane nie zostało otwarte również w sezonie kąpielowym w 2018 roku (podobnie jak w sezonie 2017), pomimo podjętej przez Radę Miejską Gminy Pobiedziska uchwały dotyczącej jego utworzenia i dokonanym zgłoszeniu do Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Poznaniu. Wszystkie kąpieliska posiadały opracowane profile wody oraz ustalone wcześniej i zaakceptowane przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Poznaniu, harmonogramy pobierania próbek wody na 2018 rok. Kontrola i ocena jakości wody w kąpieliskach w sezonie 2018 roku była prowadzona zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa, tj. rozporządzeniem Ministra Zdrowia z dnia 8 kwietnia 2011 roku w sprawie prowadzenia nadzoru nad jakością wody w kąpielisku i miejscu wykorzystywanym do kąpieli. 17

18 Przeprowadzono 28 kontroli stanu sanitarno higienicznego kąpielisk. Podczas kontroli urzędowej każdego z wymienionych kąpielisk sprawdzono m.in. czy i jak prowadzona jest dokumentacja z kontroli wewnętrznej. Nie stwierdzono nieprawidłowości w tym zakresie. Wszystkie kąpieliska zostały prawidłowo oznakowane. Posiadały wyznaczone i trwale oznakowane strefy do kąpieli, dostęp do wody przeznaczonej do spożycia, sanitariaty, kosze na odpady, pomosty, wyznaczoną strefę na plaży do rekreacji, a także zapewnioną opiekę ratowników. Pobrano 14 próbek wody do badań laboratoryjnych, przez pracowników Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Poznaniu oraz 44 próbki wody przez organizatorów kąpielisk. Jakość wody przez cały sezon była przydatna do kąpieli w następujących kąpieliskach: kąpielisko Rusałka na jeziorze Rusałka, kąpielisko Strzeszynek na jeziorze Strzeszyńskim, kąpielisko Krzyżowniki na jeziorze Kierskim w Poznaniu Krzyżownikach, kąpielisko Kaskada na jeziorze Kierskim w Poznaniu Krzyżownikach, kąpielisko Glinianki na zbiorniku wodnym Glinianki obręb Mosina, kąpielisko przy Hotelu Szablewskim na jeziorze Łódzko Dymaczewskim obręb Dymaczewo Nowe, kąpielisko nad jeziorem Chomęcickim w Chomęcicach, kąpielisko OWOCOWA PLAŻA W ZBOROWIE nad jeziorem Niepruszewskim, kąpielisko nad jeziorem Lusowskim obręb Lusowo. W kąpielisku OAZA BŁONIE nad jeziorem Kórnickim w Kórniku ze względu na stwierdzone przekroczenie dopuszczalnej wartości parametru Escherichia coli obowiązywał tymczasowy zakaz kąpieli w dniach od 17 do 24 sierpnia 2018 r. Tymczasowy zakaz kąpieli ze względu na stwierdzony zakwit sinic wprowadzono w następujących kąpieliskach: kąpielisko Malta na jeziorze Maltańskim, zakaz obowiązywał w okresach: lipca 2018 r. oraz od 19 sierpnia 2018 r. do końca sezonu, kąpielisko nad Jeziorem Niepruszewskim w Niepruszewie, zakaz obowiązywał od 31 lipca do 6 sierpnia 2018 r., 18

19 kąpielisko zbiornik pożwirowy AKWEN TROPICANA w Owińskach, zakaz obowiązywał od 25 lipca do 3 sierpnia 2018 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Poznaniu dokonał również czteroletniej oceny jakości wody w 6 kąpieliskach. Wyniki przeprowadzonej klasyfikacji jakości wody w kąpieliskach za lata przedstawiają się następująco: Kąpielisko zbiornik Malta jakość doskonała; Kąpielisko nad jeziorem Strzeszyńskim jakość doskonała; Kąpielisko nad jeziorem Rusałka jakość doskonała; Kąpielisko w Krzyżownikach nad jeziorem Kierskim jakość doskonała; Kąpielisko Akwen Tropicana w Owińskach jakość doskonała; Kąpielisko w Niepruszewie nad jeziorem Niepruszewskim jakość doskonała. Pozostałe kąpieliska funkcjonowały krócej niż cztery sezony kąpielowe, dlatego w ich przypadku Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Poznaniu dokonywał jedynie oceny bieżącej i sezonowej. W ewidencji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Poznaniu w sezonie letnim 2018 roku obok wyżej wymienionych kąpielisk znajdowały się 4 miejsca okazjonalnie wykorzystywane do kąpieli, zlokalizowane na jeziorach: Kamińsko, Łódzko Dymaczewskim, Lipno, Strykowskim. Pracownicy Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Poznaniu skontrolowali wszystkie nadzorowane miejsca wykorzystywane do kąpieli (4 kontrole). W 2018 roku jakość wody w miejscach wykorzystywanych do kąpieli nie budziła zastrzeżeń. Dostępna infrastruktura i zagospodarowanie terenu nie budzą zastrzeżeń Wszystkie miejsca wyposażono w pojemniki na odpady i toalety (również typu TOI-TOI), przebieralnie i natryski. W przypadku wszystkich miejsc zorganizowano strefę rekreacyjną, w skład której wchodzą np. plac zabaw, boiska, miejsce na grill. Wszystkie miejsca posiadają także wyznaczone strefy kąpieli i wyposażone są w niezbędny sprzęt medyczny, leki i artykuły sanitarne. 19

20 Stan sanitarny placówek lecznictwa Pod nadzorem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Poznaniu w 2018 roku znajdowało się ogółem 2347 placówek medycznych, w tym 37 szpitali (12 publicznych, 25 niepublicznych), 1 zakład rehabilitacji leczniczej w ramach stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych inne niż szpitalne, 2 inne stacjonarne podmioty lecznicze wykonujące świadczenia inne niż szpitalne, 1104 podmioty lecznicze wykonujące ambulatoryjne świadczenia zdrowotne o charakterze zabiegowym i niezabiegowym, 1203 gabinety indywidualne, specjalistyczne i grupowych praktyk lekarskich oraz praktyk pielęgniarek i położnych. W roku 2018 skontrolowano 631 podmiotów wykonujących działalność leczniczą, co stanowi 26,89% ogółu ujętych w ewidencji. Zły stan stwierdzono w 54 jednostkach, tj. w 8,56% skontrolowanych. W związku z prowadzonym nadzorem w roku sprawozdawczym na podstawie przeprowadzonych 765 kontroli wydano łącznie 155 decyzji (w tym 50 na podmioty lecznicze wykonujące stacjonarne i całodobowe świadczenia zdrowotne), odnotowano 16 interwencji dotyczących placówek medycznych, wydano 1 postanowienie o nałożeniu grzywny na kwotę 400 zł oraz wydano 12 opinii o wpływie na bezpieczeństwo pacjentów w związku z co najmniej częściowym niezrealizowaniem programów dostosowawczych w zakresie spełnienia wymagań przez pomieszczenia i urządzenia podmiotów wykonujących działalność leczniczą. Tab. 2. Działalność kontrolna w placówkach służby zdrowia w 2018 roku Rodzaj placówki Liczba obiektów w Skontrolowano % obiektów % obiektów ze złym ewidencji skontrolowanych stanem Podmioty lecznicze ,05% 10,72% Indywidualna, indywidualna specjalistyczna oraz grupowa praktyka lekarska Indywidualna, indywidualna specjalistyczna oraz grupowa praktyka lekarzy dentystów ,22% 4,24% ,76% 5,66% Indywidualna, indywidualna % 0% specjalistyczna oraz grupowa praktyka pielęgniarska Ogółem ,89% 8,56% 20

21 Lecznictwo zamknięte W roku 2018 nadzorem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Poznaniu objęte było 40 podmiotów leczniczych udzielających stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych szpitalnych i innych niż szpitalne w tym 37 szpitali (z czego 13 szpitali jednodniowych), 1 zakład rehabilitacji leczniczej w ramach stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych inne niż szpitalne oraz 2 inne podmioty lecznicze (ośrodki leczenia uzależnień). W roku sprawozdawczym skontrolowano łącznie 27 podmiotów lecznictwa stacjonarnego w tym 25 szpitali (z czego 11 szpitali jednodniowych), 1 zakład rehabilitacji leczniczej i 1 ośrodek leczenia uzależnień, przeprowadzając kontrole kompleksowe obiektów oraz kontrole tematyczne, wynikające ze specyfiki i zakresu prowadzonej działalności medycznej. Na podstawie 95 przeprowadzonych kontroli Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Poznaniu wydał 50 decyzji. W roku sprawozdawczym na ogólną liczbę 27 skontrolowanych placówek lecznictwa stacjonarnego 9 placówek spełnia wymagania określone w rozporządzeniu Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012 roku w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą, natomiast pozostałe 18 placówek nie spełnia tych wymagań. W większości przypadków sytuacja ta wynika z niezrealizowania opracowanych programów dostosowawczych, które zgodnie z zapisami ustawy z dnia 15 kwietnia 2011 r. o działalności leczniczej (Dz. U. z 2018 r. poz. 2190), powinny być zakończone i wykonane do dnia 31 grudnia 2017 r. Placówki nie spełniające stosownych wymogów podejmowały działania zmierzające do zapewnienia właściwych warunków i prowadziły prace w celu wykonania programów dostosowawczych, jednak nie zrealizowały ich w całości. W związku z co najmniej częściowym niezrealizowaniem programów dostosowawczych podmioty udzielające stacjonarnych świadczeń zdrowotnych mogły skorzystać z przysługującego im prawa składając wnioski o wydanie opinii o wpływie niespełnienia na bezpieczeństwo pacjentów, co uczyniło 11 szpitali stacjonarnych. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny wydał 9 opinii o znacznym wpływie na bezpieczeństwo pacjentów, a w 2 przypadkach zadaniem tutejszego organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej, wpływ niewykonanego programu dostosowawczego ma nieznaczny wpływ na bezpieczeństwo pacjentów. Natomiast samo zrealizowanie programu dostosowawczego przez podmiot lecznictwa stacjonarnego nie jest jednoznaczne z tym, że placówka taka będzie spełniała wymagania rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 26 czerwca 2012 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakim powinny odpowiadać pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą, gdyż program mógł nie obejmować poszczególnych 21

22 wymogów. Sytuacja taka dotyczyła 2 podmiotów (1 szpital, 1 szpital jednego dnia), w związku z czym tutejszy organ Państwowej Inspekcji Sanitarnej prowadził stosowne postępowanie administracyjne. Ponadto, w roku sprawozdawczym 1 placówka, która poszerzyła działalność leczniczą o świadczenia z zakresu stacjonarnych i całodobowych świadczeń zdrowotnych innych niż szpitalne w ramach rehabilitacji leczniczej, nie zapewniła stosownych wymogów określonych dla tego typu obiektów. Po przeprowadzonej kontroli sanitarnej, tutejszy organ Państwowej Inspekcji Sanitarnej wydał stosowną decyzję administracyjną. W szpitalach, które realizowały plany modernizacyjne oraz prowadziły prace remontowe w związku z bieżącymi potrzebami, działania te odbywały się bez przerywania udzielania świadczeń zdrowotnych dla pacjentów. Podczas kontroli oceniano stan techniczny i funkcjonalny pomieszczeń, stan sanitarnotechniczny urządzeń i wyposażenia placówek, i w przypadkach uzasadnionych koniecznością zapobieżenia rozprzestrzenianiu się zakażeń wydawano decyzje administracyjne w oparciu o obowiązujące przepisy prawa. W grupie nieprawidłowości technicznych w lecznictwie stacjonarnym najczęściej stwierdzano niewłaściwy stan funkcjonalny pokojów łóżkowych, w tym brak swobodnego dostępu do łóżek pacjentów; zły stan techniczny sal chorych, gabinetów diagnostyczno zabiegowych w oddziałach łóżkowych; braki w odpowiednim wyposażeniu brudowników w oddziałach szpitalnych; nieprawidłowy stan techniczny i funkcjonalny bloków operacyjnych; zły stan techniczny pomieszczeń higieniczno-sanitarnych i ich wyposażenia w oddziałach i pracowniach; zły stan pomieszczeń pracowni diagnostycznych, izb przyjęć, sterylizatorni, pomieszczeń magazynowych oraz ciągów komunikacyjnych. Ponadto stwierdzano zły stan techniczny mebli i sprzętów stanowiących wyposażenie oddziałów łóżkowych, sal zabiegowych czy pracowni diagnostycznych. W roku sprawozdawczym w pojedynczych przypadkach stwierdzano nieprawidłowe warunki przechowywania sterylnych materiałów oraz narzędzi wielokrotnego użytku, niezbędnych do udzielania świadczeń zdrowotnych, jak również niewłaściwe warunki przechowywania bielizny. Odnośnie stanu higieniczno-sanitarnego placówek lecznictwa stacjonarnego, w roku sprawozdawczym najczęściej stwierdzano uchybienia dotyczące nieutrzymywania bieżącej czystości pomieszczeń i ich wyposażenia w pomieszczeniach higieniczno-sanitarnych dla pacjentów, oddziałach łóżkowych, pomieszczeniach magazynowych. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami wydawano stosowne polecenia lub decyzje administracyjne. Nadzór nad placówkami lecznictwa stacjonarnego obejmował także postępowanie z odpadami medycznymi w miejscu ich wytwarzania, gromadzenia odpadów medycznych oraz warunki ich 22

23 magazynowania do czasu przekazania do utylizacji. W przypadku stwierdzenia nieprawidłowości w zakresie postępowania z odpadami medycznymi wydawano zalecenia pokontrolne lub decyzje administracyjne. W roku sprawozdawczym ze złym stanem higieniczno sanitarnym i technicznym wykazano 10 placówek lecznictwa stacjonarnego (w tym 4 publiczne i 6 niepublicznych). Spośród kwestionowanych obiektów 2 to szpitale jednodniowe oraz 1 zakład rehabilitacji leczniczej. W roku sprawozdawczym zgłoszono łącznie 6 interwencji (5 dotyczyło placówek publicznych, 1 placówki niepublicznej), z których 2 interwencje potwierdziły się (dotyczyły placówek publicznych). Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Poznaniu podjął stosowne działania wydał decyzję administracyjną nakazującą doprowadzenie do właściwego stanu sanitarno-technicznego w ciągu komunikacyjnym oraz Pracowni Neurofizjologii ścian, sufitów i podłóg, oraz w drugim przypadku wydał polecenia dotyczące zapewnienia właściwego stanu higienicznego wyposażenia pomieszczeń higieniczno-sanitarnych dla pacjentów na Oddziale Dermatologii. Lecznictwo otwarte W roku 2018 skontrolowano 26,18% placówek lecznictwa otwartego ujętych w ewidencji. W związku z prowadzonym nadzorem Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Poznaniu, na podstawie 670 przeprowadzonych kontroli wydał 105 decyzji, odnotowano 10 interwencji dotyczących placówek medycznych oraz wydano 1 opinię o wpływie na bezpieczeństwo pacjentów w związku z co najmniej częściowym niezrealizowaniem programu dostosowawczego w zakresie spełnienia wymagań przez pomieszczenia i urządzenia podmiotu wykonującego działalność leczniczą. Stan techniczny i warunki higieniczno sanitarne jakie powinien spełniać personel, sprzęt oraz wyposażenie, a także sposób postępowania z wytwarzanymi odpadami w skontrolowanych placówkach lecznictwa otwartego był zróżnicowany. W tej grupie obiektów zły stan higieniczno sanitarny oraz techniczny stwierdzono ogółem w 44 placówkach 33 podmiotach leczniczych i 11 praktykach zawodowych lekarzy. Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości w placówkach lecznictwa otwartego to: niewłaściwy stan sanitarno techniczny sufitów, ścian i podłóg w pomieszczeniach, brak umywalki do mycia rąk w pomieszczeniach wykonywania badań lub zabiegów, zły stan techniczny mebli i sprzętów stanowiących wyposażenie placówek, brak zachowanego ciągu technologicznego 23

24 sterylizatorni, niewłaściwie zorganizowane lub wyposażone stanowiska higienicznego mycia rąk (brak dozowników z preparatem dezynfekcyjnym, brak podajników na ręczniki jednorazowego użytku, zepsute dozowniki), nieprawidłowe postępowanie z odpadami medycznymi, niewłaściwe warunki czasowego magazynowania odpadów medycznych, brak opracowanych lub nieprzestrzeganie procedur higienicznych, brak prowadzenia i dokumentowania kontroli wewnętrznych w obszarze realizacji działań zapobiegających szerzeniu się zakażeń i chorób zakaźnych. Podczas prowadzonych kontroli w placówkach lecznictwa otwartego oceniano wykonywanie procesów dezynfekcji i sterylizacji materiałów i sprzętu medycznego oraz egzekwowano prawidłowe postępowanie w tym zakresie. W placówkach udzielających świadczeń zdrowotnych przy zastosowaniu narzędzi i sprzętu wielokrotnego użytku, procesy dezynfekcji i sterylizacji prowadzone są w sterylizatorniach zorganizowanych w gabinetach diagnostyczno zabiegowych lub w odrębnych, wydzielonych pomieszczeniach. Obiekty nie posiadające możliwości zorganizowania sterylizatorni zawierały umowy na usługi sterylizacji bądź stosowały wyłącznie sprzęt sterylny jednorazowego użycia. W ramach nadzoru oceniano również postępowanie z odpadami medycznymi powstającymi w wyniku udzielania świadczeń zdrowotnych. Nieprawidłowości w zakresie postępowania z odpadami medycznymi stwierdzono łącznie w 109 placówkach, w tym w 66 praktykach zawodowych lekarzy oraz w 43 podmiotach leczniczych wykonujących ambulatoryjne świadczenia zdrowotne, a dotyczyły one braku dokumentacji potwierdzającej unieszkodliwienie odpadów medycznych, nieprawidłowego gromadzenia odpadów medycznych w miejscu ich powstawania, nieprawidłowego magazynowania odpadów medycznych przed przekazaniem ich do utylizacji, oraz w pojedynczych przypadkach braku opracowanej procedury postępowania z wytwarzanymi odpadami medycznymi i niewłaściwego transportu wewnętrznego odpadów w praktyce zawodowej lekarza. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami wydawano stosowne zalecenia oraz decyzje administracyjne. W roku sprawozdawczym nie stwierdzano uchybień w zakresie postępowania z bielizną. W placówkach ambulatoryjnych bardzo często stosowana jest wyłącznie bielizna jednorazowego użytku, która w zależności od specyfiki wykonywanych świadczeń traktowana jest jako odpad medyczny bądź komunalny. Zachowywana jest segregacja bielizny czystej i brudnej oraz rozdział odzieży ochronnej od osobistej (dotyczy transportu i przechowywania). W zakresie utrzymania czystości bieżącej w placówkach lecznictwa otwartego w roku sprawozdawczym najczęściej stwierdzano uchybienia dotyczące brudnych ścian, sufitów i podłóg w pomieszczeniach wykonywania badań oraz przyjęć pacjentów, w ciągach komunikacyjnych, pomieszczeniach higieniczno-sanitarnych dla pacjentów i personelu. 24

25 W związku ze stwierdzanymi nieprawidłowościami wydawano stosowne zalecenia lub decyzje administracyjne. W roku sprawozdawczym do Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Poznaniu zgłoszono ogółem 10 interwencji, w związku z którymi przeprowadzono 14 kontroli w podmiotach udzielających ambulatoryjnych świadczeń zdrowotnych. Interwencje dotyczyły m.in.: braku zaopatrzenia w preparaty dezynfekcyjne do powierzchni i do rąk, zaniechania dezynfekcji rąk przez personel medyczny, niewłaściwego postępowania ze sprzętem medycznym, w tym nieprawidłowej dekontaminacji tego sprzętu, niewłaściwego postępowania z odpadami medycznymi, złego stanu sanitarno-higienicznego toalet i pomieszczeń udzielania świadczeń medycznych. Przeprowadzone kontrole potwierdziły zgłoszone nieprawidłowości w 8 przypadkach, w związku z czym wydawano stosowne polecenia i decyzje administracyjne. Domy Pomocy Społecznej i inne jednostki organizacyjne pomocy społecznej W 2018 roku kontrolą objęto ogółem 56 obiektów (49 w miastach i 7 na terenach wiejskich): 4 Domy Pomocy Społecznej, 27 innych jednostek organizacyjnych pomocy społecznej, 16 placówek zapewniających całodobową opiekę oraz 9 noclegowni i domów dla bezdomnych. Skontrolowano 56 obiektów, przeprowadzając łącznie 58 kontroli. Skontrolowane obiekty spełniały wymagania sanitarno higieniczne. W roku sprawozdawczym objęto nadzorem 3 nowe obiekty: - Dzienny Dom Senior-Wigor ul. Sienkiewicza 21 w Swarzędzu to obiekt zlokalizowany w budynku wolnostojącym, jednokondygnacyjnym. Jest to placówka dziennego pobytu dla osób starszych (60+), nieaktywnych zawodowo, zapewniająca 30 miejsc. Obiekt jest dostosowany dla osób niepełnosprawnych, bez barier architektonicznych. W skład obiektu wchodzą następujące pomieszczenia: sala terapii indywidualnej, sala relaksu, sala ćwiczeń, sala klubowa, sala główna, aneks kuchenny, gabinet pielęgniarski pełniący również funkcję pomieszczenia biurowego, toalety (męska, damska) i pomieszczenie gospodarcze. Stan sanitarno techniczny pomieszczeń nie budzi zastrzeżeń, czystość bieżąca zachowana. Wyznaczono miejsce na sprzęt porządkowy oraz środki czystościowe i dezynfekcyjne. Zapewniono właściwy zapas środków czystościowych i dezynfekcyjnych. 25

26 Podstawowym źródłem zaopatrzenia w wodę jest wodociąg sieciowy. Nieczystości płynne odprowadzane są do sieci kanalizacyjnej miejskiej. W zakresie stanu sanitarno higienicznego i sanitarno technicznego, postępowania z odpadami komunalnymi i zaopatrzenia w środki czystościowe i dezynfekcyjne w skontrolowanej placówce nie stwierdzono nieprawidłowości. W obiekcie zatrudnione są takie osoby jak: pracownik socjalny, terapeuta zajęciowy, psycholog, instruktor zajęć muzycznych, pracownik do prowadzenia zajęć ruchowych. Fundacja Wspólnym Krokiem w Łodzi ul. Mosińska 2, gm. Stęszew jest to placówka zlokalizowana w budynku wolnostojącym trzykondygnacyjnym. W obrębie nieruchomości zapewniono parking, plac zabaw oraz wybieg z namiotem ochronnym dla koni wykorzystywanych do zajęć hipoterapeutycznych. Na parterze i piętrze budynku wydzielono pomieszczenia dla osób korzystających z opieki fundacji, pomieszczenia przeznaczone dla osób niepełnosprawnych zlokalizowano na poziomie parteru. Zapewniono także podjazd umożliwiający dostęp dla osób z ograniczoną zdolnością ruchową i jedną toaletę ogólnodostępną przystosowaną dla osób niepełnosprawnych. W obiekcie udziela się fachowej pomocy terapeutycznej dzieciom. Placówka zapewnia również całodobowy pobyt prowadzony w formie turnusów rehabilitacyjnych. Podopieczni przebywają na terenie placówki wyłącznie z opiekunami prawnymi. W budynku znajduje się 25 pokoi dwuosobowych dla podopiecznych z opiekunami (15 pokoi na parterze i 10 pokoi na poziomie 1), które posiadają własny węzeł sanitarno higieniczny z umywalką, miską ustępową i łatwo dostępnym prysznicem, na obu poziomach znajdują się również aneksy kuchenne. Do dyspozycji podopiecznych przeznaczono gabinety: terapii manualnej, kinezyterapii, terapii ręki, terapii pedagogicznej, terapii przestrzennej, neurologopedyczny oraz część rekreacyjną ze strefą basenową i szatniami. Ponadto na parterze wydzielone są następujące pomieszczenia: magazyn gospodarczy, pomieszczenie biurowe, pomieszczenie gospodarcze z pralkami podręcznymi dla osób przebywających na turnusie rehabilitacyjnym, pomieszczenie ergo active z łazienką, jadalnia z zapleczem kuchennym oraz trzy toalety (w tym jedna dla niepełnosprawnych). Natomiast na poziomie 1 oprócz 10 pokoi i aneksu kuchennego znajdują się także pomieszczenie biurowe, pomieszczenie gospodarcze oraz pomieszczenie kinezyterapii. W obiekcie nie ma gabinetu pielęgniarskiego ani lekarskiego. W razie potrzeby wzywane jest pogotowie. W placówce zatrudnionych jest 14 fizjoterapeutów oraz 6 pracowników administracyjnych. Pracami porządkowymi w obiekcie zajmuje się zatrudniony personel. 26

27 Rodzice dzieci przebywających w obiekcie korzystają z podręcznych udostępnionych pralek oraz suszarek. Podstawowym źródłem zaopatrzenia w wodę jest wodociąg sieciowy. Nieczystości płynne odprowadzane są do zbiornika bezodpływowego. W zakresie stanu sanitarno higienicznego, postępowania z odpadami komunalnymi i zaopatrzenia w środki czystościowe i dezynfekcyjne w skontrolowanej placówce nie stwierdzono nieprawidłowości. Fundacja korzysta również z usług pralniczych firmy zewnętrznej, do której oddawana jest brudna bielizna wielokrotnego użytku oraz koce. W wyniku kontroli przeprowadzonej w październiku ubiegłego roku wydano jedynie doraźne zalecenia dotyczące zapewnienia kart charakterystyki preparatów niebezpiecznych stosowanych w placówce oraz wyposażenia obiektu w środki do dezynfekcji rąk. Dom Charytatywny Przystań ul. Krańcowa 10 w Poznaniu to obiekt zlokalizowany w budynku trzykondygnacyjnym, wolnostojącym przeznaczony dla 45 kobiet i mężczyzn znajdujących się w trudnej sytuacji życiowej. W skład obiektu wchodzą następujące pomieszczenia: biura, 11 pokoi mieszkalnych, toaleta ogólnodostępna dla pracowników, 2 łazienki ogólnodostępne dla mieszkańców z prysznicami, magazyn sprzętu porządkowego, kaplica, świetlica, kuchnia, magazyn bielizny czystej, podręczna kuchnia, magazyn żywności suchej, punkt apteczny. W pomieszczeniu piwnicznym znajduje się pralnia, magazyn środków czystości i dezynfekcyjnych oraz magazyn odzieży. Obiekt nie jest przystosowany dla osób niepełnosprawnych. Stan sanitarno techniczny pomieszczeń nie budzi zastrzeżeń, czystość bieżąca zachowana. Kontrola czystości pomieszczeń odbywa się na bieżąco przez opiekuna pokoi raz w tygodniu. Odzież, ręczniki, bielizna prana jest indywidualnie przez mieszkańców w pralkach zlokalizowanych w pomieszczeniu pralniczym. Odzież osób przyjmowanych do domu jest segregowana w śluzie higieniczno sanitarnej. Pranie odzieży i bielizny odbywa się na miejscu w pralni. Wewnętrznej kontroli podlegają również bagaże osób przyjmowanych do domu, w celu uniknięcia insektów. Odzież zawszawiona traktowana jest jako odpad komunalny i składowana w workach foliowych oraz pojemnikach. Zapewniono właściwy zapas środków czystościowych i dezynfekcyjnych. Placówka posiada karty charakterystyki do stosowanych preparatów chemicznych. Utrzymaniem czystości w obiekcie zajmują się mieszkańcy zgodnie z ustalonym harmonogramem. Podstawowym źródłem zaopatrzenia w wodę jest wodociąg sieciowy. Nieczystości płynne odprowadzane są do sieci kanalizacyjnej. W zakresie stanu sanitarno higienicznego, postępowania z odpadami komunalnymi i zaopatrzenia w środki czystościowe i dezynfekcyjne w skontrolowanej placówce nie stwierdzono nieprawidłowości. 27

28 W obiekcie zatrudnieni są opiekunowie oraz asystenci. Kontrolę sanitarną przeprowadzono w związku ze zgłoszoną przez mieszkańca placówki interwencją dotyczącą występowania insektów w obiekcie. Przeprowadzona kontrola nie potwierdziła zgłoszonych zarzutów. Ustępy publiczne Nadzorem objęto 38 ustępów publicznych (w tym 30 w Poznaniu i 8 w powiecie poznańskim). Skontrolowano 37 obiektów, przeprowadzono ogółem 83 kontrole. Na koniec 2018 r. za zły pod względem technicznym uznano ustęp publiczny przy Rynku Jeżyckim ul. Prusa w Poznaniu. W 2018 r. w związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami wydana została decyzja administracyjna nakazująca doprowadzić do właściwego stanu pomieszczenia obiektu (drzwi wejściowe do części męskiej i damskiej szaletu, sufit w przedsionku wejścia do części męskiej szaletu, sufity w części damskiej i męskiej szaletu, płytki ścienne i podłogowe przy pisuarach w części męskiej szaletu, płytki ścienne przy drzwiach w przedsionku wejścia do części damskiej szaletu, płytki w kabinach z toaletami w części damskiej i męskiej szaletu) do dnia 15 grudnia 2018 r. oraz decyzja kosztowa. Przeprowadzona kontrola wykazała niewykonanie nakazów decyzji, czego następstwem jest prowadzone postępowanie egzekucyjne. W tej grupie obiektów bieżący stan sanitarno porządkowy nie budził zastrzeżeń. Gospodarka odpadami komunalnymi i płynnymi prowadzona jest w sposób właściwy. Nadzorem objęte są również toalety zlokalizowane na stacjach, przystankach osobowych PKP, Dworcu Autobusowym PKS w Poznaniu oraz na dworcach autobusowych MPK (Poznań Śródka, Poznań Rondo Rataje, Poznań Os. Jana III Sobieskiego, Poznań Junikowo), a także w Porcie Lotniczym Poznań Ławica. Obiekty te nie są wyszczególnione w ewidencji. Kontrole sanitarne ustępów zostały przeprowadzone przy okazji kontroli wyżej wymienionych obiektów, a ich stan sanitarny był zadawalający. Baza noclegowa W ewidencji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Poznaniu znajduje się: 121 hoteli (skontrolowano 83), 6 moteli (skontrolowano 5), 14 pensjonatów (skontrolowano 7), 1 kemping (skontrolowano 1), oraz 80 innych obiektów, w których świadczone są usługi hotelarskie (skontrolowano 37). Ponad 80% hoteli posiada kategoryzację. 28

29 Na wyróżnienie zasługują obiekty 3, 4 i 5 gwiazdkowe o wysokim standardzie: Hotel Sheraton ul. Bukowska 3/9, Poznań, Hotel Andersia Plac Andersa 5, Poznań, Hotel Włoski Business ul. Dolna Wilda 8, Poznań, Hotel,,Stare Miasto ul. Rybaki 36, Poznań, Hotel,,Blow Up Hall ul. Kościuszki 42, Poznań, Hotel Kortowo ul. Kotowo 62, Poznań, Hotel Brovaria ul. Stary Rynek 73, Poznań, Hotel NH ul. Św. Marcin 67, Poznań, Hotel Royal ul. Św. Marcin 71, Poznań, Hotel,,Mercure ul. Roosevelta 20, Poznań, Rezydencja Solei ul. Wałecka 2, Poznań, Rezydencja Solei ul. Wenecjańska 1, Poznań, Hotel Vivaldi ul. Winogrady 9, Poznań, Hotel Regatta ul. Chojnicka 49, Poznań, PURO Hotel ul. Stawna 12, Poznań, Hotel Palazzo Rosso ul. Gołębia 6, Poznań, Hotel Morena ul. Konopnickiej, Mosina, Hot-elarnia ul. Morenowa 33, Puszczykowo, Hotel Max ul. Kościuszki, Luboń, Hotel,,Poznański ul. Krańcowa 4, Luboń, Hotel Euro ul. Cieszkowskiego 33, Swarzędz, Hotel,,Aleksandra ul. Radosna 6, Pobiedziska, Hotel,,Ossowski ul. Dąbrówki 1, Kobylnica, Hotel Pałac w Krześlicach, Krześlice 1, Hotel 500 ul. Poznańska 139, Tarnowo Podgórne, Hotel,,Orange Przeźmierowo ul. Poznańska 14/7, Przeźmierowo. Wyżej wymienione hotele oprócz noclegów oferują swoim gościom restauracje, zespoły odnowy biologicznej oraz zespoły klimatyzowanych sal wielofunkcyjnych i restauracje. Kontrole sanitarne bazy noclegowej przeprowadzone w 2018 roku w ramach bieżącego nadzoru nie wykazały większych nieprawidłowości, jedynie w 6 przypadkach kontrole 29

30 sanitarne wykazały naruszenie przepisów sanitarno higienicznych. Wydano 2 decyzje administracyjne nakazujące usunięcie stwierdzonych uchybień, natomiast w 4 przypadkach na osobę odpowiedzialną nałożono mandat karny. Obiekty świadczące usługi noclegowe są przyłączone do sprawnej instalacji wodociągowej, wyjątek stanowi 5 hoteli, które posiadają własne źródło zaopatrzenia w wodę. Natomiast ścieki usuwane są do sieci kanalizacyjnej lub szczelnych zbiorników bezodpływowych (17 skontrolowanych obiektów). Ponadto Ośrodek Campingowy POSiR Malta wyposażony jest w stanowiska do zlewu ścieków caravaningowych, które są na bieżąco myte i dezynfekowane. Przy zlewniach zapewnione są hydranty z wodą do zaopatrzenia pojazdów, płukania zbiornika na ścieki i mycia otoczenia zlewni. Odpady stałe składowane są w pojemnikach lub kontenerach i odbierane przez firmy posiadające wymagane zezwolenia. Częstotliwość odbioru jest dostosowana do ilości wytwarzanych odpadów. Hotele zaopatrzone są w środki czystości przechowywane w wydzielonych pomieszczeniach lub miejscach. Bielizna pościelowa prana jest na zewnątrz w mechanicznych pralniach usługowych nadzorowanych przez Państwową Inspekcję Sanitarną. Wyjątek stanowi 1 obiekt, który posiada własną pralnię. Stan pomieszczeń mieszkalnych, sanitariatów oraz zaplecza nie budził zastrzeżeń. W obiektach raz w roku przeprowadzana jest dezynfekcja koców, kołder, poduszek i materacy. W trakcie prowadzonych kontroli stwierdzono, że w hotelach dostępne są karty charakterystyki stosowanych substancji i preparatów chemicznych. Podczas kontroli obiektów hotelarskich informowano o konieczności badania wody z instalacji ciepłej wody w kierunku obecności bakterii Legionella sp. zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie jakości wody przeznaczonej do spożycia przez ludzi. W roku 2018 w 21 obiektach przedsiębiorcy wykonali badania ciepłej wody w ramach kontroli wewnętrznej w kierunku obecności bakterii Legionella sp. i przedstawili sprawozdania z badań. W 7 przypadkach jakość wody budziła zastrzeżenia. W związku z czym Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Poznaniu pismami zgodnie z art. 30 ustawy z dnia 14 marca 1985 r. o Państwowej Inspekcji Sanitarnej zobowiązał przedsiębiorców do podania informacji o podjętych i wykonanych działaniach mających na celu wyeliminowanie zaistniałych 30

31 nieprawidłowości oraz do przedłożenia wyników badań laboratoryjnych wykonanych w wyszczególnionych powyżej punktach poboru potwierdzających skuteczność przeprowadzonych działań naprawczych. Nadzór sanitarny nad środkami transportu i obiektami służącymi do prowadzenia transportu W 2018 roku skontrolowano Port Lotniczy Poznań Ławica Sp. z o.o., w skład którego wchodzą: Hala Odlotów strefy Schengen, Hala Odlotów strefy non-schengen, Hala Przylotów oraz Hala Główna w Terminalach T-2 i T-3 a także Terminal Nr 1 dla użytkowników prywatnych, małych samolotów, zarówno w komunikacji krajowej, jak i zagranicznej. Na podstawie kontroli przeprowadzonych w 2018 roku można stwierdzić, że wszystkie wymienione hale przylotów i odlotów wszystkich terminali utrzymane są we właściwym stanie sanitarnym. Nieliczne nieprawidłowości sanitarne stwierdzane podczas kontroli były natychmiast usuwane. Wszystkie hale portu lotniczego posiadają węzły sanitarne (oddzielne męskie i damskie, a także przystosowane dla osób niepełnosprawnych) oraz pokoje do pielęgnacji niemowląt. Wymienione pomieszczenia higieniczno sanitarne znajdują się zarówno w części przed odprawą paszportowo celną i biletową, jak i po odprawie. Węzły sanitarne są systematycznie sprzątane i dezynfekowane. Wyposażone są w pełni w środki higieny osobistej. Wszystkie węzły sanitarne na terenie Portu Lotniczego Poznań Ławica oraz hale przylotów i odlotów posiadają sprawną klimatyzację. Urządzenia klimatyzacyjne Terminali Nr 2 i Nr 3 są pod stałym nadzorem technicznym służb lotniskowych i serwisowej firmy zewnętrznej (przegląd techniczny dokonywany jest raz na kwartał, natomiast raz w miesiącu przeprowadzana jest wymiana filtrów wstępnych a raz na pół roku filtrów głównych kieszeniowych). Gospodarka odpadami prowadzona jest w sposób właściwy. Odpady komunalne oraz niebezpieczne odbierane są przez wyspecjalizowane firmy. W widocznych miejscach wszystkich hal poszczególnych terminali umieszczone są informacje dla podróżnych o sposobie i trybie uzyskania pomocy medycznej w nagłych wypadkach. W terminalach T-2 i T-3 umieszczone są 3 defibrylatory wraz z instrukcjami użytkowania oraz informacje, jak w nagłych wypadkach uzyskać pomoc medyczną. 31

32 Obecnie zabezpieczenie medyczne portu sprawują funkcjonariusze Lotniskowej Służby Ratowniczo Gaśniczej, udzielając w razie potrzeby pierwszej pomocy przedmedycznej (47 osób). Jeżeli zachodzi taka konieczność, wzywana jest karetka pogotowia ratunkowego Wojewódzkiej Stacji Pogotowia Ratunkowego w Poznaniu. W 2018 roku przeprowadzono kontrole 344 tramwajów i zestawów tramwajowych, 629 autobusów komunikacji publicznej, miejskiej i gminnej, w znacznej większości przypadków stwierdzając ich właściwy stan sanitarny. Wydawano jedynie doraźne zalecenia dotyczące zwiększenia częstotliwości mycia i doczyszczenia wewnętrznych szyb okien i drzwi w pojazdach z uwagi na ich zatłuszczanie przez podróżnych. Działania tutejszego organu Państwowej Inspekcji Sanitarnej sprawiły, że część tramwajów i autobusów jest dodatkowo sprzątana w trakcie ich dobowej eksploatacji, na terenie poszczególnych dworców Zarządu Transportu Miejskiego i baz Miejskiego Przedsiębiorstwa Komunikacyjnego w Poznaniu Sp. z o.o. oraz na poszczególnych pętlach tramwajowych i terenach baz tramwajowych, co przyczyniło się do poprawy bieżącego stanu sanitarno higienicznego tych pojazdów. Skontrolowano ogółem 12 autobusów turystycznych. Podczas kontroli stwierdzano ich właściwy stan sanitarny. Skontrolowano 28 składów pociągów pasażerskich dwóch spółek kolejowych PKP ( Przewozy Regionalne Sp. z o. o. Oddział Wielkopolski z siedzibą w Poznaniu, Koleje Wielkopolskie Sp. z o.o. w Poznaniu) kontrolami objęto w sumie 106 wagonów. Mimo braku w pełni właściwych warunków mycia wagonów pasażerskich i jednostek Elektrycznych Zespołów Trakcyjnych wszystkie skontrolowane wagony składów pociągów pasażerskich były we właściwym stanie sanitarno-higienicznym. Wszystkie skontrolowane w minionym roku samochody świadczące usługi przewozu zwłok i szczątków ludzkich (26), karetki (35), a także samochody do przewozu bielizny (4) spełniały wymogi sanitarne. W roku sprawozdawczym skontrolowano statki spacerowe Anna Maria i Biała Dama, pływające po Jeziorze Kórnickim oraz łódź motorową ANTONIO służącą do przewozu osób po akwenach śródlądowych, stwierdzając ich właściwy stan sanitarny. 32

33 Tab. 3 Stan sanitarny środków transportu Wyszczególnienie Liczba skontrolowanych Liczba ze złym stanem higienicznosanitarnym technicznym Autobusy komunikacji publicznej Autobusy turystyczne Tramwaje i trolejbusy Wagony w pociągach pasażerskich dalekobieżnych włącznie z miejscami do siedzenia dalekobieżne inne niż w wierszu podmiejskich Statki i promy pasażerskie żeglugi śródlądowej Samochody do przewozu chorych Samochody do przewozu zwłok i szczątków Samochody do przewozu bielizny Razem Stan sanitarno techniczny dworca autobusowego PKS w Poznaniu S.A. nie budził zastrzeżeń. Perony w ruchu krajowym i międzynarodowym, peron dla komunikacji gminnej oraz perony przyjazdowe utrzymane były właściwie pod względem sanitarno higienicznym, pomimo tego, że część peronów nie posiada zadaszenia. Również pomieszczenia dworca tj. poczekalnia, toalety dla podróżnych, kasy biletowe w ruchu krajowym oraz centrum biletowe w ruchu 33

34 międzynarodowym, a także pomieszczenie do przechowywania bagażu, pomieszczenia dyspozytora, kierownika dworca, pomocnicze, w tym służbowe toalety, jadalnia i szatnie utrzymane były w czystości. Wszystkie pomieszczenia dworca posiadają klimatyzację. W 2018 roku Dworzec PKS w Poznaniu został skontrolowany 3 razy. Przeprowadzone kontrole nie wykazały zaniedbań sanitarno porządkowych. W roku sprawozdawczym skontrolowano także dworce będące w gestii Zarządu Transportu Miejskiego w Poznaniu, Przystanek Tramwajowo Autobusowy Poznańskiego Szybkiego Tramwaju, Dworzec Zachodni oraz Przystanki tramwajowe Poznańskiego Szybkiego Tramwaju Kaponiera, Piaśnicka/Rynek, Piaśnicka/Kurlandzka, za których stan sanitarno techniczny odpowiada MPK w Poznaniu Sp. z o.o.. Stan sanitarno higieniczny dworców autobusowych oraz Przystanków PST nie budził zastrzeżeń. Skontrolowane bazy transportu autobusowego (14 obiektów) i tramwajowego (3 obiekty) spełniają wymagania sanitarno higieniczne. Również baza Parkowej Kolejki Maltanka MPK w Poznaniu Sp. z o.o. nie budzi zastrzeżeń sanitarnych. W ewidencji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Poznaniu znajduje się 55 dworców i stacji kolejowych (27 w miastach i 28 na wsi). Skontrolowano 41 obiektów. Ogółem przeprowadzono 45 kontroli. Dworce stacji PKP Poznań Główny utrzymane są we właściwym stanie sanitarno higienicznym. Drobne uchybienia sanitarne stwierdzane podczas kontroli były usuwane niezwłocznie. Kontrole Dworca PKP Poznań Główny podobnie jak w roku ubiegłym wykazywały zaniedbania sanitarno porządkowe dotyczące głównie obszarów podlegających Zarządowi Dróg Miejskich w Poznaniu, zlokalizowanych w sąsiedztwie kompleksu dworcowego, chociaż już w mniejszym stopniu niż w latach ubiegłych. Stwierdzone uchybienia dotyczyły zanieczyszczenia przestrzeni w obrębie wind i wszystkich schodów prowadzących z Mostu Dworcowego na perony i na ul. Dworcową. Wobec powyższego, wydawano zalecenia pokontrolne. Pomieszczenia budynków dworcowych Dworca Letniego i Dworca Zachodniego, jak również nowy budynek dworcowy (hol, toalety, kasy biletowe) utrzymane były we właściwym stanie sanitarno higienicznym. W holu przed kasami biletowymi (poziom pierwszy nowego budynku dworcowego) umieszczony jest defibrylator z instrukcją obsługi, a na poziomie drugim dworca przygotowano pomieszczenie dla doraźnej pomocy lekarskiej (z kozetką, parawanem, biurkiem z apteczką 34

35 pierwszej pomocy, ciśnieniomierzem, środkami dezynfekcyjnymi oraz kabiną WC przystosowaną dla osób niepełnosprawnych). Stacje i przystanki osobowe PKP uznano za utrzymane dostatecznie pod względem sanitarnym. Wszystkie obiekty były na bieżąco sprzątane przez firmy zewnętrzne. Niestety nadal część tych obiektów jest dewastowanych. Ponadto wiele obiektów pozbawionych jest toalet, natomiast toalety istniejące są wyeksploatowane, coraz częściej ustawia się kabiny TOI-TOI. Znaczna część obiektów dworcowych pozbawiona jest bieżącej wody dla podróżnych lub nie posiada czynnych poczekalni. Gospodarka odpadami komunalnymi i płynnymi prowadzona jest w sposób właściwy. Dworce dostosowane są dla osób niepełnoprawnych, wyposażone są w windy, rampy oraz przejścia przez torowiska, przez które przeprowadzają uprawnieni pracownicy po uprzednim zgłoszeniu przez podróżnego. Skontrolowano również 2 punkty oczystkowe wagonów pasażerskich: Punkt Oczystkowy Wagonów Pasażerskich Przewozy Regionalne Sp. z o. o. Oddział Wielkopolski z siedzibą w Poznaniu oraz Punkt Oczystkowy Wagonów Pasażerskich Koleje Wielkopolskie Sp. z o. o. w Poznaniu. Przeprowadzono w sumie 2 kontrole tych obiektów, nie stwierdzono uchybień sanitarnych. Zakłady fryzjersko kosmetyczne, gabinety kosmetyczne, gabinety odnowy biologicznej, gabinety tatuażu, solaria Na terenie miasta Poznania i powiatu poznańskiego znajduje się łącznie 2005 obiektów, takich jak: zakłady fryzjerskie, kosmetyczne, fryzjersko kosmetyczne, gabinety odnowy biologicznej, solaria i gabinety tatuażu. W tej grupie skontrolowano 904 obiekty. Przeprowadzone w ramach bieżącego nadzoru kontrole sanitarne nie wykazały większych nieprawidłowości, jedynie w 3 przypadkach kontrola wykazała naruszenie przepisów sanitarno higienicznych, w związku z czym nałożono mandaty karne. Uchybienia dotyczyły braku zachowania bieżącej czystości na stanowiskach pracy, nieprawidłowej segregacji narzędzi oraz braku ich dezynfekcji i sterylizacji, a także braku procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami i chorobami zakaźnymi. Poza wyżej omówionymi przypadkami, w skontrolowanych zakładach narzędzia używane do zabiegów nienaruszających ciągłości tkanki są myte i dezynfekowane po każdym użyciu. Czas ekspozycji dezynfekowanego sprzętu, zależny jest od typu zastosowanego chemicznego środka 35

36 dezynfekcyjnego oraz jego stężenia. Parametry dobierane są zgodnie z zaleceniami producenta. Wszystkie stosowane środki zostały dopuszczone do obrotu. W odniesieniu do narzędzi w wyniku, których mogło dojść do naruszenia ciągłości tkanki stosowana jest dezynfekcja w pojemnikach przy pomocy preparatów chemicznych lub wykonywana w myjkach ultradźwiękowych oraz sterylizacja. Sterylizacja narzędzi w skontrolowanych obiektach, w których wykonywane są zabiegi z naruszeniem ciągłości tkanki w 71 % odbywa się przy użyciu sterylizatora kulkowego. Z uwagi jednak na brak testów potwierdzających skuteczność sterylizacji taką metodą, podczas kontroli zalecano sterylizację parą wodną tj. przy użyciu autoklawu. Sterylizację przy użyciu autoklawu odnotowano w 26 % skontrolowanych w 2018 roku obiektach. Natomiast w przypadku 2 % sterylizacja wykonywana jest przez firmy zewnętrzne. W pozostałych obiektach nie ma potrzeby wykonywania sterylizacji, z uwagi na stosowanie sprzętu jednorazowego. Narzędzia wielokrotnego użytku sterylizowane w autoklawie, przechowywane są w rękawach papierowo foliowych opisanych datą sterylizacji narzędzi. Natomiast w odniesieniu do sterylizacji w sterylizatorach kulkowych sprzęt jest sterylizowany dwukrotnie przed i po wykonanym zabiegu. Sprzęt przechowywany jest w czystych, zdezynfekowanych pojemnikach. Zużyty sprzęt jednorazowy oraz materiały, które mogły ulec zanieczyszczeniu krwią lub innymi wydzielinami gromadzone są w miejscu ich powstawania, w specjalnych oznakowanych pojemnikach odpornych na przekłucie i traktowane są jak odpady niebezpieczne. Odbiorem odpadów niebezpiecznych zajmują się wyspecjalizowane firmy. Podczas przeprowadzanych kontroli sanitarnych w obiektach stosujących środki dezynfekcyjne zwracano uwagę na konieczność posiadania i zapoznania się z kartami charakterystyki tych środków. W przypadku braku kart charakterystyki wydano stosowne zalecenia w tym zakresie. W dalszym ciągu stosownie do ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi w roku 2018 w skontrolowanych zakładach kosmetycznych, fryzjersko kosmetycznych i tatuażu sprawdzano wykonanie wydanych poleceń, dotyczących wdrożenia i stosowania procedur zapewniających ochronę przed zakażeniami i chorobami zakaźnymi. W wyniku podjętych działań kontrolnych stwierdzono, że we wszystkich obiektach opracowano i wdrożono procedury zapewniające ochronę przed zakażeniami i chorobami zakaźnymi, jedynie w 1 przypadku nałożono mandat karny. 36

37 W kontrolowanych zakładach stosowana jest bielizna jednorazowa (około 98 %) i wielorazowego użytku, która prana jest poza zakładem (w pralni). Bielizna brudna gromadzona jest w wyznaczonych do tego celu pojemnikach, natomiast czysta przechowywana w szafach oraz na stanowiskach pracy w miejscach wyznaczonych. Odpady komunalne gromadzone są w przeznaczonych do tego celu pojemnikach, których stan sanitarny oraz techniczny nie budził zastrzeżeń. W skontrolowanych obiektach w aglomeracji poznańskiej opłata za odbiór odpadów komunalnych jest uiszczana do Związku Międzygminnego Gospodarka Odpadami Aglomeracji Poznańskiej, Związku Międzygminnego Centrum Zagospodarowania Odpadów SELEKT w Czempiniu, a w pozostałych przypadkach do właściwych urzędów miast i gmin. W części obiektów opłata zawarta jest w czynszu za lokal. Odbiorem odpadów komunalnych zajmują się firmy posiadające wymagane zezwolenia. Hałas komunalny W 2018 roku Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Poznaniu prowadził 17 spraw dotyczących hałasu. Ogółem w roku 2018 wpłynęło 15 interwencji, z czego 2 nie należały do kompetencji organów Państwowej Inspekcji Sanitarnej. Źródłem hałasu były urządzenia i maszyny zamontowane w zakładach handlowo-usługowych takich jak sklepy spożywcze, lokale gastronomiczne oraz urządzenia instalacyjne budynków (winda, węzeł cieplny, kotłownia, instalacja centralnej wody oraz ogrzewania, instalacja klimatyzacyjna, instalacja wentylacyjna, basen kąpielowy). Przeprowadzono 20 kontroli w tym 4 kontrole pomiarowe. W 1 przypadku stwierdzono przekroczenia dopuszczalnych wartości poziomu dźwięku A określonego w normie PN-87/B-02151/02, w związku z czym Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Poznaniu, biorąc pod uwagę treść wyroku Naczelnego Sądu Administracyjnego z dnia 4 marca 2015 r. sygn. akt II OSK 1840/13, przekazał sprawy do właściwego miejscowo Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego dla miasta Poznania celem załatwienia zgodnie z posiadanymi kompetencjami. Interwencje W 2018 roku do Oddziału Higieny Komunalnej wpłynęło 218 interwencji od mieszkańców (w 2017 roku 213 interwencji). Najwięcej spraw dotyczyło posesji mieszkalnych i mieszkań (99 interwencji), w zakresie: gospodarki odpadami komunalnymi, gospodarki ściekami, zanieczyszczenia posesji i domów przez gołębie a także występowania insektów i gryzoni. 37

38 Zgłoszenia dotyczyły także zanieczyszczonych piaskownic ogólnodostępnych, uciążliwych lokatorów, złego stanu sanitarnego budynków oraz niewłaściwych warunków mieszkaniowych. Dwie interwencje dotyczyły uciążliwości zapachowych, natomiast 15 uciążliwości hałasowych. W ramach interwencji zgłaszano nieprawidłowości w zakładach obiektów użyteczności publicznej 50 interwencji. Dotyczyły one głównie niewłaściwego stanu sanitarnego oraz niewłaściwego przeprowadzania procesów dezynfekcji w zakładach fryzjerskich, kosmetycznych i fryzjersko kosmetycznych oraz gabinetach masażu, toaletach publicznych i klubach fitness a także niewłaściwego stanu sanitarno higienicznego w obiektach świadczących usługi noclegowe, obiektach sportowych oraz areszcie śledczym. Wpłynęło również 16 interwencji związanych z działalnością podmiotów wykonujących działalność leczniczą, dotyczących głównie niewłaściwego stanu sanitarno higienicznego pomieszczeń i wyposażenia, niewłaściwego postępowania z odpadami niebezpiecznymi, braku przeprowadzania dezynfekcji powierzchni oraz narzędzi wielokrotnego użytku, braku środków higienicznych w toaletach dla pacjentów oraz nieprzestrzegania procedur sanitarnych. Odnotowano 15 interwencji dotyczących kwestionowanej jakości wody z wodociągów: miejskiego Poznań (5) oraz wiejskich Joanka (2), Biskupice (2), Kiączyn, Skórzewo, Kicin, Annowo, Promnice i Siekierki. Interweniujący skarżyli się głównie na niewłaściwą jakość wody w zakresie smaku, zapachu, mętności, a także na brązowe zabarwienie wody, występujący osad i brud w wodzie, a także ponadnormatywną zawartość żelaza i manganu. Zgłoszone interwencje nie potwierdziły się. Ponadto interweniowano w sprawach zanieczyszczenia wody w basenach kąpielowych i w miejscach wykorzystywanych do kąpieli. W każdym z wyżej wymienionych przypadków Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Poznaniu przeprowadził odpowiednie działania, adekwatne do stwierdzonej sytuacji. Interwencje, które nie należały do kompetencji Państwowej Inspekcji Sanitarnej przekazywano do właściwego Powiatowego Inspektora Nadzoru Budowlanego, Wojewódzkiej Inspekcji Ochrony Środowiska, Prezydenta miasta Poznania oraz urzędów miast i gmin. 38

39 WARUNKI SANITARNO-HIGIENICZNE ŚRODOWISKA PRACY 39

40 Działalność kontrolna w ramach bieżącego nadzoru sanitarnego W roku 2018 w ewidencji Oddziału Higieny Pracy Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Poznaniu zarejestrowanych było 3665 zakładów (w 2017 r zakładów), które zatrudniały łącznie pracowników (w 2017 r pracowników). W porównaniu z rokiem ubiegłym liczba zewidencjonowanych podmiotów wzrosła o 2 %. Nadal przeważają zakłady małe, zatrudniające do 50 pracowników (3164 obiekty). Stanowią one 86 % ogółu zakładów. Duże zakłady zatrudniające powyżej 250 pracowników stanowią 3%. Kontrole w ramach bieżącego nadzoru sanitarnego Nadzorem sanitarnym objęto 30% zakładów zewidencjonowanych w rejestrze PSSE w Poznaniu. Przeprowadzono 1622 kontrole sanitarne w 1155 obiektach (w roku ubiegłym 1703 w 1134 zakładach). W trakcie prowadzonego bieżącego nadzoru sanitarnego zwrócono uwagę na warunki bezpieczeństwa i higieny pracy, przekroczenia normatywów higienicznych czynników szkodliwych dla zdrowia w środowisku pracy, stan sanitarny pomieszczeń pracy i zaplecza socjalnego oraz realizację wcześniej wydanych nakazów i zaleceń. Kontynuowano wzmożony nadzór nad zakładami, w których stwierdzono choroby zawodowe oraz nad zakładami charakteryzującymi się szkodliwymi i uciążliwymi warunkami pracy. Szczególną uwagę zwrócono na warunki pracy pracowników zatrudnionych w przemyśle drzewnym, spożywczym, metalowym oraz w sektorze gospodarki odpadami i ściekami. 40

41 Tab. 1. Kontrole w ramach bieżącego nadzoru sanitarnego w latach kontrole Ogółem Czynniki chemiczne Czynniki biologiczne Czynniki rakotwórcze Inne ( interwencje, kontrole tematyczne) Nadal najwięcej kontroli przeprowadzono w zakresie stosowania i wprowadzania do obrotu substancji chemicznych i ich mieszanin. Narażenie na czynniki szkodliwe dla zdrowia Przekroczenia najwyższych dopuszczalnych stężeń (NDS) i najwyższych dopuszczalnych natężeń (NDN) czynników szkodliwych dla zdrowia stwierdzono w 126 zewidencjonowanych obiektach. Ogółem w warunkach przekroczenia normatywów higienicznych pracowało 3678 osób (w roku osób), w tym: Tab. 2. Narażeni w latach Ogółem narażeni na pyły narażeni na hałas narażeni na drgania narażeni na czynniki chemiczne

42 Pracownicy narażeni stanowili 2,5% ogółu zatrudnionych w skontrolowanych zakładach. Podobnie jak w roku ubiegłym najwięcej pracowników było eksponowanych na ponadnormatywny hałas (95 % ogółu narażonych). W związku z tym zobowiązano pracodawców do podjęcia działań technicznych i organizacyjnych zmierzających do obniżenia poziomu emisji czynników szkodliwych na stanowiskach pracy oraz ekspozycji pracowników. Powyższe zostało wykonane poprzez zmodernizowanie parku maszynowego, wprowadzanie automatyzacji i hermetyzacji procesów produkcyjnych, czy zastosowanie nowych systemów ochron zbiorowych (tj. wentylacji lub odciągów). W przypadku braku możliwości zastosowania środków technicznych wprowadzano zmiany organizacyjne np. skrócenie czasu ekspozycji pracowników. Udostępniono również atestowane i odpowiednio dobrane środki ochrony indywidualnej (np. ochronniki słuchu, rękawice, maski). Postępowanie administracyjne W 578 skontrolowanych zakładach pracy (50 %) wystąpiły nieprawidłowości, na których usunięcie wydano decyzje administracyjne lub zalecenia. Najczęściej stwierdzane nieprawidłowości dotyczyły: 1. złego stanu sanitarno higienicznego pomieszczeń pracy i pomieszczeń socjalnych - 23% (w 261 zakładach), 2. uchybień z zakresu substancji i preparatów chemicznych - 22% (w 251 zakładach ), 3. braku pomiarów środowiskowych - 14% ( w 162 zakładach), 4. braku oceny ryzyka zawodowego -10% (w 112 zakładach). W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami z zakresu bieżącego nadzoru sanitarnego wydano łącznie 115 decyzji administracyjnych nakazujących poprawę warunków pracy (134 w roku 2017), 2 postanowienia o nałożeniu kary grzywny na kwotę 300 zł oraz 1 mandat na kwotę 100 zł. 42

43 Nadzór nad czynnikami rakotwórczymi i mutagennymi w środowisku pracy W ewidencji znajduje się 130 zakładów, w których występują substancje chemiczne i ich mieszaniny, czynniki lub procesy technologiczne o działaniu rakotwórczym lub mutagennym. Najliczniejszą grupę stanowią zakłady stolarskie ( pył drewna twardego buku i dębu), zakłady opieki zdrowotnej (promieniowanie jonizujące, tlenek etylenu) i zakłady produkujące wyroby metalowe (tlenki niklu i związki chromu VI wartościowego). W tym zakresie w roku 2018 przeprowadzono kontrole w 73 zakładach. W skontrolowanych zakładach w kontakcie z czynnikiem rakotwórczym lub mutagennym pracowało 3320 osób. Szczególnym nadzorem objęto podmioty zajmujące się zabezpieczeniem oraz usuwaniem wyrobów lub innych materiałów zawierających azbest. Do najczęściej stwierdzonych uchybień w zakresie czynników rakotwórczych należało: brak rejestru prac, których wykonywanie powoduje konieczność pozostawania w kontakcie z czynnikami o działaniu rakotwórczym, brak rejestru pracowników narażonych na działanie czynników rakotwórczych. Przeprowadzone kontrole wykazały, iż zakłady stosujące dotychczas w procesie produkcji czynniki rakotwórcze czynią starania zmierzające do ich eliminacji. Najczęściej i najpowszechniej stosowane są środki ochrony osobistej. Badania profilaktyczne przeprowadzane są przez lekarzy uprawnionych, zgodnie z obowiązującymi przepisami. Nadzór nad szkodliwymi czynnikami biologicznymi W ramach nadzoru nad szkodliwymi czynnikami biologicznymi w środowisku pracy przeprowadzono 285 kontroli sanitarnych w 237 obiektach (w roku ubiegłym 433 kontrole w 237 obiektach). Na działanie czynników biologicznych potencjalnie eksponowanych było pracowników. Do najczęściej stwierdzanych uchybień w zakresie czynników biologicznych należy: brak uwzględnienia ekspozycji na szkodliwe czynniki biologiczne w ocenie ryzyka zawodowego, 43

44 brak wymaganych przepisami rejestrów prac i pracowników narażonych na działanie czynników biologicznych z 3 grupy zagrożenia, brak procedur i instrukcji dotyczących bezpiecznego postępowania ze szkodliwymi czynnikami biologicznymi, brak oznakowania miejsc znakiem ostrzegającym przed zagrożeniem biologicznym. Przeprowadzone kontrole wykazały, iż pracodawcy podejmują szereg działań profilaktycznych zmniejszających narażenie pracowników m.in. zapewniają środki ochrony indywidualnej, środki do odkażania skóry oraz proponują pracownikom profilaktyczne szczepienia ochronne. Stwierdzono jeden przypadek boreliozy jako choroby zawodowej wywołanej czynnikami biologicznymi w miejscu pracy. Nadzór nad substancjami chemicznymi i ich mieszaninami W ramach nadzoru nad czynnikami chemicznymi przeprowadzono 1214 kontroli w podmiotach zajmujących się produkcją, wprowadzaniem do obrotu, stosowaniem oraz dystrybucją substancji i preparatów chemicznych, prekursorów narkotyków kategorii 2 i 3, produktów biobójczych, środków zastępczych oraz środków ochrony roślin. Tab. 3. Kontrole z zakresu nadzoru nad chemikaliami w roku 2018 Kontrole w zakresie nadzoru nad chemikaliami w 2018 roku Tematyka kontroli Liczba kontroli Substancje chemiczne i ich mieszaniny (stosowanie) Substancje i preparaty chemiczne (wprowadzanie do obrotu) Środki zastępcze 2 Prekursory kategorii 2 i 3 31 Produkty biobójcze 88 44

45 Na terenie powiatu poznańskiego wprowadzało do obrotu substancje chemiczne i ich mieszaniny 12 producentów i 200 dystrybutorów. Najczęstsze uchybienia dotyczyły: niezgodnych z przepisami kart charakterystyki substancji chemicznych i ich mieszanin, złego oznakowania substancji chemicznych i ich mieszanin, braku spisu substancji chemicznych i ich mieszanin, braku instrukcji magazynowania, braku oznakowania magazynu chemicznego. Celem zlikwidowania nieprawidłowości wydano 33 decyzje administracyjne. W zakresie nadzoru nad środkami zastępczymi przeprowadzono 2 kontrole, wydano 40 decyzji administracyjnych oraz nałożono 2 kary pieniężne na kwotę zł podmiotom oferującym w sprzedaży środki zastępcze. Choroby zawodowe W 2018 roku wydano 26 prawomocnych decyzji o stwierdzeniu choroby zawodowej (w 2017 roku 35 ) oraz 33 decyzje o braku podstaw do jej uznania (w roku ) Tab. 4. Choroby zawodowe w latach : Lp. Rodzaj choroby Przewlekłe choroby narządu głosu Przewlekłe choroby układu nerwowego wywołane sposobem wykonywania pracy Przewlekłe choroby układu ruchu wywołane sposobem wykonywania pracy Choroby zakaźne i pasożytnicze

46 Lp. Rodzaj choroby Przewlekłe choroby narządu słuchu Choroby skóry Pylice płuc Inne 3 0 Ogółem Najczęściej stwierdzonymi chorobami zawodowymi były choroby narządu głosu (16 przypadków). Na drugim miejscu wystąpiły przewlekłe choroby układu ruchu i układu nerwowego wywołane sposobem wykonywania pracy (4 przypadki). Podsumowanie 1. Nadzorem sanitarnym w roku 2018 objęto 30 % wszystkich zewidencjonowanych zakładów pracy. 2. Nieprawidłowości stwierdzono w 50 % skontrolowanych zakładów. 3. W związku ze stwierdzonymi nieprawidłowościami decyzje administracyjne wydano w 10 % skontrolowanych zakładów. Najwięcej uchybień dotyczyło złego stanu sanitarno-higienicznego pomieszczeń pracy i zaplecza socjalnego, substancji i preparatów chemicznych, braku pomiarów czynników szkodliwych dla zdrowia, oraz braku oceny ryzyka zawodowego. 4. Liczba stwierdzonych chorób zawodowych zmniejszyła się w stosunku do roku poprzedniego. Najczęściej stwierdzonymi chorobami zawodowymi nadal były choroby narządu głosu (61%). Liczba przewlekłych chorób wywołanych sposobem wykonywania pracy pozostała na podobnym poziomie w porównaniu do roku ubiegłego. 46

47 OBIEKTY NAUCZANIA I WYCHOWANIA 47

48 Placówki nauczania i wychowania W 2018 roku w ewidencji nadzoru Powiatowej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej w Poznaniu znajdowało się 2251 placówek nauczania i wychowania dla dzieci i młodzieży. Obiekty objęte nadzorem to: żłobki, przedszkola, szkoły wszystkich typów i stopni, internaty, placówki pracy pozaszkolnej, warsztaty, szkoły wyższe, domy studenckie i inne. W placówkach przeprowadzono 691 kontroli sanitarnych. Od kilku lat widać wzrost liczby placówek, co związane jest głównie z powstawaniem nowych punktów opieki dla dzieci do lat trzech (tab. nr 1). Tab. 1. Porównanie liczby placówek i liczby kontroli w latach porównywane parametry 2016 r r r. liczba placówek liczba kontroli Przedmiotem czynności kontrolnych w placówkach nauczania i wychowania było: ocena warunków do utrzymania higieny osobistej użytkowników obiektów oraz bieżącej czystości placówek oświatowych, nadzorowanie stanu technicznego budynków i przyległych terenów placówek oświatowych, ocena warunków do prowadzenia zajęć wychowania fizycznego i higieny osobistej po zajęciach sportowych, ocena stanu technicznego urządzeń sportowych i ocena wymaganych dokumentów jak atesty i certyfikaty, ocena warunków zdrowotnych w pracowniach komputerowych, nadzorowanie realizacji wymogów w zakresie stosowania niebezpiecznych substancji i preparatów chemicznych w szkolnych pracowniach chemicznych, ocena warunków higieny procesów nauczania i planu zajęć lekcyjnych w szkołach, ocena ergonomii stanowisk nauki, dostosowania mebli szkolnych do wzrostu uczniów oraz wymaganych dokumentów jak atesty i certyfikaty. 48

49 Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Poznaniu wydał w 2018 r. 111 opinii sanitarnych na prowadzenie punktów przedszkolnych, przedszkoli, szkół i innych placówek oświatowych. W związku z ułatwieniami w zakładaniu obiektów opieki nad dziećmi do lat 3 od 2011 r. systematycznie wzrasta liczba żłobków i klubów dziecięcych. Rośnie również liczba przedszkoli i punktów przedszkolnych (tab. nr 2). Tab. 2. Stan liczbowy obiektów opieki nad dziećmi do lat 3 oraz przedszkoli i punktów przedszkolnych w latach Rodzaj obiektów 2016 r r r. żłobki i kluby dziecięce przedszkola i punkty przedszkolne Decyzje administracyjne Na placówki nauczania i wychowania Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Poznaniu w 2018 roku wydał 171 decyzji płatniczych i 100 decyzji merytorycznych (w tym 76 decyzji dotyczących określenia warunków lokalowych w żłobkach). W 2018 r. Oddział Higieny Dzieci i Młodzieży podczas kontroli sprawdzających stwierdził wykonanie 13 decyzji wydanych przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Poznaniu. Zarządzenia decyzji najczęściej dotyczyły poprawy stanu sanitarno - technicznego dróg i dojść do placówek, ciągów komunikacyjnych w budynkach, pomieszczeń do nauki, pomieszczeń sanitarnych, bloków sportowych, nawierzchni boisk oraz zapewnienia ciepłej bieżącej wody. Tab. 3. Porównanie liczby wydanych decyzji w latach Porównywane parametry 2016 r r r. liczba wydanych decyzji

50 Analiza rozkładu zajęć Jednym z zadań dotyczących nadzoru nad warunkami higieny procesów nauczania i wychowania jest prawidłowe planowanie nauki uczniów w szkołach. Podczas kompleksowych kontroli sanitarnych w 2018 r. przeprowadzono analizę rozkładów zajęć lekcyjnych w szkołach. Nieprawidłowości w planach lekcyjnych stwierdzono w 9 szkołach, a głównym problemem stanowiło nierównomierne rozłożenie zajęć lekcyjnych w poszczególnych dniach tygodnia. Nieprawidłowe plany lekcyjne wynikały głównie z powodu ograniczonej dyspozycyjności nauczycieli zatrudnionych w niepełnym wymiarze czasu pracy, dowozem dzieci do szkoły z odległych miejscowości oraz zbyt małej ilości sal lekcyjnych. Ergonomia w placówkach nauczania i wychowania W ramach sprawowanego nadzoru sanitarnego w 2018 r. dokonano oceny dostosowania mebli przedszkolnych oraz szkolnych do wzrostu dzieci w przedszkolach, szkołach podstawowych, gimnazjach i stwierdzono prawidłowe dostosowanie mebli do wzrostu. Dokonano pomiarów w 9 szkołach podstawowych w 23 oddziałach szkolnych, zmierzono 511 uczniów i stwierdzono prawidłowe ergonomicznie dostosowanie stanowisk pracy uczniów. W badanych placówkach wyposażenie szkolne: stoły i krzesła posiadały wymaganą dokumentację jak atesty i certyfikaty. Stwierdza się większą świadomość wśród dyrektorów oraz nauczycieli szkół i przedszkoli dotyczącą szkodliwości nieprawidłowego dostosowania mebli do wzrostu dzieci. Ponadto w placówkach oświatowych systematycznie są wymieniane stare meble na nowe, które posiadają wymaganą dokumentację jak atesty i certyfikaty. Nadzór nad substancjami i preparatami chemicznymi w szkołach W ramach sprawowanego nadzoru sanitarnego nad szkolnymi pracowniami chemicznymi Oddział Higieny Dzieci i Młodzieży zwraca uwagę na prawidłowe zgodne z przepisami postępowanie z substancjami biobójczymi. Kontroli podlegają między innymi terminy przydatności, ewidencja środków biobójczych, aktualizacja kart charakterystyki, zgodne z wymaganiami oznakowanie i przechowywanie niebezpiecznych substancji i preparatów, środki ochrony osobistej uczniów i nauczycieli, wyposażenie apteczki I pomocy, a także regulamin 50

51 określający zasady bezpieczeństwa i higieny pracy w pracowniach chemicznych. Stwierdzono, że w szkolnych pracowniach chemicznych jest prawidłowe postępowanie z substancjami i preparatami niebezpiecznymi. Placówki oświatowe systematycznie i prawidłowo przekazują do utylizacji przeterminowane odczynniki uprawnionym zakładom. Wypoczynek dla dzieci i młodzieży W 2018 roku przeprowadzono 68 kontroli sezonowych placówek zimowego i letniego wypoczynku dla dzieci i młodzieży na terenie powiatu poznańskiego. Kontrole warunków sanitarno-higienicznych wypoczynku dzieci i młodzieży nie wykazały większych nieprawidłowości w kontrolowanych obiektach wypoczynku. Podsumowanie 1. Warunki sanitarno-techniczne w placówkach oświatowych uległy poprawie w wyniku wykonanych w 2018 r. 12 decyzji Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Poznaniu. 2. Systematycznie ulega poprawie stan techniczny mebli szkolnych i urządzeń sportowych, ponieważ placówki oświatowe wymieniają sprzęt i urządzenia na nowe posiadające wymaganą dokumentację jak certyfikaty i atesty. 3. W 2018 r. warunki higieny procesów nauczania i wychowania w szkołach na podstawie przeprowadzonych analiz rozkładu zajęć lekcyjnych nie uległy zmianie. 4. Podczas kontroli sanitarnych w placówkach oświatowych stwierdza się dostępność do środków higieny osobistej (papier toaletowy, mydło, ręczniki jednorazowe, suszarki). Do Oddziału Higieny Dzieci i Młodzieży są zgłaszane pojedyncze przypadki braku środków higieny, przyczyną tego są niesystematyczne uzupełniania środków higieny oraz niewłaściwe zachowanie uczniów. 5. W 2018 r. wzrosła ilość placówek oświatowych i opieki dzieci do lat 3 oraz przedszkolnych, na terenie miasta Poznania i powiatu poznańskiego. 51

52 SYTUACJA EPIDEMIOLOGICZNA W ZAKRESIE CHORÓB ZAKAŹNYCH 52

53 Ocena sytuacji epidemiologicznej Liczbę zachorowań i współczynniki zapadalności dla poszczególnych chorób zakaźnych w latach : Tab. 1. Liczba zachorowań i współczynniki zapadalności dla poszczególnych chorób zakaźnych w latach L.p Kog wg ICD- 10 Jednostka chorobowa l. zachorowań zapadalność l. zachorowań zapadalność 1 A00 Cholera 2 A01.0 Dur brzuszny 3 A Dury rzekome A,B,C 4 A02.0 Salmonellozy zatrucia pokarmowe , ,9 5 A02.1 posocznica 4 0,4 2 0,2 6 A inne zakażenia 2 0,2 2 0,2 pozajelitowe 7 A03 Czerwonka bakteryjna (szigeloza) 3 0,3 21 2,3 8 A Inne bakteryjne wywołane przez E. coli 6 0,6 12 1,3 9 A04.3 zakażenia jelitowe (ogółem) biegunkotwórczą wywołane przez E. coli enterokrwotoczną 1 0,1 10 A04.4 wywołane przeze. coli inną i 7 0,8 8 0,9 BNO 11 A04.5 wywołane przez Campylobacter 55 6,0 49 5,3 12 A04.6 wywołane przez Yersinia enterocolitica lub pseudotuberculosis 2 0,2 13 A04.7 wywołane przez Clostridium , ,0 difficile 14 A inne określone 1 0,1 9 1,0 15 A04.9 nie określone 3 0,3 15 1,6 16 A04 Inne bakteryjne zakażenia jelitowe u dzieci do lat , ,3 17 A05.0 Inne bakteryjne gronkowcowe 18 A05.1 zatrucia pokarmowe(ogółe jadem kiełbasianym (botulizm) 19 A05.2 m) wywołane przez Cl. perfringens 20 A inne określone 1 0,1 21 A05.9 nie określone 9 1,0 83 9,0 22 A05 Inne bakteryjne zatrucia pokarmowe u dzieci do lat 2 23 A07.1 Lamblioza (giardioza) 4 0,4 16 1,7 24 A07.2 Kryptosporydioza 2 0,2 25 A08.0 Wirusowe i inne wywołane przez , ,8 określone zakażenia rotawirusy 26 A08.1 jelitowe wywołane przez 42 4,6 47 5,1 (ogółem) norowirusy 27 A inne określone 52 5, ,0 28 A08.4 nie określone , ,6 29 A Wirusowe zakażenia jelitowe u dzieci do lat , ,1 53

54 L.p Kog wg ICD- 10 Jednostka chorobowa l. zachorowań zapadalność l. zachorowań zapadalność 30 A09 Biegunka i zapalenie żołądkowo-jelitowe ogółem , ,5 31 BNO, o prawdopodobnie zakaźnym pochodzeniu w tym u , ,6 dzieci do lat 2 32 A20 Dżuma 33 A21 Tularemia 34 A22 Wąglik 35 A23 Bruceloza: nowe zachorowania 36 A24.0 Nosacizna 37 A27 Leptospiroza 38 A28.2 Jersinioza pozajelitowa 1 0,1 39 A31 Mikobakteriozy - inne i BNO 7 0,8 5 0,5 40 A32 Listerioza 5 0,5 2 0,2 41 A33-35 Tężec ogółem 42 A33 noworodków 43 A36 Błonica 44 A37 Krztusiec ,2 74 8,0 45 A38 Płonica (szkarlatyna) , ,2 46 A39 Choroba ogółem 5 0,5 6 0,6 47 A39.0;A39.8 meningokokowa, inwazyjna zapalenie opon 4 0,4 4 0,4 mózgowych i/lub mózgu 48 A posocznica 1 0,1 49 A inna określona i nie 1 0,1 1 0,1 określona 50 wym.niżej Choroba wywołana przez ogółem 49 5,3 66 7,1 Streptococcus 51 A46 pyogenes,inwazyjna róża 39 4,3 57 6,2 52 A48.3 zespół wstrząsu toksycznego 53 B95.0/O85 gorączka połogowa 1 0,1 3 0,3 54 B95.0/( ) inna określona i nie 9 1,0 8 0,9 określona 55 A48.1 Legioneloza choroba legionistów 1 0,1 2 0,2 56 A48.2 gorączka z Pontiac 57 A50 Kiła wrodzona i noworodków 2 0,2 3 0,3 58 A51 wczesna 42 4,6 64 7,0 59 A52 późna 1 0,1 5 0,5 60 A53 inne postacie kiły i kiła nie 95 10, ,6 określona 61 A54 Rzeżączka 14 1,5 23 2,5 62 A55 Ziarnica weneryczna wywołana przez Chlamydie 63 A56 Inne choroby przenoszone droga płciową wywołane 32 3,5 45 4,9 przez Chlamydie 64 A69.2 Borelioza z Lyme , ,5 54

55 L.p Kog wg ICD- 10 Jednostka chorobowa l. zachorowań zapadalność l. zachorowań zapadalność 65 A70 Ornitozy (zakażenia Chlamydia psittaci) 66 A75 Dur wysypkowy 67 A78 Gorączka Q 68 A77; A79 Gorączka plamista i inne riketsjozy 69 A80.1-2,4 Poliomyelitis wywołane dzikim wirusem 70 A80.0,3-8 wyw. wirusem pochodzenia szczepionkowego 71 Ostre porażenia wiotkie u dzieci w wieku 0-14 lat 3 2,0 72 A81.0 Encefalopatie gąbczaste choroba Creutzfeldta- Jakoba (CJD) 73 A81.0 wariant choroby Creutzfeldta-Jakoba (vcjd) 74 A81 inne i nie określone 1 0,1 75 A82 Wścieklizna 76 Z20.3/Z24.2 Styczność i narażenie na wściekliznę / potrzeba szczepień , ,8 77 A84 Kleszczowe zapalenie mózgu 1 0,1 1 0,1 78 B00.4 Inne wirusowe zapalenie mózgu opryszczkowe 3 0,3 79 A81.1;A83; inne określone A85;B A86 nie określone 3 0,3 81 w innych chorobach objętych MZ ,1 82 A87.0 Wirusowe zapalenie opon enterowirusowe 6 0,6 9 1,0 83 B00.3 mózgowych opryszczkowe 84 A87.1-9;B02.1 inne określone i nie określone 85 w innych chorobach objętych MZ A90-1 Gorączka denga (klasyczna lub krwotoczna) 22 2,3 38 4,2 2 0,2 87 A92.3 Gorączka zachodniego Nilu 88 A95 Żółta gorączka 89 A96.2;A Wirusowe gorączki krwotoczne Ebola, Marburg, Lassa 90 A92.0;A96.0-1,8-9;A98.0-2,5-8,A99 91 A98.5 Choroba wywołana przez hantawirusy inne określone i nie określone 92 B01 Ospa wietrzna , ,7 93 B03 Ospa prawdziwa 94 B05 Odra 25 2,7 15 1,62 95 B06 Różyczka 14 1,5 27 2,9 96 B08.8 Pryszczyca 55

56 L.p Kog wg ICD- 10 Jednostka chorobowa l. zachorowań zapadalność l. zachorowań zapadalność 97 B15 Wirusowe typu A ,7 21 2,3 98 B16 zapalenie wątroby typu B - ostre 99 B typu B - przewlekłe , ,6 100 B17.1; B18.2 typu C: wg definicji przypadku r , ,4 101 odpowiednio typu B+C (zakażenie 2 0,2 102 mieszane) B17.0,2-8;B18.8- inne i nie określone 9;B B20-B24 AIDS-Zespół nabytego upośledzenia odporności 8 0,9 6 0,6 104 Z21 Nowo wykryte zakażenia HIV , ,3 105 B26 Świnka (nagminne zapalenie przyusznic) 46 5,0 45 4,9 106 B50-B54 Malaria (zimnica) 1 0,1 2 0,2 107 B67 Bąblowica (echinokokoza) 2 0,2 108 B69 Wągrzyca (cysticerkoza) 109 B75 Włośnica 110 wym. niżej Choroba wywołana przez 111 B95.3/G04.2; G00.1 Streptococcus pneumoniae, inwazyjna ogółem 64 6,9 58 6,3 zapalenie opon mózgowych i/ lub mózgu 7 0,8 4 0,4 112 A40.3 posocznica 20 2,2 17 1,8 113 B95.3/( ) inna określona i nie określona 114 B96.2/D59.3 Zespół hemolityczno-mocznicowy w przebiegu zak. E. coli 115 wym. niżej Choroba 116 B96.3/G04.2;G0 0.0 wywołana przez Haemophilus influenzae, inwazyjna 39 4,2 41 4,4 ogółem 13 1,4 21 2,3 zapalenie opon mózgowych i/ lub mózgu 1 0,1 117 A41.3 posocznica 2 0,2 1 0,1 118 B96.3/( ) inna określona i nie określona 119 G01;G04.2;G05.0; Bakteryjne zapalenie opon mózgowych i/lub mózgu w innych chorobach objętych MZ ,1 20 2,2 8 0,9 15 1,6 120 G00.2-8;G04.2 inne określone 3 0,3 5 0,5 121 G00.9;G04.2 inne, nie określone 5 0,5 3 0,3 122 G03 Zapalenie opon mózgowych inne i nie określone 35 3,8 38 4,1 123 G04.0,8-9 Zapalenie mózgu inne i nie określone 5 0,5 1 0,1 124 J09 Grypa ptaków typu A/H5 lub A/H5N1 u ludzi 125 J10-J11 Grypa ogółem , ,1 126 u dzieci w wieku 0-14 lat 39 26, ,7 127 P35.0 Wrodzone choroby wirusowe różyczka wrodzona 128 P inne określone i nie określone 56

57 L.p Kog wg ICD- 10 Jednostka chorobowa l. zachorowań zapadalność l. zachorowań zapadalność 129 P37.1 Inne wrodzone zakażenia i toksoplazmoza 2 0,2 choroby pasożytnicze 130 P37.2 listerioza 131 P inne określone i nie określone 132 U04 SARS-Zespół ostrej niewydolności oddechowej 133 T60 Zatrucia pestycydami - ostre 134 T61 Zatrucia naturalnie toksycznymi ryby, skorupiaki i inne substancjami spożytymi jako produkty morza 135 T62.0 pokarm grzyby 136 T jagody i inne części roślin 137 T64 Ostre zatrucia żywnością mikotoksyny 138 skażoną biologicznie i/lub chemicznie dioksyny 139 polichlorowane bifenyle 140 inne określone i nie określone Suma kontrolna , ,9 meldunki epidemiologiczne 57

58 Choroby, szerzące się drogą pokarmową Dur brzuszny i dury rzekome W 2018 roku nie odnotowano zachorowań na dur brzuszny i dury rzekome. Ostatni przypadek zarejestrowano w 2000 roku. Czerwonka W 2018 roku odnotowano 21 przypadków zachorowania na czerwonkę (wsp. zap. 2,3/100000) z czego tylko jeden przypadek został wykazany jako potwierdzony. Zachorowanie zostało potwierdzone badaniem bakteriologicznym kału wyhodowano pałeczki Shigella sonnei. Pozostałe zachorowania to przypadki prawdopodobne, które są powiązane epidemiologicznie. Wszystkie wystąpiły w 2 ogniskach: 19- i 2-osobowym podczas pobytów na wakacjach w Albanii oraz w Maroku. W 2017 roku odnotowano 3 przypadki zachorowania na czerwonkę (wsp. zap. 0,3/100000) niepowiązane epidemiologicznie. Zatrucia pokarmowe pałeczką Salmonella W roku 2018 zarejestrowano 156 przypadków zatruć pokarmowych wywołanych przez pałeczkę Salmonella spp. (wsp. zap. 16,9/100000) z czego 76 przypadków zarejestrowano jako prawdopodobne. Liczba zachorowań w porównaniu do roku ubiegłego wzrosła o 25,6% tj. o 31 przypadków (125 zachorowań, wsp. zap. 13,6/100000). Przeważały zachorowania wywołane pał. Salmonella Enteritidis (81 przypadków), stanowiące 51,9% wszystkich zachorowań. Podobnie jak w poprzednich latach największą liczbę przypadków zarejestrowano w przedziale wiekowym 0-4 lata tj. 87 przypadków (wsp. zap. 160,1/100000)), co stanowi 55,8% wszystkich zachorowań. Wśród zgłoszonych 156 przypadków 43 (27,6%) wymagały hospitalizacji. 58

59 Zatrucia pokarmowe enterotoksyną gronkowcową W roku sprawozdawczym 2018 nie odnotowano zatruć pokarmowych wywołanych enterotoksyną gronkowcową. Ostatni przypadek zatrucia pokarmowego z powodu zakażenia Staphylococcus aureus zarejestrowano w roku Zatrucia pokarmowe toksyną botulinową W 2018 roku nie zarejestrowano zatruć toksyną botulinową. Ostatnie zachorowania wywołane toksyną jadu kiełbasianego zarejestrowano w 2012 roku i dotyczyły dwóch przypadków niepowiązanych epidemiologicznie. Zatrucia grzybami W 2018 roku nie odnotowano zatruć grzybami. Ostatni przypadek zatrucia muchomorem sromotnikowym zarejestrowano w 2010 roku. Jersinioza W 2018 roku odnotowano 3 zachorowania na jersiniozę niepowiązane epidemiologicznie (wsp. zap. 0,32/100000), w tym jedno zachorowanie na jersiniozę pozajelitową. Wszystkie 3 zachorowania były wywołane przez Yersinia enterocolitica. Nastąpił wzrost zachorowań w porównaniu do roku ubiegłego, w którym nie odnotowano zachorowań na jersiniozę. Wirusowe zapalenie wątroby typu A W 2018 r. zarejestrowano 21 przypadków zachorowań na wzw typu A (wsp. zap. 2,3/100000) co stanowi spadek zachorowań o 288 przypadków w porównaniu do 2017 roku, gdzie zgłoszono 309 przypadków zachorowań na wzw typu A (wsp. zap. 33,7/100000). Hospitalizowanych było 17 chorych. Wszystkie przypadki zachorowań były potwierdzone badaniami serologicznymi w kierunku przeciwciał anty-hav w klasie IgM. Odnotowano 1 zgon mężczyzny lat 48. Zachorowało 17 mieszkańców miast i 4 mieszkańców wsi. Zachorowania na wirusowe zapalenie wątroby typu A w 15 przypadkach (71,4%) dotyczą mężczyzn, a w 6 przypadkach kobiet (28,6%). Najwięcej zachorowań na wzw typu A w 2018 r. zarejestrowano w grupie wiekowej lat 9 przypadków, co stanowi 42,8% zachorowań. Żadna z chorych osób nie była szczepiona przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu A. 59

60 Dwa z ww. zachorowań wystąpiły w 2-osobowym ognisku bowiem dotyczyły osób z tej samej szkoły podstawowej (nauczyciela i 14-letniej uczennicy). Źródła zakażenia nie ustalono. Jeden z przypadków dotyczył ogniska wzw typu A zarejestrowanego w 2017 r., pozostałych 19 zachorowań było sporadycznych. Zarejestrowano jeden przypadek importowany 29-letniego mężczyzny, który przebywał w Egipcie. Biegunki dzieci do lat 2 W 2018 roku zarejestrowano 1450 przypadków biegunek u dzieci do 2 lat (wsp. zap. 6356,0/100000), co stanowi wzrost zachorowań o 231 przypadków w porównaniu z rokiem 2017, gdzie zgłoszono 1219 zachorowań (wsp. zap. 6250,0/100000). U 879 dzieci (60,6% wszystkich zgłoszonych zachorowań), przeprowadzono diagnostykę laboratoryjną. Wśród zgłoszonych 781 zachorowań (53,9%) dzieci poddanych zostało hospitalizacji, natomiast 669 (46,1%) to dzieci leczone ambulatoryjnie. U większości dzieci do lat 2 z biegunką, które były poddane hospitalizacji stwierdzono etiologię wirusową tj. w 407 przypadkach, co stanowi 52,1%, natomiast etiologię bakteriologiczną stwierdzono u 24 dzieci, co stanowi 3,1%. Wśród dzieci hospitalizowanych 295 przypadków zachorowań było diagnozowanych równocześnie bakteriologicznie i wirusologicznie. Wśród dzieci leczonych ambulatoryjnie 22,1% tj. 148 zostało poddanych diagnostyce laboratoryjnej, w tym 10 przypadków miało wykonane równocześnie badanie bakteriologiczne i wirusologiczne. Etiologię wirusową stwierdzono w 128 przypadkach, a bakteryjną w 8 przypadkach. U 521 dzieci do lat 2 z biegunką leczonych ambulatoryjnie nie wykonano badań laboratoryjnych. 60

61 Choroby, przeciw którym stosuje się szczepienia ochronne Tab. 2. Zachorowania na wybrane choroby zakaźne, przeciw którym stosuje się szczepienia ochronne w powiecie poznańskim w latach Jednostka chorobowa liczba zachorowań współczynnik zapadalności liczba zachorowań współczynnik zapadalności odra 25 2,7 15 1,6 krztusiec ,2 74 8,0 różyczka 14 1,5 27 2,9 nagminne zapalenie przyusznic 46 5,0 45 4,9 wzw typu B , ,6 zachorowania i podejrzenia zachorowań na grypę , ,2 Różyczka W roku 2018 zarejestrowano 27 przypadków zachorowań na różyczkę (wsp. zap. 2,9/100000). Wszystkie zachorowania wykazano jako przypadki możliwe, na podstawie objawów klinicznych. W żadnym z zarejestrowanych przypadków nie wykonano badań w ramach Programu Eliminacji Różyczki, koordynowanym przez WHO w kierunku potwierdzenia podejrzeń zachorowania na różyczkę. Porównując z rokiem 2017, kiedy zarejestrowano 14 przypadków podejrzeń zachorowania na różyczkę (wsp. zap. 1,5/100000), odnotowano prawie dwukrotny wzrost zachorowań (wzrost o 92,9%). Największą liczbę zachorowań zarejestrowano w grupie wiekowej dzieci od 0 do 4 lat (19 zachorowań), co stanowi 70,4% przypadków. Zachorowania zarejestrowano u 15 kobiet i 12 mężczyzn. Spośród wszystkich 27 osób, które zachorowały na różyczkę w 2018 roku, 10 osób nie było zaszczepionych ani jedną dawką szczepionki przeciw różyczce, 2 osoby były zaszczepione 61

62 2 dawkami szczepionki (brak dokumentacji szczepień), 12 osób było zaszczepionych 1 dawką szczepionki (brak dokumentacji szczepień), 2 osoby były zaszczepione szczepionką Priorix brak informacji o ilości dawek, w 1 przypadku brak informacji o stanie zaszczepienia. Wszystkie przypadki zachorowań na różyczkę były leczone ambulatoryjnie. Krztusiec Tab. 3. Liczba zachorowań na krztusiec (A37) w powiecie poznańskim w 2018 roku, wg płci, wieku, terenu, szczepień, rodzaju leczenia. Zachorowania na krztusiec w roku 2018 Wiek Płeć Teren Liczba Szczepienia p/krztuścowi Leczenie K M M W zachorowań I II III IV V VI brak brak ogółem danych szczepień H* A* > Razem *H-hospitalizacja, A-Ambulatorium W roku 2018 odnotowano 74 przypadki zachorowań na krztusiec (wsp. zap. 8,0/100000), co stanowi spadek zachorowań w porównaniu do roku 2017, w którym zarejestrowano 103 przypadki (wsp. zap. 11,2/100000). Rozpoznanie zachorowania na krztusiec w 44 przypadkach (59,5%) na podstawie obrazu klinicznego wykazano jako możliwe, 2 przypadki (2,7%) zakwalifikowano jako prawdopodobne z uwagi na przesłanki epidemiologiczne, natomiast w 28 przypadkach (37,8%) zachorowanie potwierdzone zostało badaniem serologicznym (dotyczy 20 przypadków) lub badaniem molekularnym (dotyczy 8 przypadków). Największą liczbę zachorowań, tj. 20 zarejestrowano w grupie wiekowej 0-4 lat, co stanowi 27% wykazanych przypadków; niewiele mniej przypadków zachorowań tj. 17 odnotowano w grupie wiekowej lat (23% przypadków). Wśród zgłoszonych 74 zachorowań, u 10 osób (13,5%) odnotowano hospitalizację, wśród których 9 dotyczyło dzieci w wieku 0-4 lat. Udokumentowane szczepienia ochronne stwierdzono u 29 osób, które kształtowały się następująco: 2 dzieci otrzymało I dawkę, 2 dzieci - II dawki, 5 dzieci III dawki, 9 dzieci IV dawki, 62

63 11 osób V dawek, U 41 osób brak udokumentowania danych dotyczących szczepień p/krztuścowi, osoby te deklarowały, iż były szczepione w dzieciństwie. Tylko 4 osoby chore nie otrzymały w przeszłości ani jednej dawki szczepionki p/krztuścowej. Wśród analizowanych zgłoszonych zachorowań na krztusiec w roku 2018 stwierdzono pięć rodzinnych ognisk 2-osobowych i jedno rodzinne ognisko 3-osobowe. Odra W roku 2018 zgłoszono łącznie 23 przypadki podejrzeń zachorowań na odrę (wsp. zap. 2,5/100000), spośród których 15 (wsp. zap. 1,6/100000) ostatecznie wykazano jako odrę (w 8 przypadkach stwierdzono zachorowanie na odrę potwierdzoną laboratoryjnie, 6 przypadków zakwalifikowano jako możliwe, natomiast jeden przypadek wykazano jako prawdopodobny - ustalono powiązanie epidemiologiczne, tj. wspólne miejsce pracy). Czworo chorych wymagało hospitalizacji. W 46,7% wykazanych przypadków zachorowań (tj. 7 chorych) stanowią pacjenci narodowości ukraińskiej, pozostałych 8 to pacjenci narodowości polskiej. Wśród wszystkich zachorowań 86,67% tj. 13 przypadków stanowią osoby nieszczepione p/odrze lub bez udokumentowanej historii szczepień. W roku 2017 odnotowano 30 przypadków podejrzenia zachorowania na odrę (wsp. zap. 3,2/100000), spośród których 25 (wsp. zap. 2,7/100000) ostatecznie wykazano jako odrę. Wirusowe zapalenie wątroby typu B W 2018 roku zarejestrowano 144 zachorowania na wzw typu B (wsp. zap. 15,6/100000), co stanowi spadek o 14 zachorowań w porównaniu do 2017 r., kiedy odnotowano 158 przypadków zachorowań (wsp. zap. 17,2/100000). Wszystkie zgłoszone w 2018 r. zachorowania dotyczyły przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu B. Zachorowanie na wzw typu B w 56 przypadkach dotyczą kobiet (39% ogółu), a w 88 przypadkach mężczyzn (61% ogółu). Najwięcej zachorowań na wzw typu B w 2018 r. zarejestrowano w grupie wiekowej >60 lat (38 przypadków), co stanowi 26% oraz w grupie wiekowej lat (34 przypadki), co stanowi 24% ogółu zachorowań. Natomiast w grupie wiekowej 1-14 lat nie odnotowano żadnego przypadku zachorowania na wzw typu B. 63

64 Wśród chorych na przewlekłe wirusowe zapalenie wątroby typu B, 27 osób otrzymało w przeszłości pełen cykl szczepień przeciwko wzw typu B, 7 osób otrzymało 2 dawki szczepionki, natomiast 64 osoby nie były szczepione. W pozostałych 46 przypadkach brak danych dotyczących stanu zaszczepienia. Wśród zachorowań odnotowano 4 zachorowania pracowników medycznych (3 lekarzy, w tym 1 stomatolog oraz salowa). Tężec W 2018 roku na terenie powiatu poznańskiego nie zarejestrowano zachorowania na tężec. Nagminne porażenie dziecięce W 2018 roku nie odnotowano zachorowania na nagminne porażenie dziecięce. W porównaniu do roku ubiegłego gdzie zgłoszono 3 przypadki ostrego porażenia wiotkiego u dzieci w wieku do 14 lat. Nagminne zapalenie przyusznic W 2018 roku zarejestrowano ogółem 45 przypadków zachorowań na nagminne zapalenie przyusznic (wsp. zap. 4,9/100000), co stanowi spadek zachorowań o 1 przypadek mniej w porównaniu do 2017 roku, w którym zgłoszono 46 zachorowań (wsp. zap. 5,0/100000). Największą liczbę zachorowań odnotowano u dzieci w przedziale wiekowym 0-4 lat, tj. 16 przypadków (wsp. zap. 29,4/100000). Analizując zachorowania według płci, 55,6% zachorowań dotyczy mężczyzn, natomiast 44,4% to zachorowania wśród kobiet. Odnotowano, iż 14 osób (31,1%) nie było w przeszłości szczepionych przeciw nagminnemu zapaleniu przyusznic. Stan zaszczepienia 21 osób (46,47%) kształtuje się następująco: - 3 osoby zaszczepiono jedną dawką MMR, - 3 osoby - jedną dawką MMRVaxPro, - 5 osób - jedną dawką Priorix, - 2 osoby - dwiema dawkami Priorix, - 1 osobę - dwiema dawkami szczepionki MMRII i MMRVaxPro. - u 7 osób zaszczepionych brak informacji dotyczącej rodzaju i liczy dawek szczepionki. Brak danych o stanie zaszczepienia stwierdzono w 10 przypadkach zachorowań tj. 4,5%. Wśród zgłoszonych przypadków zachorowań odnotowano 3 hospitalizacje. 64

65 Neuroinfekcje oraz choroby: meningokokowa, pneumokokowa i wywołana przez Haemophilius influenzae Inwazyjna choroba meningokokowa W 2018 roku zarejestrowano ogółem 6 zachorowań na inwazyjną chorobę meningokokową (wsp. zap. 0,6/100000), co stanowi wzrost w porównaniu do 2017 roku, w którym zgłoszono 5 zachorowań (wsp. zap. 0,5/100000). Zachorowania w 4 przypadkach miały postać kliniczną zapalenia opon mózgowych, w 1 przypadku zachorowanie zostało zarejestrowane jako postać inna określona i nieokreślona, w 1 przypadku miało postać posocznicy. We wszystkich 6 przypadkach przekazano materiał diagnostyczny do KOROUN, gdzie w 4 przypadkach zidentyfikowano Neisseria meningitidis grupy serologicznej B, w 1 przypadku Neisseria meningitidis grupy serologicznej C, w 1 przypadku nie udało się oznaczyć grupy serologicznej z powodu przekazania materiału niezdatnego do badań. W jednym przypadku zejściem choroby był zgon, który dotyczył 80-letniego mężczyzny, u którego rozpoznano meningokokowe zapalenie opon mózgowych na podstawie dodatniego izolatu płynu mózgowo-rdzeniowego potwierdzonego w Pracowni Bakteriologii Wielospecjalistycznego Szpitala Miejskiego im. Józefa Strusia z Zakładem Opiekuńczo-Leczniczym SPZOZ ul. Szwajcarska 3, Poznań. Chemioprofilaktykę zastosowano u 188 osób z kontaktu z chorymi na inwazyjną chorobę meningokokową. Choroba wywołana przez Streptococcus pneumoniae W 2018 roku zarejestrowano 58 przypadków zachorowań na inwazyjną chorobę pneumokokową (wsp. zap. 6,2/100000), co stanowi spadek zachorowań o 6 przypadków w porównaniu do 2017 r., gdzie zgłoszono ogółem 64 zachorowania (wsp. zap. 6,9/100000). Zapalenie płuc rozpoznano u 22 osób, u 13 posocznicę, u 3 osób posocznicę z zapaleniem płuc, u 3 zapalenie opon mózgowych, u 1 osoby posocznicę i zapalenie mózgu, 14 przypadków zarejestrowano na podstawie dodatniego wyniku badania popłuczyn oskrzelowych oraz 2 jako bakteriemie na podstawie badania bakteriologicznego krwi. W 6 przypadkach zachorowanie zakończyło się śmiercią pacjentów 2 mężczyzn powyżej 60 roku życia, 1 mężczyzny w wieku 58 lat, 2 kobiet powyżej 60 roku życia oraz dziecka w wieku 14 miesięcy. Przyczyną zgonu w 2 przypadkach było zapalenie płuc, w pozostałych zaś odpowiednio wstrząs septyczny wywołany przez Streptococcus pneumoniae, posocznica wywołana przez Streptococcus pneumoniae, pneumokokowe zapalenie opon mózgowordzeniowych oraz posocznica i zapalenie mózgu. 65

66 Choroba wywołana przez Haemophilus influenzae W 2018 roku zarejestrowano 21 przypadków choroby wywołanej przez Haemophilus influenzae (wsp. zap. 2,3/100000), co stanowi wzrost zachorowań o 8 przypadków w porównaniu do 2017 r., kiedy zarejestrowano 13 przypadków (wsp. zach. 1,4/100000). W 1 przypadku rozpoznano posocznicę, w 9 zapalenie płuc, 11 przypadków zarejestrowano na podstawie dodatniego wyniku badań popłuczyn oskrzelowych. Zapalenie opon mózgowych W 2018 roku zarejestrowano ogółem 111 przypadków zachorowań na zapalenie opon mózgowych (wsp. zap. 12/100000), co stanowi wzrost zachorowań o 24 przypadki w porównaniu do 2017 r., gdzie zgłoszono ogółem 87 zachorowań (wsp. zap. 9,5/100000). Wszystkie zgłoszone zachorowania wymagały hospitalizacji. Zarejestrowano 47 przypadków zapalenia opon mózgowych o etiologii wirusowej, w tym 9 wywołanych przez enterowirusy. W 37 przypadkach wykonano wirusologiczne badanie płynu mózgowo-rdzeniowego, w 6 stwierdzono enterowirusy, w 1 enterowirus i wirus HHV-7, w 2 parwowirus B19, w 5 przypadkach HHV-7. Zarejestrowano 26 przypadków bakteryjnego zapalenia opon mózgowych (poza zapaleniem opon mózgowych w przebiegu inwazyjnej choroby meningokokowej), spośród których: 1 - wywołany przez E. coli, 1 - Enterococcus faecium, 1 wywołany przez Streptococcus pyogenes i Staphylococcus aureus, 1 wywołany przez gronkowcowe, 1 przez Pseudomonas aeruginosa, 3 przez Streptococcus pneumoniae, 14 przypadków neuroboreliozy, 1 przypadek listeriozowego zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych oraz 3 przypadki jako inne, nieokreślone. Pozostałe 38 zgłoszonych zachorowań na zapalenie opon mózgowych zakwalifikowano jako inne i nieokreślone. Zapalenie mózgu W 2018 roku zarejestrowano 4 przypadki zapalenia mózgu (wsp. zap. 0,4/100000) tj. o 11 przypadków mniej niż w 2017 r., w którym zarejestrowano 15 przypadków zapalenia mózgu (wsp. zap. 1,6/100000). Wszystkie zachorowania wymagały hospitalizacji. Wśród zgłoszonych zachorowań zarejestrowano 1 przypadek zapalenia mózgu w przebiegu ospy wietrznej, 1 wywołany przez Streptococcus pneumoniae, zakończony zgonem (dziecko 66

67 w wieku 14 miesięcy, nieszczepione od urodzenia), 1 przypadek jako odkleszczowe zapalenie mózgu (KZM) i 1 jako inne i nieokreślone. Choroba Creutzfeldta-Jakoba W roku 2018 zarejestrowano jeden przypadek jako prawdopodobny zachorowania na chorobę Creutzfeldta-Jakoba (wsp. zap. 0,1/100000) u mężczyzny lat 76 zakończony zgonem, w 2017 roku nie odnotowano żadnego przypadku. Choroby odzwierzęce Włośnica W 2018 r. podobnie jak w roku ubiegłym nie zarejestrowano zachorowania na włośnicę. Leptospiroza W 2018 roku nie odnotowano zachorowania na leptospirozę. Ostatnie zachorowanie zarejestrowano w 2009 r. Bąblowica W 2018 r. nie odnotowano zachorowania na bąblowicę. W 2017 r. zarejestrowano 2 przypadki zachorowania na bąblowicę (wsp. zap. 0,2/100000). Toksoplazmoza W 2018 roku nie zarejestrowano zachorowań na toksoplazmozę wrodzoną, co stanowi spadek zachorowań w porównaniu do 2017 roku, w którym odnotowano 2 przypadki (wsp. zap. 0,2/100000). Listerioza W 2018 r. zarejestrowano 2 przypadki zachorowań na listeriozę (wsp. zap. 0,2/100000), wśród których jeden w przebiegu posocznicy, drugi zaś w przebiegu zapalenia opon mózgowordzeniowych. Oba przypadki zakończone zgonem. Odnotowano spadek zachorowań w porównaniu do 2017 r., w którym zarejestrowano 5 przypadków (wsp. zap. 0,5/100000). 67

68 Bruceloza W roku 2018 nie odnotowano zachorowania na brucelozę, tak samo jak w roku poprzednim. Ostatni potwierdzony przypadek brucelozy odnotowano w 2016 r. Inne choroby zakaźne Salmonelozy pozajelitowe W roku 2018 zarejestrowano 4 przypadki zachorowania na salmonelozy pozajelitowe (wsp. zap. 0,4/100000), co stanowi spadek zachorowań o 33,3% w porównaniu do 2017 r., w którym zarejestrowano 6 przypadków (wsp. zap. 0,6/100000). Dominowały zakażenia wywołane pałeczkami Salmonella Enteritidis (3 przypadki). Zarejestrowano 2 przypadki posocznicy i 2 przypadki innych zakażeń pozajelitowych (ropniak opłucnej oraz stany zapalne na powierzchni ciała). Najwięcej zachorowań wystąpiło w grupie wiekowej powyżej 60 roku życia tj. 3 przypadki (1 przypadek posocznicy i 2 przypadki innych zakażeń pozajelitowych). Wszystkie zachorowania były hospitalizowane. Wirusowe zapalenie wątroby typu C W 2018 roku zarejestrowano 151 zachorowań na wzw typu C (wsp. zap. 16,4/100000), co stanowi spadek zachorowań o 22 przypadki w porównaniu do 2017 r., gdzie odnotowano 173 zachorowania (wsp. zap. 18,9/100000). Wśród zgłoszonych w 2018 r. zachorowań w 149 przypadkach zachorowania dotyczyły przewlekłego wirusowego zapalenia wątroby typu C, a w 2 przypadkach zachorowań na ostre wzw typu C. Pierwszy przypadek zachorowania na ostre wzw typu C dotyczył 39-letniego mężczyzny, pracującego jako manager. Mężczyzna przechodził małe zabiegi chirurgiczne oraz miał przygodne kontakty seksualne. Drugie zachorowanie dotyczyło 34-letniej kobiety narodowości ukraińskiej, pracującej w Polsce jako magazynierka. Ustalono, iż chora będąc na Ukrainie miała kontakt z zakażonym partnerem. Spośród wszystkich zachorowań na wzw typu C najwięcej odnotowano w przedziale wiekowym >60 lat (43 zachorowania), co stanowi 28,5% oraz w przedziale wiekowym lat (31 zachorowań), co stanowi 20,5% ogółu zachorowań. W grupie wiekowej 1-14 lat nie odnotowano żadnego zachorowania. W grupie wiekowej lat odnotowano 1 zachorowanie (stwierdzono HCV-RNA) dotyczące 15-letniej uczennicy, która przyjmowała narkotyki w iniekcjach oraz samookaleczała się. Analizując zachorowania pod względem płci 68

69 zarejestrowano 79 zachorowań wśród kobiet (co stanowi 52,3% zachorowań ogółu) oraz 72 zachorowania wśród mężczyzn (co stanowi 47,7% wśród ogółu). W 3 przypadkach zachorowanie dotyczyło pracowników medycznych salowa, pielęgniarka oraz lekarz. W 2 przypadkach zachorowania dotyczyły uczennicy oraz studentki. Ospa wietrzna W 2018 roku zgłoszono 3912 przypadków zachorowań na ospę wietrzną, tj. o 796 przypadków mniej, niż w 2017 r. Współczynnik zapadalności w porównaniu z rokiem ubiegłym (513,3/100000) uległ zmniejszeniu i wynosił 423,7/ Największą liczbę zachorowań na ospę wietrzną odnotowano, podobnie jak w roku ubiegłym, w przedziale wiekowym 0-4 lat, tj przypadków (wsp. zap. 4063,5/100000). Drugim pod względem liczby zachorowań przedziałem wiekowym był przedział 5-9 lat, w którym odnotowano 1279 przypadków (wsp. zap. 2401,7/100000). Najmniej zachorowań odnotowano w grupie wiekowej powyżej 60 roku życia, gdzie zarejestrowano 9 przypadków (0,23% ogólnej liczby zachorowań). Ogółem hospitalizowano 46 osób, tj. o 20 osób więcej niż w 2017 r., co stanowi 1,17 % wszystkich przypadków. Analizując zachorowania według płci 50,5% zachorowań odnotowano wśród mężczyzn, natomiast 49,5% wśród kobiet. Borelioza Tab. 4. Borelioza w 2018 r. Borelioza Wiek Płeć Miejsce zamieszkania Liczba zachorowań ogółem Narażenie zawodowe Leczenie H A M K M W > Razem

70 W 2018 r. zarejestrowano 199 zachorowań na boreliozę (wsp. zap. 21,5/100000), co stanowi 16% spadek zachorowań w porównaniu do 2017 r., w którym zarejestrowano 237 przypadków (wsp. zap. 25,8/100000). Wśród ogółu zachorowań 26 osób wymagało hospitalizacji. Z przeprowadzonych wywiadów epidemiologicznych wynika, że narażenie zawodowe zachorowania na boreliozę stwierdzono jedynie u 2 osób (rolnik i leśnik). Do kontaktu z kleszczami najczęściej dochodziło w lesie, parku, na działkach i ogródkach przydomowych. W 18 przypadkach stwierdzono neuroboreliozę, w tym w 14 przypadkach postać zapalenia opon mózgowo-rdzeniowych, a w 4 porażenia nerwu twarzowego. W 12 przypadkach rozpoznano postać kostno-stawową boreliozy. Zachorowało 114 mężczyzn i 85 kobiet. Ponad 2-krotnie więcej zachorowań odnotowano wśród osób mieszkających w miastach 133, niż na wsi 66. Kampylobakterioza W 2018 r. odnotowano 49 przypadków zachorowań (w tym 5 przypadków prawdopodobnych) na kampylobakteriozę (wsp. zap. 5,3/100000), co stanowi spadek w porównaniu do roku 2017, kiedy zarejestrowano 55 przypadków (wsp. zap. 6,0/100000). Większość zachorowań wystąpiła u dzieci w przedziale wiekowym od 0-4 lat tj. 32 zachorowania (65,3% wszystkich zachorowań). Spośród potwierdzonych badaniami bakteriologicznymi kału przypadków, w 40 wyizolowano Camylobacter jejuni, w 4 zaś Campylobacter coli. Wśród wszystkich przypadków odnotowano 35 hospitalizacji. Najwięcej zachorowań odnotowano u mężczyzn (30 przypadków). Większość chorych to mieszkańcy miasta - 31 przypadków. Spośród wszystkich zgłoszonych zachorowań 7 wystąpiło w ognisku u dzieci uczęszczających do tej samej placówki oświatowej. W ognisku zarejestrowano 5 przypadków prawdopodobnych oraz 2 potwierdzone. Zakażenia enterokrwotocznymi szczepami Escherichia coli W 2018 r. zarejestrowano jeden przypadek bakteryjnego zakażenia jelitowego wywołanego przez Escherichia coli enterokrwotoczną. Przypadek dotyczył dziecka w wieku 12 lat, hospitalizowanego. Czynnikiem chorobotwórczym był drobnoustrój Escherichia coli O 157 (szczep niefermentujący sorbitolu). W 2017 roku nie zarejestrowano zakażeń enterokrwotocznymi szczepami Escherichia coli. 70

71 Malaria W roku 2018 odnotowano 2 przypadki zachorowania na malarię (wsp. zap. 0,2/100000), zawleczone z terenów środkowej Afryki tj. Nigerii i Kamerunu. Chorzy to mężczyzna lat 32, pochodzący z Nigerii, mieszkający i pracujący w Polsce oraz kobieta lat 45 obywatelka Polski. Mężczyzna hospitalizowany w Oddziale Chorób Tropikalnych i Pasożytniczych Szpitala Klinicznego im. Heliodora Święcickiego w Poznaniu z powodu wystąpienia objawów klinicznych: gorączka, dreszcze, bóle mięśniowo-stawowe. U kobiety stwierdzono utratę przytomności (przyjęta do oddziału intensywnej opieki medycznej Wielospecjalistycznego Szpitala Miejskiego w Poznaniu). Dodatkowo pojawiły się gorączka, upośledzenie funkcji nerek i zaburzenia świadomości oraz sztywność karku. Badania parazytologiczne wykonane u pacjentów potwierdziły obecność zarodźca sierpowatego (Plasmodium falciparum), pobrany materiał diagnostyczny opracowany techniką gruba kropla cienki rozmaz wykazał obecność pojedynczych trofozoitów i schizontów oraz gametocytów Plasmodium falciparum. Materiałem diagnostycznym była krew obwodowa. W trakcie leczenia swoistego w kierunku malarii stwierdzono zdecydowaną poprawę stanu klinicznego u pacjentów, których wypisano ze szpitala w stanie ogólnym dobrym. W 2017 roku odnotowano 1 przypadek zachorowania na malarię (wsp. zap. 0,1/100000). Legioneloza W 2018 roku odnotowano 2 przypadki zachorowania na legionelozę (wsp. zap. 0,2/100000) co stanowi wzrost zachorowań w porównaniu z rokiem 2017, kiedy zarejestrowano 1 zachorowanie (wsp. zap. 0,1/100000). Zarejestrowane przypadki były niepowiązane epidemiologicznie, hospitalizowane. Jeden z przypadków dotyczył kobiety w wieku 66 lat. Zachorowanie zakończone zgonem zarejestrowano jako zakażenie szpitalne w trakcie radioterapii zaawansowanego raka trzonu języka. Drugie zachorowanie dotyczyło 51-letniego mężczyzny, który przebywał w klimatyzowanej kwaterze prywatnej w Chorwacji, podróżował również klimatyzowanym, prywatnym samochodem. Gruźlica W 2018 roku zarejestrowano ogółem 73 przypadki zachorowań na gruźlicę (wsp. zap. 7,9/ ludności), co stanowi niewielki wzrost liczby zachorowań w porównaniu do 2017 r. o 3 przypadki (wsp. zap. 7,6/100000). 71

72 Większość zarejestrowanych przypadków dotyczyła obywateli narodowości polskiej, natomiast odnotowano również przypadki gruźlicy u obywateli Ukrainy (5 przypadków) oraz po 1 przypadku u obywateli Bangladeszu, Rumunii i Indonezji. Analizując sytuację epidemiologiczną w 2018 roku najwięcej zachorowań rejestrowano w przedziałach wiekowych lata (32 przypadki) oraz lata (25 przypadków), najmniejszą liczbę zachorowań odnotowano w przedziale 65 lat i powyżej (16 przypadków). Analizując zachorowania według płci spośród ogółu wszystkich zachorowań, 68,5% stanowili mężczyźni (50 zachorowań), natomiast 31,5% to kobiety (23 zachorowania). W 2018 r. odnotowano zachorowania na gruźlicę płuc potwierdzoną mikroskopowo oraz gruźlicę płuc potwierdzoną wyłącznie posiewem, zarejestrowano również przypadki gruźliczego zapalenia układu moczowego, gruźlicy jelit, otrzewnej i węzłów chłonnych, gruźlicy skóry oraz gruźlicy innych narządów. Rozpoznano także przypadki gruźlicy wielolekoopornej. Zatrucia chemicznymi środkami ochrony roślin W 2018 roku nie odnotowano zatruć chemicznymi środkami ochrony roślin, podobnie jak w latach ubiegłych. Zapobieganie wściekliźnie W roku sprawozdawczym zgłoszono 155 przypadków styczności i narażenia na wściekliznę, u których podjęto szczepienia p/wściekliźnie, co stanowiło o 8 przypadków mniej niż w roku Tab. 5. Szczepienia przeciwko wściekliźnie w 2018 r. Grupy wiekowe Płeć Miejsce narażenia! Podjęte szczepienia Kontakt ze zwierzęciem M K M W Pełen cykl Niepełen cykl (liczba dawek) pies kot lis Inne 5 dawek szczury, po 1 - dzik, jeż, koń, mysz, nietoperz, wiewiórka, świnia 72

73 Grupy wiekowe Płeć Miejsce narażenia! Podjęte szczepienia Kontakt ze zwierzęciem M K M W Pełen cykl Niepełen cykl (liczba dawek) pies kot lis Inne 5 dawek * ** po 1 - dzik, kuna, królik, szczur, mysz, nietoperz SUMA Razem *** 155 *- jedna osoba otrzymała 6 dawek szczepienia ** - osiem osób otrzymało pełen cykl szczepienia *** - dwie osoby są w trakcie szczepienia Zakażenia szpitalne Raporty o zakażeniach szpitalnych i drobnoustrojach alarmowych Raporty okresowe za okres od r. do r. o bieżącej sytuacji epidemiologicznej otrzymano z 34 podmiotów leczniczych wykonujących działalność leczniczą w rodzaju świadczenia szpitalne oraz 3-ch stacji dializ funkcjonujących jako odrębne jednostki. Tab. 6. Raporty roczne o zakażeniach i drobnoustrojach alarmowych za 2017 r. Liczba placówek 1) zobowiązanych do sporządzenia raportu Liczba placówek 1), które przekazały raport Liczba placówek 1), które nie przekazały raportu ) Podmioty lecznicze, które zostały zobowiązane na mocy ustawy z dnia 5 grudnia 2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (Dz. U. z 2018 r. poz. 151 z późn. zm.) do powołania zespołu oraz komitetu kontroli zakażeń szpitalnych, a tym samym do sporządzania raportów na podstawie wzoru określonego w dotychczasowych przepisach ( 7 rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 23 grudnia 2011 r. w sprawie listy czynników alarmowych, rejestrów zakażeń szpitalnych i czynników alarmowych oraz raportów o bieżącej sytuacji epidemiologicznej szpitala (Dz. U. Nr 294, poz. 1741). 73

74 Wykorzystanie diagnostyki laboratoryjnej Podstawowym parametrem pozwalającym na obiektywne porównanie danych jest wskaźnik wykonywanych badań mikrobiologicznych. W roku 2017 w dalszym ciągu wskaźniki wykorzystania diagnostyki mikrobiologicznej w powiecie poznańskim odbiegały znacząco od standardów obowiązujących w innych krajach Unii Europejskiej (gdzie w szpitalach o prawidłowym systemie monitorowania wskaźniki wykonywanych badań powinny wynosić średnio minimum 50 badań/łóżko/rok lub 2 badania/pacjenta). W porównaniu do roku 2016 stopień wykorzystania diagnostyki mikrobiologicznej na terenie powiatu poznańskiego nie uległ poprawie. W 2017 roku wskaźniki te kształtowały się na poziomie 24,4 badań/łóżko/rok oraz odpowiednio 0,4 badania/pacjenta. Tab Dane zbiorcze dotyczące liczby łóżek, hospitalizacji oraz badań mikrobiologicznych wykonywanych w podmiotach leczniczych powiatu poznańskiego w latach wg raportów rocznych Ogólna liczba łóżek hospitalizacji badań badań/łóżko/rok 25,2 27,1 24,4 badań na pacjenta 0,3 0,4 0,4 badań/ 100 hospitalizacji 35,5 43,5 36,9 Analizując wykorzystanie diagnostyki mikrobiologicznej w poszczególnych oddziałach szpitalnych w 2017 roku pod kątem wskaźników liczby badań mikrobiologicznych/łóżko/rok oraz liczby badań mikrobiologicznych/pacjenta stwierdzono, iż uległa niewielkiej zmianie. Podobnie jak w latach poprzednich w miejscach gdzie nacisk na kontrole jest największy, wskaźniki znacznie przewyższały wskazane normy. Wskaźnik liczby badań mikrobiologicznych/łóżko/rok, podobnie jak w latach poprzednich, był najwyższy w oddziałach intensywnej terapii: - dzieci (z wyłączeniem noworodków) 194 badania/łóżko/rok (w 2016 roku 222 badania), - dorosłych 177 badań/łóżko/rok (w 2016 roku 176 badań). 74

75 Nadal najniższe wskaźniki odnotowano w zakładach opiekuńczo-leczniczych/pielęgnacyjnoopiekuńczych będących w strukturze szpitala i wynosiły 0,3 badań/łóżko/rok, jest to wartość taka sama jak w roku Tab Liczba badań mikrobiologicznych w podmiotach leczniczych powiatu poznańskiego w latach , wg typów oddziałów. Wskaźnik w przeliczeniu na łóżko szpitalne/rok. L.p. Kategorie oddziałów Liczba badań / łóżko OIOM/OIT i inne oddziały intensywnej terapii DZIECI DZIAŁAJĄCE JAKO WYDZIELONE JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE z wyłączeniem oddziałów noworodkowych OIOM/OIT i inne oddziały intensywnej terapii DOROSŁYCH DZIAŁAJĄCE JAKO WYDZIELONE JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE TRANSPLANTOLOGIA INTENSYWNEJ TERAPII NOWORODKÓW ZAKAŹNE OPARZENIOWE PEDIATRIA i inne oddziały dziecięce niezabiegowe (niemowlęcy, obserwacyjny, nefrologia, endokrynologia itp.) z wyłączeniem hematologii/onkologii ODDZIAŁY NIEZABIEGOWE DOROSŁYCH (interna, wewnętrzny, kardiologia, nefrologia, neurologia, reumatologia, endokrynologia, pulmonologia i inne) z wyłączeniem hematologii/onkologii PATOLOGIA NOWORODKÓW (bez intensywnej terapii) NOWORODKOWE (noworodki zdrowe) HEMATOLOGIA/ONKOLOGIA I INNE ODDZIAŁY SPECJALISTYCZNE ONKOLOGICZNE (np. ginekologia onkologiczna itp.)

76 L.p. Kategorie oddziałów Liczba badań / łóżko ODDZIAŁY ZABIEGOWE DOROSŁYCH z wyłączeniem ortopedii (chirurgia ogólna, urologia, laryngologia, kardiochirurgia, chirurgia onkologiczna, plastyczna, neurochirurgia i inne) POŁOŻNICTWO / GINEKOLOGIA OKULISTYKA DERMATOLOGIA CHIRURGIA DZIECIĘCA i inne oddziały zabiegowe dla dzieci (np. urologia, laryngologia, kardiochirurgia, neurochirurgia, ortopedia itp.) ORTOPEDIA / TRAUMATOLOGIA / URAZOWE ODDZIAŁY DIALIZ w strukturze szpitala PATOLOGIA CIĄŻY REHABILITACJA Psychiatria ZOL w strukturze szpitala 0,3 0,3 Rozpatrując wskaźniki liczby badań mikrobiologicznych na 1 hospitalizowanego pacjenta, podobnie jak w roku 2016 najlepiej wypadają oddziały intensywnej terapii dzieci (z wyłączeniem noworodków) 9,4 badań/pacjenta (w 2016 roku 10,1 badania) powyżej normy europejskiej. Powyżej 2 badań na pacjenta w 2017 roku wykonywano w oddziałach oparzeniowych (5,1) oraz intensywnej terapii dorosłych (2,5). W pozostałych oddziałach nie jest osiągana europejska granica 2 badań/pacjenta. Spadek wskaźnika liczby badań/pacjenta w 2017 roku stwierdzono dla oddziałów transplantologii (1,8), zakaźnych (1,1), patologii noworodków (bez intensywnej terapii) - 0,9 oraz w zakładach opiekuńczoleczniczych/pielęgnacyjno-opiekuńczych będących w strukturze szpitala 0,1 (w 2016 roku 76

77 0,2 badania/pacjenta). Dla oddziału intensywnej terapii noworodków wskaźnik liczby badań mikrobiologicznych/pacjenta/rok wyniósł 0 (w 2016 roku 1,8 badań/pacjenta). Tab Liczba badań mikrobiologicznych w podmiotach leczniczych powiatu poznańskiego w latach , wg typów oddziałów. Wskaźnik w przeliczeniu na 1 pacjenta. L.p Kategorie oddziałów Liczba badań / pacjenta OIOM/OIT i inne oddziały intensywnej terapii DZIECI DZIAŁAJĄCE JAKO WYDZIELONE JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE z wyłączeniem oddziałów noworodkowych 10,1 9,4 2 OPARZENIOWE 4,8 5,1 3 TRANSPLANTOLOGIA 2,4 1,8 4 OIOM/OIT i inne oddziały intensywnej terapii DOROSŁYCH DZIAŁAJĄCE JAKO WYDZIELONE JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE 2,3 2,5 5 INTENSYWNA TERAPIA NOWORODKÓW 1,8 0 6 ZAKAŹNE 1,5 1,1 7 PATOLOGIA NOWORODKÓW (bez intensywnej terapii) 1 0,9 8 PEDIATRIA i inne oddziały dziecięce niezabiegowe (niemowlęcy, obserwacyjny, nefrologia, endokrynologia itp.) z wyłączeniem hematologii/onkologii 0,6 0,6 9 ODDZIAŁY NIEZABIEGOWE dorosłych (interna, wewnętrzny, kardiologia, nefrologia, neurologia, reumatologia, endokrynologia, pulmonologia i inne) z wyłączeniem hematologii/onkologii 0,6 0,7 10 DERMATOLOGICZNE 0,4 0,5 11 ODDZIAŁY ZABIEGOWE DOROSŁYCH z wyłączeniem ortopedii (chirurgia ogólna, urologia, laryngologia, kardiochirurgia, chirurgia onkologiczna, plastyczna, neurochirurgia i inne) 0,3 0,3 77

78 L.p Kategorie oddziałów Liczba badań / pacjenta ZOL w strukturze szpitala 0,2 0,1 13 NOWORODKOWE (noworodki zdrowe) 0,2 0,2 14 ORTOPEDIA / TRAUMATOLOGIA / URAZOWE 0,2 0,2 15 CHIRURGIA DZIECIĘCA i inne oddziały zabiegowe dla dzieci (np. urologia, laryngologia, kardiochirurgia, neurochirurgia, ortopedia itp.) 0,2 0,2 16 HEMATOLOGIA/ONKOLOGIA I INNE ODDZIAŁY SPECJALISTYCZNE ONKOLOGICZNE (np. ginekologia onkologiczna itp.) 0,2 0,2 17 Oddziały dializ w strukturze szpitala 0,2 0,02 18 Psychiatria 0,2 0,07 19 POŁOŻNICTWO / GINEKOLOGIA 0,1 0,2 20 REHABILITACJA 0,1 0,06 21 OKULISTYKA 0,1 0,2 22 PATOLOGIA CIĄŻY 0,03 0,07 W 2017 roku najczęstszymi czynnikami etiologicznymi zakażeń szpitalnych w przeliczeniu na 1000 pacjentów hospitalizowanych były drobnoustroje alarmowe: 1. Klebsiella spp. ESβL (wsp. zap. 1,8/1000), 2. Rotawirusy (wsp. zap. 1,8/1000), 3. Clostridium difficile (wsp. zap. 1,6/1000), 4. Eschericha coli ESβL (wsp. zap. 0,8/1000), 5. Pseudomonas aeruginosa (wsp. zap. 0,8/1000), 78

79 Rok Staphylococcus aureus (MRSA) Enterococcus faecalis (VRE) Escherichia coli (ESBL) Klebsiella spp. (ESBL) Pseudomonas aeruginosa Acinetobacter spp. Clostridium difficile Streptococus pneumoniae Rotawirusy 6. Acinetobacter spp. (wsp. zap. 0,5/1000), 7. Enterococcus faecalis VRE (wsp. zap. 0,3/1000), 8. Candida (wsp. zap. 0,2/1000), 9. Enterococcus faecium VRE (wsp. zap. 0,2/1000). Natomiast w 2016 roku z największą częstotliwością występowały drobnoustroje alarmowe: 1. Klebsiella spp. ESβL (wsp. zap. 2,0/1000), 2. Clostridium difficile (wsp. zap. 1,4/1000), 3. Rotawirusy (wsp. zap. 1,2/1000), 4. Eschericha coli ESβL (wsp. zap. 0,7/1000), 5. Pseudomonas aeruginosa (wsp. zap. 0,7/1000), 6. Staphylococcus aureus i Acinetobacter spp. (wsp. zap. 0,5/1000), 7. Enterobacter spp. ESβL (wsp. zap. 0,3/1000), 8. Candida (wsp. zap. 0,3/1000), 9. Enterococcus faecalis VRE (wsp. zap. 0,2/1000). Zestawienie współczynników zapadalności na zakażenia wywołane drobnoustrojami alarmowymi w przeliczeniu na 1000 hospitalizowanych pacjentów w poszczególnych grupach oddziałów w 2016 roku i 2017 roku przedstawia tabela 7. Tab. 7. Częstość występowania drobnoustrojów alarmowych w podmiotach leczniczych powiatu poznańskiego w latach , wg typów oddziałów. Współczynnik w przeliczeniu na 1000 pacjentów hospitalizowanych. L. p Nazwa oddziału 1 OIOM/OIT dorosłych ,8 3,7 5,3 24,7 18 9,7 4,6 0, ,5 1,3 5,3 27,2 11,3 8,3 3,6 0,1-2 OIOM/OIT dzieci ,6-2,9 17,1 11,4-2, ,3-8 26,7 13,3-5, ODDZIAŁY ZABIEGOWE dorosłych ,6 0,3 0,8 1,5 0,5 0,3 1,4 0, ,5 0,2 0,8 1,7 0,7 0,5 1,3 0,1-79

80 Rok Staphylococcus aureus (MRSA) Enterococcus faecalis (VRE) Escherichia coli (ESBL) Klebsiella spp. (ESBL) Pseudomonas aeruginosa Acinetobacter spp. Clostridium difficile Streptococus pneumoniae Rotawirusy L. p Nazwa oddziału 4 ORTOPEDIA/ TRAUMATOLOGIA/ URAZOWE 5 ODDZIAŁY NIEZABIEGOWE dorosłych 6 HEMATOLOGIA/ ONKOLOGIA 7 POŁOZNICTWIO/ GINEKOLOGIA ,3 0,1 0,1 0,7 0,7 0,7 0, ,2 0,2 0,3 0,6 0,1 0,1 0, ,7 0,4 2,1 3,4 1,2 0,8 5,5 0,1 0, ,5 0,4 1,3 2,3 0,5 0,6 3,5 0, ,1 0,1 0,2 0,4 0,2 0,01 0,4-0, ,2 0,1 0,2 0,5 0,2 0,02 0,5-0, ,1 0,03 0, , ,02 8 NOWORODKOWE ,2 0, , PATOLOGIA NOWORODKÓW ,1-0,7 0, , PEDIATRIA i inne oddziały dziecięce niezabiegowe 11 CHIRURGIA DZIECIĘCA i inne oddziały zabiegowe dla dzieci 12 GERIATRIA i inne oddziały Medycyna paliatywna ,5-0,5 0,9 0,02-0,4-13, ,4-0,3 0,7 0,04-0,04 0,04 9, ,4-0,4 0,4 0,07 0,2 0,06-0, ,3 0,1 0,4 0,7 0,1-0,1-1, REHABILITACJA ,1-0,7 1, , ,1-0,7 1,3 0,3-0, OKULISTYKA ,1-0, , , ,1 0,1 0,1 0,1-15 ZAKAŹNE ,3 0,2 1,6 1,2 0,2 0,3 13,1-70, ,3-0,5 1,2 0,2-8,2-36,7 16 TRANSPLANTOLOGIA ,6 2,6 2,1 10,9 2,3 0,6 7-0, ,9 2,3 8,2 4,3 2 6,

81 Rok Staphylococcus aureus (MRSA) Enterococcus faecalis (VRE) Escherichia coli (ESBL) Klebsiella spp. (ESBL) Pseudomonas aeruginosa Acinetobacter spp. Clostridium difficile Streptococus pneumoniae Rotawirusy L. p Nazwa oddziału 17 Oddziały dializ , , Zakład opiekuńczo leczniczy w strukturze szpitala ,4-8,3 20,8-16,6 37, ,1-4,1 8,3-4,1 12, Oparzeniowy ,8-25,4 33,9-101, , , ,9 8,5 - - W wyniku analizy współczynników zapadalności w poszczególnych grupach oddziałów stwierdzono najwyższą zapadalność wśród zakażeń wywołanych: 1. Acinetobacter spp. stwierdzono w oddziałach oparzeniowych (wsp. zap. 101,7/1000) dwukrotny wzrost w porównaniu do roku 2016 (wsp. zap. 50,9/1000), wzrost wskaźnika w stosunku do roku poprzedniego odnotowano także w OIOM/OIT dorosłych i zakładach opiekuńczo-leczniczych w strukturze szpitala. 2. Staphylococcus aureus (MRSA) - podobnie jak w 2017 roku w oddziałach oparzeniowych (wsp. zap. 50,8/1000) jednak wartość ta jest dwukrotnie mniejsza niż w roku poprzednim ( wsp. zap. 101,7/1000). 3. Klebsiella spp. (ESβL) - najwyższy współczynnik odnotowano w oddziałach oparzeniowych (wsp. zap. 33,9/1000) co stanowi spadek w stosunku do roku poprzedniego, w roku 2017 odnotowano spadek tego wskaźnika w OIOM/OIT dorosłych i dzieci. 4. Rotawirusy najczęstsze występowanie w oddziałach zakaźnych zarówno w roku 2016 (wsp. zap. 36,7/1000), jak i w roku 2017 (wsp. zap. 70,1/1000), 5. Pseudomonas aeruginosa najczęstszy w oddziałach OIOM/OIT dorosłych (wsp. zap. 18/1000), w 2016 roku wskaźnik dla tego patogenu najwyższy był w oddziałach oparzeniowych (wsp. zap. 17/1000). 6. Clostridium difficile podobnie jak w 2016 roku w zakładach opiekuńczo-leczniczych w strukturze szpitala ze znacznie wyższą wartością wskaźnika (wsp. zap. 37,3/1000). 81

82 7. Eschericha coli (ESβL) najwyższy współczynnik odnotowano w oddziałach oparzeniowych (wsp. zap. 25,4/1000), wskaźnik ten wzrósł względem roku poprzedzającego dwukrotnie w zakładach opiekuńczo-leczniczych w strukturze szpitala (wsp. zap. 8,3/1000). 8. Enterococcus faecalis (VRE) w OIOM/OIT dorosłych (wsp. zap. 3,7/1000) jest to wartość prawie trzykrotnie wyższa niż w roku 2016 (wsp. zap. 1,3/1000). Staphylococcus aureus (MRSA) jako przyczynę zakażeń szpitalnych zarejestrowano w 15 grupach oddziałów w 2016 roku w 12 grupach oddziałów: - najwyższy współczynnik odnotowano w oddziałach oparzeniowych (wsp. zap. 50,8/1000 pacjentów) dwukrotnie mniejszy w stosunku do 2016 roku w tej grupie oddziałów, - najniższy współczynnik stwierdzono w oddziałach hematologicznych/onkologicznych (wsp. zap. 0,1/1000 pacjentów), patologii noworodków (wsp. zap. 0,1/1000 pacjentów), rehabilitacji (wsp. zap. 0,1/1000 pacjentów) i okulistycznych (wsp. zap. 0,1/1000 pacjentów). Enterococcus faecalis (VRE) jako przyczynę zakażeń szpitalnych tak jak w roku 2016 zarejestrowano w 7 grupach oddziałów: - najwyższy współczynnik wystąpił w OIOM/OIT dorosłych (wsp. zap. 3,7/1000 pacjentów) - w stosunku do 2016 roku wystąpił wzrost (wsp. zap. 1,3/1000 pacjentów), - najniższy współczynnik stwierdzono w oddziałach ortopedycznych oraz hematologii/onkologii (wsp. zap. w obu przypadkach 0,1/1000 pacjentów). Eschericha coli (ESβL) jako przyczynę zakażeń szpitalnych zarejestrowano w 17 grupach oddziałów w 2016 roku w 13 grupach oddziałów: - najwyższy współczynnik wystąpił w oddziałach oparzeniowych (wsp. zap. 25,4/1000 pacjentów) - w poprzednim roku zakażeń o tej etiologii nie stwierdzono, - najniższy współczynnik stwierdzono w oddziałach ortopedycznych (wsp. zap. 0,1/1000 pacjentów), położnictwa/ginekologii (wsp. zap. 0,1/1000 pacjentów) i okulistycznym (wsp. zap. 0,1/1000 pacjentów). 82

83 Klebsiella spp. (ESβL) jako przyczynę zakażeń szpitalnych zarejestrowano w 16 grupach oddziałów w 2016 roku w 13 grupach oddziałów: - najwyższy współczynnik w oddziałach oparzeniowych (wsp. zap. 33,9/1000 pacjentów) niższy niż w 2016 roku, - najniższy współczynnik stwierdzono w oddziałach noworodkowych (wsp. zap. 0,2/1000 pacjentów) i ginekologii/położnictwo (wsp. zap. 0,03/1000 pacjentów). Pseudomonas aeruginosa jako przyczynę zakażeń szpitalnych zarejestrowano w 11 grupach oddziałów: - najwyższy współczynnik odnotowano w oddziałach OIOM/OIT dorosłych (wsp. zap. 18/1000 pacjentów) wyższy też niż w ubiegłym roku, - najniższy współczynnik odnotowano w oddziałach położnictwo/ginekologia (wsp. zap. 0,01/1000 pacjentów) oraz pediatrii (wsp. zap. 0,02/1000 pacjentów). Acinetobacter spp. jako przyczynę zakażeń szpitalnych zarejestrowano w 10 grupach oddziałów w 2016 roku w 8 grupach oddziałów: - najwyższy współczynnik w oddziałach oparzeniowych (wsp. zap. 101,7/1000 pacjentów) dwukrotny wzrost w stosunku do 2016 roku, - najniższy współczynnik stwierdzono w oddziałach hematologicznych/onkologicznych (wsp. zap. 0,01/1000 pacjentów). Clostridium difficile jako przyczynę zakażeń szpitalnych zarejestrowano w 12 grupach oddziałów: - najwyższy współczynnik odnotowano tak jak w roku poprzednim w zakładach opiekuńczo leczniczych będących w strukturze szpitali (wsp. zap. 37,3/1000 pacjentów), - najniższy współczynnik stwierdzono w oddziałach rehabilitacji (wsp. zap. 0,1/1000 pacjentów), dializ (wsp. zap. 0,1/1000 pacjentów), chirurgii dziecięcej (wsp. zap. 0,06/1000 pacjentów) i okulistyki (wsp. zap. 0,08/1000 pacjentów). 83

84 Streptococcus pneumoniae jako przyczynę zakażeń szpitalnych zarejestrowano w 3 grupach oddziałów w 2016 roku w 5 grupach oddziałów: - współczynnik wzrósł w porównaniu do 2016 roku w oddziale OIOM/OIT dorosłych (wsp. zap. 0,3/1000 pacjentów), - w oddziałach zabiegowych dla dorosłych współczynnik zapadalności był niższy niż w roku ubiegłym (wsp. zap. 0,04/1000 pacjentów). Rotawirusy jako przyczynę zakażeń szpitalnych zarejestrowano w 6 grupach oddziałów w 2016 roku 5 grupach oddziałów: - najwyższy współczynnik podobnie jak w roku poprzednim w oddziałach zakaźnych (wsp. zap. 70,1/1000 pacjentów) wzrost dwukrotny w stosunku do 2016 roku, - najniższy współczynnik odnotowano w oddziałach niezabiegowych dla dorosłych (wsp. zap. 0,01/1000 pacjentów). Ogniska epidemiczne w 2018 r. w podmiotach leczniczych W 2018 roku odnotowano spadek występowania ognisk zakażeń szpitalnych w porównaniu do lat ubiegłych. Do nadzoru epidemiologicznego w minionym roku zgłoszono 22 ogniska epidemicznych zakażeń szpitalnych (o 8 mniej niż w 2017 r.). Wskazane poniżej ogniska zakażeń wystąpiły w 7 podmiotach leczniczych położonych na terenie powiatu poznańskiego, co stanowi 19% objętych ewidencją. Zarejestrowano ogólnie 120 osób z zakażeniem i kolonizacją (o 35 osób mniej niż w roku ubiegłym), uwzględniając w tym 7 osób z personelu. Potwierdzenie laboratoryjne czynnika etiologicznego uzyskano od 104 zakażonych pacjentów. W ogniskach odnotowano 7 zgonów, ale nie z powodu zidentyfikowanych czynników zakaźnych, w porównaniu do roku ubiegłego liczba zgonów zmniejszyła się. W 2018 r. metodami laboratoryjnymi udało się określić czynnik chorobotwórczy odpowiedzialny za wywołanie ogniska zakażenia szpitalnego w 104 przypadkach. Najliczniejszą grupę stanowiły ogniska wywołane wirusem grypy (łącznie 8 ognisk), w tym 3 wirusem typu A i 2 AH1N1 (w pozostałych nie potwierdzono wirusa grypy badaniami laboratoryjnymi), po 3 wywołane Clostridium difficile oraz rotawirusami i norowirusami (w 1 przypadku zakażenie mieszane). W dalszej kolejności 2 ogniska wywołał czynnik RSV, zaś po jednym ognisku odpowiednio Acinetobacter baumannii, Pseudomonas aeruginosa (MBL-VIM), Klebsiella pneumoniae (MBL-NDM), Staphylococcus aureus (MRSA), Enterococcus faecalis (VRE), 84

85 Enterobacter cloacae (MBL-NDM). Zbiorowe zakażenia dotyczyły oddziałów: chirurgii (5), hematologicznych (4), zakaźnych (3), chorób wewnętrznych (3), nefrologii i transplatologii (1), pulmonologiczny (1), dermatologii (1), neurologii (1), gastroenterologii (1), radioterapii (1) kardiologii (1). Tab. 8 Ogniska zakażeń szpitalnych w 2018 r Lp. Szpital (w tym oddział lub oddziały) objęte ogniskiem epidemicznym Status zgłoszenia ogniska epidemicznego Otrzymano raport o podejrzeniu Otrzymano raport końcowy Drobnoustrój epidemiczny (gatunek i jego istotna lekooporność) (TAK/NIE) (TAK/NIE) S.K. im. H. Święcickiego ul. Przybyszewskiego 49, Oddział Chorób Wewnętrznych i Diabetologii 2. S.K. im. H. Święcickiego ul. Przybyszewskiego 49, Oddział Kliniczny Chirurgii Ogólnej TAK TAK Clostridium difficile TAK TAK Klebsiella pneumoniae (MBL-NDM) 3. S.K. im. H. Święcickiego ul. Przybyszewskiego 49, Oddział Chorób Wewnętrznych i Diabetologii TAK TAK Clostridium difficile 4. S.K. im. H. Święcickiego ul. Przybyszewskiego 49, Oddział Kardiologii, Pulmonologii z Salą Intensywnego Nadzoru Kardiologicznego TAK TAK Clostridium difficile 5. S.K. im. H. Święcickiego ul. Przybyszewskiego 49, Oddział Kliniczny Dermatologii 6. S.K. im. H. Święcickiego ul. Przybyszewskiego 49, Oddział Kliniczny Nefrologii, Transplantologii i Chorób Wewnętrznych TAK TAK Acinetobacter baumannii TAK TAK wirus grypy 85

86 2018 Lp. Szpital (w tym oddział lub oddziały) objęte ogniskiem epidemicznym Status zgłoszenia ogniska epidemicznego Otrzymano raport o podejrzeniu Otrzymano raport końcowy Drobnoustrój epidemiczny (gatunek i jego istotna lekooporność) (TAK/NIE) (TAK/NIE) 7. S.K. im. H. Święcickiego ul. Przybyszewskiego 49, Oddział Kliniczny Neurologii z Pododdziałem Udarowym TAK TAK wirus grypy 8. S.K. im. H. Święcickiego ul. Przybyszewskiego 49, Oddział Gastroenterologii TAK TAK wirus grypy 9. S.K. im. K. Jonschera, ul. Szpitalna 27/33 Oddział III Hematologiczno- Onkologiczny TAK TAK RSV 10. S.K. im. Przemienienia Pańskiego, ul. Długa ½ Oddział Chirurgii Ogólnej i Naczyniowej 11. S.K. im. Przemienienia Pańskiego, ul. Długa ½ Oddział Hematologii i Chorób Rozrostowych Układu Krwionośnego 12. S.K. im. Przemienienia Pańskiego, ul. Długa ½ Oddział Hematologii i Chorób Rozrostowych Układu Krwionośnego 13. SZOZ Nad Matką i Dzieckiem ul. Krysiewicza 7/8 Oddział Chirurgiczny i Leczenia Oparzeń (odcinek C) TAK TAK wirus grypy typu A TAK TAK RSV TAK TAK Pseudomonas aeruginosa (MBL-VIM) TAK TAK wirus grypy typu A 86

87 2018 Lp. Szpital (w tym oddział lub oddziały) objęte ogniskiem epidemicznym Status zgłoszenia ogniska epidemicznego Otrzymano raport o podejrzeniu Otrzymano raport końcowy Drobnoustrój epidemiczny (gatunek i jego istotna lekooporność) (TAK/NIE) (TAK/NIE) 14. SZOZ Nad Matką i Dzieckiem ul. Krysiewicza 7/8 Oddział Obserwacyjno- Zakaźny (odcinek B) TAK TAK wirus grypy (AH1N1) 15. SZOZ Nad Matką i Dzieckiem ul. Krysiewicza 7/8 Oddział Dzieci Starszych I TAK TAK wirus grypy (AH1N1) 16. SZOZ Nad Matką i Dzieckiem ul. Krysiewicza 7/8 Oddział Obserwacyjno- Zakaźny (odcinek B) TAK TAK norowirusy 17. SZOZ Nad Matką i Dzieckiem ul. Krysiewicza 7/8 Oddział Chirurgiczny i Leczenia Oparzeń TAK TAK rotawirusy, norowirusy 18. Szpital Wojewódzki ul. Juraszów 7/19 Oddział Kardiologii Inwazyjnej i Chorób Wewnętrznych z Pododdziałem Intensywnej Opieki Kardiologicznej TAK TAK wirus grypy typu A 19. Szpital Miejski im. F. Raszei Oddział Chirurgii Ogólnej i Minimalnie Inwazyjnej TAK TAK Enterococcus faecalis (VRE) 20. Wielkopolskie Centrum Onkologii ul. Garbary 15 Oddział Radioterapii Onkologicznej II TAK TAK Staphylococcus aureus (MRSA) 87

88 2018 Lp. Szpital (w tym oddział lub oddziały) objęte ogniskiem epidemicznym Status zgłoszenia ogniska epidemicznego Otrzymano raport o podejrzeniu Otrzymano raport końcowy Drobnoustrój epidemiczny (gatunek i jego istotna lekooporność) (TAK/NIE) (TAK/NIE) 21. SZOZ Nad Matką i Dzieckiem ul. Krysiewicza 7/8 Oddział Wewnętrzny Hematologiczny (odcinek niemowlęcy) 22. S.K. im. Przemienienia Pańskiego, ul. Długa 1/2 Oddział Hematologii i Chorób Rozrostowych Układu Krwiotwórczego TAK TAK rotawirusy TAK TAK Enterobacter cloacae (MBL- NDM) Tab. 9 Ogólne dane o ogniskach epidemicznych w 2017 i 2018 roku. Dane o ogniskach epidemicznych Ogólna liczba ognisk Liczba ognisk w oddziałach zabiegowych 7 6 Liczba ognisk w oddziałach niezabiegowych Liczba ognisk w oddziałach intensywnej opieki 10 2 Liczba ognisk w oddziałach dziecięcych 1 7 Liczba osób objętych ogniskiem (w tym liczba osób z personelu) 155(29) 120(7) Liczba osób z ogniska, u których potwierdzono czynnik biol. badaniami laboratoryjnymi (%) 95(61,3%) 104(86,7%) Liczba ognisk o etiologii bakteryjnej 20(66,7%) 9(40,9%) Liczba ognisk o etiologii wirusowej 9(30%) 13(59,1%) Liczba ognisk o etiologii pasożytniczej 1(3,3%) - 88

89 W 2018 roku wśród zdiagnozowanych patogenów wywołujących ogniska epidemiczne najliczniejszą grupę stanowiły ogniska o etiologii wirusowej, odnotowano 13 ognisk epidemicznych, w roku poprzednim zaś największą grupę stanowiły ogniska o etiologii bakteryjnej (20). W 2018 roku czynnik bakteryjny był przyczyną 9 ognisk epidemicznych, co stanowi 40,9% wszystkich zgłoszonych ognisk. W 2018 roku nie zgłoszono ognisk o etiologii pasożytniczej, które w poprzednim roku stanowiły 3,3% wszystkich zarejestrowanych ognisk. Zarówno w roku 2018, jak i w 2017 do Powiatowej Państwowej Stacji Sanitarno- Epidemiologicznej w Poznaniu nie zgłoszono żadnych przypadków wystąpienia ogniska epidemicznego o etiologii grzybiczej. W 2018 roku zgłoszono: 14 ognisk z oddziałów niezabiegowych (w 2017 roku 12 ognisk). 6 ognisk z oddziałów zabiegowych (w 2017 roku 7 ognisk), 2 ogniska z oddziałów intensywnej opieki medycznej (kardiologicznej) - (w 2017 roku 10 ognisk z oddziałów intensywnej opieki medycznej). W 2018 roku podjęto czynności kontrolne w 5 przypadkach zgłoszeń przez podmioty lecznicze wystąpienia ognisk epidemicznych. Kontrolą objęto m.in. wyniki prowadzonego dochodzenia epidemiologicznego, podjęte działania przez Zespół Kontroli Zakażeń Szpitalnych mające na celu wygaszenie ogniska epidemicznego oraz wdrożenie i realizację procedur zapobiegających zakażeniom i chorobom zakaźnym. Ponadto, w przebiegu kontroli prowadzono dochodzenia epidemiologiczne na podstawie indywidualnej dokumentacji medycznej pacjentów zakwalifikowanych do ogniska epidemicznego oraz osób z kontaktu z pacjentami z rozpoznanym zakażeniem lub kolonizacją. W wyniku przeprowadzonych kontroli nie wydano zaleceń pokontrolnych. W placówkach, w których w 2018 roku wystąpiły ogniska epidemiczne stwierdzono powołanie przez Dyrektorów szpitali Zespołów Kontroli Zakażeń Szpitalnych o składzie i kwalifikacjach zgodnych z obowiązującymi przepisami prawa. Wszystkie ogniska epidemiczne zgłoszone zostały do Powiatowej Państwowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Poznaniu zgodnie z obowiązującym wzorem Raportu wstępnego o podejrzeniu lub rozpoznaniu ogniska epidemicznego. We wszystkich przypadkach zgłoszonych ognisk epidemicznych do końca 2018 roku Zespoły Kontroli Zakażeń Szpitalnych zakończyły działania podjęte na okoliczność wystąpienia ognisk epidemicznych oraz przesłały do Powiatowej Państwowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Poznaniu Raporty końcowe o wygaszeniu ogniska epidemicznego. 89

90 Sytuacja epidemiologiczna na terenie miasta Poznania w związku z rozprzestrzenianiem się wieloopornych szczepów Enterobacteriaceae produkujących karbapenemazy Od 2013 roku na terenie Wielkopolski odnotowano niepokojące zjawisko, jakim jest zwiększenie ilości wieloopornych szczepów bakteryjnych wytwarzających karbapenemazy. Zidentyfikowanie drobnoustrojów opornych na większość dostępnych antybiotyków stanowi poważne zagrożenie dla zdrowia publicznego. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Poznaniu prowadzi rejestr pacjentów, u których uzyskano dodatni wynik w kierunku Klebsiella pneumoniae produkujących karbapenemazy oraz innych drobnoustrojów z rodziny Enterobacteriaceae, zgłoszonych przez nadzorowane podmioty lecznicze. W ramach monitorowania sytuacji epidemiologicznej szpitali na terenie miasta Poznania w 2018 roku zarejestrowano 18 przypadków wyhodowania Klebsiella pneumoniae produkujących karbapenemazy, w tym 17 MBL typu NDM oraz 1 KPC. Oprócz wspomnianych szczepów bakterii, w roku sprawozdawczym odnotowano 8 przypadków izolatów innych pałeczek należących do rodziny Enterobacteriaceae, tj.: Escherichia coli MBL-NDM (3 przypadki), Enterobacter cloacae MBL (2 przypadki), Citrobacter freundii MBL typu VIM oraz MBL (2 przypadki) oraz Citrobacter braakii MBL typu NDM (1 przypadek). Spośród wszystkich 26 przypadków zakażeń/nosicielstwa drobnoustrojami wytwarzającymi karbapenemazy, 14 zakwalifikowano do 1 ogniska epidemicznego, natomiast pozostałych 12 zakwalifikowano jako pojedyncze zakażenia niezwiązane z ogniskami zakażeń szpitalnych. Jako główny czynnik ryzyka zakażenia wśród zarejestrowanych pacjentów w 2018 roku należy wskazać wielokrotną hospitalizację pacjentów w różnych placówkach lub zmiany oddziałów w tej samej placówce. Inne stwierdzone czynniki ryzyka dotyczyły hospitalizacji w oddziałach anestezjologii i intensywnej terapii, wykonywania inwazyjnych procedur medycznych oraz prowadzenia przewlekłej antybiotykoterapii. Najwięcej zarejestrowanych w 2018 roku przypadków zakażeń przebiegało pod postacią nosicielstwa (92,3%), pozostałe były objawowymi zakażeniami (7,7%). Według prowadzonych dochodzeń epidemiologicznych w szpitalach wyżej opisane przypadki zakażeń/nosicielstwa Klebsiella pneumoniae produkujących karbapenemazy występowały u większości pacjentów obciążonych wieloma czynnikami ryzyka oraz u osób z historią hospitalizacji. 90

91 Wiek pacjentów, u których stwierdzono obecność wieloopornych szczepów Klebsiella pneumoniae: - przedział wiekowy lat (4 przypadków, 22,2% ogółu przypadków), - przedział wiekowy lat (7 przypadków, 38,9% ogółu), - przedział wiekowy lat (7 przypadków, 38,9% ogółu przypadków). Realizacja szczepień ochronnych W roku 2018 r. pracownicy Sekcji Szczepień Oddziału Epidemiologii prowadzili nadzór nad wykonawstwem szczepień ochronnych poprzez: 1. Realizację zadań w zakresie czynności kontrolno represyjnych, planowanych oraz doraźnych i interwencyjnych punktów szczepień znajdujących się w podmiotach leczniczych. 2. Przygotowanie rocznego zapotrzebowania na preparaty szczepionkowe. 3. Przygotowanie analizy procentowego wykorzystania preparatów wielodawkowych w ramach Programu Szczepień Ochronnych. 4. Analizowanie i opracowywanie kwartalnych sprawozdań z przeprowadzonych szczepień ochronnych wg ilości wykorzystanych szczepionek oraz wg informacji zawartych w kartach uodpornienia przechowywanych przez składającego sprawozdanie. 5. Podejmowanie działań w zakresie bieżącego nadzoru nad poborem preparatów szczepionkowych i ich realnym zużyciem w ramach realizacji Programu Szczepień Ochronnych. 6. Działalność dotyczącą utylizacji zniszczonych lub przeterminowanych szczepionek. 7. Przygotowywanie rocznych sprawozdań ze szczepień ochronnych (MZ-54). 8. Analizę i nadzór nad społecznością osób uchylających się od szczepień ochronnych lub sprzeciwiających się tego typu procesom profilaktyki zdrowotnej. 9. Sporządzanie rocznego sprawozdania o osobach uchylających się od obowiązku szczepień ochronnych. 10. Zastosowanie procedur administracyjnych w celu egzekwowania wykonania szczepień przez opiekunów prawnych (rodziców) uchylających się od obowiązku szczepień ochronnych u małoletnich dzieci oraz prowadzenie rejestrów tych działań. 11. Prowadzenie Powiatowego rejestru niepożądanych odczynów poszczepiennych. 91

92 W roku 2018 realizacja Programu Szczepień Ochronnych prowadzona była w 240 punktach szczepień. Wykonano 325 kontroli (230 w Poznaniu oraz 95 na terenie powiatu poznańskiego), z czego 39 kontroli dotyczyło zgłoszeń niepożądanych odczynów poszczepiennych oraz podjęto 9 interwencji. Najczęściej wydawane zalecenia pokontrolne dotyczyły obowiązku przestrzegania przepisów prawa w zakresie systematycznego i rzetelnego sporządzania i uzupełniania dokumentacji medycznej. Podczas kontroli planowanych dostrzeżono problem w terminowym wykonywaniu szczepień ochronnych stąd wydawano zalecenia wyrównania wyszczepialności w poszczególnych rocznikach. Informowano przedstawicieli podmiotów leczniczych o konieczności bieżącego zgłaszania osób uchylających się od realizacji szczepień ochronnych do Państwowej Inspekcji Sanitarnej z zastosowaniem opracowanych specjalnie w tym celu dokumentów. Zwracano również uwagę na zachowanie przewidzianej przepisami prawa terminowości w zakresie zgłaszania niepożądanych odczynów poszczepiennych. Kontrolowano zgodność procedur związanych z przyjmowaniem, magazynowaniem oraz dysponowaniem preparatami szczepionkowymi z wymogami i standardami normatywnymi, głównie w zakresie zachowania rygoru łańcucha chłodniczego, przestrzeganie zasady first infirst out w celu zapobiegania utylizacjom szczepionek oraz optymalizację gospodarki tymi produktami leczniczymi. Wskutek kontroli problemowych stwierdzono uchybienia w zakresie dokumentowania rotacji preparatów szczepionkowych przeznaczonych do realizacji PSO w podmiotach leczniczych. W placówkach leczniczych, które do dnia kontroli nie zastosowały automatycznych rozwiązań monitorowania temperatury w urządzeniach chłodniczych, pomimo wcześniejszych zaleceń pokontrolnych, konsekwentnie informowano o możliwości wyposażenia sprzętu służącego do przechowywania preparatów szczepionkowych w elektroniczny system powiadamiania o nieprawidłowym funkcjonowaniu lodówek i pogorszeniu warunków chłodniczych mających znaczący wpływ na jakość i bezpieczeństwo szczepionek. W 2018 r. wydano 3 decyzje płatnicze w następujących placówkach wykonujących szczepienia ochronne: 1. Zespół Lekarza Rodzinnego Zdrowa Rodzina s.c., os. Winiary 52, Poznań, nakazującą w trybie natychmiastowym: a. systematyczne uzupełnianie dokumentacji medycznej w zakresie pisemnego potwierdzania- poinformowania rodzica lub opiekuna prawnego dziecka o obowiązku realizacji u niego obowiązkowego kalendarza szczepień ochronnych, b. zgodne z przepisami prawa postępowanie z indywidualną wewnętrzną dokumentacją medyczną dotyczącą szczepień ochronnych w zakresie jej udostępniania, 92

93 c. prawidłowe pod względem formalnym prowadzenie dokumentacji medycznej wewnętrznej w zakresie jej sygnowania imieniem i nazwiskiem pacjenta w celach identyfikacyjnych oraz zastosowanie chronologicznej numeracji stron. 2. NZOZ Poradnia Lekarza Rodzinnego,,Orchidea'' NTS Pharma Sp. z o.o., ul. Wojska Polskiego 5A, Luboń, nakazującą: a. przestrzeganie obowiązujących przepisów prawa określających zasady postępowania z indywidualną wewnętrzną dokumentacją medyczną dotyczącą przeprowadzonych szczepień ochronnych, b. zapewnienie racjonalnej gospodarki preparatami szczepionkowymi ze szczególnym uwzględnieniem prawidłowego zapotrzebowania na te preparaty zgodnego z realizacją szczepień ochronnych, rzetelne udokumentowanie prowadzonych działań w tym zakresie oraz terminowe sporządzanie sprawozdań ze zużycia szczepionek, c. zapewnienie właściwego dokumentowania dystrybucji preparatami szczepionkowymi w szczególności rozchodu szczepionek w placówce leczniczej w celu rzeczywistej oceny dystrybucji preparatami szczepionkowymi, d. zapewnienie prawidłowego postępowania ze szczepionkowymi odpadami medycznymi. 3. NZOZ Poradnia Lekarza Rodzinnego,,Orchidea'' NTS Pharma Sp. z o.o., ul. Albańska 8, Poznań, nakazującą: zapewnienie właściwej, rzetelnej i efektywnej gospodarki preparatami szczepionkowymi z uwzględnieniem należytego i sumiennego sporządzania zapotrzebowania na te preparaty zgodnie z realizacją Programu Szczepień Ochronnych, dokumentować działania związane z gospodarowaniem preparatami szczepionkowymi przeznaczonymi na wykonywanie szczepień ochronnych oraz wzmocnienie nadzoru w zakresie regularnej, systematycznej inwentaryzacji i rotacji preparatów szczepionkowych włącznie z bieżącym usuwaniem z zapasów produktów przeterminowanych. Tab. 10. Placówki wykonujące szczepienia ochronne w 2018 r. Liczba ogółem Szpitale (w tym oddziały noworodkowe i stacje dializ) Gabinety POZ Szkoły Inne miasto powiat miasto powiat miasto powiat miasto powiat miasto powiat /4/2 1/-/ /4/

94 Niepożądane odczyny poszczepienne W roku 2018 do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Poznaniu zgłoszono 190 niepożądanych odczynów poszczepiennych (NOP): 15 po podaniu szczepionki BCG, 175 po podaniu innych szczepionek. W stosunku do roku 2017 liczba zgłoszeń niepożądanych odczynów poszczepiennych utrzymuje się na porównywalnym poziomie, odnotowano nieznaczny wzrost ich występowania tj.: o 1 przypadek (0,5%). Tab. 11. Liczba niepożądanych odczynów poszczepiennych po szczepionce BCG zarejestrowanych w PSSE w Poznaniu w latach Rok Liczba zgłoszeń NOP Inne zgłoszenia ogółem w tym hospitalizacja Liczba x x/ na 15 zgłoszeń NOP: 13 zakwalifikowano jako NOP łagodny, 2 jako poważny. Tab. 12.Liczba niepożądanych odczynów poszczepiennych po innych szczepionkach niż BCG zarejestrowanych w PSSE w Poznaniu w 2018 r., według rodzaju preparatu szczepionkowego i zakwalifikowania. Lp. Rodzaj szczepionki Liczba zgłoszeń Kwalifikacja NOP łagodny poważny ciężki 1. ACT-HIB AVAXIM BEXERO BOOSTRIX CLODIVAC DTP ENGERIX EUVAX B HAVRIX ADULTS HEXACIMA IMOVAX POLIO INFANRIX DTPa INFANRIX HEXA INFANRIX IPV-Hib M-M-RVAXPRO NEISVAC-C NIMENRIX PENTAXIM PREVENAR PRIORIX RABIPUR ROTARIX ROTATEQ STAMARIL

95 Lp. Rodzaj szczepionki Liczba zgłoszeń Kwalifikacja NOP łagodny poważny ciężki 25. SYNFLORIX TETRAXIM TT VARILRIX VARIVAX VAXIGRIP RAZEM Wnioski: 1. W 2018 r. do Powiatowej Stacji Sanitarno-Epidemiologicznej w Poznaniu zgłoszono 190 przypadków niepożądanych odczynów poszczepiennych, co nie stanowi znaczącego pod względem epidemiologicznym wzrostu w porównaniu do roku 2017 (w 2018 r. odnotowano o 1 przypadek więcej NOP). Łącznie 111 przypadków dotyczyło osób zaszczepionych w podmiotach leczniczych położonych na terenie miasta Poznania, a 79 zaobserwowano u osób poddanych immunizacji w placówkach leczniczych znajdujących się na terenie powiatu poznańskiego. 2. Niepożądanych odczynów poszczepiennych po szczepionce BCG w 2018 r. zgłoszono 15, w 2017 r. zgłoszono 25 NOP, co w porównaniu do roku ubiegłego, stanowi spadek liczbowy obserwowanych zdrowotnych reakcji patologicznych powiązanych z podaniem szczepionki przeciwko gruźlicy. 3. Odnotowano wzrost jedynie o 6% zgłoszeń NOP po innych szczepionkach niż BCG. W 2018 r. zgłoszono 175 przypadków, tj. o 11 zgłoszeń więcej w porównaniu do roku 2017 r., w którym zgłoszono 164 przypadki NOP. 4. Niepożądane odczyny poszczepienne wystąpiły po podaniu 30 różnych preparatów szczepionkowych, w 52 przypadkach po podaniu więcej niż jednego preparatu szczepionkowego. 5. W 2018 r. na terenie powiatu poznańskiego hospitalizowano 53 dzieci, u których stwierdzono NOP. 6. Z danych Powiatowego Rejestru Niepożądanych Odczynów Poszczepiennych prowadzonego przez PPIS w Poznaniu w 2018 r. wynika, iż: a. 164 przypadki zakwalifikowane zostały jako NOP łagodny, co stanowi spadek w porównaniu do roku 2017 o 4 zgłoszenia (w 2017 r. zgłoszono 168 przypadków NOP łagodnych), b. 20 przypadków zakwalifikowanych zostało jako NOP poważny, co stanowi wzrost w porównaniu do roku 2016 o 3 zgłoszenia (w 2017 r. zgłoszono 17 przypadków NOP poważnych), 95

96 c. 6 przypadków zakwalifikowanych zostało jako NOP ciężki, co stanowi niewielki wzrost w porównaniu do roku 2017, tj. o 2 zgłoszenia (w 2017 r. zgłoszono 4 takie przypadki). 7. Największą liczbę zgłoszeń NOP w 2018 r. zarejestrowano po szczepieniu preparatami: M-M-RVAXPRO - przeciwko odrze, śwince i różyczce (31 NOP), Synflorix - przeciwko inwazyjnym zakażeniom Streptoccoccus pneumoniae (30 NOP) oraz DTP - przeciwko błonicy, tężcowi, krztuścowi (28 NOP). 8. Liczba zgłoszeń NOP po szczepieniu zakwalifikowanych jako ciężki wystąpiła u sześciu osób, przy czym różnorodność preparatów podanych tym osobom nie wskazuje na szczególne powiązanie powikłań poszczepiennych z konkretnym preparatem. Zbieżność czasowo-miejscową objawów wskazujących na NOP zaobserwowano po podaniu: - jednoczesnym kilku preparatów: Imovax Polio (szczepionka przeciw poliomyelitis) i DTP (szczepionka przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi), u 3,5 miesięcznego dziecka, na skutek czego zostało ono hospitalizowane z objawami gorączki oraz zespołu objawów drgawkowych z epizodem bezdechu. Dziecko wypisane do domu w stanie pełnego powrotu do zdrowia, - jednoczesnym kilku preparatów: Infanrix IPV-Hib (szczepionka przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis i inwazyjnemu zakażeniu Haemophilus influenzae typu b, oraz Prevenar 13 (szczepionka przeciwko inwazyjnym zakażeniom Streptoccoccus pneumoniae) u 5,5-miesięcznego dziecka, u którego konieczna była hospitalizacja na skutek wystąpienia epizodu hypotoniczno-hyporeaktywnego z zaburzeniem oddychania. Dziecko wypisane do domu w stanie pełnego powrotu do zdrowia, - jednoczesnym kilku preparatów: Imovax Polio (szczepionka przeciw poliomyelitis), DTP (szczepionka przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi), ACT-HIB (szczepionka przeciwko inwazyjnemu zakażeniu Haemophilus influenzae typu b u 4 miesięcznego dziecka, na skutek czego zostało ono hospitalizowane ze względu na wysoką gorączkę, zespół objawów drgawkowych oraz podwyższone wskaźniki sugerujące stan zapalny. Dziecko wypisane do domu w stanie dobrym, - Infanrix IPV-Hib (szczepionka przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi, poliomyelitis i inwazyjnemu zakażeniu Haemophilus influenzae typu b zgłoszenie dotyczyło 2-letniego dziecka, które zostało hospitalizowane na skutek wystąpienia epizodu hypotonicznohyporeaktywnego i wysokiej gorączki. Dziecko wypisane do domu w stanie pełnego powrotu do zdrowia, 96

97 - Rabipur (szczepionka przeciwko wściekliźnie) 9 letniemu dziecku, które zostało hospitalizowane ze względu na wystąpienie epizodu hypotoniczno-hyporeaktywnego z utratą świadomości. Dziecko wypisane do domu w stanie pełnego powrotu do zdrowia, - M-M-RVAXPRO (szczepionka przeciwko odrze, śwince i różyczce) 9 letniemu dziecku, na skutek czego zostało ono hospitalizowane z objawami obwodowego porażenia nerwu twarzowego prawego. Dziecko wypisane do domu z zaleceniem terapii neurologicznej. Rodzice / opiekunowie prawni uchylający się od obowiązku szczepień ochronnych Liczbę rodziców / opiekunów prawnych uchylających się od obowiązku szczepień ochronnych oraz liczbę dzieci, u których nie zrealizowano obowiązkowych szczepień zgodnie z obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych (PSO), wg stanu na dzień r., przedstawiono w Tab. 13. Tab. 13. Liczba rodziców/ opiekunów prawnych uchylających się od obowiązku szczepień ochronnych oraz dzieci, u których nie zrealizowano obowiązkowych szczepień, zgodnie z obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych w 2018 r. Rok miasto powiat razem liczba rodziców/ opiekunów prawnych dzieci uchylających się od obowiązkowyc h szczepień ochronnych liczba dzieci nie szczepionych obowiązkowy mi szczepieniami ochronnymi liczba rodziców/ opiekunów prawnych dzieci uchylających się od obowiązkowyc h szczepień ochronnych liczba dzieci nie szczepionych obowiązkowy mi szczepieniami ochronnymi liczba rodziców/ opiekunów prawnych dzieci uchylających się od obowiązkowyc h szczepień ochronnych liczba dzieci nie szczepionych obowiązkow ymi szczepienia mi ochronnymi W związku z uchylaniem się rodziców/ opiekunów prawnych od obowiązku szczepień ochronnych w 2018 r. Państwowy Powiatowy Inspektor Sanitarny w Poznaniu zgodnie z przepisami prawnymi oraz Programem Szczepień Ochronnych podejmował czynności zmierzające do egzekwowania wykonania tego obowiązku, które ujęto w Tab

98 Tab. 14. Działania podjęte przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Poznaniu w latach dot. rodziców/ opiekunów prawnych uchylających się od obowiązku szczepień ochronnych. Rok Działania podjęte przez Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Poznaniu liczba wezwań / upomnień zawierających wezwanie do obowiązku szczepień z zapewnieniem skierowania sprawy na drodze egzekucji administracyjnej liczba wystawionych tytułów wykonawczych wezwań, 156 upomnień wezwania, 72 upomnienia 48 Wnioski: 1. W ramach prowadzonego nadzoru nad wykonawstwem szczepień ochronnych w roku 2018 stwierdzono, że liczba rodziców/opiekunów prawnych uchylających się od obowiązku szczepień ochronnych oraz liczba dzieci, u których nie zrealizowano obowiązkowych szczepień ochronnych zgodnie z PSO podobnie jak w latach ubiegłych, ma tendencję wzrostową i kształtuje się następująco: - liczba rodziców/opiekunów prawnych uchylających się od obowiązku szczepień ochronnych, wg stanu na dzień r. wynosiła 2811 osób, zaś wg stanu na dzień r. wynosiła 3268 osób, co stanowi wzrost o 457 rodziców/opiekunów prawnych(o 14%) w porównaniu do roku 2017, - liczba dzieci, u których nie zrealizowano szczepień ochronnych zgodnie z PSO, wg stanu na dzień r. wynosiła 2328 dzieci, zaś wg stanu na dzień r. wynosiła 2692 dzieci, co stanowi wzrost o 364 dzieci (o 13,5%) w porównaniu do 2017 r.. 2. Według informacji uzyskiwanych z nadzorowanych placówek medycznych (na podstawie indywidualnych zgłoszeń osób uchylających się od szczepień), przyczyna obserwowanej, stale rosnącej liczby rodziców/ opiekunów prawnych uchylających się od obowiązku szczepień ochronnych swoich dzieci, najczęściej była nieznana. Należy sądzić, iż na pogłębienie się zjawiska negatywnej postawy rodziców wobec uodparniania swoich dzieci, wpływ mają też prawdopodobnie: - działalność Ogólnopolskiego Stowarzyszenia Wiedzy o Szczepieniach STOP NOP, - negatywne informacje pozyskiwane z mediów, - obawa przed wystąpieniem niepożądanego odczynu poszczepiennego. 98

99 Liczba rodziców / opiekunów prawnych, którzy nie wyrazili zgody na realizację szczepień ochronnych zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych (PSO) u noworodków (dotyczy szczepień przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typu B i gruźlicy BCG). Zgłoszenia z oddziałów noworodkowych szpitali będących pod nadzorem Państwowego Powiatowego Inspektora Sanitarnego w Poznaniu dotyczące liczby rodziców, którzy nie wyrazili zgody na obowiązkowe szczepienia ochronne dzieci przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby B oraz gruźlicy przedstawiono w Tab. 15. Tab. 15 Liczba zgłoszeń rodziców niewyrażających zgody na szczepienia noworodków przeciw wzw typu B i gruźlicy z oddziałów noworodkowych szpitali w Poznaniu zarejestrowanych w powiecie poznańskim w latach ROK LICZBA ZGŁOSZEŃ Z ODDZIAŁÓW NOWORODKOWYCH SZPITALI Z TERENU MIASTA POZNANIA DOTYCZĄCA ZGŁOSZONYCH RODZICÓW NIE WYRAŻAJĄCYCH ZGODY NA OBOWIĄZKOWE SZCZEPIENIA DZIECI DOT. WZW B I GRUŹLICY miasto powiat razem W 2018 r. otrzymano ogółem 329 zgłoszeń ze szpitali miasta Poznania dotyczące odmowy rodziców/opiekunów prawnych zamieszkałych na terenie powiatu poznańskiego, którzy nie wyrazili zgody na szczepienie noworodków przeciwko wirusowemu zapaleniu wątroby typy B i gruźlicy zgodnie z Programem Szczepień Ochronnych, co stanowi spadek o 93 zgłoszenia w porównaniu do 2017 r. 99

100 OBIEKTY ŻYWNOŚCIOWO-ŻYWIENIOWE 100

101 Zakres nadzoru sanitarnego Oddział Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku Powiatowej Stacji Sanitarno Epidemiologicznej w Poznaniu prowadzi nadzór nad zakładami produkcji i obrotu środkami spożywczymi oraz środkami transportu przeznaczonymi do ich przewozu. Kontrolowane są także placówki produkujące i sprzedające przedmioty użytku kontaktujące się z żywnością jak również kosmetyki. W 2018 roku kontrolą objęto 3538 zakładów. Były to: 1. Zakłady produkcji środków spożywczych: piekarnie i ciastkarnie wytwórnie lodów i automaty do lodów, wytwórnie i przetwórnie: wód mineralnych, makaronów, wyrobów cukierniczych, koncentratów spożywczych, octu, majonezu i musztardy, chipsów i prażynek, suplementów diety, środków dietetycznych, substancji dodatkowych, owocowo warzywne i grzybowe, browary i słodownie, zakłady garmażeryjne, 2. Obiekty obrotu: sklepy, magazyny, kioski spożywcze, obiekty ruchome i tymczasowe, 3. Zakłady żywienia: zakłady żywienia zbiorowego otwarte (restauracje, bary, kawiarnie, zakłady małej gastronomii), zakłady żywienia zbiorowego zamknięte (stołówki w zakładach pracy, przedszkolach, szkołach, żłobkach, domach małego dziecka, bursach i internatach, domach wczasowych, domach opieki społecznej, domach dziecka i młodzieży i in., zakłady cateringowe) Kontrolą objęto także wytwórnie i miejsca obrotu artykułami z tworzyw sztucznych, kosmetycznymi oraz transport środków spożywczych. 101

102 Tab. 1. Liczba kontroli z podziałem na poszczególne grupy RODZAJ OBIEKTÓW Obiekty produkcji / tj. wytwórnie lodów, piekarnie, ciastkarnie, przetwórnie owocowo warzywne i grzybowe, wytw. napojów bezalkoholowych i rozlewnie piwa, zakłady garmażeryjne, wytw. makaronów, wytw. wyr cukierniczych, wytw. konc. spożywczych, wytw. środków dietetycznych, wytw. substancji dodatkowych, inne / oraz transport Obiekty obrotu / tj. sklepy, magazyny, kioski / inne obiekty obrotu oraz transport (wraz z kontrolami importu) Zakłady żywienia zbiorowego /tj. restauracje, bary, punkty małej gastronomii, stołówki pracownicze, w przedszkolach, szkołach i żłobkach, bufety / oraz transport Zakłady produkcji i obrotu kosmetykami i przedmiotami użytku (wraz z kontrolami importu) LICZBA KONTROLI OGÓŁEM : 6311 Zakłady obrotu W objętych nadzorem sklepach, hurtowniach i kioskach z żywnością, na straganach oraz w innych punktach sprzedaży środków spożywczych przeprowadzono 3542 kontrole sanitarne. W wyniku ich nałożono 230 mandatów na kwotę zł.. Powody nałożenia kary było: sprzedaż środków spożywczych po upływie terminu przydatności do spożycia, niewłaściwy stan czystości pomieszczeń i wyposażenia zakładu, brak higieny osobistej pracowników, brak segregacji asortymentowej przy przechowywaniu żywności w chłodni, niewłaściwe przechowywanie odpadów, brak możliwości identyfikacji surowców i półproduktów, obecność gryzoni lub ich odchodów, brak wody, brak podłączenia do kanalizacji. 102

103 Wydane decyzje administracyjne zobowiązywały właścicieli obiektów do poprawy w nich stanu sanitarno-technicznego. Zamknięto 8 sklepów spożywczych i 1 stoisko handlowe w galerii handlowej z uwagi na zagrożenie zdrowotne, jakie niesie za sobą prowadzenie działalności w tych obiektach. Przyczyny unieruchomienia tych placówek to: obecność szkodników (gryzoni i karaczanów) oraz ślady ich bytowania, brak bieżącej ciepłej i zimnej wody, brak odpływu do kanalizacji, ogólny brak porządku i czystości w pomieszczeniach. Ponadto zakazano wprowadzania do obrotu oraz wstrzymano ich wprowadzanie w przypadku suplementów diety zawierających składniki niedozwolone w Polsce. Wymagań nie spełniało 17 sklepów spożywczych i uznane zostały za niezgodne z obowiązującymi wymaganiami. Powodem uzyskania takiej oceny było nieprawidłowe zabezpieczenie zakładów przed dostępem szkodników, brak wody bieżącej oraz podłączenia do kanalizacji placówek stacjonarnych, a w przypadku obiektów ruchomych brak wody donoszonej, przechowywanie środków spożywczych łatwo psujących się poza urządzeniami chłodniczymi. Zakłady produkcyjne W 2018 roku przeprowadzono 646 kontroli sanitarnych w zakładach produkujących środki spożywcze. Winnych zaniedbań ukarano 82 mandatami karnymi na łączną kwotę ,00 zł. Powodem karania przedsiębiorców były: niedostateczny bieżący stan sanitarno higieniczny i techniczny, brak warunków do prowadzenia higienicznego procesu produkcji, brak możliwości identyfikacji surowców, stosowanie przeterminowanych surowców i półproduktów do sporządzania wyrobu gotowego, brak prowadzonych zapisów wynikających ze stosowanych systemów jakości, niewłaściwa higiena osobista (np. brudna odzież), brak orzeczeń lekarskich do celów sanitarno - epidemiologicznych pracowników. 103

104 Zamknięto 1 zakład cateringowy oraz 1 zakład produkcji kanapek w związku z obecnością śladów gryzoni i owadów oraz brakiem udokumentowania właściwej wentylacji lokalu a także prawidłowej jakości wody używanej do celów produkcyjnych. Zakłady, które podczas kontroli uznano za niezgodne z obowiązującymi przepisami to 1 wytwórnia lodów, 5 piekarni, 3 ciastkarnie, 4 wytwórnie cateringowe. Powodem dyskwalifikacji był przede wszystkim brak aktualnych badań lekarskich personelu. Zakłady żywienia W 2018 roku przeprowadzono 1495 kontroli. Między innymi 11 zakładów zdyskwalifikowano pod względem sanitarnym 1 stołówkę pracowniczą, 9 restauracji i 1 zakład małej gastronomii. Przyczyny dyskwalifikacji zakładów to: brak prawidłowego zabezpieczenia przez szkodnikami (gryzonie, owady), zły stan sanitarno- higieniczny sprzętów i wyposażenia w kuchni (brudne lub zniszczone sprzęty produkcyjne i wyposażenie kuchenne), nieprawidłowe przechowywanie środków spożywczych (brak segregacji żywności i zachowania ciągłości łańcucha chłodniczego), niewłaściwa higiena osobista personelu, brak badań lekarskich pracowników. Unieruchomiono 10 lokali gastronomicznych z uwagi na prowadzenie działalności pomimo braku zgody organów inspekcji sanitarnej, brak bieżącej wody lub wody o właściwej jakości zdrowotnej, antysanitarne warunki produkcji, brak badań lekarskich personelu. Nałożono 78 mandatów na kwotę zł za takie nieprawidłowości jak: brak bieżącej zimnej i ciepłej wody, zły stan sanitarno- higieniczny sprzętów i wyposażenia w kuchni (brudne lub zniszczone sprzęty produkcyjne i wyposażenie kuchenne), nieprawidłowe przechowywanie środków spożywczych (brak segregacji żywności), przeterminowane środki spożywcze. 104

105 Nadzór nad importem środków spożywczych oraz materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością W ramach prowadzonego nadzoru nad importem środków spożywczych oraz przedmiotów i materiałów do kontaktu z żywnością ogółem wydano 1640 świadectw importowych, w tym dla środków spożywczych 1045 świadectw, z czego 89 stanowiły dopuszczenia do obrotu na podstawie potwierdzenia dokumentu CED natomiast dla materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością były to 594 świadectwa. Wydano 1 świadectwo o niespełnieniu wymagań zdrowotnych dla materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością. Łącznie w 2018 roku przeprowadzono 1649 kontroli, podczas których oceniono 3419 partii żywności i 2868 partii materiałów i wyrobów do kontaktu z żywnością. Dodatkowo negatywnie rozpatrzono lub anulowano 16 wniosków. W następujących przypadkach nie wydano świadectw: - towary sanitarnie zostały odprawione wcześniej na granicy UE, - powinny przejść graniczną kontrolę sanitarną w innych właściwych terenowo jednostkach, - importerzy anulowali wnioski i zgłosili towary do odprawy granicznej w innym Oddziale Celnym na terenie Rzeczypospolitej Polskiej; - importerzy zrezygnowali z wprowadzania na teren Unii Europejskiej zgłoszonych towarów i odesłali je do producenta. Zakłady produkcji i obrotu kosmetykami i przedmiotami użytku W ramach nadzoru nad materiałami i wyrobami przeznaczonymi do kontaktu z żywnością skontrolowano 5 wytwórni oraz 9 miejsc obrotu. Pobrano do badań laboratoryjnych w ramach kontroli urzędowej 14 próbek wyrobów do kontaktu z żywnością. Żadna z nich nie została zakwestionowana. W ramach prowadzonego nadzoru nad kosmetykami zgodnie z harmonogramem kontroli na 2018 rok przeprowadzono łącznie 22 kontrole sanitarne - w wytwórniach kosmetyków oraz w miejscach obrotu kosmetykami (hurtownie). W ramach 3 kontroli urzędowych z poborem próbek pobrano do badań laboratoryjnych 3 próbki wyrobów kosmetycznych. Żadna próbka nie została kwestionowana. 105

106 Podsumowanie W 2018 roku kontynuowano wzmożone kontrole zakładów cateringowych, ze szczególnym uwzględnieniem produkcji i dystrybucji posiłków dla uczniów jak i dzieci w przedszkolach i żłobkach a także pensjonariuszy domów pomocy społecznej czy pacjentów w szpitalach. Kontrole wykazały poprawę w kwestii żywienia dzieci w przedszkolach, natomiast w żłobkach oraz szpitalach czy domach pomocy tak jak w ubiegłym roku sprawozdawczym wykazano brak weryfikacji jadłospisów pod kątem spełnienia wymagań w stosunku do aktualnych norm żywienia a tym samym niedostosowanie się przedsiębiorców do wymogów w nich zawartych. W odniesieniu do kuchni macierzystych, prowadzących samodzielnie produkcję dań w tych placówkach, zanotowano dalszy spadek nieprawidłowości. W opisywanym roku sprawozdawczym w zakładach produkcji żywności zanotowano wzrost ilości mandatów z 54 w 2017r. do 82, to jest o 51%. Wykroczenia dotyczyły głównie braku czystości sprzętu służącego do przechowywania i produkcji żywności, głównie w piekarniach i ciastkarniach, braku porządku w pomieszczeniach produkcyjnych, nieaktualnych badań lekarskich pracowników. Sytuacja taka według wyjaśnień przedsiębiorców spowodowana jest brakiem personelu do pracy. Z tego względu do czynności produkcyjnych przyjmowane są osoby przypadkowe, często niewykształcone w danej dziedzinie. W obiektach następuje częsta rotacja pracowników, którym nie zależy na pracy, gdyż w każdej chwili mogą zatrudnić się w innym zakładzie. W działalności nadzorowej Oddziału Higieny Żywności, Żywienia i Przedmiotów Użytku zanotowano dalszy wzrost kontroli importowych i wydawanych świadectw uprawniających importerów do wprowadzenia do obrotu środków spożywczych czy wyrobów przeznaczonych do kontaktu z żywnością. W porównaniu do roku 2017 ich ilość wzrosła o 17%, natomiast w stosunku do roku 2016 o ponad 36%. 106

107 liczba świadectw importowych Rys. 1 Liczba wydanych świadectw importowych w latach Liczba wydanych świadectw importowych o spełnieniu wymagań w latach / / / 1202 lata/liczba świadectw 107

108 DZIAŁALNOŚĆ OŚWIATOWO-ZDROWOTNA 108

109 Program Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce Przedszkolny Program Edukacji Antynikotynowej Czyste powietrze wokół nas W roku szkolnym 2017/2018 zakończono realizację X edycji ogólnopolskiego programu edukacyjnego, którego celem jest wzrost kompetencji rodziców w zakresie ochrony dzieci przed ekspozycją na dym tytoniowy oraz zwiększenie umiejętności dzieci w zakresie radzenia sobie w sytuacjach, gdy przebywają w zadymionych pomieszczeniach lub gdy dorośli palą przy nich tytoń. Wychowawcy pięcio- i sześciolatków przeprowadzili zajęcia warsztatowe z dziećmi oraz spotkania edukacyjne z rodzicami. Scenariusze zajęć były również wzbogacane o inne formy aktywizujące dzieci i rodziców np. wycieczki, wspólne prace plastyczne, prezentacje multimedialne i quizy. Programem objęto 4572 dzieci oraz 2553 rodziców ze 119 przedszkoli i szkół podstawowych. Przeprowadzono 72 wizytacje, w ramach których oceniono realizację programu. Do kolejnej XI edycji programu przystąpiły 153 placówki. Dla nowych koordynatorów zorganizowano dwa szkolenia, w których uczestniczyło 16 osób. Pracownik PSSE w Poznaniu przeprowadził w Przedszkolu nr 83 w Poznaniu pogadankę na temat skutków ekspozycji dzieci na dym tytoniowy oraz przedstawił założenia realizacji programu Czyste powietrze wokół nas. Dla chętnych rodziców zorganizowano pomiar tlenku węgla w wydychanym powietrzu. Fot. 1 Szkolenie w PSSE w Poznaniu dla szkolnych koordynatorów program 109

110 Program antytytoniowej edukacji zdrowotnej Bieg po zdrowie W roku szkolnym 2017/2018 zakończono realizację II edycji programu adresowanego do uczniów klas IV szkół podstawowych, którego celem jest zwiększenie wiedzy i umiejętności uczniów na temat zdrowia w kontekście szkodliwości palenia papierosów i używania e-papierosów. Nauczyciele przeprowadzili spotkania z rodzicami oraz cykl zajęć z uczniami na podstawie przekazanych scenariuszy. Programem objęto 3056 uczniów oraz 2978 rodziców z 46 szkół. Zorganizowano trzy szkolenia, w których uczestniczyło 34 szkolnych koordynatorów. Z przeprowadzonych 31 wizytacji wynika, że program został pozytywnie oceniony przez nauczycieli ze względu na formę prowadzonych zajęć, która skłaniała dzieci do dyskusji i aktywnego udziału w lekcji. Do kolejnej edycji przystąpiły 52 szkoły, przeszkolono 14 nowych koordynatorów. Konkurs Palić, nie palić - oto jest pytanie? Zorganizowano etap powiatowy konkursu dla V klas szkół podstawowych pod hasłem Palić, nie palić - oto jest pytanie?, który miał na celu poszerzenie wiedzy uczniów na temat negatywnych skutków palenia tytoniu, promowanie niepalenia papierosów i inhalowania e- papierosów, kształtowanie postaw asertywnych wobec osób palących papierosy. Zadaniem tegorocznej edycji było przygotowanie tematycznej gry planszowej jako formy rozrywki na spędzanie wolnego czasu z rówieśnikami. Do konkursu przystąpiło 27 szkół podstawowych. Komisja konkursowa nagrodziła 3 laureatów oraz przyznała 3 wyróżnienia. Podsumowanie etapu powiatowego i wręczenie nagród ufundowanych przez Urząd Miasta Poznania odbyło się w siedzibie PSSE w Poznaniu. Laureatów nagrodzonych prac wraz z opiekunami zaproszono do Multikina na podsumowanie etapu wojewódzkiego konkursu. 110

111 Fot. 2 Laureaci konkursu Palić, nie palić - oto jest pytanie? Projekt Młodzieżowi Liderzy Zdrowia - kontra tytoń W ramach projektu edukacji rówieśniczej z zakresu profilaktyki antynikotynowej zorganizowano szkolenie dla 15 gimnazjalistów z pięciu szkół, którego celem było wyposażenie uczestników w niezbędną wiedzę oraz przygotowanie do pełnienia roli liderów zdrowia w swoim środowisku. Na zakończenie szkolenia uczniowie otrzymali certyfikaty oraz zestawy materiałów edukacyjnych. Fot. 3 Szkolenie w PSSE w Poznaniu dla MLZ - kontra tytoń 111

112 Fot. 4 Szkolenie w PSSE w Poznaniu dla MLZ - kontra tytoń Światowy Dzień Bez Tytoniu W ramach obchodów Światowego Dnia Bez Tytoniu włączono się do organizacji festynu prozdrowotnego na terenie Szkoły Podstawowej w Koziegłowach w ramach VII Dni Zdrowia. Dla dorosłych uczestników utworzono punkt pomiaru tlenku węgla w wydychanym powietrzu połączony z poradnictwem antynikotynowym i rozdawnictwem materiałów oraz przeprowadzono quiz wiedzy na temat szkodliwości palenia tytoniu. Najmłodsi uczestnicy festynu rozwiązywali zagadki, krzyżówki, rebusy. Punkty z pomiarem tlenku węgla w wydychanym powietrzu utworzono również na terenie Zespołu Szkół nr 1 w Swarzędzu oraz w Branżowej Szkole I Stopnia w Buku. Łącznie działaniami objęto 197 osób. Fot. 5 Festyn w Szkole Podstawowej w Koziegłowach 112

113 Fot. 6 Pomiar CO w Zespole Szkół nr 1 w Swarzędzu Światowy Dzień Rzucania Palenia W ramach listopadowych obchodów Światowego Dnia Rzucania Palenia utworzono pięć punktów informacyjno - edukacyjnych, podczas których dokonywano pomiaru tlenku węgla w wydychanym powietrzu oraz udzielano porad antytytoniowych. Z punktów zorganizowanych w O-I Business Service Center przy ul. Baraniaka w Poznaniu, na terenie Huty Szkła przy ul. Gorzysława w Poznaniu, w siedzibie PSSE w Poznaniu przy ul. Gronowej, w Starostwie Powiatowym w Poznaniu przy ul. Jackowskiego oraz w Zespole Szkół Samochodowych w Poznaniu skorzystały łącznie 253 osoby. Fot. 7 Pomiar CO w Zespole Szkół Samochodowych w Poznaniu 113

114 Fot. 8 Punkt informacyjno - edukacyjny w Starostwie Powiatowym w Poznaniu Pozostałe działania antynikotynowe Realizując założenia Programu Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce na lata podejmowano działania w celu zmiany klimatu społecznego i postaw wobec palenia tytoniu. W Szkole Podstawowej nr 71 w Poznaniu i w Branżowej Szkole I Stopnia w Buku utworzono punkty informacyjno - edukacyjne z pomiarem CO w wydychanym powietrzu, z których skorzystało 98 osób. Działania antynikotynowe podjęto wśród 45 pracowników zakładów pracy Auchan Swadzim oraz Strauss Cafe Poland w Tarnowie Podgórnym. W dwóch poznańskich Domach Kultury: Młodzieżowym Domu Kultury nr 2 oraz Osiedlowym Domu Kultury Bajka przeprowadzono pogadanki na temat problemu biernego palenia oraz tematyczne konkursy plastyczne dla 60 dzieci. We współpracy z Ochotniczą Strażą Pożarną Poznań Głuszyna, Wydziałem Zarządzania Kryzysowego i Bezpieczeństwa UMP, GOPS w Czerwonaku, Urzędem Miasta Poznania oraz Starostwem Powiatowym uczestniczono w pięciu festynach promujących zdrowie. Oferowano badania smokerlyzerem, udzielano porad antynikotynowych, przeprowadzono konkursy prozdrowotne dla dzieci. Przebadano łącznie 175 osób, a w konkursach udział wzięło 130 dzieci. We współpracy z Międzynarodowym Stowarzyszeniem Studentów Medycyny IFMSA - Poznań Poland utworzono dwukrotnie punkty informacyjno - edukacyjne dla klientów Auchan Swadzim, z których skorzystało łącznie 75 osób. Pracownicy PSSE w Poznaniu włączyli się w akcję Lato na Targach organizowaną przez Urząd Miasta Poznania i MTP. Na stoisku z pomiaru CO w wydychanym powietrzu i poradnictwa antynikotynowego skorzystało 55 osób. W 2018 roku zakończono realizację Programu Ograniczania Zdrowotnych Następstw Palenia Tytoniu w Polsce. Od 2019 roku wszystkie działania dotyczące profilaktyki palenia tytoniu będą realizowane w ramach Narodowego Programu Zdrowia na lata

115 Fot. 9 Pomiar CO w zakładzie pracy Auchan Swadzim Fot. 10 Zajęcia w Młodzieżowym Domu Kultury nr 2 w Poznaniu Program Trzymaj formę! W roku szkolnym 2017/2018 zrealizowano XII edycję ogólnopolskiego programu, którego celem jest kształtowanie prozdrowotnych nawyków wśród młodzieży szkolnej poprzez promocję zasad aktywnego stylu życia i zbilansowanej diety. W 102 placówkach programem objęto uczniów klas V, VI i VII szkół podstawowych oraz gimnazjów oraz 3316 rodziców. Przeprowadzono 43 wizytacje, w ramach których oceniono realizację programu. Szkolnym koordynatorom programu przekazano materiały edukacyjne. Do kolejnej edycji zgłosiły się 74 szkoły. Do wszystkich szkół podstawowych i gimnazjów przesłano informację o VIII edycji Konkursu wiedzy o zdrowym stylu życia. 115

116 Profilaktyka HIV/AIDS Akcja Bezpieczne Walentynki Z inicjatywy PSSE w Poznaniu wśród uczniów Zespołu Szkół Odzieżowych w Poznaniu zorganizowano akcję informacyjno-edukacyjną połączoną z dystrybucją materiałów. Młodzież informowano o zagrożeniach wynikających z ryzykownych zachowań w kontekście zakażeń HIV i choroby AIDS oraz innych chorób przenoszonych drogą płciową. Fot. 11 Punkt informacyjno - edukacyjny w Zespole Szkół Odzieżowych w Poznaniu Projekt Młodzieżowi Liderzy Zdrowia - kontra HIV W ramach realizacji projektu w PSSE w Poznaniu zorganizowano szkolenie dla 14 uczniów z trzech szkół ponadgimnazjalnych. Celem szkolenia było nabycie umiejętności dokonywania świadomych decyzji zmniejszających ryzyko zakażenia wirusem HIV, ukształtowanie właściwych postaw wobec osób zakażonych wirusem HIV i chorych na AIDS, wzbudzenie zainteresowania własnym zdrowiem, odpowiedzialności za zdrowie partnera oraz wskazanie miejsc, gdzie można uzyskać pomoc, poradnictwo i opiekę medyczną. Uczestnikom szkolenia zaproponowano podjęcie działań w zakresie profilaktyki HIV/AIDS w środowisku szkolnym i poza szkolnym przed wakacjami oraz w ramach obchodów Światowego Dnia AIDS. 116

117 Fot. 12 Szkolenie dla uczniów szkół ponadgimnazjalnych MLZ - kontra HIV Kampania Mam czas rozmawiać Kampania oparta na idei promowania międzypokoleniowego dialogu o zdrowiu rodziny w tym HIV/AIDS i chorobach przenoszonych drogą płciową. W roku 2018 szczególny nacisk położono na dialog pomiędzy kobietami, które planują ciążę lub oczekują narodzin dziecka. Informację przesłano do urzędów miast i gmin z prośbą o rozpowszechnienie w środowisku lokalnym, materiały kampanijne wykorzystywano w działaniach edukacyjnych. Etap powiatowy konkursu Nie daj szansy AIDS Tegorocznym zadaniem konkursowym dla uczniów klas III gimnazjów i szkół ponadgimnazjalnych było nakręcenie filmu, który powinien m.in. propagować wiedzę o drogach zakażenia i objawach towarzyszących zakażeniu HIV, wskazywać na bezpieczne zachowania chroniące przed zakażeniem, zachęcać do wykonania testu w kierunku HIV po każdej sytuacji ryzykownej. Do konkursu przystąpiło 7 szkół. W szkole laureatów I miejsca - Technikum TEB Edukacja w Poznaniu zorganizowano imprezę podsumowującą etap powiatowy konkursu. Laureatom wręczono nagrody ufundowane przez Polskie Towarzystwo Oświaty Zdrowotnej - Oddział Terenowy i PSSE w Poznaniu. Uroczyste wręczenie nagród poprzedził wykład Dyrektora Poznańskiego Ośrodka Psychoterapii Integratywnej w Poznaniu na temat profilaktyki HIV/AIDS. Laureatów I miejsca wraz z opiekunem zaproszono do Kina Muza na podsumowanie etapu wojewódzkiego konkursu. 117

118 Fot. 13 Laureaci I miejsca etapu powiatowego konkursu na film 1 grudnia Światowy Dzień AIDS W ramach obchodów Światowego Dnia AIDS dla uczniów Zespołu Szkół Zawodowych Nr 2 w Poznaniu przeprowadzono wykład z zakresu profilaktyki HIV/AIDS. W Zespole Szkół Budowlano - Drzewnych w Poznaniu przeprowadzono wykład i utworzono punkt informacyjno - edukacyjny. Łącznie z oferty skorzystało 158 uczniów. Fot.14 Wykład dla uczniów w Zespole Szkół Budowlano - Drzewnych w Poznań 118

119 Profilaktyczny program w zakresie przeciwdziałania uzależnieniu od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych To ogólnopolski projekt z zakresu profilaktyki uzależnień, którego celem jest ograniczenie używania tytoniu, alkoholu i innych substancji psychoaktywnych przez kobiety w wieku prokreacyjnym. Powiatowa Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna w Poznaniu w ramach projektu realizowała program edukacyjny kierowany do szkół ponadgimnazjalnych oraz dystrybuowała materiały informacyjno - edukacyjne do 17 poradni ginekologiczno - położniczych. Program dla szkół ponadgimnazjalnych ARS, czyli jak dbać o miłość? Do realizacji V edycji programu przystąpiło 18 szkół, edukacją objęto 1282 uczniów. Do szkół przesłano informację o ogólnopolskim konkursie pt. Szkoła wolna od używek na projekt edukacyjny mający na celu przeciwdziałanie uzależnieniom od alkoholu, tytoniu i innych środków psychoaktywnych. Przeprowadzono 11 wizytacji oceniających realizację programu. W roku szkolnym 2018/2019 w programie udział weźmie 19 szkół. Program Moje Dziecko Idzie do Szkoły Celem realizowanego od wielu lat programu jest kształtowanie prawidłowych nawyków i umiejętności prozdrowotnych wśród dzieci i ich rodziców. Inicjatorem projektu jest Wojewódzka Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna w Poznaniu. W roku szkolnym 2017/2018 program realizowało 161 przedszkoli i szkół podstawowych. Placówki zaopatrzono w materiały edukacyjne tj. broszury dla rodziców oraz kolorowanki tematyczne dla dzieci. Zadaniem nauczycieli była edukacja rodziców w oparciu o informacje zawarte w broszurze. Jak wynika z przeprowadzonych 89 wizytacji wychowawcy grup pięcio- i sześciolatków poruszali poszczególne zagadnienia w trakcie zebrań z rodzicami oraz podczas rozmów indywidualnych. Podobnie, jak w latach poprzednich placówki organizowały spotkania dzieci i rodziców ze specjalistami. Ogółem programem objęto 5468 dzieci oraz ich rodziców i opiekunów. W czerwcu 2018 r. zakończyła się wieloletnia realizacja programu. W miejsce programu Moje Dziecko Idzie do Szkoły Wojewódzka Stacja Sanitarno - Epidemiologiczna w Poznaniu opracowała nowy program edukacyjny pt. Mamo, Tato - co Wy na to?, który jest wdrażany od stycznia 2019 r. 119

120 Program edukacyjny Wybierz życie - pierwszy krok Program edukacyjny obejmujący tematykę profilaktyki raka szyjki macicy adresowany jest do uczniów szkół ponadgimnazjalnych, ich rodziców i opiekunów oraz kadry pedagogicznej. Celem programu jest zmniejszenie występowania raka szyjki macicy i umieralności na tę chorobę poprzez zwiększenie poziomu wiedzy i motywowanie kobiet do regularnego poddawania się badaniom profilaktycznym przez całe życie. W roku szkolnym 2017/2018 program kontynuowało 14 placówek. Szkolni koordynatorzy programu otrzymali materiały edukacyjne do jego realizacji. Z nadesłanych ze szkół informacji wynika, że odbyły się lekcje poświęcone profilaktyce raka szyjki macicy w oparciu o nadesłane scenariusze. Edukacją objęto 1925 uczniów, 769 rodziców i 51 nauczycieli. Przeprowadzono 11 wizytacji oceniających realizację programu w szkołach. Do szkół realizujących program wysłano regulamin konkursu na fotografię. W roku szkolnym 2018/2019 w programie udział weźmie 14 szkół. Realizacja interwencji nieprogramowych Światowy Dzień Zdrowia Światowy Dzień Zdrowia przebiegał pod hasłem Zdrowie dla wszystkich, a jego tematem przewodnim była Powszechna opieka zdrowotna: wszędzie dla każdego. Wśród najważniejszych przesłań zwrócono m.in. uwagę na fakt, iż powszechna opieka zdrowotna jest kluczem do zdrowia i dobrostanu ludzi oraz narodów. Polega ona na zapewnieniu wszystkim dostępu do świadczeń zdrowotnych na odpowiednim poziomie tam, gdzie i kiedy jest to konieczne bez generowania dodatkowego obciążenia finansowego. Na terenie Galerii MM PSSE w Poznaniu wraz z Międzynarodowym Stowarzyszeniem Studentów Medycyny IFMSA - Poland Oddział w Poznaniu współorganizowała akcję profilaktyczną Zdrowie pod kontrolą. Osoby zainteresowane mogły skorzystać z oferty badań profilaktycznych: pomiaru glukozy we krwi, pomiaru ciśnienia tętniczego, rozkładu lipidów, analizy składu ciała oraz porad dietetycznych. Na stanowisku Powiatowej Stacji Sanitarno - Epidemiologicznej w Poznaniu można było skorzystać z pomiaru poziomu tlenku węgla w wydychanym powietrzu, poradnictwa antynikotynowego oraz dowiedzieć się, jak alkohol upośledza zmysły człowieka - ćwiczenia z wykorzystaniem alkogogli. Udzielono wywiadu w TVP3, Radiu Eska, Radiu Emaus oraz Radiu Poznań. 120

121 Fot. 15 Punkt informacyjno - edukacyjny w Galerii MM w Poznaniu Profilaktyka zażywania dopalaczy Kontynuowano działania informacyjno - edukacyjne mające na celu wzrost świadomości społecznej na temat wpływu narkotyków i nowych substancji psychoaktywnych na funkcjonowanie organizmu ludzkiego. W 10 szkołach z miasta Poznania oraz powiatu poznańskiego przeprowadzono wykłady, w których łącznie uczestniczyło 730 uczniów. W podjętym przedsięwzięciu współpracowano z Komisariatami Policji: Poznań - Grunwald i Poznań - Stare Miasto oraz Komisariatem Policji w Komornikach. Uczestniczono w spotkaniu z rodzicami uczniów oraz nauczycielami z Zespołu Szkół Samochodowych w Poznaniu. Edukacją objęto 95 osób. Przeprowadzono również spotkania na temat dopalaczy z 30 uczestnikami letniego obozu sportowego w Szkole Podstawowej nr 1 w Kórniku. W 2 szkołach przeprowadzono zajęcia warsztatowe z udziałem 80 uczniów. Dystrybuowano materiały informacyjno - edukacyjne do szkół, jak i do zakładów pracy Strauss Cafe Poland i Auchan Swadzim w Tarnowie Podgórnym. Podjęte przez PSSE w Poznaniu działania w profilaktyce antydopalaczowej zaprezentowano w Urzędzie Marszałkowskim Województwa Wielkopolskiego podczas konferencji nt. strategii rozwiązywania problemu uzależnień zorganizowanej przez Krajowe Biuro ds. Przeciwdziałania Narkomanii oraz Fundację Polskiej Sieci Polityki Narkotykowej. 121