nowe horyzonty edukacji filmowej

Transkrypt

1 szkoła podstawowa, gimnazjum, szkoła ponadgimnazjalna rekomendacja Dolnośląskiego Oodka Doskonalenia Nauczycieli polecają m.in. Andrzej Wajda, Krzysztof Zanussi 10/11 rok szkolny nowe horyzonty edukacji filmowej kino forum patronat Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego

2 popierają nas Andrzej Wajda Krzysztof Zanussi Kiedy w 1955 roku odbierałem w Cannes Srebrną Palmę, dziennikarze zapytali mnie o ulubiony film. Odpowiedziałem, że podejrzewam, iż jest to Złoty wiek Luisa Buñuela. Mogłem jedynie podejrzewać nie miałem możliwości zobaczenia go w Polsce. Zorganizowano wtedy prywatny seans moje osobiste spotkanie z klasyką kina. Dziś młodzi widzowie mają zupełnie inne szanse. Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej prezentują zarówno klasykę, jak i najciekawsze filmy współczesne. To propozycja nie tylko dla przyszłych reżyserów, lecz także dla tych wszystkich, którzy wierzą w magię kina. Przez wiele lat szkoły uczymy się czytać teksty drukowane, po czym w życiu dojrzałym najczęściej korzystamy z przekazów audiowizualnych. Ich lektura wymaga osobnej edukacji. Nie można być dzisiaj analfabetą filmowym. Krzysztof Wierzbicki Wojciech Marczewski Nauka w kinie i o kinie powinna stanowić istotną część edukacji każdej młodej osoby. Nie jest ona obowiązkowym elementem naszego systemu oświaty, ale z pewnością wartą poparcia inicjatywą, którą proponują młodym widzom Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej. Robert Gonera Myśl młodych ludzi, których coraz bardziej ogłupia wielogodzinne ślęczenie przed telewizorem i komputerem, warto skierować w stronę tego skupionego, duchowego przeżycia, jakim są dwie godziny w sali kinowej. Ale też nie byle jakie dwie godziny. Jeśli przeżycie seansu filmowego ma być rzeczywiście wyjściem ponad banał i przeciętność, trzeba wiedzieć, do czego namawiać. A temu służy właśnie edukacja filmowa. Mój przyjaciel, Krzysztof Kieślowski, opowiadał, że po seansie Podwójnego życia Weroniki podeszła do niego jakaś młoda Francuzka i powiedziała, że po obejrzeniu tego filmu zrozumiała, że człowiek ma duszę i teraz ona już wie, na czym to polega. Krzysztof stwierdził, że dla tego jednego widza warto było zrobić ten film. Takich widzów będzie więcej, jeśli nauczymy młodzież abecadła kina. Jeśli pokażemy im choć kilka filmów, które mają duszę. Andrzej Maleszka Magii filmu nie sposób opisać w kilku zdaniach. To wielka pasja, tajemnica, żywioł i emocje. Przenika do naszej świadomości niepostrzeżenie i pozostaje do samego końca. Projekt Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej stwarza doskonałe warunki, aby tę magię utrzymać i rozwijać, począwszy od najmłodszych aż po dojrzałych i świadomych swoich wyborów widzów. Dzięki niemu mają szansę poznać prawdziwe i wartościowe kino zarówno poprzez zabawę, jak i analizy filmowe oraz spotkania z twórcami. Bez cienia wątpliwości popieram Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej Film powinien być jak najlepszy prezent. Musi być wymarzoną i zarazem cudowną niespodzianką. Bardzo ważne jest, aby dzieci poznawały film w dobrej atmosferze. W miejscu, które lubią i z ludźmi, którym ufają. By mogły dzielić się radością i niepokojem. Fantastyczną cechą widowni dziecięcej jest to, że odbierają film jako zbiorowość. Chcą dzielić się emocjami. Stąd ważne są inicjatywy, które pozwalają dzieciom wspólnie i w przyjaznym miejscu oglądać dobre filmy. 2

3 ekran na świat Dla wielu młodych widzów film jest dzisiaj jednym z najbardziej popularnych źródeł wiedzy o otaczającym ich świecie. Głównym celem projektu Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej jest dbałość o to, by ułatwić im dostęp do filmów naprawdę wartościowych, dalekich od uproszczeń i stereotypów, poruszających te kwestie, które są bliskie ludziom w ich wieku. Film oglądany na dużym ekranie, w niepowtarzalnej atmosferze kina studyjnego lub lokalnego można potraktować jako metaforę okna, przez które obserwuje się ludzi, sytuacje i wydarzenia. Obserwacja taka, niejednokrotnie połączona z mechanizmem identyfikacji, powinna być wsparta należytą merytoryką. Dlatego właśnie widzowie przed każdym seansem są zaproszeni do wysłuchania prelekcji, która ma zwrócić ich szczególną uwagę na zagadnienia, które pomogą im zrozumieć temat poruszany w filmie. Ponadto nauczyciele otrzymują interdyscyplinarne materiały dydaktyczne, które stanowią punkt wyjścia do poprowadzenia lekcji lub dyskusji po powrocie do szkoły. W zależności od cyklu tematy spotkań poświęcone są sztuce filmowej i audiowizualnej, motywom kulturowym i problemom społecznym (konsumpcja, świat globalny, fobie społeczne i sposoby radzenia sobie z nimi) poruszanym w filmach, różnicom i podobieństwom międzykulturowym, a także poszukiwaniu korelacji między filmem a innymi dziedzinami sztuki i kultury (literatura, malarstwo, architektura, filozofia). Uczniowie spotykają się z ludźmi kultury, sztuki, twórcami filmowymi i wykładowcami akademickimi, którzy pobudzają ich wrażliwość estetyczną, uczą ich otwartości na różnorodność i dostrzegania w filmie tego wszystkiego, co umyka przeciętnemu widzowi. Projekt Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej pozwala na realizację różnych elementów podstawy programowej. Uzyskał patronat Ministra Edukacji Narodowej oraz Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego. W roku szkolnym 2010/2011 będzie realizowany w 22 miastach w Polsce, udział w nim weźmie ponad 40 tysięcy uczniów. Stowarzyszenie NOWE HORYZONTY obok edukacji filmowej w kinach studyjnych i lokalnych w całej Polsce organizuje również dwa festiwale filmowe we Wrocławiu. Już w październiku odbędzie się pierwsza edycja Festiwalu Filmów Amerykańskich, który będzie okazją do zapoznania się ze współczesną kinematografią amerykańską, a przez nią również z kulturą i rzeczywistością Stanów Zjednoczonych. Na festiwalu będą prezentowane zarówno najnowsze tytuły uznanych reżyserów, jak i dzieła nieznanych twórców. Festiwal będzie się starał odkłamywać wizerunek Stanów Zjednoczonych, postrzeganych jako wielki supermarket wytwarzający produkty także filmowe na globalny rynek. Stereotyp, silnie zakorzeniony w Europie, polega na postrzeganiu branży filmowej za oceanem na zasadzie fałszywej opozycji: niezależnej, wyrafinowanej artystycznie Europy i Ameryki tworzącej komercyjne towary. W lipcu przyszłego roku odbędzie się natomiast 11. edycja Międzynarodowego Festiwalu Filmowego Era NOWE HORYZONTY, który przybliża twórczość wizjonerów kina, artystów bezkompromisowych, mających odwagę iść obraną przez siebie drogą wbrew panującym modom i opowiadać o rzeczach najważniejszych swoim niepowtarzalnym językiem. W trakcie jego trwania nauczyciele mogą wziąć udział w warsztatach filmowych zorganizowanych specjalnie dla nich. 3

4 szkoła podstawowa 1-3 filmowe przygody Kinematografia dziecięca zdominowana jest przez bohaterów o nadprzyrodzonych umiejętnościach, których przygody balansują czasami na granicy przemocy, a oni sami niekiedy nie dają dobrego wzoru do naśladowania. Wód propozycji dla najmłodszych można jednak znaleźć wyjątkowe filmy, które stanowią doskonałą dla nich alternatywę, a przy okazji nie ustępują im w atrakcyjności i mają o wiele większą wartość edukacyjną. o cyklu Bohaterowie filmów z cyklu Filmowe przygody, stanowią panoramę postaci o rozmaitych postawach i zachowaniach, których rozpoznawania dziecko powinno się nauczyć, by w przyszłości szybciej odnaleźć się w rzeczywistości ludzi dorosłych. Każdy z nich ma swój świat, swoje problemy i wyzwania, którym stawia czoła. Z jednej strony ich ciekawe przygody bawią, z drugiej strony podczas seansu mali widzowie uczą się dobrych zachowań, próbują definiować podstawowe pojęcia. Dzięki procesowi identyfikacji, który towarzyszy projekcji, łatwiej im wczuć się w nowe sytuacje i je zrozumieć. Pomagają w tym również prelekcje multimedialne, w których trakcie omawiane są postawy i decyzje bohaterów. po seansie Konkursy lub warsztaty plastyczne to świetna okazja, by zdobyte informacje i świeże wrażenia przełożyć na pracę artystyczną, która je utrwala. Wszyscy widzowie mogą wziąć w nich udział tuż po filmie. Nauczyciele dostają materiały dydaktyczne, które stanowią dodatkowe uzupełnienie tematu spotkania. Dzięki nim mogą poprowadzić już w szkole kolejne zajęcia związane z filmem. Przykładowe zagadnienia z prelekcji przed filmem Happy feet tupot małych stóp Temat: Tolerancja 1. Czym się od siebie różnimy? Jakie cechy zewnętrzne i wewnętrzne różnią ludzi? 2. Czy to źle, że się od siebie różnimy? Jak wyglądałby świat, gdybyśmy wszyscy byli tacy sami? 3. Jacy bohaterowie książek lub bajek byli nielubiani ze względu na swoją odmienność? 4. Czy można przyjaźnić się z kimś zupełnie innym niż my? 5. Wprowadzenie pojęcia tolerancja i jego wyjaśnienie. 4

5 spotkanie tytuł filmu temat zajęć i opis filmu październik listopad grudzień styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec Po rozum do mrówek reż. J. A. Davis USA 2006, 88 Happy feet. Tupot małych stóp reż. G. Miller Australia, USA 2006, 97 Pajęczyna Charlotty reż. G. Winnick USA 2006, 113 Magiczna karuzela reż. D. Borthwick, J. Duval, F. Passingham W. Brytania, Francja 2005, 85 Artur i Minimki reż. L. Besson Francja 2006, 102 Proszę słonia reż. W. Giersz Polska 1978, 63 Wall-e reż. A. Stanton USA 2008, 98 Gwiazda Kopernika reż. Z. Kudła, A. Orzechowski Polska 2010, 94 Koń wodny: Legenda głębin reż. J. Russel USA 2007, 111 Ekologia Mały chłopiec niszczy mrowisko i za karę zostaje zmniejszony do rozmiaru mrówki. Jest to dla niego ogromna lekcja pokory i empatii. Tolerancja Pingwin Mambo czuje się wyobcowany, ponieważ różni się od swoich kolegów. Wszyscy umieją pięknie śpiewać, a on jeden nie. Ma jednak inną zaletę, która odmieni los całej kolonii. Współpraca Wilbur jest najsłabszą świnką w miocie. Nikt w stajni nie traktuje go poważnie. Nikt, oprócz pajęczycy Charlotty, która znajduje w nim przyjaciela i postanawia bronić go przed niebezpieczeństwami. Władza Zły czarownik Zibad chce zamrozić słońce i zapanować nad całym światem. Grupa przyjaciół próbuje mu to uniemożliwić, co nie jest łatwe i rodzi szereg komplikacji. Odwaga Dziesięcioletni chłopiec chce samotnie obronić dom swojej babci przed zachłannym przedsiębiorcą. W pojedynkę jednak będzie mu bardzo trudno, dlatego szuka sprzymierzeńców w krainie Minimków. Przyjaźń Opowieść o przyjaźni chłopca z porcelanowym słoniem, który pewnego dnia staje się prawdziwy. Ta relacja jest jednak coraz trudniejsza i stawia przed bohaterami wiele wyzwań. Nowoczesność Wszyscy mieszkańcy opuścili Ziemię na statku kosmicznym pełnym komputerów i automatów, bez których nie potrafią się już obejść. Na planecie zostaje tylko Wall-e robot, którego zadaniem jest posprzątanie bałaganu, pozostawionego przez ludzi. Nauka Młody Kopernik odkrywa, że to Ziemia krąży wokół Słońca, a nie na odwrót. Nikt mu jednak nie wierzy, chociaż ma dowody na potwierdzenie swojej teorii. Tajemnica Mały chłopiec znajduje na brzegiem jeziora ogromne jajo, z którego wykluwa się dziwna jaszczurka. Trzyma ją w domu, jednak ta wciąż rośnie i coraz trudniej ją ukryć. Ludzie nie zrozumieją, że mimo groźnego wyglądu, jest łagodna i dobra, więc bohater musi szybko znaleźć nowe miejsce zamieszkania dla swojego nietypowego przyjaciela. 5

6 szkoła podstawowa 4-6 kino współczesne Współczesna kinematografia dziecięca w Europie mimo tego, co może się wydawać, nie jest marginalizowana. Niestety większość wartościowych filmów nie trafia do polskich kin, ponieważ jest wypierana przez komercyjne superprodukcje. o cyklu Cykl Kino współczesne zawiera najciekawsze europejskie filmy dziecięce ostatnich lat, które nigdy wcześniej nie pojawiły się w repertuarze polskich kin. To wspaniała okazja, by zobaczyć filmy, które traktują młodego widza poważnie i których tematyka jest niekiedy złożona. Być może to sprawiło, że nikt jeszcze nie odważył się zaprezentować ich poza festiwalami dla dzieci i młodzieży, mimo że zdobywały na nich wiele nagród przyznawanych zarówno przez krytyków filmowych, jak i pedagogów. Z pewnością są to filmy trudniejsze, niż te znane z billboardów i gadżetów promocyjnych, wypełniających pustkę fabularną, lecz nie mniej atrakcyjne i ciekawe. Prezentują dużo wyższy poziom i opowiadają o bohaterach, z którymi młodzi widzowie identyfikują się dzisiaj w wielu krajach świata. Przykładowe zagadnienia z prelekcji przed filmem Krokodyle z przedmieścia Temat: Niepełnosprawni są sprawni 1. Okoliczności powstania filmu, sylwetki bohaterów, najważniejsze nagrody. 2. Co to jest niepełnosprawność? 3. Jak żyją ludzie niepełnosprawni? Jak radzą sobie z codziennością? Jakie mają zainteresowania? 4. Dlaczego niektórzy są czasem uprzedzeni do niepełnosprawnych? Z czego to wynika? 5. Jak walczyć z uprzedzeniami? 6

7 spotkanie tytuł filmu temat zajęć i opis filmu październik listopad grudzień styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec Krokodyle z przedmieścia reż. Ch. Ditter Niemcy 2009, 98 Orps reż. A. Knudsen Norwegia 2009, 86 Święta Karli reż. Ch. Sachs Bostrup Dania 2007, 90 Indianin reż. I. Houtman Holandia 2009, 66 Max Minski i ja reż. A. Justice Niemcy 2007, 94 Pelikan reż. L. Helminen Finlandia 2004, 84 Kameleon powraca reż. H. Georgsson Szwecja 2008, 97 Zoomers reż. Ch. E. Christiansen Dania 2009, 90 Mów mi Axel reż. P. Bovin Dania 2002, 82 Niepełnosprawni są sprawni Bardzo dynamicznie opowiedziana historia niepełnosprawnego chłopca, który wprowadził się wraz z rodzicami do domu na przedmieściu. Nie zna nikogo w okolicy, więc próbuje zaprzyjaźnić się z paczką uprzedzonych do niego rówieśników. Nigdy się nie poddawaj Szalona dyrygentka wyrzuca z orkiestry dziecięcej najzdolniejszych muzyków i to tuż przed konkursem krajowym. Mali artyści postanawiają jednak nie rezygnować z występu i za wszelką cenę próbują wziąć w nim udział. Rozmawiaj z rodzicami o problemach Rodzice Karli są rozwiedzeni, więc mieszkają osobno. Zbliżają się święta Bożego Narodzenia. Dziewczynka zazdrości swojej koleżance, że jej rodzina spędzi je wspólnie i postanawia uciec z domu. Kim są twoi przodkowie? Mały chłopiec indiańskiego pochodzenia czuje się coraz bardziej zagubiony w swoim europejskim domu. Postanawia dowiedzieć się czegoś o swoich przodkach, w czym pomagają mu Indianie muzykujący na ulicy. Spełniaj marzenia Dziewczynka, która dużo bardziej woli książki niż sport, postanawia zrobić wszystko, by dostać się do szkolnej drużyny koszykowej i wyjechać na zawody. Okazuje się, że odbędą się one pod patronatem księcia Luksemburga, który jest jej idolem. Zawsze bądź sobą Groteskowa opowieść o pelikanie, który postanowił zostać człowiekiem. W nowym ciele nie czuje się jednak swobodnie, co zauważa chłopiec z sąsiedztwa, który się z nim zaprzyjaźnia i pomaga stawiać pierwsze kroki w świecie ludzi. Patrz uważnie Spokój małego miasteczka zostaje zmącony przez oszusta, który dopiero co wyszedł z więzienia. Nastoletni detektywi muszą wkroczyć do akcji, by go zdemaskować, ponieważ dorośli bez ich pomocy pozostają bezradni. Nie oszukuj innych Dwaj chłopcy instalują w całej szkole kamery, by ułatwić sobie kradzież arkuszy z testem matematycznym z gabinetu dyrektora. Podglądając życie szkoły, zdobywają informacje, które zmieniają ich życie. Bądź otwarty Nastoletni chłopiec spędza nudne wakacje z mamą i siostrą. Zafascynowany kolegami z sąsiedztwa, którzy są muzułmanami, postanawia zmienić religię, co nie spotyka się z akceptacją otoczenia. 7

8 gimnazjum młodzi w obiektywie Problemy młodych ludzi to temat bardzo często poruszany w kinie i wdzięcznie przyjmowany przez nastoletnich widzów. Warto zadbać o to, by obejrzeli oni filmy wartościowe, które pomogą im zrozumieć siebie samych. o cyklu Chyba nic tak nie rozwija osobowości, jak spojrzenie z nowej perspektywy na tematy i zjawiska, które dotyczą ludzkiego życia. Prelekcje poprzedzające filmy zawarte w tym cyklu pozwalają odejść od filmoznawczego punktu widzenia i przenieść odek ciężkości na spojrzenie problemowe, ogólnokulturowe. Proponowane tu obrazy łączy szczególna perspektywa. Bohaterami większości z nich są rówieśnicy gimnazjalnych widzów. Podejmowane tematy, w mniejszym lub większym stopniu dotyczą każdego człowieka w tym wieku. Wybrane zagadnienia pokazane są z różnych punktów widzenia, w ten sposób zachęcając widownię do dyskusji po seansach. poziom trudności Młodzi w obiektywie to cykl dość prostych filmów, które poruszają poważne tematy. Innymi słowy, składa się z filmów, które uczniom dobrze się ogląda, natomiast problematyka w nich zawarta dla pełnego zrozumienia wymaga od widza dojrzałości oraz, być może, pomocy nauczyciela. Przykładowe zagadnienia z prelekcji przed filmem 4. Piętro Temat: Radość i cierpienie 1. Co choroba przewlekła zmienia w życiu? 2. Świat w szpitalnej mikroskali. 3. Jak nie dać się cierpieniu? przyjaźń i miłość jako ucieczka przed samotnością, terapia śmiechem. 4. Problem choroby i godności w filmie. 8

9 spotkanie tytuł filmu temat zajęć i opis filmu październik listopad grudzień styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec Podkręć jak Beckham reż. G. Chadha W. Brytania 2002, 107 Wszystko będzie dobrze reż. T. Wiszniewski Polska 2007, piętro reż. A. Mercero Hiszpania 2003, 101 Rytm to jest to! reż. T. Grube, E. S. Lansch Niemcy 2004, 100 Polowanie na króliki reż. P. Noyce Australia, W. Brytania 2002, 94 Jeździec wielorybów reż. N. Caro Niemcy, N. Zelandia 2002, 105 Billy Elliot reż. S. Daldry Francja, W. Brytania 2001, 110 Twardziel reż. D. Buck Niemcy 2006, 99 Mała matura 1947 reż. J. Majewski Polska 2010, 108 Walczyć o siebie Porywająca komedia o młodej dziewczynie, która chce grać w piłkę nożną. Jednak w kulturze, w której wychowują Jess jej rodzice, dla młodych dziewcząt przeznaczone są nieco bardziej konwencjonalne role społeczne. Dokonać niemożliwego Świetnie zagrane kino drogi. Historia chłopca, który postanawia dokonać niemożliwego, by ratować ciężko chorą mamę. Film nagrodzony na Festiwalu Polskich Filmów Fabularnych w Gdyni za najlepszą reżyserię, rolę męską oraz muzykę. Radość i cierpienie Dynamiczna i pełna energii opowieść o młodych pacjentach oddziału onkologicznego, którzy mimo choroby nie tracą optymizmu i chęci do zabawy. Gdzie szukać radości życia? Pokonać własne słabości Niezwykły dokument o młodych ludziach z przedmieść Berlina, którzy przygotowują się do inscenizacji Święta wiosny. Czy taniec i muzyka pomagają wyzbyć się wzajemnych uprzedzeń i poznać samych siebie? Więzy rodzinne Trzy aborygeńskie dziewczynki uciekają z rządowego oodka dla dzieci odebranych ich naturalnym rodzicom i przemierzają pieszo setki kilometrów, by wrócić do domu. Tradycja i nowoczesność Filmowa podróż do krainy maoryskiej kultury. Tradycja widziana oczami nowozelandzkiej nastolatki. Jakie są następstwa zetknięcia odwiecznego porządku społecznego ze współczesnością? Pasja Jedenastolatek zostaje zapisany przez surowego ojca na lekcje boksu, ale przez przypadek trafia na zajęcia taneczne. Wkrótce okazuje się, że balet jest jego pasją. Billy zaczyna naukę, która mimo wielu przeciwności losu i braku akceptacji najbliższych, zaprowadzi go do Królewskiej Akademii Tańca. Przyjaźń i akceptacja Historia chłopca, który musi odnaleźć się w nowym, nieprzyjaznym odowisku. Dlaczego szukamy akceptacji u rówieśników? Jak daleko można się posunąć, by zyskać uznanie w grupie? Młodzieńcze ideały Ludwik na 14 lat i właśnie przyjechał z rodzicami ze Lwowa do wyzwolonego Krakowa, gdzie zaczyna naukę w męskim gimnazjum. Jest pełen ideałów, jednak niespokojne czasy, w których żyje, mogą nimi poważnie zachwiać. 9

10 szkoła ponadgimnazjalna trudne tematy Problem przemocy wód młodzieży, braku realnej tolerancji dla odmienności narodowościowej, religijnej, rasowej i seksualnej czy wyzysku najbiedniejszych to przedmiot rozważań coraz większej liczby artystów. Wiele filmów traktuje te problemy w sposób bezpoedni i bezpretensjonalny. o cyklu Kino współczesne coraz częściej i coraz odważniej podejmuje tematy egzystencjalne, społeczne i cywilizacyjne. Stawia pytania o kondycję człowieka w nowoczesnym świecie, o jego relacje z innymi i jego miejsce w systemie, który sam stworzył. Wybrane tytuły cyklu Trudne tematy stanowią punkt wyjścia do dyskusji o tym, z czym nastolatek spotyka się na co dzień w szkole, wód znajomych lub co dociera do niego ze świata mediów. Przedstawiają mu perspektywy, których być może nie zna, a których poznanie pozwoli mu lepiej ukształtować własną wrażliwość i wypracować u siebie mocniejszą postawę moralną. Filmy w tym cyklu to przegląd najbardziej palących problemów współczesności. Odzierają one istotę rzeczy ze stereotypów i tłumaczą ją na wyrazistych przykładach, pozostając jednocześnie z daleka od epatowania okrucieństwem czy erotyką. poziom trudności Cykl adresowany jest do młodych ludzi, którzy w sposób otwarty i dojrzały starają się poznawać prawdę o otaczającej ich rzeczywistości. Ma on uwrażliwić młodego człowieka na los innych, pomóc mu zrozumieć złożoność świata i ludzkiej natury, kształtować u niego postawę poznawczą i umiejętność obrony własnych przekonań, a przede wszystkim skłonić do dyskusji. Przykładowe zagadnienia z prelekcji przed filmem China blue Temat: Prawa człowieka 1. Co oznacza i z czym się wiąże dobra marka odzieżowa dla młodych ludzi na Zachodzie? Elitarność, przynależność do bogatszej grupy społecznej, określony sposób życia. 2. Jaką drogę przebyły dżinsy, zanim trafiły na półki w sklepach? Prezentacja procesu wytwórczego od etapu zbierania bawełny w krajach najuboższych, przez etap produkcji po sprzedaż. 3. Dlaczego produkcja i sprzedaż zlokalizowane są na dwóch różnych końcach świata? Produkcja w krajach rozwijających się jest dużo tańsza, ponieważ pracownicy otrzymują tam kilkadziesiąt razy mniejsze wynagrodzenie niż w Europie. 4. Co oznacza i z czym się wiąże dobra marka odzieżowa dla młodych ludzi w Chinach? Praca po kilkanaście godzin dziennie bez wolnych dni w tygodniu, niskie i niepewne wynagrodzenie. 5. Informacje o filmie i reżyserze. 10

11 spotkanie tytuł filmu temat zajęć i opis filmu październik listopad grudzień styczeń luty marzec kwiecień maj czerwiec Kultura remiksu reż. B. Taylor Kanada 2008, 85 Fanatyk reż. H. Bean USA 2001, 98 C.R.A.Z.Y. reż. J. M. Vallee Kanada 2005, 125 Miasto Boga reż. F. Meirelles Brazylia, Francja 2002, 130 China blue reż. M. X. Peled USA 2005, 86 Berlin Calling reż. H. Stöhr Niemcy 2008, 100 Ja, też! Reż. A. Pastor, A. Naharro Hiszpania 2009, 105 XXY reż. L. Puenzo Argentyna 2007, 91 Zakazane owoce reż. D. Karukoski Finlandia, Szwecja 2009, 102 Przestępstwo w sieci Znacząca część dorobku kultury popularnej w ostatnich latach opiera się na inspiracjach zaczerpniętych z wcześniejszych dokonań. Niejednokrotnie uzyskuje się w ten sposób utwory zupełnie różne, czasem ciekawsze od oryginału. Czy remiks to przestępstwo? Czy zbiory dostępne w Internecie są własnością wszystkich użytkowników sieci? Ksenofobia Młody chłopak żydowskiego pochodzenia nie akceptuje swojej tożsamości. Z czasem antysemityzm przeradza się w nim w chorobliwą nienawiść rasową i narodowościową. Jak walczyć z nietolerancją? Homoseksualizm Chłopak wychowywany w tradycyjnej rodzinie pewnego dnia wyznaje, że jest gejem. C.R.A.Z.Y. to film opowiadający o próbie określenia samego siebie w świecie pełnym stereotypów oraz o potrzebie akceptacji. Wpływ otoczenia Historia opowiedziana z punktu widzenia chłopaka mieszkającego w jednym z najbardziej niebezpiecznych gett Rio de Janeiro, który marzy o zostaniu fotografem i wyrwaniu się z Cidade de Deus. Mistrzowsko zobrazowany i zmontowany film Meirellesa skupia się na tym, jak uchronić się przed wpływem brutalnego świata. Prawa człowieka Dokument o chińskich nastolatkach, które zaczynają pracę w fabryce ubrań. Wstrząsające zestawienie młodzieńczych ideałów z brutalną rzeczywistością wyzyskiwania pracowników i łamania ich podstawowych praw. Dokument, który powinien obejrzeć każdy, ponieważ każdy z nas kupił przynajmniej kilka rzeczy made in china. Uzależnienie Popularny DJ intensywnie pracujący nad kolejną płytą wspomaga się narkotykami. Nałóg przejmuje kontrolę nad jego życiem zawodowym i prywatnym. Wkrótce odczuwalne stają się dla niego fatalne konsekwencje uzależnienia. Upośledzenie Bezpretensjonalny obraz dojrzewania do samodzielności. Daniel to 34-latek z zespołem Downa, który usiłuje udowodnić rodzinie i przyjaciołom, że upośledzenie nie stoi na przeszkodzie niezależności. Jak pomagać, by nie ograniczać? Poszukiwanie tożsamości Alex ma 15 lat. Pytania, które sobie zadaje są wiele trudniejsze niż te, z którymi borykają się inne nastolatki. Jako hermafrodyta musi zadecydować o swojej płci. Czy młody człowiek ma prawo do wyboru własnej tożsamości? Jaki wpływ ma na niego niewyrozumiałe otoczenie? Wkraczanie w dorosłość Dwie nastolatki wychowane w zamkniętej, tradycyjnej społeczności na skandynawskiej prowincji, mimo zakazu rodzin, postanawiają wyruszyć w wielki świat. Są ciekawe wszelkich nowości, chcą spróbować zakazanych owoców dorosłego, wielkomiejskiego życia. Wkroczenie w dorosłość przyniesie im zarówno radość, jak i wiele rozczarowań. 11

12 czy wierzysz w to, co widzisz? Edukacja medialna bezpłatny pakiet dla szkół ponadgimnazjalnych Pakiet Czy wierzysz w to, co widzisz? wychodzi naprzeciw wymaganiom, które stawia przed młodymi ludźmi rzeczywistość medialna, pełna obrazów i ekranów, oparta na wirtualnej komunikacji. Media wizualne stanowiące w ostatnich dziesięcioleciach główne źródło wiedzy o świecie, wpływają znacząco na kształtowanie poglądów i emocji. Konieczne jest umiejętne i świadome rozpoznawanie mechanizmów, które kreują audiowizualną rzeczywistość. Pakiet składa się ze scenariuszy lekcji (języka polskiego, wiedzy o kulturze, historii, wiedzy o społeczeństwie) i płyty DVD z opracowanymi przykładami filmowymi i prezentacjami multimedialnymi. Ta kompletna a zarazem unikalna na polskim rynku edukacyjnym forma pomoże nauczycielom w przeprowadzeniu atrakcyjnych i wartościowych lekcji. Pozwoli również uczniom na świadome odczytywanie nie tylko tekstów kultury, lecz także obrazów, które docierają do nas w sposób podświadomy. Tematy opracowane w pakiecie: scenariusz zdjęcia montaż trzy etapy twórcze powstawania filmu scenariusz filmowy jako dzieło literackie podstawowe elementy języka filmu filmowa narracja gatunki filmowe i przełamywanie konwencji gatunkowej we współczesnym kinie film dokumentalny film jako źródło historyczne przekazy audiowizualne jako źródło wiedzy o świecie Premiera: październik Zamówienie pakietu: zapisy od 13. września 2010 na Ilość pakietów ograniczona, decyduje kolejność zgłoszeń. Pakiet będzie udostępniany nauczycielom nieodpłatnie. film na horyzoncie Konkurs na film o kinie. Uczniowie szkół gimnazjalnych i ponadgimnazjalnych mogą wziąć udział w kursie internetowym, którego celem jest przybliżenie im informacji o procesie tworzenia filmu. Zadaniem uczestników jest nakręcenie krótkiego filmu dokumentalnego lub fabularnego, który w jakikolwiek sposób będzie związany z budynkiem kina studyjnego lub lokalnego. Kurs podzielony jest na trzy etapy. W pierwszym z nich wyjaśnione zostaną reguły pisania scenariusza, w drugim zasady robienia zdjęć, natomiast w ostatnim techniki montażu. Najlepszy film zostanie nagrodzony. W wielu miejscowościach w Polsce jest lub było małe kino, wokół którego koncentruje lub koncentrowało się życie społeczności lokalnej. W przypadku filmu dokumentalnego warto przypomnieć, w jakich okolicznościach ono powstało, poszukać jego pierwszych widzów, pracowników lub osób pamiętających jego początki, przeprowadzić śledztwo, które odpowie na pytanie, jaki film został wyświetlony jako pierwszy, który film cieszył się największą popularnością lub jakie sławne osoby w nim gościły. Należy porównać sytuację kina w przeszłości i obecnie, przedstawić wnioski, przytoczyć opinie. W filmie fabularnym natomiast można spróbować odtworzyć lub wymyślić historię, która wydarzyła się lub mogła wydarzyć w kinie przygotowania do wielkiej premiery, wizyty reżysera lub cokolwiek podpowie uczestnikom wyobraźnia. Rejestracja oraz szczegóły na stronie: nowehoryzonty.pl 12

13 okiem eksperta Żyjemy w erze kultury obrazkowej. Słowo niepodparte obrazem niedługo przestanie oddziaływać. Jeśli popatrzymy na obecne sposoby przekazywania wiedzy, to okaże się, że coraz częściej wykład oznacza multimedialną prezentację rzuconą na wielki ekran, okraszoną słowami komentarza. Miejsce filmu i edukacji filmowej w szkolnictwie jest wciąż dosyć skąpe. Warunkiem koniecznym w tego rodzaju edukacji wydaje się być nie tylko wspólne obejrzenie filmu, które zapewnia rodzaj grupowego przeżycia, ale również późniejsze omówienie, które wykracza poza wspomniane wcześniej kategorie fajny-niefajny. Rozmowa po projekcji, w zależności od filmu, potrzeb grupy lub realizowanych zadań edukacyjnych, może być ukierunkowana na kształtowanie umiejętności werbalnych uczniów, zdolność czytelnego formułowania myśli i ocen, lepsze rozumienie sytuacji interpersonalnych czy zapamiętanie konkretnych informacji. Już w klasach początkowych warto zwracać uwagę dzieci na stronę wizualną oglądanych pozycji, wspomagając w ten sposób rozwój zmysłu estetycznego. Choć takie pojęcia jak kompozycja kadru czy intymne oświetlenie są dla uczniów zbyt trudne, to samo pokazywanie tego, co pięknie zakomponowane w sensie wizualnym, buduje wrażliwość potrzebną do świadomego odbierania dzieł plastycznych i filmowych w wieku dorosłym. Także w klasach początkowych można i należy wprowadzać abstrakcyjne pojęcia związane z edukacją filmową sensu stricte, którą rozumiem jako przygotowanie odbiorcy do analizowania dzieła (nie tylko) filmowego. Dla młodszych klas czytelne są opowieści o tym jak powstaje film i kto bierze w takim procesie udział. Również zasady dramaturgii filmowej (zawiązanie akcji perypetie rozwiązanie akcji) łatwo dzieciom pokazać na przykładzie krótkiego filmu animowanego. Jeśli potem pozwolimy dzieciom układać według tego schematu własne historie, uzyskamy zinternalizowanie jednego z podstawowych wzorców kompozycyjnych, używanych również na lekcjach polskiego. Kluczowym dla roli edukacji filmowej w szkolnictwie wydaje się przypisanie tej formie wyrazu jeśli nie statusu sztuki przez duże S, to chociaż prawdziwej ważności. A co za tym idzie, potraktowanie go jako materiału równie przydatnego w pracy pedagogicznej jak inne rodzaje twórczości. Magda Bravo psycholog dziecięcy, animator kultury Szkoła jest odpowiednim a nawet więcej doskonałym miejscem, w którym stale powinno się prowadzić poważne rozmowy z uczniami. Nawet bardzo trudne tematy jak dyskryminacja, brak tolerancji, łamanie praw człowieka, prześladowanie za kolor skóry, akcent czy odmienność etniczną, wreszcie orientację religijną czy seksualną, powinny znaleźć stałe miejsce w programach wychowawczych szkoły. Tak jak w kinie, dobry film, wspólnie obejrzany i przegadany z klasą, otworzy młodym ludziom nie tylko oczy, ale też serca i rozumy. Metodę pracy dydaktycznej z filmem stosuję od dawna. Odpowiednio przygotowana widownia reaguje na film nieco inaczej niż zwykli kinomani. Oglądany obraz poza przeżyciem artystycznym stanowi dla nich przygodę intelektualną, w której procesie analizy, czują się bezpieczni i kompetentni. Po obejrzeniu filmu uczestnicy zajęć są gotowi do wspólnej rozmowy, dyskusji czy dalszej, własnej pracy. Szkoła, choć trwa kilkanaście lat, stanowi zaledwie krótki przystanek w życiu każdego człowieka. Tymczasem to właśnie w niej traci się bezcenny czas i niepowtarzalne okazje, by przekazać młodym ludziom wiedzę i nasze zbiorowe, ludzkie doświadczenie o tym co w życiu ważne i wartościowe. Dla nikogo nie jest tajemnicą, że lekcje wychowawcze bywają marnotrawione, i zamiast służyć ważnym zadaniom wychowawczym, spędzane są na różnego rodzaju czynnościach administracyjnych, w najlepszym zaś wypadku na luźnych pogawędkach nauczyciela z klasą. Poprzednie pokolenia, wychowywane były przez pedagogów obdarzanych szacunkiem i zaufaniem. Coraz częściej tęsknimy za tamtymi czasami. Głośno zastanawiamy się, czy upadek wartości i coraz powszechniejsze odhumanizowanie, a nawet brutalizacja stosunków społecznych nie są spowodowane dramatyczną utratą autorytetu dorosłych, bezradnych, a właściwie nieobecnych w życiu dzieci oraz dorastającej młodzieży. Dobrze więc wracać czasem do dawnych, sprawdzonych wzorów. Drogą do odbudowy autorytetu nauczycieli może być praca wychowawcza z uczniami, w oparciu o innowacyjne programy edukacji filmowej. dr Anna Piekarska psycholog, wykładowca uniwersytecki 13

14 zapisy Nauczyciele mogą zgłaszać swoich uczniów do projektu Nowe Horyzonty Edukacji Filmowej do dnia 30 września 2010 roku. Formularz zgłoszeniowy wraz z regulaminem uczestnictwa dostępny jest na stronie programu: w zakładce Edukacja filmowa w kinie. Należy go wypełnić i przysłać faksem na numer podany w zgłoszeniu lub dostarczyć do kina realizującego projekt w danym mieście. pokazy indywidualne klub dla nauczycieli Wszyscy nauczyciele, którzy są opiekunami uczniów biorących udział w projekcie, mogą zapisać się do Klubu Filmowego dla Nauczycieli. Członkowie Klubu otrzymują imienne legitymacje, które upoważniają do zniżek lub darmowego wejścia na repertuarowe pokazy w kinie. Ponadto w ciągu roku odbywają się również pokazy specjalne, które są nie tylko ciekawą propozycją spędzenia wolnego czasu, lecz także okazją do rozmów o filmie, nawiązania interesujących kontaktów i wymiany doświadczeń zawodowych. Dodatkowo członkowie Klubu są jako pierwsi informowani o nowych projektach edukacyjnych realizowanych w ich kinach. Deklaracje członkowskie są dostępne podczas pokazów edukacyjnych w kinie. Szkoły mogą realizować w ramach projektu również autorskie programy edukacji filmowej. Należy w tym celu przedstawić listę wybranych filmów koordynatorowi w swoim kinie, który służy pomocą w opracowaniu programu oraz dostosowuje terminy i godziny projekcji do indywidualnych potrzeb danej szkoły. a w lipcu warsztaty filmowe dla nauczycieli podczas Międzynarodowego Festiwalu Filmowego ERA NOWE HORYZONTY we Wrocławiu W wakacje podczas MFF Era NOWE HORYZONTY we Wrocławiu nauczyciele z całej Polski mogą wziąć udział w przygotowanych specjalnie dla nich warsztatach filmowych. Program zajęć został pomyślany tak, by z jednej strony poruszać na poziomie ogólnym kwestie filmoznawcze, jak na przykład historia kina, analiza operatorska i montażowa czy język filmu, z drugiej natomiast przybliżać kino prezentowane na festiwalu. Głównym celem warsztatów jest zachęcenie nauczycieli do korzystania z filmu i przekazów audiowizualnych podczas pracy w szkole oraz stworzenie przestrzeni do wymiany doświadczeń. Niemniej ważny jest jednak rozwój ich prywatnych zainteresowań. Warsztaty łączą obie te rzeczy, dzięki czemu od pięciu lat cieszą się rosnącą popularnością. Dzięki spotkaniom we Wrocławiu poszerza się grono pedagogów przekonanych o potrzebie i skuteczności edukacji filmowej, którzy włączają ją do programu nauczania i zachęcają innych do jej realizacji. Informacje o zapisach wiosną na stronie 14

15 cykl godzina szkoła podstawowa 1-3 filmowe przygody 9: czw 9.11 wt 3.12 pt czw 4.03 pt 7.04 czw 9.05 pn 7.06 wt szkoła podstawowa 4-6 kino współczesne 11: pn wt czw pt czw wt gimnazjum młodzi w obiektywie 12: pt 7.12 wt 6.01 czw 4.02 pt 8.03 wt pt 6.06 pn szkoła ponadgimnazjalna trudne tematy 12: pt wt pn pt 4.04 pn czw Cena biletu dla jednego ucznia na jeden pokaz: 7 PLN Cena karnetu dla jednego ucznia na wszystkie pokazy: 54 PLN (czyli ok. 6 PLN za pokaz) Opiekun przed pierwszym pokazem wybiera jedną formę płatności dla całej klasy. Jeśli wybierze bilety, kupuje je co miesiąc przed pokazem dla tylu uczniów, ilu będzie obecnych. Jeżeli wybierze karnety, wykupuje je dla wszystkich uczniów w klasie przed pierwszym pokazem. Karnety nie podlegają zwrotowi (również w przypadku nieobecności ucznia na pokazie). Uczniowie w trudnej sytuacji materialnej (2-3 osoby z klasy) otrzymują darmowe bilety. Prosimy o zaznaczenie ich liczby w formularzu zgłoszeniowym. Opiekunowie uczestniczą w spotkaniach nieodpłatnie. 15

16 stowarzyszenie nowe horyzonty zamenhofa 1, warszawa koordynacja programu Iwona Bojko t impresariat@bok.boleslawiec.pl bolesławiecki oodek kultury międzynarodowe centrum ceramiki kino forum plac piłsudskiego 1c, bolesławiec t , f projekt nowe horyzonty edukacji filmowej realizowany jest w: Białymstoku, Bolesławcu, Częstochowie, Elblągu, Gdańsku, Jeleniej Górze, Katowicach, Kielcach, Krakowie, Krośnie, Kwidzynie, Legnicy, Łodzi, Olsztynie, Poznaniu, Skierniewicach, Szczecinie, Wałbrzychu, Warszawie, Wągrowcu, Wrocławiu oraz Zielonej Górze partnerzy patronat organizator stowarzyszenie nowe horyzonty współorganizator Zrealizowano z udziałem odków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego rekomendacja