WPŁYW TEMPERATURY OTOCZENIA NA POZIOM TYROKSYNY W SUROWICY KRWI I OBRAZ TERMOGRAFICZNY ZEWNĘTRZNYCH NARZĄDÓW RODNYCH LOCH W OKRESIE OKOŁORUJOWYM*

Transkrypt

1 Rocz. Nauk. Zoot., T. 39, z. 1 (2012) WPŁYW TEMPERATURY OTOCZENIA NA POZIOM TYROKSYNY W SUROWICY KRWI I OBRAZ TERMOGRAFICZNY ZEWNĘTRZNYCH NARZĄDÓW RODNYCH LOCH W OKRESIE OKOŁORUJOWYM* * D o r o t a G o d y ń, J a c e k W a l c z a k, E u g e n i u s z H e r b u t Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy, Dział Technologii, Ekologii i Ekonomiki Produkcji Zwierzęcej, Balice k. Krakowa Celem badań było określenie charakterystycznego zakresu temperatur określającego fazę rui właściwej, na podstawie termogramów zewnętrznych narządów rodnych loch, przebywających w różnych zakresach temperaturowych otoczenia. Dwadzieścia cztery samice podzielono na 3 grupy po 8 loch w każdej. Grupa kontrolna utrzymywana była w zakresie optimum temperaturowego (15 18 C), pierwsza grupa doświadczalna obejmowała lochy zasiedlające pomieszczenie o obniżonej temperaturze (8 12 C), druga grupa doświadczalna przebywała w podwyższonej temperaturze (25 30 C). Badania prowadzone były 5., 6. i 7. dnia po odsadzeniu. Wszystkie lochy były inseminowane 6. dnia po odsadzeniu. Analizowano stężenie tyroksyny w surowicy krwi loch, termogramy narządów rodnych (średnią i maksymalną temperaturę skóry) i temperaturę rektalną. Stwierdzono istotny wpływ temperatury powietrza na stężenie tyroksyny w surowicy krwi i temperaturę skóry okolicy sromu. W grupie przebywającej w niższych temperaturach otoczenia notowano najwyższe stężenia tyroksyny we krwi. Najniższy poziom T4 stwierdzono w grupie przebywającej w temperaturze powietrza około 25 C. Najwyższą temperaturę skóry zewnętrznych narządów rodnych charakteryzowały się lochy, przebywające w wysokich temperaturach środowiska. Natomiast najniższe temperatury skóry notowane były u sztuk przebywających w temperaturach niższych. Stwierdzono, że temperatura maksymalna skóry okolicy sromu osiąga najwyższe wartości w okresie fazy rui właściwej w optymalnych i podwyższonych temperaturach otoczenia. Temperatura rektalna nie charakteryzowała się istotną zmiennością. Głównym założeniem hodowców i producentów trzody chlewnej jest wykorzystanie w największym stopniu genetycznego potencjału zwierząt. Dotyczy to przede wszystkim zagadnień związanych z rozrodem. Prawidłowe wykrycie rui u loch, zwłaszcza w okresie po odsadzeniu prosiąt decyduje o długości trwania okresu międzymiotu, ciągłości cykli produkcyjnych na fermie i przez to, o opłacalności produkcji. Pomimo rozwoju wiedzy dotyczącej fizjologii i behawioru zwierząt oraz dobrze zorganizowanych modeli obrotu stada nadal mają miejsce opóźnienia i straty spo- Praca finansowana z działalności statutowej, temat nr

2 130 D. Godyń i in. wodowane niewykrywalnością rui. Istnieje zatem ciągła potrzeba szukania nowych rozwiązań tego problemu. Liczne badania dowodzą, że wpływ środowiska, a szczególnie warunków termicznych, na rozród ma duże znaczenie (McGlone, 1999; Estienne, 2003). Zwierzęta utrzymywane alkierzowo powinny mieć zapewnioną autonomię mikroklimatyczną, jednakże to założenie często nie ma odzwierciedlenia w praktyce. Warunki termiczne otoczenia, w którym przebywają zwierzęta, nie pozostają bez wpływu na temperaturę powierzchni ich ciała. Temperatura skóry jest kluczowym fizjologicznym parametrem w ocenie termoregulacji i, jak pokazują badania, wykazuje ona znaczne wahania w warunkach zmieniającej się temperatury otoczenia (Brown-Brandl i in., 2004). Te zmiany mogą być wykrywane przy użyciu kamery termograficznej. Obserwacja i pomiar termograficzny opierają się na stwierdzeniu, że każde ciało, którego temperatura jest wyższa od zera bezwzględnego, emituje promieniowanie cieplne w paśmie bliskiej podczerwieni. Detektor kamery umożliwia zmianę tej energii promieniowania na sygnały elektryczne. W poszczególnych modułach przetwarzania sygnałów, ulegają one wzmocnieniu i konwersji na postać cyfrową a później zamianie na wartości punktów macierzy obrazu. W trakcie wizualizacji pomiaru punktom tym (pikselom) przyporządkowane zostają kolory z palety barw. W ten sposób powstaje kolorowy termogram mapa rozkładu temperatury na badanym obiekcie (Kulesza i Kaczorowski, 2004). Szczególnie ważne jest zastosowanie kamery na podczerwień do obrazowania zmienności temperatury zewnętrznej u zwierząt w różnych stanach fizjologicznych. Doświadczenia przeprowadzone z użyciem kamery służące do detekcji rui u krów i loch (Hurnik i in.,1985; Sykes i in., 2006; Scolari i in., 2010) są obiecujące. Niemniej jednak, stopień, w jakim zmienia się temperatura zewnętrznych narządów rodnych w okresie okołorujowym, zależnie od temperatur otoczenia, w jakim przebywają samice, nadal jest nieznany. Celem badań było określenie charakterystycznego zakresu temperatur określającego fazę rui właściwej, na podstawie termogramów zewnętrznych narządów rodnych loch, w zależności od warunków mikroklimatycznych otoczenia. Materiał i metody Doświadczenie przeprowadzono w okresie wiosennym w 2008 i 2009 roku w Zakładzie Doświadczalnym IZ PIB Sp. z.o.o. w Żernikach Wielkich. Dobór zwierząt do doświadczenia odbywał się w sposób niepowodujący zakłóceń przebiegu cykli produkcyjnych na fermie, zatem materiał doświadczalny stanowiły 24 maciory ras pbz, wbp oraz mieszańców tych dwóch ras, będących w trakcie 3. i 4. cyklu reprodukcyjnego. Zwierzęta żywione były mieszanką pełnoporcjową (EM 13MJ, BO 16,5% w 1 kg) dwa razy dziennie w ilości około 3 kg na dobę. Zwierzęta miały zapewniony stały dostęp do wody. Lochy utrzymywane były w pojedynczych kojcach sektora krycia (o wymiarach zgodnych z normami) na podłodze pełnej betonowej, przez okres 7 dni od momentu odsadzenia w 21. dniu laktacji. Samice po stwierdzeniu objawów rui (odruch tolerancji w obecności knura), były inseminowane w 6. dniu po

3 Wpływ środowiska na poziom tyroksyny w krwi i termogramy loch w rui 131 odsadzeniu. Według praktyki obowiązującej na fermie lochy inseminowane były po raz pierwszy w momencie stwierdzenia odruchu tolerancji i drugi raz po około 24 godzinach. Kryterium przyjęcia lochy do doświadczenia był odruch tolerancji wykryty w 6. dniu po odsadzeniu oraz stwierdzona prośność po inseminacji przeprowadzonej w trakcie trwania doświadczenia. Ciąże stwierdzał lekarz weterynarii po dniach po inseminacji, używając przenośnego ultrasonografu Dramiński. Dwadzieścia cztery maciory podzielone zostały na 3 grupy. W każdej grupie znalazły się lochy różnych ras i cyklów rozpłodowych w różnej proporcji. Maciory przebywały w trzech zakresach temperaturowych otoczenia: grupa kontrolna utrzymywana była w zakresie optimum temperaturowego (15 18 C), pierwsza grupa doświadczalna obejmowała lochy zasiedlające pomieszczenie o obniżonej temperaturze (8 12 C), druga grupa doświadczalna przebywała w podwyższonej temperaturze (25 30 C). Wilgotność względna pomieszczeń wynosiła 68 70%, a prędkość ruchu powietrza mieściła się w granicach 0,2 0,4 m/s 2. Regulacji mikroklimatu pomieszczenia dokonywano poprzez sterowanie systemem wentylacji i ogrzewania. Badania prowadzone były 5., 6. i 7. dnia po odsadzeniu. Liczebność zwierząt w grupach wynosiła 8 sztuk. W celu potwierdzenia wpływu temperatury otoczenia na ciało zwierząt w badaniach określono również poziom tyroksyny w surowicy krwi. Hormon ten oznaczany był metodą immunoenzymatyczną Immulite 2000-tyroksyna przeznaczoną do analizatora immunologicznego Immulite Krew w celu oznaczenia tyroksyny pobierano z żyły ogonowej, od każdej lochy, w 7. dniu po odsadzeniu. Materiał pobierano, używając 8 ml strzykawko probówki. Po oddzieleniu skrzepu, materiał odwirowywano przez 15 minut przy 3000 obrotach/minutę. Surowice przewożono w temperaturze 2 8 C bezpośrednio do laboratorium. Termogramy zewnętrznych narządów rodnych loch uzyskiwane były za pomocą kamery termograficznej Vigo V-50. Zapisy termogramów przeprowadzane były codziennie w godzinach Kamera ustawiona była w odległości 0,5 m od zadu lochy, skierowana zawsze na ten sam obszar (okolice sromu). Badana część ciała lochy była myta i osuszana około 20 minut przed dokonaniem pomiaru. Kamera termograficzna V-50 tworzy obraz termiczny w czasie rzeczywistym. Termogram złożony jest z punktów pomiarowych. Ma on postać kolorowej mapy, gdzie każdej barwie odpowiada konkretna wartość temperaturowa. Pozyskane dane termograficzne przetwarzane były graficznie i statystycznie za pomocą oprogramowania THERM. Program THERM pozwalał między innymi na zaznaczanie na termogramie obszaru koła o średnicy pikseli (w zależności od budowy sromu), który obejmował tylko srom i jego najbliższą okolicę. Dane dotyczące temperatury średniej i maksymalnej z obszaru sromu wprowadzane były do programu Microsoft Excel. Dokonano także pomiarów temperatury rektalnej za pomocą termometru weterynaryjnego z dokładnością pomiaru +/ 0,1 C. Temperaturę mierzono każdego dnia trwania doświadczenia, około pół godziny po rejestracji obrazów termicznych. W trakcie doświadczenia prowadzono również monitoring mikroklimatu pomieszczenia, w którym przebywały lochy. Pomiary temperatury, wilgotności względnej i prędkości ruchu powietrza w pomieszczeniu dokonywane były codziennie o godzinie 7.30, i elektronicznym miernikiem mikroklimatycznym Testo 135.

4 132 D. Godyń i in. Uzyskane wyniki zostały opracowane statystycznie korzystając z programu komputerowego Statistica 6.0 PL. Wyniki poddano wieloczynnikowej analizie wariancji, w której brano pod uwagę istotność wpływu czterech następujących czynników: dzień po odsadzeniu (5., 6., 7.), grupa (temperatura otoczenia), rasa (pbz, wbp, pbz wbp, wbp pbz) oraz cykl rozpłodowy (3. i 4.). Istotność różnic pomiędzy średnimi ustalono testem Duncana. Wyniki Stwierdzono brak wpływu czynników: rasa oraz cykl rozpłodowy na badane cechy. Dlatego też wzięto pod uwagę jedynie wpływ czynników: dzień po odsadzeniu i grupa doświadczalna. Poziom stężenia tyroksyny w krwi loch był różny w zależności od temperatur powietrza, w jakich przebywały samice. Średnie stężenie hormonu w surowicy krwi loch było istotnie wyższe (P 0,01) w grupie doświadczalnej 1 niż w pozostałych grupach (tab. 1). Tabela 1. Stężenie tyroksyny w surowicy krwi loch, w poszczególnych grupach ( ±SD) Table 1. Serum thyroxine level in sows from different groups ( ±SD) Parametr Parameter kontrolna control Grupa /Group doświadczalna 1 experimental 1 x x doświadczalna 2 experimental 2 T4 ng/ml 29,38±2,70 A 47,79±15,79 B 25,06±3,62 A Średnie w wierszach oznaczone różnymi literami; a, b różnią się przy P 0,05; A, B przy P 0,01. Means in rows with different letters differ significantly a, b P 0.05; A, B P W tabeli 2 przedstawiono temperaturę skóry mierzoną kamerą termograficzną w okolicy sromu oraz temperaturę rektalną loch przebywających w różnych zakresach temperatury otoczenia w okresie 5., 6. i 7. dnia po odsadzeniu. Wykazano istotny wpływ temperatury otoczenia (P 0,01) oraz dnia po odsadzeniu na kształtowanie się temperatury skóry okolicy sromu (średniej i maksymalnej). Stwierdzono natomiast, że wartości temperatury rektalnej nie wykazują istotnej zmienności pod wpływem temperatury otoczenia ani dnia pomiaru. Temperatura skóry loch przebywających w wysokich temperaturach powietrza (grupa doświadczalna 2) w kolejnych dniach po osadzeniu charakteryzowała się najwyższymi wartościami temperatury średniej. Analizując średnie wartości, stwierdzono, że w 5. dniu grupa doświadczalna 2 istotnie różniła się (P 0,01) od grupy doświadczalnej 1. Statystycznie istotnie (P 0,05) wartości temperatury średniej ustalone w grupie doświadczalnej 2 różniły się także od wartości stwierdzonych w grupie kontrolnej. Wartości temperatur średnich skóry ustalone 7. dnia doświadczenia były istotnie (P 0,05) wyższe w grupie doświadczalnej 1 niż w grupie 2. Nie stwierdzono istotnych różnic w wartościach omawianej temperatury pomiędzy grupami w 6. dniu po odsadzeniu.

5 Wpływ środowiska na poziom tyroksyny w krwi i termogramy loch w rui 133 x Tabela 2. Wartości temperatury skóry okolicy sromu i temperatury rektalnej loch z grupy kontrolnej i grup doświadczalnych, od 5. do 7. dnia po odsadzeniu ( Table 2. Values of vulvar skin and rectal temperatures in sows from control and experimental groups between 5 and 7 days after weaning ( ±SD) ±SD) x Parametr Parameter Dzień po odsadzeniu Day after weaning kontrolna control Grupa / Group doświadczalna 1 experimental 1 doświadczalna 2 experimental 2 Temperatura otoczenia Ambient temperature (A) Dzień po odsadzeniu Day after weaning (B) A B Temperatura średnia skóry Average skin temperature ( C) 5 33,23±0,74 ABa 31,56±1,87 Ab x 33,50±1,31 Bab 0,01 0,05 NS 6 33,63±1,23 33,01±1,34 y 33,93±0, ,12±1,71 ab 31,91±1,51 a xy 33,33±0,77 b Temperatura maksymalna skóry Maximum skin temperature ( C) 5 35,00±0,53 ab xy 34,16±1,43 a 35,33±1,09 b xy 0,01 0,05 NS 6 35,93±0,98 ABa x 34,62±1,16 Ab 36,12±0,49 Bab x 7 34,81±0,54 y 34,20±1,39 35,28±0,61 y Temperatura rektalna Rectal temperature ( C) 5 38,64±0,22 38,57±0,25 38,57±0,13 NS NS NS 6 38,53±0,10 38,52±0,25 38,67±0, ,61±0,14 38,43±0,20 38,60±0,15 Średnie w wierszach oznaczone różnymi literami a, b różnią się przy P 0,05; A, B przy P 0,01. Średnie w kolumnach oznaczone x, y różnią się przy P 0,05; X, Y przy P 0,01. Means in rows with different letters differ significantly a, b P 0.05; A, B P Means in columns with different letters differ significantly x, y P 0.05; X, Y P 0.01.

6 134 D. Godyń i in. Analizując średnie wartości temperatury maksymalnej mierzonej w okolicy sromu 5. dnia po odsadzeniu, stwierdzono istotne różnice (P 0,05) pomiędzy obydwiema grupami doświadczalnymi. Nie stwierdzono istotnych różnic w średnich wartościach temperatury maksymalnej skóry pomiędzy grupami w 7. dniu po odsadzeniu, natomiast wartości uzyskane w 6. dniu doświadczenia w grupie doświadczalnej 2 różniły się istotnie od tych uzyskanych w grupie doświadczalnej 1 (P 0,01) oraz kontrolnej (P 0,05). W doświadczeniu analizowano także zmienność temperatury skóry okolicy sromu w ciągu kolejnych dni po odsadzeniu wewnątrz każdej z grup. Tylko w grupie doświadczalnej 1 stwierdzono istotne różnice (P 0,05) w wartościach średniej temperatury skóry pomiędzy dniem 5. a 6. W grupie kontrolnej stwierdzono najwyższą średnią wartość temperatury maksymalnej w 6. dniu, co istotnie różniło się (P 0,05) od wartości uzyskanej w 7. dniu; podobną zależność stwierdzono w grupie doświadczalnej 2. Stwierdzono brak istotnych różnic pomiędzy wartościami temperatur maksymalnych uzyskanymi w grupie doświadczalnej 1 w ciągu 5., 6. i 7. dnia po odsadzeniu. Omówienie wyników Na podstawie analizy przeprowadzonych badań ustalono istotny wpływ warunków środowiska na organizm lochy. Wpływ ten dotyczył zarówno zmian stężenia tyroksyny w surowicy krwi, jak i temperatury skóry okolicy sromu. Jak wynika z badań McNabb (1995), u zwierząt stałocieplnych produkcja ciepła kontrolowana jest między innymi przez hormony tarczycy. Wraz z obniżaniem się temperatury środowiska wzrasta uwalnianie hormonu tyreotropowego i zwiększenie sekrecji hormonów T3 i T4. W badaniach własnych potwierdzono tę tezę. Najwyższe stężenia tyroksyny stwierdzono w okresie, gdy lochy przebywały w niskich temperaturach powietrza. Wyniki własne dotyczące stężenia tyroksyny w surowicy krwi loch, gdy samice przebywały w środowisku o temperaturze powietrza około 11,3 C, były podobne do tych uzyskanych w doświadczeniu Ingram i Kaciuby-Uściłko (1977). Autorzy ci podają, że średnia zawartość omawianego hormonu u warchlaków utrzymywanych w temperaturze 10 C wynosiła około 47,7 ng/ml. W doświadczeniu własnym średni poziom T4 w surowicy krwi loch, które przebywały w warunkach optimum temperaturowego, wynosił 29,38 ng/ml i był podobny do poziomu tyroksyny uzyskanego u loch utrzymanych w temperaturze powietrza C (Prunier i in., 1997). Autorzy wspomnianej pracy badali także poziom hormonów tarczycy u loch po odsadzeniu, przebywających w wyższych temperaturach powietrza. Średnie stężenie hormonu T4 w krwi loch w tym doświadczeniu mieściło się na poziomie 22,5 ng/ml, co było wartością nieco niższą od ustalonej w doświadczeniu własnym (25,06 ng/ml) przy temperaturach powietrza na poziomie około 25 C. Jednakże w doświadczeniu Pruniera i in. (1997) lochy przebywały w wyższych (27 30 C) temperaturach środowiska zewnętrznego. W doświadczeniu własnym stwierdzono, że temperatura zewnętrznych narządów rodnych loch zmienia się w zależności od temperatury otoczenia. Termogramy loch

7 Wpływ środowiska na poziom tyroksyny w krwi i termogramy loch w rui 135 należących do grupy doświadczalnej, przebywającej w temperaturze powietrza około 11,3 C, charakteryzowały się niższymi wartościami zarówno temperatury średniej, jak i maksymalnej niż w pozostałych grupach. Grupa doświadczalna, przebywająca w temperaturach powietrza powyżej 25 C, charakteryzowała się najwyższymi wartościami temperatur średnich i maksymalnych skóry okolicy zewnętrznych narządów rodnych. Jednakże różnice w wartościach temperatury sromu zarysowały się tylko pomiędzy tą grupą a grupą loch przebywających w niskich temperaturach otoczenia. Chociaż istnieje wiele badań dotyczących wpływu temperatury środowiska na temperaturę skóry zwierząt, z różnych obszarów ciała, nie ma danych o emisji cieplnej skóry zewnętrznych narządów rodnych. Andersen i in. (2000) mierzyli radiację skóry loch prośnych utrzymywanych w niskich temperaturach. Badacze ci stwierdzili, że spadek temperatury powietrza najmocniej oddziałuje na skórę nóg i powierzchnię uszu. Przy obniżającej się temperaturze powietrza z 18 do 2 C, autorzy ustalili spadek średniej temperatury badanych obszarów z 25 do 10 C. Black i in. (1993) stwierdzili istotny wpływ wysokich temperatur otoczenia na promieniowanie skóry loch. Autorzy ci donoszą, że temperatura skóry karmiących loch rośnie wraz z temperaturą pomieszczenia i przy 28 C średnia temperatura ciała lochy wynosiła 36,8 C. W doświadczeniu Huynh i in. (2005) badano wpływ wzrostu temperatury środowiska (z 16 C do 32 C) na temperaturę skóry, ilość oddechów i temperaturę rektalną u loszek. Temperaturę powierzchni ciała mierzono termometrem radiacyjnym w 4 punktach (2 punkty nasada ucha i 2 punkty na tułowiu). Autorzy ci twierdzą, że wraz ze wzrostem temperatury w pomieszczeniu z 16 do 22 C, temperatura skóry rosła z 33 do 35 C. Zjawisko rosnącej temperatury w okolicy sromu w okresie fazy rui właściwej związane jest z wzrostem stężenia estrogenów we krwi, które wpływają na zwiększenie przepływu krwi w narządach płciowych, co między innymi wpływa na zaczerwienienie się sromu (Rojkittikhun i in., 1992; Mburu i in., 1995; Scolari i in., 2010). W doświadczeniu własnym 6. dnia po odsadzeniu, kiedy u wszystkich loch stwierdzono odruch tolerancji, temperatury średnie i maksymalne uzyskiwały najwyższe wartości we wszystkich grupach. Niemniej jednak tylko w grupie kontrolnej oraz w grupie przebywającej w wysokich temperaturach otoczenia zarysowały się istotne różnice w wartościach temperatury maksymalnej skóry pomiędzy 6. a 7. dniem po odsadzeniu. W grupie loch zasiedlających pomieszczenie o podwyższonej temperaturze otoczenia istotne różnice stwierdzono także pomiędzy wartościami temperatury średniej pomiędzy 5. a 6. dniem po odsadzeniu. Na podstawie tych danych można stwierdzić, że w okresie fazy rui właściwej w optymalnej i wysokiej temperaturze otoczenia następuje wzrost temperatury maksymalnej i średniej skóry okolicy sromu. Scolari i in. (2010) mierzyli kamerą termograficzną radiacje skóry okolicy zewnętrznych narządów rodnych loch i loszek w celu określenia zmiany temperatur świadczących o wystąpieniu owulacji. Naukowcy analizowali tylko temperaturę średnią pochodzącą z badanego obszaru ciała. Autorzy nie podają informacji dotyczących temperatur otoczenia, w jakich utrzymywane były samice podczas ich doświadczenia, ale stwierdzili, że temperatura skóry loch i loszek jest istotnie wyższa (P 0,01) w fazie rui właściwej niż w przed wykryciem odruchu tolerancji. Z tego doświadczenia wynika, że wartości temperatury średniej okolicy sromu loch wykazujących odruch tolerancji wzrastają powyżej 35 C. Jest to dużo wyższa wartość niż ta stwierdzona w bada-

8 136 D. Godyń i in. niach własnych; w okresie gdy lochy po raz pierwszy wykazywały odruch tolerancji, średnie wartości omawianej temperatury kształtowały się na poziomie 33,63 C (grupa kontrolna) i 33,93 C (grupa utrzymywana w wyższych temperaturach otoczenia). Scolari i in. (2010) sugerują przeprowadzenie dalszych badań, mających na celu ustalenie zależności pomiędzy wahaniami temperatury skóry sromu a zmianami poziomu estrogenów w krwi loch w okresie rui i owulacji. Średnie wartości temperatury średniej sromu uzyskane w doświadczeniu własnym są podobne do tych uzyskanych w doświadczeniu Sykes i in. (2006). Autorzy, stosując termografię, badali temperaturę skóry okolicy sromu u loszek, będących w fazie rui właściwej, przebywających w temperaturze powietrza około 13,3 C. Badacze stwierdzili brak wpływu temperatury otoczenia na zmianę temperatury skóry loszek. Analizując temperaturę średnią zewnętrznych narządów rodnych, badacze stwierdzili średnie wartości na poziomie 33,8 C. W zakresie temperatur maksymalnych Sykes i in. (2006) odnotowali wyższą średnią wartość (37,1 C) niż ta opisywana w doświadczeniu własnym (35,93 C grupa kontrolna i 36,12 C grupa przebywająca w wyższych temperaturach otoczenia). Rozbieżności pomiędzy wynikami badań własnych i innych autorów można tłumaczyć różnicą parametrów aparatury badawczej oraz inną liczebnością grup doświadczalnych. W doświadczeniu własnym stwierdzono brak istotnych różnic w wartościach temperatury rektalnej pomiędzy grupami. Wzrost temperatury rektalnej u świń pod wpływem wzrostu temperatury powietrza w chlewni stwierdzono natomiast w badaniach Huynh i in. (2005). Również doświadczenie Quiniou i Nobleta (1999) potwierdza tę tezę. Według tych autorów temperatura rektalna u loch wzrasta, gdy temperatura powietrza rośnie z 20 do 28 C. W badaniach własnych stwierdzono brak istotnych różnic w wahaniach temperatury rektalnej w poszczególnych dniach po odsadzeniu, co tym samym oznacza, że wystąpienie fazy rui właściwej nie determinuje wzrostu temperatury rektalnej. Podobne tezy wysuwają Henne (1991) i Sykes i in. (2006). Podsumowując, należy stwierdzić, że temperatura środowiska oddziałuje na temperaturę skóry zewnętrznych narządów rodnych loch. Temperatura maksymalna skóry okolicy sromu osiąga najwyższe wartości w okresie fazy rui właściwej w optymalnych i podwyższonych temperaturach otoczenia. U loch utrzymywanych w niskich temperaturach środowiska nie da się za pomocą termogramów zewnętrznych narządów rodnych określić termicznych przejawów rui. Wobec niewielu jeszcze badań dotyczących zmiany termiki skóry w kontekście wykrywania rui czy owulacji u loch, konieczne jest przeprowadzenie dalszych eksperymentów dotyczących tego zagadnienia. Piśmiennictwo A n d e r s e n B.A., J e n s e n H.F., M ø l l e r H.B., A n d e r s e n L., M i k k e l s e n G.H. (2000). Concept for ecological pig production in one-unit pens in twelve-sided climate tens. Design and layout. In: Hermansen J.E., Lund V., Thuen E. (Eds). Ecological Animal Husbandry in the Nordic Countries, pp B l a c k J.L., M u l l a n B.P., L o r s c h y M.L., G i l e s L.R. (1993). Lactation in the sow during heat stress. Livest. Prod. Sci., 35:

9 Wpływ środowiska na poziom tyroksyny w krwi i termogramy loch w rui 137 B r o w l - B r a n d l T.M., N i e n a b e r J.A., X i n H., G a t e s R.S. (2004). A literature review of swine heat and moisture production. Transactions of the ASAE, 47: E s t i e n n e M. (2003). Keep the breeding herd cool during summer. H e n n e V.I. (1991). Body temperature of gilts in close-to-ovulation period. Mh. Vet. Med., 46: H u r n i k J.F., W e b s t e r A.B., D e B o e r S. (1985). An investigation of skin temperature differentials in relation to estrus in dairy cattle using a thermal infrared scanning technique. J. Anim. Sci., 61: H u y n h T.T.T., A a r n i n k A.J.A., V e s t e g e n M.W.A., G e r r i t s W.J.J., H e e t k a m p, K e m p B., C a n h T.T. (2005). Effects of increasing temperatures on physiological changes in pigs at different relative humidities. J. Anim. Sci., 83: I n g r a m D.L., K a c i u b a - U ś c i ł k o H. (1977). The influence of food intake and ambient temperature on the rate of thyroxine utilization. J. Phygiol., 270: K u l e s z a O., K a c z o r o w s k i M. (2004). Termografia jako jedna z technik diagnostyki obrazowej. Weterynaria w Praktyce, 6: M b u r u J.N., E i n a r s s o n S., D a l i n A.-M., R o d r i g u e z - M a r t i n e z H. (1995). Ovulation as determined by transrectal ultrasonography in multiparous sows: relationships with oestrous symptoms and hormonal profiles. J. Vet. Med. A., 42: M c G l o n e J.J. (1999). Managing heat stress in outdoor pig breeding herd. htm M c N a b b F.M.A. (1995). Thyroid hormones, their activation, degradation and metabolism. J. Nutr., 125: P r u n i e r A., M o u n i e r A.M., H a y M. (1997). Influence of high ambient temperature on performance of reproductive sows. Livest. Prod. Sci., 52: Q u i n i o u N., N o b l e t J. (1999). Influence of high ambient temperatures on performance of multiparous lactating sows. J. Anim. Sci., 77 (8): R o j k i t t i k h u n T., S t e r n i n g M., R y d m e r L., E i n a r s s o n S. (1992). Oestrous symptoms and plasma levels of oestradiol-17b in relation to the interval from weaning to oestrus in primiparous sows. Proc 12th International Pig Veterinary Society, The Hague, The Netherlands, p S c o l a r i S.C., C l a r k S.G., K n o x R.V., T a m a s s i a M.A. (2010). Vulvar skin temperature changes significantly during estrus in swine as determined by digital infrared thermography. J. Swine Health Prod., 19 (3): S y k e s D., C h r o m i a k A., C o u v i l l i o n S., G e r a r d P., C r e n s h a w M., W i l l a r d S., R y a n P. (2006). Estrus detection in gilts using digital infrared thermal imaging. J. Anim. Sci., 84, 1. Zatwierdzono do druku 27 II 2012 DOROTA GODYŃ, JACEK WALCZAK, EUGENIUSZ HERBUT Effect of ambient temperature on serum thyroxine level and thermographic images of sow vulvar area during periestrual period SUMMARY The aim of this study was to determine the characteristic temperature range of vulvar skin, based on the thermograms of sows kept in different ambient temperatures. A total of 24 second and third parity Polish Landrace and Polish Large White sows and their crossbreds were divided into 3 groups of 8 sows each. The control group was kept at optimum temperature (15 18 C), the first experimental group was kept at low temperature (8 12 C), and the second experimental group was maintained at high am-

10 138 D. Godyń i in. bient temperature (25 30 C). All sows were inseminated on day 6 after weaning. Serum concentration of thyroxine, thermograms of skin in the vulvar area (average and maximum temperature) and rectal temperature were analysed at 5, 6 and 7 days after weaning. A significant influence of ambient temperature on serum thyroxine concentration and skin temperature was found. The highest serum concentrations of thyroxine were characteristic of the group kept at low ambient temperature. The lowest level of T4 was found in the group kept under ambient temperatures of about 25 C. The highest skin temperatures of the vulvar area were found in sows kept under high temperature. The lowest skin temperatures were recorded in the group kept at low ambient temperature. Sows kept at the optimum and high ambient temperatures were characterized by the highest maximum temperature of vulvar skin during the onset of standing estrus. Rectal temperature was not influenced by ambient temperature or estrus occurrence. Key words: thermography, microclimate, sows, estrus, thyroxine