KRAKÓW 2014 ROK XXXII ISSN report on pig breeding in Poland

Transkrypt

1 KRAKÓW 2014 ROK XXXII ISSN report on pig breeding in Poland

2 I N S T Y T U T Z O O T E C H N I K I PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY ISSN STAN HODOWLI I WYNIKI OCENY ŚWIŃ W ROKU 2013 REPORT ON PIG BREEDING IN POLAND IN 2013 KRAKÓW ROK XXXII

3 I N S T Y TUT Z OOTECHNIKI PAŃSTWOWY INSTYTUT BADAWCZY Balice, tel , fax izooinfo@izoo.krakow.pl Internet: Dyrektor Instytutu: prof. dr hab. Eugeniusz Herbut Dział Genetyki i Hodowli Zwierząt Z-ca kierownika: dr hab. Grzegorz Żak Opracowanie redakcyjne: mgr Bogusława Krawiec mgr Magdalena Bielska Drukowano w Zespole Wydawnictw i Poligrafii IZ PIB. Nakład 100/2014.

4 AURELIA MUCHA Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy Dział Genetyki i Hodowli Zwierząt OCENA UŻYTKOWOŚCI ROZPŁODOWEJ LOCH Użytkowość rozpłodowa loch wpływa na efekty prac hodowlanych związanych z doskonaleniem cech tucznych i rzeźnych. Przy miotach liczniejszych można zwiększyć intensywność selekcji, co bezpośrednio wpływa na uzyskanie wyższego postępu hodowlanego. Ponadto, zwiększenie wielkości miotu w zasadniczy sposób obniża koszty utrzymania stada podstawowego i produkcji wieprzowiny. Prowadzenie prac hodowlanych wymaga zatem właściwie zorganizowanej oceny zwierząt. Ocena użytkowości rozpłodowej, przeprowadzana w oparciu o szereg cech, dokonywana jest w samych hodowlach i na bieżąco wykorzystywana w selekcji. Daje to możliwość zwrócenia uwagi na cechy, których wartość nie jest jeszcze zadowalająca oraz wyboru takich metod, dzięki wprowadzeniu których uzyska się ich poprawę. Analiza wyników została przeprowadzona w oparciu o metryczki miotów loch wpisanych do ksiąg zwierząt zarodowych i dotyczyła miotów urodzonych między a r. Księgi hodowlane dla ras i linii prowadzi Związek Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej POLSUS, natomiast prowadzeniem ksiąg hodowlanych świń ras należących do rezerwy genetycznej zajmują się: dla rasy puławskiej filia POLSUS w Lublinie, a dla ras złotnickich Uniwersytet Przyrodniczy w Poznaniu. W 2013 r. kontrolą użytkowości rozpłodowej objęto ogółem loch na podstawie miotów (tab. I). Największy procentowy udział ocenianych loch stanowią lochy ras matecznych 76%, lochy ras ojcowskich 15%, a ras rodzimych prawie 9%. W porównaniu z ubiegłym rokiem liczba ocenianych miotów w rasach matecznych wzrosła w rasie wbp zaledwie o 119 szt., a w rasie pbz o 362 szt. Oceny loch pod względem ich wartości rozpłodowej dokonano w oparciu o następujące cechy: liczba prosiąt żywych urodzonych w miocie i odchowanych do 21. dnia życia, liczba sutków lochy, wiek pierwszego

5 4 oprosienia i okres międzymiotu. Podano również wielkość strat prosiąt do 21. dnia życia wyrażoną w procentach. Tabela I. Liczba ocenianych loch i miotów oraz ich procentowy udział w poszczególnych rasach Rasa Liczba loch (szt.) Udział (%) Liczba miotów (szt.) Udział (%) Wielka biała polska , ,40 Polska biała zwisłoucha , ,79 Hampshire 86 0, ,51 Duroc 957 4, ,96 Pietrain 666 3, ,50 Linia , ,06 Puławska 590 3, ,94 Złotnicka biała 609 3, ,73 Złotnicka pstra 455 2, ,09 Średnie wyniki charakteryzujące użytkowość rozpłodową loch poszczególnych ras zestawiono w tabeli 1. Przedstawione dane wskazują, że różnice obserwowane pomiędzy rasami w latach poprzednich utrzymują się nadal. Największą liczbę prosiąt urodzonych w miocie stwierdzono dla ras pbz (11,89 szt.) i wbp (11,76 szt.). U pozostałych ras wielkość ta kształtuje się od 11,30 szt. dla rasy Hampshire do 8,96 szt. dla rasy złotnickiej pstrej. W roku sprawozdawczym, w porównaniu z rokiem 2012, u większości ras zaobserwowano wzrost średnich wartości cech rozpłodowych loch (z wyjątkiem ras złotnickich i linii 990). Rezultaty uzyskane przez hodowców poszczególnych ras w filiach Polskiego Związku Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej POLSUS przedstawiono w tabeli 2. Najlepsze wyniki, średnio powyżej 12 prosiąt urodzonych w miocie u rasy wbp, uzyskano na terenie działania 9 filii, natomiast u rasy pbz 7 filii. Przy ocenie użytkowości rozpłodowej loch istotne znaczenie ma informacja, z którego kolejnego miotu pochodzą dane. W związku z tym, dla pełnej analizy wartości rozpłodowej w tabeli 3 zestawiono wyniki według kolejno następujących po sobie miotów.

6 5 Z kolei, w tabeli 4 przedstawiono średnie wyniki oceny użytkowości rozpłodowej loch za ostatnie 10 lat. W tabeli II zamieszczono wykaz hodowli utrzymujących świnie ras wbp i pbz, najlepszych pod względem liczby prosiąt odchowanych w miocie do 21. dnia życia. Ograniczono liczbę chlewni do tych, które utrzymują co najmniej 30 loch w stadzie i od których odchowano 12 i więcej prosiąt. Tabela II. Najlepsze hodowle świń ras wbp i pbz pod względem liczby prosiąt odchowanych w miocie do 21. dnia życia Hodowla Liczba loch Liczba prosiąt w 21. dniu życia Wielka biała polska Okres międzymiotu , , , , , Polska biała zwisłoucha , , , , , , , , , , , ,18 152

7 6 STRESZCZENIE W 2013 r. oceną użytkowości rozpłodowej objęto mioty, w tym rasy wielkiej białej polskiej, polskiej białej zwisłouchej, 162 Hampshire, 1565 Duroc, 1103 Pietrain, 1911 linii 990, 928 puławskiej, 862 złotnickiej białej i 660 złotnickiej pstrej. W opracowaniu uwzględniono następujące cechy: liczbę prosiąt urodzonych w miocie i odchowanych do 21. dnia życia, straty prosiąt do 21. dnia życia w procentach, liczbę sutków lochy, wiek lochy w dniu pierwszego oprosienia i okres międzymiotu w dniach. Średnie arytmetyczne dla wszystkich wspomnianych cech zestawiono w następujących układach: według ras dla całego kraju (tab. 1), jednostkami terenowymi POLSUS według ras (tab. 2), kolejnymi miotami według ras (tab. 3). Przedstawiono również wyniki oceny użytkowości rozpłodowej poszczególnych ras za ostatnie 10 lat (tab. 4), uwzględniając liczbę ocenianych miotów, liczbę prosiąt urodzonych w miocie, liczbę prosiąt w 21. dniu życia i procent strat prosiąt do 21. dnia życia. RESULTS OF REPRODUCTIVE PERFORMANCE OF BREEDING SOWS Summary At total of litters were recorded in This number includes litters of Large White, Landrace, 162 Hampshire, 1565 Duroc, 1103 Pietrain, breeds, 928 Puławska, 862 Złotnicka White and 660 Złotnicka Spotted. The following characteristics were taken into account: number of piglets born per litter and reared to 21 days of age, teat number of the sows, age of the gilt at the first farrowing and the interval between two successive litters. The paper comprises the calculation of arithmetic means for all characteristics discussed, taking into consideration the following combinations: - reproductive performance of breeds for the whole of Poland (Table 1), - Regional Animal Breeding Offices (Table 2), - alternating litters according to breeds (Table 3), - the results of reproductive performance from different years (Table 4).

8 7 7 Tabela 1. Wyniki oceny użytkowości rozpłodowej loch zestawienie według ras Rasa Liczba ocenianych miotów ogółem pierw. Liczba prosiąt urodzonych w miocie Liczba prosiąt w 21. dniu życia Straty prosiąt do 21. dnia życia (%) Liczba sutków lochy Wiek w dniu pierwszego oprosienia (dni) Okres międzymiotu (dni) WBP ,76 10,90 7,34 14, PBZ ,89 11,06 7,03 14, Hampshire ,30 10,19 9,83 13, Duroc ,10 10,29 7,30 13, Pietrain ,22 10,53 6,09 13, Linia ,35 9,07 3,05 14, PUL ,97 10,02 8,62 14, ZLB ,69 8,84 8,76 14, ZLP ,96 8,05 10,13 13,

9 8 8 Tabela 2. Wyniki oceny użytkowości rozpłodowej loch w poszczególnych filiach POLSUS zestawienie według ras Filia POLSUS Liczba ocenianych miotów ogółem pierw. Liczba prosiąt urodzonych w miocie Liczba prosiąt w 21. dniu życia Liczba sutków lochy Wiek w dniu pierwszego oprosienia (dni) Okres międzymiotu (dni) Wielka biała polska WARSZAWA ,92 11,08 14,55 345,40 155,6 BIAŁYSTOK ,01 11,02 14,55 369,29 162,7 BYDGOSZCZ ,69 11,05 14,57 348,57 167,1 GDAŃSK ,61 10,57 14,78 349,50 181,2 KATOWICE ,07 11,47 14,00 319,00 187,0 KIELCE ,80 10,16 14,54 389,93 199,4 KOSZALIN ,15 11,34 14,71 361,71 176,3 LUBLIN ,24 10,74 14,77 348,23 172,3 ŁÓDŹ ,73 10,24 14,70 355,13 165,4 OLSZTYN ,10 11,27 14,63 358,66 182,2 OPOLE ,18 11,38 14,91 366,11 173,7 POZNAŃ ,43 10,70 14,59 354,45 167,2 RZESZÓW ,20 10,73 15,04 314,41 171,1 WROCŁAW ,30 11,24 15,11 369,00 159,1 ZIELONA GÓRA ,78 10,07 14,67 376,88 180,4

10 9 9 cd. tab Polska biała zwisłoucha WARSZAWA ,27 11,22 14,75 345,42 173,4 BIAŁYSTOK ,38 11,14 14,93 339,00 166,9 BYDGOSZCZ ,96 11,31 14,65 345,94 171,5 GDAŃSK ,76 10,75 14,74 343,44 175,3 KATOWICE ,60 10,57 14,77 360,57 169,5 KIELCE ,40 10,54 14,78 334,10 178,5 KOSZALIN ,64 11,95 15,39 358,33 168,3 KRAKÓW ,09 10,71 14,88 334,75 170,5 LUBLIN ,31 10,80 14,99 337,06 192,4 ŁÓDŹ ,81 10,61 14,72 343,88 165,7 OLSZTYN ,01 11,37 15,02 375,38 172,3 OPOLE ,44 11,54 14,95 337,73 173,4 POZNAŃ ,76 11,02 14,91 348,08 164,6 RZESZÓW ,10 10,28 14,87 324,57 163,7 WROCŁAW ,66 10,74 15,00 362,91 167,0 ZIELONA GÓRA ,41 10,37 14,65 362,20 180,1 Hampshire BYDGOSZCZ ,27 10,29 12,88 384,00 182,9 OLSZTYN ,61 9,89 13,00 278,00 182,0 OPOLE ,15 9,65 0,00 0,00 183,3 WROCŁAW ,86 10,71 14,50 415,75 171,5

11 10 10 cd. tab Duroc WARSZAWA ,08 10,27 13,46 368,38 170,0 BIAŁYSTOK ,97 9,41 12,91 344,09 189,8 BYDGOSZCZ ,29 10,55 12,93 359,57 164,6 GDAŃSK ,19 10,52 12,93 359,21 170,2 KIELCE ,96 9,39 13,25 337,25 166,9 KOSZALIN ,40 10,20 14,00 373,00 205,8 LUBLIN ,22 10,37 13,40 350,40 219,4 ŁÓDŹ ,59 8,36 12,85 390,81 174,2 OLSZTYN ,14 10,44 13,79 352,65 196,9 OPOLE ,65 11,33 13,80 366,60 175,1 POZNAŃ ,26 10,27 13,79 346,20 164,8 RZESZÓW ,57 7,90 12,40 391,60 176,2 WROCŁAW ,39 11,12 14,13 401,75 172,4 Pietrain WARSZAWA ,10 9,40 14,00 307,33 200,7 BYDGOSZCZ ,33 10,66 13,68 348,48 172,3 GDAŃSK ,25 11,00 0,00 0,00 171,4 KATOWICE ,62 9,38 0,00 0,00 177,0 KIELCE ,53 8,79 13,57 343,57 216,1 KOSZALIN ,00 10,00 14,00 511,00 242,0 KRAKÓW ,44 9,71 14,60 349,10 167,6

12 11 11 cd. tab LUBLIN ,54 10,40 13,82 338,82 183,1 OLSZTYN ,60 10,93 13,68 369,10 193,3 OPOLE ,73 11,43 14,75 353,92 174,1 POZNAŃ ,92 9,43 13,86 365,95 164,9 RZESZÓW ,85 8,46 14,25 390,25 178,6 WROCŁAW ,17 10,90 14,50 395,83 179,8 Linia 990 POZNAŃ ,53 8,79 13,57 343,57 216,1 Puławska BYDGOSZCZ ,65 8,32 14,13 366,47 224,0 LUBLIN ,18 10,18 14,25 356,30 190,5 Złotnicka biała POZNAŃ ,69 8,84 14,13 395, Złotnicka pstra POZNAŃ ,96 8,05 13,51 458,02 203

13 12 Tabela 3. Wyniki oceny użytkowości loch w kolejno następujących po sobie miotach Liczba Mioty W 21. dniu życia prosiąt urodzonych liczba szt. % % strat w miocie prosiąt Kolejny miot Okres międzymiotu Wielka biała polska ,76 11,13 10,41 6, ,09 11,96 11,13 6, ,45 12,17 11,25 7, ,65 12,17 11,17 8, ,75 12,11 11,14 7, ,78 11,80 10,84 8, ,30 11,80 10,89 7, ,65 11,68 10,77 7, ,74 11,58 10,71 7, ,73 11,61 10,77 7, ,99 11,45 10,52 8, ,51 11,02 10,70 2, ,25 10,88 10,23 6, ,17 11,39 10,89 4, ,05 10,40 10,20 1, ,02 12,00 11,50 4, ,01 10,00 10,00 0, ,04 12,50 12,25 2, ,03 11,67 11,67 0, ,02 12,00 12,00 0, ,02 10,00 10,00 0, ,01 10,00 10,00 0, Polska biała zwisłoucha

14 13 cd. tab ,48 11,82 10,96 7, ,05 11,65 10,71 8, ,04 11,97 10,84 9, ,59 11,35 10,47 7, ,30 11,54 10,59 8, ,17 11,65 10,96 5, ,10 10,64 10,21 4, ,04 11,80 10,80 8, ,01 11,00 11,00 0, ,01 10,50 10,00 4, ,01 8,00 8,00 0, ,01 13,00 11,00 15, ,01 10,00 9,00 10, Hampshire ,02 10,85 10,15 6, ,81 11,54 10,54 8, ,67 11,26 10,30 8, ,02 11,15 10,23 8, ,73 11,37 10,00 12, ,96 11,19 10,00 10, ,49 10,94 9,82 10, ,02 11,23 9,62 14, ,32 11,57 10,57 8, ,32 12,57 11,14 11, ,62 12,00 11,00 8, Duroc ,83 10,59 9,93 6, ,96 11,22 10,42 7, ,87 11,49 10,66 7, ,61 11,31 10,36 8, ,01 11,46 10,48 8, ,58 11,15 10,30 7, ,64 11,07 10,12 8, ,85 10,69 9,62 10, ,92 10,40 9,90 4, ,15 10,39 9,94 4, ,26 8,75 8,50 2,86 162

15 14 cd. tab ,06 11,00 10,00 9, ,06 13,00 13,00 0, ,13 11,50 11,50 0, ,06 12,00 11,00 8, Pietrain ,04 10,26 9,67 5, ,86 11,21 10,55 5, ,14 11,76 10,96 6, ,42 11,78 11,12 5, ,16 11,01 10,41 5, ,07 11,65 10,80 7, ,44 11,68 10,94 6, ,44 11,35 10,69 5, ,54 10,89 10,32 5, ,27 9,64 8,93 7, ,09 10,58 9,83 7, ,45 9,80 9,80 0, ,09 14,00 12,00 14, Linia ,25 8,92 8,65 2, ,48 9,15 8,89 2, ,87 9,81 9,54 2, ,36 9,66 9,37 3, ,58 9,96 9,76 2, ,70 9,73 9,41 3, ,66 9,51 9,27 2, ,87 9,55 9,27 2, ,62 9,64 9,02 6, ,09 9,03 8,50 5, ,89 7,59 7,24 4, ,42 8,63 7,63 11, ,16 8,33 8,00 4, ,05 8,00 7,00 12,50 151

16 15 cd. tab Puławska ,09 9,88 9,27 6, ,53 10,79 9,99 7, ,46 10,93 10,07 7, ,49 11,20 10,22 8, ,34 11,50 10,19 11, ,71 11,77 10,42 11, ,14 11,33 10,23 9, ,85 11,33 10,22 9, ,59 11,54 10,58 8, ,29 10,92 9,83 9, ,65 12,33 10,67 13, ,54 10,60 9,20 13, ,11 12,00 12,00 0, ,22 11,00 10,00 9, Złotnicka biała ,55 8,51 7,65 10, ,08 9,87 8,93 9, ,06 10,18 9,08 10, ,41 10,07 9,09 9, ,85 10,17 9,50 6, ,56 10,22 9,35 8, ,77 9,67 8,85 8, ,03 8,92 8,33 6, ,48 9,50 9,10 4, ,39 8,67 8,17 5, ,46 10,25 9,00 12, ,12 5,00 5,00 0, ,23 6,50 6,50 0, Złotnicka pstra ,39 7,98 6,85 14, ,67 9,01 8,29 8, ,67 9,79 8,53 12, ,70 9,81 8,70 11, ,48 9,38 8,39 10,48 197

17 cd. tab ,21 8,54 7,73 9, ,06 8,74 7,67 12, ,67 9,16 8,30 9, ,85 9,00 8,47 5, ,09 9,11 8,59 5, ,79 8,64 8,40 2, ,12 7,86 7,86 0, ,30 11,00 11,00 0,

18 17 Tabela 4. Średnie wyniki oceny użytkowości rozpłodowej loch w poszczególnych latach zestawienie według ras Rok Liczba ocenionych miotów Liczba prosiąt urodzonych w miocie Liczba prosiąt w 21. dniu życia Straty prosiąt do 21. dnia życia (%) Wielka biała polska ,57 10,93 5, ,46 10,74 6, ,23 10,46 6, ,35 10,56 6, ,52 10,78 6, ,54 10,75 6, ,47 10,67 6, ,53 10,75 6, ,70 10,82 7, ,76 10,90 7,34 Polska biała zwisłoucha ,64 10,99 5, ,54 10,81 6, ,34 10,57 6, ,43 10,63 7, ,62 10,82 6, ,59 10,71 7, ,55 10,71 7, ,69 10,87 7, ,82 10,94 7, ,89 11,06 7,03 Hampshire ,26 9,77 4, ,52 10,19 3, ,48 10,17 2, ,80 10,29 4, ,57 9,89 6, ,00 10,12 8,04

19 18 cd. tab ,91 9,88 9, ,30 10,23 9, ,23 10,05 10, ,30 10,19 9,83 Duroc ,31 9,86 4, ,32 9,89 4, ,14 9,64 4, ,35 9,74 5, ,43 9,77 6, ,70 9,86 7, ,79 9,96 7, ,87 10,14 6, ,90 10,15 6, ,10 10,29 7,30 Pietrain ,84 10,29 5, ,71 10,21 4, ,41 9,89 4, ,40 9,87 5, ,79 10,20 5, ,92 10,24 6, ,92 10,22 6, ,04 10,35 6, ,13 10,41 6, ,22 10,53 6,09 Linia ,39 8,89 5, ,02 8,66 4, ,99 8,63 3, ,90 8,57 3, ,08 8,76 3, ,35 9,19 11, ,52 9,11 13, ,55 9,17 3, ,41 9,12 3, ,35 9,07 3,05

20 19 cd. tab Puławska ,04 10,01 9, ,09 9,99 9, ,66 9,81 7, ,77 9,86 8, ,99 10,13 7, ,85 10,06 7, ,95 10,09 7, ,02 10,14 7, ,86 9,95 8, ,97 10,02 8,62 Złotnicka biała ,23 8,02 13, ,01 8,45 14, ,94 8,51 14, ,94 8,46 14, ,03 8,17 18, ,70 8,43 13, ,04 8,13 10, ,46 8,58 9, ,85 9,23 6, ,69 8,84 8,76 Złotnicka pstra ,67 7,94 17, ,99 7,88 13, ,64 7,27 15, ,91 7,67 13, ,08 7,79 14, ,89 7,88 11, ,91 8,01 10, ,92 8,07 9, ,20 8,09 11, ,96 8,05 10,13

21 20 ROBERT ECKERT, MAGDALENA SZYNDLER-NĘDZA Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy Dział Genetyki i Hodowli Zwierząt OCENA PRZYŻYCIOWA MŁODYCH KNURÓW Celem oceny przyżyciowej jest określenie wartości tucznych i rzeźnych młodych zwierząt hodowlanych. Wartość tuczna knurów określana jest na podstawie przyrostów dziennych, natomiast wartość rzeźna na podstawie procentowej zawartości mięsa w tuszy. Cechy te ujęte są w indeks selekcyjny, który jest wynikiem oceny przyżyciowej. Ocenę przeprowadzają ekipy pomiarowe działające w poszczególnych filiach Polskiego Związku Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej POLSUS. Pomiary dokonywane są na żywym zwierzęciu aparatem ultradźwiękowym typu Piglog 105. Oceną przyżyciową objęto młode knury wszystkich ras czystych i jednej linii hodowanych w kraju, a także mieszańce tych ras. Metodyka oceny wprowadzona w październiku 2004 r. wymaga, by zwierzęta były oceniane w wieku dni, a masa ciała zwierząt w dniu oceny wynosiła minimum 70 kg. Przyrosty dzienne nie mogą być mniejsze niż 400 g. Podstawowymi parametrami oceny przyżyciowej są dwie cechy: - standaryzowany przyrost dzienny, - standaryzowana procentowa zawartość mięsa w tuszy. Przyrost dzienny standaryzowany na 180. dzień życia wyliczany jest aparatem Piglog 105 automatycznie po wprowadzeniu masy ciała i wieku zwierzęcia według nowego wzoru: X 1 = Z W 2 0,0127W + 6,2843W 102, 72 gdzie: X 1 przyrost dzienny standaryzowany na 180. dzień życia, Z masa ciała zwierzęcia w dniu oceny, W wiek w dniu oceny.

22 21 Procentową zawartość mięsa w tuszy knurów określa się po zmierzeniu grubości słoniny i wysokości mięśnia polędwicy po prawej stronie ciała, w punktach: P 2 grubość słoniny za ostatnim żebrem, 3 cm od linii środkowej grzbietu, P 4 grubość słoniny za ostatnim żebrem, 8 cm od linii środkowej grzbietu, P 4 M wysokość oka polędwicy w punkcie P 4. Celem zwiększenia dokładności oceny i wyeliminowania różnic wynikających z przeprowadzania pomiarów na zwierzętach przy różnej ich masie ciała, dokonuje się standaryzacji grubości słoniny oraz oka polędwicy na masę ciała 110 kg. Wzory na standaryzację poszczególnych pomiarów są następujące: gdzie: P 2st P 4st P 2st = P 4st = P 4 M st = 15,15084 P2 0,112345Z + 2, ,32432P 4 0, Z + 3, ,556226P4 M 0, Z + 32,2347 standaryzowana na 110 kg masy ciała grubość słoniny mierzona w punkcie P 2, standaryzowana na 110 kg masy ciała grubość słoniny mierzona w punkcie P 4, P 4 M st standaryzowana na 110 kg masy ciała grubość oka polędwicy, Z masa ciała w dniu oceny. Na podstawie standaryzowanych pomiarów grubości słoniny i mięśnia polędwicy oblicza się procentową zawartość mięsa w tuszy. Dla ras wbp, pbz, belgijskiej zwisłouchej, Hampshire, Duroc, linii 990 oraz dla knurów mieszańców procent mięsa obliczany jest według wzoru: M B (%) = -0,4776P 2st 0,4593P 4st + 0,3486P 4 M st + 48,9829

23 22 Procent mięsa dla rasy Pietrain obliczany jest według wzoru: M P (%) = -0,2676P 2st 0,2185P 4st + 0,0209P 4 M st + 65,3848 W celu zniwelowania różnic spowodowanych oceną zwierząt w różnym wieku standaryzuje się procentową zawartość mięsa w tuszy na wiek 180 dni. Wzór na standaryzację procentowej zawartości mięsa w tuszy ocenianych zwierząt jest następujący: X 2 = 53,564M 2 0,0004W + 0,0621W + 55,346 gdzie: X 2 procentowa zawartość mięsa w tuszy ocenionych zwierząt standaryzowana na 180 dni życia, M procentowa zawartość mięsa oszacowana w dniu oceny na podstawie pomiarów grubości słoniny i mięśnia polędwicy standaryzowanych na 110 kg masy ciała (M B lub M P ), W wiek zwierzęcia w dniu oceny. Standaryzowane przyrosty dzienne oraz standaryzowana procentowa zawartość mięsa w tuszy stanowią podstawę do oszacowania indeksu selekcyjnego, który jest końcowym wynikiem oceny przyżyciowej. Wzór do wyliczania indeksów dla knurków w przypadku linii matczynych jest następujący: I M = 0,1556X 1 + 3,1023X 2 179,4935 Indeksy dla linii ojcowskich natomiast należy szacować według wzoru: I O = 0,1364X 1 + 4,7820X 2 275,5944 gdzie: X 1 przyrost dzienny standaryzowany na 180 dni życia, X 2 procentowa zawartość mięsa oszacowana na podstawie standaryzowanych pomiarów grubości słoniny i mięśnia na 110 kg, a następnie standaryzowana na 180. dzień życia.

24 23 W roku 2013 oceną przyżyciową objęto 8 ras czystych i 1 linię knurów, a także mieszańce tych ras. Oceniono ogółem młode knury, w tym knurów ras czystych oraz 6566 mieszańców. Liczba ogółem ocenionych knurów zwiększyła się o 15,1% w porównaniu z rokiem ubiegłym. Średnie wyniki oceny przyżyciowej knurów poszczególnych ras przedstawiono w tabeli 1. Spośród ras czystych najliczniej ocenionymi były rasy mateczne: polska biała zwisłoucha (7087 szt.) i wielka biała polska (5675 szt.). Wartość indeksu selekcyjnego obliczona dla knurów tych ras osiągnęła odpowiednio 116 i 118 pkt. Wartości przyrostów dziennych i procentowej zawartości mięsa w tuszy u obu ras kształtowały się na podobnym poziomie (706 g i 60% pbz oraz 709 g i 60,3% wbp). W rasach ojcowskich najwyższą wartość indeksu selekcyjnego uzyskały rasy Pietrain i Hampshire (120 pkt) oraz Duroc (111 pkt). Zwierzęta tych ras charakteryzowały się wysoką średnią zawartością mięsa w tuszy, która wynosiła odpowiednio 63,4, 61,7 i 60,8% oraz cienką słoniną grzbietową (średnio 7,5 mm Pietrain, 8,5 mm Duroc i 8,1 mm Hampshire). W tabeli 2 zestawiono średnie wyniki oceny przyżyciowej uzyskane przez knury w poszczególnych filiach Polskiego Związku Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej POLSUS. Tabela 3 przedstawia wyniki uzyskane przez młode knury w latach W tabeli tej uwzględniono liczbę ocenionych knurów, przyrosty dzienne standaryzowane, procentową zawartość mięsa w tuszy oraz indeks selekcyjny. Na wykresach 1 i 2 przedstawiono zmiany, jakie zaszły w standaryzowanych przyrostach dziennych i procentowej zawartości mięsa w tuszy w latach Dane przedstawiono dla ocenionych knurków ras czystych, stanowiących komponent mateczny i ojcowski. Wyniki w roku 2004a dotyczą knurów ocenionych według metodyki stosowanej do Zostały one przedstawione w formie bezbarwnych słupków. Rok 2004b obejmuje wyniki knurów ocenionych według nowej metodyki, wprowadzonej od r. Analizując wyniki oceny ras matecznych i ojcowskich z ostatnich lat, stwierdza się stopniowy wzrost standaryzowanych przyrostów dziennych do 2009 r., a następnie zmniejszenie wartości tego parametru w roku W kolejnych latach oceny obserwuje się ponownie powolny wzrost wartości tej cechy. Jedynie u knurków linii 990 obserwuje się stopniową poprawę przyrostów dziennych do roku Procentowa zawartość mięsa w tuszy knurów ras matecznych wbp i pbz oraz ojcowskich Hampshire, Duroc i Pietrain ulega w tym czasie stopniowemu zwiększeniu. Dla knurów linii 990 w roku 2010 i 2011 stwierdzono zmniejszenie mięsności o 0,7% (w porównaniu z rokiem 2009),

25 24 natomiast w ostatnim roku oceny wartość tego parametru się poprawiła do poziomu 60,0%.

26 25 STRESZCZENIE W Polsce, w 2013 r. oceniono ogółem młode knury, w tym knurów ras czystych oraz 6566 mieszańców. Liczba ocenionych ogółem knurów w porównaniu z rokiem poprzednim zwiększyła się o 15,1%. Średnie wyniki oceny przyżyciowej knurów poszczególnych ras przedstawiono w tabeli 1. W tabeli 2 zestawiono średnie wyniki oceny przyżyciowej uzyskane przez knury w poszczególnych filiach Polskiego Związku Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej POLSUS. W tabeli 3 przedstawiono średnie wyniki oceny knurów różnych ras w latach RESULTS OF PERFORMANCE TESTED BOARS Summary The report comprices the results of performance tested boars at the farms in 2013 year. In 2013 were tested boars. In a new method of performance test was included. The following traits were taken into account: - daily gain computed from birth to the day of test, then adjusted for the ageof 180 days of life, - lean meat percentage, was calculated on the basis of 2 measurements of backfat thickness and 1 measurements of muscle thickness, adjusted for the 110 kg of body weight and then adjusted for the age of 180 days of life. The above mentioned adjusted measurements were taken to estimate selection index according to the formula: where: I M = 0,1556X 1 + 3,1023X 2 179,4935 I O = 0,1364X 1 + 4,7820X 2 275,5944 I M selection index for mother line, I O - selection index for sire line, X 1 - adjusted daily gain, X 2 - adjusted lean meat percentage. Results of performance tested boards are given in the Tables 1 3.

27 26 Tabela 1. Średnie wyniki przyżyciowej oceny młodych knurów w 2013 r. zestawienie według ras Rasa Liczba knurów Wiek w dniu oceny Masa ciała w dniu oceny Średnia grubość słoniny standar. Wysokość oka polędwicy standar. Przyrost dzienny standar. Procentowa zawartość mięsa standar. Indeks (dni) (kg) (mm) (mm) (g) (pkt) Wbp ,9 56, ,3 118 Pbz ,0 56, ,0 116 Hampshire ,1 59, ,7 120 Duroc ,5 57, ,8 111 Pietrain ,5 60, ,4 120 Linia ,0 58, ,0 104 Złotnicka biała Złotnicka pstra Puławska Mieszańce F ,00 116,22 7,99 59,50 697,18 61,63 114,21

28 27 Tabela 2. Średnie wyniki oceny przyżyciowej młodych knurów według ras w poszczególnych filiach POLSUS w 2013 r. Filia POLSUS Liczba knurów Wiek w dniu oceny Masa ciała w dniu oceny Średnia grubość słoniny standar. Wysokość oka polędwicy standar. Przyrost dzienny standar. Procentowa zawartość mięsa standar. Indeks (dni) (kg) (mm) (mm) (g) (pkt) Wielka biała polska WARSZAWA ,8 57, ,2 119 BIAŁYSTOK ,5 50, ,8 107 BYDGOSZCZ ,1 59, ,4 128 GDAŃSK ,9 56, ,5 119 LUBLIN ,3 55, ,9 116 LÓDŹ ,5 58, ,7 135 OLSZTYN ,1 56, ,1 116 OPOLE ,8 52, ,2 104 POZNAŃ ,7 59, ,7 117 WROCŁAW ,3 54, ,6 112 ZIELONA GÓRA ,1 56, ,6 109 Polska biała zwisłoucha WARSZAWA ,2 57, ,3 124 BIAŁYSTOK ,8 52, ,4 123 BYDGOSZCZ ,7 58, ,5 119 GDAŃSK ,3 54, ,4 110 KATOWICE ,7 52, ,5 104 KIELCE ,3 58, ,7 132 KRAKÓW ,1 56, ,4 123 LUBLIN ,2 54, ,9 121 ŁÓDŹ ,6 58, ,7 133 OLSZTYN ,0 56, ,0 115 OPOLE ,7 55, ,6 119 POZNAŃ ,3 56, ,3 111 RZESZÓW ,4 57, ,2 128 WROCŁAW ,2 55, ,8 120 ZIELONA GÓRA ,2 54, ,8 99

29 28 cd. tab Hampshire BYDGOSZCZ ,6 61, ,6 132 OLSZTYN ,8 57, ,9 124 OPOLE ,8 56, ,4 113 WROCŁAW ,3 58, ,8 109 Duroc WARSZAWA ,2 56, ,0 116 BIAŁYSTOK ,5 48, ,1 85 BYDGOSZCZ ,9 60, ,9 122 GDAŃSK ,3 58, ,5 110 KIELCE ,9 56, ,0 109 LUBLIN ,4 54, ,8 110 LÓDŹ ,6 57, ,2 102 OLSZTYN ,6 56, ,2 118 OPOLE ,3 57, ,5 118 POZNAŃ ,2 56, ,0 103 RZESZÓW ,3 52, ,0 93 WROCŁAW ,3 55, ,7 100 Pietrain WARSZAWA ,9 62, ,3 112 BYDGOSZCZ ,2 61, ,5 125 GDAŃSK ,5 62, ,2 122 KATOWICE ,9 61, ,4 97 KIELCE ,8 62, ,0 111 KOSZALIN ,0 55, ,5 120 KRAKÓW ,6 55, ,6 110 LUBLIN ,2 59, ,2 115 OLSZTYN ,7 59, ,3 122 OPOLE ,8 64, ,8 126 POZNAŃ ,9 62, ,3 111 RZESZÓW ,0 61, ,2 104 WROCŁAW ,7 61, ,6 125

30 29 cd. tab Linia 990 POZNAŃ ,0 58, ,0 104 Mieszańce F 1 WARSZAWA ,8 57, ,2 116 BIAŁYSTOK ,7 51, ,6 103 BYDGOSZCZ ,8 60, ,0 120 GDAŃSK ,9 57, ,4 110 KATOWICE ,8 60, ,3 85 KIELCE ,9 60, ,7 114 KRAKÓW ,8 54, ,0 97 LUBLIN ,5 56, ,5 109 LÓDŹ ,9 59, ,9 109 OLSZTYN ,1 59, ,2 117 OPOLE ,2 60, ,6 118 POZNAŃ ,7 59, ,0 109 RZESZÓW ,8 58, ,4 104 WROCŁAW ,7 62, ,1 121

31 30 Tabela 3. Średnie wyniki oceny przyżyciowej młodych knurów według ras i linii w poszczególnych latach Rok Liczba ocenionych młodych knurów Przyrost dzienny (g) Procentowa zawartość mięsa Indeks (pkt) Wielka biała polska 2004 ( ) , ( )* , * , * , * , * , * , * , * , * , * ,3 118 Polska biała zwisłoucha 2004 ( ) , ( )* , * , * , * , * , * ,4 114

32 31 cd. tab * , * , * , * ,0 116 Złotnicka biała , , , , , , , , , ,6 92 Puławska , * , * , * , * , * , * , * , * , * ,6 81

33 32 cd. tab Złotnicka pstra , , , , , , , , ,7 60 Hampshire 2004 ( ) , ( )* , * , * , * , * , * , * , * , * , * ,7 120 Duroc 2004 ( ) , ( )* ,3 101

34 33 cd. tab * , * , * , * , * , * , * , * , * ,8 111 Pietrain 2004 ( ) , ( )* , * , * , * , * , * , * , * , * , * ,4 120 Linia ( ) , ( )* , * , * ,3 94

35 34 cd. tab * , * , * , * , * , * , * ,0 104 Mieszańce F ( ) , ( )* , * , * , * , * , * , * , * , * , * ,6 114 * Wyniki oceny określane na podstawie nowej metodyki, wprowadzonej w październiku 2004 r.

36 35 ROBERT ECKERT, GRZEGORZ ŻAK, ANNA BERETA Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy Dział Genetyki i Hodowli Zwierząt OCENA PRZYŻYCIOWA LOSZEK Ocena przyżyciowa loszek hodowlanych prowadzona jest w celu określenia ich wartości tucznych i rzeźnych. Wartość tuczna szacowana jest na podstawie przyrostów dziennych masy ciała standaryzowanych na 180. dzień życia. Wartość rzeźna przedstawiona jest natomiast jako procentowa zawartość mięsa w tuszy, standaryzowana na 180. dzień życia, wyliczana na podstawie ultradźwiękowych pomiarów grubości słoniny w dwóch punktach P 2 i P 4 oraz wysokości oka polędwicy w punkcie P 4. Pomiary tych parametrów wykonywane są aparatem PIGLOG 105 przez ekipy pomiarowe działające w filiach Polskiego Związku Hodowców i Producentów Trzody Chlewnej POLSUS. Ocenę przyżyciową loszek wykonuje się w przedziale wiekowym od 150. do 210. dnia życia. Wynikiem oceny przyżyciowej jest wartość hodowlana szacowana metodą BLUP-model zwierzęcia, wchodząca w skład zbiorczej wartości hodowlanej, której wyniki publikowane są w oddzielnym wydawnictwie Instytutu Zootechniki PIB oraz indeks selekcyjny. W roku 2013 ocenę przyżyciową prowadzono w oparciu o metodykę obowiązującą od 1 października 2004 r. Zgodnie z nią obliczano indeksy selekcyjne: dla ras matecznych według wzoru: I = 0,1556 X 1 + 3,1023 X 2 167,8359 dla ras ojcowskich według wzoru: I = 0,1364 X 1 + 4,7820 X 2 268,0839 W obydwu wzorach: X 1 przyrost dzienny standaryzowany na 180. dzień życia, X 2 procentowa zawartość mięsa w tuszy standaryzowana na 180. dzień życia.

37 36 W 2013 r. oceną przyżyciową było objętych 9 ras i linii loszek hodowlanych oraz mieszańce dwurasowe z pokolenia F 1. Ogółem oceniono sztuk zwierząt. W porównaniu z rokiem 2012 liczba ocenionych loszek była o około 6,2 % wyższa, co należy uznać za zjawisko pozytywne. Spośród ras czystych oceniono loszki, natomiast mieszańców F Wyniki oceny przyżyciowej zestawiono w pięciu tabelach. W tabeli 1 zestawiono średnie wyniki analizowanych cech, jakie uzyskały loszki od 1 stycznia do 31 grudnia 2013 r. W tabeli 2 zestawiono średnie wyniki oceny przyżyciowej loszek w poszczególnych filiach POLSUS od 1 stycznia do 31 grudnia 2013 r. W tabeli 3 podano liczbę ocenionych loszek, średnie wartości przyrostu dziennego standaryzowanego, procentową zawartość mięsa oraz indeks dla loszek poszczególnych ras i linii, uzyskany w latach STRESZCZENIE W 2013 r. oceniono przyżyciowo ogółem loszek 9 ras i linii oraz mieszańców pokolenia F 1. W stosunku do roku 2012 zanotowano wzrost liczby ocenionych loszek o około 6,2 %. Ocenę przeprowadzono na podstawie ultradźwiękowych pomiarów grubości słoniny w dwóch punktach oraz wysokości oka polędwicy. Stosowano metodykę obowiązującą od r. Wyniki oceny przedstawiono w pięciu tabelach: według ras, według ras z podziałem na poszczególne filie POLSUS oraz wyniki oceny według ras w latach

38 37 RESULTS OF PERFORMANCE TESTED GILTS Summary The report comprices the results of performance tested gilts at the farms in The following traits were taken into account: daily gain computed from birth to the day of test, then adjusted for the age of 180 days of live, lean meat percentage, was calculated on the basis of 2 measurements of backfat thickness and 1 measurements of muscle thickness adjusted for the 110 kg of body weight and then adjusted for the age of 180 days of live. The above mentioned adjusted measurements were taken to estimate selection index according to the formula: I = 0,1556 X 1 + 3,1023 X 2 167,8359 (dam breeds) I = 0,1364 X 1 + 4,7820 X 2 268,0839 (sire breeds) where: X 1 adjusted daily gain, X 2 adjusted lean meat percentage. Results of performance tested gilts are given in the tables 1 3. In 2013 were tested gilts.

39 38 38 Tabela 1. Średnie wyniki oceny przyżyciowej loszek w 2013 r. zestawienie według ras Liczba Rasa loszek Wiek w dniu oceny (dni) Masa ciała w dniu oceny (kg) Średnia grubość słoniny standar. (mm) Wysokość mięśnia polędwicy standar. (mm 2 ) Przyrost dzienny standar. (g) Zawartość mięsa (%) Indeks (pkt) Wbp ,29 113,13 9,71 56,22 653,17 59,28 117,71 Pbz ,42 111,68 9,86 55,54 650,88 58,84 115,99 Puławska ,53 105,71 13,00 51,67 577,07 55,23 93,29 Hampshire ,27 118,83 8,47 60,06 698,73 61,59 121,77 Duroc ,97 115,53 8,82 56,98 676,98 60,26 112,44 Pietrain ,86 118,06 8,06 60,20 667,12 62,78 123,12 Złotnicka pstra ,82 94,03 20,83 40,88 452,22 46,93 60,66 Złotnicka biała ,84 99,78 16,45 45,14 503,04 51,78 87,23 Linia ,58 110,50 10,20 60,30 611,31 60,58 104,98 Mieszańce F ,42 107,28 9,98 56,10 635,32 58,73 113,23

40 39 39 Tabela 2. Średnie wyniki oceny przyżyciowej loszek zestawienie według ras w poszczególnych filiach POLSUS Rejon Liczba loszek Wiek w dniu oceny (dni) Masa ciała w dniu oceny (kg) Średnia grubość słoniny standar. (mm) Wysokość mięśnia polędwicy standar. (mm) Przyrost dzienny standar. (g) Zawartość mięsa standar. (%) Indeks (pkt) Wielka biała polska WARSZAWA ,53 106,93 9,26 58,77 702,24 59,40 125,73 BIAŁYSTOK ,24 113,91 10,24 54,25 657,21 58,05 114,53 BYDGOSZCZ ,84 104,49 9,89 58,46 625,14 59,59 114,32 GDAŃSK ,65 117,65 9,82 54,25 650,83 58,97 116,37 KATOWICE ,85 115,63 9,77 52,43 669,10 57,83 115,61 KIELCE ,75 113,18 10,76 50,51 569,19 57,93 100,43 KOSZALIN ,96 114,17 11,22 54,99 622,57 58,06 109,11 LUBLIN ,44 105,58 10,27 55,15 649,86 57,81 112,64 ŁÓDŹ ,40 103,25 9,60 56,88 670,03 58,61 118,24 OLSZTYN ,43 123,87 9,29 54,91 682,44 59,67 123,46 OPOLE ,58 120,43 9,99 52,08 674,46 57,84 116,54 POZNAŃ ,40 108,60 9,92 57,89 626,75 59,69 114,85 RZESZÓW ,22 102,84 10,35 57,74 624,31 58,77 111,66 WROCŁAW ,38 106,33 9,13 57,59 662,76 59,50 119,88 ZIELONA GÓRA ,38 109,11 10,45 53,04 598,28 58,02 105,28 Polska biała zwisłoucha WARSZAWA ,91 112,96 9,35 55,32 668,77 59,10 119,58

41 40 40 cd. tab BYDGOSZCZ ,09 105,85 9,96 56,73 635,49 58,87 113,67 GDAŃSK ,53 117,56 9,83 53,24 647,79 58,57 114,68 KATOWICE ,96 111,71 10,79 52,76 648,93 57,10 110,28 KIELCE ,86 108,84 9,47 57,81 709,80 59,04 125,78 KOSZALIN ,75 115,28 9,91 53,30 624,46 58,71 111,46 KRAKÓW ,93 108,92 10,97 55,01 646,71 57,39 110,83 LUBLIN ,02 107,48 10,37 54,29 672,72 57,33 114,68 ŁÓDŹ ,16 105,81 9,07 57,44 683,46 59,24 122,28 OLSZTYN ,75 118,65 9,37 55,24 680,73 59,28 121,98 OPOLE ,02 119,83 9,72 52,88 657,14 58,57 116,12 POZNAŃ ,26 113,02 9,98 55,91 632,90 59,31 114,66 RZESZÓW ,63 104,67 9,79 58,27 661,39 59,08 118,35 WROCŁAW ,98 115,80 10,02 56,04 685,54 58,61 120,66 ZIELONA GÓRA ,45 117,75 9,40 53,05 619,61 59,52 113,22 Złotnicka biała POZNAŃ ,84 99,78 16,45 45,14 503,04 51,78 87,23 Puławska BYDGOSZCZ ,01 98,96 11,15 55,00 576,21 57,42 99,86 LUBLIN ,44 106,43 13,20 51,32 577,16 55,00 92,59 Złotnicka pstra POZNAŃ ,82 94,03 20,83 40,88 452,22 46,93 60,66 Hampshire BYDGOSZCZ ,71 109,98 8,15 63,50 730,04 61,88 127,38

42 41 41 cd. tab OLSZTYN 5 173,20 123,00 7,45 56,66 723,80 61,16 123,20 OPOLE ,79 129,42 8,24 55,54 637,16 62,26 116,58 WROCŁAW ,62 124,03 9,10 58,46 686,97 60,95 117,21 Duroc WARSZAWA ,25 120,55 8,74 53,95 674,49 59,78 109,80 BIAŁYSTOK ,74 114,34 9,47 49,70 642,23 57,50 94,46 BYDGOSZCZ ,86 109,01 8,78 61,77 708,19 61,03 120,34 GDAŃSK ,45 124,45 9,47 53,07 624,36 59,98 103,94 KIELCE 4 178,00 119,25 9,38 59,18 673,75 60,65 113,75 KOSZALIN 4 189,25 115,25 9,39 54,93 594,75 60,20 101,25 LUBLIN ,05 114,27 9,76 55,65 587,76 60,44 101,11 ŁÓDŹ ,33 102,71 10,12 57,40 611,17 58,90 96,88 OLSZTYN ,82 120,30 7,73 56,65 708,04 61,05 120,41 OPOLE ,17 143,75 8,47 56,54 725,38 62,00 127,42 POZNAŃ ,85 112,47 9,87 55,99 646,05 59,07 102,56 RZESZÓW ,84 107,58 8,57 50,94 546,13 59,89 92,81 WROCŁAW ,92 119,20 10,26 55,33 744,48 57,60 108,96 Pietrain WARSZAWA ,00 105,21 8,82 61,41 654,53 61,53 115,47 BYDGOSZCZ ,79 107,37 8,02 64,60 726,32 61,30 124,10 GDAŃSK 3 176,00 130,33 7,12 65,77 749,00 62,93 135,00 KATOWICE ,08 94,85 11,69 62,01 604,46 59,78 100,15 KIELCE ,71 118,06 8,39 63,29 606,12 64,07 120,88

43 42 42 cd. tab KOSZALIN 6 181,83 114,83 10,31 56,72 629,50 61,80 113,33 KRAKÓW ,75 113,13 10,02 56,81 607,09 62,24 112,32 LUBLIN ,76 114,44 9,07 61,51 618,44 62,74 116,32 OLSZTYN ,12 122,19 7,37 57,30 685,16 63,00 126,58 OPOLE ,68 141,18 6,48 64,21 666,56 66,01 138,51 POZNAŃ ,35 104,66 9,40 60,83 604,02 61,83 110,01 RZESZÓW ,75 102,67 9,05 59,50 565,42 62,68 108,75 WROCŁAW ,61 126,28 7,95 61,58 678,77 63,38 127,61 Linia 990 POZNAŃ ,58 110,50 10,20 60,30 611,31 60,58 104,98

44 43 Tabela 3. Średnie wyniki oceny przyżyciowej loszek według ras i linii w poszczególnych latach Rok Liczba ocenionych loszek Przyrost dzienny standar. (g) Procentowa zawartość mięsa standar. Indeks (pkt) Wielka biała polska , , , , , , , , , (do 30.09) , (od 1.10)* , * , * , * , * , * , * , * , * , * ,2 118

45 44 cd. tab Polska biała zwisłoucha , , , , , , , , , (do 30.09) , (od 1.10)* , * , * , * , * , * , * , * , * , * ,8 116 Puławska , , , ,1 109

46 45 cd. tab , , , , , (do 30.09) , * , * , * , * , * , * , * , * , * ,2 93 Hampshire , , , , , , , , , (do 30.09) , (od 1.10)* ,3 106

47 46 cd. tab * , * , * , * , * , * , * , * , * ,6 122 Duroc , , , , , , , , , (do 30.09) , (od 1.10)* , * , * , * , * , * , * ,7 108

48 47 cd. tab * , * , * ,3 112 Pietrain , , , , , , , , , (do 30.09) , (od 1.10)* , * , * , * , * , * , * , * , * , * ,8 123 Linia , ,6 118

49 48 cd. tab , , , , , , , (do 30.09) , (od 1.10)* , * , * , * , * , * , * , * , * , * ,6 105 * Wyniki oceny określone na podstawie nowej metodyki wprowadzonej r.

50 49 MARIAN RÓŻYCKI, MIROSŁAW TYRA Instytut Zootechniki Państwowy Instytut Badawczy Dział Genetyki i Hodowli Zwierząt WYNIKI OCENY UŻYTKOWOŚCI TUCZNEJ I RZEŹNEJ ŚWIŃ W STACJACH KONTROLI W 2013 r. w stacjach SKURTCh skontrolowano 1264 loszki. Ze wszystkich ocenianych ras najwięcej 39,5% osobników należało do rasy pbz, 24,6% do wbp, 17,5% do linii 990 i 13,1% do rasy puławskiej. Rasy najliczniej wykorzystywane w krajowej hodowli, czyli pbz i wbp, stanowiły łącznie 64,1% ogółu loszek kontrolowanych w 2013 r. Udział pozostałych ras był znacznie niższy i wynosił: 1,3% Duroc, 3,6% Pietrain i 0,4% Hampshire. Tabela 1 zawiera średnie i odchylenia standardowe (SD) najważniejszych cech tucznych i rzeźnych zwierząt poszczególnych ras skontrolowanych w stacjach SKURTCh w 2013 r. Analizując cechy tuczne można stwierdzić, że świnie rasy wbp i pbz charakteryzowały wysokimi wartościami przyrostu dziennego, który zawierał się w przedziale g. Niemniej zauważa się postępującą tendencję do wzrastającego różnicowania tych ras, szczególnie w zakresie cech tucznych. Najwyższe wartości przyrostu dziennego obserwowano u loszek rasy Duroc (928 g), natomiast najniższe u zwierząt rasy puławskiej (755 g). Parametr ten (przyrost dzienny) rzutował bezpośrednio na kolejną cechę tuczna oceniana w stacjach kontroli czyli wiek w dniu uboju. Najsłabsze pod względem tego parametru okazały się zwierzęta rasy puławskiej (190 dni) oraz linii 990 (185 dni), natomiast najlepsze były loszki rasy Hampshire, pbz i Duroc (odpowiednio 167, 172 i 176 dni). Zwierzęta ras wbp i pbz uzyskały wysokie wartości wskaźnika zużycia paszy na kilogram przyrostu, który wynosił odpowiednio 2,70 i 2,66 kg. Najsłabsze pod względem wykorzystania paszy okazały się loszki linii 990 (2,90 kg) i puławskiej (2,89 kg) a najlepsze loszki rasy Duroc (2,44 kg). Analogicznie jak w latach ubiegłych pod względem użytkowości rzeźnej wyróżniały się loszki rasy Pietrain. Charakteryzowały się najcieńszą słoniną (0,99 cm), największą powierzchnią oka polędwicy (64,4 cm 2 ), najcięższą szynką (10,03 kg) oraz najwyższą zawartością mięsa w tuszy (67,5%). Loszki linii 990 z kolei uzyskały najwyższą w stawce ocenianych ras wydajność rzeźną (78,6%), rasy białe plasowały się na średnim poziomie

51 50 dla tej cechy z wynikiem powyżej 76%. Wysoką zawartość mięsa w tuszy wynoszącą 65,3% i 62% uzyskały zwierzęta pozostałych ras ojcowskich, czyli Hampshire, Duroc i puławskiej. Loszki najliczniej reprezentowanych w hodowli ras: pbz i wbp i linii 990 na tle całej stawki uzyskały ten parametr na poziomie 60-61,5%. Podobnie jak w przypadku przyrostów dziennych tak i dla grubości słoniny z 5 pomiarów z roku na rok uwidacznia się coraz wyższa różnica dla tej cechy pomiędzy zwierzętami rasy wbp i pbz (odpowiednio 1,44 i 1,23 cm). Niemal wszystkie rasy (za wyjątkiem loszek rasy puławskiej), dla najcięższego wyrębu, czyli masy szynki zadniej bez słoniny i skóry, uzyskały średnie wartości tego parametru powyżej 9 kg. Oprócz rasy Pietrain wyróżniały się tutaj zwierzęta rasy Hampshire i Duroc. Analogiczną sytuację obserwowano w przypadku powierzchni oka polędwicy, gdzie większość ocenianych w stacjach ras uzyskała średnią wartość tego parametru powyżej 53 cm 2. Szczegółowe wyniki dla ocenianych rasy uzyskane w poszczególnych stacjach SKURTCh przedstawia tabela 3. Dla dokładniejszego scharakteryzowania osobników poszczególnych ras sporządzono zestawienia tabelaryczne procentowego udziału ocenianych osobników w przedziałach klasowych poszczególnych cech (tab. 2). Wyniki tego zestawienia, jak również dane zamieszczone w tabeli 1, dotyczące odchyleń standardowych, dają dokładniejszy obraz w zakresie zmienności tych cech, a co za tym idzie, możliwości ich doskonalenia poprzez selekcję. Im większa zmienność danej cechy, tym bardziej możliwy jest do uzyskania większy postęp hodowlany. Każde zwierzę kończące test otrzymuje ocenę zbiorczą w postaci indeksu selekcyjnego. Wielkość tego indeksu uzależniona jest od: przyrostu dziennego uzyskanego od 30 do 100 kg masy ciała, średniej grubości słoniny z 5 pomiarów oraz powierzchni oka polędwicy i masy szynki zadniej bez słoniny i skóry w zależności od tego, czy rezultaty uzyskane przez kontrolowane osobniki są wyższe czy niższe od średniej, która obowiązuje w danej stacji i roku. Po zakończeniu testów rodzeństwa wylicza się dla nich średnią z indeksów i jest to indeks kojarzenia. Średnia indeksów badanego rodzeństwa stanowi indeks kojarzenia, na podstawie którego wnioskuje się o wartości braci i sióstr będących w hodowli. W roku sprawozdawczym 2013 skontrolowano łącznie 687 kojarzeń. Dokładny podział ocenionych kojarzeń ze względu na rasy i stacje przedstawia tabela 4. Gdy przekontroluje się co najmniej 8 sztuk potomstwa po jednym knurze, knur otrzymuje indeks selekcyjny. W 2013 r. ocenę końcową otrzymało 89 knurów. Pełne