Wymagania edukacyjne Geografia kl.iiia i IVB

Transkrypt

1 Wymagania edukacyjne Geografia kl.iiia i IVB Nr Temat lekcji Poziom wymagań konieczny podstawowy rozszerzający dopełniający wykraczający I. Położenie oraz środowisko przyrodnicze 1. Lekcja organizacyjna 2. Położenie i granice wymienia i wskazuje na mapie sąsiadów podaje długość granic z poszczególnymi charakterystyczne cechy położenia matematycznego, opisuje główne cechy terytorium i granic na podstawie map: tematycznej ocenia konsekwencje położenia matematycznego, fizycznogeograficznego analizuje zmiany terytorium oraz granic państwa polskiego na przestrzeni dziejów krajami podaje długość linii brzegowej podaje całkowitą długość granic oraz powierzchnię kraju fizycznogeograficznego i geopolitycznego na podstawie mapy ogólnogeograficznej i ogólnogeograficznej i geopolitycznego 3. Dzieje geologiczne obszaru wymienia jednostki tektoniczne Europy wskazuje jednostki tektoniczne na mapie tematycznej podaje przykłady budowę geologiczną na tle struktur geologicznych Europy na podstawie mapy geologicznej Europy omawia najważniejsze wydarzenia z przeszłości geologicznej obszaru omawia budowę geologiczną Karpat analizuje tabelę stratygraficzną porządkuje chronologicznie wydarzenia z przeszłości geologicznej wykazuje, że położenie geologiczne na kontynencie europejskim jest szczególne

2 surowców mineralnych jednostki Zewnętrznych i Karpat wyjaśnia, w jakich występujących tektoniczne na Wewnętrznych na warunkach podstawie mapy podstawie przekroju geologicznych powstały tematycznej geologicznego wybrane surowce omawia występowanie umieszczonego w mineralne surowców mineralnych podręczniku na podstawie mapy tematycznej 4. Zlodowace- wymienia nazwy omawia przebieg omawia zlodowacenia, charakteryzuje wyjaśnia, na czym nia. zlodowaceń, które i zasięg zlodowaceń które wystąpiły na działalność polega strefowość form Formy wystąpiły na obszarze na podstawie obszarze rzeźbotwórczą lądolodu polodowcowych w i utwory mapy tematycznej wpływ i lodowców górskich na północnej i środkowej czwartorzę- wskazuje krainy opisuje formy rzeźby zlodowaceń na rzeźbę obszarze na Polsce dowe geograficzne objęte młodoglacjalnej powierzchni przykładzie Tatr zlodowaceniami na podaje przykłady na podstawie mapy wykazuje wpływ mapie górskich form w podręczniku klimatu peryglacjalnego ogólnogeograficznej polodowcowych wyjaśnia różnicę między na rzeźbę krajobrazem staroglacjalnym a młodoglacjalnym 5. Cechy rzeźby wymienia pasy rzeźby czynniki analizuje ukształtowanie porównuje powierzchni terenu charakterystyczne kształtujące rzeźbę charakterystyczne cechy pionowe powierzchni ukształtowanie dla powierzchni powierzchni ukształtowania kraju na podstawie powierzchni wymienia czynniki charakteryzuje pasy powierzchni i ich krzywej hipsograficznej z ukształtowaniem

3 kształtujące rzeźbę rzeźby terenu wpływ na inne wykazuje wpływ innych krajów terenu komponenty środowiska głównych orogenez europejskich przyrodniczego na i zlodowaceń podstawie mapy na ukształtowanie ogólnogeograficznej powierzchni kraju 6. Klimat wyróżnia astronomiczne, podaje cechy klimatu wykazuje regionalne wykazuje wpływ wykazuje gospodarcze kalendarzowe na podstawie map zróżnicowanie poszczególnych skutki ekstremalnych i termiczne pory roku tematycznych temperatury powietrza geograficznych zjawisk wymienia czynniki wyróżnia masy i opadów czynników atmosferycznych kształtujące klimat kształtujące pogodę w atmosferycznych w klimatotwórczych na podaje przyczyny Polsce Polsce na podstawie klimat regionalnego odczytuje dane z danych liczbowych charakteryzuje rodzaje zróżnicowania klimatu klimatogramów i map klimatycznych wiatrów występujących charakteryzuje klimat ocenia gospodarcze na podstawie konsekwencje danych liczbowych zróżnicowania długości i map klimatycznych okresu wegetacyjnego w Polsce 7. Bilans wymienia elementy cechy sieci charakteryzuje składowe wyjaśnia przyczyny uzasadnia relacje wodny bilansu wodnego na rzecznej bilansu wodnego niedoboru wody pomiędzy siecią. Sieć podstawie schematu i wyjaśnia jej w roku hydrologicznym w wybranych regionach hydrograficzną a innymi rzeczna wymienia najważniejsze zróżnicowanie na opisuje rozmieszczenie i gospodarcze skutki elementami systemu elementy systemu podstawie map zlewisk i dorzeczy na tego zjawiska przyrodniczego Ziemi rzecznego tematycznych obszarze wyjaśnia zmiany stanów

4 wymienia regiony charakteryzuje na podstawie mapy wody oraz analizuje narażone na częste największe rzeki ogólnogeograficznej przyczyny i typy powodzie na podstawie dostępnych omawia cechy reżimu powodzi wskazuje największe źródeł polskich rzek rzeki na mapie omawia znaczenie ogólnogeograficznej gospodarcze polskich rzek 8. Jeziora. wymienia obszary znaczenie charakteryzuje główne analizuje rozmieszczenie ocenia stopień Wody o największej przyrodnicze typy genetyczne jezior i zasoby jezior wykorzystania wód podziemne koncentracji jezior na i gospodarcze jezior na wybranych na podstawie map termalnych podstawie mapy wymienia sztuczne przykładach tematycznych i danych w gospodarce kraju ogólnogeograficznej zbiorniki znajdujące się porównuje batymetrię wymienia typy i wskazuje na jezior różnego typu analizuje przekrój przez genetyczne jezior mapie znaczenie basen artezyjski na i podaje przykłady charakteryzuje wody sztucznych zbiorników przykładzie niecki wymienia rodzaje wód podziemne wodnych warszawskiej podziemnych (w tym omawia rozmieszczenie mineralnych) wód mineralnych wskazuje miejsca i termalnych występowania wód na podstawie map mineralnych na mapie tematycznych tematycznej 9. Morze wymienia największe cechy genezę analizuje bilans wodny ocenia stan czystości Bałtyckie wyspy Bałtyku i podaje fizycznogeograficzne Morza Bałtyckiego Morza Bałtyckiego wód Bałtyku oraz

5 ich przynależność Morza Bałtyckiego charakteryzuje typy analizuje zasolenie wód wyjaśnia przyczyny ich państwową podaje przyczyny wybrzeży Morza Morza Bałtyckiego zanieczyszczenia wymienia nazwy państw niskiego zasolenia wód Bałtyckiego leżących nad Bałtykiem Bałtyku i wskazuje je na mapie charakteryzuje florę wymienia przykłady i faunę Morza flory i fauny Bałtyku Bałtyckiego 10. Gleby wymienia główne typy rozróżnia główne typy wyjaśnia wyjaśnia wpływ ocenia przydatność genetyczne gleb genetyczne gleb uwarunkowania czynników rolniczą gleb występujących występujących powstawania gleb przyrodniczych na wskazuje sposoby wskazuje na mapie analizuje rozmieszczenie proces powstawania gleb zapobiegania erozji gleb rozmieszczenie głównych typów charakteryzuje wybrane na obszarze głównych typów genetycznych gleb profile glebowe porównuje wartość genetycznych gleb wymienia gleby wyjaśnia występowanie użytkową gleb w strefowe i niestrefowe gleb strefowych różnych regionach występujące i niestrefowych omawia strukturę stopień bonitacyjną gleb w degradacji gleb Polsce i sposoby ich ochrony 11. Świat roślin wymienia typy lasów granice charakteryzuje główne wyjaśnia przyczyny wyjaśnia zależności i zwierząt zasięgów występowania zbiorowiska roślinne na regionalnego pomiędzy charakteryzuje wybranych gatunków obszarze zróżnicowania lesistości rozmieszczeniem rozmieszczenie lasów drzew na podstawie i wyjaśnia określonych typów mapy tematycznej uwarunkowania ich wpływ lasów a warunkami

6 wymienia przykłady gatunków roślin i zwierząt chronionych podaje skład gatunkowy lasów na podstawie wykresu charakteryzuje cechy świata roślinnego i zwierzęcego występowania opisuje funkcje i znaczenie lasów 12./1 3. Powtórzenie i sprawdzenie wiadomości z rozdziału Środowisko przyrodnicze II. Ludność. Urbanizacja 14. Podział administracyjny wskazuje na mapie charakteryzuje podział cechy województwa i podaje administracyjny podziału ich nazwy własnego województwa administracyjnego wymienia stolice na podstawie poszczególnych mapy administracyjnej województw 15. Liczba podaje czynniki charakteryzuje czynniki oblicza wskaźnik i rozmieszczenie wpływające na zmiany decydujące dynamiki zmian liczby liczby ludności o rozmieszczeniu ludności ludności po zakończeniu II wojny ludności oblicza wskaźnik światowej zmiany gęstości zaludnienia wymienia województwa liczby ludności po wybranego o największym II wojnie światowej województwa przejściowości klimatycznej na zasięg występowania wybranych gatunków drzew oraz strukturę gatunkową lasów omawia zmiany podziału administracyjnego po II wojnie światowej omawia regionalne zróżnicowanie zmian liczby ludności omawia przyczyny i konsekwencje zmian liczby ludności na podstawie danych naturalnymi i działalnością człowieka omawia podział i kompetencje władz administracyjnych prognozuje rozwój liczby ludności na podstawie wskaźników demograficznych określa przyrodnicze i społeczno-gospodarcze skutki

7 przyroście i największym spadku liczby ludności w ostatnich latach na podstawie mapy tematycznej 16. Struktura wymienia województwa omawia przestrzenne demograficzna charakteryzujące się zróżnicowanie przyrostu ludności najwyższym naturalnego na i najniższym podstawie kartogramu współczynnikiem wyjaśnia przyczyny przyrostu naturalnego niskiego współczynnika oraz najwyższym przyrostu naturalnego i najniższym w miastach współczynnikiem charakteryzuje strukturę feminizacji na podstawie ludności wg danych wieku i płci wymienia przyczyny na podstawie danych starzenia się polskiego społeczeństwa omawia zmiany tempa wzrostu liczby ludności wyjaśnia przyczyny zmian zachodzących w rozmieszczeniu ludności nierównomiernego rozmieszczenia ludności analizuje wartość wyjaśnia przyczyny przewiduje społecznogospodarcze przyrostu naturalnego wyżu demograficznego skutki w wybranych w latach 50. starzenia się polskiego okresach na podstawie XX w. i jego skutki społeczeństwa danych wyjaśnia zmiany omawia przyczyny kształtu piramidy wieku zmian przyrostu i płci ludności naturalnego następujące wraz w ostatnich latach z rozwojem oblicza wartość gospodarczym współczynnika przyrostu porównuje piramidę naturalnego wieku i płci ludności i współczynnika w danym roku feminizacji z piramidami wieku i płci ludności innych państw 17. Migracje podaje przyczyny charakteryzuje charakteryzuje cechy i formułuje prognozy

8 wewnętrzne migracji wewnętrznych regionalne kierunki współczesnych uwarunkowania oraz dotyczące zmian i zagraniczne i zagranicznych Polaków zróżnicowanie salda migracji wewnętrznych konsekwencje migracji Polaków Polaków wymienia kraje, do migracji wewnętrznych Polaków wewnętrznych (wielkości i kierunków) których emigruje w ostatnich latach na oblicza współczynnik i zagranicznych migracji ocenia zagrożenia obecnie największa podstawie mapy przyrostu rzeczywistego Polaków związane z ruchami liczba Polaków określa kierunki opisuje rozmieszczenie analizuje okresowe migracyjnymi podaje przykłady współczesnych migracji i liczebność Polonii na zmiany salda migracji ocenia falę migracji obszarów o dodatnim i wewnętrznych świecie na podstawie zagranicznych zagranicznych Polaków ujemnym saldzie i zagranicznych Polaków danych i wewnętrznych po wejściu do UE migracji wewnętrznych wyjaśnia przyczyny na podstawie map zmian salda migracji zamieszczonych wewnętrznych w podręczniku i zagranicznych 18. Struktura wymienia mniejszości dostrzega różnice charakteryzuje strukturę wyjaśnia kulturowe przewiduje korzyści narodowoś- narodowe i etniczne między mniejszością narodowościową aspekty zróżnicowania lub problemy ciowa i wyz- narodową, mniejszością i wyznaniową ludności religijnego wynikające naniowa wskazuje etniczną i grupą etniczną na podstawie z zamieszkania kraju. rozmieszczenie charakteryzuje wybraną danych jednolitego Grupy mniejszości narodowych grupę etniczną omawia najważniejsze narodowościowo etniczne i etnicznych na mapie na podstawie dostępnych cechy kulturowe grup wymienia religie źródeł etnicznych na wyznawane omawia rozmieszczenie podstawie dostępnych grup etnicznych w źródeł Polsce na podstawie opisuje główne grupy

9 mapy tematycznej wyznaniowe omawia przyczyny zróżnicowania rozmieszczenia przedstawicieli poszczególnych wyznań na terenie 19. Struktura wymienia czynniki omawia aktywność wyjaśnia zmiany wykazuje zależność zatrudnienia wpływające na zawodową ludności w strukturze uwarunkowania struktury zatrudnienia i problem aktywność zawodową na podstawie zatrudnienia ludności i konsekwencje lub wybranych bezrobocia ludności danych od 1990 r. zróżnicowania struktury państw UE od poziomu wymienia grupy charakteryzuje strukturę oblicza współczynnik zatrudnienia rozwoju gospodarczego ekonomiczne ludności bezrobocia aktywności zawodowej przyczyny i współczynnik i konsekwencje bezrobocia bezrobocia wykazuje regionalne zróżnicowanie rynku pracy 20. Stan zdrowia wymienia najczęstsze przyczyny omawia czynniki najczęstsze ocenia dostępność ludności schorzenia przewlekłe zróżnicowania stanu różnicujące długość schorzenia przewlekłe i poziom usług dotykające Polaków zdrowia ludności życia kobiet i mężczyzn i wykazuje ich medycznych wymienia czynniki główne zróżnicowanie wpływające na stan przyczyny zgonów regionalne zdrowia ludności ocenia skutki

10 zróżnicowania stanu zdrowia ludności 21. Sieć wymienia elementy sieci charakteryzuje określa cechy sieci omawia tendencje zmian wyjaśnia związki osadnicza osadniczej największe miasta osadniczej i jej rozwój układu sieci osadniczej zachodzące pomiędzy wymienia funkcje miast i ich elementami środowiska wskazuje największe rozmieszczenie omawia układy omawia hierarchię przyrodniczego miasta na mapie charakteryzuje strukturę przestrzenne polskich jednostek osadniczych a strukturą osadniczą wymienia główne typy funkcjonalną miast miast na podstawie genetyczne kształtów omawia czynniki fotografii wsi wpływające na rozwój omawia główne typy osadnictwa wiejskiego genetyczne kształtów wsi 22. Urbanizacja zmiany charakteryzuje przebieg wyjaśnia przestrzenne ocenia wpływ procesów prognozuje kierunek liczby ludności miast wg procesów zróżnicowanie urbanizacyjnych na zmian związanych województw na urbanizacyjnych wskaźnika urbanizacji zmiany sieci osadniczej z urbanizacją podstawie mapy i jego wyjaśnia, na czym interpretuje wskaźniki tematycznej wyjaśnia przyczyny przyczyny polega proces urbanizacji typy deglomeracji wyjaśnia reurbanizacji i podaje i krajach UE aglomeracji uwarunkowania jego przykłady i podaje ich przykłady współczesnych ocenia skutki procesów procesów urbanizacyjnych urbanizacyjnych wyjaśnia przyczyny zmian procesów

11 23. Preferencje wyborcze Polaków. Organizacje pozarządowe wymienia główne opcje polityczne w kraju wymienia organizacje pozarządowe podaje przykłady obszarów o najwyższym poparciu dla głównych opcji politycznych na podstawie mapy podaje cechy organizacji pozarządowych zróżnicowanie frekwencji wyborczej omawia zasady działalności organizacji pozarządowych 24. Bogactwo wymienia obiekty charakteryzuje pomniki omawia znaczenie kulturowe kultury materialnej oraz historii obiektów kultury obiekty z Listy opisuje polskie obiekty materialnej światowego dziedzictwa znajdujące się na Liście w przeszłości i w kulturowego światowego dziedzictwa czasach współczesnych i przyrodniczego kulturowego w wybranym UNESCO i przyrodniczego województwie UNESCO omawia najciekawsze obiekty kultury materialnej w swoim województwie 25./ 26. Powtórzenie i sprawdzenie wiadomości z rozdziału Ludność. Urbanizacja III. Rolnictwo urbanizacyjnych omawia czynniki wpływające na preferencje wyborcze Polaków analizuje regionalne zróżnicowanie preferencji wyborczych omawia dziedzictwo kulturowe różnych grup narodowościowych, etnicznych i religijnych potencjał kulturowy i naukowy ocenia stałe i zmienne czynniki wpływające na preferencje wyborcze Polaków oraz regionalne zróżnicowanie tych preferencji ocenia wkład Polaków w rozwój cywilizacyjny świata

12 27. Czynniki rozwoju wymienia czynniki charakteryzuje wyjaśnia przyczyny ocenia wpływ wybranych ocenia politykę rolną rolnictwa rozwoju rolnictwa uwarunkowania rozwoju zróżnicowania poziomu czynników państwa polskiego wymienia typy rolnictwa rolnictwa w wybranych rolnictwa i jego przyrodniczych ocenia wybrane obszary wymienia regiony regionach kraju konsekwencje i pozaprzyrodniczych na pod względem rolnicze i charakteryzuje główne rozwój rolnictwa ich przydatności do wskazuje je na mapie regiony rolnicze na podstawie produkcji rolnej na podstawie map tematycznych map tematycznych i danych 28. Produkcja wymienia główne charakteryzuje strukturę wielkość analizuje przestrzenną określa tendencje zmian roślinna obszary uprawy roślin upraw produkcji rolnej strukturę upraw w produkcji roślinnej na podstawie charakteryzuje na tle wybranych krajów i jej zmiany map tematycznych rozmieszczenie upraw świata na podstawie na podstawie map produkcję oraz wielkość produkcji danych tematycznych i danych zbóż na głównych ziemiopłodów podstawie wykresu na podstawie map tematycznych i danych 29. Chów wymienia główne omawia rozmieszczenie porównuje wielkość określa tendencje zmian zwierząt zwierzęta gospodarskie i wielkość pogłowia uwarunkowania chowu produkcji zwierzęcej w pogłowiu zwierząt i określa głównych zwierząt zwierząt na tle innych gospodarskich kierunki ich chowu gospodarskich w kraju przyczyny krajów świata na określa zależność wymienia czynniki na podstawie map zmian w pogłowiu podstawie danych między pogłowiem

13 lokalizacji chowu wybranych zwierząt gospodarskich tematycznych wybranych zwierząt gospodarskich w ostatnich latach wybranych gatunków zwierząt gospodarskich a wielkością produkcji mięsa, mleka i innych produktów 30. Integracja polskiego rolnictwa z rolnictwem UE wymienia główne problemy polskiego rolnictwa omawia bariery ograniczające rozwój polskiego rolnictwa wymienia korzyści, które daje polskiemu rolnictwu członkostwo naszego kraju w UE zmiany strukturalne w polskim rolnictwie, które zaszły po wstąpieniu naszego kraju do UE ocenia stan polskiego rolnictwa na tle pozostałych krajów UE formułuje wnioski dotyczące korzyści, które może przynieść polskiemu rolnictwu uczestnictwo we wspólnej polityce rolnej UE 31. Rybactwo wymienia akweny będące łowiskami dla polskiego rybactwa morskiego wymienia porty morskie i rybackie polskiego wybrzeża na podstawie mapy tematycznej stan floty rybackiej opisuje zmiany w wielkości połowów w ostatnich latach na podstawie wykresu stan i perspektywy rozwoju polskiego rybactwa omawia znaczenie rybactwa śródlądowego dla gospodarki wybranego regionu analizuje wielkość i strukturę połowów w ostatnich latach na podstawie danych prognozuje zmiany w polskim rybactwie związane z uczestnictwem we wspólnej polityce rolnej UE 32. /33. Powtórzenie i sprawdzenie wiadomości z rozdziału Rolnictwo IV. Przemysł 34. Sytuacja

14 polskiego dokonuje podziału rozwój prezentuje przykłady określa zmiany ukazuje perspektywy przemysłu polskiego przemysłu i znaczenie przemysłu na przekształceń w gospodarce rozwoju przemysłu wymienia przyczyny obszarze własnościowych spowodowane jej restrukturyzacji omawia znaczenie w polskim przemyśle restrukturyzacją polskiego przemysłu specjalnych stref mających wpływ na i modernizacją po wymienia przykłady ekonomicznych dla zmiany struktury 1990 r. specjalnych stref gospodarki kraju produkcji i stopień określa miejsce ekonomicznych zaspokojenia potrzeb w światowej produkcji na podstawie materialnych przemysłowej mapy 35. Górnictwo wskazuje wskazuje na mapie analizuje zmiany ocenia wielkość ocenia stan rozmieszczenie obszary wielkości wydobycia wydobycia surowców w i perspektywy rozwoju najważniejszych złóż występowania wybranych surowców Polsce na tle światowej polskiego przemysłu surowców mineralnych podstawowych zasobów mineralnych na produkcji na podstawie wydobywczego na podstawie naturalnych podstawie danych danych omawia warunki mapy tematycznej występowania wymienia surowce niekonwencjonalnych energetyczne złóż gazu ziemnego eksploatowane w kraju i wskazuje ich rozmieszczenie na mapie 36. Przemysł charakteryzuje rodzaje omawia współczesne wyjaśnia przyczyny uzasadnia aktualną energetyczny elektrowni rozmieszczenie przemiany w polskiej i konsekwencje zmian lokalizację różnego typu funkcjonujących największych elektrowni energetyce w gospodarowaniu elektrowni

15 wymienia alternatywne cieplnych, wodnych i porównuje wielkość różnymi źródłami formułuje problemy źródła energii innych i strukturę produkcji energii energetyki na wykorzystywane niekonwencjonalnych energii elektrycznej wskazuje możliwość przykładach wybranych w polskiej energetyce na podstawie map i w innych wykorzystania regionów dokonuje podziału tematycznych państwach świata na alternatywnych źródeł elektrowni podstawie danych energii funkcjonujących w Polsce 37. Przemysł wymienia najważniejsze wskazuje dynamicznie omawia rolę opisuje uwarunkowania ocenia perspektywy przetwórczy działy przetwórstwa rozwijające się poszczególnych działów rozmieszczenia rozwoju przemysłu przemysłowego dziedziny produkcji przetwórstwa przemysłu zaawansowanej przemysłowej przemysłowego w przetwórczego technologii wskazuje obszary wskazuje na mapie gospodarce na podstawie map rozmieszczenia siedziby porównuje strukturę tematycznych przemysłu spożywczego, najbardziej przemysłu samochodowego, dochodowych firm przetwórczego elektronicznego przetwórstwa z krajami UE i meblarskiego przemysłowego 38. Obszary wyjaśnia różnicę między omawia rozmieszczenie określa rozmieszczenie opisuje zmiany porównuje procesy koncentracji ośrodkiem okręgów przemysłowych i znaczenie okręgów zachodzące restrukturyzacyjne przemysłu przemysłowym w latach 80. przemysłowych w wybranych okręgach zachodzące a okręgiem i 90. XX w. przemysłowych w wybranych okręgach przemysłowym oraz współczesnych opisuje przyczyny przemysłowych w wskazuje na mapie na podstawie map restrukturyzacji Polsce, biorąc pod

16 nieistniejące już tematycznych w wybranych okręgach uwagę dawną i obecną i współczesne okręgi omawia czynniki przemysłowych strukturę gałęziową przemysłowe lokalizacji wybranych przemysłu okręgów przemysłowych 39./ 40. Powtórzenie i sprawdzenie wiadomości z rozdziału Przemysł V. Usługi 41. Transport wymienia przykłady omawia rolę i znaczenie wymienia przykłady uzasadnia konieczność działalności usługowej usług zróżnicowanie sektora przekształceń inwestowania wymienia problemy usług i innych własnościowych w rozwijanie sieci wymienia przykłady transportu kolejowego państwach UE w polskiej gospodarce transportowej we firm usługowych i samochodowego mających wpływ na własnym regionie mających siedziby uwarunkowania rozwoju zmiany struktury usług i w wybranym powiecie znaczenie i strukturę transportu analizuje sieć transportu wskazuje na mapie transportu i jej zmiany najważniejsze szlaki intermodalnego, jego określa stopień rozwoju na podstawie danych transportowe wady i zalety sieci transportowej w i map charakteryzuje sieć wymienia przyczyny Polsce na tle krajów UE tematycznych transportową wybranego budowy autostrad i dróg określa zmiany w wyjaśnia zróżnicowanie regionu kraju ekspresowych zakresie środków udziału poszczególnych wymienia elementy transportu rodzajów transportu w infrastruktury transportu określa skutki budowy przewozach i pracy

17 przesyłowego autostrad i dróg przewozowej ekspresowych na podstawie danych 42. Łączność wymienia rodzaje usług, omawia rolę łączności podaje przyczyny wyjaśnia przyczyny ocenia uwarunkowania które obejmuje łączność w gospodarce nierówno-miernego niższego poziomu oraz współczesne opisuje rozwój łączności dostępu do środków rozwoju łączności tendencje rozwoju po II wojnie łączności na terenie w stosunku do różnych środków światowej kraju wysoko rozwiniętych łączności określa poziom rozwoju krajów UE charakterystykę łączności na tle poszczególnych działów krajów UE łączności 43. Atrakcyjność wyjaśnia znaczenie wymienia regiony analizuje czynniki ocenia walory dowodzi atrakcyjności turystyczna terminu atrakcyjność turystyczne i warunkujące rozwój przyrodnicze turystycznej turystyczna wskazuje je na mapie turystyki i pozaprzyrodnicze wymienia walory atrakcje porównuje i walory krajoznawcze turystyczne wybranych turystyczne wybranych ocenia regionalne odróżnia walory regionów regionów zróżnicowanie przyrodnicze na podstawie dostępnych infrastruktury od antropogenicznych źródeł turystycznej 44. Turystyka wymienia czynniki omawia rolę turystyki współczesne analizuje cechy ruchu ocenia wpływ turystyki krajowa warunkujące rozwój w gospodarce krajowej tendencje rozwoju turystycznego na środowisko i zagraniczna turystyki charakteryzuje turystykę różnych rodzajów na podstawie danych przyrodnicze

18 podaje kierunki krajową i zagraniczną turystyki i gospodarkę wyjazdów na podstawie porównuje strukturę zagranicznych polskich danych i wykorzystania środków konsekwencje rozwoju turystów map tematycznych transportu w turystyce turystyki krajowej i zagranicznej 45. Handel podaje przyczyny omawia znaczenie porównuje strukturę wyjaśnia przyczyny określa miejsce zagraniczny ujemnego salda bilansu handlu zagranicznego towarową handlu zmian kierunków w światowym handlu handlowego dla gospodarki zagranicznego eksportu i importu międzynarodowym wskazuje głównych bilans i wybranych państw po 1990 r. przewiduje, w jakich partnerów handlowych handlu zagranicznego Europy kierunkach będzie i wyjaśnia jego wykazuje zmiany rozwijał się handel zmiany znaczenia handlu zagraniczny naszego zagranicznego kraju dla gospodarki wskazuje kierunki geograficzne i strukturę handlu zagranicznego na podstawie danych VI. Polska w świecie 46. Polska w organizacj wymienia organizacje podaje przykłady działań udział omawia działalność ocenia społeczne i ach między- międzynarodowe, podejmowanych przez w procesach w organizacjach, gospodarcze narodowych których członkiem jest Polskę w ramach integracyjnych które zapobiegają konsekwencje

19 Polska wymienia euroregiony funkcjonujące przy polskich granicach i wskazuje je na mapie organizacji międzynarodowych na podstawie dostępnych źródeł charakteryzuje międzynarodową współpracę w ramach euroregionów oraz miast i gmin bliźniaczych i głównych organizacjach międzynarodowych wskazuje korzyści wynikające z funkcjonowania euroregionów 47. Inwestycje wymienia czynniki wskazuje polskie omawia strukturę zagraniczne wpływające na bezpośrednie inwestycje przestrzenną BIZ w atrakcyjność zagraniczne i podaje ich Polsce na podstawie inwestycyjną wartość na podstawie danych danych analizuje wartość BIZ podaje przykłady napływających do bezpośrednich poszczególnych inwestycji regionów naszego kraju zagranicznych na podstawie mapy prowadzonych w wybranym województwie na podstawie dostępnych źródeł 48./4 Powtórzenie i sprawdzenie wiadomości z rozdziałów Usługi i Polska w świecie zagrożeniom społecznoekonomicznym oraz konfliktom zbrojnym lub je niwelują bariery w napływie BIZ do przystąpienia do UE ocenia znaczenie BIZ dla rozwoju społecznogospodarczego kraju wskazuje przykłady bezpośrednich inwestycji zagranicznych

20 9. VII. Zróżnicowanie regionalne 50. Regiony fizyczno- wymienia kryteria wyjaśnia określa cechy porównuje podział geograficzne podziału na regionalizację uwarunkowania środowiska decydujące na pasy regiony fizycznogeograficzną zróżnicowania o krajobrazie wybranych ukształtowania fizycznogeograficzne środowiska krain geograficznych powierzchni z podziałem wskazuje na mapie wskazuje na mapie przyrodniczego na podstawie na regiony prowincje makroregiony dostępnych źródeł fizycznogeograficzne i podprowincje 51. Cechy wymienia walory charakteryzuje elementy wyjaśnia przestawia dominanty wykazuje związki i środowiska środowiska środowiska uwarunkowania środowiska wybranej zależności zachodzące przyrodni- przyrodniczego przyrodniczego zróżnicowania krainy geograficznej między poszczególnymi czego wybranej krainy wybranej krainy środowiska na postawie map elementami środowiska wybranego geograficznej geograficznej na przyrodniczego tematycznych, danych przyrodniczego regionu podstawie map, danych wybranego regionu w wybranym i innych i obserwacji makroregionie źródeł bezpośrednich 52. Regionalne wymienia regiony przyczyny czynniki przykłady ocenia skutki zróżnicowa- o najwyższym dysproporcji w rozwoju wpływające na rozwój działań zmniejszających dysproporcji w rozwoju nie poziomu i najniższym stopniu społeczno- społeczno-gospodarczy dysproporcje w rozwoju społeczno- rozwoju rozwoju społeczno- gospodarczym wybranych regionów poszczególnych -gospodarczym społeczno- gospodarczego regionów - wskazuje na mapie ocenia poziom rozwoju

21 gospodarcze regiony różniące się społeczno- go poziomem rozwoju gospodarczego społeczno-gospodarczego wybranych regionów 53. Potencjał wymienia mierniki omawia wartości rolę i ocenia potencjał omawia inicjatywy gospodarczy rozwoju społeczno- mierników rozwoju zadania samorządu gospodarczy regionu na podejmowane w wybranego gospodarczego danego społeczno- terytorialnego podstawie danych regionie na rzecz jego regionu regionu -gospodarczego w regionie na podstawie rozwoju na podstawie wybranego regionu na dostępnych źródeł i dostępnych źródeł dostępnych źródeł podstawie danych omawia zmiany zachodzące w środowisku geograficznym w wybranym regionie VIII. Degradacja i ochrona środowiska 54. Zanieczysz- czenie wymienia źródła charakteryzuje źródła omawia wybrane charakteryzuje wpływ ocenia stan środowiska zanieczyszczeń zanieczyszczeń wskaźniki poszczególnych poszczególnych przyrodni- atmosfery, hydrosfery atmosfery, hydrosfery i zanieczyszczenia sektorów gospodarki na komponentów czego i biosfery biosfery, powietrza stan środowiska środowiska wymienia regiony w wymienia nazwy omawia skutki przyrodniczego Polsce o największym obszarów ekologicznego nadmiernej emisji wskazuje przykłady zanieczyszczeniu zagrożenia oraz klęski zanieczyszczeń zachowań człowieka

22 środowiska ekologicznej i wskazuje te obszary na mapie atmosferycznych 55. Ochrona podaje różnice między formy omawia uwarunkowania działania środowiska parkiem narodowym ochrony przyrody rozmieszczenia polskich przyrodniczego a rezerwatem biosfery i krajobrazu obszarów chronionych i międzynarodowych wymienia gatunki roślin organizacji na rzecz i zwierząt objętych wyjaśnia, na czym ochrony przyrody ochroną polega restytucja prowadzone na gatunków terytorium naszego kraju podaje przykłady restytucji gatunków zwierząt 56. Walory wymienia parki opisuje przykłady form opisuje unikalne obiekty parków narodowe ochrony przyrody charakterystyczne przyrodnicze objęte narodowych wskazuje parki i krajobrazu we własnym walory przyrodnicze ochroną na terenie narodowe na mapie regionie podlegające szczególnej polskich parków ogólnogeograficznej charakteryzuje walory ochronie w parkach narodowych przyrodnicze parku narodowych narodowego we na podstawie dostępnych własnym regionie źródeł, np. map i danych 57. Sprawdzenie wiadomości z rozdziałów Zróżnicowanie regionalne i Degradacja i ochrona środowiska wobec klęsk ekologicznych ocenia kierunki i skuteczność działań na rzecz ochrony środowiska podejmowanych uzasadnia konieczność prowadzenia działań na rzecz restytucji i zachowania naturalnych elementów środowiska projektuje utworzenie nowego obszaru chronionego we własnym regionie

23 Powtórzenie materiału przed egzaminem maturalnym (15 godz.) 58. Środowisko wymienia cechy podaje cechy położenia opisuje ocenia konsekwencje analizuje zmiany 60. przyrodnicze położenia na podstawie charakterystyczne cechy położenia terytorium oraz granic geograficznego mapy granic geopolitycznego państwa polskiego na Mapa jako zaznacza na mapie jednostki porównuje budowę analizuje tabelę przestrzeni dziejów obraz Ziemi sąsiadów tektoniczne na geologiczną Karpat stratygraficzną porównuje cechy Sfery Ziemi Procesy endogeniczne i egzogeniczne zaznacza na mapie główne obszary występowania surowców mineralnych i na świecie wymienia czynniki podstawie mapy zaznacza na mapie zasięg zlodowaceń opisuje pasy rzeźby terenu Zewnętrznych i Karpat Wewnętrznych na podstawie przekroju geologicznego podaje różnice między działalnością analizuje ukształtowanie pionowe powierzchni kraju na podstawie krzywej hipsograficznej wykazuje skutki gospodarcze ukształtowania powierzchni z ukształtowaniem powierzchni innych krajów wykazuje związek kształtujące rzeźbę podaje cechy klimatu rzeźbotwórczą lądolodu ekstremalnych zjawisk między siecią terenu na podstawie map i lodowca górskiego atmosferycznych w hydrograficzną a innymi odczytuje dane tematycznych wyjaśnia różnice między Polsce i na świecie elementami systemu z klimatogramów opisuje znaczenie krajobrazem wyjaśnia przyczyny przyrodniczego Ziemi wymienia elementy przyrodnicze staroglacjalnym niedoboru wody oraz ocenia stan czystości wód bilansu wodnego na i gospodarcze rzek a młodoglacjalnym przyczyny powodzi Bałtyku podstawie schematu i jezior charakteryzuje klimat i na świecie wskazuje sposoby rozpoznaje typy jezior podaje przyczyny na podstawie map analizuje przekrój przez zapobiegania erozji gleb wymienia państwa niewielkiego zasolenia klimatycznych i danych basen artezyjski nadbałtyckie wód Bałtyku porównuje wartość odczytuje i interpretuje wymienia typy gleb granice omawia cechy reżimu użytkową gleb treść mapy i lasów występujących zasięgów wybranych polskich rzek w różnych regionach topograficznej

24 i na świecie gatunków drzew porównuje batymetrię i samochodowej wymienia elementy jezior różnego typu wyjaśnia przyczyny porównuje mapy klasyfikuje mapy ze charakteryzuje typy regionalnego klimatogramy wymienia metody względu na różne wybrzeży Morza zróżnicowania lesistości charakterystyczne dla przedstawiania rzeźby kryteria Bałtyckiego różnych typów klimatu terenu na mapie charakteryzuje metody odróżnia gleby strefowe posługuje się skalą analizuje przyczyny czyta legendę mapy prezentacji zjawisk od niestrefowych polową do obliczenia zróżnicowania topograficznej ilościowych charakteryzuje profile powierzchni elementów bilansu wymienia źródła ciepła i jakościowych na mapie glebowe wyjaśnia skutki wodnego w różnych na Ziemi mechanizm opisuje wykorzystanie globalnych zmian strefach klimatycznych wymienia czynniki powstawania monsunów gospodarcze lasów klimatu ocenia wpływ zmian wpływające na rozkład temperatury powietrza na Ziemi odczytuje z mapy symbole synoptyczne zaznacza na mapie miejsca, w których odnotowano ekstremalne zjawiska atmosferyczne rozpoznaje podstawowe (najpospolitsze) rodzaje skał występujących na Ziemi opisuje właściwości chemiczne wód morskich opisuje typy ustrojów rzecznych wskazuje na mapie obszary głównych fałdowań górskich wymienia przykłady form erozyjnych i akumulacyjnych powstałych w wyniku działalności rzek porównuje i szereguje różne rodzaje skał porównuje rozkład temperatury powietrza w poszczególnych porach roku klasyfikuje jeziora wg typów genetycznych wyjaśnia przyczyny ruchu płyt tektonicznych wymienia różnicę między ruchami epejrogenicznymi omawia genezę oraz skutki tsunami czyta plany batymetryczne jezior wykazuje zależność między ruchami płyt skorupy ziemskiej a trzęsieniami ziemi podaje konsekwencje ruchów masowych klimatycznych na zmiany zasięgu obszarów współczesnych zlodzeń wykazuje związek występowania zjawisk wulkanicznych z przebiegiem granic płyt litosfery wyjaśnia znaczenie wietrzenia jako procesu rzeźbotwórczego powierzchni Ziemi

25 wymienia procesy i lądolodów a ruchami endogeniczne podaje cechy gór izostatycznymi i egzogeniczne zrębowych i fałdowych opisuje czynniki omawia rozmieszczenie wpływające na przebieg wulkanów i trzęsień procesów krasowych ziemi na świecie na podstawie mapy tematycznej 61. Przemiany odczytuje na mapach charakteryzuje wybrane podaje kryteria podziału omawia na przykładach opisuje zmiany na mapie 63. polityczne aktualny podział ustroje polityczne na państw wg PKB na 1 procesy integracji politycznej Europy i gospodar- polityczny świata świecie mieszkańca oraz HDI i dezintegracji i świata po 1989 r. oraz cze świata. zaznacza na mapie opisuje czynniki oblicza: wskaźniki w Europie po 1989 r. jego następstwa Ludność aktualny podział decydujące dynamiki zmiany prognozuje rozwój i urbanizacja administracyjny o rozmieszczeniu zmian liczby ludności, podziału liczby ludności na wymienia czynniki ludności i na współczynnik przyrostu administracyjnego podstawie wskaźników wpływające na zmianę świecie naturalnego demograficznych liczby ludności omawia przestrzenne i współczynnik po II wojnie światowej przewiduje społeczno- i na świecie zróżnicowanie przyrostu feminizacji, współczynnik porównuje kształt -gospodarcze skutki wymienia fazy przejścia naturalnego i na przyrostu rzeczywistego, piramidy wieku i płci starzenia się demograficznego świecie współczynnik aktywności ludności społeczeństwa wymienia czynniki zmiany zawodowej i wskaźnik w danym roku z ocenia najnowszą falę wpływające na liczby ludności bezrobocia piramidami wieku i płci migracji Polaków po rozmieszczenie ludności po II wojnie światowej opisuje cechy innych państw wyjaśnia wejściu do UE i na świecie porównuje piramidę społeczeństwa kulturowe aspekty ocenia skutki

26 wymienia kraje wieku i płci w różnych fazach zróżnicowania zróżnicowania stanu o wysokim i niskim z piramidami wieku i przejścia religijnego zdrowia ludności przyroście naturalnym płci innych państw demograficznego omawia przyczyny i innych krajów świata wymienia grupy podaje przyczyny opisuje wpływ barier i konsekwencje interpretuje wskaźniki ekonomiczne ludności starzenia się osadniczych na bezrobocia i na urbanizacji na podstawie piramidy społeczeństwa rozmieszczenie ludności świecie i Europie wieku i płci określa kierunki na świecie ocenia wpływ procesów ocenia wkład Polaków wymienia przyczyny migracji zewnętrznych wyjaśnia przestrzenne urbanizacyjnych na w rozwój cywilizacyjny migracji zewnętrznych Polaków na podstawie zróżnicowanie zmiany sieci osadniczej świata i wewnętrznych mapy wskaźnika urbanizacji i na świecie i na świecie wyjaśnia rozmieszczenie wymienia mniejszości przedstawicieli rozróżnia fazy uwarunkowania narodowe i etniczne poszczególnych wyznań urbanizacji preferencji wyborczych na świecie omawia znaczenie Polaków wymienia główne charakteryzuje strukturę obiektów kultury odmiany ludzkie na bezrobocia materialnej świecie podaje najczęstsze w przeszłości wymienia czynniki przyczyny zgonów w i w czasach wpływające na Polsce i na świecie współczesnych aktywność zawodową charakteryzuje w wybranym ludności i na największe miasta w województwie świecie Polsce i na świecie wymienia główne oraz omawia ich choroby w krajach rozmieszczenie

27 wysoko i słabo charakteryzuje funkcje rozwiniętych wybranych miast na wymienia funkcje miast świecie i typy aglomeracji charakteryzuje przebieg i na świecie procesów wymienia główne opcje urbanizacyjnych polityczne i organizacje i na świecie pozarządowe charakteryzuje wybrane wymienia obiekty pomniki historii kultury materialnej oraz oraz polskie obiekty obiekty z Listy z Listy światowego światowego dziedzictwa dziedzictwa kulturowego kulturowego i i przyrodniczego przyrodniczego UNESCO UNESCO 64./ Rolnictwo wymienia czynniki charakteryzuje omawia zróżnicowanie ocenia wpływ ocenia politykę rolną 65. rozwoju rolnictwa uwarunkowania rozwoju poziomu rolnictwa poszczególnych państwa polskiego i na świecie rolnictwa wybranego i na świecie czynników na rozwój i wybranych państw wymienia regiony regionu oraz oraz podaje jego rolnictwa Polsce i na świata rolnicze i na wybranych państw na konsekwencje świecie określa tendencje zmian świecie świecie porównuje produkcję analizuje strukturę w pogłowiu zwierząt wymienia główne charakteryzuje rolniczą przestrzenną upraw gospodarskich obszary upraw roślin rozmieszczenie upraw z produkcją rolniczą i na świecie i na świecie i chowu zwierząt i wielkość produkcji wybranych krajów oraz jej zmiany na prognozuje zmiany

28 i na świecie głównych ziemiopłodów świata podstawie danych w polskim rybactwie oraz zwierząt przestawia zmiany związane gospodarskich w polskim rolnictwie po porównuje wielkość z uczestnictwem we i na świecie wstąpieniu do UE produkcji zwierzęcej wspólnej polityce rolnej na podstawie danych przestawia stan na tle innych UE i perspektywy rozwoju krajów świata charakteryzuje stan floty światowego oraz na podstawie danych rybackiej oraz wielkość polskiego rybactwa połowów i na porównuje chów świecie na podstawie ekstensywny danych i intensywny analizuje wielkość i strukturę połowów i na świecie na podstawie danych 66./ Przemysł dokonuje podziału wskazuje na mapie analizuje zmiany określa miejsce ocenia stan 67. przemysłu obszary występowania wielkości wydobycia w światowej produkcji i perspektywy rozwoju wg wybranych zasobów naturalnych wybranych surowców przemysłowej polskiego i światowego kryteriów i na świecie mineralnych ocenia wielkość przemysłu wymienia funkcje i na świecie na wydobycia surowców w wydobywczego przemysłu rozmieszczenie podstawie danych Polsce i na świecie formułuje problemy wymienia czynniki elektrowni cieplnych, wyjaśnia przyczyny energetyki i na lokalizacji przemysłu wodnych i innych porównuje wielkość i konsekwencje zmian świecie

29 wskazuje lokalizację niekonwencjonalnych i strukturę produkcji w gospodarowaniu ocenia perspektywy najważniejszych złóż i na świecie energii elektrycznej różnymi źródłami rozwoju przemysłu surowców mineralnych wskazuje dynamicznie i innych energii zaawansowanej i na świecie na rozwijające się państwach świata na i na świecie technologii podstawie mapy dziedziny produkcji podstawie danych omawia procesy i na świecie tematycznej i danych przemysłowej modernizacji i na świecie porównuje strukturę i restrukturyzacji wymienia rodzaje charakteryzuje przemysłu przetwórczego zachodzące w okręgach elektrowni i na i wskazuje na mapie ze strukturą innych przemysłowych świecie specjalne strefy krajów świata wymienia alternatywne ekonomiczne opisuje zmiany źródła energii analizuje rozmieszczenie zachodzące w okręgach wymienia najważniejsze ośrodków high-tech na przemysłowych działy przetwórstwa świecie i świata przemysłowego omawia czynniki i na świecie lokalizacji wybranych wskazuje na mapie okręgów największe okręgi przemysłowych przemysłowe świata i 68. Usługi dokonuje podziału usług omawia rolę usług wyjaśnia zróżnicowanie ocenia uwarunkowania /69. omawia sieć w gospodarce zróżnicowanie sektora udziału poszczególnych oraz współczesne transportową wybranego i innych państw świata usług i innych rodzajów transportu tendencje rozwoju państwa oraz omawia wady i zalety państwach UE w przewozach i pracy różnych środków

30 wyjaśnia znaczenie różnych rodzajów przewozowej transportu oraz łączności terminu atrakcyjność transportu uwarunkowania rozwoju i na świecie na i na świecie turystyczna omawia rolę łączności i strukturę transportu podstawie danych ocenia wpływ turystyki wymienia walory w gospodarce i na świecie na środowisko krajoznawcze i świata podaje przyczyny ocenia zróżnicowanie przyrodnicze i wybranych państw atrakcje nierównomiernego infrastruktury i innych państw świata świata turystyczne w dostępu do środków turystycznej ocenia miejsce wymienia czynniki wybranym państwie łączności i na i na świecie w światowym handlu warunkujące rozwój świata i świecie międzynarodowym turystyki omawia rolę turystyki porównuje walory konsekwencje rozwoju i przewiduje kierunki wskazuje głównych w polskiej i światowej turystyczne wybranych turystyki jego rozwoju partnerów handlowych gospodarce państw i i na świecie omawia bilans handlu wyjaśnia przyczyny zagranicznego współczesne tendencje zmian kierunków wybranych państw rozwoju różnych eksportu i importu świata i rodzajów turystyki po 1990 r. i na świecie porównuje strukturę towarową handlu zagranicznego i wybranych państw świata 70./ Polska wymienia organizacje charakteryzuje wskazuje korzyści omawia działalność ocenia społeczne 71. w świecie międzynarodowe, m.in. międzynarodową wynikające w organizacjach i gospodarcze

31 Zróżnicowa- te, do których należy współpracę w ramach z funkcjonowania międzynarodowych konsekwencje nie Polska euroregionów oraz miast euroregionów bariery w przystąpienia do regionalne wymienia euroregiony i gmin bliźniaczych napływie BIZ do UE na podstawie mapy omawia polskie nierównomierny napływ przykłady ocenia znaczenie Problemy wymienia czynniki bezpośrednie inwestycje inwestycji działań zmniejszających inwestycji współczesne- wpływające na zagraniczne i podaje ich zagranicznych dysproporcje zagranicznych go świata atrakcyjność wartość na podstawie w różnych regionach w poziomie rozwoju omawia inicjatywy inwestycyjną danych kraju na podstawie mapy wybranych regionów podejmowane w wymienia kryteria charakteryzuje elementy wyjaśnia regionie na rzecz jego podziału na środowiska uwarunkowania rozwoju rozwoju na podstawie regiony przyrodniczego społeczno- ekonomiczne skutki dostępnych źródeł fizycznogeograficzne wybranej krainy -gospodarczego konfliktów na świecie stosuje różne mierniki wymienia walory geograficznej regionów do oceny poziomu środowiska wybranej na podstawie mapy omawia przyczyny rozwoju społeczno- krainy geograficznej przyczyny i skutki globalizacji -gospodarczego państw dysproporcji w rozwoju podaje przykłady form wymienia mierniki społeczno- współpracy poziomu rozwoju gospodarczym międzynarodowej społeczno- i świata na różnych -gospodarczego regionu podaje przyczyny płaszczyznach konfliktów zbrojnych na świecie 72. Degradacja wymienia źródła charakteryzuje źródła omawia przyczyny charakteryzuje wpływ ocenia stan i ochrona zanieczyszczeń w zanieczyszczeń różnych przestrzennego poszczególnych poszczególnych

32 środowiska różnych sferach Ziemi sfer Ziemi zróżnicowania emisji sektorów gospodarki na komponentów przyrodni- wymienia obszary na wymienia nazwy głównych stan środowiska środowiska czego świecie i obszarów ekologicznego zanieczyszczeń i na świecie przyrodniczego o największym zagrożenia oraz klęski powietrza na świecie działania i na świecie i na świecie zanieczyszczeniu ekologicznej omawia skutki międzynarodowych wskazuje przykłady środowiska i na świecie oraz nadmiernej emisji organizacji na rzecz zachowań człowieka na podstawie map wskazuje te obszary na zanieczyszczeń ochrony przyrody wobec klęsk podaje różnice między mapie atmosferycznych i na świecie ekologicznych parkiem narodowym formy podaje przykłady opisuje unikalne na ocenia kierunki a rezerwatem biosfery ochrony przyrody restytucji różnych skalę światową obiekty i skuteczność działań rozpoznaje parki i krajobrazu gatunków zwierząt przyrodnicze objęte państw na rzecz ochrony narodowe i na i na świecie wyjaśnia zasady ochroną na terenie środowiska świecie na podstawie charakteryzuje walory zrównoważonego parków narodowych mapy przyrodnicze parków rozwoju narodowych i na świecie charakterystyczne wymienia obszary walory przyrodnicze o różnym stopniu podlegające szczególnej zależności człowieka ochronie w parkach od środowiska narodowych przyrodniczego i na świecie na podstawie danych i dostępnych źródeł

33 73. Zajęcia 80. terenowe określa współrzędne dokonuje pomiaru wymienia elementy opisuje elementy wyjaśnia związki (8 geograficzne miejsca azymutu za pomocą środowiska środowiska zachodzące pomiędzy godz.) obserwacji na pomocą busoli przyrodniczego przyrodniczego elementami środowiska GPS wyznacza kierunki w okolicach szkoły w otoczeniu szkoły przyrodniczego świata za pomocą busoli opisuje typy skał określa sposoby a użytkowaniem ziemi określa wysokość występujących użytkowania ziemi na badanym obszarze bezwzględną za pomocą w okolicach szkoły na w pobliżu miejsca GPS podstawie mapy obserwacji geologicznej i obserwacji bezpośredniej