Przed rozpoczęciem kursu proszę uzupełnić niniejszą ocenę kompetencji

Transkrypt

1 Przed rozpoczęciem kursu proszę uzupełnić niniejszą ocenę kompetencji

2 Witajcie na kursie + nazwa Podczas tego kursu będziemy rozmawiad o globalnych problemach środowiska naturalnego. Zapoznamy was również w jaki sposób w pracy możecie chronid środowisko. Cały kurs zajmie około 4 godzin. Jednakże Kurs został podzielony na moduły, z którymi możesz zapoznawad się we własnym tempie i w czasie dogodnym dla Ciebie. Kurs ten został opracowany dzięki funduszom Komisji Europejskiej z Programu Leonardo da Vinci Kształcenie przez Całe Życie.

3 Kiedy zobaczycie taką ikonę, to znak że jest to link do dodatkowej informacji. Kliknij na nią jeśli chcesz wiedzieć więcej na dany temat.

4 Kliknij na moduł poniżej aby rozpocząd kurs. Poczekaj chwilę aby po kliknięciu moduł mógł się załadowad. Przy wolniejszych połączeniach, może zająd minutę lub dwie zanim moduł się pojawi. Moduł 1 - Globalne problemy środowiska Moduł 2 Biznes a środowisko Moduł 3 Korzyści dla biznesu z doskonalenia środowiskowego Moduł 4 Środki kontroli i innowacje środowiskowe Proszę uzupełnid kwestionariusz poniżej kiedy już skooczysz wszystkie moduły Kwestionariusz Ewaluacyjny

5 Zrzeczenie się odpowiedzialności Postępowanie wg wskazówek i dobrych praktyk zawartych w naszym kursie nie zwalnia cię od obowiązku postępowania zgodnie z prawem i zapobiegania zanieczyszczeniom w swojej działalności. Powodowanie zanieczyszczeo lub zezwalanie na nie jest przestępstwem; przestrzeganie tych czy innych wskazówek nie jest usprawiedliwieniem. Upewnij się, że działasz zgodnie z obowiązującym prawem.

6 Moduł 1 Globalne problemy środowiska naturalnego

7 Nagłówki z wiadomości: Połączmy się w sprawie klimatu albo zatoniemy Najcieplejsza zima w historii 50% Amazonii może zniknąd w ciągu 20 lat Ropa się skooczyła! Co słyszałeś na temat środowiska? W tym module będziemy rozmawiad o głównych globalnych problemach środowiska, z którymi my jako społeczeostwo musimy się zmierzyd.

8 Środowisko W naszej walce o przetrwanie i lepszą jakośd życia zależymy od ziemi, powietrza, wody, roślin i zwierząt. Jednak nasza działalnośd, materiały jakich używamy i produkty, które wytwarzamy mogą szkodzid środowisku. Poprzez dokonywanie właściwych wyborów w miejscu pracy i w naszym życiu osobistym możemy odegrad znaczącą rolę w zapobieganiu szkodom jakie może odnieśd środowisko.

9 Definicja środowiska Jak opisałbyś /opisałabyś środowisko? Napisz swoją odpowiedź w ramce poniżej. Środowisko określa się na wiele różnych sposobów: Mówi się, że Einstein zdefiniował środowisko jako wszystko to co nie jest mną. Kiedy mówimy o zarządzaniu środowiskowym mamy na myśli zarówno środowisko naturalne (powietrze, ziemia, woda, zasoby, rośliny i zwierzęta) jak i środowisko ludzkie (istoty ludzkie i wybudowane otoczenie).

10 Globalne problemy środowiska Działalnośd człowieka ma wpływ na środowisko, w skali globalnej. Kliknij na obrazek świata aby uzyskad więcej informacji na temat głównych problemów środowiska, w obliczu których dziś stoimy. Wyczerpywanie się zasobów naturalnych Utrata zróżnicowania biologicznego (bioróżnorodności) Kwaśne deszcze Zmniejszanie się warstwy ozonowej Efekt cieplarniany Globalne ocieplenie Zmiana klimatu

11 Wyczerpywanie się zasobów naturalnych Zasoby takie jak: drewno, ropa i minerały występują w przyrodzie. Wykorzystujemy te naturalne zasoby w tempie większym niż mogą one byd uzupełnione. Nazywa się to wyczerpywaniem zasobów naturalnych. Na przykład, ludzie zużyli większośd światowych paliw kopalnych w ciągu 200 lat, jednak powstanie ich w przyrodzie trwa miliony lat. Kliknij tutaj aby przeczytad więcej na temat wyczerpywania się zasobów naturalnych

12 Krzywa Hubberta Peak Oil (szczyt wydobycia ropy) Dr M King Hubbert był geofizykiem, który był na znany z powodu swojej zdumiewającej przepowiedni z roku 1949, że era paliw kopalnych będzie bardzo krótka. Jego prognoza z roku 1956, że produkcja ropy naftowej w USA osiągnie swoje maksimum w 1970 roku a potem będzie spadad, została wyśmiana, ale okazało się, że jego analiza była bardzo trafna. Peak oil (szczyt wydobycia ropy) jest punktem w czasie kiedy globalna produkcja ropy osiągnie swój maksymalny poziom, a po tym punkcie produkcja będzie się stopniowo zmniejszad. Rezerwy paliw kopalnych będą zaspokajad gwałtownie rosnące zapotrzebowanie tylko do roku 2030 i tylko wtedy jeśli setki miliardów dolaróow będą inwestowane w nową infrastrukturę. Jesteśmy uzależnieni od ropy naftowej, która ma wiele zastosowao w naszym przemyśle. Rafinowana w benzynę, napędza transport, który wykorzystujemy do dostaw zaopatrzenia i podróży, służy do wyrobu tworzyw sztucznych, które używamy do opakowao, syntetycznych ścierek do sprzątania, poliestrowych uniformów i odzieży ochronnej oraz syntetycznych lubrykantów. Co byśmy bez niej zrobili?

13 Przyczyny wyczerpywania się zasobów Czy możesz podad dwie przyczyny wyczerpywania się zasobów? Kliknij na przyciski aby zobaczyd odpowiedzi Wzrost populacji W ciągu ostatnich 100 lat liczba ludzi na naszej planecie wzrosła gwałtownie. W miarę wzrastania liczby ludności na świecie, potrzeba coraz więcej zasobów naturalnych na zaspokojenie potrzeb związanych z jedzeniem, ubraniem i miejscem zamieszkania. Styl życia Ogólnie mówiąc, im jesteśmy zamożniejsi, tym większa jest konsumpcja zasobów. W miarę jak poprawia się jakośd życia na świecie, wzrasta prędkośd wyczerpywania się zasobów naturalnych.

14 Rodzaje zasobów Są dwa rodzaje zasobów: Odnawialne Nieodnawialne Spójrzmy co te terminy oznaczają

15 Nieodnawialne zasoby Zasób nieodnawialny to coś, co gdy już zostało zużyte, nigdy nie może byd uzupełnione. Odnawialne zasoby nigdy nie zostaną wyczerpane bez względu na to jak wiele się ich zużyje. Czy poniżej wymienione są odnawialnymi czy nieodnawialnymi zasobami? Kliknij i przeciągnij je do właściwych kategorii. Energia słoneczna Energia wiatrowa Gaz Ropa Węgiel

16 Zasoby odnawialne Zasoby odnawialne mogą też obejmowad rośliny, drzewa i zwierzęta jeśli wykorzystujemy je ostrożnie. Ale jeśli zużywamy je szybciej niż mogą sie odnowid, wyczerpiemy je kompletnie. Aby sprawid, że zawsze będziemy mied te zasoby, możemy albo: Zastąpid to co bierzemy, albo; Zredukowad zużycie i pozwolid zasobom uzupełnid się w sposób naturalny Czy wykorzystujesz drewno w swojej działalności gospodarczej? Staraj się kupowad drewno, które pochodzi z tzw lasów zarządzanych (np. nadzorowanego przez Lasy Paostwowe) np. Forest Stewardship Council Certified). W ten sposób jesteś pewny, że w zamian za każde ścięte drzewo, przynajmniej jedno drzewo jest sadzone w jego miejsce. Kliknij tu aby dowiedzied się więcej.

17 Wylesienie Przeczytaj więcej Wylesienie to wycinanie światowych lasów na ogromną skalę. Każdego roku tracimy obszary leśne wielkości Kostaryki. Przy obecnym tempie wylesienia światowe lasy deszczowe mogą kompletnie zniknąd w ciągu 100 lat. Wylesienie skutkuje utratą siedliska dla milionów gatunków roślin i zwierząt. Drzewa również odgrywają istotna rolę we wchłanianiu gazów cieplarnianych, które są przyczyną globalnego ocieplenia. Skutkiem wylesienia jest również to, że większe ilości gazów wchodzą do atmosfery, zwiększając prędkośd i dotkliwośd globalnego ocieplenia. Główną przyczyną wylesienia jest rolnictwo. Rolnicy wycinają lasy pod uprawę lub aby hodowad bydło. Wyrąb dla drewna i produkcji wyrobów papierowych także powoduje, że niezliczone ilości drzew są wycinane każdego roku. Spowolnienie procesu wylesienia jest możliwe przez staranne zarządzanie zasobami leśnymi. Tam gdzie występuje wyrąb drewna powinien on byd zrównoważony sadzeniem młodych drzewek, żeby zastąpid te stare wycięte w danym lesie. Liczba nowych plantacji drzewek wzrasta w każdym roku, ale ich ogólna liczba jest wciąż dużo mniejsza niż liczba wylesionych obszarów. Potrzebujemy produktów drewnianych w naszym przemyśle, zwłaszcza palet drewnianych stosowanych do pakowania i papieru w naszej działalności biurowej. Wybierając produkty drewniane kupowane z zarządzanych lasów (np. nadzorowanego przez Lasy Paostwowe z Forest Stewardship Council Certified posiadających Certyfikacja Łaocucha Dostaw w przemyśle Drzewno-Papierniczym FSC i PEFC - UE wymaga od producentów i dystrybutorów drewna wdrożenia systemu zasad obejmujących procedury i środki służące m. in. identyfikacji źródła pochodzenia drewna, oceny ryzyka itp ) oznacza, że w miejsce każdego wyciętego drzewa przynajmniej jedno drzewo jest sadzone aby je zastąpid.

18 Bioróżnorodnośd Bioróżnorodnośd oznacza rozmaitośd różnych gatunków roślin, zwierząt i ekosystemów na planecie. Bioróżnorodnośd, jak inne zasoby, może byd zubożona. W chwili obecnej świat traci ogromne ilości gatunków roślin i zwierząt i tempo tej zmiany przyspiesza się. W rzeczywistości każdej godziny gdzieś na świecie ginie więcej niż jeden gatunek zwierząt lub roślin. Jeśli gatunek znika, nigdy nie będzie można go odzyskad. Do chwili kiedy ukooczysz ten kurs, 3 gatunki zwierząt lub roślin ulegną wymarciu! Zanik bioróżnorodności jest głównie wynikiem destrukcji siedlisk występowania roślin i zwierząt (habitatu) i zanieczyszczeo przemysłowych. Kliknij tu aby przeczytad więcej o bioróżnorodności.

19 Utrata bioróżnorodności Przeczytaj więcej Winą za utratę bioróżnorodności eksperci bezpośrednio obarczają wpływ człowieka, np. niszczenie siedlisk wystepowania. Ludzie nie usuwają poszczególnych gatunków z Amazonii my niszczymy cały las, co ma ogromny wpływa na bioróżnorodnośd tego obszaru. Przy obecnym tempie wylesienia, do roku 2020 prawie 50% lasu deszczowego Amazonii zostanie albo utracone albo ulegnie dotkliwej degradacji. Inne przyczyny utraty bioróżnorodności obejmują: Zmianę klimatu Zmiana klimatu spowodowana emisją gazów cieplarnianych przy spalaniu paliw kopalnych, powoduje, że życie dla niektórych gatunków staje się nieznośnie gorące, a dla innych nieznośnie zimne. Może to prowadzid do zmian w bioróżnorodności poszczególnych gatunków i ekosystemów na świecie. Inwazyjne gatunki Czy to wprowadzone celowo, czy przez przypadek, obce gatunki mogą spowodowad poważne problemy w ekosystemach, które opanują, począwszy od wpływu na jednostki po powodowanie ogromnych zmian w funkcjonowaniu ekosystemu i doprowadzenie do wymarcia wielu gatunków. Eksploatację zasobów naturalnych powodującą utratę siedlisk. Zanieczyszczenia -Transport, przemysł, budownictwo, wydobycie i wytwarzanie energii wszystkie one wprowadzają substancje zanieczyszczające do powietrza, ziemi i wody. Chemikalia te mogą mied bezpośredni wpływ na bioróżnorodnośd poprzez doprowadzenie do braku równowagi chemicznej w środowisku, która w ostatecznym rozrachunku zabija gatunki i niszczy siedliska (habitaty).

20 Jaki to ma wpływ na mnie? Środowisko naturalne daje nam żywnośd, materiały naturalne i lekarstwa. Wymarcie pewnych gatunków może zdestabilizowad ekosystemy, prowadząc bezpośrednio do utraty roślin, zwierząt czy mikroorganizmów. Kliknij na obrazki aby zobaczyd wpływ utraty bioróżnorodności na nas. Pszczoły Pszczoły zapylają rośliny i kwiaty zapewniając, że dają one pożywienie innym zwierzętom (włączając w to rośliny, które my uprawiamy i jemy). Nie ma pszczół = nie ma upraw=nie ma jedzenia dla nas i naszych zwierząt Pszenica choroby jak rdza zbożowa mogą zmieśd całe gatunki upraw powodując deficyt żywności. Sadzenie pewnego wyboru odmian pszenicy poprawia odpornośd uprawy pewne odmiany pszenicy umrą, ale pewne przetrwają.? Istnieją miliony gatunków, jeszcze nie odkrytych, które mogą byd źródłem leków na problemy medyczne i choroby. Jeśli je stracimy, nie będziemy mogli z nich skorzystad.

21 Kwaśny deszcz Kwaśny deszcz jest wywołany emisją tlenku azotu i dwutlenku siarki pochodzącymi z przemysłu i pojazdów spalinowych. Kiedy te gazy połączą się z wodą w atmosferze, deszcz staje się bardziej kwasowy. Czy pamiętasz podobne obrazy jak te z lat 90-tych ubiegłego wieku? Kwaśny deszcz jest szkodliwy dla roślinności, wodnych ekosystemów i budynków.

22 Kwaśny deszcz, cd. Ale nie wszystko jest takie złe. Zjawisko kwaśnego deszczu poprawia się na pewnych obszarach! Technologie takie jak skrubery i katalityczne konwertory pomogły zredukowad emisje tlenku azotu i dwutlenku siarki. To z kolei zredukowało kwaśny deszcz w całej Europie. Co ja mogę zrobid aby pomóc? Zmniejsz emisje poprzez zmniejszenie ilości podróży służbowych i wybieranie czystszych rozwiązao energetycznych jak energia słoneczna czy wiatru.

23 Zmniejszenie warstwy ozonowej Słyszałeś o dziurze w warstwie ozonowej? Teraz nie słyszymy o niej zbyt dużo. Warstwa ozonowa jest naturalną warstwa gazu wokół Ziemi, która chroni nas przed szkodliwymi rodzajami promieni słonecznych, które wywołują raka. IW XX wieku stosowanie aerozoli, lodówek i klimatyzatorów powodowało emisję związków zwanych chlorofluorowęglami i halonami. Chlorofluorowęgle i halony powodowały, że warstwa ozonowa stawała się cieosza i przepuszczała coraz więcej szkodliwych promieni słonecznych. Produkcja i stosowanie chlorofluorowęgli i halonów jest teraz zakazana przez prawo międzynarodowe. W rezultacie, naukowcy widzą ostatnio poprawę stanu warstwy ozonowej. Dziura byd może zamknie się przed rokiem 2050!

24 Odpocznij zagraj w grę Eco Bingo Witajcie w Eco Bingo! Podamy wam definicję. Z maszyny Eco Bingo musicie wybrad odpowiednie słowo, które pasuje do definiciji Play!=Graj! Correct! = Dobrze! Try Again! = Spróbuj ponownie! Score Card = Karta wyników Definicja #1: Zasoby, które są uzupełniane przez naszą planetę i nigdy ich nie zabraknie (np.. Energia słoneczna lub energia wiatru) Źródła odnawialne Paliwa kopalne Ślad węglowy Definicja #2:Szybsze zużycie naturalnych zasobów niż mogą one byd odtworzone. Gaz naturalny Wylesienie Wyczerpanie zasobów Definicja #3: Wszystko co nie jest mną! Środowisko Atmosfera Warstwa ozonowa

25 Efekt cieplarniany, Globalne ocieplenie, Zmiana klimatu Znajome terminy? Obecnie te globalne problemy środowiskowe są często w wiadomościach i są najpoważniejszymi wyzwaniami jakie stoją przed naszym społeczeostwem. Czy wiesz co to za problemy i jak one wzajemnie na siebie oddziaływują? W zasadzie jeden napędza drugi. Efekt Cieplarniany najłatwiej jest zrozumied patrząc na wykres obok. Proces Efektu Cieplarnianego występuje gdy przychodzące promieniowanie słoneczne zostanie uwięzione na skutek obecności Gazów Cieplarnianych (takich jak dwutlenek węgla i metan) w atmosferze. Proces ten nazywa się Efektem Cieplarnianym ponieważ gazy zatrzymują ciepło jak szkło w cieplarni. Jest to całkowicie naturalny proces i gdyby nie miał miejsca, Ziemia byłaby zbyt zimna aby utrzymad życie.

26 Globalne ocieplenie Więc w czym problem? Działalnośd człowieka zwiększyła ilośd gazów cieplarnianych. To z kolei wzmogło Efekt Cieplarniany i obecnie Ziemia ociepla się w tempie jak nigdy dotąd. To jest właśnie Globalne ocieplenie.

27 Globalne ocieplenie Globalne ocieplenie to średni roczny przyrost globalnej temperatury spowodowany działalnością człowieka. Dwiema głównymi przyczynami globalnego ocieplenia są: Spalanie paliw kopalnych Paliwa kopalne wywodzą się z materii organicznej, która odkładała się w okresach geologicznych (np. węgiel, ropa i gaz). Kiedy się je spala, wydzielają dwutlenek węgla (CO2) i inne gazy cieplarniane do atmosfery. Wylesianie Przyczynia się do globalnego ocieplenia poprzez wycinanie drzew, które w innym przypadku absorbowałyby dwutlenek węgla z atmosfery. Spalanie paliw kopalnych i wylesienie zwiększyły się w ciągu ostatnich 150 lat i tak przyczyniły się do globalnego ocieplenia.

28 Zmiana klimatu Zmiana klimatu jest rezultatem globalnego ocieplenia. Termin zmiana klimatu jest stosowany aby zaznaczyd, że globalne ocieplenie ma różne skutki w różnych częściach świata. Niektóre kraje mogą cierpied od nadmiernego gorąca i suszy podczas gdy inne mogą doświadczad zwiększonych opadów deszczu lub niższych niż normalnie temperatur.

29 Dlaczego jest to ważne? Kliknij na punkty na mapie, żeby dowiedzied się więcej.

30 Wpływ globalnego ocieplenia Topniejące czapy lodowe W 2002 r., szelf lodowy Larsen B oderwał się od Półwyspu Antarktycznego. 500 mld ton lodu popłynęło w morze, łamiąc się na tysiące ogromnych gór lodowych. Zawalenia się szelfu Larsen B zrzuciło więcej lodu do Oceanu Południowego niż to zrobiły wszystkie góry lodowe razem w minionych 50 latach. Upały są coraz częstsze. W sierpniu 2003 r. odnotowano rekordowo wysokie temperatury w całej Europie. Ten upal spowodował 15,000 przedwczesnych śmierci w całej Europie. Więcej deszczowej pogody i burz. W latach Europa doświadczyła jednych z najgorszych powodzi wszechczasów. Susza W Sahelu w minionych 30 latach roczne opady deszczu zmalały średnio o 25% Od wczesnych lat 90-tych ubiegłego wieku, na całym świecie poziom mórz podnosi się w tempie 3,5mm rocznie. Nisko położone wyspy sa zagrożone zalaniem przez podnoszący się poziom mórz; wyspy, które są częścią Kiribati (nacja jednej z wysp Pacyfiku) już zostały zalane. Przybrzeżne miasta europejskie, takie jak Wenecja, także mogą mied kłopoty. W 2010 r., susza w Rosji spowodowała zmniejszenie się plonów pszenicy rzędu 40%, co doprowadziło do wzrostu cen.

31 Wideo na temat wyzwao klimatycznych CAeYE01X5g&list=PL10491D71BC4577BE

32 To nie to co wiem... Zmiana klimatu - sceptycy Nie każdy wierzy, że globalne ocieplenie jest wynikiem działania człowieka mającym wpływ na klimat Ziemi. Dane są błędne, przewidywania naukowców odnośnie globalnego ocieplenia są mylne. Wpływ ludzkich działao na klimat jest znikomy nie jesteśmy przyczyną problemu i nie możemy powstrzymad globalnego ocieplenia. Nawet jeśli to co mówicie jest prawdą, cieplejszy świat byłby lepszy dla nas! OK, przyjmuję, że globalne ocieplenie ma miejsce, ale obecnie mamy poważniejsze problemy, które musimy rozwiązad. To prawda, że jest wiele niepewności dotyczących klimatu i ewentualnego naszego wpływu na klimat. Trudno jest przewidzied przyszły rozwój wypadków, zwłaszcza w zakresie problemów środowiska. Jednakże, naukowcy są coraz bardziej zgodni, że nawet biorąc pod uwagę naturalną zmiennośd klimatu- dzieje się coś niezwykłego i jest to wynikiem działania człowieka.

33 Reakcja międzynarodowa Kraje świata uznają zagrożenie zmiany klimatycznej. Odbywają się międzynarodowe szczyty aby podjąd inicjatywy i zawrzed porozumienia, które pomogą zwolnid tempo globalnego ocieplenia i złagodzid skutki zmiany klimatu. Głównym celem jest zredukowanie emisji gazów cieplarnianych.

34 Co mogę zrobid? Zmieniając nieco w sposobie naszego działania możemy mied swój wkład w globalny wysiłek mający na celu zredukowanie problemów dotyczących środowiska. W dalszej części kursu spojrzymy na zmiany jakich możemy dokonad w ramach naszego sektora przemysłowego, żeby to osiągnąd.

35 Moduł 1 - Quiz A teraz czas na quiz wielokrotnego wyboru dotyczący tego modułu! Aby zaliczyd ten moduł, musisz prawidłowo odpowiedzied na wszystkie pytania. Nie martw się, możesz spróbowad ponownie jeśli za pierwszym razem nie wszystkie twoje odpowiedzi będą prawidłowe. Kliknij na przycisk Next /Dalej aby zacząd...

36 Pytanie 1 1. Jakbyś opisał/a zasób naturalny? A. Nowoczesny plastik B. Materiały występujące w przyrodzie C. Energowydajne materiały D. Materiały, które można jedynie wykopad z ziemi Odpowiedź A Spróbuj ponownie! Odpowiedź B Dobrze! Odpowiedź C Spróbuj ponownie! Odpowiedź D Spróbuj ponownie! Materiały, które wykopujemy, takie jak minerały czy ropa są zasobami naturalnymi, ale są też zasoby naturalne dostępne na powierzchni Ziemi.

37 Pytanie 2 2. Jaki naturalny mechanizm utrzymuje naszą planetę ciepłą? A. Odnawialne zasoby B. Globalne ocieplenie C. Efekt Cieplarniany D. Efekt ozonowy

38 Pytanie 3 3. Głównymi przyczynami globalnego ocieplenia są: A. Topnienie czap lodowych i podnoszące się poziomy mórz B. Utrata bioróżnorodności C. Spalanie paliw kopalnych i wylesienie D. Dziura w warstwie ozonowej i wyczerpywanie się zasobów

39 Brawo! Zakooczyłeś moduł 1 W module 2 spojrzymy na problemy środowiskowe bliżej twojego miejsca w ktorym żyjesz.

40 Moduł 2 Biznes a środowisko Jak dotąd dokonaliśmy przeglądu głównych globalnych problemów środowiska. Teraz skupimy się na środowisku lokalnym twoim mieście i twoim sąsiedztwie, gdzie mieszkasz, bawisz się i pracujesz. Z jakimi problemami środowiska stykasz się i masz do czynienia każdego dnia? Śmieci na ulicach Hałaśliwi sąsiedzi Odpady z działalności gospodarczej Wycieki chemikaliów i oleju Zanieczyszczenie lokalnych strumieni i rzek Zanieczyszczenie lokalnych parków i terenów leśnych Lokalne zanieczyszczenie powietrza Pył Wiele spośród tych lokalnych problemów środowiska jest spowodowanych działalnością biznesową. W tym module przyglądamy się bliżej wpływowi działalności biznesowej i przemysłu na lokalne środowisko.

41 Wkład, Operacje i Efekty koocowe Działalnośd gospodarcza składa się z szeregu działao lub operacji które sprawiaja że firma może funkcjonowad. Procesy zdobywania kontraktów, zarządzania projektami, wytwarzanie i dystrybuowanie produktu są istotnymi operacjami. Każda operacja wymaga pewnych zasobów. Te zasoby nazywa się wkładem. Obejmują one materiały, energię i wodę. Bez wkładu nie moglibyśmy wytworzad produktów ani usług. Operacje mają również efekty koocowe. Efekty koocowe to odpady, zanieczyszczenia, produkty i usługi, które są wynikiem działalności danej organizacji. Każdy wkład, operacja i efekt koocowy mają wpływ na środowisko. Określenie operacji, wkładów i efektów koocowych twojej organizacji jest pierwszym krokiem na drodze do zmniejszenia wpływu twojej firmy na środowisko.

42 Zadanie typu przeciągnij Wkład, Operacje i Efekty koocowe Określ operacje, wkład i efekty koocowe tej fabryki przez przeciągnięcie ich do właściwej ramki. Zapamiętaj te, które są istotne dla twojej firmy.

43 Operacje Proces produkcyjny Zakup Transport wykooczonego produktu Administracja Dojazdy personelu Spotkania w sprawie sprzedaży Pakowanie produktu Magazynowanie i użycie chemikaliów Procesy oczyszczania wody Procesy malowania Powlekanie Wykaoczanie metalu Obróbka powierzchniowa Tłoczenie metalu Ogrzewanie i chłodzenie

44 Wkład Aluminium Szkło Guma Miedź Stal Środek odtłuszczający Sprężone powietrze Woda Olej Gaz Propan Drewno Opakowanie plastikowe Opakowanie polistyrenowe Elektrycznośd Żelazo Maszyny Srebro Nikiel Produkty do sprzątania Papier Diesel Farba Klej Pracownicy Chemikalia

45 Efekty koocowe Produkt Odpady plastikowe Ścieki Ciepło Zanieczyszczenie Odpady chemiczne Resztki metalu Hałas Pył Zapach Opary rozpuszczalników Odpady olejowe Materiały odpadowe ze sprzątania

46 Wpływ wkładu Niektóre elementy wkładu w naszych przedsiębiorstwach przyczyniają się do problemów globalnych omawianych w module 1. Czy możesz połączyd elementy wkładu poniżej i globalne problemy środowiska do jakich mogą się one przyczyniad? Przeciągnij odpowiedzi do odpowiednich stwierdzeo. Zużycie drewna Zużycie energii Zużycie ropy jest przyczyną wylesienia. jest przyczyną globalnego ocieplenia. jest przyczyną wyczerpywania się zasobów.

47 Zużycie energii Według Międzynarodowej Agencji Energetycznej, zakłada się, że globalne zapotrzebowanie na energię wzrośnie o 60% w następnych latach. Większośd naszej energii pochodzi z paliw kopalnych (węgiel, gaz i ropa). Węgiel, ropa i gaz nazywa się paliwami kopalnymi ponieważ powstają one z pozostałości organicznych prehistorycznych roślin i zwierząt.

48 Problem z paliwami kopalnymi Spalanie jakiegokolwiek paliwa kopalnego wytwarza dwutlenek węgla, który przyczynia się do efektu cieplarnianego, ocieplając Ziemię. Ponadto, paliwa kopalne są również nieodnawialnymi źródłami, co oznacza, że się wyczerpują i dlatego stają się coraz droższe. Bardziej efektywnie korzystanie z energii lub stosowanie alternatywnych źródeł energii, t.j. odnawialnych zasobów, może dopomóc w zmniejszeniu negatywnego wpływu na środowisko i zmniejszeniu kosztów przedsiębiorstwa.

49 Wykorzystanie energii w twoim przedsiębiorstwie Proszę określid (poprzez kliknięcie) cały sprzęt, który korzysta z energii w twojej firmie. Maszyny i silniki Oświetlenie Ogrzewanie Sprężone powietrze Komputery i drukarki Czy przychodzą ci do głowy jakieś pomysły jak zmniejszyd zużycie energii? Zachowaj swoje pomysły na dalsze części kursu.

50 Zanieczyszczenie Zanieczyszczenie występuje kiedy wkład i efekty koocowe działalności szkodzą środowisku, majątkowi, ludziom lub wszystkim trzem wymienionym. Kluczem do ochrony środowiska jest określenie potencjalnych substancji zanieczyszczających (polutantów) w twojej działalności i zapobieganie ich niekontrolowanemu uchodzeniu do środowiska, i powodowaniu szkód.

51 Zanieczyszczenie powietrza Aby żyd zdrowo, wszyscy musimy oddychad czystym powietrzem. Jednakże, codzienne działania wielu przedsiębiorstw mogą przyczyniad się do zanieczyszczenia powietrza. Rodzaje zanieczyszczeo w powietrzu: Gazy, np. dwutlenek siarki, tlenki azotu, lotne związki organiczne, ozon Emisje takie jak cząstek stałych, ołowiu lub ciężkich metali Pył

52 Przyczyny zanieczyszczenia powietrza Zanieczyszczenie powietrza jest spowodowane emisjami z: Procesów przemysłowych Transportu Spalania paliw kopalnych

53 Rozpuszczalniki i lotne związki organiczne (LZO) Rozpuszczalniki są używane do wielu zadao, również czyszczenia i odtłuszczania maszyn i powierzchni i do pracy z powłokami i farbami. Jest prawdopodobne, że stosujesz je w swojej organizacji. Problem z rozpuszczalnikami polega na tym, że uwalniają one lotne związki organiczne (LZO), które mogą byd szkodliwe dla ludzi. Lotne związki organiczne mogą podrażniad oczy, nos i gardło, powodowad wymioty, alergiczne podrażnienie skóry i zawroty głowy. Lotne związki organiczne reagują także ze światłem słonecznym wytwarzają ozon przypowierzchniowy. Wysokie stężenia ozonu przypowierzchniowego ma poważny wpływ na zdrowie ludzi, zwierząt i roślin. Jeśli nie są kontrolowane, LZO są emitowane do powietrza gdy stosowany jest rozpuszczalnik, więc staraj się albo ograniczad ilości rozpuszczalnika, które używasz, albo używaj go w sposób, który obniża odparowywanie. W Module 4 damy wam wskazówki jak to zrobid.

54 Skażenie hałasem Hałas w środowisku jest dźwiękiem, który może spowodowad uciążliwośd, irytację lub zakłócid jakośd życia jednostki. Na ogół, hałas w środowisku to taki, który można słyszed poza granicami twojego terenu. Hałas BHP to ten, który można usłyszed w twoim miejsu pracy.

55 Maszyny i transport to dwa prawdopodobne źródła hałasu w twoim przedsiębiorstwie. Jeśli pracujesz w obszarze przemysłowym, hałas raczej nie będzie problemem. Jeśli twoje przedsiębiorstwo mieści się w pobliżu dzielnicy mieszkaniowej, jest bardziej prawdopodobne, że będzie ono miało wpływ na mieszkaoców i zostanie zakwalifikowane jako polutant. Hałas może powodowad problemy zdrowotne, wprowadzad zamęt w przyrodzie (np. lęgi ptaków), pęknięcia i strukturalne szkody w budynkach.

56 Zanieczyszczenie wody Woda pokrywa ponad 70% powierzchni ziemi i jest bardzo ważnym zasobem dla ludzi i środowiska. Zanieczyszczenie wody ma wpływ na wodę pitną, rzeki, jeziora i oceany na całym świecie. W konsekwencji użytkowanie wody podlega surowym uregulowaniom i zarówno woda do konsumpcji jak i ścieki powinny byd starannie zarządzane.

57 Ścieki Woda odpadowa wytwarzana przez przedsiębiorstwa jest nazywana ściekami. Jeśli pozwoli się ściekowi wypłynąd do środowiska, może on spowodowad poważne zanieczyszczenie wody i gruntu, włączając w to uszkodzenie siedlisk (habitatów), utratę fauny i flory oraz zanieczyszczenie wody pitnej. W naszej branży, ścieki mogą byd produkowane w trakcie różnych czynności, np.: Czynności związane z wykooczeniem metalu, np. Obróbka powierzchniowa Sprzątanie warsztatu Chłodziwo Wyciek chemikaliów lub ścieków Podczas obróbki powierzchniowej metali powstaje toksyczny ściek, który może zawierad cyjanki, substancje o niskiej biodegradowalności i o kumulatywnych skutkach, takie jak chlorki i siarczany, jak również metale takie jak nikiel lub srebro.

58 Jak wykorzystujesz wodę w swoim przedsiębiorstwie? Omawialiśmy wpływ zanieczyszczenia wody jako efekt koocowy. Teraz spójrzmy na wpływ zużycia wody jako Wkład przedsiębiorstwa. Jak wykorzystujesz wodę w swojej firmie? Czynności związane z powlekaniem Sprzątanie W łazience Mycie pojazdów Jako częśd procesu chłodzenia

59 Woda jako zasób Woda jest cennym zasobem i jest jej na ziemi ograniczona ilośd. Jeśli zużyjemy więcej niż przypada na nas lub zanieczyścimy ją, nie będzie można jej niczym zastąpid. Według zaleceo ONZ ludzie potrzebują minimum 50 litrów wody dziennie do picia, mycia, gotowania i urządzeo sanitarnych. Czy potrafisz zgadnąd jakie jest obecnie przeciętne dzienne zużycie wody na osobę? Wpisz tu swoją odpowiedź Powiedziałeś: 500 litrów. Odpowiedź: Średnie dzienne zużycie wody na osobę ocenia się na około 600 litrów dziennie.

60 Zanieczyszczenie gruntu Istnieją 2 typy zanieczyszczenia gruntu: Zanieczyszczony grunt Odpady Zanieczyszczony grunt to taki grunt, który jest zanieczyszczony substancją, która może byd szkodliwa dla ludzi, flory, fauny i mienia. Głównymi przyczynami zanieczyszczeo gruntu są procesy przemysłowe i wycieki chemikaliów. W tej części kursu skupimy się na odpadach.

61 Środowiskowy wpływ zanieczyszczenia gruntu Oprócz tego, że jest kosztowny i trudny do usunięcia, zanieczyszczenie gruntu może byd szkodliwe dla zwierząt i ludzi. Może zanieczyścid dri Pożary lub eksplozje spowodowane niebezpiecznymi gazami lub materiałami.

62 Odpady w Europie Każdego roku w samej Unii Europejskiej wyrzucamy 3 miliardy ton odpadów, z czego jakieś 90 milionów ton jest niebezpieczne! Według statystyki Eurostat, oznacza to około 6 ton odpadów stałych na każdego mężczyznę, kobietę i dziecko w Europie. Większośd odpadów w Europie transportuje się z miejsca produkcji (np. z twoje firmy) i następnie wyrzuca na składowiska lub spala w spalarni. Jeżeli odpadów nie pozbędziemy się we właściwy sposób, powodują one zanieczyszczenie gruntu co więcej, wysypiska i spalarnie sa nadal szkodliwe dla środowiska.

63 Poznaj rodzaje swoich odpadów Są trzy kategorie odpadów: Odpady nieaktywne (znane również jako odpady obojętne ) W normalnych warunkach nie reagują, kiedy wyrzucamy je na składowisko. W zasadzie nie są zagrożeniem dla środowiska czy zdrowia. Niezanieczyszczone gleby i skały, beton, szkło i gruz ceglany to wszystko są odpady nieaktywne. Aktywne, inne niż niebezpieczne odpady Mogą ulec zmianom fizycznym, chemicznym lub biologicznym, kiedy wyrzuca się je na wysypisko. Chodzi tu o drewno i plastiki. Odpady niebezpieczne Odpady o największym potencjale do szkodzenia środowisku lub zdrowiu publicznemu. Dotyczy to łatwopalnych płynów, neonówek, sprzętu elektrycznego, oleju i chemikaliów.

64 Zadanie z grupami odpadów Przeciągnij grupy odpadów do odpowiedniej kategorii: Odpady metalowe Odpady olejowe Odpady chemiczne Opakowania, włączając w to tekturę i drewniane palety Pojemniki po aerozolach Odpadowy sprzęt ochrony osobistej zanieczyszczony chemikaliami Tłuste szmaty (po oleju) Pojemniki po zużytych chemikaliach i olejach Papier Materiały używane do sprzątania wycieków oleju lub chemikaliów Baterie Folia bąbelkowa i polistyren Zużyty sprzęt elektryczny, np. komputery Neonówki Odpady żywnościowe

65 Co się dzieje z naszymi odpadami? Jeśli pozbędziemy się naszych odpadów we właściwy sposób, to nie ma problemu, czyż nie? Niestety nie! Większośd odpadów kooczy albo na wysypisku albo jest spalanych. Obydwa te rozwiązania mogą także spowodowad szkody środowiskowe, np.: Zanieczyszczenie wody i gruntu na skutek wycieków z wysypisk Metan z wysypisk przyczynia się do globalnego ocieplenia (jest 20 razy skuteczniejszy w więzieniu ciepła z atmosfery niż dwutlenek węgla!) Gazy ze spalania mogą przyczynid się do kwaśnego deszczu. Spalanie plastików może uwolnid toksyczne emisje. Popiół z pieców w spalarni może zawierad metale ciężkie, które są niebezpieczne dla ludzkiego zdrowia. Aby naprawdę zmniejszyd wpływ odpadów na środowisko, w pierwszym rzędzie musimy zmniejszyd ilośd produkowanych odpadów.

66 Śmiecie Wszyscy nienawidzimy śmieci! Odpady, które usunięto w niewłaściwy sposób i w niewłaściwym miejscu powodują szkody w przyrodzie, stanowią zagrożenie dla ludzkiego życia i wyglądają okropnie. Śmieci są wynikiem tego, że ludzie wyrzucają odpady aby nie płacid za właściwe pozbywanie się ich albo aby zaoszczędzid na czasie. Nazywa się to dzikim składowaniem odpadów. Przypadkowe śmieci są wynikiem tego, że odpady wypadają ze słabo zabezpieczonych pojemników na odpady i samochodów zbierających odpady. Pomyśl o terenie wokół twojej siedziby. Czy jest tam dużo śmieci? Jeśli tak, pomyśl o zdobyciu większej ilości pojemników albo przeszkol personel w zakresie prawidłowego pozbywania się odpadów.

67 Wpływ odpadów Wielka Pacyficzna Plama Śmieci Jest to doskonały przykład szkody w środowisku spowodowanej latami słabego zarządzania odpadami. Środek Północnego Pacyfiku jest stosunkowo nieruchomym rejonem Oceany Spokojnego. Koliste obroty w tym obszarze wciągają odpady. Doprowadziło to do nagromadzenia się pływających rupieci, plastikowych i innych resztek w postaci ogromnych, unoszących się na wodzie chmar odpadów. Nazwano to: Wielką Pacyficzną Plamą Śmieci. Białe strzałki to rzeczywista plama śmieci. Niebieskie strzałki pokazują drogę śmieci do oceanicznego wiru. Plastikowe resztki są tuż pod powierzchnią oceanu, więc nie są widoczne z satelity; można je tylko zobaczyd z przepływających statków.

68 Wielka Pacyficzna Plama Śmieci

69 Ocena ryzyka zanieczyszczeo Dotychczas omówiliśmy zanieczyszczenie powietrza, wody i gruntów. Wypełnienie Oceny ryzyka zanieczyszczeo pomoże ci określid najpoważniejsze ryzyka zanieczyszczeo w twojej organizacji. Poniżej znajduje się przykład Oceny ryzyka zanieczyszczeo. Każda substancja zanieczyszczająca (Polutant) jest punktowana pod kątem częstotliwości pojawiania się, jak również stopnia jej dotkliwości. Polutant Częstotliwośd (jak często to zanieczyszczenie się pojawia) 1=pojawia się rzadko 5=pojawia się częston Dotkliwośd (jak duży ma wpływ na środowisko) 1=niski wpływ 5=wysoki wpływ Ocena ryzyka (Ocenę ryzyka oblicza się przez przemnożenie Częstotliwości przez Dotkliwośd) Wyciek oleju Hałas Pył Najpierw należy się skupid na substancjach zanieczyszczających i najwyższym ryzyku.

70 Ocena ryzyka zanieczyszczenia Jest to odpowiednia pora aby wypełnid ocenę ryzyka zanieczyszczenia dla twojej organizacji. Możesz użyd polecenia ściągnij ten szablon aby dokonad przeglądu wszystkich potencjalnych substancji zanieczyszczających w twojej organizacji. Egzemplarz tego szablonu znajdziesz w Zestawie Narzędzi GreenPoint.

71 Transport a środowisko Jak wykorzystujesz transport w swojej organizacji? Podróżując z domu do pracy Dostawy Dystrybucja produktu Spotkania służbowe Spotkania w sprawie sprzedaży

72 Transport a środowisko Środowiskowe i finansowe koszty transportu nakładają się na problemy, które już omawialiśmy. Przeciągnij słowa aby uzupełnid te zdania. Większośd transportu drogowego jest napędzana przez ***** i *****. Paliwa te wywodzą się z ropy naftowej, która jest zasobem nieodnawialnym i dlatego jest bardzo ****. Pojazdy emitują więcej **** niż jakikolwiek inny sektor. Dwutlenek węgla jest ***** i przyczynia się do ****. ****** produkowane przez transport obejmują tlenki azotu, cząsteczki, tlenek węgla i węglowodory. Wszystkie one mają **** na zdrowie lokalnych *****, zwierząt i roślinności. Pojazdy są głównym źródłem skażenia ****. Źródłami mogą byd silniki i opony, ****, ostrzeżenia o cofaniu i piszczące hamulce. Od wielu lat pojazdy podlegają normom dot. hałasu podanym w *****. Benzyna, diesel, drogi, dwutlenek węgla, gaz cieplarniany, globalne ocieplenie, substancje zanieczyszczające powietrze, szkodliwy wpływ, ludzie, hałas, klaksony, prawa unijne.

73 Moduł 2 - Quiz Brawo. Prawie ukooczyłeś Moduł 2! Teraz tylko musisz zrobid test wielokrotnego wyboru do tego Modułu. Aby zaliczyd ten Moduł, musisz odpowiedzied prawidłowo na wszystkie pytania. Nie martw się, możesz spróbowad ponownie jeśli za pierwszym razem nie uda ci się odpowiedzied prawidłowo na wszystkie pytania. Aby zacząd, kliknij na przycisk Dalej...

74 Pytanie 1 1. Nazwij 3 wkłady przedsiębiorstwa w środowisko A. Odpady, ścieki, brzydkie zapachy B. Olej i chemikalia, metal, energia C. Inwestycja, szkolenie personelu D. Zanieczyszczenie powietrza, wody i gruntu

75 Pytanie 2 2. O ile wzrośnie globalne zapotrzebowanie na energię w następnych latach według analizy Międzynarodowej Agencji Energetycznej? A.60% B.70% C.80% D.90%

76 Pytanie 3 3. Jakim terminem określa się odpady, które mają potencjał ulegania zmianom fizycznym, chemicznym lub biologicznym kiedy wyrzuci się je na składowisko odpadów? A.Odpady nieaktywne B.Odpady obojętne C.Odpady aktywne D.Odpady ożywione (była mowa w treści o 3 rodzajach odpadów)

77 Moduł 3 Korzyści dla przedsiębiorstwa z właściwego zarządzania środowiskowego Mamy nadzieję, że ten kurs stał się dla was bodźcem do tego abyście zmniejszyli wpływ swojego przedsiębiorstwa na środowisko. Jednakże aby udoskonalid środowisko, musisz przekonad swoich kolegów, że ochrona środowiska jest ważna! Dla niektórych ludzi środowisko jako takie nie jest wystarczająco dobrym powodem. W Module 3, przyjrzymy się jakie korzyści może mied z tego przedsiębiorstwo.

78 Korzyści dla przedsiębiorstwa Korzyści można podzielid na 3 kategorie.czy potrafisz zgadnąd jakie to kategorie? Oszczędnośd i zwiększenie zysków Stworzenie bezpieczniejszego i przyjaznego miejsca pracy Dostosowanie się do obowiązującego prawa w zakresie ochrony środowiska Finansowe? Prawne? Moralne?

79 Korzyści finansowe Są trzy kluczowe sposoby na to jak System Zarządzania Środowiskiem może zwiększyd zyski twojej organizacji. Czy masz pomysł jakie? Spróbuj wymienid wszystkie 3 zanim przejdziesz do następnego ekranu...

80 Trzy korzyści finansowe 1. Bardziej racjonalne procesy prowadzą do większych zysków Skuteczne wykorzystanie wkładu, np. użycie mniejszej ilości materiału, energii i wody = niższe koszty Redukcja efektów koocowych, np. odpadów i ścieków = niższe koszty Pamiętaj! Kiedy coś wyrzucasz, płacisz za to podwójnie raz kiedy to kupujesz i ponownie kiedy płacisz za pozbycie się tego. 2. Polityka środowiskowa może pomóc w zabezpieczeniu istniejących kontraktów i zdobyciu nowych. Klienci muszą wiedzied, że twoja firma czuje się odpowiedzialna za środowisko i jest racjonalna jeśli możesz to udowodnid, jest bardziej prawdopodobne, że będą współracowad właśnie z tobą. 3. Lepsza świadomośd ustawodawstwa w zakresie środowiska i udoskonalona kontrola zmniejszają ryzyko płacenia kar pieniężnych przez firmę. Zapobiegają one również utracie kontraktów spowodowanej narażeniem reputacji firmy na szwank.

81 Lepsze środowisko pracy Zarządzanie środowiskowe i innowacje w tym zakresie prowadzą do lepszego środowiska pracy i szczęśliwszego oraz bezpieczniejszego personelu.

82 Ustawodawstwo dot. środowiska Czy wiesz, że w całej Europie istnieją dosłownie setki praw dotyczących środowiska? Minimalnym wymaganiem wobec przedsiębiorstw w zakresie ochrony środowiska jest byd w zgodzie z obowiązującymi przepisami prawa. Każda firma musi przestrzegad prawa aby uniknąd odpowiedzialności karnej takiej jak grzywny (kary pieniężne), zamknięcie przedsiębiorstwa czy ograniczenie wolności właściciela firmy. Najlepszym sposobem zapewnienia, że jest się w zgodzie z prawem, jest świadomośd prawa i regularne sprawdzanie, że twoja firma spełnia wymagania. W tej części kursu zajmiemy się ciałami nadzorującymi prawodawstwo w zakresie ochrony środowiska w twoim kraju i kluczowymi elementami legislacji europejskiej i krajowej, które są istotne dla twoje działalności. Najpierw jednak, zobaczmy co się dzieje kiedy sprawy idą nie tak jak trzeba.

83 Zadanie z prawa dopasuj grzywnę do przestępstwa Pokażemy wam krótkie streszczenie odpowiedzialności karnej jaka jest stosowana w Europie. Wszystko co musisz zrobid to kliknięcie na kwotę pieniędzy, która stanowi grzywnę jaką twoim zdaniem ukarano firmę. Kliknij tutaj, żeby zacząd!

84 Zadanie z odpowiedzialności karnej w związku ze środowiskiem Firma produkująca klamki do drzwi używała do odtłuszczania rozpuszczalnika pod nazwą Trójchloroetylen. Firma nie zgłosiła, że korzysta z tego niebezpiecznego i rakotwórczego rozpuszczalnika. Ponadto firma emitowała trójchloroetylen o stężeniu 100 razy wyższym niż limit ustalony przepisami. a. 306,000 b. 500,000 c. 104,000 Odpowiedź a. Firma zapłaciła dwie kary. Łagodną karę w wysokości 6,000 za niezgłoszenie do odpowiedniego rejestru. Za poważniejsze przestępstwo przekroczenia dopuszczalnego limitu emisji, firmę ukarano grzywnę w wysokości 300,000.

85 Zadanie z odpowiedzialności karnej w związku ze środowiskiem Fabryka specjalizująca się w odzyskiwaniu ołowiu ze zużytych baterii została ukarana za spowodowanie zagrożenia dla życia. Firma przekroczyła limit jakiego jej udzielono w pozwoleniu na emisje ciężkich metali. Emisje spowodowały zatrucie ołowiem u miejscowej ludności oraz szkody dla powietrza, wody i gruntów w okolicy. a. 120,000 b. 50,000 c. 260,000 Sąd nakazał firmie zapłacid 120,000 odszkodowania jako rekompensaty dla ofiar.

86 Zadanie z odpowiedzialności karnej w związku ze środowiskiem Firma zajmująca się obróbką skrawaniem bez pozwolenia zrzuciła kwasowe ścieki do kanału ściekowego. Kwasowy ściek skorodował i uszkodził częśd systemy kanalizacji ściekowej powodując wycieki do podglebia. a. 20,000 b. 5,000 c. 35,000 Odpowiedź c. Firmę ukarano grzywną w wys i nałożono na nią obowiązek poniesienia kosztów reperacji uszkodzonej części kanalizacji ściekowej, co wyniosło 30,000.

87 Zadanie z odpowiedzialności karnej w związku ze środowiskiem Ogromne ilości śmierdzącej i tłustej mieszaniny olejowej wyciekły ze zbiornika w zakładzie biogazu. Czarna masa wylała się do małego strumienia, potem do rzeki, powodując okropne szkody dla środowiska. a. 20,000 b. 15,000 c. 10,000 Incydent ten miał miejsce ponieważ właściciel zignorował nakaz prawny aby zainstalowad system zapobiegający wyciekom. Właściciel musiał zapłacid grzywnę w wysokości 10,000 i otrzymał wyrok 6 miesięcy więzienia w zawieszeniu. Procedura sprzątania przez ok. 200 strażaków kosztowała 90,000.

88 Prawodawstwo dot. środowiska Jak widzicie, grzywny za przestępstwa wobec środowiska mogą byd ogromne a naruszenie prawa może nawet skutkowad zamknięciem firmy lub więzieniem dla właściciela firmy. Z tego powodu ważne jest aby wiedzied jakie prawa dotyczą twojej organizacji, tak żebyś mógł byd pewien, że firma pozostaje w zgodzie z prawem. Może to byd zniechęcającym zadaniem, ale nie martw się, następna częśd kursu podsunie ci pewne pomysły jak zacząd.

89 Struktura prawodawstwa Zanim zaczniemy, warto wiedzied, że istnieją 3 poziomy legislacji dotyczącej ochrony środowiska. Są to: Międzynarodowe Porozumienia i Protokoły (takie jak Protokół z Kioto, który podaje wytyczne odnośnie międzynarodowej reakcji w sprawie zmian klimatu). Legislacja europejska. Legislacja narodowa (krajowa).

90 Struktura prawodawstwa Prawodawstwo na szczeblu Unii Europejskiej i narodowym to jest to o czym powinniśmy się dowiedzied. Większośd krajowej legislacji dotyczącej środowiska ma swoje początki na szczeblu europejskim. Prawodawstwo europejskie jest przenoszone do prawodawstwa narodowego przez każde paostwo członkowskie. Głównymi instrumentami prawnymi są unijne Dyrektywy i Rozporządzenia. Każde paostwo członkowskie może wybrad jak wypełni wymagania Dyrektyw. Natomiast rozporządzenia zazwyczaj stosuje się bezpośrednio, tj. paostwa członkowskie nie mogą wybierad jak wdrożą prawodawstwo na szczeblu narodowym.

91 Narodowe ciała nadzorujące Ministerstwo Środowiska jest główną instytucją odpowiedzialną za zarządzanie zasobami naturalnymi. Agencje poza normalną strukturą Ministerstwa Środowiska, takie jak Inspektorat ds. Ochrony Środowiska (główne ciało odpowiedzialne za wprowadzenie w życie rozporządzeo dot. środowiska), również odgrywają ważną rolę w polityce środowiskowej.

92 Regionalne i lokalne ciała nadzorujące Na szczeblu regionalnym prawodawstwo dotyczące środowiska jest regulowane przez Starostę. Na szczeblu lokalnym legislacja dot. środowiska jest regulowana przez Wójtów i Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska. Marszałkowie województw, starostowie jak również wójtowie i burmistrzowie sprawdzają czy przepisy dot. ochrony środowiska są przestrzegane.

93 Prawodawstwo dotyczące środowiska Na szczeblu narodowym kluczowe przepisy prawa w zakresie środowiska obejmują: Ustawę o Ochronie Środowiska Ustawę o Gospodarowaniu Odpadami Prawo Wodne Ustawę o Substancjach Chemicznych Ta lista obejmuje tylko niektóre przepisy prawa dot. środowiska. Aby zdobyd więcej informacji na temat narodowej legislacji w tym zakresie odwiedź Ekoportal

94 Ustawa o Ochronie Środowiska Ustawa wymaga aby przedsiębiorstwa płaciły za emisję gazu i pyłu do atmosfery, zrzucanie ścieków do środowiska (wody lub gleby), wydobywanie wody i za składowanie odpadów.

95 Prawa dotyczące Gospodarki Odpadami Ustawa o Odpadach wymaga aby każdy posiadacz odpadów prowadził rejestr jakościowy i ilościowy odpadów zgodnie z obowiązującym katalogiem odpadów i listą niebezpiecznych odpadów.

96 Wymagania Ustawy o Odpadach W zależności od rodzaju działalności gospodarczej, posiadacze odpadów muszą uzyskad: pozwolenie na produkcje odpadów wytwarzanych w związku z eksploatacją instalacji jeśli wytwarza więcej niż 1 Mg niebezpiecznych odpadów rocznie lub więcej niż Mg odpadów innych niż niebezpieczne rocznie; decyzję akceptującą program zagospodarowania niebezpiecznych odpadów jeśli wytwarza się więcej niż 0.1 Mg niebezpiecznych odpadów rocznie; pozwolenie na prowadzenie odzysku lub unieszkodliwianie odpadów (nie jest wymagane jeśli wytwórca odpadów posiada pozwolenie na wytwarzanie odpadów lub zatwierdzony program gospodarki odpadami niebezpiecznymi); pozwolenie na zbieranie i transport odpadów (nie jest wymagane jeśli wytwórca odpadów posiada pozwolenie na wytwarzanie odpadów lub zatwierdzony program gospodarki odpadami niebezpiecznymi); wnioski o te pozwolenia należy składad do odpowiednich ciał: w zależności od skali przedsięwzięcia albo do marszałka województwa, albo starosty odpowiedzialnego za miejsce gdzie odpady są wytwarzane. We wniosku należy podad zakres operacji. wymaga się aby producenci niebezpiecznych odpadów składali wniosek o przyjęcie programu zagospodarowania niebezpiecznych odpadów (programy załącza się do wniosku) do odpowiednich ciał na 30 dni przed rozpoczęciem wytwarzania niebezpiecznych odpadów i kiedy produkcja zmienia się tak, że ma wpływ na rodzaj i ilośd wytwarzanych niebezpiecznych odpadów lub sposób ich zagospodarowania.

97 Legislacja dotycząca wody Prawo Wodne określa ogólne zasady ochrony wody, łącznie z zakazami lub ograniczeniami dotyczącymi użycia wody. Wskazuje ono również przepisy wdrożeniowe, które określają standardy jakości w odniesieniu do ścieków zrzucanych do wody lub gruntu. Uregulowanie prawne dotyczące substancji szczególnie niebezpiecznych dla środowisk wodnych, których zrzucenie w ściekach do systemu kanalizacji wymaga pozwolenia. Ponadto, kwestie dotyczące zrzucania ścieków przemysłowych do systemu kanalizacji są regulowane przez Ustawę o Zbiorowym Zaopatrzeniu w Wodę i Zbiorowym Odprowadzaniu Ścieków

98 Ustawa dotycząca substancji chemicznych Ustawa o Substancjach i Preparatach Chemicznych wprowadza wymóg, dla pierwszego uczestnika łańcucha dostaw, informowania Inspektora do Spraw Substancji i Preparatów Chemicznych o wprowadzeniu do obrotu substancji i preparatów niebezpiecznych.

99 Kluczowe prawodawstwo w zakresie środowiska na szczeblu unijnym Następnych kilka stron dotyczy wymagao przedstawionych w unijnych Dyrektywach i Rozporządzeniach. To zagadnienie ma charakter techniczny, więc jeśli wolisz przeskoczyd te strony, możesz. Jednakże proszę upewnij się, że ktoś w twojej firmie jest odpowiedzialny za zapoznanie się z legislacją w zakresie środowiska i sprawdza czy stosujecie się do niej!

100 Dyrektywa unijna w sprawie emisji przemysłowych (IED) Dyrektywa 2010/75/EU w sprawie emisji przemysłowych Ma na celu: zapobiegad, redukowad i, tak dalece jak to jest możliwe, eliminowad zanieczyszczenia powstałe z działalności przemysłowej poprzez ustalenie ogólnej ramy kontrolowania głównych działao przemysłowych, dając pierwszeostwo interwencji u źródła i zapewniając rozważne gospodarowanie zasobami naturalnymi... Oznacza to, że a) przedsiębiorstwa muszą zapobiegad występowaniu zanieczyszczenia i b) jeśli praktycznie nie można zapobiec zanieczyszczeniu, wówczas przedsiębiorstwo musi spróbowad obniżyd poziomy swoich zanieczyszczeo. Aby sprostad temu wymaganiu, pomocna jest świadomośd wszystkich działao i materiałów na swoim terenie, które potencjalnie mogą byd źródłem zanieczyszczeo. Spróbuj skorzystad z tabeli ryzyka zanieczyszczeo w zestawie narzędzi GreenPoint. Może okazad się pomocna w przeglądzie waszych działao. Procedura reakcji na zanieczyszczenia pomoże ci zareagowad szybko na incydent powodujący zanieczyszczenie i zminimalizowad spowodowane szkody. Więcej informacji na temat planowania reakcji na zanieczyszczenia znajdziesz w Module 4 tego kursu szkoleniowego. Przedsiębiorstwa wykonujące pewne działania objęte Dyrektywą mogą potrzebowad pozwolenia na taką działalnośd od narodowego ciała nadzorującego. Możesz potrzebowad specjalnego pozwolenia na pewne swoje działania, zwłaszcza jeśli używasz dużych ilości rozpuszczalników, więc zdecydowanie warto jest zapoznad się z interpretacją Dyrektywy przez twój kraj aby wiedzied jakie ma ona zastosowanie do twojej firmy.

101 Dyrektywa unijna w sprawie odpadów Dyrektywa unijna nr 2008/98/WE w sprawie odpadów,znana jako Dyrektywa Ramowa w sprawie odpadów definiuje odpady oraz terminy takie jak recykling czy odzysk. Odpady są definiowane jako:...każda substancja lub przedmiot, którą posiadacz wyrzuca, lub zamierza wyrzucid, lub ma obowiązek wyrzucid... Dyrektywa określa podstawowe zasady gospodarowania odpadami. Odpady należy zagospodarowywad bez: Zagrażania ludzkiemu życiu i szkodzenia środowisku, Ryzyka dla wody, powietrza, gleby, roślin czy zwierząt, Stwarzania niedogodności poprzez hałas lub zapachy Szkodliwego wpływu na krajobraz wiejski czy miejsc o szczególnym zainteresowaniu. Każde paostwo członkowskie Unii dostosowuje wymagania Dyrektywy w sprawie odpadów do swoich własnych rozporządzeo. Poszukaj, które krajowe przepisy w sprawie odpadów mają zastosowanie do ciebie i dodaj je do swojego rejestru przepisów.

102 Unijna Dyrektywa Ramowa o odpadach Dyrektywa Ramowa o odpadach precyzuje następujące wymagania: Swoje odpady musisz przekazywad uprawnionej osobie i tylko ona ma prawo je zbierad. Każdy kto zbiera i transportuje twoje odpady musi: byd zarejestrowanym przewoźnikiem kontrolowanych odpadów; lub byd zwolniony z rejestracji jako przewoźnik Każdy kto poddaje twoje odpady recyklingowi, oczyszcza je, magazynuje lub się ich pozbywa musi mied pozwolenie. Zarejestrowany przewoźnik powinien móc przedstawid świadectwo rejestracji lub jego poświadczoną kopię. Jeśli tego nie sprawdzisz i nie masz na to dowodu, możesz byd obarczony odpowiedzialnością jeśli twoje odpady są zagospodarowywane nielegalnie (np. przez składowanie na dziko ).

103 REACH REACH (Rejestracja, Ewaluacja (ocena), Autoryzacja (wydawanie zezwoleo) i Ograniczanie Chemikaliów) jest aktualnym systemem kontrolowania bezpiecznego użycia chemikaliów w Europie. Jest on regulowany przez Europejską Agencję Chemikaliów (ECHA). Każde paostwo członkowskie Unii ma także krajowy organ zajmujący się REACH, który może służyd wsparciem i radą. Na mocy REACH przedsiębiorstwa, które korzystają z chemikaliów dostarczanych przez producentów lub importerów są określani jako dalsi użytkownicy. Dalsi użytkownicy to wszystkie osoby (inne niż producenci lub importerzy), który korzystają z substancji, albo samej albo użytej w konkretnym preparacie, w trakcie swoich działao. Dotyczy to większości przedsiębiorstw.

104 Wymagania REACH Dalsi użytkownicy maja obowiązek używania chemikaliów w sposób bezpieczny zgodnie z informacją na temat zarządzania ryzykiem (kartami bezpieczeostwa) dostarczanymi przez producentów i importerów dla każdej substancji chemicznej zarejestrowanej do użytku. Jeśli używasz chemikaliów w niekonwencjonalny sposób, wówczas powinieneś rozważyd powiadomienie swoich dostawców, ponieważ, byd może, muszą oni poinformowad o tym ECHA lub możesz się z nimi skontaktowad sam. Uwaga: REACH jest skomplikowanym dokumentem prawnym, który zawiera znacznie więcej wymagao niż tu wymieniono. Zalecamy abyś przejrzał wszystkie wymagania REACH, żeby sprawdzid czy jakieś inne wymagania mają zastosowanie do twojej firmy.

105 Jest o wiele więcej Dyrektyw i Rozporządzeo dotyczących środowiska niż tu wymieniono. Dostęp do wszystkich unijnych Dyrektyw i Rozporządzeo jest online poprzez stronę Europa Komisji Europejskiej pod adresem

106 Ustawodawstwo dotyczące niebezpiecznych odpadów Odpady klasyfikuje się jako niebezpieczne kiedy mają właściwości, które mogą uczynid je szkodliwymi dla naszego zdrowia lub środowiska. Dyrektywa Ramowa w sprawie odpadów (2008/98/WE) zawiera oficjalną listę niebezpiecznych odpadów. Prawnie jesteś odpowiedzialny za niebezpieczne odpady dopóki nie dotrą one do ostatecznego miejsca ich utylizacji lub zagospodarowania. Musisz uzyskad dowód, że przekazałeś odpady przewoźnikowi odpadów a on musi przesład ci dowód, że odpady zostały przyjęte przez ośrodek zagospodarowywania odpadów. Pozbywanie się niebezpiecznych odpadów jest niezwykle kosztowne i jeśli odpady te nie są utylizowane prawidłowo, mogą one spowodowad poważne szkody dla środowiska. Jeśli to możliwe, zmieo działania swojego przedsiębiorstwa tak aby zminimalizowad produkcję niebezpiecznych odpadów. W ten sposób zaoszczędzisz pieniądze i zredukujesz wpływ utylizacji odpadów na środowisko.

107 Unijne Rozporządzenie w zakresie fluorowanych gazów cieplarnianych Unijne Rozporządzenie w zakresie pewnych fluorowanych gazów cieplarnianych (Nr 842/2006) stosuje się do wszystkich paostw członkowskich Unii Europejskiej. Rozporządzenie ma na celu zmniejszenie emisji fluorowanych gazów (znanych również jako f-gazy) poprzez udoskonalenie powstrzymywania ich ekspansji i monitorowanie tych gazów oraz ograniczanie ich marketingu i użytkowania. Ważne f-gazy to: HFC (wodorofluorowęglowodory) używane jako czynniki chłodnicze, rozpuszczalniki do czyszczenia i jako środki spieniające PFC (perfluorowęglowodory) stosowane w produkcji półprzewodników, jako rozpuszczalniki czyszczące i środki spieniające Heksafluorek siarki stosowany w rozdzielnicach wysokiego napięcia i w produkcji magnezu Emisje tych gazów cieplarnianych przyczyniają się do globalnego ocieplenia i są one niezwykle szkodliwe dla atmosfery, co oznacza, że ich skutki utrzymują się długo po ich emisji.

108 Rozporządzenie unijne w zakresie fluorowanych gazów cieplarnianych Czy to prawo ma jakiekolwiek znaczenie dla mnie? Może mied jeśli korzystasz z klimatyzacji lub pracujesz z nią, korzystasz z szaf chłodniczych lub rozdzielnic wysokiego napięcia. Jeśli masz u siebie którekolwiek z tych urządzeo, powinieneś przeczytad rozporządzenia i określid czy odnoszą się one do ciebie i jakie są ich wymagania. Rozporządzenia na temat f-gazów są dostępne do odczytu i ściągnięcia pod adresem: R0842:en:NOT

109 Jak mogę zapewnid dostosowanie się do obowiązującego prawa? Unikaj grzywien i odpowiedzialności karnej poprzez wprowadzenie procedury zapewniającej podporządkowanie się do obowiązujących w zakresie środowiska przepisów. Czy potrafisz ustawid etapy tej procedury we właściwym porządku? Kliknij na każdy etap i przeciągnij go na właściwe miejsce. 1.Wyznacz przynajmniej jedną osobę w swojej organizacji (to możesz byd ty!), która będzie odpowiedzialna za określenie, które prawa mają zastosowanie do twojej firmy. 2.Określ co musisz zrobid aby dostosowad się obowiązujących przepisów. 3.Udokumentuj listę istotnych praw i wymagao w Rejestrze Obowiązującej Legislacji. 4.Wprowadź procedury i środki kontroli aby zminimalizowad ryzyko naruszenia prawa. 5.Poddaj personel szkoleniu aby zapewnid, że będą przestrzegad prawa. 6.Przeprowadź audyt w zakresie dostosowania do obowiązującego prawa. Zrób listę kontrolną. Wszystkich wymogów prawnych i korzystaj z niej podczas kontroli swojego miejsca pracy. Sprawdź czy wszystkie działania są prowadzone zgodnie z obowiązującymi przepisami. 7.Regularnie sprawdzaj czy są jakieś nowe przepisy lub zmiany w istniejącym prawie. Fantastycznie! Możesz ściągnąd tę listę i stosowad ją jako plan działania w swojej organizacji.

110 Pomoc i wsparcie w zakresie prawodawstwa Prawodawstwo może okazad się skomplikowane, ale istnieją źródła informacji i wskazówki dostępne w sieci. Oto kilka, które mogą byd przydatne: Ustawa o Ochronie Środowiska Ustawa o Gospodarce Odpadami Krajowa pomoc w zakresie REACH Prawo Wodne Prawo o zbiorowym zaopatrzeniu w wodę i zbiorowym odprowadzaniu ścieków Ekoportal Kliknij aby ściągnąd tę listę.

111 Systemy Zarządzania Środowiskowego Jak dotąd w Module 3 zapoznaliśmy się: Z korzyściami kontroli i doskonalenia oraz kluczowym prawodawstwem w zakresie ochrony środowiska. Dużo do nauczenia się! To czego potrzebujemy, to zorganizowane podejście, które pozwoli nam ogarnąd to wszystko. Jednym ze sposobów osiągnięcia tego jest wdrożenie systemu zarządzania środowiskowego.

112 System Zarządzania Środowiskowego System Zarządzania Środowiskowego (EMS) to zorganizowany plan, który ma na celu: Zminimalizowad wpływ twojej organizacji na środowisko naturalne Zapewnid dostosowanie się do obowiązujących praw w zakresie ochrony środowiska Udoskonalid działania w zakresie ochrony środowiska System Zarządzania Środowiskowego (EMS) składa się z procedur, które wyjaśniają jak firma może osiągnąd te cele.

113 Standardy Systemu Zarządzania Środowiskowego Aby uzyskad pomoc przy opracowywaniu systemu zarządzania środowiskowego (EMS) dla twojej firmy, możesz odwoład się do standardu (normy) dla zarządzania środowiskowego. Ta norma podaje ramę, według której organizacja może postępowad aby opracowad i uruchomid system zarządzania. Wszystkie standardy systemu zarządzania opierają się na zasadzie ciągłego doskonalenia. Zmuszają one nas do ciągłego doskonalenia działao organizacji w zakresie środowiska. Najbardziej popularne normy to ISO i EMAS.

114 ISO i EMAS ISO jest międzynarodowo uznaną normą zarządzania środowiskowego. System Ekozarządzania i Audytu (ang. skrót: EMAS) jest podobny do ISO ale reprezentuje szczebel unijny. Obydwie normy pomagają firmom określid i kontrolowad ich wpływ na środowisko, pracowad w zgodzie z obowiązującym prawem i stale doskonalid ich działania w zakresie środowiska. Aby przedsiębiorstwa mogły czerpad korzyści z ich odpowiedzialności za środowisko, mogą potrzebowad dowodu, że pracują zgodnie ze standardami/normą. Jednym ze sposobów uzyskania takiego dowodu jest poddanie się audytowi pod kątem środowiska i uzyskanie Certyfikatu ISO lub EMAS. Zajrzyj do swojego zestawu narzędzi GreenPoint, aby znaleźd streszczenie wymagao ISO 14001:2004.

115 Co decyduje o dobrej polityce względem środowiska? Czy myślisz o wdrożeniu EMS? Pierwszym krokiem na drodze do wdrożenia EMS jest napisanie polityki środowiskowej. Ten krótki dokument stanowi podstawowe streszczenie twojego Systemu Zarządzania Środowiskowego (EMS) i zobowiązania się twojej organizacji do ochrony środowiska. Jeśli chcesz uzyskad certyfikat ISO 14001, polityka musi zawierad pewne informacje i byd odpowiednia dla twojej firmy. Co twoim zdaniem decyduje o dobrej polityce wobec środowiska? Przeciągnij opcje na arkusz.

116 Co decyduje o dobrej polityce środowiskowej? Zobowiązanie, że zredukuje się zużycie wody o 5% - jeśli możesz to udowodnid, dodaj ten punkt do swojej polityki. Ale upewnij się, że zaktualizujesz politykę kiedy już osiągniesz swój cel.w przeciwnym razie będzie się oczekiwało od ciebie, że co roku będziesz obniżad zużycie wody o 5%! Cele i zadania środowiskowe muszą mied odniesienie. Zobowiązanie wobec klientów odnośnie jakości produktu Będzie lepiej wyglądało w twojej Polityce względem jakości. Zobowiązanie do ciągłego doskonalenia Zobowiązanie, że zredukuje się zużycie energii o 80% - Nie wprowadzaj nierealistycznych celów; powinieneś móc poprzed wszystkie swoje stwierdzenia dowodami Bez żargonu W porządku, unikaj nadmiernie technicznego języka Aktualna idealnie byłoby dokonywad przeglądu polityki i aktualizowad ją co roku Zobowiązanie do stosowania najlepszych praktyk BHP To powinno się znaleźd w twojej polityce BHP Zobowiązanie do dostosowania się do istniejącego prawodawstwa w zakresie środowiska Lista praw dot. środowiska, które dotyczą twojej organizacji Polityka powinna byd krótka i zwarta; raczej prowadź oddzielny rejestr praw zamiast włączad listę do polityki. Zakomunikowana i dostępna dla wszystkich pracowników Tak! Umieśd politykę w dostępnym miejscu w pracy i zakomunikuj ją na spotkaniach lub drogą ową. Wspierana i podpisana przez najwyższe kierownictwo Dostępna publicznie Dlaczego nie umieścid jej na stronie internetowej firmy Krótka i zwarta Istotna dla organizacji Zobowiązanie do zapobiegania zanieczyszczeniu środowiska Wdrożona Wspaniale! Zapoczątkowałeś politykę środowiskową! Pomyśl jak zaadaptujesz tę politykę do swojej organizacji i napisz własną politykę.

117 Monitorowanie i pomiary Aby osiągnąd cele i zadania jakie wytyczyłeś w polityce środowiskowej, musisz wiedzied jak skuteczna jest twoja firma i gdzie jest miejsce na ulepszenia. Zdecyduj jakich pomiarów musisz dokonad aby monitorowad wyniki a potem zbieraj te dane regularnie. Dlaczego nie zacząd od: Ile materiałów zużywa firma (np. metalu, chemikaliów, papieru i opakowao) Ile odpadów firma wytwarza Ile wody firma zużywa Ile ścieków firma wytwarza Ile energii (gaz, elektrycznośd lub inne paliwa) firma zużywa Pamiętaj: Jeśli tego nie zmierzysz, nie możesz tym zarządzad!

118 Monitorowanie i pomiary, cd. Dane jakie zbierzesz pomogą ci: zaznaczyd obszary wymagające poprawy, śledzid wyniki w czasie Na przykład, jeśli zaproponujesz aby twoja organizacja zainstalowała energooszczędne oświetlenie, dane z monitoringu pokażą spadek zużycia energii po takiej instalacji. Monitorowanie może byd tak łatwe jak odczyty z mierników lub śledzenie informacji z rachunków. W swoim zestawie narzędzi GreenPoint masz przykład Arkusza kalkulacyjnego dla monitoringu. Dostosuj ten arkusz kalkulacyjny do operacji swojej firmy i użyj go do rozpoczęcia zapisu danych z monitorowania. Ściągnij teraz kopię, żeby zacząd.

119 Monitorowanie i Pomiary Inspekcje miejsca Monitorowanie nie zawsze ogranicza się jedynie do zbierania ilościowych (liczbowych) danych. Powinno również obejmowad regularne inspekcje miejsca aby sprawdzid, że procedury są właściwie realizowane i określid jakiekolwiek ryzyka dla środowiska. W Module 4 będziesz mied dostęp do wielu list kontrolnych, które pomogą ci regularnie przeglądad wyniki twojej firmy dotyczące środowiska. Listy kontrolne są również dostępne w twoim zestawie narzędzi GreenPoint.

120 Cele i zadania Monitorowanie i pomiary pomagają ci zdecydowad gdzie w firmie możesz dokonad ulepszeo. Wykorzystaj informacje do stworzenia listy celów i zadao mających na celu ulepszenia w zakresie środowiska. Cele i zadania mogą skutkowad oszczędnościami na wydatkach jak również ulepszeniem w zakresie środowiska.

121 Cele i zadania, cd. Zanim przejdziesz do następnej strony, czy możesz się zastanowid jakie ewentualne ulepszenia w zakresie środowiska mógłbyś wprowadzid w swojej firmie? Czy pomyślałeś o któryś z nich? Zmniejszyd zużycie energii Używad mniej materiałów Produkowad mniej odpadów Używad mniej wody

122 Cele i zadania, cd. Aby z sukcesem osiągnąd swoje cele i zadania, korzystanie z formatu SMART może okazad się pomocne. Upewnij się, że twoje cele są: Specific = Szczegółowe Measurable = Wymierne Achievable = Osiągalne Responsibility assigned = Z przypisaną odpowiedzialnością Time bound = Określone w czasie

123 Sformułowanie skutecznych celów i zadao Trzymanie się metody SMART może okazad się trudne. Czy możesz udoskonalid te cele i zadania? Uzupełnij luki w tej tabeli przez kliknięcie na stwierdzenie i przeniesienie go na właściwe miejsce.

124 Zadanie w zakresie celów i zadao Objective Specific Target Measurable Achievable Responsibility assigned Reduce energy consumption Reduce energy consumption by 5% Increase awareness of energy consumption by: putting switch off reminders on light switches and Tamara Carel electrical equipment, carry out checks to make sure equipment and lighting is switched off when not in use. Replace current lighting with energy efficient alternatives. Reduce waste aluminium Use waste bills to gather data on the number of skips of aluminium waste uplifted each week. Timebound Aim to achieve reduction by December 2014 Improve housekeeping on site Site inspections should show: chemicals and other materials are stored safely and securely, waste should be segregated into the correct bins, there should be no evidence of chemical, oil or effluent spillage or leaks. Philippe Clothier Achieve within 1 month - by January 2014

125 Cele i zadania, cd. Szablon celów i zadao możesz wykorzystad dla swojej organizacji. Kopia znajduje się też w zestawie narzędzi GreenPoint.

126 Planowanie Twojego Systemu Zarządzania Środowiskowego Wyobraź sobie teraz, że twój kierownik zadecydował, że System Zarządzania Środowiskowego jest dobrą decyzją biznesową i poprosił cię o opracowanie go. Jak myślisz, jaka podejście będzie najlepsze? Ułóż plan korzystając z poniżej wymienionych działao. Dokoocz zdania poprzez dopasowanie początków i kooców zdao. Po prostu kliknij i przeciągnij je na właściwe miejsce. Aby zacząd muszę określid... wkład, efekty koocowe i operacje mojego przedsiębiorstwa ryzyka zanieczyszczeo w moim przedsiębiorstwie Będę potrzebował pomocy,potrzebuję... zespołu kolegów, którzy pomogą wesprzed projekt! Lepiej sprawdzę jakie prawodawstwo w zakresie środowiska odnosi się do mojej firmy... zrobię listę wszystkich aktów prawnych, które odnoszą się do naszej działalności i sprawdzę czy robimy wszystko co trzeba. Jeżeli mam dokonad zmiany na lepsze, muszę znad nasze aktualne wyniki. Lepiej zbiorę dane na temat... ile wody i energii zużywamy jakich ilości materiałów używamy i ile odpadów produkujemy incydentów związanych ze środowiskiem, które miały miejsce, np. wycieku oleju transportu i ilości paliwa zużywanego przez nasze pojazdy

127 Przegląd dotyczący środowiska Wspaniale! To są pierwsze kroki na drodze do wdrożenia systemu zarządzania środowiskowego. To planowanie pomoże ci określid jakie uregulowania wprowadzid do twojej organizacji i jakich możesz dokonad udoskonaleo.

128 Po przeglądzie Zrelacjonuj odkrycia swojego przeglądu w zakresie środowiska najwyższemu kierownictwu. Ważne jest aby mieli te informację ponieważ mogą zdecydowad, że firma wymaga ulepszeo w zakresie środowiska. Działaj! Jeśli uważasz, że firma może byd bardziej skuteczna, zaproponuj ustalenie pewnych celów i zadao dla udoskonalenia w zakresie środowiska. Jeśli zauważysz, że dużo wycieków ma miejsce podczas dostaw chemikaliów, zaled wprowadzenie procedury na miejscu dostaw. Szkolenie personelu może byd skutecznym sposobem rozwiązywania problemów. Dlaczego nie zaproponowad odbycia sesji szkoleniowej na temat przyjmowania dostaw? Kiedy już wprowadziłeś zmiany, sprawdź czy były one udane.

129 Zrównoważony rozwój Ten kurs ma na celu zachęcid do praktyk biznesowych prowadzących do zrównoważonego rozwoju. Jest możliwe, że w ostatnich latach często widziałeś termin zrównoważony rozwój. Od połowy lat 90-tych minionego wieku jest to dośd modny termin.

130 Przedsiębiorstwo zrównoważonego rozwoju Co to znaczy zrównoważony rozwój? Zrównoważony rozwój w biznesie jest często definiowany jako zarządzanie finansowymi, społecznymi i środowiskowymi ryzykami, zobowiązaniami i możliwościami. Opiera się on na zasadach zrównoważonego rozwoju. Raport opublikowany w 1987r. opisywał Zrównoważony Rozwój jako: Rozwój, który spełnia wymagania teraźniejszości bez narażania zdolności przyszłych pokoleo na zaspokojenie ich potrzeb. Mówiąc prościej, działania jakie podejmujemy dzisiaj nie powinny narażad przyszłych pokoleo na ryzyko. Na przykład, nadmierna konsumpcja dostaw energii dzisiaj, może oznaczad, że przyszłe pokolenia będą musiały się zmagad aby mied dośd energii na zaspokojenie swoich potrzeb.

131 Gratulacje! Ukooczyłeś Moduł 3. Odpowiedz na te pytania wielokrotnego wyboru zanim przejdziesz do Modułu 4 Środki kontroli i Innowacje środowiskowe:

132 Pytanie 1 Jakie są główne korzyści wdrożenia kontroli i ulepszeo w zakresie środowiska? A.Udoskonalenia finansowe, prawne, środowiskowe i społeczne B.Cięcie kosztów i nabywanie taoszych materiałów C.Poprawa zdrowia i bezpieczeostwa D. Optymalizacja jakości produktu

133 Pytanie 2 Jaki jest główny powód monitorowania wyników dotyczących środowiska? A. Żeby zobaczyd ile energii zużywasz B. Żeby dostarczyd dane do badao naukowych C. Jest to wymóg normy ISO D. Dane, które zbierasz pomogą ci określid obszary wymagające udoskonalenia i śledzid wyniki w czasie

134 Pytanie 3 3. Nazwij 2 normy stosowane w zarządzaniu środowiskowym: A.ISO 9001 i EMAS B.ISO i EMAS C.EMS i Certyfikacja D.EMS i ISO 14000

135 Moduł 4 Środki kontrolne i innowacje środowiskowe W Module 4 podajemy pomysły i rozwiązania dotyczące: Kontroli środowiska w celu zapobiegania zanieczyszczeniu Innowacji środowiskowej mającej na celu zwiększenie efektywności przedsiębiorstwa i cięcie kosztów

136 Kontrola środowiska i innowacja Materiały i produkty Odpady Energooszczędnośd Woda i ścieki Emisje do powietrza Transport Przygotowanie na nagłe wypadki i reagowanie na nie

137 Zużycie materiałów i produktów Korzystanie z materiałów i produktów takich jak metale, olej, chemikalia i drewno przyczynia się do wyczerpywania się zasobów, emisji węgla i powstawania odpadów. Te rodzaje zasobów są także bardzo kosztowne w zakupie i utylizacji. Wskazówka numer 1 dla efektywnego wykorzystania materiałów i produktów: Starannie planuj przedsięwzięcia. Zaprojektuj swój produkt tak, żeby proces produkcyjny zużywał możliwie jak najmniejszą ilośd materiału i zminimalizuj ilości produkowanych odpadów.

138 Spożytkuj jak najlepiej swoje materiały Jest wiele możliwości zmniejszenia zużycia materiałów i produktów w twoim procesie. Scena poniżej daje tylko kilka przykładów związanych z płynami, farbami i rozpuszczalnikami do obróbki metali. Czy przychodzą ci do głowy jakieś inne możliwości zwiększające oszczędnośd materiałów w twojej organizacji?

139 Spożytkuj jak najlepiej swoje materiały, cd. Kliknij na obrazek poniżej, żeby uzyskad wskazówki jak najlepiej spożytkowad twoje oleje, płyny do obróbki metali, farby i rozpuszczalniki. Wszystkie te wskazówki można ściągnąd a poza tym znajdziesz je również w swoim zestawie narzędzi GreenPoint. Dobierz właściwy płyn do operacji obróbki metalu. Używanie niewłaściwego płynu prowadzi do odpadów, słabej jakości produktów i krótszej żywotności narzędzi. Wybierz mniej niebezpieczny płyn. Nowe płyny do obróbki metali są na bazie olejów roślinnych zamiast na bazie olejów mineralnych, są biodegradowalne i mniej toksyczne. Stosuj najbardziej skuteczna metodę aplikacji dla płynu do obróbki metalu. Dostępne są systemy aplikacyjne które wytwarzają cienka mgiełkę natryskową. Raporty na temat tego systemu mówią o 85% oszczędności w zużyciu płynu i 500%-wym wzroście żywotności narzędzia. Dobra administracja. Przechowuj płyny, farby, oleje w wyraźnie oznakowanych pojemnikach, w przeznaczonych do tego obszarach aby uniknąd zanieczyszczenia. Kontroluj bakterie i grzyby. Bakterie i grzyby rozwijają się w wilgotnym i ciepłym środowisku. Prowadź regularne kontrole pod katem bakterii i grzybów w twoich płynach do obróbki metali. Jeśli poziomy bakterii lub grzybów są powyżej określonych limitów, wówczas możliwe jest dodanie biocydów aby kontrolowad bakterie i środków grzybobójczych, żeby kontrolowad grzyby, zamiast wyrzucania płynu. Obróbka metalu na sucho nie wymaga płynów. Jednakże jest możliwa tylko w pewnych wypadkach i może wymagad zakupu nowych maszyn. Moczenie szmaty rozpuszczalnikiem z puszki często zużywa więcej rozpuszczalnika niż trzeba. Zamiast tego zainstaluj pompkę, która dokładnie dozuje wymaganą ilośd. Do malowania używaj bardziej efektywnych narzędzi nakładających farbę. Pistolety natryskowe HVLP (duża objętośd, niskie ciśnienie) są jednym z najskuteczniejszych sposobów nakładania farby na powierzchnie. Dokładnie wymierz powierzchnie, które mają byd malowane. Pomaga to uniknąd mieszania zbyt dużej lub zbyt małej ilości farby i oszczędza czas, materiały i pieniądze.

140 Spożytkuj jak najlepiej swoje materiały, cd. Wyznacz kilku kolegów aby sprawdzali zapasy i zużycie olejów w firmie. Pozwala to zapobiec nadmiernemu zużyciu i nadmiernym zakupom. Monitoruj zużycie i odpady aby określid kierunki i obszary udoskonaleo. Korzystaj ze swoich arkuszy kalkulacyjnych GreenPoint aby monitorowad i śledzid na bieżąco zużycie. Zainstaluj krany na bębnach lub pojemnikach z olejem, żeby olej mógł byd rozlewany w kontrolowany sposób do mniejszych pojemników. Pod każdym kranem umieśd tacę do skapywania i użyj ten olej jeśli nie jest zanieczyszczony. Przeszkol personel w zakresie postępowania z olejami. Nieumiejętne postępowanie prowadzi do wycieków. Spraw, żeby olej odpadowy był recyklingowany. Odzyskany olej można przefiltrowad pod kątem zanieczyszczeo i ponownie wykorzystad jako olej niższej jakości.

141 Zużycie papieru Kiedy dokonujesz przeglądu materiałów pod katem zużycia, nie zapomnij o pomieszczeniach biurowych administracji girmy. Może to byd dobre miejsce aby zacząd doskonalenie w zakresie środowiska. Ile papieru przechodzi przez biuro twojej organizacji w każdym miesiącu? Może się okazad, że więcej niż myślisz. Produkcja papieru może powodowad szkody dla środowiska na skutek intensywnego hodowania drzew, stosowania chemikaliów i wysokiego zużycia energii w procesie produkcyjnym. Kupno papieru jest drogie, z papieru powstaje mnóstwo odpadów i papier zajmuje miejsce w pracy.

142 Bezpapierowy system w przemyśle Leyland Trucks (Ciężarówki Leyland) są wspaniałym przykładem firmy, która zredukowała zużycie papieru. Leyland Trucks produkuje lekkie, średnie i ciężkie ciężarówki. Do niedawna, monterzy polegali na systemie instrukcji konstrukcyjnych drukowanych na papierze. W 2012 roku, firma zastąpiła system papierowy systemem Elektronicznej Instrukcji Pracy (EWI). EWI to monitory z dotykowymi ekranami tak skonfigurowane aby wyświetlad w czasie realnym szczegóły konstrukcji i umożliwid operatorom natychmiastowe zapisanie informacji o każdym defekcie i braku materiału. To przedsięwzięcie zaowocowało niemal bezpapierową fabryką.

143 Korzyści bezpapierowego systemu Wyobraź sobie, że przedstawiasz swojemu kierownikowi przypadek bezpapierowego systemu w zakładzie. Jakbyś go przekonywał? Kliknij na odpowiedzi poniżej. Obniża koszty zakupów Obniża koszty drukowania Redukuje odpady papierowe Zwalnia miejsce zajmowane przez przechowywane papiery i akta Można łatwo aktualizowad instrukcje pracy bez konieczności ponownego drukowania wielu egzemplarzy i wyrzucania starych wersji. Zmniejsza skaleczenia przez ścinki papierowe To jest coś co zawsze chciałem zrobid Papier jest przestarzały Sposób w jaki robimy to teraz jest zły

144 Najważniejsze wskazówki dotyczące redukcji zużycia papieru Kliknij tutaj aby ściągnąd Najważniejsze wskazówki dotyczące redukcji zużycia papieru. Jeśli nie pracujesz w biurze, przekaż je jednemu ze swoich kolegów. Byd może dla nich okażą się one użyteczne Zmniejsz wpływ zużycia papieru poprzez: Unikanie drukowania o ile to możliwe; stosowanie elektrycznych dokumentów i narzędzi komunikacji Drukowanie po obu stronach Zapewnij, że drukarki są ustawione na format dwustronny jako domyślny. Nabywanie papieru z recyklingu Umieszczanie w pobliżu drukarek i fotokopiarek plakatów przypominających o dwustronnym drukowaniu i zachęcających ludzi do tego. Znajdź w zestawie narzędzi GreenPoint przykłady plakatów. Zmniejszanie liczby drukarek Monitorowanie poziomów drukowania przez wyposażenie każdego pracownika w kod Zbieranie i ponowne używanie papieru, który jest zadrukowany po jednej stronie Recyklingowanie zużytego papieru Kiedy kupujesz papier, szukaj ekonalepek: Ekonalepka Unii Europejskiej Określa maksymalne limity odprowadzania ścieków do wody, emitowania gazów do powietrza i zużycia energii jak również wymagania dot. zrównoważonego zarządzania lasami dla włókna pierwotnego. Nordic Swan (Nordycki Łabędź) etykieta ekologiczna przyznawana papierniom spełniającym minimalne standardy bycia ekoprzyjaznym