Młodzi liderzy na tropie ELEKTROODPADÓW. poradnik dla uczniów szkół gimnazjalnych i średnich

Transkrypt

1 Młodzi liderzy na tropie ELEKTROODPADÓW poradnik dla uczniów szkół gimnazjalnych i średnich 1

2 SPIS TREŚCI SŁOWO WSTĘPNE 1. Co to są elektroodpady? 4 Drodzy Eko-badacze! 2. Skąd się biorą elektroodpady? 8 3. Elektroodpady a środowisko co powinieneś o tym wiedzieć? Postępuj odpowiedzialnie jak kupować i użytkować? Co i jak? czyli kilka słów o odzysku i recyklingu elektroodpadów Dzielimy się dobrymi przykładami 22 W roku szkolnym 2012/2013 Uczniowie i Uczennice z kilkuset szkół w Polsce wyruszyli tropem elektrośmieci, zdobywając nie tylko informacje na ich temat, ale badając również problem w swoim własnym otoczeniu wsi, dzielnicy czy mieście. Odkryli, że zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny (zsee) nie zawsze trafia we właściwe miejsce. Niestety spora część elektroodpadów, zamiast do punktów zbiórki, ląduje w przydrożnych rowach i lasach, nie tylko zaśmiecając okolicę, ale przede wszystkim stwarzając niebezpieczeństwo dla przyrody i człowieka. W tym krótkim przewodniku poznasz, czym są elektrośmieci i jakie zagrożenia niesie za sobą ich nieodpowiednie składowanie i pozbywanie się, dowiesz się jak problem zsee wygląda w Polsce i na świecie, wreszcie zobaczysz i przeczytasz o tym, co młodzież i dzieci z różnych miejsc w naszym kraju postanowiła zrobić, aby w ich środowisku elektroodpady trafi ły w dobre ręce. Mamy nadzieję, że ich działania zainspirują Was do podjęcia wyzwania na tropie elektrośmieci. Życzymy powodzenia! Zespół Szkół dla Ekorozwoju

3 Co to są elektroodpady? Definicja: Podstawowe informacje i definicje, dane statystyczne dotyczące problemu elektroodpadów w Polsce i Europie. Zużyty Sprzęt Elektryczny lub Elektroniczny (zsee) to zużyte, przestarzałe lub zepsute urządzenia, które działają na prąd lub baterie np komputery, telewizory, lodówki, telefony, sprzęt audio, żelazka, wiertarki i inne podobne sprzęty. 4

4 Polskie prawo określa 10 grup urządzeń elektrycznych i elektronicznych, są to między innymi: 1. Wielkogabarytowe urządzenia agd: chłodziarki, lodówki, zamrażarki, pralki, zmywarki 2. Małogabarytowe urządzenia agd: odkurzacze, żelazka, blendery, czajniki elektryczne 3. Sprzęt teleinformatyczny i telekomunikacyjny: komputery, myszy, klawiatury, drukarki 4. Sprzęt rtv: radia, telewizory, dyktafony, magnetofony, kamery 5. Sprzęt oświetleniowy: świetlówki, żarówki energooszczędne 6. Narzędzia elektryczne i elektroniczne: wiertarki, elektryczne piły, kosiarki 7. Zabawki, sprzęt relaksacyjny i sportowy: kolejki elektryczne, konsole do gier video 8. Przyrządy medyczne: sprzęt do dializoterapii, radioterapii, badań kardiologicznych 9. Przyrządy do kontroli: czujniki dymu, regulatory ciepła, termostaty 10. Automaty do wydawania: napojów, słodyczy oraz bankomaty Obecnie w Polsce, zaledwie 25% drobnego sprzętu i 40% dużych urządzeń trafia do recyklingu. Ocenia się również, że zaledwie ok. 10% Polaków segreguje zużyte baterie w swoich gospodarstwach domowych i przekazuje je do punktów selektywnej zbiórki. Poziom zbierania elektroodpadów jaki narzuca nam obecnie prawo europejskie wynosi minimum 4 kg zsee w przeliczeniu na 1 mieszkańca. Dla osiągnięcia tego poziomu konieczne jest podniesienie świadomości w tym zakresie i zachęcenie społeczności do właściwego pozbywania się elektrośmieci. Według Raportu Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska o funkcjonowaniu systemu gospodarki zużytym sprzętem elektrycznym i elektronicznym w 2011 roku: na rynek Polski wprowadzono ok ton sprzętu elektrycznego i elektronicznego równocześnie w tym samym roku zostało zebranych ton zużytego sprzętu Narastanie problemu obrazuje tempo wzrostu liczby e-śmieci w Europie, które wynosi 3 5 % rocznie i jest niemal trzy razy większe niż tempo wzrostu łącznej ilości produkowanych odpadów. Statystyczny Brytyjczyk w ciągu swojego życia wytwarza 4 tony złomu elektrycznego i elektronicznego. Według szacunków Komisji Europejskiej w 2009 roku powstało na terenie ue 8,3 milionów ton elektroodpadów w ciągu roku i do roku 2020 wielkość ta wzrośnie do 12,3 milionów ton. Odpady elektroniczne stanowią obecnie 5% wszystkich stałych odpadów produkowanych przez człowieka. W 2010 roku ponad 4,6 milionów ton zsee w usa skończyło na wysypisku. poziom zbierania wyniósł zatem 27,80% w przeliczeniu na jednego mieszkańca zebrano 3,55 kg zsee. 6 7

5 Skąd się biorą elektroodpady? Upowszechnienie dostępu do nowych technologii, produkcja urządzeń elektrycznych i elektronicznych nastawiona na zysk, krótki cykl życia produktu, konsumpcyjny styl życia. 8

6 Jak Ci się wydaje, co zrobisz, gdy Twój telefon marketingowych, które przekonają nas, aby ku- 183 miliony komputerów zostały sprzedane Każdego roku wyrzucamy do 50 milionów ton komórkowy przestanie działać? Albo kiedy ze- pić całkiem nowy sprzęt. To, że coraz więcej w roku ,6% więcej niż roku 2003 niepotrzebnych odpadów elektronicznych elek- psuje się komputer, czy inny sprzęt w domu jak kupujemy, obrazują też statystyki. Zastanów trośmieci. Wystarczy to, aby zapełnić milion czajnik elektryczny czy pralka? Wydaje się, że się, jakie konsekwencje dla środowiska powoduje 674 milionów telefonów komórkowych sprze- ciężarówek, które zaparkowane jedna za drugą niektóre ze sprzętów opłaca się nam jeszcze rosnąca liczba kupowanych przez nas urządzeń? dano w roku 2004 to o 30% więcej niż ciągnęłyby się przez połowę drogi dookoła kuli naprawić, ale większość z nich łatwiej, a nierzad- w roku 2003 ziemskiej. ko nawet taniej wymienić na nowe urządzenia. Zapytaj swoich rodziców albo dziadków jak * Szacowano, że w roku 2010 powinno być Jedynie ok 25% elektronicznych gadżetów, które długo używali pierwszego telewizora czy lodów- 716 milionów nowych komputerów w uży- wyrzucamy co roku, jest usuwane w odpowiedni ki? Na to, że dzisiaj coraz częściej wymieniamy ciu w tym 178 milionów w Chinach i 80 mi- sposób. Niestety niektóre elektrośmieci lądują sprzęt na nowszy, lepszy czy większy, składa lionów w Indiach na europejskich wysypiskach lub w spalarniach się kilka kwestii, z których większość pewnie śmieci. Okazuje się, że później te miliony ton jest Ci dobrze znane. Jednym z powodów jest postępująca technologia, dzięki której co roku zaskakują nas nowinki techniczne i ulepszenia w telefonach, komputerach i innym sprzęcie, 716 mln* komputerów W krajach rozwiniętych, takich jak Polska, telefony komórkowe mają cykl życia krótszy niż 2 lata, to znaczy, że średnio, każdy z nas wymienia swój telefon co niecałe 2 lata. elektrośmieci są nielegalnie eksportowane i składowane w Afryce i Azji, gdzie niejednokrotnie rozkręcają je dzieci w wieku już nawet 8 lat, próbując ocalić z nich cenne surowce. Ze względu za postępem idzie moda, na to by posiadać jak na to, że pracują bez żadnych ubrań ochronnych, najnowszy i najlepiej wyposażony gadżet. Do- narażone są na działanie toksycznych substancji prowadza to do tego, że zdarza się nam niesłusz- powodujących poważne problemy zdrowotne. nie oceniać wartość danej osoby na podstawie posiadanego przez nią sprzętu. Pamiętaj, żeby zachować zdrowy rozsądek! Nie pomaga w tym niestety większość producentów urządzeń elektrycznych czy elektronicznych. Nie bez powodu 1mln ciężarówek śmieci Dowiedz się więcej obejrzyj krótki filmik o produkcji elektroniki: Story of electronics stworzony w ramach Story of Stuff Project. Film z polskim dubbingiem jest dostępny na stronie wiele sprzętów psuje się tuż po okresie gwarancyjnym, tak, aby nie opłacało się go naprawiać, a konsument kupił nowy, lepszy produkt. Producenci stawiają przede wszystkim na zysk, minimalizują koszty i jakość produkcji na rzecz 178 mln* telefonów komórkowych internetowej: ulepszania technologii lub zwykłych sztuczek 10 11

7 Elektroodpady a środowisko co powinieneś o tym wiedzieć Sprzęt elektryczny, elektroniczny oraz baterie zawierają liczne substancje niebezpieczne, takie jak np rtęć, ołów, kadm, brom, chrom, PCB, nikiel, freon. Te odpady wyrzucone do kosza lub porzucone w miejscu do tego nieprzeznaczonym i niezabezpieczonym ulegają dalszemu niszczeniu, co wcześniej czy później prowadzi do uwalniania się ich zawartości i grozi przedostaniem się ich do gleby i wody. Tą drogą niebezpieczne substancje zawarte w zsee i bateriach włączają się w łańcuchy pokarmowe roślin, zwierząt i człowieka, stanowiąc zagrożenie dla zdrowia i życia. Jakie substancje szkodliwe mogą znajdować się w zsee? Jakie substancje znajdują się w poszczególnych elektroodpadach? Czy są niebezpieczne dla ludzi i całego środowiska? 12 13

8 Rtęć zawarta jest w niektórych świetlówkach. Jest to metal bardzo szkodliwy, który po przeniknięciu do organizmu powoduje uszkodzenie nerek, zaburzenia wzroku, słuchu, mowy, i koordynacji ruchów, deformuje kości i może być przyczyną zmian nowotworowych. Kadm zawarty jest w bateriach urządzeń elektrycznych. Zaburza czynności nerek, funkcje rozrodcze, powoduje chorobę nadciśnieniową, wywołuje zmiany nowotworowe, zaburza metabolizm wapnia, powodując deformację szkieletu kostnego. Ołów wykorzystywany jest w elektronice jako składnik stopów lutowniczych i szkła kineskopowego. Ma właściwości toksyczne i rakotwórcze. Wchłonięty do organizmu, najpierw dostaje się z krwią do wątroby, płuc, serca i nerek, potem metal gromadzi się w skórze i mięśniach. Ostatecznie kumuluje się w tkance kostnej i niszczy szpik. Związki bromu stosowane są w komputerach. Po przeniknięciu do środowiska powodują u ludzi i zwierząt schorzenia układu rozrodczego oraz problemy neurologiczne. R-12, czyli freon, to gaz zawarty w klimatyzatorach i lodówkach, w których pełni funkcję chłodniczą. Jest szczególnie szkodliwy dla warstwy ozonowej. Od 1998 roku nie wolno go stosować w urządzeniach elektrycznych, jednak nadal spotykany jest w urządzeniach starszego typu. Azbest używany jest w urządzeniach elektrycznych i elektronicznych m.in ze względu na swoje właściwości izolacyjne. Jest jednak przyczyną wielu groźnych chorób np pylicy azbestowej, czy raka płuc. Chrom jest stosowany do powlekania elementów metalowych, aby uchronić je przed korozją. Pierwiastek jest też zawarty w luminoforze lamp kineskopowych. Zatrucie chromem objawia się zaburzeniami układu krążenia oraz układu oddechowego, chorobami skóry oraz alergią

9 Postępuj odpowiedzialnie jak kupować i użytkować? Zachęcamy Cię do przemyślanych zakupów i zastanowienia jeszcze zanim zdecydujesz się zamienić swoje dotychczasowe urządzenie na nowsze. Zanim będziesz pewien, że potrzebujesz nowego telefonu czy komputera, spróbuj ocenić, czy na pewno nie możesz korzystać z obecnego jeszcze przez jakiś czas. Pamiętaj, że często podobny efekt możesz osiągnąć aktualizując oprogramowanie lub wymieniając jedynie podzespoły np kartę pamięci, procesor, rozszerzając pamięć. Jeśli Twój laptop właśnie się zepsuł, spróbuj oddać go do naprawy, a jeśli myślisz, że nie będzie Ci już więcej potrzebny, zastanów się, czy ktoś w Twoim otoczeniu nie mógłby z niego jeszcze skorzystać. Pamiętaj o tym, że zakup nowego, nawet najbardziej oszczędnego i ekologicznego sprzętu jest dużo mniej przyjazny środowisku niż korzystanie z dotychczasowego sprzętu i aktualizowanie go na bieżąco. Jeśli zdecydujesz się jednak na wymianę urządzenia, pamiętaj, że dobrym rozwiązaniem może być zakup używanego sprzętu. Sprawdź, co oferują internauci na aukcjach, dowiedz się, czy ktoś z Twoich znajomych lub rodziny nie sprzedaje akurat wartościowej dla Ciebie elektroniki. Jeśli sprzęt, który chcesz wymienić, rzeczywiście nie nadaje się już do użytku, pamiętaj o oddaniu go do punktu zbiórki zsee. Jeśli próbowałeś go naprawić, jednak okazało się to niemożliwe, serwis ma obowiązek nieodpłatnie przyjąć od Ciebie uszkodzone urządzenie. Jeśli kupujemy nowy sprzęt, sklep musi przyjąć ten zużyty na zasadzie 1 komputer za 1 komputer, 1 lodówka za 1 lodówkę. Czy na pewno nowy sprzęt jest Ci potrzebny? Na co zwracać uwagę przy jego wyborze? Co zrobić ze starym urządzeniem? Czy na pewno nikomu się już nie przyda? Jakie prawa i obowiązki mamy w związku z ZSEE? 1 za

10 Jeśli zdecydujesz się na zakup nowego sprzętu, weź pod uwagę to, czy producent sprzętu, jaki planujesz zakupić, jest firmą odpowiedzialną i stara się być przyjazny dla środowiska, a co A jak wyglądają Konsument w Polsce: nie może wyrzucać zużytego sprzętu łącznie ma prawo nieodpłatnie oddać zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny w punkcie zbierania; ma prawo do nieodpłatnego oddania swojego za tym idzie, także dla społeczeństwa. Może Ci w tym pomóc aktualizowany średnio co kwartał ranking producentów elektroniki prowadzony przez organizację Greenpeace: en/campaigns/toxics/electronics/guide- nasze prawa i obowiązki jeśli chodzi o zsee? z innymi odpadami. Za wyrzucenie do śmietnika, wystawienie przed blok czy porzucenie w lesie grozi kara grzywny od 20 do 5000 zł; zobowiązany jest oddawać zużyty sprzęt elektryczny i elektroniczny do miejsca do tego celu uprawnionego, np punktu zbierania zuży- zsee w sklepie, który przyjmuje zużyty sprzęt w ilości nie większej niż sprzedawany nowy sprzęt na zasadzie 1 za 1, czyli np lodówkę za lodówkę; ma prawo do nieodpłatnego oddania zużytego sprzętu elektrycznego lub elektronicznego to-greener-electronics tego sprzętu, sklepu prowadzącego sprzedaż w punkcie serwisowym, jeżeli naprawa sprzętu sprzętu elektrycznego i elektronicznego; nie jest możliwa lub jest nieopłacalna. Na pierwszym miejscu rankingu w listopadzie 2012 roku znalazła się firma Wipro z oceną 7.1 na 10, kolejne miejsca zajęły firmy: HP (5.7 pkt), Nokia (5.4 pkt) oraz Acer (5.1 pkt). Wipro to indyjski producent elektroniki, który wykorzystuje energię z odnawialnych źródeł w swoich procesach produkcyjnych i stopniowo eliminuje szkodliwe substancje ze swoich produktów i jest swego rodzaju prekursorem w tej branży. Firma ta posiada efektywny system zbierania odpadów elektronicznych i dokłada starań, aby polityka energetyczna ich kraju były bardziej proekologiczna

11 Co i jak? czyli kilka słów o odzysku i recyklingu elektroodpadów Co można odzyskać z zsee? Sprzęt elektryczny i elektroniczny zawiera różne ilości cennych materiałów. Większość wartościowych substancji znajduje się w obwodach drukowanych, które w odpowiednich ilościach występują głównie w urządzeniach biurowych, komunikacyjnych, jak również w sprzęcie z dziedziny rozrywki i elektroniki domowej. Jakie cenne surowce znajdują się w urządzeniach elektrycznych i elektronicznych? Poza dobrze znanymi nam metalami szlachetnymi, takimi jak złoto, srebro, platyna i pallad, w nowych technologiach coraz większe zastosowanie znajdują rzadkie materiały takie jak ind i gal, wykorzystywane m.in do produkcji płaskich ekranów czy baterii słonecznych. Zmielone tworzywo sztuczne ze starej lodówki nadaje się np do produkcji kołpaków samochodowych. Materiały ze zużytych telefonów komórkowych: złoto, platynę, srebro, miedź, można wykorzystać do wytwarzania czajników, plomb dentystycznych lub instrumentów muzycznych. W procesach odzysku otrzymuje się wiele cennych surowców: szkło, aluminiowe końcówki i metaliczną rtęć. 90% zużytej świetlówki można wykorzystać do produkcji nowej. Co dzieje się z elktroodpadami w punkcie segregacji i przetwarzania? Kiedy sprzęt trafia do ponownego wykorzystania, a jakie surowce możemy odzyskać z poszczególnych rodzajów ZSEE? Do czego te surowce mogą zostać wykorzystane? Z 1 miliona telefonów komórkowych odzyskano około: 34 kg złota 350 kg srebra 15 kg palladu 15,87 ton miedzi Część elektroodpadów, jeśli jest wystarczająco sprawna, może trafić do wtórnego obiegu. Ze zużytego komputera i monitora o wadze 27 kg można odzyskać: 6,8 kg szkła 6,2 kg tworzywa sztucznego ok 5,6 kg stali ok 3,8 kg aluminium ok 1,9 kg miedzi 1,7 kg ołowiu Jakie jeszcze surowce można znaleźć w e-odpadach i jak zostają wykorzystane, znajdziesz w bazie wiedzy narzędzia do inwentaryzacji elektrośmieci Tropiciel Elektroodpadów zajrzyj na stronę:

12 Dzielimy się dobrymi przykładami Poznaj przykłady działań uczniów z innych szkół, dowiedz się jakie inicjatywy zachęcające do właściwego postępowania z elektrośmieciami udało im się zorganizować i jakie osiągnęli efekty. 22

13 że MaPĘ dzikich WYsYPIsK I PuNKtÓW opisywane na łamach Nowin Andrychowskich OdBIOru zsee poster na korytarzu szkoły. i Kroniki Beskidzkiej. W ramach współpracy W ramach działań edukacyjnych wyko- z zgk Andrychów zredagowaliśmy ulotki o se- naliśmy zestaw 3 gier edukacyjnych z wy- gregacji odpadów dla wszystkich mieszkańców korzystaniem materiałów recyklingowych, które gminy. Najważniejszym działaniem było zorgani- wykorzystane zostały podczas zajęć z zuchami zowanie i przeprowadzenie gminnej zbiórki i przedszkolakami. Na końcu roku szkolnego elektroodpadów,,mniej złomu w domu. gry zostały przekazane Straży Miejskiej, która Przygotowaliśmy plakaty z rysunkami dzieci dla będzie je wykorzystywać w trakcie realizacji sołectw i dla miasta, opracowaliśmy informację lokalnego programu Młody Ekolog w szkołach do ogłoszeń parafialnych we wszystkich parafiach podstawowych. Wykonaliśmy MuLtIMedIaLNĄ gminy i do gazetek parafialnych w Andrychowie, PrezeNtaCJĘ edukacyjną O zsee, którą a także ogłoszenie do miesięcznika Nowiny An- można znaleźć na naszej stronie internetowej drychowskie. Naszym partnerem i odbiorcą zsee pod adresem: był zgk Andrychów. Przeprowadziliśmy zbiórki szybcyiwsciekliekozespol/home 10 i 17 kwietnia w 8 sołectwach, 15 kwietnia na boisku szkolnym oraz 15, 22 i 23 kwietnia na Przygotowaliśmy 14 Teczek Edukacyjnych za- terenie miasta Andrychowa. Podczas 5-dniowej Zespół Szkół nr 2 w Andrychowie wierających scenariusze lekcji i ulotki o zsee, ofertę edukacyjną Izby Regionalnej Ziemi Andry- akcji zostało zebranych łącznie 15,4 ton elektroodpadów! Naszym sukcesem jest włączenie się chowskiej. Dostarczyliśmy je do wszystkich szkół w zbiórkę i przekazanie nam zsee przez wszystkie Nasze działania rozpoczęliśmy od przeprowa- chowskich zakładach przemysłowych. Dokona- Gminy Andrychów i organizacji harcerskiej. Wzię- szkoły średnie z Andrychowa i kilka szkół podsta- dzenia badań ankietowych wśród 109 mieszkań- liśmy analizy opracowania,,strategia rozwoju liśmy udział w licznych spotkaniach z władzami wowych z gminy. Na podsumowanie, z okazji Dnia ców gminy na temat właściwego postępowa- gminy Andrychów na lata Zlokali- i mieszkańcami gminy. Nasz zespół uczniów Ziemi przygotowaliśmy wystawę uczniowskich nia z zsee. Ankietowaliśmy również 21 sklepów zowaliśmy i opisaliśmy 11 dzikich wysypisk śmie- przedstawiał wyniki badań ankietowych, prezen- prac plastycznych oraz zdjęć przedstawiających agd-rtv pod kątem odbioru zsee, zebraliśmy ci na terenie Gminy Andrychów. Wyniki badań tacje multimedialne oraz rozdawał ulotki o zsee fotoreportaż z naszych działań. Zaprezentowali- informacje o gospodarowaniu zsee na naszym ankietowych, zebranych informacji na temat własnego autorstwa. Promował zbiórkę zsee śmy prezentację multimedialną oraz nakręcony terenie w Gminnym Punkcie Zbierania Odpadów zsee, dokumentację fotograficzną dzikich wy- w sołectwach. Wzięliśmy udział również w au- przez nas film ze zbiórki zsee, wręczyliśmy wła- Niebezpiecznych w Zakładzie Gospodarki Komu- sypisk wraz z lokalizacją na mapie przekazaliśmy dycjach radiowych w Radiu Andrychów oraz dzom podziękowania oraz nagrody i dyplomy dla nalnej w Andrychowie. Zebraliśmy informacje w formie OPraCOWaNIa Burmistrzowi Miasta w Radiu Kraków (audycja p. J. Stępnia,,Pejzaże dzieci, których rysunki zostały wykorzystane na o gospodarowaniu zsee we wszystkich andry- na spotkaniu 17 grudnia Wykonaliśmy tak- regionalne ), nasze działania były wielokrotnie naszych ulotkach i plakatach

14 Gimnazjum nr 1 w Pionkach Tytuł kampanii: Moje miasto Pionki bez elektrośmieci Cel kampanii: organizacja kampanii edukacyjnej w szkole oraz wśród mieszkańców (100 rodzin). dla społeczności lokalnej dotyczącej organizacji Z analizy ankiety wynika, że mieszkańcy posiadają w swoich domach wiele niepotrzebnych na terenie gminy sprawnego systemu zbierania i odzyskiwania zużytego sprzętu elektrycznego urządzeń oraz mają problem z pozbyciem się i elektronicznego. ich we właściwy sposób. W mieście nie ma punktu zbiórki zsee. Aby przeprowadzić skuteczną kampanię Patrol wziął udział w warsz- W naszej szkole powstał Patrol Elektrośmieci, który przeprowadził ankietę na temat zsee tatach reportersko-fotograficznych. Uczniowie zdobyli umiejętności pisania reportaży, notatek prasowych oraz wykonywania profesjonalnych zdjęć. Dowiedzieli się, także jak można przeprowadzić ciekawą kampanię o zsee. Patrol miał również możliwość zwiedzania zakładu recyklingowego firmy Remondis w Błoniu. Nawiązaliśmy współpracę z Urzędem Miasta, instytucjami i partnerami lokalnymi w zakresie zbiórki zsee. W dniu 21 lutego 2013 odbyła się Konferencja otwierająca kampanię Nasze miasto Pionki bez elektrośmieci. W konferencji wzięły udział w sumie 92 osoby, m.in.: przedstawiciel Starostwa, Burmistrz Miasta, Przewodniczący Rady Miasta, kierownik Miejskiego Zakładu Usług Komunalnych, przedstawiciele Kozienickiego Parku Krajobrazowego, Nadleśnictwa Kozienice, uczniowie i nauczyciele ze szkół z gminy Pionki, dyrektorzy szkół, rodzice oraz mieszkańcy. Ważnym elementem konferencji był panel dyskusyjny, gdzie wszyscy zastanawiali się wspólnie nad problemami związanymi z zsee na terenie naszego miasta. Debatę prowadzili uczniowie z grupy projektowej. Dzięki debacie nasi uczniowie: Ola Wdowiak i Igor Galant zostali posłami XIX Sesji Sejmu Dzieci i Młodzieży, gdzie 1 czerwca 2013 zajmowali się problemami lokalnego ekorozwoju. W dalszej kolejności przygotowaliśmy pomoce dydaktyczne do przeprowadzania zajęć oraz ekspozycję stałą o zsee w szkolnym Ekomuzeum. Zorganizowaliśmy warsztaty o zsee dla uczniów z gminy Pionki. Przeprowadziliśmy następujące konkursy: na hasło kampanii, broszurę i plakat informacyjny, projekt torby ekologicznej o zsee i rzeźbę z elektrośmieci. Aby nasza kampania przyniosła oczekiwane efekty, nawiązaliśmy współpracę z mediami i systematycznie przygotowywaliśmy informacje do prasy lokalnej i na strony internetowe. Aby zachęcić do segregacji elektrośmieci zorganizowaliśmy w marcu szkolny dzień zbiórki elektrośmieci oraz w dniach marca 2013 przedświąteczną zbiórkę elektrośmieci dla mieszkańców. W dniach 22 i 25 kwietnia 2013 wyszliśmy do mieszkańców naszego miasta z akcją promocyjno-edukacyjną uczniowie naszej szkoły przeszli ulicami, rozdając broszury, ulotki informujące o finale naszych działań pod nazwą: Torba za elektrośmieci. Wielka Zbiórka Elektrośmieci pod hasłem Torba za elektrośmieci, odbyła się podczas festynu rodzinnego z okazji Dnia Ziemi, 28 kwietnia. Każdy, kto w tym dniu przyniósł zużyty sprzęt elektryczny lub elektroniczny, otrzymał płócienną torbę na zakupy specjalnie przygotowaną na tę okazję. W sumie zebraliśmy 4860 kg elektrośmieci! 26 27

15 Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych w Czaplinku W lutym 2013 roku, przeprowadziliśmy ankietę na wyrzucam do śmietnika 16 osób, temat tego, jak postępujemy z elektrośmieciami. oddaję do punku zbierania 24 głosy, Zapytaliśmy o to uczniów, rodziców, mieszkańców wsi i miasta Czaplinka. Wyniki ankiet były sprzedaję do punktu złomu 3 osoby, oddaję do sklepu 3 rodziców, w każdym przypadku bardzo podobne. Na pięćdziesięcioro rodziców, którzy zostali objęci bada- oddaję rodzinie, znajomym 2 osoby. przechowuję w domu 5 osób, niem ankietowym z pytaniem: Co robisz z elektrośmieciami? głosy rozłożyły się następująco: Z przeprowadzonej ankiety wynikało, że czeka nas bardzo dużo pracy edukacyjnej. Ucieszyliśmy się, że możemy czegoś nauczyć naszych rodziców. W dniu 14 marca 2013, uczniowie naszej szkoły mieli możliwość zwiedzenia zakładu utylizacyjnego Elektrotechnika-Nord w Koszalinie. Firma działa nieprzerwanie od 1993 roku. Prowadzi działalność: recyklingu i utylizacji zużytego sprzętu elektrycznego i elektronicznego. Po ręcznym demontażu, pracownicy dokonują szczegółowej segregacji na tworzywa sztuczne, metale, szkło, gumy i inne składniki. Wysegregowane surowce wtórne przekazywane są do dalszego przerobu w innych zakładach. Niektóre części składowe urządzeń (np monitory) poddawane są specjalistycznemu procesowi utylizacji. Natomiast materiały, które nie nadają się do powtórnej przeróbki i nie są zagrożeniem dla środowiska przekazywane są na wysypiska. W ciągu całego roku zbieraliśmy materiał zdjęciowy dotyczący lokalizacji dzikich wysypisk na terenie miasta i gminy Czaplinek. Na lekcji wiedzy o społeczeństwie uczniowie klas pierwszych opracowali indywidualnie petycję do władz w sprawie likwidacji dzikich wysypisk. Nasza grupa robocza na tej podstawie opracowała jedną zbiorczą petycję. Do niej zostały dodane zdjęcia oraz podpisy uczniów zsp w Czaplinku. Oto fragment naszej petycji Rośliny i zwierzęta, które upodobały sobie fragment Pojezierza Drawskiego, coraz częściej zagrożone są niebezpieczeństwem spowodowanym przez wysypiska elektrośmieci, z których toksyczne substancje przedostają się do gleby i wód gruntowych. W tych miejscach odnotowuje się większe skupisko metali ciężkich. Tym samym funkcjonowanie ekosystemu zostaje zaburzone. Nadmierne opady deszczu wypłukują trujące substancje np resztki farb, lakierów, środków konserwujących. Petycja została dostarczona do urzędu w dniu 17 czerwca 2013 roku. Jeszcze w kwietniu 2013 przeprowadziliśmy cztery lekcje w Szkole Podstawowej w Czaplinku, oraz dwie lekcje w Szkole Podstawowej w Broczynie. W maju 2013 edukowaliśmy przez cztery godziny lekcyjne gimnazjalistów w Czaplinku. Tematem przewodni było: Drugie życie elektrośmieci. Uczniowie dowiedzieli się: czym są elektrośmieci, sami wyszukiwali ich w najbliższym otoczeniu, rozwiązywali krzyżówki, rebusy, budowali z odpadów robota. Dowiedzieli się o niebezpiecznym wpływie azbestu, chromu, związków bromu na środowisko. Poznali znaczenie słowa recykling. Swoją wiedzę sprawdzili podczas przeprowadzonego pod koniec maja teście wiedzy ekologicznej. Nasze działania podsumowaliśmy podczas Pikniku Europejskiego, jaki zorganizowaliśmy 8 czerwca

16 Opracowanie merytoryczne: Fundacja Partnerstwo dla Środowiska Opracowanie graficzne i skład: Ala Łukańko Zdjęcie na str 9. fot. Mosman Council źródło: Flickr.com Pozostałe zdjęcia archiwum Fundacji Partnerstwo dla Środowiska