POSTĘP W ZAKRESIE OCENY ZAGROŻEŃ I METOD OCHRONY PRZED ZAGROŻENIAMI

Transkrypt

1 POSTĘP W ZAKRESIE OCENY ZAGROŻEŃ I METOD OCHRONY PRZED ZAGROŻENIAMI Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 62

2 Ocena zagrożeń -postęp Postęp w ocenie zagrożeń występujących w środowisku pracy dokonuje się głównie przez: wdrażanie nowych i aktualizację obowiązujących przepisów prawnych oraz ich dostosowanie do aktualnej wiedzy o zagrożeniach Po wstąpieniu do Unii Europejskiej Polska dostosowując przepisy prawa do obowiązujących w Unii, korzysta z jej bogatego dorobku i wprowadza nowe rozwiązania prawne lub nowelizuje obowiązujące już przepisy, jednocześnie dostosowując je do aktualnych potrzeb społecznych i gospodarczych. Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 63

3 Regulacje unijne Dyrektywa Rady 89/391/EWG z 12 czerwca 1989 r. o wprowadzeniu środków w celu zwiększenia bezpieczeństwa i poprawy zdrowia pracowników podczas pracy (tzw. dyrektywa ramowa) stanowi m.in., że pracodawca ma obowiązek: ocenić wielkość ryzyka zagrażającego bezpieczeństwu i zdrowiu pracowników - środki zapobiegawcze, metody produkcyjne oraz organizacja pracy powinny zapewnić zwiększenie poziomu ochrony bezpieczeństwa i zdrowia pracowników, który został wykazany w ocenie uwzględniać możliwości pracownika w aspekcie jego bezpieczeństwa i zdrowia przy powierzaniu mu zadań do wykonania : zapewnić, aby planowanie i wprowadzenie nowych technik było konsultowane z pracownikami lub ich przedstawicielami w zakresie konsekwencji wyboru danego wyposażenia, warunków i środowiska pracy związanych z bezpieczeństwem i zdrowiem pracowników. Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 64

4 Regulacje unijne cd. Dyrektywa Rady 90/270/EWG z 29 maja 1990 r. dotycząca minimalnych wymagań w dziedzinie bezpieczeństwa i ochrony zdrowia przy pracy z urządzeniami wyposażonymi w monitory ekranowe zwraca m.in. uwagę na obowiązki pracodawców dotyczące: analizy stanowisk pracy w celu oceny warunków ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracowników, szczególnie w aspekcie potencjalnego zagrożenia wzroku, zagrożeń fizycznych i obciążeń psychicznych podejmowania działań w celu usunięcia stwierdzonych zagrożeń podejmowania działań, aby stanowiska pracy były dostosowane do minimalnych wymagań bezpieczeństwa informowania pracowników o wszystkich aspektach ochrony zdrowia i bezpieczeństwa pracy zaplanowania czynności pracowniczych w taki sposób, aby codzienna praca odbywała się z przerwami. Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 65

5 Regulacje polskie W polskim prawodawstwie dotyczącym ochrony pracy znaczące zmiany zostały wprowadzone w 1997 r. do Kodeksu pracy, a w szczególności do Działu X Bezpieczeństwo i higiena pracy. Już w 26 września 1997 r. ukazało się rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Kolejnym aktem prawnym, który dotyczy bezpośrednio pracowników biurowych, jest rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z 1 grudnia 1998 r. w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. Polskie przepisy prawne nałożyły na pracodawcę obowiązek oceny i dokumentacji ryzyka zawodowego występującego przy określonych pracach oraz stosowania niezbędnych środków profilaktycznych zmniejszających ryzyko. Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 66

6 Ryzyko zawodowe - definicja Ryzyko zawodowe oznacza prawdopodobieństwo wystąpienia niepożądanych zdarzeń związanych z wykonywaną pracą powodujących straty, w szczególności wystąpienia u pracowników niekorzystnych skutków zdrowotnych w wyniku zagrożeń zawodowych występujących w środowisku pracy lub sposobu wykonywania pracy. Ocena ryzyka zawodowego jest obowiązkowa i za jej przeprowadzenie odpowiedzialny jest pracodawca. Pracodawca ma także obowiązek informować pracowników o ryzyku zawodowym, które wiąże się z wykonywaną pracą oraz o zasadach ochrony przed zagrożeniami. Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 67

7 Identyfikacja zagrożeń Zagrożenia można zidentyfikować na podstawie analizy informacji dotyczących: lokalizacji stanowiska pracy i realizowanych na nim zadań osób pracujących na stanowisku, w tym kobiet w ciąży, młodocianych i niepełnosprawnych stosowanych środków pracy, materiałów i procesów pracy wymagań przepisów prawnych i norm odnoszących się do stanowiska wykonywanych czynności oraz sposobu i czasu ich wykonywania możliwych skutków występujących zagrożeń stosowanych środków ochronnych zagrożeń, które już zostały zidentyfikowane i ich źródeł wypadków przy pracy, zdarzeń potencjalnie wypadkowych, chorób zawodowych oraz awarii Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 68

8 Porażenie prądem elektrycznym Zainstalowanie wadliwych urządzeń, ich niewłaściwa obsługa lub próby naprawy instalacji i urządzeń bez posiadania odpowiednich kwalifikacji mogą spowodować porażenie pracownika prądem. W związku z tym należy podejmować działania mające na celu wykonywanie pomiarów instalacji elektrycznej pod względem ochrony przeciwporażeniowej, rezystancji izolacji i uziemień. Zainstalowane urządzenia, przewody, gniazda, przedłużacze powinny być sprawne technicznie i gwarantować bezpieczeństwo pracy. Codziennie, przed rozpoczęciem pracy, należy dokonywać przeglądu tych urządzeń. Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 69

9 Skaleczenia ostrymi narzędziami, uderzenia o elementy wyposażenia biura Pomieszczenia pracy biurowej wyposażone są w różnego rodzaju sprzęt pomocniczy (niszczarka dokumentów, zszywacze biurowe, noże do cięcia papieru, gilotyny do papieru, nożyczki itp.). Przy ich nieprawidłowym użytkowaniu (nieprzestrzeganiu zasad bhp) może dojść do skaleczenia, szczególnie w obrębie kończyn górnych. Wyposażeniem pomieszczeń biurowych będą również meble oraz inny sprzęt techniki biurowej - w przypadku ich nieprawidłowego ustawienia i użytkowania pracownik narażony jest na uderzenia. Obowiązkiem pracownika jest, aby podczas wykonywania czynności pracowniczych utrzymywał ład i porządek w obrębie swojego stanowiska oraz w pomieszczeniu pracy. Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 70

10 Poślizgnięcia, upadki, potknięcia Poślizgnięcia, upadki i potknięcia są zagrożeniami typowymi dla pracy biurowej, występującymi przy przemieszczaniu się osób. Powierzchnie, po których przemieszczają się pracownicy, często są śliskie i nierówne (np. schody), a wykładziny dywanowe często pofałdowane lub podarte. W takich okolicznościach, przez nieuwagę pracownika, dochodzi do potknięcia się bądź upadku. Wynikiem takich zdarzeń są złamania kończyn lub skręcenia stawu skokowego. Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 71

11 Pożar Przyczyny powstania pożaru to m.in.: eksploatacja niesprawnej instalacji elektrycznej nagromadzenie materiałów łatwo palnych w pomieszczeniach biurowych korzystanie z otwartego ognia palenie papierosów w miejscach niedozwolonych brak porządku na stanowiskach pracy. Zapobieganie pożarom polega na ścisłym przestrzeganiu instrukcji bezpieczeństwa pożarowego. W czynnościach zapobiegawczych należy uwzględnić prowadzenie okresowej kontroli stanu ppoż. i pomiarów instalacji elektrycznej. Ważnym elementem jest także wydzielenie dla pracowników miejsca do palenia papierosów. Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 72

12 Obciążenie fizyczne organizmu Obciążenie fizyczne organizmu może być: dynamiczne statyczne Negatywnym skutkiem powtarzania jednostajnych czynności (monotypii ruchów) jest przeciążenie wysiłkiem fizycznym niektórych grup mięśni. Efektem jednostajnej pracy może być tzw. zespół cieśni nadgarstka lub łokieć tenisisty. Niebezpiecznym efektem ubocznym pracy w pozycji siedzącej jest również nadmierne obciążenie statyczne mięśni kręgosłupa stabilizujących pozycję ciała. Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 73

13 Monotonia Monotonia spowodowana brakiem bodźców wzrokowych oraz słuchowych określana jest jako monotonia sensoryczna. Jej efektem są często: spowolnienie czynności układu krążenia oraz układu oddechowego wystąpienie senności zmniejszenie zakresu wykonywanych czynności czego skutkiem jest znaczny spadek wydajności pracy, wzrost liczby popełnianych błędów, a co za tym idzie, sytuacji niebezpiecznych czy nawet potencjalnie wypadkowych. Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 74

14 Zapobieganie negatywnym skutkom obciążenia fizycznego i monotonii Najlepszym sposobem eliminacji tych zagrożeń i uciążliwości jest analiza toku pracy oraz wprowadzenie: rotacji na stanowiskach pracy przerw w pracy urozmaicenia wykonywanych zadań czynności wymagających aktywności fizycznej w czasie przerw w pracy Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 75

15 Mobbing Mobbing oznacza działania lub zachowania dotyczące pracownika lub skierowane przeciwko niemu, polegające na systematycznym i długotrwałym nękaniu i zastraszaniu pracownika, wywołującym u niego zaniżoną ocenę przydatności zawodowej, powodujące lub mające na celu: poniżenie, ośmieszenie pracownika, izolowanie go od współpracowników lub wyeliminowanie z zespołu. Mobbing należy postrzegać jako czynnik powodujący bezpośrednie zagrożenie dla zdrowia lub życia pracownika ze względu na stres, który jest nim wywoływany. Jego skutki mogą przekładać się na sytuacje wypadkowe. Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 76

16 Konsekwencje mobbingu U osób narażonych na mobbing następuje często drastyczne pogorszenie zdrowia psychicznego i fizycznego: podwyższone ciśnienie krwi depresje problemy z koncentracją uwagi nerwice zaburzenia gastryczne zaburzenia układu mięśniowo-szkieletowego Kodeks pracy jednoznacznie zobowiązuje pracodawcę do przeciwdziałania mobbingowi. Za dopuszczenie do mobbingu w zakładzie pracy odpowiedzialny jest pracodawca. Pracownik, u którego mobbing wywołał rozstrój zdrowia, może dochodzić od pracodawcy zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę. Pracownik, który wskutek mobbingu rozwiązał umowę o pracę, ma z kolei prawo dochodzić od pracodawcy odszkodowania. Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 77

17 Praca w pozycji siedzącej Praca w biurze niesie za sobą zagrożenia związane z: obciążeniami mięśniowo-szkieletowymi wymuszoną pozycją siedzącą podczas pracy Bardzo często długotrwała praca w pozycji siedzącej, a zwłaszcza w niewłaściwej pozycji ciała może powodować poważne dolegliwości bólowe, a w dłuższym okresie zmiany zwyrodnieniowe stawów, zwłaszcza kręgosłupa. Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 78

18 Zapobieganie negatywnym skutkom pracy siedzącej Aby przeciwdziałać negatywnym skutkom pracy siedzącej, należy zadbać, żeby stanowisko pracy było wyposażone w odpowiednie: siedzisko, biurko, podnóżek. Osoby pracujące w pozycji siedzącej powinny również przestrzegać określonych zaleceń: Podczas pracy należy przyjmować taką pozycję, aby kręgosłup był utrzymywany w pozycji naturalnej nie zgarbionej lub skręconej. Do dobrej praktyki należy również robienie przerw po każdej godzinie pracy. Podczas takiej przerwy można zmienić charakter wykonywanej pracy lub wykonać kilka ćwiczeń. Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 79

19 Organizacja stanowiska pracy wyposażonego w komputer Stanowisko pracy wyposażone w komputer i monitor ekranowy powinno być tak zaprojektowane, aby pracownik miał zapewnioną dostateczną przestrzeń pracy. Wszystkie elementy stanowiska pracy powinny być usytuowane w zasięgu kończyn górnych, a dostęp do stanowiska pracy swobodny. Jeśli w pomieszczeniu znajduje się kilka stanowisk komputerowych, odległości między sąsiednimi monitorami powinny wynosić co najmniej 0,6 m, a między pracownikiem a tyłem sąsiedniego monitora - co najmniej 0,8 m. Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 80

20 Organizacja stanowiska pracy wyposażonego w komputer cd. Konstrukcja biurka powinna umożliwiać odpowiednie ustawienie elementów wyposażenia stanowiska, w tym regulację wysokości ustawienia monitora i klawiatury. Praca z komputerem powoduje bardzo intensywne obciążenie dla oczu, dlatego wskazane jest przestrzeganie odpowiednich odległości oczu pracownika od ekranu monitora (między 400 a 750 mm). Górna krawędź ekranu monitora nie powinna znajdować się powyżej oczu pracownika. Gdy w czasie pracy konieczne jest korzystanie z dokumentów, stanowisko pracy należy wyposażyć w uchwyt na dokument z regulacją ustawienia wysokości, pochylenia oraz odległości od pracownika. Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 81

21 Zagrożenie promieniowaniem elektromagnetycznym Praca z monitorami ekranowymi nie powoduje zagrożenia promieniowaniem elektromagnetycznym. Promieniowanie to występuje w tak minimalnym natężeniu, że jest wielokrotnie niższe od dopuszczalnych wartości. W przypadku komputerów oraz monitorów kineskopowych głównym zagrożeniem są: czynniki termiczne emisja energii elekromagnetycznej (pola elektryczne i magnetyczne, promieniowanie X oraz promieniowanie ultrafioletowe i podczerwone) Emisja czynników elektromagnetycznych jest bardzo mała i natężenia w otoczeniu monitorów są znacznie mniejsze od maksymalnych poziomów uznawanych za bezpieczne. Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 82

22 Organizacja pracy na stanowisku komputerowym Ze względu na obciążenie narządu wzroku oraz wymuszoną pozycję ciała pracownika pracodawca ma obowiązek tak organizować pracę, aby zapewnić pracownikom po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora zmianę rodzaju pracy na nieobciążającą wzroku i wykonywaną w zmienionych pozycjach ciała. Jeżeli nie ma możliwości zmiany rodzaju pracy, po każdej godzinie pracy przy obsłudze monitora ekranowego należy zapewnić pracownikom co najmniej 5-minutową przerwę wliczaną do czasu pracy. Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 83

23 Oświetlenie Poziom natężenia oświetlenia potrzebny do wykonywania określonej pracy wzrokowej dobiera się w zależności od: stopnia trudności pracy wzrokowej wielkości szczegółu pracy wzrokowej Przy stopniu trudności pracy wzrokowej większym od przeciętnego, utrudnieniach w wykonywaniu pracy i wymaganiu zapewnienia dużej wygody widzenia należy przyjmować poziom natężenia oświetlenia około 300 lx. Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 84

24 Olśnienie Olśnieniem nazywa się stan procesu widzenia, przy którym występuje odczucie niewygody lub zmniejszenie zdolności rozpoznawania przedmiotów na skutek zbyt intensywnego oświetlenia lub nadmiernych kontrastów w przestrzeni lub w czasie. Z punktu widzenia skutków wyróżnia się następujące rodzaje olśnienia: przeszkadzające oślepiające przykre Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 85

25 Ograniczenie olśnienia Ograniczenie olśnienia jest związane z odpowiednim doborem oprawy oświetleniowej, a dokładniej elementów optycznych (np. klosz mleczny, odbłyśnik). Olśnienia mogą być znacznie ograniczone przez: odpowiednie zaprojektowanie systemu oświetlenia w taki sposób, aby żadna oprawa oświetleniowa nie była umieszczona nad miejscem wykonywania zadania wzrokowego stosowanie opraw mających dużą dolną powierzchnię świecącą i małą luminancję zwiększenie strumienia świetlnego padającego z kierunków bocznych projektowanie stanowisk pracy i materiałów do pracy o matowych powierzchniach w celu zmniejszenia skutków odbicia Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 86

26 Tętnienie światła Tętnienie światła jest zaliczane jedynie do czynników uciążliwych, ale wymaga ograniczenia, ponieważ może niekorzystnie wpływać na samopoczucie pracownika. Zmienny w czasie strumień świetlny wysyłany przez elektryczne źródło światła wynika praktycznie z częstotliwości prądu zasilającego to źródło. Problem tętnienia światła pojawia się najczęściej, gdy stosuje się lampy wyładowcze, tzw. świetlówki. Skutecznym rozwiązaniem tego problemu jest zasilanie sąsiednich opraw z różnych faz i stosowanie elektronicznego układu stabilizująco-zapłonowego. Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 87

27 Klimatyzacja Klimatyzacja powinna zapewnić: utrzymanie optymalnej temperatury bez względu na porę roku odpowiednią cyrkulację powietrza zapewnienie odpowiedniej wilgotności powietrza Podgrzewanie lub schładzanie powietrza powoduje obniżenie jego wilgotności poniżej zalecanych norm, co negatywnie wpływa na mikroklimat wnętrza, a w konsekwencji na samopoczucie pracowników. Optymalna wilgotność względna w pomieszczeniach z komputerami nie powinna być niższa niż 40%. Dodatkowe problemy mogą wynikać z niewłaściwie prowadzonych czynności konserwacyjnych. Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 88

28 Zespół suchego oka Tzw. zespół suchego oka może mieć miejsce w następujących okolicznościach: osoba pracująca przy komputerze stale wpatruje się w dwuwymiarową płaszczyznę, podczas gdy naturalne widzenie jest trójwymiarowe obserwowana płaszczyzna ma niekorzystne ustawienie pionowe obciążeniem dla oka jest wpatrywanie się w podświetlony ekran, czyli bezpośrednio w źródło światła podczas pracy przy obsłudze monitora zmniejsza się liczba mrugnięć oczami, co prowadzi do wysychania powierzchni gałki ocznej - podrażniona zostaje spojówka i rogówka, pojawiają się typowe dolegliwości oczu, takie jak: pieczenie, zaczerwienienie, uczucie suchości, swędzenie oraz pogarsza się jakość widzenia, obraz zaczyna się zamazywać Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 89

29 Ocena warunków pracy na stanowisku wyposażonym w monitor ekranowy Istotnym elementem wiążącym się bezpośrednio z analizą i oceną zagrożeń jest ocena warunków pracy na stanowiskach wyposażonych w monitory ekranowe. Pracodawca ma obowiązek przeprowadzić taką ocenę w aspekcie: organizacji stanowisk pracy, w tym rozmieszczenia elementów wyposażenia w sposób zapewniający spełnienie wymagań bhp stanu elementów wyposażenia stanowisk pracy zapewniającego bezpieczeństwo pracy, w tym ochronę przed porażeniem prądem elektrycznym obciążenia narządów wzroku oraz układu mięśniowo szkieletowego obciążenia pracowników czynnikami fizycznymi, w tym szczególnie nieodpowiednim oświetleniem obciążenia psychicznego pracowników, wynikającego ze sposobu organizacji pracy. Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 90

30 Reagowanie na wypadki przy pracy i awarie Przedsiębiorstwo powinno stworzyć rozwiązania organizacyjne w zakresie gotowości reagowania na wypadki i awarie. Rozwiązania te powinny obejmować: identyfikację możliwości wystąpienia sytuacji wypadkowych określenie środków zapobiegających związanemu z nimi ryzyku zawodowemu, a w szczególności: komunikację i koordynację działań dostarczenie informacji służbom ratowniczym zapewnienie pierwszej pomocy realizację akcji przeciwpożarowych sprawną ewakuację pracowników. Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 91

31 Wypadki przy pracy podstawowe pojęcia nagłe wywołane przyczyną zewnętrzną powodujące uraz lub śmierć które nastąpiło w związku z pracą: Za wypadek przy pracy uważa się zdarzenie: podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika zwykłych czynności lub poleceń przełożonych podczas lub w związku z wykonywaniem przez pracownika czynności na rzecz pracodawcy, nawet bez polecenia w czasie pozostawania pracownika w dyspozycji pracodawcy w drodze między siedzibą pracodawcy a miejscem wykonywania obowiązku wynikającego ze stosunku pracy. wypadek zbiorowy wypadek ciężki wypadek śmiertelny wydarzenie wypadkowe bezurazowe Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 92

32 Wydarzenia wypadkowe bezurazowe Szkolenia bhp w firmie szkolenie okresowe pracowników administracyjno-biurowych 93