ZAMIAST KRĄŻOWNIKÓW. ROSJA BUDUJE PŁYWAJĄCE WYRZUTNIE RAKIET CRUISE [ANALIZA]

Transkrypt

1 aut. Maksymilian Dura ZAMIAST KRĄŻOWNIKÓW. ROSJA BUDUJE PŁYWAJĄCE WYRZUTNIE RAKIET CRUISE [ANALIZA] Opisując wizytę studentów Wojennomorskiego Instytutu Politechnicznego w stoczni Pełła, rosyjskie ministerstwo obrony ujawniło, że nastąpiło wodowanie Tajfuna drugiego w serii małego okrętu rakietowego projektu typu Karakurt. Według Rosjan ma to być jednostka: o szybkości niszczyciela, wymiarach małej korwety i sile ognia krążownika. W rzeczywistości może to być pływająca wyrzutnia o wyporności 800 ton dla nawet 24 rakiet manewrujących 3M-14 systemu Kalibr-NK. Informacja o wizycie studentów wydziału budowy okrętów Wojennomorskiego Instytutu Politechnicznego (MWPI) z Sankt Petersburga rosyjskie ministerstwo obrony opublikowało 1 grudnia br. Wodowanie Tajfuna miało miejsce 24 listopada br., czyli cztery miesiące po opuszczeniu na wodę Uragana - pierwszej jednostki projektu (29 lipca 2017 r.). To ograniczanie przez Minoboronę informacji na temat nowych okrętów i ich możliwości odbywa się nie bez przyczyny. Rosjanie mają bowiem pewien problem - chcieliby czego innego, niż to, co leży w zasięgu ich możliwości finansowych i konstrukcyjnych.

2 Minoborona poinformowała o wodowania korwety Tajfun jedynie przy okazji wizyty w stoczni Pełła studentów wydziału budowy okrętów Wojennomorskiego Instytutu Politechnicznego z Sankt Petersburga. Fot. mil.ru Przykładowo, wiadomo już, że obecnie zwodowane okręty nie są takie, jakie miały być docelowo, a program Karakurt ma już kilkunastomiesięczne opóźnienie. Pierwsza korweta miała bowiem wejść do służby jeszcze w tym roku. Teraz podaje się, że oba zwodowane okręty ( Uragan i Tajfun ) mają wejść do służby we Flocie Bałtyckiej w 2018 r. Co więcej nie będą one wyposażone tak jak te Karakurty, które zostaną wprowadzane później. Tymczasem program ten wydaje się być priorytetem dla całego rosyjskiego przemysłu stoczniowego i marynarki wojennej. To dlatego kolejnych sześć jednostek typu Karakurt ma zostać przekazanych do Floty Czarnomorskiej (budowa czterech z nich już się rozpoczęła). Podobnie jak w przypadku pierwszych dwóch okrętów, jest ona realizowana przez stocznię Pełła koło Sankt Petersburga, z tym że dwie korwety są składane w filii tych zakładów w Teodozji na Krymie. Wodowanie pierwszej korwety typu Karakurt Uragan w stoczni Pełła koło Sankt Petersburga. Fot. Równolegle trwa budowa siódmej i ósmej jednostki typu Karakurt w stoczni OAO Zielonodlskij zawod imieni A.M.Gorkowo niedaleko Kazania nad centralną Wołgą. Stamtąd korwety mają być przekazywane głównie na Morze Kaspijskie. Dodatkowo, przygotowywana jest infrastruktura w stoczni PAO Amurskij sudostroitielnyj zawod na Amurze. Zakłady te mają z kolei dostarczać korwety projektu dla Floty Oceanu Spokojnego. W sumie Rosjanie obecnie planują zbudować aż osiemnaście Karakurtów, jednak liczba ta może ulec zmianie. Wszystko zależy od tego, czy Rosjanom uda się zbudować to, co rzeczywiście chcieli i planowali. Na razie są z tym prawdopodobnie bardzo duże problemy.

3 [[OBRAZ-62396] Tańsze Bujany-M z większymi możliwościami Projekt Karakurt powstał po to, by w trudnej sytuacji finansowej szybko i tanio wypełnić lukę powstałą w starzejącej się rosyjskiej flocie nawodnej. Władze w Moskwie doskonale zdają sobie bowiem sprawę, że nie są w stanie wprowadzać dużych okrętów w takim tempie jak Amerykanie albo chociażby jak Chińczycy (którzy produkują dwie-trzy fregaty lub niszczyciele rocznie). Szybkość niszczyciela, rozmiary korwety, siła ognia krążownika specjalistom okrętowym AO Centralnego morskiego biura konstrukcyjnego Ałmaz udało się połączyć wszystkie niezbędne cechy na jednym okręcie. Rosyjskie ministerstwo obrony To prawdopodobnie właśnie dlatego Rosjanie starają się jak najszybciej stworzyć liczną flotę małych okrętów rakietowo-artyleryjskich, których najważniejszym zadaniem będzie wystrzelenie co najmniej ośmiu rakiet manewrujących. Oczywiście, zgodnie z oficjalnym komunikatem mają być to jednostki przeznaczone do prowadzenia operacji bojowych w bliskiej strefie morskiej i uczestniczenia w zadaniach w czasie pokoju i w czasie wojny, samodzielnie i we współpracy z innymi jednostkami pływającymi.

4 Na większych niż Karakurty korwetach typu Bujan-M pojedyncze kontenery z wyrzutniami pionowego startu są montowane wzdłuż osi okrętu w pokładzie za masztem. Fot. kremlin.ru W rzeczywistości są to okręty, które mają być jedynie tańszymi następcami małych korwet projektu typu Bujan-M. To prawdopodobnie właśnie dlatego Rosjanie zaprojektowali okręt mniejszy: o długości 67 m (w porównaniu do 74,1 m w przypadku jednostek typu Bujan-M) i wyporności około 800 ton (949 ton w przypadku korwet Bujan-M), obsługiwany przez mniej liczną załogę (39 osób w porównaniu do 52), ale lepiej przystosowany do najważniejszego zadania, jakim jest podprowadzenie do wskazanego regionu pływającej wyrzutni rakiet manewrujących. Obszar takich działań znacząco się zwiększył również przez to, że Karakurty mają z założenia działać także na dużych rzekach (chociaż mają zanurzenie około 4 m). Zmieniono układ napędowy zastępując silniki diesla napędem diesel elektrycznym (zastosowano trzy śruby napędzane przez trzy silniki diesla M-507D-1 i trzy diesel-generatory DGAS dostarczone przez rosyjskie zakłady PAO Zwiezda ). Udało się dzięki temu zwiększyć prędkość (z 25 do 30 w), autonomiczność (z 10 do 15 dób) i zachowano zasięg - pomimo mniejszego zapasu paliwa (do 2500 Mm). Korwety typu Karakurt wykorzystują trzy śruby napędzane trzema silnikami diesla M-507D-1 i trzema dieselgeneratorami DGAS-315. Fot. Najważniejsza zmiana pojawia się jednak w samym systemie uzbrojenia. W porównaniu do korwet typu Bujan-M zmniejszono kaliber: artylerii głównej zastępując armatę A-190 Uniwersał (kalibru 100 mm) na armatę AK-176MA (kalibru 76 mm); ciężkich karabinów maszynowych: wymieniając dwa karabiny kalibru 14,5 mm na dwa kalibru 12,7 mm Kord. Należy bowiem pamiętać, że okręty projektu typu Bujan-M wywodzą się z prostej linii z okrętów artyleryjskich projektu typu Bujan. Teraz Rosjanie wyraźnie uznali, że Karakurty nie mają być

5 już jednostkami artyleryjskiego wsparcia działań na lądzie i zmniejszyli kaliber artylerii głównej. Nie było to na pewno wymuszone zmniejszeniem wyporności do 800 ton, ponieważ na okrętach typu Bujan o wyporności około 500 ton bez problemu zmieszczono na dziobie armatę A-190 kalibru 100 mm. Moment wyprowadzenia korwety typu Karakurt Tajfun z nowocześnie wyposażonej halki stoczniowej stoczni Pełła. Fot. Okręt czy pływająca wyrzutnia nawet 24 rakiet? Głównym uzbrojeniem okrętów typu Karakurt jest jak na razie osiem rakiet (manewrujących lub przeciwokrętowych) wystrzeliwanych z wyrzutni pionowego startu typu 3S14 umieszczonej na pokładzie za masztem. Nie wiadomo jednak dotychczas jaki typ wyrzutni zastosowano, oraz ile ich chciano w rzeczywistości zamontować na każdej korwecie. Okrętowe systemy pionowego startu 3S14 są bowiem w Rosji produkowane w czterech podstawowych wersjach: kontenerowej i bezkontenerowej (zabudowanej na stałe w pokładzie) oraz w obu przypadkach: ośmiosilosowej i czterosilosowej. Najprawdopodobniej Rosjanie zastosowali wyrzutnię pionowego startu 3S14UK2, a więc kontenerową przeznaczoną do przenoszenia i wystrzeliwania ośmiu rakiet. Przemawia za tym sam projekt okrętów typu Karakurt, który w odróżnieniu od tego co zrobiono na korwetach typu Bujan-M, zakłada odmienne ułożenie stanowisk startowych. O ile bowiem na Bujanach-M ośmiosilosowa wyrzutnia były umieszczona wzdłuż osi okrętu, o tyle teraz zamontowano ją w poprzek. Taki sam sposób ułożenia kontenerów startowych Rosjanie stosowali wcześniej głównie na większych okrętach (np. na fregatach projektu o wyporności 5400 ton).

6 Na korwetach typu Karakurt pojedynczy (na razie?) kontener z wyrzutniami pionowego startu jest montowane prostopadle do osi okrętu w pokładzie za masztem. Fot. kremlin.ru Teraz zdecydowano się użyć go na korwetach o wyporności 800 ton, co wynikała prawdopodobnie z dwóch powodów. Po pierwsze, chodziło o problemy ze stabilnością poprzeczną, ponieważ wyrzutnia o masie około 17 ton (bez rakiet) i wysokości 9,58 m została zamontowana na szczycie bardzo wysoko wyniesionej nadbudówki. Umieszczenie jej w poprzek mogłoby lepiej rozłożyć ciężar po obu stronach osi okrętu. O wiele ważniejszym powodem zastosowania takiego rozwiązania były jednak prawdopodobnie plany zwiększenia liczby rakiet, które można wystrzelić w jednej salwie. Poprzeczne rozkładanie silosów oraz rozszerzenie pokładu za masztem dało bowiem teoretycznie miejsce na zamontowanie nie jednej, ale dwóch lub nawet trzech wyrzutni. Gdyby więc Rosjanie tylko rzeczywiście chcieli, to każdy ich okręt projektu mógłby teoretycznie przenosić nawet 24 rakiety manewrujące o zasięgu ponad 2000 km lub pakiet 24 pocisków różnego rodzaju: manewrujących (3M14 Kalibr), przeciwokrętowych (typu 3M54 Kalibr, 3M55 Oniks, 3M22 Cirkon) oraz przeciwko okrętom podwodnym (typu 91RT2 Kalibr). Oczywiście, jak na razie Rosjanie zastosowali jedynie jeden, ośmiosilosowy kontener startowy, ale może to wynikać jedynie z ograniczeń finansowych oraz problemów z uruchomieniem docelowego systemu obrony przeciwlotniczej. Bez niego, przy ogromnej przewadze w powietrzu państw zachodnich, Karakurty mają małą szansę na wystrzelenie wszystkich rakiet. Rosjanie próbują zniwelować to dużą liczbą wprowadzanych jednostek, zakładając prawdopodobnie, że przy takiej liczebności którejś z nich może się uda przedrzeć przez obronę przeciwnika. Brak uzbrojenia przeciwlotniczego? Zarówno Bujany-M jak i zwodowane dwa okręty typu Karakurt są pozbawione skutecznej obrony przeciwlotniczej. W przypadku Bujanów wyglądało to tak, jakby Rosjanie pogodzili się z krótkim życiem ich małych korwet w przypadku konfliktu zbrojnego uznając, że mają one jedynie odpalić w odpowiednim momencie rakiety manewrujące, bez nacisku na bezpieczny powrót (działanie według zasady wystrzel i ratuj się ).

7 Jednak w przypadku Karakurtów miało być prawdopodobnie zupełnie inaczej. Pierwsze modele tych okrętów oraz wygląd obecnie budowanych okrętów wskazują bowiem wyraźnie, że Rosjanie chcieli w rzeczywistości zbudować korwetę Aegis a więc kilkunastokrotnie mniejszy odpowiednik amerykańskich niszczycieli i krążowników. Podstawą systemu obserwacji miała być bowiem stacja radiolokacyjna Zasłon z kilkoma płaskimi antenami rozmieszczonymi na ścianach nadbudówki stanowiącej podstawę masztu i klasycznej, obracanej stacji radiolokacyjnej (umieszczonej pod wielką kopułą). Cztery, odpowiednio rozłożone, nieruchome szyki antenowe dawały możliwość dookólnego przeszukiwania przestrzeni, podobnie jak takie zachodnie stacje jak: AN/SPY-1 i APAR. Radar Zasłon opracowany przez Centrum naukowotechniczne NTC Zasłon, miał z założenia składać się z dwóch kompletów systemów antenowych (po cztery na pasmo X i po cztery na pasmo S). Taką stację opracowano jednak na duże jednostki klasy niszczyciel i krążownik, a takich na razie w Rosji się nie buduje. Antena radaru Zasłon na pasmo X, która prawdopodobnie jest wkomponowana w nadbudówki korwety Tajfun. Fot. Dlatego na małe korwety założono wprowadzenie tylko jednego kompletu anten mniejszych rozmiarowo na pasmo X. Szczegółowe dane na temat tego rosyjskiego radaru SPY-1 są jednak nadal niedostępne, a encyklopedyczne informacje na temat Karakurtów nawet o nim nie wspominają. Wiadomo jednak na pewno, że coś chciano zamontować, ponieważ w nadbudówce pod masztem w czasie budowy były umieszczone wyraźnie otwory pod jakieś urządzenia radiolokacyjne. Musiał to być radar wykrywania celów powietrznych, ponieważ Rosjanie (w odróżnieniu od źródeł zachodnich) wyraźnie informują, że na Karakurtach nie ma innej stacji radiolokacyjnej zdolnej do wyszukiwania statków powietrznych i nadlatujących rakiet.

8 Z tyłu górnej nadbudówki dwóch zwodowanych już korwet Karakurt nie ma trzeciej i czwartej anteny radaru Zasłon, ani nawet miejsca pod ich zamontowanie. Fot. Według rosyjskich danych pod wielką kopułą umieszczoną nad tą nadbudówką z antenami ścianowymi nie kryje się bowiem radar wykrywania celów powietrznych i nawodnych Pozitiw-ME1.2 (tak jak na korwetach typu Bujan i Bujan-M), ale tylko kompleks radiolokacyjny Minerał-ME. Kompleks ten składa się z: radaru wykrywania celów nawodnych (Minerał-ME1), pasywnej stacji rozpoznania radioelektronicznego (Minerał-ME2) i systemu przekazywania danych i kierowania działaniami bojowymi (Minerał-ME3). Trudno jest przypuszczać, by na tak ważnych okrętach zrezygnowano z możliwości wykrywania statków powietrznych, a tym samym musiano zakładać, że zrobi to np. rosyjski odpowiednik amerykańskiego radaru AN/SPY-1 czyli stacja Zasłon.

9 W momencie wodowanie pierwszej korwety typu Karakurt Uragan nie było na niej jeszcze anten ścianowych radaru wkomponowanych w ściany nadbudówek. Fot. Czegoś prawdopodobnie nie udało się zrealizować w tym projekcie, o czym świadczy brak anten ścianowych w momencie wodowania na pierwszej korwecie projektu typu Karakurt Uragan i zamontowanie jedynie dwóch szyków antenowych na drugim z kolei okręcie - Tajfun. Nie jest to komplet zabezpieczający obserwację dookólną, a więc obserwacja celów powietrznych jest - być może - możliwa na razie jedynie ze strefy dziobowej. Być może, ponieważ nie wiadomo jak w rzeczywistości będzie działał cały radar np. przy przerzucaniu tych samych celów z jednej anteny do drugiej, oraz czy w sektorze pomiędzy nimi (a więc w kierunku dziobu) nie odnotowano spadku zasięgu.

10 W momencie wodowanie drugiej korwety typu Karakurt Tajfun były już na niej widoczne dwie anteny ścianowe radaru wkomponowane w ściany nadbudówek. Fot. Żaden rosyjski okręt nie miał jeszcze w pełni sprawnego rozwiązania tego typu, a w tym przypadku mamy przecież do czynienia z korwetę o wyporności tylko 800 ton. Pomimo tego są już zdjęcia kolejnych Karakurtów, na którym nadbudówki mają otwory na cztery systemy antenowe. Czy jednak wyposażenie tych okrętów w cztery systemy radarowe zakończy się pomyślnie, nie wiadomo. Najdroższe w radarach ścianowych są bowiem same anteny, a więc w tym przypadku trzeba zapłacić praktycznie nie za jeden, a za cztery radary Zasłon. Samo uzbrojenie przeciwlotnicze jest na razie standardowe, jak na tej klasy i wielkość okręty. Rakietowe uzbrojenie woda powietrze opiera się więc na przenośnych, przeciwlotniczych zestawach rakietowych typu Igła, które w przypadku Bujanów-M są umieszczone na dwóch wieżyczkach 3M-47 Gibka razem z głowicą optoelektroniczną. W przypadku Karakurtów o systemie Gibka jednak na razie się nie mówi. Na nowych okrętach rakietowych zrezygnowano dodatkowo z zastosowanej na Bujanach-M pojedynczej wieżyczki wielolufowego systemu artyleryjskiego AK-630M-2 Duet (na której zainstalowano dwa mechanizmy sześciolufowe kalibru 30 mm). Wymieniono ją natomiast na dwa zestawy AK-630 (każdy z jednym mechanizmem sześciolufowym kalibru 30 mm). Rosjanie informują jednak, że na trzecim i kolejnych Karakurtach zamiast AK-630 zainstalowane zostaną już zestawy rakietowo artyleryjskie Pancyr-M (z dwunastoma rakietami przeciwlotniczymi i dwiema dwulufowymi armatami 2A38M kalibru 30 mm). Dlaczego nie zrobiono tego na pierwszych dwóch jednostkach jak na razie nie wiadomo. I być może nie zrobi się tego jeszcze na kilku następnych korwetach, ponieważ wprowadzenie na uzbrojenie zestawu okrętowego Pancyr-M jest przesunięte na 2019 r. Do tego czasu Karakurty będą bronione dwoma zestawami AK-630 i ze ślepą ze względu na brak radarów strefą rufową. Później wykrywanie celów powietrznych z tyłu być może zapewni radar wstępnego wykrywania celów powietrznych kompleksu Pancyr-M, a jeszcze później trzeci i czwarty szyk antenowy stacji radiolokacyjnej Zasłon.

11 M.in. pod potrzeby programu Karakurt zmodernizowano infrastrukturę w kilku rosyjskich stoczniach w tym w zakładach Pełła koło Sankt Petersburga. Fot. Na szczęście Rosjanie mają ograniczenia budżetowe Docelowa konfiguracja oraz rodzaj planowanego do zastosowanego na Karakurtach wyposażenia i uzbrojenia jak na razie nie są znane. Dlatego większość ocen i analiz (w tym ten artykuł) opiera się tylko na przypuszczeniach i gdybaniach. Okręty typu Bujan-M udowodniły jednak, że Rosjanie potrafią zaskoczyć (w sensie pozytywnym) swoimi rozwiązaniami technicznymi i dlatego założenie, że na Karakurtach może być aż 24 rakiet wcale nie musi być przesadzone. Tak samo możliwe do zrealizowania mogą być plany stworzenia w Rosji miniaturowych odpowiedników amerykańskich okrętów Aegis. Na Karakurtach nie muszą być bowiem dokładane tylko kontenerowe wyrzutnie 3S14, ale równie dobrze kontener ze startującymi pionowo rakietami przeciwlotniczymi. Na szczęście dla państw zachodnich, Rosjanie nie mają wystarczających środków finansowych, by zrealizować wszystkie swoje pomysły i plany. Jeszcze.