INSTRUKCJA O GOSPODARCE PSAMI SŁUŻBOWYMI W SIŁACH ZBROJNYCH RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ

Transkrypt

1 DEPARTAMENT WOJSKOWEJ SŁUŻBY ZDROWIA Zdr. 255/2015 Załącznik do decyzji Nr 1/Spec./DWSZdr. Ministra Obrony Narodowej z dnia 5 sierpnia 2015 roku INSTRUKCJA O GOSPODARCE PSAMI SŁUŻBOWYMI W SIŁACH ZBROJNYCH RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ WARSZAWA 2015

2 SPIS TREŚCI Rozdział I. Zasady ogólne. 3 Rozdział II. Organizacja gospodarki psami służbowymi.. 4 Rozdział III. Organizacja szkolenia i testowania sprawności użytkowej psów służbowych Rozdział IV. Zasady utrzymania i wykorzystania psów służbowych Obowiązki dowódcy jednostki wojskowej Obowiązki przewodnika psa Szkolenie doskonalące psa Żywienie psów Pomieszczenia dla psów Ogólne zasady pracy z psem Podstawowe zasady pielęgnacji psów służbowych Rozdział V. Zasady zakupu, przekazywania, wycofywania ze służby psów służbowych Zakup psów Przekazywanie psa służbowego Wycofywanie ze służby psów służbowych Postępowanie w przypadku straty psów Rozdział VI. Zasady nadzoru weterynaryjnego nad gospodarką psami 14 Rozdział VII. Wymagania, przygotowania i wykorzystania psów służbowych poza granicami państwa Przygotowanie psów do pracy w rejonie operacji Przemieszczanie psów służbowych w rejon operacji Zakwaterowanie, higiena, pielęgnacja i żywienie psów służbowych w rejonie operacji Postępowanie w przypadku padnięcia psa służbowego Profilaktyka zdrowotna przed powrotem z rejonu operacji Profilaktyka zdrowotna po powrocie z rejonu operacji. 22 Rozdział VIII. Wyposażenie przewodników i psów służbowych.. 23 Rozdział IX. Ewidencja, sprawozdawczość i dokumentacja psów służbowych Załącznik nr 1 Upoważnienie do wykonywania czynności z użyciem psa służbowego Załącznik nr 2 Atest psa służbowego. 28 Załącznik nr 3 Książka ewidencji i przeglądów psów służbowych Załącznik nr 4 Protokół zdawczo-odbiorczy.. 33 Załącznik nr 5 Protokół wycofania psa służbowego.. 34 Załącznik nr 6 Dziennik szkolenia doskonalącego psa służbowego. 35 Załącznik nr 7 Dziennik użycia psa służbowego Załącznik nr 8 Dowód tożsamości psa służbowego 40 Załącznik nr 9 Protokół sekcji zwłok.. 49 Załącznik nr 10 Karta okresowego badania lekarsko-weterynaryjnego psa służbowego.. 52 Załącznik nr 11 Protokół kontroli warunków utrzymania i wykorzystania psów służbowych. 54 Załącznik nr 12 Karta badania lekarsko-weterynaryjnego psa służbowego skierowanego w rejon operacji.. 60 Załącznik nr 13 Tabele należności oraz okresy używalności wyposażenia przewodników i psów służbowych. 70 Załącznik nr 14 Ogólne warunki techniczne wyposażenia przewodników i psów służbowych.. 75 Załącznik nr 15 Karta wyposażenia psa służbowego

3 ROZDZIAŁ I ZASADY OGÓLNE 1. Instrukcja określa: 1) organizację gospodarki psami służbowymi; 2) organizację szkolenia i testowania sprawności użytkowej psów służbowych; 3) zasady utrzymania i wykorzystania psów służbowych w jednostkach resortu obrony narodowej; 4) zasady zakupu, przekazywania, wycofywania ze służby psów służbowych oraz postępowania w przypadku straty psów; 5) zasady nadzoru weterynaryjnego nad gospodarką psami służbowymi; 6) wymagania, przygotowanie i wykorzystanie psów służbowych poza granicami państwa; 7) wyposażenie specjalne przewodników i psów służbowych; 8) ewidencję, sprawozdawczość i dokumentację dotyczącą psów służbowych. 2. Użyte w instrukcji określenia oznaczają: 1) atest formalne potwierdzenie zdolności psa do wykonywania zadań, do których został wytresowany; 2) doskonalenie sprawności użytkowej jest to zespół zabiegów tresury mających na celu podwyższenie sprawności lub co najmniej utrzymywanie psa w pełnej zdolności do realizacji zadań, do których został wytresowany; 3) dowódca dowódca, komendant, szef, kierownik jednostki lub instytucji wojskowej; 4) KSPiTP Kurs Szkolenia Przewodników i Tresury Psów w Wojskowym Ośrodku Farmacji i Techniki Medycznej w Celestynowie; 5) OWC oddział warty cywilnej; 6) pies służbowy pies etatowy jednostki lub instytucji wojskowej; 7) PKW Polski Kontyngent Wojskowy; 8) przewodnik psa służbowego żołnierz zawodowy lub pracownik wojska, który ukończył specjalistyczne szkolenie na przewodnika psa służbowego i uzyskał pozytywna ocenę z egzaminu końcowego; 9) KG ŻW Komenda Główna Żandarmerii Wojskowej; 10) DG RSZ Dowództwo Generalne Rodzajów Sił Zbrojnych; 11) sprawność użytkowa psa jest to zdolność psa do wykonania zadań w specjalności, do której został wytresowany; 12) WOFiTM Wojskowy Ośrodek Farmacji i Techniki Medycznej w Celestynowie; 13) wojskowy lekarz weterynarii oficer lekarz weterynarii WOMP lub KSPiTP; 14) WOMP Wojskowy Ośrodek Medycyny Prewencyjnej; 15) ŻW Żandarmeria Wojskowa; 16) JW jednostka wojskowa; 17) WOG wojskowy oddział gospodarczy lub jednostka pełniąca funkcję wojskowego oddziału gospodarczego; 18 ) JW 2305 Jednostka Wojskowa Nr

4 ROZDZIAŁ II ORGANIZACJA GOSPODARKI PSAMI SŁUŻBOWYMI 3. Jednostki i instytucje wojskowe wyposaża się w przewodników i psy służbowe w celu realizacji zadań ochronnych oraz specjalnych. 4. Psy służbowe w wojsku wykorzystywane są w specjalnościach: 1) wartowniczej; 2) patrolowo-obronnej; 3) wykrywanie materiałów wybuchowych; 4) wykrywanie broni; 5) wykrywanie min; 6) wykrywanie środków odurzających i substancji psychotropowych; 7) tropiącej; 8) innych, w zależności od potrzeb resortu obrony narodowej. 5. Tresura przewiduje możliwość łączenia specjalności np. patrolowo-wartownicza, wykrywanie materiałów wybuchowych i broni, patrolowo-tropiąca i inne. 6. Szkolenie przewodników, zakup i tresurę psów służbowych na potrzeby jednostek i instytucji wojskowych, w specjalnościach wymienionych w pkt. 4 i 5, realizuje Kurs Szkolenia Przewodników i Tresury Psów Wojskowego Ośrodka Farmacji i Techniki Medycznej w Celestynowie. W uzasadnionych przypadkach, ze względu na potrzeby Sił Zbrojnych Rzeczpospolitej Polskiej, za zgodą gestora, szkolenie przewodników, zakup i tresura psów służbowych może odbywać się w innych ośrodkach tresury, zarówno w kraju jak i poza granicami. 7. Kandydat na przewodnika psa musi spełniać między innymi następujące warunki: 1) posiadać wykształcenie co najmniej gimnazjalne; 2) wyrazić pisemna zgodę na pełnienie tego rodzaju służby; 3) posiadać dobry stan zdrowia, potwierdzony aktualnymi badaniami lekarskimi (brak schorzeń, które mogą nasilić się na skutek pracy z psem); 8. Przewodnikiem psa służbowego może być żołnierz zawodowy lub pracownik wojska, który ukończył szkolenie specjalistyczne na przewodnika psa służbowego i uzyskał pozytywną ocenę z egzaminu końcowego. 9. Zabrania się wykonywania zadań ochronnych lub specjalnych przewodnikom psów służbowych bez ważnego upoważnienia do wykonywania czynności z użyciem psa służbowego, którego wzór określa Załącznik Nr 1 i wykorzystania psów służbowych bez ważnego atestu psa służbowego, którego wzór określa Załącznik Nr 2 w specjalnościach, do których zostały wytresowane. 10. Nadzór na zakupem, szkoleniem, wykorzystaniem, pielęgnacją i utrzymaniem, żywieniem, dobrostanem oraz wycofywaniem ze służby psów służbowych sprawują wojskowi lekarze weterynarii. W trakcie trwania kursów nadzór ten sprawuje kadra KSPiTP. 11. Osoby odpowiedzialne za wykorzystanie psów służbowych w jednostkach i instytucjach wojskowych, a w Żandarmerii Wojskowej szef Zarządu Dochodzeniowo-Śledczego KGŻW, składają zapotrzebowanie na kolejny rok kalendarzowy, w zakresie szkolenia przewodników, zakupu i tresury oraz doszkalania i atestacji psów służbowych do centralnego organu logistycznego na ogólnie przyjętych zasadach planowania budżetowego. 4

5 12. W sprawach dotyczących gospodarki psami służbowymi w JW 2305 i nieuregulowanych odmiennie stosuje się odpowiednio przepisy niniejszej instrukcji. 13. Podstawą wpisania psa do książki ewidencji i przeglądów psów służbowych, której wzór określa Załącznik Nr 3 jest protokół zdawczo-odbiorczy, którego wzór określa Załącznik Nr Podstawą wykreślenia psa służbowego z książki ewidencji i przeglądu psów służbowych jest protokół zdawczo-odbiorczy lub protokół wycofania psa służbowego, którego wzór określa Załącznik Nr 5. ROZDZIAŁ III ORGANIZACJA SZKOLENIA I TESTOWANIA SPRAWNOŚCI UŻYTKOWEJ PSÓW SŁUŻBOWYCH 15. Podstawową formą szkolenia przewodników i tresury psów jest szkolenie stacjonarne, prowadzone w formie kursu specjalistycznego, uzupełniającego i doskonalącego organizowanego przez KSPiTP w Celestynowie, wykorzystujące bazę szkoleniową kursu. 16. Szkolenie przewodników, zakup i tresura psów służbowych, ze względu na szczególne potrzeby resortu obrony narodowej, mogą być realizowane w innych specjalistycznych ośrodkach w kraju i poza jego granicami, wyłącznie za zgodą gestora zwierząt służbowych. 17. Programy szkolenia i doskonalenia przewodników oraz programy tresury psów w poszczególnych specjalnościach opracowuje kierownik KSPiTP, biorąc pod uwagę potrzeby zgłaszane z jednostek i instytucji wojskowych, opiniuje Szef Służby Weterynaryjnej Inspektor Weterynaryjny WP a zatwierdza gestor. 18. Po zakończeniu kursów, o których mowa w pkt. 15 i pkt. 16 komisja, powołana rozkazem komendanta WOFiTM, przeprowadza egzamin sprawdzający poziom wyszkolenia przewodników i wytresowania psów. 19. Ukończenie kursu przez przewodnika i psa służbowego z wynikiem pozytywnym potwierdza się wydaniem przewodnikowi upoważnienia do wykonywania czynności z użyciem psa służbowego i atestu dla psa służbowego. Upoważnienie przewodnika do wykonywania czynności z użyciem psa służbowego i atest psa służbowego wydaje się na okres 12 miesięcy. 20. Przedłużenie terminu ważności upoważnienia przewodnika psa oraz atestu psa służbowego, na kolejny okres do 12 miesięcy, następuje po pozytywnym zaliczeniu egzaminu, weryfikującego umiejętności przewodnika i psa służbowego, złożonego przed komisją powołaną rozkazem komendanta WOFiTM. 21. Stwierdzenie przez komisję utraty sprawności użytkowej przez psa służbowego daje podstawę do skierowania psa na kurs uzupełniający. W przypadku nie uzyskania oceny pozytywnej po odbytym kursie uzupełniającym, komisja wydaje orzeczenie o braku przydatności psa do służby w SZ RP. 22. Potwierdzenie sprawności użytkowej psa oraz umiejętności przewodnika i pozoranta odbywa się w KSPiTP. 23. Psy służbowe, będące na wyposażeniu jednostek i instytucji wojskowych, podlegają systematycznemu szkoleniu doskonalącemu, za które odpowiedzialni są ich przewodnicy. 5

6 24. W celu utrzymania sprawności użytkowej psów służbowych, wykorzystywanych min. do obrony przewodnika lub atakowania, dowódca jednostki wojskowej może dodatkowo wyznaczyć lub zatrudnić pozoranta przeszkolonego w KSPiTP. 25. Nabór kandydatów na przewodników, ich szkolenie, szkolenie pozorantów, szkolenie doskonalące psów służbowych na potrzeby JW odbywa się według regulaminu opracowanego przez dowódcę JW ROZDZIAŁ IV ZASADY UTRZYMANIA I WYKORZYSTANIA PSÓW SŁUŻBOWYCH 1. Obowiązki dowódcy jednostki wojskowej 26. Dowódca jest odpowiedzialny za właściwe wykorzystanie podległych mu przewodników i psów służbowych poprzez: 1) optymalne oraz racjonalne wykorzystania przewodników i psów służbowych zgodnie z ich przeznaczeniem; 2) zatwierdzanie, na podstawie programów szkolenia, miesięcznych planów szkolenia doskonalącego przewodników i psów służbowych; 3) zapewnienie przewodnikom czasu niezbędnego na szkolenie, tresurę, opiekę, pielęgnację, żywienie i utrzymanie higieny psów służbowych; 4) zapewnienie zaopatrzenia przewodników w należny sprzęt i odpowiednie środki materiałowe potrzebne do prowadzenia ćwiczeń doskonalących, żywienia i pielęgnacji psów a także przysługujące należności tabelaryczne; 5) dbanie o budowę i remonty pomieszczeń psów służbowych oraz zaplecza gospodarczego; 6) wnioskowanie do centralnego organu logistycznego o uzupełnienie etatów oraz doszkalanie przewodników i psów służbowych na przyszły rok kalendarzowy; 7) wnioskowanie do komendanta WOFiTM o sprawdzenie sprawności użytkowej psa służbowego oraz o przedłużenie ważności upoważnienia przewodnika do wykonywania czynności z użyciem psa służbowego i atestu psa służbowego; 8) sprawowanie kontroli nad przydatnością psów do służby, nie rzadziej niż raz na pół roku, potwierdzonej wpisem w dzienniku szkolenia doskonalącego psa służbowego, którego wzór określa Załącznik Nr 6; 9) nadzorowanie przewodników psów służbowych, przeznaczonych do wyszukiwania zapachów materiałów wybuchowych oraz środków odurzających i substancji psychotropowych, co do zasad pobierania, zdawania oraz przechowywania materiałów szkoleniowych podlegających ścisłemu rozliczaniu; 10) zapewnienie właściwych warunków przechowywania próbek zapachowych materiałów wybuchowych i środków odurzających i substancji psychotropowych; 11) zapewnienie w budżecie jednostki wojskowej środków finansowych na leczenie psów służbowych w nagłych przypadkach. 6

7 2. Obowiązki przewodnika psa 27. Przewodnik psa służbowego odpowiedzialny jest za: 1) wykorzystanie psa zgodnie z jego przeznaczeniem; 2) karmienie, pielęgnowanie i utrzymanie zapewniające dobrostan psa; 3) dbanie o stan i konserwację ekwipunku (oporządzenia) oraz sprzętu i urządzeń służących doskonaleniu sprawności użytkowej psa; 4) planowanie i realizację szkoleń doskonalących przydzielonego psa służbowego w celu utrzymania wysokiego poziomu wytresowania; 5) doskonalenie własnych umiejętności z zakresu taktyki i techniki wykorzystania psów służbowych; 6) przestrzeganie zaleceń wojskowego lekarza weterynarii; 7) prowadzenie dokumentacji dotyczącej szkoleń doskonalących - dziennik szkolenia doskonalącego psa służbowego i dziennik użycia psa służbowego, którego wzór określa Załącznik Nr 7; 8) udzielanie psu pierwszej pomocy przedweterynaryjnej, zgodnie ze zdobytymi umiejętnościami; 9) zorganizowanie pomocy lekarsko-weterynaryjnej w nagłych przypadkach. 3. Szkolenie doskonalące psa 28. W celu utrzymania odpowiedniego poziomu wytresowania oraz przydatności psów służbowych do pracy, psy w jednostkach i instytucjach wojskowych podlegają systematycznemu szkoleniu doskonalącemu, w wymiarze nie krótszym niż 8 godzin w miesiącu. 29. Szkolenie doskonalące psów służbowych jest czynnością realizowaną przez przewodnika psa w formie ćwiczeń tresury, przeprowadzanych cyklicznie, w sposób indywidualny lub zorganizowany, zgodnie z opracowanym i zatwierdzonym przez dowódcę jednostki wojskowej planem szkolenia. 30. Szkolenie doskonalące psów w jednostkach i instytucjach wojskowych należy przeprowadzać systematycznie, na jednorazowe ćwiczenia przeznaczać co najmniej 2 godziny. Czas i rodzaj przeprowadzanych ćwiczeń przewodnik odnotowuje w dzienniku szkolenia doskonalącego psa służbowego. 31. W trakcie szkolenia doskonalącego należy uwzględniać braki zauważone u psa w czasie pracy. 32. Szkolenie doskonalące w jednostkach i instytucjach wojskowych prowadzi się z wykorzystaniem toru przeszkód, a w przypadku psów przeznaczonych do wykrywania zapachów dodatkowo z wykorzystaniem próbek zapachowych materiałów wybuchowych, środków odurzających i substancji psychotropowych oraz środków bojowych (rozbrojonych, bez zapalnika). 7

8 4. Żywienie psów 33. Żywienie psa powinno być racjonalne, dostosowane do potrzeb organizmu, stanu zdrowia, obciążenia pracą, warunków klimatycznych oraz funkcji fizjologicznych. 34. Psy służbowe żywi się zgodnie z normami ustalonymi w odrębnych przepisach. 35. Dzienna norma karmy dla psów służbowych musi między innymi zabezpieczyć wydatek energetyczny, wynikający z potrzeb fizjologicznych i wykonywanych zadań. Wymiar rzeczowy tej normy może ulegać zmianom, zgodnie z postanowieniami odrębnych przepisów*. 36. Propozycje normy karmy dla psów opracowuje Szef Służby Weterynaryjnej Inspektor Weterynaryjny WP i przesyła do Szefostwa Służby Żywnościowej Inspektoratu Wsparcia Sił Zbrojnych, w celu wprowadzenia jej do użytku. 37. W ramach obowiązującej normy karmy dla psów, zwierzęta te można żywić: 1) konserwami dla psów; 2) suchą karmą; 3) specjalistycznymi karmami weterynaryjnymi (dietetycznymi, leczniczymi), według zaleceń wojskowego lekarza weterynarii. 38. Psu należy zapewnić stały, nieograniczony dostęp do wody, z uwzględnieniem następujących zasad: 1) woda powinna być czysta, świeża i zdatna do picia, podawana w czystej misce przeznaczonej tylko do wody; 2) w porze zimowej psu należy zapewnić do picia wodę ogrzaną do temperatury pokojowej, podawaną podczas karmienia; 3) w porze letniej psu należy zapewnić wodę świeżą, regularnie wymienianą; 4) zabrania się poić psa zmęczonego, bezpośrednio po pracy, zanim nie wypocznie. 39. Psy służbowe karmi się z zachowaniem następujących zasad: 1) psa powinien karmić tylko przewodnik, wyjątkowo osoba przeszkolona; 2) karma powinna być właściwej jakości, przed podaniem psu karmy należy skontrolować jej cechy organoleptyczne (swoisty wygląd i zapach); 3) psa karmi się dwa razy dziennie o stałej porze, w miejscu stałego wypoczynku; 4) normę dzienną karmy dla psów dzieli się na dwie części, z zachowaniem zasady podawania karmy na godzinę przed rozpoczęciem pracy podając 1/3 normy dziennej a 2/3 normy po zakończeniu pracy po godzinnym odpoczynku; 5) nie wolno psu podawać gorącej jak również zimnej karmy; 6) jeżeli pora karmienia koliduje z czasem pełnienia służby, przewodnik zobowiązany jest nakarmić psa w innym dogodnym momencie; 7) spożywanie posiłku przez psa powinno odbywać się w zupełnym spokoju, w obecności przewodnika, wyjątkowo osoby przeszkolonej; 8) psa karmi się wyłącznie z miski przeznaczonej do tego celu; 9) po nakarmieniu psa niezjedzone resztki karmy należy usunąć a miskę umyć. * - Decyzja Ministra Obrony Narodowej w sprawie określenia wartości pieniężnych norm wyżywienia. 8

9 5. Pomieszczenia dla psów 40. Psom służbowym należy zapewnić właściwe pomieszczenia. 41. Dowódca jednostki wojskowej może wyrazić zgodę na przebywanie psa służbowego wraz z przewodnikiem w miejscu zamieszkiwania przewodnika. 42. Pomieszczenia dla psów (buda z kojcem lub buda z kojcem i wybiegiem) powinny znajdować się w miejscach suchych, przewiewnych, odsłoniętych od wiatru i słońca, nie narażonych na zalanie wodą. Niedopuszczalna jest lokalizacja tych pomieszczeń w bezpośrednim sąsiedztwie uciążliwych źródeł hałasu i zapachów. 43. Każdy pies powinien posiadać osobną budę z kojcem. 44. Buda składa się z przedsionka i budy właściwej (legowiska). Legowisko musi być tak duże aby pies leżący na boku mógł swobodnie wyprostować wszystkie kończyny zbyt obszernego legowiska pies nie będzie mógł ogrzać zimą ciepłem własnego ciała. 45. Konstrukcja i materiały użyte do wykonania budy powinny zapewnić utrzymanie w jej wnętrzu temperatury powyżej 0 C w okresie zimowym. 1) dach powinien być uchylny lub zdejmowany, umożliwiający dostęp do środka budy w celu jej porządkowania, dezynfekcji i wietrzenia; 2) ściany powinny być pełne, stanowiące osłonę przed mrozem i silnym wiatrem; 3) przedsionek powinien stanowić 30% powierzchni budy a legowisko 70%; 4) w okresie zimowym otwór wejściowy do legowiska zabezpiecza się kurtyną z materiału izolacyjnego. 46. Ściany, podłoga i dach muszą być podwójne aby tworzyły przestrzeń izolacyjną wypełnioną styropianem i obite wewnątrz grubą folią. Odpowiednia izolacja chroni nie tylko przed mrozem ale i upałem uniemożliwiając silne nagrzanie budy. Wewnętrzne ściany budy muszą być składane na własne pióro, gładko wystrugane. 47. Wszystkie elementy drewniane budy muszą być zakonserwowane przeciwko grzybom a zewnętrzne ściany budy zabezpieczone przed wilgocią farbą olejną lub emulsyjną. 48. Przed budą umieszcza się drewniany podest wielkości co najmniej 100cm x 80cm, osadzony na progach 4cm x 4cm, na którym pies mógłby swobodnie odpoczywać nie narażając się na bezpośredni kontakt z nieprzyjemnym podłożem. 49. Kojec powinien być zbudowany z materiałów trwałych, natomiast konstrukcja powinna charakteryzować się wysoka stabilnością i odpornością mechaniczną. 50. Kojec o powierzchni od 4 do 16m², w zależności od wielkości psa, powinien być ze wszystkich stron ogrodzony dobrze naciągniętą drucianą siatką o oczkach 2cm x 2cm. Wysokość ogrodzenia powinna wynosić minimum 200cm. 51. Zbyt małe kojce sprzyjają powstawaniu choroby kojcowej. 52. Kojec musi posiadać furtkę wejściową, otwierającą się do środka oraz drzwiczki do podawania karmy. 53. Podłoże kojca powinno być utwardzone, nienasiąkliwe, łatwo zmywalne, zapobiegające poślizgowi ze spadkiem 5% w kierunku furtki wejściowej, zakończone odpływem wody i nieczystości do kanału lub krytej studzienki ściekowej. 54. Utwardzona podłoga kojca musi sięgać co najmniej 50cm poza granice ogrodzenia tworząc chodnik wokół niego. 9

10 55. Wybieg dla psów o powierzchni min. 16m² powinien być ze wszystkich stron ogrodzony dobrze naciągniętą drucianą siatką o oczkach 2cm x 2cm. Wysokość ogrodzenia powinna wynosić min. 200cm. Wybieg powinien posiadać furtkę wejściową otwierającą się do środka. 6. Ogólne zasady pracy z psem 56. W zależności od charakteru pełnionej służby przewodnik powinien posiadać właściwe wyposażenie oraz niezbędny sprzęt stanowiący wyposażenie psa, zgodnie z jego specjalnością a także środki niezbędne do udzielenia pierwszej pomocy przedweterynaryjnej. 57. Wykorzystując psy służbowe do ochrony obiektów należy bezwzględnie przyjąć zasadę, że etatowo liczba psów używanych do patrolowania powinna być równa liczbie przeszkolonych przewodników psów. 58. Odstępstwo od tej reguły jest dopuszczalne wyłącznie w przypadku psów służbowych wystawianych na posterunkach stałych. W takich przypadkach jeden przewodnik psa służbowego nie powinien mieć przydzielonych więcej niż 2 psy przy zachowaniu zasady, że przewodnikiem jest żołnierz zawodowy lub licencjonowany pracownik OWC. 59. Organizując służbę przewodnikom z psami w patrolach pieszych należy uwzględniać panujące warunki atmosferyczne. 60. Pracę psa w patrolu pieszym i na posterunku wartowniczym dostosowuje się do pracy przewodnika. 61. Psy w patrolu prowadzi się na smyczy i w kagańcu, z wyłączeniem psów wytresowanych do użycia bez kagańca oraz w sytuacjach uzasadnionych taktyką i techniką użycia psa. 62. Czas pracy psów do wykrywania zapachów uzależniony jest od taktyki i techniki użycia psa oraz od strefy klimatycznej i rodzaju terenu. 63. Do pracy węchowej przewodnik używa psa bez kagańca. 64. Po wykonaniu każdej pracy, psu należy zapewnić odpowiedni odpoczynek w zależności od rodzaju pracy i czasu jej trwania. 65. Przewodnik po powrocie ze służby z psem obowiązany jest: 1) przeprowadzić oględziny psa, ze szczególnym zwróceniem uwagi na stan opuszek palcowych, małżowin usznych i błony śluzowej nosa, spojówek oczu; 2) w przypadku stwierdzenia skaleczeń, urazów lub odmrożenia tych części ciała, należy niezwłocznie skierować psa do gabinetu weterynaryjnego lub skontaktować się z wojskowym lekarzem weterynarii; 3) oczyścić, osuszyć i zakonserwować ekwipunek (oporządzenie) psa. 66. Każdemu przewodnikowi psa służbowego przysługują co najmniej 2 godziny dziennie, wliczone do czasu pracy, przeznaczone na żywienie i pielęgnację psa oraz wykonanie czynności porządkowych. 7. Podstawowe zasady pielęgnacji psów służbowych 67. Przewodnicy przeprowadzają zabiegi pielęgnacyjne psów dwa razy dziennie, na otwartym powietrzu, w przeznaczonym do tego celu miejscu, oddalonym od bud i wybiegów dla psów. 68. Zabiegi pielęgnacyjne psa służbowego polegają na: 10

11 1) dokonaniu przeglądu stanu: a) skóry - czy nie ma zaczerwienienia, wyprysków, zadrapań, ran lub pasożytów; b) przewodów usznych - czy nie ma zaczerwienienia, zadrapań, wysięku lub objawów bolesności; c) oczu - czy nie występuje zaczerwienienie spojówek lub ropna wydzielina; d) otworów nosowych czy są czyste, wilgotne, czy nie ma wypływów; e) palców i pazurów - czy nie ma urazów mechanicznych i ciał obcych między palcami, opuszkami; 2) czesaniu (szczotkowaniu); 3) wykonaniu zabiegów pielęgnacyjnych oczu, nozdrzy, uszu, pazurów. 69. Psy służbowe należy myć i kąpać w miarę potrzeb z zachowaniem następujących zasad: 1) używać tylko mydeł i szamponów zalecanych przez lekarza weterynarii; 2) do mycia głowy używać wyłącznie czystej wody; 3) nie kąpać psów zmęczonych, chorych, najedzonych oraz na 24 godziny przed podróżą; 4) zbyt częste mycie psa sprzyja przeziębieniom, chorobom skóry, reumatyzmowi; 5) w porze letniej, przy temperaturze wody minimum 18 C, dopuszcza się pławienie psa. 70. Do pielęgnacji psa przewodnik otrzymuje przybory określone w tabeli Nr 1 Ekwipunek oraz przedmioty do pielęgnacji psa służbowego, znajdującej się w Załączniku Nr W celu utrzymania higieny i zapewnienia właściwej pielęgnacji psa, przewodnik otrzymuje od wojskowego lekarza weterynarii odpowiednie środki higieniczne i preparaty do pielęgnacji. ROZDZIAŁ V ZASADY ZAKUPU, PRZEKAZYWANIA, WYCOFYWANIA ZE SŁUŻBY PSÓW SŁUŻBOWYCH 1. Zakup psów 72. Zakup psów na potrzeby Sił Zbrojnych Rzeczypospolitej Polskiej dokonywany jest, zgodnie z obowiązującym prawodawstwem w zakresie zamówień publicznych, przez komisję powoływaną rozkazem komendanta Wojskowego Ośrodka Farmacji i Techniki Medycznej. 73. W uzasadnionych przypadkach, za zgodą gestora, zakup psów na potrzeby SZ RP może być dokonywany w innych ośrodkach tresury zarówno w kraju jak i poza granicami. 74. W przypadku zakupu psów w zagranicznych ośrodkach tresury gestor określa źródła finansowania powyższego przedsięwzięcia. 75. Zakupu psów dokonuje się ze środków budżetowych WOFiTM w Celestynowie, zgodnie ze składanymi przez dowódców jednostek i instytucji wojskowych do centralnego organu logistycznego potrzebami, w ogólnie przyjętych terminach planowania budżetowego. 11

12 76. W skład komisji powinni wchodzić co najmniej: wojskowy lekarz weterynarii, oficer KSPiTP oraz podoficer instruktor szkolenia psów. Przewodniczący komisji odpowiedzialny jest za całokształt jej pracy. 77. Zakup psów dokonywany jest z uwzględnieniem kryteriów doboru psów do służby, określonych w Regulaminie zakupu psów na potrzeby Sił Zbrojnych RP, zatwierdzonym przez komendanta WOFiTM. Zakupowi podlegają wyłącznie psy zdrowe. 78. Po zakwalifikowaniu do służby, psom nadaje się nazwy, znakuje i wystawia się im dowody tożsamości psa służbowego, których wzór określa Załącznik Nr 8. Zakupione psy wprowadza się do ewidencji ilościowo-wartościowej oddziału gospodarczego i wpisuje do książki ewidencji i przeglądu psów służbowych. 79. Psy służbowe znakuje się przez wszczepienie transpondera (mikroczipu), spełniającego wymagania normy ISO i wykorzystującego technologię HDX lub FDX-B, który może być odczytany przez czytnik zgodny z normą ISO Nazwy psów powinny składać się z pojedynczych, krótkich wyrazów. Nie można używać imion ludzi, nazwisk i wyrazów obraźliwych. Nazwy należy nadawać według roku zakupu i zgodnie z kolejnością liter alfabetu. 81. Zakwalifikowane do służby psy wyposaża się w należne przedmioty w KSPiTP, zgodnie z tabelą należności Nr 1 Ekwipunek oraz przedmioty do pielęgnacji psa służbowego, określoną w Załączniku Nr 13. Po zakończeniu kursu psa służbowego wraz z wyposażeniem przekazuje się do jednostki lub instytucji wojskowej, w której ma pełnić służbę. 2. Przekazywanie psa służbowego 82. W przypadku przekazania psa służbowego przewodnikowi posiadającemu wyszkolenie inne aniżeli przekazywany pies albo kandydatowi na przewodnika, zarówno przewodnika lub kandydata na przewodnika kieruje się niezwłocznie na najbliższy kurs specjalistyczny do KSPiTP wraz z przekazanym psem. 83. W przypadku, gdy pies służbowy przekazywany jest przewodnikowi, który ukończył szkolenie specjalistyczne w KSPiTP w Celestynowie w tej samej specjalności co przekazywany pies, należy skierować go niezwłocznie z przekazanym psem na najbliższy kurs uzupełniający tej samej specjalności. 84. Przekazanie psa służbowego miedzy jednostkami i instytucjami wojskowymi powinno odbywać się zgodnie z przepisami dotyczącymi przekazywania sprzętu wojskowego i dokumentami obrotu materiałowego. 3. Wycofywanie ze służby psów służbowych 85. Psy niezdolne do dalszej pracy wycofuje się ze służby. 86. Podstawą do wycofania psa ze służby jest: 1) orzeczenie lekarsko-weterynaryjne o stanie zdrowia psa służbowego wydane przez wojskowego lekarza weterynarii, właściwego miejscowo WOMP lub; 2) orzeczenie komisji atestacyjnej KSPiTP w przypadku utraty wartości użytkowej psa. 12

13 87. Psy służbowe, ze względu na stan zdrowia, można wycofać ze służby w przypadku stwierdzenia: 1) przewlekłego schorzenia centralnego układu nerwowego powodującego zaburzenia świadomości; 2) nieodwracalnych zaburzeń w czynności narządów zmysłu jak: ślepota, utrata słuchu lub węchu; 3) innych przewlekłych nieuleczalnych stanów chorobowych uniemożliwiających dalsze wykorzystanie psa w służbie; 4) starości (po ukończeniu 9 lat życia) związanej ogólnym osłabieniem i przejawami uwiądu starczego. 88. Psy służbowe, ze względu na utratę wartości użytkowej, można wycofać ze służby w razie stwierdzenia: 1) braku agresywności, nadmiernej bojaźliwości lub braku posłuszeństwa; 2) innych wad, których nie można usunąć poprzez tresurę w jednostkach wojskowych lub w KSPiTP. 89. Wycofania psa ze służby dokonuje komisja powołana rozkazem dowódcy jednostki wojskowej. W skład komisji powinni wejść co najmniej: przedstawiciel komórki ds. szkolenia jednostki wojskowej a w Żandarmerii Wojskowej przedstawiciel pionu dochodzeniowośledczego KG ŻW oraz wojskowy lekarz weterynarii właściwego miejscowo Wojskowego Ośrodka Medycyny Prewencyjnej. 90. Protokół wycofania psa służbowego, sporządzony w 4 egzemplarzach, zatwierdza dowódca jednostki wojskowej. Egzemplarz nr 1 pozostaje w jednostce wojskowej, egzemplarz nr 2 przesyła się do centralnego organu logistycznego a w Żandarmerii Wojskowej do Szefa pionu dochodzeniowo-śledczego KG ŻW, egzemplarz nr 3 przesyła się do właściwego miejscowo Wojskowego Ośrodka Medycyny Prewencyjnej, natomiast egzemplarz nr 4 do KSPiTP. 91. Komendant Wojskowego Ośrodka Medycyny Prewencyjnej kopię egz. nr 3 protokołu wraz z meldunkiem miesięcznym Wojskowej Inspekcji Weterynaryjnej przesyła do Szefa Służby Weterynaryjnej Inspektora Weterynaryjnego WP. 92. Po zatwierdzeniu protokołu wycofania psa służbowego, psa należy w okresie 60 dni przekazać poza wojsko. 93. Do czasu przekazania psa poza wojsko pozostaje on na stanie ewidencji pozabilansowej i utrzymaniu jednostki wojskowej. 94. Psa wycofanego ze służby można przekazać nieodpłatnie przewodnikowi, innej zainteresowanej osobie lub organizacji pożytku publicznego, którzy zobowiążą się pisemnie do zapewnienia psu właściwego dobrostanu. Opiekę lekarsko-weterynaryjną psów przekazanych nieodpłatnie przewodnikowi realizują wojskowi lekarze weterynarii w zakresie profilaktyki pasożytniczej oraz szczepień wymaganych prawem. 95. Psa wycofanego ze służby można pozostawić w jednostce lub instytucji wojskowej jako psa gospodarczego zapewniając mu takie same warunki bytowe i opiekę lekarskoweterynaryjną jak psu służbowemu. 96. W przypadku braku możliwości przekazania wycofanego ze służby psa poza wojsko lub pozostawienia go w jednostce wojskowej jako psa gospodarczego - należy przekazać go do KSPiTP. 13

14 97. W celu skrócenia cierpienia, nieuleczalnie chorego psa można poddać eutanazji, decyzję o eutanazji podejmuje lekarz weterynarii. 98. W celu potwierdzenia rozpoznania przyżyciowego wojskowy lekarz weterynarii może przeprowadzić sekcję zwłok psa poddanego eutanazji. 99. W przypadku padnięcia psa służbowego wojskowy lekarz weterynarii przeprowadza sekcję, w celu ustalenia przyczyny zejścia śmiertelnego, oraz sporządza protokół sekcji zwłok, którego wzór określa Załącznik Nr 9. W oparciu o wynik badania sekcyjnego komisja, powołana rozkazem dowódcy jednostki wojskowej, na podstawie orzeczenia lekarskoweterynaryjnego sporządza protokół wycofania psa służbowego. 4. Postępowanie w przypadku straty psów 100. W przypadku starty psa służbowego, postępuje się zgodnie z obowiązującymi przepisami w sprawie odpowiedzialności majątkowej żołnierzy za wyrządzone przez nich szkody Za stratę należy uznać: 1) padnięcie na skutek zawinionego wypadku, kradzież lub zaginięcie psa służbowego; 2) niezdolność psa służbowego do pracy spowodowaną niewłaściwą opieką, utrzymaniem lub użytkowaniem W przypadku straty zawinionej przez przewodnika lub osoby nie będącej przewodnikiem, której powierzono opiekę nad psem, wartość pieniężna psa służbowego równa się wartości określonej w pkt. 103 a następnie po ukończeniu 5 lat życia pomniejszonej o 25% za każdy następny rok życia i nie może być niższa niż 30% wartości wpisanej do dowodu tożsamości psa służbowego Wartość pieniężna psa służbowego jest równa: 1) przed tresurą cenie zakupu;` 2) po tresurze cenie zakupu powiększonej o 100%; Wartość pieniężna wytresowanego psa, zakupionego w innych specjalistycznych ośrodkach tresury w kraju i poza jego granicami, równa jest wartości zakupu tego psa. Ustaloną wartość pieniężną psa wpisuje się do dowodu tożsamości psa służbowego W przypadku padnięcia lub eutanazji psa służbowego, postępowanie ze zwłokami regulują obowiązujące w tej materii przepisy krajowe lub wspólnotowe. ROZDZIAŁ VI ZASADY NADZORU WETERYNARYJNEGO NAD GOSPODARKĄ PSAMI 105. Opiekę lekarsko-weterynaryjną psów służbowych w jednostkach i instytucjach wojskowych realizują wojskowi lekarze weterynarii właściwych miejscowo WOMP i KSPiTP. W nagłych przypadkach zagrożenia życia, skomplikowanych przypadkach klinicznych oraz w celu przeprowadzenia wysoce specjalistycznej diagnostyki psy służbowe mogą być kierowane do cywilnych zakładów leczenia zwierząt (kliniki, przychodnie weterynaryjne) Psy służbowe poddaje się zabiegom profilaktycznym wg wskazań wojskowego lekarza weterynarii, w szczególności: 14

15 1) szczepieniu przeciw wściekliźnie; 2) innym szczepieniom ochronnym; 3) zwalczaniu endopasożytów i ektopasożytów; 4) innym zabiegom profilaktycznym (np. usuwanie kamienia nazębnego itp.) Koszty zabiegów profilaktycznych i leczniczych pokrywa się z budżetu WOMP Koszty opieki lekarsko-weterynaryjnej psów służbowych związane z nagłymi przypadkami chorobowymi pokrywa się z budżetu jednostek wojskowych Koszty badań, zabiegów profilaktycznych i opieki lekarsko-weterynaryjnej psów przebywających na kursach, leczeniu stacjonarnym schorzeń przewlekłych, diagnostyce specjalistycznej lub przebywających na kwarantannie pokrywa się w pełnym zakresie z budżetu WOFiTM Wojskowy lekarz weterynarii, właściwego dla jednostki lub instytucji wojskowej WOMP, przeprowadza: 1) dwa razy w roku okresowe badanie lekarsko-weterynaryjne psów służbowych. Wyniki badań odnotowuje się w karcie okresowego badania lekarsko-weterynaryjnego psa służbowego, którego wzór określa Załącznik Nr 10, dowodzie tożsamości psa służbowego oraz książce ewidencji i przeglądów psów służbowych, określając jego stan zdrowia i kategorię przydatności do służby: a) Kategoria 1 Zdolny bez ograniczeń (1) Pies sprawny fizycznie, dobrej kondycji, klinicznie zdrowy, spełnia wymagania do wykonywania zadań niezależnie od warunków klimatycznych, przy odpowiednim zabezpieczeniu weterynaryjnym w rejonie działania: - dobrze znosi skrajne warunki środowiskowe i stres; - nie stwierdza się czynników ograniczających czy upośledzających pracę psa (osowiałość, podniecenie, osłabienie itd.); - w badaniu klinicznym nie stwierdza się istniejących lub nawrotowych stanów chorobowych, które ograniczałyby wykonywanie zadań lub nasiliły się wskutek stresu lub zwiększonego wysiłku (np.: kulawizny). (2) Mogą występować nieznaczne problemy zdrowotne (np.: rany powierzchowne naskórka, otarcia, itp.) nie mające wpływu na jakość wykonywanych zadań. b) Kategoria 2 Zdolny z ograniczeniem (1) Przy właściwym zabezpieczeniu weterynaryjnym w rejonie działania, pies pod względem zdrowotnym spełnia wymagania do wykonywania zadań w danym regionie geograficznym lub danej operacji oraz zapewniona jest opieka lekarsko-weterynaryjna: - może być wykorzystywany w operacjach/misjach krótkoterminowych (do 45 dni); - mogą występować dające się opanować problemy zdrowotne, nieznacznie ograniczające zdolność psa służbowego do wykonywania zadań (np. wiek). 15

16 (2) Przyczyna ograniczenia musi być odnotowana w dokumentacji lekarskiej i przedstawiona dowódcy jednostki wojskowej. c) Kategoria 3 Czasowo niezdolny (1) Stan zdrowia psa wyklucza codzienne wykonywanie zadań a pies jest w trakcie obserwacji, badań lub leczenia. (2) Przyczyna czasowej niezdolności musi być odnotowana w dokumentacji lekarskiej i przedstawiona dowódcy jednostki wojskowej. d) Kategoria 4 Niezdolny (1) U psa występują nieuleczalne problemy zdrowotne, często lub regularnie utrudniają wykonywanie codziennych zadań. - kondycja fizyczna i/lub stan zdrowia psa dają podstawę do jego wycofania ze służby w ciągu roku. (2) Przyczyna niezdolności musi być odnotowywana w dokumentacji lekarskiej i przedstawiona dowódcy jednostki wojskowej. 2) raz na kwartał kontrolę warunków utrzymania i wykorzystania psów. W czasie kontroli sprawdza: a) stan ewidencji psów, prawidłowość zapisów w książce ewidencji i przeglądu psów służbowych i dowodach tożsamości psów oraz zgodność stanu ewidencyjnego ze stanem faktycznym; b) ogólny stan zdrowia zwierząt; c) stan pielęgnacji psów służbowych oraz stan wyposażenia w przedmioty do pielęgnacji; d) stan pomieszczeń dla psów, warunki zdrowotne, stan wyposażenia pomieszczeń i utrzymanie porządku; e) stan odżywienia psów, stosowane należności żywnościowe, warunki żywienia, stan zapasów karmy i jej jakość oraz warunki przechowywania; f) warunki pracy psów służbowych, stan ekwipunku; g) realizację szkolenia doskonalącego psa w jednostce wojskowej Wojskowy lekarz weterynarii każdorazowo po dokonaniu przeglądu psów służbowych oraz kontroli warunków utrzymywania i wykorzystywania zwierząt sporządza protokół kontroli warunków utrzymania i wykorzystania psów służbowych, którego wzór określa Załącznik Nr 11, referuje dowódcy wyniki kontroli wraz z wnioskami o usunięcie niedociągnięć. Ponadto uwagi pokontrolne wpisuje do książki ewidencji i przeglądu psów służbowych Wojskowy lekarz weterynarii jest zobowiązany do składania meldunków Szefowi Służby Weterynaryjnej Inspektorowi Weterynaryjnemu WP w wypadkach gdy niedociągnięcia w zakresie utrzymania i wykorzystania psów służbowych w jednostkach, pomimo jego interwencji, nie są usuwane oraz w sprawach wymagających interwencji lub decyzji szczebla wyższego. 16

17 113. Wojskowy lekarz weterynarii w przypadku konieczności przeprowadzenia badań wysoce specjalistycznych lub leczenia schorzeń przewlekłych kieruje psa służbowego do KSPiTP i powiadamia o tym zdarzeniu Szefa Służby Weterynaryjnej Inspektora Weterynaryjnego WP. ROZDZIAŁ VII WYMAGANIA, PRZYGOTOWANIE I WYKORZYSTANIE PSÓW SŁUŻBOWYCH POZA GRANICAMI PAŃSTWA 114. Celem zapewnienia efektywnego wykorzystania psów służbowych przy wykonywaniu zadań przez siły zbrojne w operacjach poza granicami państwa, należy stosować się do wymagań określonych w aktualnym porozumieniu standaryzacyjnym. 1. Przygotowanie psów do pracy w rejonie operacji 115. W przypadku planowania wysyłania w rejon operacji/misji w składzie Polskich Kontyngentów Wojskowych powyżej 5 psów służbowych należy zapewnić stanowisko dla wojskowego lekarza weterynarii oraz dowódcy plutonu przewodników psów służbowych Dowódca jednostki informuje wojskowego lekarza weterynarii, właściwego miejscowo WOMP, o liczbie psów służbowych planowanych do wykonywania zadań poza granicami państwa na cztery miesiące przed planowanym terminem wyjazdu Szef Służby Weterynaryjnej Inspektor Weterynaryjny WP koordynuje działania mające na celu wysłanie w rejon działania Polskiego Kontyngentu Wojskowego lekarza weterynarii w celu zapewnienia właściwej opieki weterynaryjnej psom służbowym W przypadku kiedy w rejon operacji/misji wysyła się do pięciu psów służbowych włącznie Dowództwo Operacyjne: 1) podejmuje odpowiednie działania mające na celu zapewnienie opieki lekarskoweterynaryjnej poprzez podpisanie umowy/porozumienia technicznego z przedstawicielem sił sojuszniczych posiadającym w swoim składzie lekarzy weterynarii; 2) przekazuje informację o dostępności personelu weterynaryjnego w rejonie operacji W okresie 10 dni przed planowanym wyjazdem w rejon operacji/misji psa służbowego poddaje się przeglądowi lekarsko-weterynaryjnemu w celu określenia jego kategorii zdrowia Pies służbowy zakwalifikowany do służby poza granicami państwa musi posiadać 1 Kategorię zdrowia jak również: 1) być zdrowy klinicznie (bez cech patologii w badaniu przedmiotowym); 2) nie może wykazywać żadnych objawów, które ograniczałyby wykonywanie zadań albo ujawniłyby się na skutek stresu lub zwiększonego wysiłku fizycznego czy warunków środowiskowych (temperatura, wilgoć, kurz, wiatr, itp.), w szczególności ze strony układu kostno-stawowego, sercowo-naczyniowego, moczowego, skóry oraz problemów behawioralnych; 17

18 3) nie powinien być w trakcie leczenia Psy służbowe poddaje się szczepieniom ochronnym: 1) obowiązkowym przeciwko wściekliźnie. Psy służbowe poddane wstępnemu szczepieniu przez okres dni po podaniu szczepionki nie mogą brać udziału w misji/operacji; 2) zalecanym przeciwko chorobom zakaźnym: nosówce, zakaźnemu zapaleniu wątroby, zakażeniom dróg oddechowych wywołanym przez adenowirus typ 2, zakażeniom wywołanym przez wirus parainfluenzy, parwowirus oraz Leptospira canicola/l. icterohaemorrhagiae; 3) dodatkowym - przeciwko innym chorobom, które mogą być wykonane w przypadku występowania określonego ryzyka jednakże nie są wymagane Decyzję o konieczności wykonania dodatkowych szczepień ochronnych określa wojskowy lekarz weterynarii, właściwego miejscowo WOMP, biorąc pod uwagę panującą w rejonie planowanej operacji/misji sytuację epizootyczną Wszystkie szczepienia muszą być potwierdzone wpisem w dokumencie identyfikacyjnym (paszport psa) W przypadku konieczności oznaczenia poziomu przeciwciał przeciwko wściekliźnie, na trzy miesiące przed przemieszczeniem w rejon operacji/misji uprawniony wojskowy lekarz weterynarii pobiera od psów służbowych próbki krwi, opracowuje i przesyła je do zatwierdzonego laboratorium. Wynik badania potwierdza wpisem w dokumencie identyfikacyjnym Uprawnionymi do wydawania dokumentów identyfikacyjnych i dokonywania wpisu potwierdzającego poziom przeciwciał przeciwko wściekliźnie są kierownicy gabinetów weterynaryjnych WOMP i KSPiTP. Dowódca jednostki wojskowej zabezpiecza środki finansowe na pokrycie kosztów związanych z oznaczeniem poziomu przeciwciał przeciwko wściekliźnie i wydaniem psom dokumentów identyfikacyjnych Psy służbowe przed planowanym wyjazdem w rejon operacji/misji poddaje się zabiegom zwalczania ektopasożytów i endopasożytów, w szczególności tasiemców (Echinococcus multilocularis). Profilaktykę przeciwko endopasożytom wykonuje się 2-krotnie w odstępie dwóch tygodni, przy czy drugie odrobaczenie powinno mieć miejsce na 1-5 dni przed wyjazdem. W zależności od rejonu operacji/misji stosuje się inne, właściwe środki profilaktyczne określone przez wojskowego lekarza weterynarii Dowódca jednostki wojskowej, z wyłączeniem JW 2305, wysyłającej psy w rejon operacji/misji ustala wraz z wojskowym lekarzem weterynarii oraz kierownikiem KSPiTP termin przeprowadzenia dodatkowego szkolenia przewodnika psa służbowego obejmującego następujące zagadnienia: 1) aklimatyzację zwierząt w rejonie operacji; 2) podstawowe zasady zakwaterowania, higieny i żywienia psa służbowego w rejonie operacji/misji; 18

19 3) podstawowe zasady opieki nad psem w odmiennych strefach klimatycznych, w szczególności objawy, zapobieganie i postępowanie w przypadkach przegrzania lub przechłodzenia psa; 4) podstawowe objawy chorób powszechnie występujących w rejonie operacji/misji i sposoby zapobiegania ich wystąpieniu; 5) przeznaczenie i sposób stosowania środków dezynfekcyjnych i pielęgnacyjnych oraz zachowanie zasad bezpieczeństwa i higieny podczas ich stosowania; 6) podstawowe zasady udzielania pierwszej pomocy psu; 7) postępowanie z psem podczas transportu; 8) przygotowanie psa służbowego do powrotu z rejonu operacji/misji Przed wysłaniem psa służbowego w rejon operacji/misji: 1) dowódca jednostki wojskowej wyposaża psa służbowego, oprócz ekwipunku w następujące przedmioty: a) buty ochronne, zapobiegające skaleczeniom opuszek palcowych; b) matę izolacyjną typu karimata, służącą jako warstwa izolująca psa od podłoża w trakcie jego odpoczynku; c) folię izotermiczną służącą do ochrony psa w ekstremalnych warunkach środowiskowych; d) kamizelkę chłodzącą; e) okulary przeciwsłoneczne; f) ochronniki słuchu; g) klatkę transportową. 2) wojskowy lekarz weterynarii właściwego miejscowo WOMP, wyposaża przewodnika psa służbowego w apteczkę pierwszej pomocy przedweterynaryjnej przewodnika psa służbowego. Skład tej apteczki może być modyfikowany przez wojskowego lekarza weterynarii, biorąc pod uwagę umiejętności przewodnika, dostęp do opieki weterynaryjnej w rejonie operacji/misji oraz sytuacje, które mogą wystąpić w rejonie działania. 2. Przemieszczanie psów służbowych w rejon operacji 129. Pies służbowy kierowany w rejon operacji/misji musi: 1) być oznakowany za pomocą transpondera (mikroczipu); 2) zostać poddany szczepieniu przeciwko wściekliźnie; 3) jeżeli wymagają tego przepisy krajowe lub wspólnotowe, zostać poddany badaniu w celu określenia poziomu przeciwciał przeciwko wściekliźnie; 4) być zaopatrzony w należycie wypełniony i wystawiony dokument identyfikacyjny (paszport); 5) posiadać kartę badania lekarsko-weterynaryjnego psa służbowego skierowanego w rejon operacji, której wzór określa Załącznik Nr 12; 19

20 W zależności od sytuacji epizootycznej rejonu operacji/misji, wobec psa mogą zostać zastosowane wszelkie profilaktyczne środki zdrowotne dotyczące chorób lub zakażeń innych niż wścieklizna, według zaleceń wojskowego lekarza weterynarii W czasie transportu psu służbowemu należy zapewnić bezpieczeństwo i właściwe warunki, a ponadto: 1) zapewnić stały kontakt z przewodnikiem; 2) zabezpieczyć odpowiednią ilość wody zdatnej do picia; 3) w przypadkach transportu długotrwałego, przekraczającego 8 godzin, właściwą karmę i możliwość wybiegania się W czasie transportu drogą powietrzną psu należy zapewnić właściwe warunki podróży (w ogrzewanych przedziałach z wyrównanym ciśnieniem) oraz stały kontakt z przewodnikiem Nie wolno transportować psów służbowych w lukach bagażowych samolotów wojskowych W przypadku transportu psów służbowych w klatkach, muszą one spełniać następujące minimalne wymagania techniczne w zakresie wymiarów: -długość = A + ½ B - szerokość = C x 2 - wysokość = D gdzie: A długość psa, od czubka nosa do podstawy ogona, B wysokość od ziemi do łokcia psa, C wysokość stojącego psa, z głową utrzymywaną w normalnej pozycji, D wysokość stojącego psa, z głową utrzymywaną w normalnej pozycji. 3. Zakwaterowanie, higiena, pielęgnacja i żywienie psów służbowych w rejonie operacji 134. Po przybyciu psów służbowych w rejon operacji/misji, należy zapewnić im co najmniej 24 godzinny odpoczynek, a przez kolejne 14 dni nie zmuszać do intensywnego wysiłku, celem aklimatyzacji do lokalnych warunków środowiskowych. W tym okresie można prowadzić doszkalanie psa w wykrywaniu zapachów materiałów wybuchowych czy środków odurzających pozyskanych w rejonie operacji/misji Pomieszczenia dla psów powinny znajdować się w wydzielonym obiekcie, w którym psy i ich przewodnicy będą przebywać razem. W przypadku operacji/misji odbywającej się w gorącej strefie klimatycznej, pomieszczenia dla psów należy zaopatrzyć w urządzenia klimatyzacyjne. Kojec powinien mieć co najmniej 4m² powierzchni. Kojce powinny być zadaszone, ogrodzone gęstą siatką. Podłoże kojców powinno być deskowane (deski szczelnie zespolone ze sobą i na podwyższeniu). Budy dla psów powinny być osłonięte naturalnymi lub sztucznymi barierami redukującymi hałas i zapewniającymi spokój. Wskazane jest zamieszkiwanie psa wraz z przewodnikiem w jednym pomieszczeniu Budy i kojce dla psów muszą być codziennie sprzątane, natomiast raz w tygodniu myte i dezynfekowane. 20

21 137. Bardzo istotnym, w warunkach operacji/misji, jest zachowanie odpowiedniego poziomu higieny psa. Psy powinny być codziennie szczotkowane i czesane. W trakcie tych czynności przewodnik sprawdza stan okrywy włosowej, skóry, opuszek palcowych. Każde odstępstwo od normy (zadrapania, ubytki okrywy włosowej, rany, ciernie, obecność pasożytów skórnych itp.) musi być niezwłocznie zgłaszane do lekarza weterynarii. Psy wykorzystywane do pracy w trudnym terenie (kamienistym, skalnym) należy zaopatrzyć w specjalne obuwie chroniące. W celu ochrony oczu przed kurzem i promieniowaniem słonecznym można stosować u psów specjalne gogle ochronne Podczas żywienia psów służbowych w warunkach operacji/misji należy przestrzegać następujących zasad: 1) zapewnić wysokoenergetyczną suchą karmę, zgodnie z normą karmy dla psów określoną w odrębnych przepisach; 2) zapewnić nieograniczony dostęp do wody zdatnej do picia. Stosować wodę butelkowaną, niegazowaną, używaną przez żołnierzy w rejonie operacji/misji. Nie wolno poić psa zmęczonego lub zgrzanego, zanim nie wypocznie; 3) częstotliwość żywienia dziennego zależy od indywidualnych predyspozycji psa i adaptacji do lokalnych warunków środowiska (temperatura, aktywność). Normę dzienną karmy dla psów dzieli się na dwie części, z zachowaniem zasady podawania jej, na godzinę przed rozpoczęciem pracy w ilości 1/3 normy dziennej, a 2/3 normy po zakończeniu pracy, po godzinnym odpoczynku; 4) karmę dla psów przechowywać w miejscu suchym, zabezpieczonym przed dostępem gryzoni i owadów W rejonie operacji/misji profilaktykę i leczenie prowadzi wojskowy lekarz weterynarii PKW lub lekarz weterynarii sił sojuszniczych. Wykonywane czynności odnotowuje się w części drugiej karty badania lekarsko-weterynaryjnego psa służbowego skierowanego w rejon operacji Przewodnik psa służbowego odpowiada za terminową rotację i uzupełnianie produktów leczniczych weterynaryjnych i materiałów opatrunkowych powiadamiając o tym przełożonego. Uzupełnienie i rotację produktów leczniczych weterynaryjnych i materiałów opatrunkowych dokonuje wojskowy lekarz weterynarii PKW. Jeśli nie ma lekarza weterynarii PKW w/w asortyment zamawia bezpośredni przełożony przewodnika w komórce właściwej do spraw zdrowia PKW Podczas trwania operacji/misji zaleca się, przy okresie 6 miesięcznej służby psa, przeprowadzanie zabiegów zwalczania ektopasożytów co 1 miesiąc a zwalczania endopasożytów co 3 miesiące Zwierzęta muszą być okresowo poddawane badaniu aby upewnić się, że nie ma przeciwwskazań zdrowotnych, które mogłyby uniemożliwić wykonywanie zadań. Psy muszą być badane przez lekarza weterynarii co najmniej raz na 6 miesięcy lub częściej, co uzależnione jest od warunków operacji. 4. Postępowanie w przypadku padnięcia psa służbowego 143. W przypadku padnięcia psa w rejonie operacji/misji przewodnik psa służbowego powiadamia o tym fakcie wojskowego lekarza weterynarii PKW lub lekarza weterynarii sił 21