Analiza wykonalności dla projektu pn.: Ograniczenie niskiej emisji i poprawa jakości powietrza na terenie Gminy Porąbka

Transkrypt

1 Analiza wykonalności dla projektu pn.: Ograniczenie niskiej emisji i poprawa jakości powietrza na terenie Gminy Porąbka Bielsko-Biała, 2014

2 Zespół ekspertów w składzie: Dominik Chłond, Paweł Gałecki, Izabela Kałczuga, Ewa Krakowiak, Małgorzata Krzysztofik, Krzysztof Linek, Anna Ober, Karina Wieczorek 2

3 Spis treści 1. Charakterystyka projektu Tytuł i definicja projektu Lokalizacja projektu Logika interwencji, cele i wskaźniki projektu Analiza terytorialna Zgodność z politykami strategicznymi Komplementarność projektu Analiza instytucjonalna Beneficjenci projektu Wykonalność instytucjonalna projektu Analiza techniczna i technologiczna Analiza specyficzna dla sektora Stan aktualny Analiza zmniejszenia zapotrzebowania na energię końcową wskutek zmiany źródła ciepła dla różnych nośników energii wraz ze zwiększeniem oporu cieplnego przegród budowlanych Analiza zastosowania instalacji solarnej termicznej Analiza wariantowa Analiza środowiskowa Analiza prawna i pomoc publiczna Analiza finansowo-ekonomiczna Wykonalność i trwałość projektu Analiza ryzyk i zagrożeń w projekcie Plan wdrożenia projektu Raport z konsultacji społecznych Zakończenie Bibliografia Spis tabel Tabela 1 Wskaźnik rezultatu... 8 Tabela 2 Wskaźnik produktu... 8 Tabela 3 Ludność w Gminie Porąbka wg miejsca zameldowania i płci... 9 Tabela 4 Wskaźnik obciążenia demograficznego w Gminie Porąbka

4 Tabela 5 Wpływ projektu na polityki horyzontalne Tabela 6 Komplementarność projektu z innymi działaniami Tabela 7 Planowane koszty zadania Tabela 8 Charakterystyka emisji zanieczyszczeń dla stanu istniejącego Tabela 9 Osiągnięcie rezultatów ekologicznych Tabela 10 Symulacja udziały kolektorów słonecznych w zapotrzebowaniu na ciepło dla 1 domostwa 22 Tabela 11 Osiągnięcie rezultatów ekologicznych dla 1 domostwa w przypadku nośnika energii jakim jest gaz ziemny Tabela 12 Osiągnięcie rezultatów ekologicznych dla 1 domostwa w przypadku nośnika energii jakim jest olej opałowy Tabela 13 Planowany harmonogram rzeczowo-finansowy Tabela 14 Koszty operacyjne Tabela 15 Obliczenie luki w finansowaniu Tabela 16 Dofinansowanie projektu Tabela 17 ENVP, ERR i B/C dla projektu Tabela 18 Ryzyka i zagrożenia w projekcie Tabela 19 Plan wdrożenia projektu Spis rysunków Rysunek 1 Porąbka na mapie Województwa Śląskiego... 6 Rysunek 2 Lokalizacja projektu obszar Gminy Porąbka

5 1. Charakterystyka projektu 1.1. Tytuł i definicja projektu Ograniczenie niskiej emisji i poprawa jakości powietrza na terenie Gminy Porąbka Projekt jest częścią zintegrowanego subregionalnego przedsięwzięcia dotyczącego ograniczenia niskiej emisji oraz wykorzystujących odnawialne źródła energii na terenie Subregionu Południowego. Przedsięwzięcie obejmuje działania polegające na realizacji programu ograniczania niskiej emisji dla mieszkańców subregionu południowego województwa śląskiego, polegającego na systemie dopłat do termomodernizacji oraz wymiany źródeł ciepła na bardziej ekologiczne; termomodernizacji, wymianie źródeł ciepła, montażu instalacji solarnych, pomp ciepła w budynkach użyteczności publicznej, zakupie energooszczędnego oświetlenia ulicznego, budowie fotowoltaicznych i wiatrowych systemów wytwarzania energii elektrycznej. Przedsięwzięcie zintegrowane złożone jest ze 106 wzajemnie komplementarnych inwestycji zaplanowanych do realizacji w Bielsku-Białej oraz powiatach: bielskim, cieszyńskim i żywieckim. Przedmiotem projektu jest poprawa efektowności energetycznej w infrastrukturze mieszkaniowej na obszarze gminy Porąbka. Przedsięwzięcie obejmuje likwidację istniejących, nieefektywnych źródeł ciepła w budownictwie mieszkaniowym na terenie Gminy Porąbka, poprzez wprowadzenie ekologicznych, energooszczędnych urządzeń grzewczych oraz odnawialnych źródeł energii. Zakres zaplanowanych w projekcie prac obejmuje: Przeprowadzenie ankietyzacji na terenie Gminy Porąbka celem rozeznania istniejącego zapotrzebowania na wymianę nieefektywnych źródeł ciepła, Przeprowadzenie postępowania przetargowego na wyłonienie wykonawcy, Wdrożenie programu wymiany nieekonomicznych źródeł ciepła w mieszkalnictwie prywatnym na terenie Gminy Porąbka. Celem projektu jest poprawa efektowności energetycznej w infrastrukturze mieszkaniowej Porąbki poprzez zmniejszenie emisji CO 2 do powietrza w regionie. Dzięki realizacji projektu zmniejszy się energochłonność sektora mieszkaniowego i zmniejszy się zapotrzebowanie na energię. Projekt będzie przeciwdziałał niekorzystnym zmianom klimatu w regionie Porąbki oraz sprzyjał poprawie konkurencyjności regionalnej gospodarki poprzez zwiększenie udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w stosunku do energii ze źródeł konwencjonalnych Lokalizacja projektu Porąbka gmina wiejska w województwie śląskim, w powiecie bielskim. Lokalizację projektu stanowi obszar gminy. 5

6 Rysunek 1 Porąbka na mapie Województwa Śląskiego Źródło: Rysunek 2 Lokalizacja projektu obszar Gminy Porąbka Źródło: Logika interwencji, cele i wskaźniki projektu Cele projektu są zgodne z celami RPO WSL na lata (wersja 5.1) w ramach osi priorytetowej IV EFEKTYWNOŚĆ ENERGETYCZNA, OZE I GOSPODARKA NISKOEMISYJNA, w zakresie priorytetu inwestycyjnego 4.3: Wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w tym w budynkach publicznych i w sektorze mieszkaniowym. Cele szczegółowe projektu odpowiadają priorytetowi inwestycyjnemu 4.3 i są spójne z celami głównym i szczegółowym Umowy Partnerstwa, którymi są odpowiednio: Zwiększenie konkurencyjności gospodarki oraz Zmniejszenie emisyjności gospodarki. Projekt odnosi się do następujących celów szczegółowych priorytetu IV w RPO WSL : zmniejszenie energochłonności infrastruktury publicznej i sektora mieszkaniowego, poprawa jakości powietrza w regionie. Zgodnie z Projektem Szczegółowego Opisu Priorytetów Regionalnego Programu Operacyjnego Województwa Śląskiego (URPO WSL) na lata w zakresie Europejskiego Funduszu 6

7 Rozwoju Regionalnego (wersja 2.0 z maja 2014) przedmiotowy projekt wpisuje się w Działanie 4.3 Efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii w infrastrukturze publicznej i sektorze mieszkaniowym. W tej wersji dokumentu celem tego działania jest przeciwdziałanie niekorzystnym zmianom klimatu oraz poprawa konkurencyjności regionalnej gospodarki, poprzez zwiększenie udziału energii pochodzącej ze źródeł odnawialnych w stosunku do energii ze źródeł konwencjonalnych, zmniejszenie energochłonności infrastruktury publicznej i sektora mieszkaniowego, a także poprawa jakości powietrza w regionie, poprawa efektywności produkcji i zużycia energii oraz wzrost produkcji i dystrybucji energii z odnawialnych źródeł. Na etapie opracowania właściwego Studium Wykonalności należy odnieść się do zapisów URPO WSL , które aktualnie określają przykładowe rodzaje projektów odnoszące się do przedmiotowego projektu jako: 1. Likwidacja niskiej emisji poprzez wymianę/modernizację indywidualnych źródeł ciepła lub podłączanie budynków do sieciowych nośników ciepła, 2. Termomodernizacja budynków użyteczności publicznej oraz wielorodzinnych budynków mieszkalnych, 3. Budowa instalacji OZE w modernizowanych energetycznie budynkach. W ramach 1. przykładowego rodzaju projektu możliwa będzie zarówno wymiana kotłów nieefektywnych ekologicznie na kotły charakteryzujące się zwiększoną sprawnością energetyczną oraz podłączenie budynków do istniejących sieci cieplnych. Przewiduje się możliwość wsparcia projektów w formule projektów typu słoneczne gminy (tu: np. niskoemisyjne gminy) realizowanych głównie na obszarze gmin o rozproszonej zabudowie jednorodzinnej (gminy małe). Na terenie gmin dużych możliwe podłączanie budynków do sieci miejskich. W ramach 2. przykładowego rodzaju projektu możliwa będzie kompleksowa termomodernizacja obiektu poprzez poprawę izolacyjności przegród budowlanych, a także wymianę okien i drzwi zewnętrznych na wyroby o lepszej izolacyjności. Ponadto w ramach projektu, jako element kompleksowej modernizacji energetycznej obiektu dopuszcza się także działania związane z wymianą oświetlenia na energooszczędne (w tym systemy zarządzania oświetleniem obiektu), przebudową systemów grzewczych (wraz z wymianą i podłączeniem do źródła ciepła) oraz przebudową systemów wentylacji i klimatyzacji. Zabudowa instalacji wykorzystujących OZE możliwa jest jedynie jako element szerszych działań związanych z poprawą efektywności energetycznej obiektów objętych projektem. W ramach 2 typu projektu nie przewiduje się termomodernizacji budynków jednorodzinnych. W ramach 3. przykładowego rodzaju projektu możliwe jest wsparcie budowy instalacji/infrastruktury wykorzystującej OZE wyłącznie wraz z 1. i/lub 2. przykładowym rodzajem projektu. Przedmiotowy projekt swoim zakresem wpisuje się w 1 i 3 typ wskazanych w RPO WSL przykładowych rodzajów projektów. Determinującym dla projektu będzie linia demarkacyjna w odniesieniu do Programu Operacyjnego Infrastruktura i Środowisko (POIiŚ ), którą należy uwzględnić na etapie opracowania pełnego studium wykonalności. Wskaźniki Zgodnie z aktualnymi zapisami w Projekcie RPO WSL na lata (wersja 5.1) planowanymi rezultatami wsparcia likwidacji niskiej emisji poprzez wymianę/modernizację indywidualnych źródeł ciepła lub podłączanie budynków do sieciowych nośników ciepła oraz termomodernizacji w budynkach użyteczności publicznej, budynkach mieszkalnych wraz z instalacją OZE w modernizowanych energetycznie budynkach, będą: wzrost udziału produkcji energii ze źródeł odnawialnych w produkcji 7

8 energii ogółem, obniżenie energochłonności gospodarki oraz obniżenie emisji zanieczyszczeń gazowych. Istotnymi rezultatami projektu będą również czystsze powietrze oraz zmniejszenie ilości produktów ubocznych w/w procesu modernizacji. W wyniku wsparcia w/w działań, nastąpi obniżenie kosztów funkcjonowania administracji publicznej i sektora mieszkaniowego. Niniejszy projekt spełnia te zapisy i możliwość ich osiągnięcia. W ramach przedmiotowego działania zmodernizowane energetycznie zostaną budynki mieszkalne zlokalizowane w gminie Porąbka. Brak danych co do ilości obiektów objętych projektem oraz ilości instalacji OZE. Beneficjent deklaruje, że zostaną uzupełnione po przeprowadzeniu ankietyzacji i audytów w I kwartale 2015 roku. Dla potrzeb opracowania analizy specyficznej w niniejszym opracowaniu przyjęto model obliczeniowy pozwalający poznać poprawę elementów specyficznych na przykładzie domu mieszkalnego z instalacją c.o. zasilaną z jednego kotła o powierzchni użytkowej 100~130m2. Uwarunkowania osiągnięć rezultatów ekologicznych dla przedmiotowego projektu szczegółowo prezentuje analiza ekspercka w rozdziale 7 niniejszego opracowania. Poniższe tabele prezentują zakres wskaźników zaplanowanych do realizacji w oparciu o aktualnie obowiązujące RPO WSL (wersja 5.1). Tabela 1 Wskaźnik rezultatu L.p. 1. Wskaźnik Emisja zanieczyszczeń gazowych Jednostka pomiaru [t/r] Źródło: RPO WSL na lata (wersja 5.1) Tabela 2 Wskaźnik produktu L.p. Wskaźnik Jednostka pomiaru Liczba jednostek wytwarzania energii elektrycznej z OZE Liczba jednostek wytwarzania energii cieplnej z OZE Liczba zmodernizowanych energetycznie budynków [szt.] [szt.] [szt.] Źródło: RPO WSL na lata (wersja 5.1) Źródło danych Dokumentacja projektowa/ Audyt energetyczny Źródło danych Dokumentacja projektowa/ protokoły zdawczoodbiorcze Dokumentacja projektowa/ protokoły zdawczoodbiorcze Dokumentacja projektowa/ protokoły zdawczoodbiorcze/ dokumentacja księgowa Wartość bazowa Wartość docelowa (2021) 0 Brak danych Wartość bazowa Wartość docelowa (2021) 0 Brak danych 0 Brak danych 0 Brak danych 8

9 Podkreślić należy, iż trwają jeszcze prace Instytucji Zarządzającej nad precyzowaniem, a nawet zmianą wskaźników do poszczególnych priorytetów i działań. Na tym etapie analizy i zaawansowania projektowego Beneficjenta prezentacja zakresu możliwych wskaźników rezultatu i wymaganych wskaźników produktu stanowi podstawowy obraz efektywności przedsięwzięcia wymagany do doprecyzowania na etapie właściwego Studium Wykonalności i zatwierdzonego do wdrożenia RPO WSL na lata Procedura raportowania i monitorowania wskaźników będzie zgodna z Wytycznymi do monitoringu i sprawozdawczości RPO Województwa Śląskiego Obowiązki beneficjenta w zakresie sprawozdawczości będzie również określać umowa o dofinansowanie. Funkcję sprawozdania na poziomie beneficjenta spełniać będzie część wniosku o płatność dotycząca postępu rzeczowego i finansowego danego projektu (w tym informacja nt. postępu prac, osiągniętych produktów). Wskaźniki produktu będą monitorowane co najmniej 1 raz na kwartał i po zakończeniu realizacji projektu, natomiast wskaźniki rezultatu najpóźniej w rok po zakończeniu inwestycji. Do monitorowania wskaźnika rezultatu powinny być wykorzystane: dokumentacja projektowa (np. audyt energetyczny). Natomiast do pomiaru wskaźnika produktu: dokumentacja projektowa/ protokoły zdawczo-odbiorcze/ dokumentacja księgowa. 2. Analiza terytorialna Porąbka gmina wiejska w województwie śląskim, w powiecie bielskim. Gmina Porąbka położona jest na północnych krańcach Beskidu Małego: Czaniec u stóp Palenicy, Kobiernice i Bujaków w cieniu Bujakowskiej Góry i Porąbka w dolinie Soły między górami. Zbiorniki wodne w Porąbce, Międzybrodziu, Czańcu i na górze Żar stanowią malownicze otoczenie wsi tworzących gminę. Znaczną część terytorium gminy porastają lasy, przeważnie świerkowe, choć w wielu miejscach zachowały się resztki dawnej puszczy karpackiej. Walory krajobrazowe zadecydowały o zakwalifikowaniu gminy do miejscowości turystyczno-wypoczynkowych. Gmina Porąbka jest częścią Euroregionu Beskidy, przynależy do Stowarzyszenie Region Beskidy, jest też członkiem LGD Ziemia Bielska. W latach gmina położona była w województwie bielskim. Siedziba gminy to Porąbka, pozostałe sołectwa: Bujaków, Czaniec, Kobiernice. Sąsiednie gminy to: Andrychów, Czernichów, Kęty, Kozy, Łękawica. Gmina Porąbka ma obszar 65 km², w tym: użytki rolne: 38%, a użytki leśne: 47%. Gmina stanowi 14,13% powierzchni powiatu. Według danych z 30 września 2012 r. (informacja UG Porąbka dostarczona do projektu uchwały o podziale na okręgi wyborcze) gmina miała mieszkańców, a z tego poszczególne sołectwa: Bujaków 2201, Czaniec 5721, Kobiernice 3426, Porąbka Aktualne dane z GUS oraz proces kształtowania się liczby ludności na przestrzeni ostatnich 5 lat prezentuje zestawienie w poniższej tablicy. Tabela 3 Ludność w Gminie Porąbka wg miejsca zameldowania i płci Wyszczególnienie j.m Ludność wg miejsca zameldowania i płci (stan na 31 XII) ogółem osoba mężczyźni osoba kobiety osoba Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS 9

10 Według danych GUS na 31 grudnia 2013 r. Porąbka liczyła mieszkańców, natomiast jej powierzchnia ma 65 km². Gęstość zaludnienia stanowi aktualnie 239 os./km² i od kilku lat utrzymuje się na tym poziomie. Pozytywnym jest też wskaźnik saldo migracji na 1000 osób aktualnie wynosi 3,2 (w 2012 r.- plus 1,8, w 2011 r. plus 1,6, a w 2010 r. plus 4,5). Przyrost naturalny jest dodatni od lat aktualnie (w 2013 r.) wynosi plus 2,0. Tabela 4 Wskaźnik obciążenia demograficznego w Gminie Porąbka Wyszczególnienie j.m ludność w wieku nieprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku przedprodukcyjnym osoba 57,1 56,5 56,7 57,4 57,9 osoba 78,3 79,4 81,6 84,8 88,2 ludność w wieku poprodukcyjnym na 100 osób w wieku produkcyjnym osoba 25,1 25,0 25,5 26,3 27,1 Źródło: Opracowanie własne na podstawie Banku Danych Lokalnych GUS W strukturze ludności Porąbki w 2013 r. 17,2% mieszkańców stanowiły osoby w wieku produkcyjnym, 63,3% osoby w wieku przedprodukcyjnym, a 19,5% osoby w wieku poprodukcyjnym. Od lat wzrasta ilość osób w wieku poprodukcyjnym. Przyrost naturalny w 2013 r. jest dodatni od lat aktualnie wynosi 2,0. Liczba pracujących w Porąbce to ogółem osób (GUS, stan na 31.XII.2013 r.). Na koniec czerwca 2014 r. stopa bezrobocia w Polsce wyniosła 12%, w województwie śląskim 10,2%, w mieście Bielsko-Biała 5,6%, a w powiecie bielskim 9,2%. Liczba bezrobotnych zarejestrowanych w PUP w Bielsko-Białej, w tym czasie z Gminy Porąbka to 573 osoby. Gospodarka Według danych GUS BDL (stan na koniec 2013 r.) podmioty gospodarki narodowej stanowiły w Porąbce ogółem 1 271, w tym z sektora publicznego 19, z sektora prywatnego 1 252, a wśród nich sektor prywatny - osoby fizyczne prowadzące działalność gospodarczą firm. Wiodącym sektorem wśród zarejestrowanych podmiotów gospodarczych w Porąbce są firmy z sektora G handel detaliczny i hurtowy (367 firm), z sektora F budownictwo (220) oraz sektora C przetwórstwo przemysłowe (187). Zasoby mieszkaniowe Gminy Porąbka stanowią (wg GUS, stanu na XII 2013r.), w tym budynki mieszkalne to ogółem Urządzenia sieciowe (dane GUS na 2013r.): Wodociągi długość czynnej sieci rozdzielczej to 134,9 km, a połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania to 3286 szt., Kanalizacja długość czynnej sieci rozdzielczej to 47,1 km, a połączenia prowadzące do budynków mieszkalnych i zbiorowego zamieszkania to 836 szt. Infrastruktura społeczna Służba zdrowia: 4 przychodnie; apteki ogólnodostępne 5; liczba ludności na 1 aptekę ogólnodostępną

11 Placówki edukacyjne w Porąbce to: 6 przedszkoli dla 454 dzieci; 4 szkoły podstawowe (dla 875 uczniów) oraz 4 gimnazja (dla 409 uczniów). W odniesieniu do przedmiotowego projektu należy podkreślić, iż w kwestii efektywności energetycznej w gminie indywidualne dokumenty strategiczne (analizy lokalne oraz regionalne) szczegółowo opisują to zagadnienie na miarę posiadanych przez Beneficjenta takich opracowań. Niniejsza analiza odnosi się do tego w rozdziale 3, gdzie wykazano i wskazano takie dokumenty, które charakteryzują obszar objęty niniejszym projektem pod tym względem. W kwestii zanieczyszczenia atmosfery na obszarze gminy takie dane monitorowane są branżowo. Na portalu ( System Prognoz Jakości Powietrza w strefach i aglomeracjach województwa śląskiego, w Charakterystyce strefy śląskiej część południowa wskazano ogólnie dla regionu: Podstawowymi źródłami emisji zanieczyszczeń powietrza jest emisja komunalno-bytowa z zabudowy ośrodków miejskich i wiejskich, transport drogowy emitujący zanieczyszczenia wzdłuż arterii o natężonym ruchu samochodowym, oraz przemysł a zwłaszcza energetyka i ciepłownictwo. Emisja przemysłowa dotyczy zwłaszcza rejonów Czechowic- Dziedzic, Bielska-Białej, Żywca i Cieszyna. W obszarach górskich i pogórskich istotne znaczenie ma niska emisja komunalna w dolinach rzek i większych potoków. Do tego regionu zalicza się Gmina Porąbka. Informacje o aktualnym stanie jakości powietrza w obszarze województwa śląskiego (wyniki z przeprowadzonych pomiarów manualnych i pasywnych) dostępne są na bieżąco na stronie WIOŚ w Katowicach (źródło: w zakresie możliwym technicznie (istniejące stacje pomiarów) dla poszczególnych obszarów, w tym z obszaru RIT Subregionu Południowego. Dla obszaru przedmiotowego projektu brak takich danych lokalnych. Podsumowanie Gmina Porąbka liczy mieszkańców, jej powierzchnia wynosi 65 km². Gęstość zaludnienia stanowi 239 os./km² i od kilku lat utrzymuje się na tym samym poziomie. Narasta ilość osób w wieku poprodukcyjnym. Przyrost naturalny w 2013r. jest dodatni, wynosi 2,0 i od lat ma wymiar dodatni. Przybywa pracujących, zmniejsza się liczba bezrobotnych. W Porąbce dominują działalności gospodarcze dot. handlu, budownictwa i przetwórstwa przemysłowego. Wykazana infrastruktura społeczna i techniczna Porąbka stanowi istotną bazę działań projektowych zgodnych z przyjętą strategią rozwoju lokalnego. Jej potencjał i potrzeby wyznaczają kierunki istotnych działań określone w strategicznych dokumentach. 3. Zgodność z politykami strategicznymi Projekt jest zgodny z poniższymi celami i priorytetami dokumentów strategicznych na poziomie kraju, regionu, powiatu i gminy. Zgodność projektu z dokumentami strategicznymi w odniesieniu do strategicznych dokumentów związanych z perspektywą finansową 2014+: Strategia Europa 2020 Strategia na rzecz inteligentnego i zrównoważonego rozwoju sprzyjającego włączeniu społecznemu Priorytet: rozwój zrównoważony wspieranie gospodarki efektywniej korzystającej z zasobów, bardziej przyjaznej środowisku i bardziej konkurencyjnej Działania: Konkurencyjność, Przeciwdziałanie zmianom klimatu, Czysta i efektywna energia. 11

12 12

13 Programowanie perspektywy finansowej Umowa Partnerstwa Cel tematyczny 4. Wspieranie przejścia na gospodarkę niskoemisyjną we wszystkich sektorach; Interwencje w ramach CT4 koncentrują się na celu szczegółowym UP - zmniejszenie emisyjności gospodarki i będą realizowane poprzez priorytet: Zwiększenie efektywności energetycznej gospodarki; zakres pilnych do podjęcia interwencji w tym zakresie jest bardzo szeroki i obejmuje m.in.: zwiększenie efektywności energetycznej budynków użyteczności publicznej i mieszkalnych wielorodzinnych (PI 4iii., PI 4c.). Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego : Regiony, Miasta, Obszary wiejskie Cele polityki regionalnej do 2020: 1. Wspomaganie wzrostu konkurencyjności regionów ( konkurencyjność ), w tym: Wspieranie rozwoju i znaczenia miast subregionalnych; 2. Budowanie spójności terytorialnej i przeciwdziałanie marginalizacji obszarów problemowych ( spójność ); 2.3. Restrukturyzacja i rewitalizacja miast i innych obszarów tracących dotychczasowe funkcje społeczno-gospodarcze, w tym: 2.4. Przezwyciężanie niedogodności związanych z położeniem obszarów przygranicznych, szczególnie wzdłuż zewnętrznych granic UE. Krajowy Program Reform 2013 Strategia Bezpieczeństwo Energetyczne i Środowisko (MG/MŚ) cel główny: zapewnienie wysokiej jakości życia obecnych i przyszłych pokoleń z uwzględnieniem ochrony środowiska oraz stworzenie warunków do zrównoważonego rozwoju nowoczesnego sektora energetycznego, zdolnego zapewnić Polsce bezpieczeństwo energetyczne oraz konkurencyjną i efektywną energetycznie gospodarkę; cel szczegółowy: poprawa stanu środowiska (w tym ochrona wód i powietrza, racjonalna gospodarka odpadami, promocja technologii środowiskowych i zachowań ekologicznych). Strategia Rozwoju Kraju 2020 Cel II.6. Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko; II.6.2.Poprawa efektywności energetycznej; II.6.4. Poprawa stanu środowiska. Polska Wyzwania rozwojowe Wyzwanie 5 BEZPIECZEŃSTWO ENERGETYCZNO-KLIMATYCZNE, w tym: Wyzwania klimatyczne, Energochłonność gospodarki, Energetyka klimat. Dylematy, oś czasu i zadania, Rekomendacje. Ustawa o zasadach realizacji programów w zakresie polityki spójności finansowanych w perspektywie finansowej (Dz. U. z 2014r., poz. 1146) dostosowuje prawo polskie do unijnych regulacji dotyczących polityki spójności Znalazły się w niej zapisy dotyczące m.in.: mechanizmów koordynacji programów operacyjnych współfinansowanych z funduszy strukturalnych i Funduszu Spójności, zasad wdrażania środków polityki spójności oraz zadań i trybu współpracy podmiotów zaangażowanych w ten proces, rozliczeń z Komisją Europejską i monitorowania efektów realizowanych projektów, kontroli, audytu, nieprawidłowości i korekt finansowych, pomocy publicznej, zasad wdrażania instrumentów zwrotnych, systemu wyboru projektów. Regionalne i lokalne dokumenty programowe: Strategia Rozwoju Województwa Śląskiego Śląskie Obszar Priorytetowy (C) PRZESTRZEŃ; Cel operacyjny: C.1. Zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska; Cel operacyjny: C.3. Wysoki poziom ładu przestrzennego i efektywne wykorzystanie przestrzeni. 13

14 Projekt Strategii Rozwoju Subregionu Południowego Województwa Śląskiego wraz ze Strategią Regionalnych Inwestycji Terytorialnych na lata (Bielsko-Biała, wrzesień 2014 r.) Cel RIT I. Poprawa infrastruktury ochrony środowiska poprzez zabezpieczenie i wykorzystanie zasobów obszaru funkcjonalnego subregionu południowego wynikający z priorytetu III Strategii Rozwoju Subregionu Południowego: Rozwój infrastruktury i usług dla zrównoważonego rozwoju oraz jest spójny z jego celem operacyjnym III.1 Ochrona środowiska i zrównoważone wykorzystanie zasobów środowiska, III.2 Efektywność energetyczna, odnawialne źródła energii i gospodarka niskoemisyjna. Priorytet I Efektywność energetyczna, odnawialne źródła energii i gospodarka niskoemisyjna; Działanie 1.1 Efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii. Projekt RPO WSL wersja 5.1 z dnia Oś Priorytetowa: IV Efektywność energetyczna, odnawialne źródła energii i gospodarka niskoemisyjna; Priorytet inwestycyjny 4.3 wspieranie efektywności energetycznej, inteligentnego zarządzania energią i wykorzystania odnawialnych źródeł energii w infrastrukturze publicznej, w tym w budynkach publicznych i w sektorze mieszkaniowym; cele szczegółowe: zmniejszenie energochłonności infrastruktury publicznej i sektora mieszkaniowego oraz poprawa jakości powietrza w regionie. Projekt Szczegółowego Opisu Osi Priorytetowych RPO WSL w zakresie EFRR w. 2.0 Oś Priorytetowa: IV Efektywność energetyczna, odnawialne źródła energii i gospodarka niskoemisyjna; Działanie 4.3 Efektywność energetyczna i odnawialne źródła energii w infrastrukturze publicznej i sektorze mieszkaniowym. Program Ochrony Powietrza dla stref województwa śląskiego Cel główny: Dotrzymanie standardów jakości powietrza w zakresie pyłu PM10 oraz znacząca redukcja stężeń B(a)P nawet przy niekorzystnych warunkach klimatycznych najpóźniej do roku 2020; Cel taktyczny w zakresie niskiej emisji: wyeliminowanie spalania odpadów w kotłach i piecach domowych oraz na otwartych przestrzeniach; Cel 1: Wyeliminowanie spalania odpadów w kotłach i piecach domowych; Cel 2. Wyeliminowanie spalania węgla złej jakości w kotłach i piecach domowych. Strategia Rozwoju Powiatu Bielskiego do roku 2020 Cel II: Poprawa jakości środowiska naturalnego; Cel szczegółowy II.2. Poprawa stanu czystości powietrza. Planu Działań na rzecz Zrównoważonej Energii (SEAP) dla Gminy Porąbka to strategia działania gminy w celu osiągnięcia założeń polityki klimatyczno energetycznej UE, w tym redukcji emisji CO 2. Zgodnie z tym dokumentem Porąbka w porozumieniu z innymi gminami powiatu bielskiego przystąpiły do wdrożenia działań na rzecz ograniczenia emisji gazów cieplarnianych i planu redukcji emisji CO 2 tak, by osiągnąć w 2020 r. stan z roku bazowego tj obniżonego o 20% (wartość docelowa). Działania w planie dot.: budynków i obiektów komunalnych, sektora mieszkaniowego i sektora usług. Programu Ochrony Środowiska dla Gminy Porąbka na lata z perspektywą do roku 2020 CEL 3 POPRAWA JAKOŚCI POWIETRZA ATMOSFERYCZNEGO, PRIORYTET I: Ograniczanie niskiej emisji i zwiększenie efektywności energetycznej budynków; ZADANIA DŁUGOTERMINOWE ( ): AC3PI-ZD1: Kontynuowanie działalności w kierunku likwidacji kotłowni tradycyjnych opalanych paliwem stałym realizacja programu ograniczenia 14

15 niskiej emisji; AC3PI-ZD2: Kompleksowa termomodernizacja z wymianą systemów grzewczych docelowo wszystkich budynków będących własnością gminy Porąbka. Polityki horyzontalne Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 1303/2013 z dnia 17 grudnia 2013 ustanawiającego wspólne przepisy dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności, Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich oraz Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz ustanawiające przepisy ogólne dotyczące Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego, Europejskiego Funduszu Społecznego, Funduszu Spójności i Europejskiego Funduszu Morskiego i Rybackiego oraz uchylające rozporządzenie Rady (WE) nr 1083/2006 nakłada na państwa członkowskie wdrażające fundusze strukturalne, obowiązek stosowania tzw. polityk horyzontalnych: w Artykule 7 - Promowanie równości mężczyzn i kobiet oraz niedyskryminacji, w Artykule 8 - Zrównoważony rozwój. Planowane działanie następująco wpływa na poszczególne polityki horyzontalne: Tabela 5 Wpływ projektu na polityki horyzontalne Polityki horyzontalne Zrównoważony rozwój Promowanie równości mężczyzn i kobiet oraz niedyskryminacji Zgodność projektu z politykami Realizacja projektu będzie miała pozytywny wpływ na politykę zrównoważonego rozwoju przede wszystkim poprzez przeciwdziałanie niekorzystnym zmianom klimatu i poprawę jakości powietrza w regionie. Projekt spełnia założenia tej polityki horyzontalnej rozwoju UE, która skupia się m.in. na takich elementach jak: budowanie bardziej konkurencyjnej gospodarki, która będzie korzystać z zasobów w sposób racjonalny i oszczędny; ochronie środowiska poprzez ograniczanie emisji gazów. Do infrastruktury powstałej w ramach projektu równy dostęp będzie zapewniony kobietom i mężczyznom oraz osobom niepełnosprawnym różnych płci, wyznań i religii, rasy i narodowości. W pływ projektu na polityki pozytywny neutralny Źródło: Opracowanie własne na podstawie Rozporządzenia ramowego dla EFSI nr 1303/2013 (Dz. Urz. UE L 347 z 20 grudnia 2013 r.) oraz Projektu RPO WSL (wersja 5.1) 15

16 4. Komplementarność projektu Projekt ujęty jest na liście projektów przewidzianych do realizacji w formule Regionalnych Inwestycji Terytorialnych (RIT) dla obszaru funkcjonalnego obejmującego Subregion Południowy Województwa Śląskiego. Projekt jest komplementarny z innymi projektami, współfinansowanymi ze środków UE i WFOŚiGW zmierzającymi do poprawy gospodarki niskoemisyjnej i efektywności energetycznej w Gminie Porąbka: Tabela 6 Komplementarność projektu z innymi działaniami L.p Nazwa projektu Termomodernizacja wraz z wymianą źródła ciepła w budynku Zespołu Szkół w Kobiernicach Termomodernizacja Zespołu Szkół w Bujakowie Termomodernizacja budynku LKS Soła Kobiernice Termomodernizacja budynku Szkoły Podstawowej im. Mikołaja Kopernika w Porąbce Termomodernizacja Gimnazjum im. Jana Pawła II w Porąbce Termomodernizacja budynku Ośrodka Zdrowia w Porąbce Termomodernizacja budynku Ośrodka Zdrowia w Czańcu Termomodernizacja Domu Kultury w Kobiernicach Termomodernizacja budynku Ośrodka Zdrowia w Kobiernicach Podmiot realizujący Gmina Porąbka Gmina Porąbka Gmina Porąbka Gmina Porąbka Gmina Porąbka Gmina Porąbka Gmina Porąbka Gmina Porąbka Gmina Porąbka Źródło finansowania RPO WSL środki własne WFOŚIGW + środki własne RPO WSL środki własne RPO WSL środki własne RPO WSL środki własne RPO WSL środki własne RPO WSL środki własne RPO WSL środki własne RPO WSL środki własne Wartość brutto w PLN Źródło: Opracowanie własne na podstawie danych z ankiety dla beneficjentów projektu Stan realizacji przedsięwzięcia ,00 zrealizowane ,53 zrealizowane ,00 planowane ,00 planowane ,00 planowane ,00 planowane ,00 planowane ,00 planowane ,00 planowane 16

17 5. Analiza instytucjonalna 5.1. Beneficjenci projektu Beneficjentem projektu będzie jednostka samorządu terytorialnego Gmina Porąbka. Podstawę prawną w tym względzie określa ustawa z dnia 8 marca 1990 r. o samorządzie gminnym (Dz. U. z 2001 r., nr 142 poz z późn. zm.). Gmina Porąbka jest podstawową jednostką samorządu terytorialnego, powołaną do organizacji życia publicznego na swoim terytorium. Organem stanowiącym i kontrolnym w Gminie jest Rada Gminy, organem wykonawczym Gminy jest wójt. Aktami prawnymi są uchwały Rady i zarządzenia wójta. Zadania i obowiązki Urzędu Gminy oraz zasady funkcjonowania Urzędu określa Regulamin Organizacyjny Urzędu Gminy Porąbka (Zarządzenie Nr 56/09 Wójta Gminy Porąbka z dnia 15 czerwca 2009 r. w sprawie przyjęcia Regulaminu Organizacyjnego Urzędu Gminy Porąbka). Urząd jest jednostką organizacyjną gminy zapewniającą obsługę administracyjną, organizacyjną i techniczną wójta, oraz Rady i jej organów wewnętrznych. Urząd funkcjonuje na podstawie wewnętrznego podziału organizacyjnego na referaty, biura, Urząd Stanu Cywilnego i samodzielne stanowiska pracy. Projekt obejmuje 4 sołectwa Gminy Porąbka: Kobiernice, Porąbka, Czaniec, Bujaków. Użytkownikami projektu Beneficjentami ostatecznymi, tj. podmiotami, które otrzymają dopłatę w ramach projektu i u których zostanie zainstalowana odpowiednia infrastruktura, będą właściciele (lub użytkownicy po otrzymaniu zgody właściciela) budynków mieszkalnych, zgodnie z kolejnością zapisów, po spełnieniu wymogów formalnych określonych przez Beneficjenta. Beneficjentem pośrednim będą natomiast wszyscy mieszkańcy na terenie Gminy Porąbka, a także mieszkańcy gmin ościennych w związku ze zmniejszeniem szkodliwych emisji do środowiska. Brak jest szczegółowych danych dotyczących własności wybudowanej infrastruktury w ramach projektu Wykonalność instytucjonalna projektu Na potrzeby zarządzania projektem powołany zostanie zespół zarządzający, który będzie odpowiadać za przebieg oraz nadzór nad inwestycją, a w szczególności za dotrzymanie zapisów harmonogramu rzeczowo-finansowego inwestycji, opracowanie specyfiki przetargowej, wybór wykonawcy, rozliczenie inwestycji, w skład którego wejdą istniejące struktury organizacyjne Urzędu Gminy Porąbka: Referat Spraw Gospodarczych i Zamówień Publicznych, Referat Inwestycji i Gospodarki Komunalnej, Wydział Finansowy. Zarządzanie bieżące projektem realizowane będzie przez pięcioosobowy zespół pracowników Urzędu Gminy Porąbka, posiadających odpowiednią wiedzę, doświadczenie i umiejętności, aby sprawować kontrolę i nadzór nad realizacją projektu oraz jego rozliczeniem. W skład zespołu wejdą: Inspektor ds. pozyskiwania środków zewnętrznych pełniący równocześnie funkcję koordynatora niniejszego projektu, który posiada doświadczenie w opracowywaniu, wdrażaniu, rozliczaniu projektów współfinansowanych ze źródeł zewnętrznych, poparte dotychczasową karierą zawodową, a także udokumentowane ukończeniem specjalistycznych 17

18 kursów oraz studiów podyplomowych związanych z zarządzaniem projektami i funduszami europejskimi, Inspektor ds. inwestycji, jest to osoba posiadająca wykształcenie techniczne, sprawować będzie nadzór nad prawidłową realizacją części inwestycyjnej, a tj. dokumentacja techniczna, niezbędne pozwolenia i uzgodnienia, przeprowadzenie samej inwestycji, Inspektor ds. zamówień publicznych do zakresu jego obowiązków należeć będzie Przeprowadzenie postępowań przetargowych z zakresu przetargów nieograniczonych i postępowań do euro, Inspektor ds. rozliczeń finansowych do zakresu jego obowiązków należeć będzie w szczególności nadzór nad finansową częścią zadania (przepływy finansowe, sprawozdania księgowe), Osoba koordynująca postęp rzeczowy projektu od strony współpracy z mieszkańcami. Jak wynika z powyżej przedstawionych danych Beneficjent, z uwagi na zaangażowanie swoich komórek organizacyjnych do przedmiotowego projektu są przygotowani do realizacji projektu, posiadają wszelką zdolność organizacyjną i finansową do wdrożenia projektu, a dotychczasowa działalność w tym zakresie zapewnia, iż zarówno realizacja, jak i utrzymanie projektu w okresie trwałości będą zagwarantowane. Za utrzymanie powstałej infrastruktury będzie odpowiadał mieszkaniec użytkownik projektu, pod nadzorem beneficjenta projektu tj. jednostki samorządu terytorialnego. Nadzór nad właściwym utrzymaniem infrastruktury zapewniony zostanie poprzez dwa mechanizmy: umowa dotacyjna między mieszkańcem a jednostką samorządu terytorialnego, z klauzulą dotyczącą utrzymania, stosowania i przestrzegania instrukcji obsługi zainstalowanych w ramach projektu urządzeń przez okres co najmniej 5 lat oraz drugi mechanizm, naturalny, wynikający z faktu, że urządzenia te zapewniają oszczędności związane z mniejszym zużyciem energii. Z formalnego punktu widzenia tylko umowa dotacyjna i wskazane w niej instrumenty prawne będą gwarantowały utrzymanie infrastruktury. Rozliczenie projektu i czuwanie nad bieżącym raportowaniem spoczywać będzie na jednostce samorządu terytorialnego przy jednoczesnym utrzymaniu infrastruktury przez podmiot, które otrzymały odpowiednie dotacje. Niezbędne w tym zakresie jest opracowanie odpowiedniej dokumentacji, tj. odpowiednie zabezpieczenie Beneficjenta w umowie dotacyjnej tak aby infrastruktura była odpowiednio zabezpieczona. Beneficjent powinien ponadto przewidzieć odpowiednie instrumenty kontrolne w tym zakresie. Jak wynika z powyżej przedstawionych danych Beneficjent, z uwagi na dotychczas zrealizowane podobne przedsięwzięcie jest przygotowany do realizacji projektu, posiada wszelką zdolność organizacyjną i finansową do wdrożenia projektu, a dotychczasowa działalność w tym zakresie zapewnia, iż zarówno realizacja, jak i utrzymanie projektu w okresie trwałości będą zagwarantowane. 6. Analiza techniczna i technologiczna Stan obecny Przedsięwzięcie obejmuje likwidację istniejących, nieefektywnych źródeł ciepła w budownictwie mieszkaniowym na terenie Gminy Porąbka, poprzez wprowadzenie ekologicznych, energooszczędnych urządzeń grzewczych oraz odnawialnych źródeł energii. 18

19 Kwota netto VAT % Kwota VAT Kwota brutto Stan obecny zostanie ustalony po przeprowadzeniu ankietyzacji. Wg szacunków minimalna liczba dofinansowanej termomodernizacji będzie dotyczyła 80 domów mieszkalnych. W Gminie nadal wielu mieszkańców ogrzewa domy nieefektywnymi piecami węglowymi, które powodują emisję dużych ilości zanieczyszczeń. Stan projektowany Realizacja projektu będzie polegać na: Przeprowadzenie ankietyzacji na terenie Gminy Porąbka celem rozeznania istniejącego zapotrzebowania na wymianę nieefektywnych źródeł ciepła, Przeprowadzenie postępowania przetargowego na wyłonienie wykonawcy, Wdrożenie programu wymiany nieekonomicznych źródeł ciepła w mieszkalnictwie prywatnym na terenie Gminy Porąbka. Przy opracowywaniu dokumentacji ważne jest, by wziąć pod uwagę aktualne na dzień jej sporządzenia wytyczne dot. realizacji RPO WSL na lata Szacunkowe obliczenia zawiera rozdział 7. Planowane koszty prezentuje poniższa tabela: Tabela 7 Planowane koszty zadania Wydatki/koszty całkowite Zadanie w ramach projektu - wykaz wydatków/kosztów Realizacja zadania ,49 zł 23% ,26 zł ,75 zł Dokumentacja projektowa, inwentaryzacja, audyty ,00 zł 23% ,00 zł ,00 zł Studium wykonalności ,00 zł 23% 3 680,00 zł ,00 zł Nadzory, ekspertyzy ,00 zł 23% ,00 zł ,00 zł Promocja projektu ,00 zł 23% 6 900,00 zł ,00 zł Źródło: Opracowanie własne Razem ,49 zł ,26 zł ,75 zł Powyższe koszty mogą ulec zmianie na podstawie opracowanej dokumentacji i zamówień publicznych, do których Beneficjent jest zobligowany. 19

20 7. Analiza specyficzna dla sektora Dla potrzeb opracowania analizy specyficznej przyjęto model obliczeniowy pozwalający poznać poprawę elementów specyficznych na przykładzie: 1. domu mieszkalnego z instalacją c.o. zasilaną z jednego kotła o powierzchni użytkowej 100~130m 2 z uwagi na łatwe możliwości przeliczenia uzyskanego wskaźnika. W ramach analizy w pkt 7. zaproponowano kilka rozwiązań które mogą poprzez wymianę źródła ciepła obniżyć ilość zanieczyszczeń do atmosfery jak również poprzez poprawę sprawności instalacji c.o. Dodatkowo rozważono możliwość obniżenia zapotrzebowania na energię użytkową wskutek dokonania ocieplenia przegród budowlanych oraz wymianę stolarki okiennej. Parametry unosu i emisji substancji wyliczono w oparciu o: Materiały informacyjno-instruktażowe serii 1/96 wydane przez Ministerstwo Ochrony Środowiska, Zasobów Naturalnych i Leśnictwa, Wyniki badań i pomiarów IChPW w Zabrzu Stan aktualny Stan istniejący przed wdrożeniem projektu przedstawia następujące zapotrzebowanie na zużycie energii: paliwo: węgiel kamienny orzech mm, sprawność źródła wytwarzania: 0,55, wartość opałowa paliwa: [GJ/tona], Przyjęto iż sprawność wytwarzania ciepła stanu istniejącego wynosi ok. 55%, roczne zużycie ciepła dla 100~130m 2 p.u.: kwh = 108 GJ/rok. Tabela 8 Charakterystyka emisji zanieczyszczeń dla stanu istniejącego L.p. Emitowane zanieczyszczenie Wskaźnik emisji [kg/gj] Emisja [kg/rok] 1. SO 2 0, ,75 2. NO 2 0,0345 3,72 3. CO 3,45 372,41 4. CO 2 63, ,60 5. Pył ,69 6. Sadza 0, ,90 7. Benzo(a)piren 0,0007 0, Łączna roczna emisja zanieczyszczeń: 7361,15 Źródło: Opracowanie własne 20

21 7.2. Analiza zmniejszenia zapotrzebowania na energię końcową wskutek zmiany źródła ciepła dla różnych nośników energii wraz ze zwiększeniem oporu cieplnego przegród budowlanych Przyjęto iż sprawność wytwarzania kotła nowego wynosi 2/3 sprawności kotła istniejącego, Przyjęto roczne zużycie ciepła dla m 2 p.u.: kwh = 72 GJ/rok. Tabela 9 Osiągnięcie rezultatów ekologicznych L.p. Emitowane zanieczyszcz. Kotły gazowe [kg/rok] Kotły retortowe ekogroszek [kg/rok] Olej opałowy [kg/rok] Pompa ciepła [kg/rok] Sprawność wytwarzania 4:1 Kotły na biomasę (pelety, brykiety zrąbki) [kg/rok] 1. SO 2 0, ,20 7,70 9,25 0, NO 2 3,22 5,87 10,14 7,85 3, CO 0, ,00 1,22 0, ,80 4. CO , , , , ,56 5. Pył 0,011 18,67 3,65 0,3500 4, Sadza 0,0000 9,33 0,0000 0,0000 0, Benzo(a)piren 0,0000 9,33 0,0000 0,0000 0, Łączna emisja 4 239, , , , ,878 Źródło: Opracowanie własne * - ilość ogniw fotowoltaicznych dobrano dla 100% zapotrzebowania na energię elektryczną dla potrzeb pracy pompy ciepła. Wnioski: W ocenie eksperta należy dążyć do stosowania źródeł energii odnawialnych. Najmniej korzystnym rozwiązaniem jest nośnik energii elektrycznej, dla którego wskaźnik nakładu wynosi: 3 energii pierwotnej / energię końcową, wynika to ze strat produkcji z energii cieplnej na elektryczną, strat przesyłu energii elektrycznej siecią i ponownego przetworzenia na ciepło. Zalecenia nr 1: W ocenie eksperta należy podjąć dodatkowo działania mające na celu obniżenie zapotrzebowania na energię końcową nie tylko poprzez obniżenie sprawności wytwarzania ciepła co wyliczono j.w. ale również istnieje możliwość dodatkowego obniżenia energii końcowej o dodatkowe wartości: 21

22 Sprawność regulacji ciepła: do 15% (regulacja centralna i miejscowa), Sprawność instalacji: do 10% (wymiana grzejników, montaż izolacji cieplnej na przewodach). Zalecenia nr 2.: W ocenie eksperta należy podjąć dodatkowo działania mające na celu obniżenie zapotrzebowania na energię użytkową nie tylko poprzez: Ocieplenie przegród budowlanych: obniżenie do 30%, poprzez: - Ocieplenie ścian zewnętrznych dostosować do obowiązujących przepisów U<0,25W/m 2 K, - Ocieplenie stropu przez dostosować do obowiązujących przepisów U<0,20W/m 2 K, - Ocieplenie stropu nad ostatnią kondygnacją lub dachu dostosować do obowiązujących przepisów U<0,20W/m 2 K. Wymianę stolarki budowlanej: obniżenie do 15%, poprzez: - Wymianę stolarki okiennej dostosować do obowiązujących przepisów U<1,3W/m 2 K Analiza zastosowania instalacji solarnej termicznej Przyjęto, iż średnie zapotrzebowanie energii na przygotowanie ciepłej wody użytkowej dla 4 osobowej rodziny wyniesie = 29,33 kwh/(m 2 rok), Przyjęto średnią powierzchnię grzewczą jednego lokalu: m 2, Roczne zużycie energii końcowej na potrzeby c.w.u dla jednego domostwa wynosi: 29,33 kwh/(m 2 rok) x ~115m2= 3373,4 kwh, W związku tym że dla gminy Porąbka można przyjąć średnie wartości nasłonecznienia w Polsce przyjęto iż system instalacji solarnej może w 62,5% pokryć zapotrzebowania na energię dla potrzeb c.w.u. co daje rezultat: 3373,4 kwh x 62,5% = 2107,4 kwh, Dla potrzeb obliczeniowych założono średnie zapotrzebowanie na c.w.u dla 4 osobowej rodziny, co daje sumaryczną ilość c.w.u. do przygotowania o wartości: 4[osoby] x 40l/dobę [osobę] =160l dobowego zużycia c.w.u.; Δt=35ºC; Qcw=160x35x4,29/3600 = 6,67 kw; Wymagana ilość kolektorów: 6,67 / 3,5 [średnia = 1,9 przyjęto 2szt. Tabela 10 Symulacja udziały kolektorów słonecznych w zapotrzebowaniu na ciepło dla 1 domostwa Miesiąc Energia z instalacji solarnej dla potrzeb c.w.u [kwh] Energia z kotłowni dla potrzeb c.w.u [kwh] Suma zużycia energii dla potrzeb c.w.u [kwh] Udział energii z instalacji solarnej w ogólnym bilansie [%] 1. 60,4 207,0 267,4 22, ,3 150,0 248,3 39, ,0 113,0 284,0 60, ,0 67,8 296,8 77, ,0 70,7 318,7 77,8 22

23 6. 252,0 71,2 323,2 78, ,0 32,7 322,7 89, ,0 35,3 296,3 88, ,0 45,7 266,7 82, ,0 87,6 251,6 65, ,8 166,0 238,8 30, ,9 219,0 258,9 15,4 Suma 2107,4 1266,0 3373,4 62,5 Źródło: Opracowanie własne Wskaźniki unosu wyliczono dla 1 budynku w którym zostanie zamontowana instalacja solarna termiczna dla 3 różnych nośników [węgiel kamienny, olej opałowy, gaz ziemny] Tabela 11 Osiągnięcie rezultatów ekologicznych dla 1 domostwa w przypadku nośnika energii jakim jest gaz ziemny L.p. Emitowane zanieczyszczenie Wskaźnik emisji [kg/gj] Stan istniejący [kg/rok] Stan projektowany [kg/rok] Efekt ekologiczny [kg/rok] Redukcja emisji [%] 1. SO 2 0,0024 0,0286 0,0179 0, ,53 2. NO 2 0,0447 0,5429 0,3392 0, ,53 3. CO 0,0088 0,1072 0,0669 0, ,53 4. CO 2 58,82 714,36 446,27 268,09 37,53 5. Pył 0,0000 0,0002 0,0001 0, ,53 6. Sadza 0,0000 0,0000 0,0000 0,0000 0, Benzo(a)piren 0,0000 0,0000 0,0000 0,0000 0,0000 Źródło: Opracowanie własne Tabela 12 Osiągnięcie rezultatów ekologicznych dla 1 domostwa w przypadku nośnika energii jakim jest olej opałowy L.p. Emitowane zanieczyszczenie Wskaźnik emisji [kg/gj] Stan istniejący [kg/rok] Stan projektowany [kg/rok] Efekt ekologiczny [kg/rok] Redukcja emisji [%] 1. SO 2 0,1070 1,30 0,8116 0, ,53 2. NO 2 0,1408 1,71 1,07 0, ,53 3. CO 0,0169 0,2051 0,1282 0, ,53 4. CO 2 46,45 564,13 352,42 211,71 37,53 5. Pył 0,0505 0,6154 0,3845 0, ,53 6. Sadza 0,0000 0,0000 0,0000 0,0000 0, Benzo(a)piren 0,0000 0,0000 0,0000 0,0000 0,0000 Źródło: Opracowanie własne 23

24 8. Analiza wariantowa Do analizy wariantowości niniejszego przedsięwzięcia przyjęto trzy rozwiązania: Wariant I podłączenie użytkowników do sieci ciepłowniczej. Wariant ten pozwoli na likwidację indywidualnych źródeł ciepła. Przeciwwskazania dla tego wariantu są następujące: Konieczność dużego procesu inwestycyjnego w tym konieczność prac w drogach publicznych i o nieuregulowanej własności, Wysokie koszty przedsięwzięcia, Konieczność rozbudowy infrastruktury do wytwarzania ciepła, Duże rozproszenie budynków, Pojawienie się kosztów niekwalifikowanych, przy kilkukrotnym zwiększeniu kosztów. Wariant ten jest najkorzystniejszym z punktu widzenia środowiska naturalnego, jednakże jego koszty, jak również bariery prawne czynią go niemożliwym do realizacji ze względów finansowych. Wariant II zwiększenie zakresu zadania poszerzenie zadań remontowych o poszerzenie liczby Beneficjentów Końcowych. Zwiększenie zakresu, spowoduje wzrost kosztów. Wariant ten został odrzucony w następujących powodów: zwiększenie kosztów inwestycji, przy braku zwiększenia poziomu dofinansowania, możliwa niekwalifikowalność dodatkowych kosztów. Wariant spełnia zadania ekologiczne, jednak nie jest możliwy na tym etapie przekracza możliwości finansowe Beneficenta. Wariant III realizacja w zakresie określonym w rozdziale 6. Realizacja w planowanym zakresie jest możliwa w założonym budżecie i możliwej do uzyskania dotacji w ramach puli środków pozakonkursowych. Wybrany wariant przedstawia najlepszy stosunek korzyści środowiskowych i społecznych za akceptowalną dla Beneficjenta cenę. Rekomenduje się do realizacji wariant III. Inne warianty mogą zostać zdefiniowane po inwentaryzacji i dokładnym określeniu możliwości rozbudowy projektu. Należy to uwzględnić podczas tworzenia dokumentacji na potrzeby projektu. 9. Analiza środowiskowa 1. Przedmiot i zakres projektu: Celem projektu jest ograniczenie niskiej emisji i poprawa jakości powietrza na terenie gminy Porąbka. Projekt zakłada likwidację istniejących nieefektywnych źródeł ciepła w budownictwie mieszkaniowym na terenie gminy Porąbka oraz wprowadzenie ekologicznych, energooszczędnych urządzeń grzewczych i odnawialnych źródeł energii. Modernizacja dotyczyć będzie prywatnych budynków jednorodzinnych. 2. Rekomendacje środowiskowe dla projektu: Ponieważ projekt zakłada likwidację istniejących nieefektywnych źródeł ciepła i ich zamianę na energooszczędne urządzenia grzewcze, a same prace prowadzone będą wewnątrz 24

25 budynków, nie ma konieczności wykonania ekspertyzy przyrodniczej w ramach wyżej wymienionego projektu. 3. Ryzyko środowiskowe w projekcie: Planowane prace związane ze zmianą typu ogrzewania nie wpłyną negatywnie na populacje chronionych gatunków. 10. Analiza prawna i pomoc publiczna Projekt obejmuje likwidację istniejących, nieefektywnych źródeł ciepła w budownictwie mieszkaniowym na terenie Gminy Porąbka, poprzez wprowadzenie ekologicznych, energooszczędnych urządzeń grzewczych oraz odnawialnych źródeł energii. Projekt przewiduje uruchomienie systemu dopłat dla gospodarstw domowych dokonujących instalacji ekologicznych, energooszczędnych urządzeń grzewczych oraz odnawialnych źródeł energii, pracujących głównie na potrzeby własne. Sugeruje się wprowadzenie następujących ograniczeń technicznych, tj. montaż instalacji solarnej termicznej będzie wspierany pod warunkiem, że źródło podstawowe, z którym ta instalacja będzie współpracować nie będzie źródłem zasilanym niskosprawnym kotłem na paliwa stałe oraz montaż instalacji fotowoltaicznej musi być ukierunkowany przede wszystkim na własne potrzeby obiektu, z dopuszczeniem odsprzedaży nadwyżek energii do sieci. Inwestycje dotyczą zasobów mieszkalnych (domy jednorodzinne i budynki z przeważającą funkcją mieszkalną), których właściciele pokryją część kosztów. Na obecnym etapie nie można stwierdzić jaka jest sytuacja własnościowa nieruchomości objętych projektem, albowiem lokalizacje inwestycji zostaną ustalone dopiero w trakcie realizacji projektu. Konieczne jest ustalenie jednokierunkowego działania tj. ustalenie podmiotów uprawnionych do otrzymania dotacji tak aby zapewnić utrzymanie projektu. Istotne jest by byli to właściciele nieruchomości a nie podmioty posiadające inne tytuły prawne do tych nieruchomości. Istnieje możliwość generowania przez projekt dochodu, który byłby dochodem poszczególnych właścicieli nieruchomości, na których zainstalowana będzie infrastruktura, gdyż przewiduje się możliwość odsprzedaży nadwyżki energii przedsiębiorstwo energetycznym. Na obecnym etapie nie jest jeszcze uchwalona ustawa o odnawialnych źródłach energii, co może spowodować pewne kłopoty przy uzgodnieniach odsprzedaży nadwyżek energii elektrycznej do sieci. Spodziewane jest jednak uchwalenie tej ustawy w najbliższej przyszłości. Ten element projektu jest niezwykle istotny do określenia czy występuje pomoc publiczna oraz do określenia możliwości poziomu otrzymania dofinansowania przez mieszkańców objętych projektem. Możliwe są 2 ścieżki wyboru wykonawcy prac albo będzie to wybór dokonany przez jednostkę samorządu terytorialnego, albo przez beneficjentów ostatecznych podmiotów, którzy otrzymają dotację, chociaż każda ścieżka ma swoje wady i zalety. W przypadku wyboru wykonawcy przez Beneficjenta gminę, konieczna zapewne będzie rozbudowana procedura o czym poniżej, czasochłonna, ale jednocześnie pozwalająca uzyskać korzystniejszy bilans ekonomiczny, natomiast w przypadku samodzielnego wyboru przez mieszkańców cena może być znacznie wyższa przy jednoczesnej prostszej procedurze, tj. jej braku. W ramach realizowanego projektu Beneficjent zobligowany będzie do wyboru kilku wykonawców. Przede wszystkim powinien to być podmiot, który opracuje dokumenty jakie będą wykorzystywane w projekcie w tym przede wszystkim umowę dotacyjną, chyba że Beneficjent wykona te prace samodzielnie. W przypadku, gdy w ramach projektu wybór dostawcy infrastruktury oraz wykonawcy 25