mgr inż. Anna Ziółkowska PRZEMIANY ZWIĄZKÓW FENOLOWYCH W GLEBACH ŁĄKOWYCH promotor prof. dr hab. inż. Bożena Dębska
|
|
- Monika Wilk
- 5 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNO-PRZYRODNICZY IM. JANA I JĘDRZEJA ŚNIADECKICH W BYDGOSZCZY WYDZIAŁ ROLNICTWA I BIOTECHNOLOGII mgr inż. Anna Ziółkowska Streszczenie rozprawy doktorskiej pt.: PRZEMIANY ZWIĄZKÓW FENOLOWYCH W GLEBACH ŁĄKOWYCH promotor prof. dr hab. inż. Bożena Dębska promotor pomocniczy dr inż. Magdalena Banach-Szott BYDGOSZCZ 2019
2 WSTĘP I CEL PRACY Badanie stanu roślinności i gleb oraz ich ochrona jest istotnym zagadnieniem w skali globalnej, regionalnej i lokalnej, co zarazem stanowi jeden z ważniejszych celów polityki Wspólnoty Europejskiej. W protokole z Kioto podano, że gleba dzięki zachodzącemu w niej procesowi sekwestracji stanowi największy magazyn zasobów węgla, który należy chronić i w miarę możliwości powiększać [COM 2002; COM 2006; Gonet 2007; Pastuszko 2007; Sapek 2009; Smreczak i in. 2017]. Gleby łąkowe są bardzo zróżnicowane pod względem zawartości i jakości materii organicznej. Ich znaczenie i istota przejawiają się w wyższej zawartości substancji organicznej w porównaniu do gleb leśnych czy uprawnych. W glebach łąkowych istnieją lepsze warunki do akumulacji i immobilizacji substancji organicznej. Tym samym użytki zielone są postrzegane, jako sposób wykorzystania gruntów sprzyjający sekwestracji węgla organicznego w glebie [Sapek 2000]. Źródłami materii organicznej w glebach łąkowych są przede wszystkim obumarłe korzenie roślin, znajdujące się na powierzchni szczątki roślinne oraz obumarłe drobnoustroje. Szata roślinna łąk trwałych składa się z gatunków wieloletnich, a zasadniczą rolę odgrywają trawy i rośliny bobowate. Na łąkach kośnych trawy stanowią 60-80% udziału w runi, zaś rośliny bobowate 5-10%, resztę stanowią zioła i chwasty, a ich udział zależny jest od stopnia pielęgnacji [Míka i in. 2005]. Podstawowymi związkami wchodzącymi w skład ścian komórek roślin są: celuloza, hemicelulozy oraz ligniny, związki odgrywające istotną rolę w procesach humifikacji. Zawartość lignin wzrasta w miarę rozwoju roślinności trawiastej, a ich skład chemiczny zależy od rodzaju tkanek roślinnych i ich anatomicznej struktury [Zawadzki 1999; Pastuszko 2007]. Substancje humusowe mogą również powstawać z garbników, terpenów, metabolitów mikroorganizmów i produktów autolizy ich komórek. Niezależnie od teorii powstawania substancji humusowych w glebach, przyjęto, iż główną rolę w ich powstawaniu odgrywają związki fenolowe, będące składnikiem lignin, związków flawonowych roślin oraz produktami mikrobiologicznej biosyntezy z alifatycznych substratów [Pastuszko 2007]. Na wyizolowanie związków fenolowych z komórek roślin i gleb pozwala hydroliza kwasowa i zasadowa. Zdaniem Verma i in. [2009] najskuteczniejszym sposobem na wyizolowanie związków fenolowych z próbek jest zastosowanie metody re-hydrolizy. Rehydroliza polega na poddaniu badanego materiału po hydrolizie kwasowej, hydrolizie zasadowej [Ross i in. 2009; Verma i in. 2009]. Jak podają Verma i in. [2009] konieczność zastosowania metody re-hydrolizy można wyjaśnić na przykładzie kwasu ferulowego. Około połowy zawartości tego kwasu jest nietrwała w środowisku kwasowym, a pozostała część w środowisku alkalicznym. W celu wyizolowania całkowitych ilości związków fenolowych obecnych w badanym materiale, należy stosować metodę re-hydrolizy, by uniknąć niedoszacowania zawartości związków fenolowych w próbkach. Określenie składu jakościowego i ilościowego związków fenolowych zawartych w otrzymanych hydrolizatach pozwala na wyznaczenie parametrów określających stopień rozkładu materiału roślinnego, w tym wielkości wyrażających ilość nienaruszonych, nieskondensowanych struktur ligninowych. Do powyższych parametrów zalicza się m.in. udział jednostek wanilinowych, syryngowych i cynamonowych, a także ich wzajemne stosunki [Kovaleva i Kovalev 2009; Dębska i Banach-Szott 2010]. 2
3 Należy podkreślić, że bardzo sporadycznie [Kovaleva, Kovalev 2009] spotyka się prace, w których jednocześnie przedstawiane są wyniki badań zawartości związków fenolowych występujących w materiale roślinnym, glebach i frakcjach substancji humusowych, a tylko takie badania mogą dostarczyć informacji na temat znaczenia materiału roślinnego w procesach powstawania substancji humusowych (procesach humifikacji). Mając na uwadze powyższe, w pracy przyjęto hipotezę, że identyfikacja związków fenolowych i określenie ich zawartości w materiale roślinnym, glebach oraz frakcjach kwasów huminowych i fulwowych mogą pozwolić na określenie przemian, jakim ulega materiał roślinny gleb łąkowych, a tym samym przyczynić się do poszerzenia wiedzy na temat przebiegu procesów humifikacji. Założono również, że zastosowanie metody re-hydrolizy może pozwolić na otrzymanie wyższych średnich zawartości związków fenolowych aniżeli w przypadku wykonania tylko hydrolizy kwasowej. Celem badań niniejszej pracy było określanie roli związków fenolowych w procesach przekształceń materii organicznej gleb łąkowych, prowadzących do powstania substancji humusowych. MATERIAŁ I METODY BADAŃ Do badań wykorzystano próbki materiału roślinnego (siano, ruń i korzenie) oraz gleb (poziom darniowy A, eluwialny AE oraz iluwialny Bsv) pobrane na terenie Kompleksu Łąk Czerskich, znajdujące się w kolekcji próbek w Pracowni Chemii Środowiska oraz Pracowni Botaniki, Ekologii i Architektury Krajobrazu WRiB UTP. Wybrano próbki pobrane na terenie kwater Cegielnia, Kamionna, Podlesie nieprzerwanie nawadnianych od ponad 150 lat oraz z kompleksu, na którym zaprzestano nawadniania od 25 lat (w roku pobrania próbek do badań, to jest 2011) o historycznej nazwie Zielona Łąka. Wytypowano próbki pobrane w odległości 5 i 25 m od rowu nawadniającego. Ogółem do badań wybrano próbki pochodzące z 12 profili glebowych (łącznie 36 próbek materiału roślinnego i 36 próbek gleby). Gleby we wszystkich analizowanych profilach reprezentują podtyp gleb rdzawych z cechami bielicowania (RWbi) typ gleb rdzawych (RW), rzędu gleb rdzawoziemnych (R) wg Systematyki Gleb Polski (2011). Realizację celu badań oraz sprawdzenie hipotezy badawczej przeprowadzono w oparciu o wykonanie następujących analiz: 1. Hydroliza i ekstrakcja związków fenolowych. Próbki materiału roślinnego i próbki gleb poddano hydrolizie kwasowej (6 M HCl, 24 h, 120 C) i po niej hydrolizie zasadowej (3,5 M NaOH, 24 h, 20 C), tzw. re-hydrolizie. Hydrolizę kwasową i re-hydrolizę przeprowadzono z dodatkiem 2 cm 3 1% roztworu kwasu askorbinowego i 2 cm 3 0,0125 mm roztworu EDTA. Ekstrakcję związków fenolowych w roztworach po hydrolizie przeprowadzono octanem etylu. Otrzymane ekstrakty odparowano do sucha, a pozostałość rozpuszczono w metanolu i poddano analizie HPLC. 2. Ekstrakcja kwasów huminowych (KH) i kwasów fulwowych (KF) z próbek gleb. W celu otrzymania frakcji kwasów huminowych i fulwowych próbki gleb poddano selektywnej ekstrakcji metodą Schnitzera (dekalcytacja 0,1 M HCl; ekstrakcja kwasów humusowych 0,5 M NaOH; wytrącenie kwasów huminowych 6 M HCl). 3. Ekstrakcja związków fenolowych z frakcji kwasów huminowych i fulwowych. Frakcja kwasów huminowych została poddana kwaśnej hydrolizie. Ekstrakcję związków fenolowych 3
4 z frakcji kwasów fulwowych i hydrolizatów frakcji kwasów huminowych przeprowadzono analogicznie jak w przypadku próbek gleb i materiału roślinnego. 4. Rozdział chromatograficzny związków fenolowych. Analizę chromatograficzną związków fenolowych zawartych w ekstraktach otrzymanych z hydrolizatów z próbek materiału roślinnego, próbek gleb oraz frakcji kwasów huminowych i fulwowych wykonano przy pomocy chromatografu cieczowego HPLC Series 200 firmy Perkin Elmer wyposażonego w detektor DAD. Zastosowano kolumnę analityczną Bionacom Velocity STR o średnicy ziaren 5 μm i wymiarach 250 4,6 mm I.D. Faza ruchoma składała się z: eluentu A: H2O:CH3CN:CH3COOH (88,5:10:1,5 stosunek wyrażony % v) oraz eluentu B: CH3CN w programie gradientowym. Detekcję przeprowadzono przy długości fali 280 nm, objętość nastrzyku 10 µl. Identyfikację jakościową i analizę ilościową przeprowadzono w oparciu o roztwory wzorcowe następujących związków fenolowych: aldehyd 4-hydroksy-3,5- dimetoksybenzoesowy (syryngowy, AS), aldehyd 4-hydroksy-3-metoksybenzoesowy (wanilinowy, AW), kwas 3,4-dihydroksybenzoesowy (protokatechowy, KP), kwas 4- hydroksybenzoesowy (p-hydroksybenzoesowy, KHB), kwas 4-hydroksy-3- metoksybenzoesowy (wanilinowy, KW), kwas 4-hydroksy-3,5-dimetoksybenzoesowy (syryngowy, KSR), kwas p-hydroksycynamonowy (p-kumarowy, KHC), kwas 3,4-dihydroksytrans-cynamonowy (kawowy, KK), kwas 4-hydroksy-3-metoksy-trans-cynamonowy (ferulowy, KFE), kwas 1,3,4,5-tetrahydroksycykloheksanokarboksylowy 3-(3,4- dihydroksycynamonowy) (chlorogenowy, KCH), kwas 2-hydroksybenzoesowy (salicylowy, KS). Analizę ilościową zidentyfikowanych związków fenolowych przeprowadzono z wykorzystaniem krzywych wzorcowych zależności powierzchni piku od stężenia związku fenolowego (μg/ml). Analizę HPLC roztworów wzorcowych wykonano analogicznie jak dla ekstraktów fenolowych. Wyniki zawartości związków fenolowych (µg/g s. m.) w ekstraktach z hydrolizatów z materiału roślinnego, próbek gleb oraz frakcji kwasów fulwowych i hydrolizatów kwasów huminowych przedstawiono w postaci średniej z trzech powtórzeń analitycznych. Na podstawie otrzymanych wyników obliczono następujące parametry: suma zawartości 11 analizowanych związków fenolowych (SUMA); jednostki wanilinowe (V) suma zawartości aldehydu wanilinowego i kwasu wanilinowego (AW+KW); jednostki syryngowe (S) suma zawartości aldehydu i kwasu syryngowego (AS+KSR); jednostki cynamonowe (C) suma zawartości kwasów p-kumarowego, ferulowego i kawowego (KHC+KFE+KK); oraz: sumę fenoli typu wanilinowego, syryngowego i cynamonowego (V+S+C) oraz ich stosunki (V:S:C); wartości stosunków S/V i C/V. Istotność różnic oznaczonych parametrów w zależności od rodzaju próbek materiału roślinnego (siano, ruń i korzenie), poziomu genetycznego próbek gleb (A, AE oraz Bsv) oraz odległości miejsca poboru próbek od rowu nawadniającego (5 i 25 m) oceniono odpowiednio: testem Kruskala-Wallisa i testem mediany oraz testem U Manna-Whitneya, przy poziomie istotności p=0,05. Zależności między wybranymi parametrami określono za pomocą współczynników korelacji Pearsona. Do obliczeń statystycznych wykorzystano arkusz kalkulacyjny Excel oraz pakiet Statistica MS
5 OMÓWIENIE WYNIKÓW W niniejszej pracy określono zawartości związków fenolowych w próbkach materiału roślinnego i gleb po zastosowaniu hydrolizy kwasowej, a po niej hydrolizy zasadowej (tzw. rehydrolizy). Dla wszystkich próbek materiału roślinnego (siano, ruń, korzenie) oraz próbek gleby pobranych z poziomu darniowego (A) otrzymano wyższe sumaryczne zawartości związków fenolowych, w wyniku przeprowadzenia re-hydrolizy w porównaniu z samą hydrolizą kwasową. Metoda re-hydrolizy pozwoliła na wyizolowanie 70,2-84,7% sumarycznych zawartości związków fenolowych otrzymanych po zastosowaniu obu metod (hydroliza kwasowa, re-hydroliza). Należy podkreślić, że dla materiału roślinnego i gleby poziomu darniowego metoda re-hydrolizy była podstawą otrzymania kwasów ferulowego (KFE) i p-kumarowego (KHC). Z kolei metodą hydrolizy kwasowej wyizolowano z próbek materiału roślinnego (siano, ruń) znacznie większe ilości kwasów protokatechowego, p-hydroksybenzoesowego i chlorogenowego w porównaniu z ich ilościami wyizolowanymi metodą re-hydrolizy. W ekstraktach z hydrolizatów próbek materiału roślinnego i gleb zidentyfikowano 11 związków fenolowych, tym samym materiał badawczy nie był zróżnicowany pod względem jakościowym. Natomiast wykazano istotne zróżnicowanie zawartości związków fenolowych w zależności od rodzaju badanego materiału. Najwięcej związków fenolowych zidentyfikowano w ekstraktach z hydrolizatów materiału roślinnego (siano>ruń>korzenie). Następną pod względem zawartości związków fenolowych była gleba (poziom A>AE>Bsv), a najmniej aldehydów i kwasów fenolowych zidentyfikowano w hydrolizatach kwasów huminowych. W ekstraktach z hydrolizatów z próbek materiału roślinnego pobranych na terenach łąk nawadnianych i nienawadnianych wyizolowano najwyższe spośród wszystkich związków fenolowych ilości kwasów: ferulowego, p-kumarowego, kawowego oraz chlorogenowego. W ekstraktach z hydrolizatów kwasowych i re-hydrolizatów z próbek siana oznaczono średnio μg/g s.m. kwasu ferulowego, μg/g s.m. kwasu p-kumarowego oraz μg/g s.m. kwasu chlorogenowego. Ekstrakty z hydrolizatów z próbek runi i korzeni zawierały najwyższe spośród wszystkich analizowanych związków fenolowych zawartości kwasów: ferulowego oraz p-kumarowego mieszczące się w przedziale μg/g s.m. Ponadto oznaczono duże zawartości kwasów: chlorogenowego ( μg/g s.m.) oraz kawowego ( μg/g s.m.) i aldehydu wanilinowego, szczególnie w próbkach runi z obiektu łąk nawadnianych ( μg/g s.m.). Skład chemiczny roślinności przekłada się na skład chemiczny materii organicznej gleb oraz substancji humusowych. Duże zawartości kwasów: ferulowego, p-kumarowego, chlorogenowego oraz kawowego w ekstraktach z hydrolizatów z próbek materiału roślinnego przekładają się na duże ich zawartości w ekstraktach z hydrolizatów z próbek gleb. Ponadto w ekstraktach z hydrolizatów próbek gleb stwierdzono duże zawartości kwasów: p-hydroksybenzoesowego (KHB) i kawowego (KK). W ekstraktach z kwasów fulwowych niezależnie od odległości poboru próbek do badań od rowu nawadniającego dominującymi były kwasy: chlorogenowy (KCH), ferulowy (KFE) i p-kumarowy (KHC), zaś w hydrolizatach kwasów huminowych kwasy: chlorogenowy, ferulowy (poziom A), kawowy i wanilinowy (poziom AE i Bsv). Niższe w porównaniu do wymienionych kwasów zawartości pozostałych 5
6 związków w ekstraktach z próbek roślinnych przekładają się na niższe ich ilości w ekstraktach z hydrolizatów z próbek gleb i frakcji kwasów humusowych. Wartym podkreślenia są malejące zawartości związków fenolowych w głąb profilu glebowego. Z punktu widzenia procesów humifikacji i roli związków fenolowych w tych procesach należy zwrócić szczególną uwagę na fakt niższych zawartości związków fenolowych w ekstraktach z hydrolizatów z frakcji KH w porównaniu do średnich zawartości związków fenolowych w ekstraktach z frakcji KF. Nie wykazano jednoznacznych różnic w składzie ilościowym związków fenolowych między próbkami pobranymi w różnych odległościach od rowu nawadniającego, jak i między próbkami pobranymi na terenie obiektów nawadnianych i nienawadnianych. Ważnych informacji na temat przemian związków fenolowych w glebach dostarczają parametry rozkładu lignin wyznaczone na podstawie oznaczonych zawartości związków fenolowych w ekstraktach z hydrolizatów z próbek materiału roślinnego, gleb oraz frakcji kwasów humusowych. W niniejszej pracy obliczono następujące parametry: jednostki wanilinowe (V), jednostki syryngowe (S), jednostki cynamonowe (C), sumę fenoli typu wanilinowego, syryngowego i cynamonowego (V+S+C), ich stosunki S/V i C/V oraz wartości stosunków udziału jednostek V, S i C (V:S:C). W ekstraktach z hydrolizatów z próbek materiału roślinnego (siano, ruń i korzenie), gleb i frakcji kwasów fulwowych oraz hydrolizatów frakcji kwasów huminowych poziomu A, najwyższymi średnimi zawartościami odznaczały się jednostki cynamonowe w porównaniu do średnich zawartości jednostek wanilinowych i syryngowych. Nieco inaczej kształtowały się zawartości jednostek V, S i C w hydrolizatach frakcji KH poziomów AE oraz Bsv. W ekstraktach z hydrolizatów frakcji kwasów huminowych poziomu AE zawartości jednostek cynamonowych były porównywalne z zawartościami jednostek wanilinowych, zaś w próbkach z poziomu Bsv nie stwierdzono istotnych różnic między zawartościami V, S i C. W ekstraktach z obu hydrolizatów łącznie (hydroliza kwasowa i re-hydroliza) z próbek materiału roślinnego pobranego na terenie obiektów łąk nawadnianych oznaczono średnio 3549,0, 2264,0 i 1952,0 μg/g jednostek cynamonowych odpowiednio dla ekstraktów z próbek siana, runi i korzeni (z czego udziały hydrolizy kwasowej wynosiły: 11,7, 11,5 i 10,2%). Średnie zawartości jednostek wanilinowych i syryngowych w ekstraktach z obu hydrolizatów łącznie były 77,7-85,2% mniejsze w porównaniu ze średnimi zawartościami jednostek cynamonowych. W ekstraktach z hydrolizatów kwasowych próbek materiału roślinnego zawartości jednostek wanilinowych i syryngowych były zbliżone i około 50,0-67,2% mniejsze w porównaniu z zawartościami jednostek cynamonowych. W ekstraktach z hydrolizatów z próbek gleb łąk nawadnianych z poziomu A, AE oraz Bsv wyizolowano średnio 223,1, 171,9 i 102,6 μg/g jednostek cynamonowych, zaś średnie zawartości jednostek V i S były istotnie niższe i wynosiły 40,7-81,4 μg/g. Analogicznymi zależnościami statystycznymi odznaczały się ekstrakty z hydrolizatów kwasowych gleb. W ekstraktach z frakcji KF z poziomów A, AE i Bsv oznaczono odpowiednio 87,3, 29,2 i 12,7 μg/g jednostek cynamonowych. Zawartości jednostek wanilinowych i syryngowych były zdecydowanie niższe i mieściły się w zakresie 3,4-12,5 μg/g. W ekstraktach z hydrolizatów z frakcji kwasów huminowych z poziomu darniowego średnie zawartości jednostek cynamonowych były wyższe niż zawartości jednostek wanilinowych i syryngowych i wynosiły 18,8 μg/g, natomiast średnie zawartości jednostek wanilinowych i syryngowych były zbliżone i wynosiły odpowiednio: 8,8 i 8,9 μg/g. Średnie zawartości jednostek cynamonowych i wanilinowych w ekstraktach z hydrolizatów z frakcji kwasów huminowych z poziomu AE były istotnie wyższe w porównaniu ze średnimi 6
7 zawartościami jednostek syryngowych w ekstraktach. Ekstrakty z hydrolizatów KH poziomu iluwialnego nie były zróżnicowane pod względem średnich zawartości fenoli typu wanilinowego, syryngowego i cynamonowego. Ekstrakty z hydrolizatów kwasowych i re-hydrolizatów łącznie oraz z hydrolizatów kwasowych z próbek pobranych na terenach łąk nienawadnianych odznaczały się analogicznymi zależnościami statystycznymi pod względem zawartości jednostek typu wanilinowego, syryngowego i cynamonowego jak materiał badawczy pobrany na terenach łąk nawadnianych. Konsekwencją wyższych zawartości jednostek cynamonowych nad wanilinowymi i syryngowymi jest ich wyższy udział, co przejawia się w otrzymanych wartościach parametru V:S:C. Dla próbek materiału roślinnego wartości V:S:C zmieniały się w zakresie od 1:1:6 do 1:1:9 suma hydroliz oraz od 1:1:2,5 do 1:1:4 hydroliza kwasowa. Na ogół dwukrotnie wyższy udział jednostek cynamonowych w próbkach materiału roślinnego po zastosowaniu rehydrolizy jest konsekwencją wpływu tej metody na ekstrakcję kwasów: p-kumarowego i ferulowego. Wzajemne proporcje V:S:C w hydrolizatach z próbek gleb generalnie mieściły się w zakresie 1:1:1,5 do 1:1:3 niezależnie od zastosowanej metody hydrolizy. Najniższym udziałem jednostek cynamonowych charakteryzowały się kwasy huminowe, a wzajemne proporcje omawianych jednostek dla KH poziomu Bsv były bardzo zbliżone do 1:1:1 (z lekką przewagą jednostek cynamonowych). W cząsteczkach kwasów fulwowych badanych gleb łąkowych proporcje jednostek kształtowały się w zakresie od 1:1:3,5 do 1:1:5. Proces humifikacji materii organicznej badanej roślinności łąkowej związany jest więc ze wzrostem udziału jednostek wanilinowych i syryngowych oraz zmniejszeniem udziału jednostek cynamonowych. Jednak należy podkreślić, że wzajemne proporcje jednostek wanilinowych i syryngowych na ogół nie ulegają zmianom. Kolejnym parametrem będącym wskaźnikiem stopnia rozkładu lignin jest V+S+C. Spośród ekstraktów z próbek materiału roślinnego (siano, ruń i korzeń) istotnie najwyższymi średnimi wartościami parametru V+S+C odznaczały się ekstrakty z sumy hydrolizatów kwasowych i re-hydrolizatów z próbek siana, a najniższymi korzeni. Suma zawartości V+S+C w ekstraktach z próbek gleb zmniejszała się wraz z głębokością, przy czym zdecydowanie większe różnice V+S+C między poziomami A i AE zanotowano dla łąk nienawadnianych w porównaniu z łąkami nawadnianymi. Dla łąk nawadnianych różnica w zawartości V+S+C między A i AE nie była istotna statystycznie. Dla hydrolizatów kwasowych zawartość sumy jednostek V+S+C w glebach łąk nienawadnianych zmniejszała się wraz z głębokością (A>AE>Bsv), a w glebach łąk nawadnianych była najwyższa w warstwie AE. Zarówno dla ekstraktów z frakcji kwasów fulwowych jak i z hydrolizatów kwasów huminowych wartość parametru sumy jednostek wanilinowych, syryngowych i cynamonowych istotnie malała w głąb profilu glebowego. Należy zwrócić uwagę, iż wartości V+S+C charakteryzujące ekstrakty frakcji KF były wyższe w porównaniu z wartościami tego parametru w ekstraktach z hydrolizatów z frakcji KH z tożsamych próbek gleb pochodzących zarówno z terenów obiektów nawadnianych jak i nienawadnianych. Ponadto dowiedziono istnienia zależności między zawartością węgla organicznego w próbkach gleb, a średnimi wartościami parametru sumy jednostek wanilinowych, syryngowych i cynamonowych (V+S+C). Świadczą o tym istotne statystycznie współczynniki korelacji dla obiektu łąk nawadnianych 0,67 (dla hydrolizatów kwasowych), zaś dla obiektów 7
8 nienawadnianych 0,49 (dla hydrolizatów kwasowych) oraz 0,68 dla hydrolizatów kwasowych i re-hydrolizatów łącznie, p=0,05. Uzupełnieniem rozważań nad znaczeniem składu chemicznego resztek roślinnych w procesach tworzenia substancji humusowych są wartości stosunku S/V i C/V. Najniższymi spośród próbek materiału badawczego wartościami parametru C/V wynoszącymi 0,86-2,13 odznaczały się ekstrakty z hydrolizatów z frakcji KH. Wartości tego parametru dla ekstraktów z frakcji KF były wyższe i wynosiły 3,12-4,78. Porównywalne zawartości jednostek typu wanilinowego i syryngowego w materiale badawczym przejawiają się w wartościach stosunku jednostek syryngowych do wanilinowych wynoszącym 0,53-1,57. Jednak dla większości próbek materiału badawczego parametr ten przyjmuje wartość bliską jedności zarówno dla ekstraktów z obu hydrolizatów, jak i z ekstraktów z hydrolizatów kwasowych. WNIOSKI 1. Zastosowanie metody hydrolizy zasadowej po hydrolizie kwasowej istotnie wpływa na zawartości związków fenolowych. Metodą re-hydrolizy wyizolowano z próbek materiału roślinnego i gleb od 35,8 do 84,7% związków fenolowych. 2. Znacznie większy udział związków fenolowych wyizolowanych z próbek gleby poziomu darniowego w porównaniu z poziomami AE i Bsv po zastosowaniu rehydrolizy jest konsekwencją ilości materii organicznej podlegającej rozkładowi, a tym samym zawartości związków fenolowych izolowanych w roztworze o odczynie zasadowym. 3. Zawartości związków fenolowych zmniejszały się w kolejności: siano > ruń > korzenie > gleba poziom A > gleba poziom AE > gleba poziom Bsv > KF poziom A > KF poziom AE > KF poziom Bsv > KH poziom A > KH poziom AE > KH poziom Bsv. 4. Nie wykazano jednoznacznych różnic w składzie ilościowym związków fenolowych między próbkami pobranymi w różnych odległościach od rowu nawadniającego, jak i między próbkami pobranymi na terenie obiektów nawadnianych i nienawadnianych. 5. Wśród zidentyfikowanych związków fenolowych w próbkach materiału roślinnego (siano, ruń, korzenie) dominującymi były kwasy: ferulowy, p-kumarowy i chlorogenowy, których udziały stanowiły 6,8-36,7% sumy wszystkich oznaczonych związków fenolowych. Udziały tych kwasów w próbkach gleby wynosiły 3,8-35,7%. 6. Roślinność łąkowa występująca na badanych obiektach charakteryzowała się znacznym udziałem jednostek cynamonowych (C) w porównaniu z udziałami jednostek wanilinowych (V) i syryngowych (S). Wzajemne proporcje V:S:C mieściły się w zakresie od 1:1:6 do 1:1:9. 7. Proces humifikacji materii organicznej badanych gleb był związany ze zmniejszającymi się zawartościami sumy jednostek wanilinowych, syryngowych i cynamonowych. Najniższe zawartości V+S+C otrzymano dla KH poziomu Bsv. 8. W procesie humifikacji zmniejsza się udział jednostek cynamonowych, zaś wzrasta udział jednostek syryngowych i wanilinowych, przy jednoczesnym zachowaniu proporcji V:S na poziomie zbliżonym do 1:1. 8
9 9. Istotnie wyższy udział jednostek cynamonowych nad wanilinowymi i syryngowymi w ekstraktach kwasów fulwowych i nieznaczna ich przewaga w hydrolizatach kwasów huminowych, potwierdza wpływ składu chemicznego materiału roślinnego ulegającego rozkładowi na właściwości powstających substancji humusowych. 9
Recenzja pracy doktorskiej mgr inż. Anny Ziółkowskiej pt. Przemiany związków fenolowych w glebach łąkowych
dr hab. inż. Elżbieta Jamroz, prof. nadzw. UP Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu Instytut Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska Wrocław, 19.03.2019r. Recenzja pracy doktorskiej mgr inż. Anny Ziółkowskiej
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI Pracownia studencka Katedry Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 2 Oznaczanie benzoesanu denatonium w skażonym alkoholu etylowym metodą wysokosprawnej
Bardziej szczegółowoUBOŻENIE GLEB TORFOWO-MURSZOWYCH W SKŁADNIKI ZASADOWE CZYNNIKIEM WPŁYWAJĄCYM NA WZROST STĘŻENIA RWO W WODZIE GRUNTOWEJ
INSTYTUT TECHNOLOGICZNO-PRZYRODNICZY W FALENTACH Zakład Doświadczalny w Biebrzy UBOŻENIE GLEB TORFOWO-MURSZOWYCH W SKŁADNIKI ZASADOWE CZYNNIKIEM WPŁYWAJĄCYM NA WZROST STĘŻENIA RWO W WODZIE GRUNTOWEJ Jacek
Bardziej szczegółowoZawartość węgla organicznego a toksyczność osadów dennych
VIII Krajowa Konferencja Bioindykacyjna Praktyczne wykorzystanie systemów bioindykacyjnych do oceny jakości i toksyczności środowiska i substancji chemicznych Kraków, 18-20.04.2018 Zawartość węgla organicznego
Bardziej szczegółowoWpływ intensywności użytkowania łąki na glebie torfowo-murszowej na wielkość strumieni CO 2 i jego bilans w warunkach doświadczenia lizymetrycznego
Wpływ intensywności użytkowania łąki na glebie torfowo-murszowej na wielkość strumieni CO 2 i jego bilans w warunkach doświadczenia lizymetrycznego Dr inż. Janusz Turbiak Instytut Technologiczno-Przyrodniczy
Bardziej szczegółowoWPŁYW ILOŚCI MODYFIKATORA NA WSPÓŁCZYNNIK RETENCJI W TECHNICE WYSOKOSPRAWNEJ CHROMATOGRAFII CIECZOWEJ
WPŁYW ILOŚCI MODYFIKATORA NA WSPÓŁCZYNNIK RETENCJI W TECHNICE WYSOKOSPRAWNEJ CHROMATOGRAFII CIECZOWEJ Wprowadzenie Wysokosprawna chromatografia cieczowa (HPLC) jest uniwersalną technika analityczną, stosowaną
Bardziej szczegółowo1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru
1. Stechiometria 1.1. Obliczenia składu substancji na podstawie wzoru Wzór związku chemicznego podaje jakościowy jego skład z jakich pierwiastków jest zbudowany oraz liczbę atomów poszczególnych pierwiastków
Bardziej szczegółowoWpływ ilości modyfikatora na współczynnik retencji w technice wysokosprawnej chromatografii cieczowej
Wpływ ilości modyfikatora na współczynnik retencji w technice wysokosprawnej chromatografii cieczowej WPROWADZENIE Wysokosprawna chromatografia cieczowa (HPLC) jest uniwersalną techniką analityczną, stosowaną
Bardziej szczegółowoOZNACZENIE JAKOŚCIOWE I ILOŚCIOWE w HPLC
OZNACZENIE JAKOŚCIOWE I ILOŚCIOWE w HPLC prof. Marian Kamiński Wydział Chemiczny, Politechnika Gdańska CEL Celem rozdzielania mieszaniny substancji na poszczególne składniki, bądź rozdzielenia tylko wybranych
Bardziej szczegółowoZawartość składników pokarmowych w roślinach
Zawartość składników pokarmowych w roślinach Poszczególne rośliny różnią się zawartością składników pokarmowych zarówno w organach wegetatywnych, jak i generatywnych. Wynika to z różnych funkcji, jakie
Bardziej szczegółowoSEZONOWE ZMIANY ZAWARTOŚCI ROZPUSZCZALNEJ MATERII ORGANICZNEJ W GLEBACH UŻYTKOWANYCH ROLNICZO
UNIWERSYTET TECHNOLOGICZNO-PRZYRODNICZY IM. JANA I JĘDRZEJA ŚNIADECKICH W BYDGOSZCZY WYDZIAŁ ROLNICTWA I BIOTECHNOLOGII mgr inż. Ewa Rosa Streszczenie rozprawy doktorskiej pt.: SEZONOWE ZMIANY ZAWARTOŚCI
Bardziej szczegółowoANALIZA ŚLADOWYCH ZANIECZYSZCZEŃ ŚRODOWISKA I ROK OŚ II
ANALIZA ŚLADOWYCH ZANIECZYSZCZEŃ ŚRODOWISKA I ROK OŚ II Ćwiczenie 1 Przygotowanie próbek do oznaczania ilościowego analitów metodami wzorca wewnętrznego, dodatku wzorca i krzywej kalibracyjnej 1. Wykonanie
Bardziej szczegółowoBADANIE ZAWARTOŚCI WIELOPIERŚCIENIOWYCH WĘGLOWODORÓW AROMATYCZNYCH (OZNACZANIE ANTRACENU W PRÓBKACH GLEBY).
BADANIE ZAWARTOŚCI WIELOPIERŚCIENIOWYCH WĘGLOWODORÓW AROMATYCZNYCH (OZNACZANIE ANTRACENU W PRÓBKACH GLEBY). Wprowadzenie: Wielopierścieniowe węglowodory aromatyczne (WWA) to grupa związków zawierających
Bardziej szczegółowoROZDZIELENIE OD PODSTAW czyli wszystko (?) O KOLUMNIE CHROMATOGRAFICZNEJ
ROZDZIELENIE OD PODSTAW czyli wszystko (?) O KOLUMNIE CHROMATOGRAFICZNEJ Prof. dr hab. inż. Agata Kot-Wasik Katedra Chemii Analitycznej Wydział Chemiczny, Politechnika Gdańska agawasik@pg.gda.pl ROZDZIELENIE
Bardziej szczegółowoEKSTENSYWNE UŻYTKOWANIE ŁĄKI A JAKOŚĆ WÓD GRUNTOWYCH
EKSTENSYWNE UŻYTKOWANIE ŁĄKI A JAKOŚĆ WÓD GRUNTOWYCH Dr hab Irena Burzyńska Instytut Technologiczno-Przyrodniczy Laboratorium Badawcze Chemii Środowiska e-mail iburzynska@itepedupl 1 WSTĘP Sposób użytkowania
Bardziej szczegółowoGLEBOZNAWSTWO = pedologia - nauka o glebach
GLEBY GLEBA - biologicznie czynna, powierzchniowa warstwa litosfery, powstała ze skał pod wpływem abiotycznych i biotycznych czynników środowiska, zdolna zapewnić roślinom wyższym warunki wzrostu i rozwoju.
Bardziej szczegółowoIlościowa analiza mieszaniny alkoholi techniką GC/FID
Ilościowa analiza mieszaniny alkoholi techniką GC/FID WPROWADZENIE Pojęcie chromatografii obejmuje grupę metod separacji substancji, w których występują diw siły: siła powodująca ruch cząsteczek w określonym
Bardziej szczegółowoIdentyfikacja substancji pochodzenia roślinnego z użyciem detektora CORONA CAD
Identyfikacja substancji pochodzenia roślinnego z użyciem detektora CORONA CAD Przemysław Malec Department of Plant Physiology and Biochemistry, Faculty of Biochemistry, Biophysics and Biotechnology, Jagiellonian
Bardziej szczegółowoWysokosprawna chromatografia cieczowa dobór warunków separacji wybranych związków
Wysokosprawna chromatografia cieczowa dobór warunków separacji wybranych związków Instrukcja do ćwiczeń opracowana w Katedrze Chemii Środowiska Uniwersytetu Łódzkiego Opis programu do ćwiczeń Po włączeniu
Bardziej szczegółowoJakościowa i ilościowa analiza mieszaniny alkoholi techniką chromatografii gazowej
Jakościowa i ilościowa analiza mieszaniny alkoholi techniką chromatografii gazowej WPROWADZENIE Pojęcie chromatografii obejmuje grupę metod separacji substancji, w których występują diw siły: siła powodująca
Bardziej szczegółowoZAWARTOŚĆ MIKROELEMENTÓW W GLEBACH I ROŚLINACH NAWADNIANYCH ŚCIEKAMI
ROCZNIKI GLEBOZNAWCZE T. 23, Z. 2, W ARSZAW A 1972 ELŻBIETA BIERNACKA ZAWARTOŚĆ MIKROELEMENTÓW W GLEBACH I ROŚLINACH NAWADNIANYCH ŚCIEKAMI Katedra Torfoznaw stw a SGGW, W arszawa Liczne prace badawcze
Bardziej szczegółowoCz. 5. Podstawy instrumentalizacji chromatografii. aparatura chromatograficzna w skali analitycznej i modelowej - -- w części przypomnienie -
Chromatografia cieczowa jako technika analityki, przygotowania próbek, wsadów do rozdzielania, technika otrzymywania grup i czystych substancji Cz. 5. Podstawy instrumentalizacji chromatografii aparatura
Bardziej szczegółowoKolumnowa Chromatografia Cieczowa I. 1. Czym różni się (z punktu widzenia użytkownika) chromatografia gazowa od chromatografii cieczowej?
Kolumnowa Chromatografia Cieczowa I 1. Czym różni się (z punktu widzenia użytkownika) chromatografia gazowa od chromatografii cieczowej? 2. Co jest miarą polarności rozpuszczalników w chromatografii cieczowej?
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI Pracownia studencka Zakład Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 3 Oznaczanie witaminy E w oleju metodą HPLC ANALIZA PRODUKTÓW POCHODZENIA NATURALNEGO
Bardziej szczegółowoZagospodarowanie pofermentu z biogazowni rolniczej
Zagospodarowanie pofermentu z biogazowni rolniczej ERANET: SE Bioemethane. Small but efficient Cost and Energy Efficient Biomethane Production. Biogazownie mogą być zarówno źródłem energii odnawialnej
Bardziej szczegółowoMETODYKA OZNACZANIA BARWNIKÓW ANTOCYJANOWYCH
Zakład Przechowalnictwa i Przetwórstwa Owoców i Warzyw METODYKA OZNACZANIA BARWNIKÓW ANTOCYJANOWYCH I KAROTENÓW W OWOCACH BRZOSKWINI METODĄ CHROMATOGRAFICZNĄ Autorzy: dr inż. Monika Mieszczakowska-Frąc
Bardziej szczegółowoWysokosprawna chromatografia cieczowa w analizie jakościowej i ilościowej
Wysokosprawna chromatografia cieczowa w analizie jakościowej i ilościowej W analizie ilościowej z zastosowaniem techniki HPLC wykorzystuje się dwa możliwe schematy postępowania: kalibracja zewnętrzna sporządzenie
Bardziej szczegółowoOZNACZANIE ZAWARTOŚCI MANGANU W GLEBIE
OZNACZANIE ZAWARTOŚCI MANGANU W GLEBIE WPROWADZENIE Przyswajalność pierwiastków przez rośliny zależy od procesów zachodzących między fazą stałą i ciekłą gleby oraz korzeniami roślin. Pod względem stopnia
Bardziej szczegółowoStraty sieciowe a opłaty dystrybucyjne
Straty sieciowe a opłaty dystrybucyjne Autorzy: Elżbieta Niewiedział, Ryszard Niewiedział Menedżerskich w Koninie - Wyższa Szkoła Kadr ( Energia elektryczna styczeń 2014) W artykule przedstawiono wyniki
Bardziej szczegółowoTesty nieparametryczne
Testy nieparametryczne Testy nieparametryczne możemy stosować, gdy nie są spełnione założenia wymagane dla testów parametrycznych. Stosujemy je również, gdy dane można uporządkować według określonych kryteriów
Bardziej szczegółowoPROCESY GLEBOTWÓRCZE EUROPY ŚRODKOWEJ
PROCESY GLEBOTWÓRCZE EUROPY ŚRODKOWEJ Pojęcie proces glebotwórczy Proces bielicowania Proces brunatnienia Proces płowienia Proces oglejenia Proces bagienny Proces murszenia Proces darniowy PROCES GLEBOTWÓRCZY
Bardziej szczegółowoHYDROLIZA SOLI. 1. Hydroliza soli mocnej zasady i słabego kwasu. Przykładem jest octan sodu, dla którego reakcja hydrolizy przebiega następująco:
HYDROLIZA SOLI Hydroliza to reakcja chemiczna zachodząca między jonami słabo zdysocjowanej wody i jonami dobrze zdysocjowanej soli słabego kwasu lub słabej zasady. Reakcji hydrolizy mogą ulegać następujące
Bardziej szczegółowoOFERTA TEMATÓW PROJEKTÓW DYPLOMOWYCH (MAGISTERSKICH) do zrealizowania w Katedrze INŻYNIERII CHEMICZNEJ I PROCESOWEJ
OFERTA TEMATÓW PROJEKTÓW DYPLOMOWYCH (MAGISTERSKICH) do zrealizowania w Katedrze INŻYNIERII CHEMICZNEJ I PROCESOWEJ Badania kinetyki utleniania wybranych grup związków organicznych podczas procesów oczyszczania
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 2 OPTYMALIZACJA ROZDZIELANIA MIESZANINY WYBRANYCH FARMACEUTYKÓW METODĄ
Bardziej szczegółowo1. PRZYGOTOWANIE ROZTWORÓW KOMPLEKSUJĄCYCH
1. PRZYGOTOWANIE ROZTWORÓW KOMPLEKSUJĄCYCH 1.1. przygotowanie 20 g 20% roztworu KSCN w wodzie destylowanej 1.1.1. odważenie 4 g stałego KSCN w stożkowej kolbie ze szlifem 1.1.2. odważenie 16 g wody destylowanej
Bardziej szczegółowoJAK UNIKAĆ PODWÓJNEGO LICZENIA SKŁADOWYCH NIEPEWNOŚCI? Robert Gąsior
Robert Gąsior Omówię klasyczne, nieco zmodyfikowane, podejście do szacowania niepewności wewnątrz-laboratoryjnej, oparte na budżecie niepewności. Budżet taki zawiera cząstkowe niepewności, które są składane
Bardziej szczegółowoWodorotlenki. n to liczba grup wodorotlenowych w cząsteczce wodorotlenku (równa wartościowości M)
Wodorotlenki Definicja - Wodorotlenkami nazywamy związki chemiczne, zbudowane z kationu metalu (zazwyczaj) (M) i anionu wodorotlenowego (OH - ) Ogólny wzór wodorotlenków: M(OH) n M oznacza symbol metalu.
Bardziej szczegółowoOpracowanie metodyk METODYKA OZNACZANIA KWASU ASKORBINOWEGO,
Zakład Przechowalnictwa i Przetwórstwa Owoców i Warzyw Opracowanie metodyk METODYKA OZNACZANIA KWASU ASKORBINOWEGO, KWASU JABŁKOWEGO I KWASU CYTRYNOWEGO W JABŁKACH, GRUSZKACH I BRZOSKWINIACH Autorzy: dr
Bardziej szczegółowoZielone dachy w mieście
II Interdyscyplinarny Projekt Badawczy Młody Badacz Zielone dachy w mieście Koordynator projektu: Anna Żemła-Siesicka Opiekunowie edycji: Anna Matlok Maciej Kapias Katowice-Warszawa, 2017-2018 Zielone
Bardziej szczegółowoSZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z CHEMII DLA KLASY II GIMNAZJUM Nauczyciel Katarzyna Kurczab
SZCZEGÓŁOWE KRYTERIA OCENIANIA Z CHEMII DLA KLASY II GIMNAZJUM Nauczyciel Katarzyna Kurczab CZĄSTECZKA I RÓWNANIE REKCJI CHEMICZNEJ potrafi powiedzieć co to jest: wiązanie chemiczne, wiązanie jonowe, wiązanie
Bardziej szczegółowoInżynieria Środowiska
ROZTWORY BUFOROWE Roztworami buforowymi nazywamy takie roztwory, w których stężenie jonów wodorowych nie ulega większym zmianom ani pod wpływem rozcieńczania wodą, ani pod wpływem dodatku nieznacznych
Bardziej szczegółowoZadanie: 2 Zbadano odczyn wodnych roztworów następujących soli: I chlorku baru II octanu amonu III siarczku sodu
Zadanie: 1 Sporządzono dwa wodne roztwory soli: siarczanu (VI) sodu i azotanu (III) sodu Który z wyżej wymienionych roztworów soli nie będzie miał odczynu obojętnego? Uzasadnij odpowiedź i napisz równanie
Bardziej szczegółowoZadanie: 2 (4 pkt) Napisz, uzgodnij i opisz równania reakcji, które zaszły w probówkach:
Zadanie: 1 (1 pkt) Aby otrzymać ester o wzorze CH 3 CH 2 COOCH 3 należy jako substratów użyć: a) Kwasu etanowego i metanolu b) Kwasu etanowego i etanolu c) Kwasu metanowego i etanolu d) Kwasu propanowego
Bardziej szczegółowoCZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. ILOŚCIOWE ZBADANIE SZYBKOŚCI ROZPADU NADTLENKU WODORU.
CZYNNIKI WPŁYWAJĄCE NA SZYBKOŚĆ REAKCJI CHEMICZNYCH. ILOŚCIOWE ZBADANIE SZYBKOŚCI ROZPADU NADTLENKU WODORU. Projekt zrealizowany w ramach Mazowieckiego programu stypendialnego dla uczniów szczególnie uzdolnionych
Bardziej szczegółowoPrzedmiot CHEMIA Kierunek: Transport (studia stacjonarne) I rok TEMATY WYKŁADÓW 15 godzin Warunek zaliczenia wykłady: TEMATY LABORATORIÓW 15 godzin
Program zajęć: Przedmiot CHEMIA Kierunek: Transport (studia stacjonarne) I rok Wykładowca: dr Jolanta Piekut, mgr Marta Matusiewicz Zaliczenie przedmiotu: zaliczenie z oceną TEMATY WYKŁADÓW 15 godzin 1.
Bardziej szczegółowoKontrola produktu leczniczego. Piotr Podsadni
Kontrola produktu leczniczego Piotr Podsadni Kontrola Kontrola - sprawdzanie czegoś, zestawianie stanu faktycznego ze stanem wymaganym. Zakres czynności sprawdzający zapewnienie jakości. Jakość to stopień,
Bardziej szczegółowoLCH 1 Zajęcia nr 60 Diagnoza końcowa. Zaprojektuj jedno doświadczenie pozwalające na odróżnienie dwóch węglowodorów o wzorach:
LCH 1 Zajęcia nr 60 Diagnoza końcowa Zadanie 1 (3 pkt) Zaprojektuj jedno doświadczenie pozwalające na odróżnienie dwóch węglowodorów o wzorach: H 3 C CH 2 CH 2 CH 2 CH 2 a) b) W tym celu: a) wybierz odpowiedni
Bardziej szczegółowoKuratorium Oświaty w Lublinie ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM ROK SZKOLNY 2013/2014
Kuratorium Oświaty w Lublinie KOD UCZNIA ZESTAW ZADAŃ KONKURSOWYCH Z CHEMII DLA UCZNIÓW GIMNAZJUM ROK SZKOLNY 2013/2014 ETAP WOJEWÓDZKI Instrukcja dla ucznia 1. Zestaw konkursowy zawiera 13 zadań. 2. Przed
Bardziej szczegółowoRoztwory elekreolitów
Imię i nazwisko:... Roztwory elekreolitów Zadanie 1. (2pkt) W teorii Brönsteda sprzężoną parą kwas-zasada nazywa się układ złożony z kwasu oraz zasady, która powstaje z tego kwasu przez odłączenie protonu.
Bardziej szczegółowo... imię i nazwisko,nazwa szkoły, miasto
Zadanie 1. (3 pkt) Aspirynę czyli kwas acetylosalicylowy można otrzymać w reakcji kwasu salicylowego z bezwodnikiem kwasu etanowego (octowego). a. Zapisz równanie reakcji, o której mowa w informacji wstępnej
Bardziej szczegółowoCHARAKTERYSTYKA GLEB. Marek Degórski
CHARAKTERYSTYKA GLEB Marek Degórski Celem badań glebowych była diagnoza taksonomiczna gleb oraz próchnicy nadkładowej zgodna z Systematyką Gleb Polski (1989), jak równieŝ charakterystyka właściwości fizycznych
Bardziej szczegółowoTabela potwierdzenia informacji rejestracyjnych przedsiębiorstwa produkcji importowanego mleka pasteryzowanego
Tabela potwierdzenia informacji rejestracyjnych przedsiębiorstwa produkcji importowanego mleka pasteryzowanego 1. Podstawowe informacje na temat przedsiębiorstwa (wypełnia przedsiębiorstwo ubiegające się)
Bardziej szczegółowo( x) Równanie regresji liniowej ma postać. By obliczyć współczynniki a i b należy posłużyć się następującymi wzorami 1 : Gdzie:
ma postać y = ax + b Równanie regresji liniowej By obliczyć współczynniki a i b należy posłużyć się następującymi wzorami 1 : xy b = a = b lub x Gdzie: xy = też a = x = ( b ) i to dane empiryczne, a ilość
Bardziej szczegółowoTa nowa metoda pomiaru ma wiele zalet w stosunku do starszych technik opartych na pomiarze absorbancji.
CHLOROFILOMIERZ CCM300 Unikalna metoda pomiaru w oparciu o pomiar fluorescencji chlorofilu! Numer katalogowy: N/A OPIS Chlorofilomierz CCM-300 jest unikalnym urządzeniem pozwalającym zmierzyć zawartość
Bardziej szczegółowopętla nastrzykowa gaz nośny
METODA POPRAWY PRECYZJI ANALIZ CHROMATOGRAFICZNYCH GAZÓW ZIEMNYCH POPRZEZ KONTROLOWANY SPOSÓB WPROWADZANIA PRÓBKI NA ANALIZATOR W WARUNKACH BAROSTATYCZNYCH Pracownia Pomiarów Fizykochemicznych (PFC), Centralne
Bardziej szczegółowoOznaczanie żelaza i miedzi metodą miareczkowania spektrofotometrycznego
Oznaczanie żelaza i miedzi metodą miareczkowania spektrofotometrycznego Oznaczanie dwóch kationów obok siebie metodą miareczkowania spektrofotometrycznego (bez maskowania) jest możliwe, gdy spełnione są
Bardziej szczegółowoKONKURS CHEMICZNY,,ROK PRZED MATURĄ
KONKURS CHEMICZNY,,ROK PRZED MATURĄ ROK SZKOLNY 2007/2008 ETAP SZKOLNY Numer kodowy Suma punktów: Podpisy Komisji: 1.... 2.... 3.... Informacje dla ucznia: 1. Arkusz zawiera 12 zadań. 2. Pisemnych odpowiedzi
Bardziej szczegółowoZagrożenie eutrofizacją i zakwaszeniem ekosystemów leśnych w wyniku koncentracji zanieczyszczeń gazowych oraz depozytu mokrego
Zagrożenie eutrofizacją i zakwaszeniem ekosystemów leśnych w wyniku koncentracji zanieczyszczeń gazowych oraz depozytu mokrego Anna Kowalska Zakład Ekologii Lasu Instytut Badawczy Leśnictwa Sękocin Stary,
Bardziej szczegółowoMIANOWANE ROZTWORY KWASÓW I ZASAD, MIARECZKOWANIE JEDNA Z PODSTAWOWYCH TECHNIK W CHEMII ANALITYCZNEJ
4 MIANOWANE ROZTWORY KWASÓW I ZASAD, MIARECZKOWANIE JEDNA Z PODSTAWOWYCH TECHNIK W CHEMII ANALITYCZNEJ CEL ĆWICZENIA Poznanie podstawowego sprzętu stosowanego w miareczkowaniu, sposoby przygotowywania
Bardziej szczegółowoPrzedmiot: Chemia budowlana Zakład Materiałoznawstwa i Technologii Betonu
Przedmiot: Chemia budowlana Zakład Materiałoznawstwa i Technologii Betonu Ćw. 4 Kinetyka reakcji chemicznych Zagadnienia do przygotowania: Szybkość reakcji chemicznej, zależność szybkości reakcji chemicznej
Bardziej szczegółowoRÓWNOWAŻNIKI W REAKCJACH UTLENIAJĄCO- REDUKCYJNYCH
8 RÓWNOWAŻNIKI W REAKCJACH UTLENIAJĄCO- REDUKCYJNYCH CEL ĆWICZENIA Wyznaczenie gramorównoważników chemicznych w procesach redoks na przykładzie KMnO 4 w środowisku kwaśnym, obojętnym i zasadowym z zastosowaniem
Bardziej szczegółowoW kolejnym kroku należy ustalić liczbę przedziałów k. W tym celu należy wykorzystać jeden ze wzorów:
Na dzisiejszym wykładzie omówimy najważniejsze charakterystyki liczbowe występujące w statystyce opisowej. Poszczególne wzory będziemy podawać w miarę potrzeby w trzech postaciach: dla szeregu szczegółowego,
Bardziej szczegółowoTECHNIKA ROLNICZA W ŁAGODZENIU SKUTKÓW ZMIAN KLIMATYCZNYCH
TECHNIKA ROLNICZA W ŁAGODZENIU SKUTKÓW ZMIAN KLIMATYCZNYCH Dr hab. inż. Zbigniew Kogut prof. ITP Cel prezentacji Przedstawienie przykładów w technice rolniczej, gdzie innowacje mogą przyczynić się do poprawy
Bardziej szczegółowoWskaźniki ryzyka ponadnormatywnych pozostałości pestycydów w żywności pochodzenia roślinnego i zwierzęcego.
Wskaźniki ryzyka ponadnormatywnych pozostałości pestycydów w żywności pochodzenia roślinnego i zwierzęcego. 1. Wprowadzenie Konieczność stosowania wskaźników ryzyka, pozwalających na pomiar postępów osiąganych
Bardziej szczegółowoOZNACZANIE WŁAŚCIWOŚCI BUFOROWYCH WÓD
OZNACZANIE WŁAŚCIWOŚCI BUFOROWYCH WÓD POWIERZCHNIOWYCH WPROWADZENIE Właściwości chemiczne wód występujących w przyrodzie odznaczają się dużym zróżnicowaniem. Zależą one między innymi od budowy geologicznej
Bardziej szczegółowoStatystyka i Analiza Danych
Warsztaty Statystyka i Analiza Danych Gdańsk, 20-22 lutego 2014 Zastosowania analizy wariancji w opracowywaniu wyników badań empirycznych Janusz Wątroba StatSoft Polska Centrum Zastosowań Matematyki -
Bardziej szczegółowo4-Chlorofenol. metoda oznaczania UWAGI WSTĘPNE. Najważniejsze właściwości fizykochemiczne 4-chlorofenolu:
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2006, nr 1(47), s. 27-31 dr SŁAWOMIR BRZEŹNICKI Instytut Medycyny Pracy im. prof. dr. med. Jerzego Nofera 90-950 Łódź ul. św. Teresy 8 4-Chlorofenol metoda oznaczania
Bardziej szczegółowoSKUTECZNOŚĆ IZOLACJI JAK ZMIERZYĆ ILOŚĆ KWASÓW NUKLEINOWYCH PO IZOLACJI? JAK ZMIERZYĆ ILOŚĆ KWASÓW NUKLEINOWYCH PO IZOLACJI?
SKUTECZNOŚĆ IZOLACJI Wydajność izolacji- ilość otrzymanego kwasu nukleinowego Efektywność izolacji- jakość otrzymanego kwasu nukleinowego w stosunku do ilości Powtarzalność izolacji- zoptymalizowanie procedury
Bardziej szczegółowoPytania z Wysokosprawnej chromatografii cieczowej
Pytania z Wysokosprawnej chromatografii cieczowej 1. Jak wpłynie 50% dodatek MeOH do wody na retencję kwasu propionowego w układzie faz odwróconych? 2. Jaka jest kolejność retencji kwasów mrówkowego, octowego
Bardziej szczegółowoEmerytury nowosystemowe wypłacone w grudniu 2018 r. w wysokości niższej niż wysokość najniższej emerytury (tj. niższej niż 1029,80 zł)
Emerytury nowosystemowe wypłacone w grudniu 18 r. w wysokości niższej niż wysokość najniższej emerytury (tj. niższej niż 9,8 zł) DEPARTAMENT STATYSTYKI I PROGNOZ AKTUARIALNYCH Warszawa 19 1 Zgodnie z art.
Bardziej szczegółowoRAPORT z diagnozy umiejętności matematycznych
RAPORT z diagnozy umiejętności matematycznych przeprowadzonej w klasach pierwszych szkół ponadgimnazjalnych 1 Analiza statystyczna Wskaźnik Liczba uczniów Liczba punktów Łatwość zestawu Wyjaśnienie Liczba
Bardziej szczegółowoSprawozdanie z badania potwierdzających tożsamość substancji Oliwa Ozonowana
KATEDRA CHEMII ORGANICZNEJ i STOSOWANEJ Wydział Chemii Uniwersytetu Łódzkiego 91-403 Łódź, ul. Tamka 12 Tel. +42 635 57 69, Fax +42 665 51 62 e-mail: romanski@uni.lodz.pl Sprawozdanie z badania potwierdzających
Bardziej szczegółowoRaport zbiorczy z wykonanych badań
Raport zbiorczy z wykonanych badań ZADANIE 1 Określenie aktywności przeciwpłytkowej preparatów polifenolowych pochodzenia roślinnego Zadanie badawcze projektu Przygotowanie preparatów polifenolowych pochodzenia
Bardziej szczegółowoMieszanka traw na gleby suche: energia na start
https://www. Mieszanka traw na gleby suche: energia na start Autor: Joanna Soraja Tumanowicz Data: 20 kwietnia 2018 Sezon wiosenny można uznać za otwarty, a wraz z nim zabiegi na użytkach zielonych, które,
Bardziej szczegółowoZadanie 2. (0 1) Uzupełnij schemat reakcji estryfikacji. Wybierz spośród podanych wzór kwasu karboksylowego A albo B oraz wzór alkoholu 1 albo 2.
Zadanie 1. (0 1) W celu odróżnienia kwasu oleinowego od stopionego kwasu palmitynowego wykonano doświadczenie, którego przebieg przedstawiono na schemacie. W probówce I wybrany odczynnik zmienił zabarwienie.
Bardziej szczegółowoDOKUMENTACJA SYSTEMU ZARZĄDZANIA LABORATORIUM. Procedura szacowania niepewności
DOKUMENTACJA SYSTEMU ZARZĄDZANIA LABORATORIUM Procedura szacowania niepewności Szacowanie niepewności oznaczania / pomiaru zawartości... metodą... Data Imię i Nazwisko Podpis Opracował Sprawdził Zatwierdził
Bardziej szczegółowoRepetytorium z wybranych zagadnień z chemii
Repetytorium z wybranych zagadnień z chemii Mol jest to liczebność materii występująca, gdy liczba cząstek (elementów) układu jest równa liczbie atomów zawartych w masie 12 g węgla 12 C (równa liczbie
Bardziej szczegółowoTemat ćwiczenia: Walidacja metody oznaczania paracetamolu, kofeiny i witaminy C metodą RP-HPLC.
Temat ćwiczenia: Walidacja metody oznaczania paracetamolu, kofeiny i witaminy C metodą RP-HPLC. H N N N N N H 3 C H H Paracetamol Kofeina Witamina C Nazwa chemiczna: N-(4- hydroksyfenylo)acetamid Nazwa
Bardziej szczegółowoWalidacja metod analitycznych Raport z walidacji
Walidacja metod analitycznych Raport z walidacji Małgorzata Jakubowska Katedra Chemii Analitycznej WIMiC AGH Walidacja metod analitycznych (według ISO) to proces ustalania parametrów charakteryzujących
Bardziej szczegółowo1. Zaproponuj doświadczenie pozwalające oszacować szybkość reakcji hydrolizy octanu etylu w środowisku obojętnym
1. Zaproponuj doświadczenie pozwalające oszacować szybkość reakcji hydrolizy octanu etylu w środowisku obojętnym 2. W pewnej chwili szybkość powstawania produktu C w reakcji: 2A + B 4C wynosiła 6 [mol/dm
Bardziej szczegółowoZasobność gleby. gleba lekka szt./ % /810,64 0/0 107/15 332/47 268/38 0/0 16/29 0/0 3/19 0/0 13/81 0/0. szt./ %
OCENA WYNIKÓW BADAŃ W GMINIE KUŹNIA RACIBORSKA Wyniki badań makro- i mikroelementów przedstawiono w tabelach zasobności gleby ( Zestawienie zasobności gleby na terenie gminy Kuźnia Raciborska i w Zestawieniu
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOT ZLECENIA. Odebrano z terenu powiatu Raciborskiego próbki gleby i wykonano w Gminie Kornowac:
PRZEDMIOT ZLECENIA Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego na terenie Gminy Kornowac o powierzchni 598,25ha.
Bardziej szczegółowoROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1)
ROZPORZĄDZENIE MINISTRA ŚRODOWISKA 1) z dnia 6 listopada 2002 r. w sprawie metodyk referencyjnych badania stopnia biodegradacji substancji powierzchniowoczynnych zawartych w produktach, których stosowanie
Bardziej szczegółowoJAK WYZNACZA SIĘ PARAMETRY WALIDACYJNE
JAK WYZNACZA SIĘ PARAMETRY WALIDACYJNE 1 Granica wykrywalności i granica oznaczalności Dr inż. Piotr KONIECZKA Katedra Chemii Analitycznej Wydział Chemiczny Politechnika Gdańska ul. G. Narutowicza 11/12
Bardziej szczegółowoNawożenie zbóż jarych i trwałych użytków zielonych azotem!
https://www. Nawożenie zbóż jarych i trwałych użytków zielonych azotem! Autor: mgr inż. Kamil Młynarczyk Data: 13 kwietnia 2018 Zwiększający się ciągle poziom intensywności uprawy zbóż prowadzi do stabilizacji
Bardziej szczegółowoEstry. 1. Cele lekcji. 2. Metoda i forma pracy. 3. Środki dydaktyczne. a) Wiadomości. b) Umiejętności
Estry 1. Cele lekcji a) Wiadomości Uczeń: wie, jak zbudowane są cząsteczki estrów, wie, jakie jest zastosowanie estrów, wie, jakie są właściwości fizyczne octanu etylu zna pojęcia: stan równowagi dynamicznej,
Bardziej szczegółowoWrocław, 17/12/2012 Strona 1/7 RAPORT Z BADAŃ
Wrocław, 17/12/2012 Strona 1/7 RAPORT Z BADAŃ OTRZYMYWANIE ORAZ CHARAKTERYSTYKA PREPARATU POLIFENOLOWOEGO OTRZYMANEGO W DRODZE EKSTRAKCJI Z WYCHMIELIN EO4 I. PRZEDMIOT ORAZ ZAKRES BADAŃ Przedmiotem badań
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA EDUKACYJNE
GIMNAZJUM NR 2 W RYCZOWIE WYMAGANIA EDUKACYJNE niezbędne do uzyskania poszczególnych śródrocznych i rocznych ocen klasyfikacyjnych z CHEMII w klasie II gimnazjum str. 1 Wymagania edukacyjne niezbędne do
Bardziej szczegółowoKatedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego. Wpływ stężenia kwasu na szybkość hydrolizy estru
Katedra Chemii Fizycznej Uniwersytetu Łódzkiego Wpływ stężenia kwasu na szybkość hydrolizy estru ćwiczenie nr 25 opracowała dr B. Nowicka, aktualizacja D. Waliszewski Zakres zagadnień obowiązujących do
Bardziej szczegółowoPRZEDMIOT ZLECENIA :
PRZEDMIOT ZLECENIA : Okręgowa Stacja Chemiczno Rolnicza w Gliwicach odebrała i wykonała badanie próbek glebowych z obszaru użytków rolnych Powiatu Raciborskiego na terenie Gminy Racibórz o powierzchni
Bardziej szczegółowoRoztwory buforowe (bufory) (opracowanie: dr Katarzyna Makyła-Juzak)
Roztwory buforowe (bufory) (opracowanie: dr Katarzyna Makyła-Juzak) 1. Właściwości roztworów buforowych Dodatek nieznacznej ilości mocnego kwasu lub mocnej zasady do czystej wody powoduje stosunkowo dużą
Bardziej szczegółowoZjawisko dopasowania w sytuacji komunikacyjnej. Patrycja Świeczkowska Michał Woźny
Zjawisko dopasowania w sytuacji komunikacyjnej Patrycja Świeczkowska Michał Woźny 0.0.0 pomiar nastroju Przeprowadzone badania miały na celu ustalenie, w jaki sposób rozmówcy dopasowują się do siebie nawzajem.
Bardziej szczegółowoDLACZEGO NIE POWINNO SIĘ SPRZEDAWAĆ I SPALAĆ SŁOMY. Zagospodarowanie resztek pożniwnych i poprawienie struktury gleby
DLACZEGO NIE POWINNO SIĘ SPRZEDAWAĆ I SPALAĆ SŁOMY Zagospodarowanie resztek pożniwnych i poprawienie struktury gleby Substancja organiczna po wprowadzeniu do gleby ulega przetworzeniu i rozkładowi przez
Bardziej szczegółowoJAKOŚĆ ŚRODOWISKA WODNEGO LESSOWYCH OBSZARÓW ROLNICZYCH W MAŁOPOLSCE NA PRZYKŁADZIE ZLEWNI SZRENIAWY
6. Konferencja Naukowa Woda-Środowisko-Obszary Wiejskie 27-28 listopada 2013 roku JAKOŚĆ ŚRODOWISKA WODNEGO LESSOWYCH OBSZARÓW ROLNICZYCH W MAŁOPOLSCE NA PRZYKŁADZIE ZLEWNI SZRENIAWY dr inż. Sylwester
Bardziej szczegółowoTEST SPRAWDZAJĄCY Z CHEMII
TEST SPRAWDZAJĄCY Z CHEMII Test przeznaczony jest dla uczniów szkół średnich. Zadania zawarte w teście obejmują obszerny zakres wiadomości z chemii, które ujęte są w podstawach programowych. Większa część
Bardziej szczegółowoTECHNIKI SEPARACYJNE ĆWICZENIE. Temat: Problemy identyfikacji lotnych kwasów tłuszczowych przy zastosowaniu układu GC-MS (SCAN, SIM, indeksy retencji)
TECHNIKI SEPARACYJNE ĆWICZENIE Temat: Problemy identyfikacji lotnych kwasów tłuszczowych przy zastosowaniu układu GC-MS (SCAN, SIM, indeksy retencji) Prowadzący: mgr inż. Anna Banel 1 1. Charakterystyka
Bardziej szczegółowoInstrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych
UNIWERSYTET GDAŃSKI WYDZIAŁ CHEMII Pracownia studencka Katedra Analizy Środowiska Instrukcja do ćwiczeń laboratoryjnych Ćwiczenie nr 1 CHROMATOGRAFIA GAZOWA WPROWADZENIE DO TECHNIKI ORAZ ANALIZA JAKOŚCIOWA
Bardziej szczegółowon-heksanal Numer CAS: CH 3 (CH 2 ) 4 CHO
Podstawy i Metody Oceny Środowiska Pracy 2005, nr 4(46), s. 113-117 mgr inż. ANNA JEŻEWSKA Centralny Instytut Ochrony Pracy Państwowy Instytut Badawczy 00-701 Warszawa ul. Czerniakowska 16 n-heksanal metoda
Bardziej szczegółowo1. Udział dochodów z działalności rolniczej w dochodach gospodarstw domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego w 2002 r.
1 UWAGI ANALITYCZNE 1. Udział dochodów z działalności rolniczej w dochodach gospodarstw domowych z użytkownikiem gospodarstwa rolnego w 2002 r. W maju 2002 r. w województwie łódzkim było 209,4 tys. gospodarstw
Bardziej szczegółowoTemat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph
Temat 7. Równowagi jonowe w roztworach słabych elektrolitów, stała dysocjacji, ph Dysocjacja elektrolitów W drugiej połowie XIX wieku szwedzki chemik S.A. Arrhenius doświadczalnie udowodnił, że substancje
Bardziej szczegółowo