Antropologia religii

Transkrypt

1 Antropologia religii wybór esejów tom II ZAK AD ANTROPOLOGII HISTORYCZNEJ INSTYTUT ARCHEOLOGII UNIWERSYTETU WARSZAWSKIEGO Warszawa 2001

2 Wybór tekstów: Mariusz S. Zió³kowski Redakcja: Arkadiusz So³tysiak Sk³ad: Arkadiusz So³tysiak Projekt ok³adki: Katarzyna Dmowska Ozdowska Ilustracje dostarczone przez autorów Zak³ad Antropologii Historycznej, Instytut Archeologii Uniwersytetu Warszawskiego Warszawa 2001 ISBN Druk: Scanner, ul. Hebanowa 16, Toruñ

3 Spis treœci Wprowadzenie... 5 Aleksandra Domañska Jak powstaj¹ i sk¹d siê bior¹ dzieci w wierzeniach rdzennych mieszkañców Australii... 7 Eliza Saroma Sk¹d siê bra³y tureckie dzieci. Przedmuzu³mañska koncepcja cz³owieka w Azji Centralnej Wojciech Kuæ Dziecko w judaizmie Mariusz W³odarczyk Znalezieni w kapuœcie... Sk¹d siê bior¹ dzieci w ludowej kulturze Polski. 73 Wies³aw Wiêckowski Trans szamañski = choroba psychiczna? Bartosz Wiœniewski Belial. Próba rekonstrukcji postaci przeciwnika Boga w Starym Testamencie i apokryfach Arkadiusz So³tysiak Postaæ Thora w mitologii pogañskich Skandynawów Mi³osz Giersz Postacie funkcjonariuszy kultu religijnego w ikonografii kultury Moche 137 Patrycja Prz¹dka Akt sk³adania ludzkiej ofiary w ikonografii kultury Moche Arkadiusz So³tysiak Kilka uwag na temat ewolucji kulturowej

4 Wprowadzenie W 1999 roku we wprowadzeniu do pierwszego tomu zbioru esejów "Antropologia religii" pozwoli³em sobie wyraziæ nadziejê, e stanie siê on pocz¹tkiem pewnej serii tematycznej publikowanej przez Zak³ad Antropologii Historycznej Instytutu Archeologii UW. Tym przyjemniej jest mi wiêc skreœliæ teraz tych kilka s³ów wprowadzenia do drugiego tomiku prac, powsta³ych w ramach istniej¹cego od roku akademickiego 1999/2000 bloku specjalizacyjnego "Antropologia religii", prowadzonego wspólnie przez prof. dr hab. Andrzeja Wierciñskiego i pisz¹cego te s³owa, przy wspó³pracy mgra Arkadiusza So³tysiaka. Podobnie jak poprzednio, prezentowane w tym tomie artyku³y s¹ w wiêkszoœci poszerzonymi wersjami najciekawszych referatów studenckich, przedstawionych na zajêciach w latach 1999/2000. I choæ nie wszystkie publikowane teraz teksty powsta³y w ramach wspomnianego wy ej bloku, to ³¹czy je szeroko rozumiana problematyka religioznawcza. Cztery pierwsze artyku³y zosta³y przygotowane w ramach tematu "Sk¹d siê bior¹ dzieci?" podjêtego na proseminarium z antropologii religii. Prezentuj¹ one koncepcje cz³owieka funkcjonuj¹ce w ró nych systemach kulturowych, u australijskich Aborygenów (Aleksandra Domañska), ludów tureckich (Eliza Saroma), ydów (Wojciech Kuæ) czy w polskiej kulturze ludowej (Mariusz W³odarczyk). W ramach tych samych zajêæ, aczkolwiek przy okazji omawiania innej problematyki, powsta³ tekst Bartosza Wiœniewskiego na temat postaci Beliala. Dwa nastêpne artyku³y, dotycz¹ce badañ nad przedstawieniami bóstw z panteonu andyjskiej kultury Moche (ok. 200 p.n.e. 600 n.e.), autorstwa Patrycji Prz¹dki i Mi³osza Giersza, powsta³y w ramach seminarium magisterskiego "Antropologia i archeologia Nowego Œwiata", prowadzonego przez ni ej podpisanego. Uzupe³niaj¹ ten wybór trzy teksty nieco tylko starszych autorów, wspomnianego ju mgr Arkadiusza So³tysiaka i mgr Wies³awa Wiêckowskiego, obecnie doktorantów w Zak³adzie Antropologii Historycznej. Kontynuuj¹c tê tak eklektyczn¹ formu³ê, znan¹ ju Czytelnikom z pierwszego zbioru, mam nadziejê, e nie tylko oddaje ona doœæ dobrze zakres poruszanej dot¹d problematyki, ale tak e odzwierciedla ró ne postawy metodologiczne oraz podstawy Ÿród³owe do snucia rozwa añ o miejscu religii w dawnych spo³ecznoœciach.

5 6 Podobnie jak poprzednio, pragnê skorzystaæ z okazji, aby wyraziæ gor¹ce podziêkowania naszym sta³ym wspó³pracownikom, którzy zechcieli na zajêciach bloku podzieliæ siê z nami wynikami swych badañ: pp. mgr Jackowi Dobrowolskiemu, dr Annie Gruszczyñskiej Zió³kowskiej, prof. dr hab. Jerzemu Mizio³kowi, dr Franciszkowi Stêpniowskiemu, prof. dr hab. Jerzemu Wasilewskiemu, prof. dr hab. S³awomirze erañskiej Kominek. Szczególne podziêkowania winni jesteœmy tak e prof. dr Krzysztofowi Makowskiemu za opiekê naukow¹ i niezwykle cenne konsultacje udzielone w Peru dwójce m³odych autorów badaj¹cych kulturê Moche. Na zakoñczenie pozwolê sobie wyraziæ yczenie jeszcze bardziej ambitne ni to ze wstêpu do poprzednim tomiku, a mianowicie eby nastêpny zapocz¹tkowa³ regularn¹ publikacjê o charakterze rocznika. Warszawa, luty 2001 Mariusz S. Zió³kowski