CHROM INFORMACJE OGÓLNE. srebrzystoniebieski, twardy i kruchy metal ZASTOSOWANIE [1]
|
|
- Teresa Stefaniak
- 8 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 CHROM INFORMACJE OGÓLNE Liczba atomowa 24 Masa atomowa 51,996 Temperatura topnienia 1857 o C Temperatura wrzenia 2672 o C Gęstość względna 7,19 (20 o C) Stopień utlenienia II,III,VI Konfiguracja elektronowa [Ar]3d 5 4s 1 Właściwości srebrzystoniebieski, twardy i kruchy metal ZASTOSOWANIE [1] A. przemysł metalurgicznym - składnik stali nierdzewnej - komponent stopów znajdujących zastosowanie w tworzeniu protez oraz implantów B. przemysł chemiczny - składnik pigmentów /żółć i zieleń chromowa/ - przemysł garbarski /barwienie tkanin/ - powlekanie galwaniczne - składnik tonerów - składnik katalizatorów samochodowych - składnik taśm magnetofonowych - składnik okładzin hamulcowych - składnik środków chemicznych stosowanych w przemyśle fotograficznym C. składnik materiałów ognioodpornych D. suplement diety ŹRÓDŁA Chrom należy do pierwiastków szeroko rozpowszechnionych w skorupie ziemskiej. Do jego naturalnych zasobów należą czerwony minerał krokit oraz czarny chromit w których chrom występuje w swojej najbardziej stabilnej formie chromu na trzecim stopniu utlenienia. Chrom na szóstym stopniu utlenienia występuje
2 naturalnie tylko w środowiskach o bardzo nietypowych właściwościach utleniającoredukujących. W wyniku procesów erozji oraz działalności wulkanicznej do atmosfery uwalniane są związki chromu głównie na trzecim stopniu utlenienia. Dodatkowe źródło tego pierwiastka stanowią organizmy zwierzęce (ryby) oraz rośliny (zboża, przyprawy, świeże warzywa). Działalność człowieka związana z przemysłem metalurgicznym, spalaniem gazów, produkcją stali stanowi kolejne źródło związków chromu. W tym przypadku poza niezbędnym dla prawidłowego funkcjonowania organizmu chromem (III) do atmosfery uwalniana jest wysoce szkodliwa forma chromu (VI) oraz chrom metaliczny. ZANIECZYSZCZENIE CHROMEM POWIETRZA Z badań laboratoryjnych prowadzonych nad przemianami związków chromu w kwaśnym środowisku powietrza atmosferycznego wynika iż około 50% dostającego się do atmosfery chromu(vi) ulega redukcji do chromu na trzecim stopniu utlenienia [2] W przeciwieństwie do szybkiej redukcji chromu(vi) utlenianie związków chromu(iii) zachodzi tylko w bardzo nietypowych warunkach. [3] Czynnikami redukującymi są światło, trójwartościowy arsen, dwuwartościowe żelazo, wanad oraz dwutlenek siarki. [4] Średnie stężenie chromu w atmosferze waha się od 0,01 w rejonach nieuprzemysłowionych do 1μg/m 3 w terenach zurbanizowanych i silnie zanieczyszczonych. [5] W przeciętnym zakresie temperatur związki chromu występują w postaci cząsteczek lub zawieszonych na cząsteczkach powietrza kropelkach. [6] GLEBY w glebach nie zanieczyszczonych znaczący procent chromu stanowi chrom(iii) co związane jest z zachodzącymi procesami prowadzącymi do redukcji chromu(vi). Transformacja chrom(vi)- chrom(iii) zachodzi przy udziale mikroorganizmów bezpośrednio z wykorzystaniem ich ścieżek enzymatycznych [7] bądź pośrednio przez uwolnienie związków redukujących takich jaki jony żelaza czy materia organiczna. [8] Także związki nieorganiczne takie jak fenole czy węglowodany oraz organiczne zawarte w humusie gleby stwarzają warunki do redukcji chromu(vi). [9] Jedynym związkiem występującym w środowisku naturalnym i przeprowadzającym rekcję w kierunku odwrotnym jest ditlenek manganu. [10] Chrom na trzecim stopniu utlenienia występuje w formie związków cechujących się słabą rozpuszczalnością.
3 Tak niska rozpuszczalność zmniejsza ryzyko zbyt dużej koncentracji chromu(iii) w wodzie pitnej. [11] Zbyt duże obciążenie gleby związkami chromu(vi) prowadzi do naruszenia procesów prowadzących do transformacji chromu do formy nietoksycznego chromu(iii). [12] Nie zredukowane związki chromu cechując się znacznie większą rozpuszczalnością i ruchliwością [13] przenikają do wód gruntowych. WODY Środowisko wodne stwarza doskonałe warunki dla redukcji związków chromu(vi). Czynnikiem mającym znaczny wpływ na sposób zachodzenia procesu oraz jego kinetykę jest ph środowiska. Aniony siarczanowe(iv) odgrywają rolę czynnika redukującego dla ph kwaśnego natomiast w ph większym od sześciu funkcję tą przejmują jony żelaza(ii). Redukujące własności jonów żelaza w ph zasadowym oraz w obecności rozpuszczonego tlenu ulegają ograniczeniu co związane jest z ich szybkim utlenieniem. [14] Toksyczne działanie chromu (VI) EFEKTY SKÓRNE DZIAŁANIE CHROMU zdolność do wywołania reakcji alergicznej przez związki chromu uzależniona jest od ich rozpuszczalności oraz ph środowiska. [15] Dobrze rozpuszczalne związki chromu(vi) takie jak chromiany czy dichromiany wywołują znacznie poważniejsze reakcje skórne niż słabo rozpuszczalne związki chromu(iii). [16] Bezpośredni kontakt ze związkami chromu skutkuje podrażnieniem oraz wolno gojącymi się owrzodzeniami skóry. [17] Związki chromu(vi) w znaczący sposób przyczyniają się do rozwoju kontaktowego zapalenia skóry. W Finlandii w przeciągu siedmiu lat aż 5,7% wszystkich odnotowanych przypadków kontaktowego zapalenia skóry wywołane było toksycznym działaniem związków chromu. [18] UKŁAD ODDECHOWY Liczne badania potwierdzają iż długotrwała ekspozycja organizmu na związki chromu(vi) zwiększa ryzyko rozwoju raka płuc. [19,20,21,22,23] Poza kancerogennym działaniem związki chromu(vi) działają drażniącą na drogi oddechowe prowadząc do uszkodzenia tkanki jamy nosowej, perforacji przegrody nosowej, owrzodzeń
4 oraz krwawienia z nosa [24,25] możliwy jest także rozwój brodawczaka górnych dróg oddechowych. [26] NERKA Wśród pracowników narażonych na długotrwałe działanie szkodliwych form chromu(vi) odnotowano uszkodzenia nerek objawiające się wzrostem zawartości beta-mikroglobuliny w moczu oraz nekrozą kanalików nerkowych. [27] Ekspozycja nerki na związki chromu skutkuje wzrostem ilości reaktywnych związków pośrednich [28] i w konsekwencji oksydacyjnym uszkodzeniem nerek. [29] Alfatokoferol,silny antyoksydant, zmniejsza stopień uszkodzenia wywołany działaniem związków chromu [30] W przeciwieństwie do długotrwałej ekspozycji narażenie na niskie stężenie związków chromu nie ujawnia znaczących zmian w funkcjonowaniu nerek. [31]. Przy równoczesnym kancerogennym działaniu związków chromu (VI) [32] chrom (III) pełni niezbędne funkcje w organizmie zwierząt oraz człowieka. [33],[34] Jest czynnikiem niezbędnym w prawidłowym metabolizmie glukozy [35] Badania prowadzone in vitro sugerują wpływ chromu na regulację oddziaływania insuliny z jej receptorami. [36] Związanie czterech atromów chromu przez apochromodulinę jest niezbędnym etapem pozwalającym na przyjęcie funkcjonalnej konformacji i udział chromoduliny w amplifikacji sygnału wywołanego działaniem insuliny. [37] Tymczasem wysunięta w 1968 roku przez Schroedera hipoteza o roli chromu w kontroli metabolizmu lipidów pozostaje kwestią sporną. Część badań przeprowadzonych na grupie osób z miażdżycą, podwyższonym poziomem cholesterolu oraz stosujących leki będące blokerami kanałów beta potwierdza korzystny wpływ chromu na poziom całkowitego cholesterolu, LDL, HDLcholesterolu oraz trójglicerydów [38,39,40,41]. Jakkolwiek inne badania nie ujawniają korzystnej roli chromu. [42,43,44] Niedobór chromu (III) prowadzi do poważnych zaburzeń metabolicznych takich jak nieprawidłowa tolerancja glukozy, obecność glukozy w moczu, hypoglikemia, podwyższony poziom insuliny we krwi, zmniejszona liczba receptorów insuliny, podwyższone ciśnienie gałki ocznej, encefalopatia, niski współczynnik oddechowy, anormalny metabolizm azotu. [45] Ze względu na negatywne skutki zdrowotne wywołane niedoborem chromu(iii) Institute of Medicine, Food and Nutrition Board ustalił AI (adequate intake) czyli zalecaną dzienną ilość chromu jaką powinna dostarczać dieta w zależności od grupy wiekowej. IA waha się od 0,2 μg/dzień dla noworodków do 45μg/dzień dla matek karmiących. [46] DROGI WCHŁANIANIA CHROMU Istnieją trzy główne drogi przedostawania się związków chromu do organizmu człowieka droga pokarmowa, oddechowa oraz przez skórę. W każdym przypadku związki chromu na wyższym stopniu utlenienia wchłaniane są efektywniej niż te na niższym. [47] Ze światła przewodu pokarmowego absorbowane jest około 5%
5 związków chromu(vi) [48] natomiast po dożylnym podaniu absorbcja związków chromu(vi) sięga 50%. Tak duża różnica w stopniu wchłaniania związana jest z redukującymi właściwościami soku żołądkowego, który umożliwia przekształcenie chromu(vi) do formy słabiej absorbowanego chromu(iii) w ilościach rzędu dziesiątek mg na dzień. [49] Wchłanianie związków chromu z dróg oddechowych uzależnione jest od czynników takich jak wielkość cząsteczek, rozpuszczalność, interakcja z biomolekułami oraz aktywności osiadłych w pęcherzykach płucnych makrofagów. [50] Przeprowadzone na szczurach badania ukazują iż obecny w nabłonku pęcherzyków płucnych kwas askorbinowy oraz glutation pozwala na częściową redukcję szkodliwych form chromu(vi). [51] METABOLIZM CHROMU W zależności od stopnia utlenienia, metabolizm oraz dostępność form chromu są odmienne, co najprawdopodobniej leży u podstaw ich różnych właściwości biologicznych. W warunkach fizjologicznych chrom(vi) występuje w formie chromianów natomiast chrom(iii) jest kationem. Różnica w ładunku sprawa iż to ujemnie naładowany chrom(vi) a nie chrom(iii) z łatwością przenika przez błonę komórkową z wykorzystaniem kanałów anionowych. [52] Chromu(III) po wniknięciu do krwioobiegu wiązany jest przez białko transportujące żelazo, transferynę. W postaci kompleksu białko-metal przedostaje się do wnętrza komórki gdzie łączy się z apochromoduliną.. [53] Organizm człowieka nie dysponuje żadną ścieżką metaboliczną pozwalająca na utlenienie chromu(iii) [54] natomiast redukcja chromu (VI) zachodzi w wielu tkankach organizmu. Proces redukcji jest zjawiskiem złożonym ze względu na mnogość molekuł biorących udział w jego przekształcaniu takich jak kwas askorbinowy, glutation, cysteina, ryboflawina czy też enzymy np. cytochrom P-450. [55] Proces ten prowadzi do powstanie chromu(iii) wykazującego większe zdolności do wiązania się z DNA, RNA, białkami oraz lipidami niż chrom (VI) [56] dodatkowo w czasie procesu generowane są liczne produkty pośrednie takie jak odznaczający się długim czasem życia chrom(v) [57,58] oraz chrom(iv). Gdy proces zachodzi w odległości pozwalającej na bezpośrednią interakcję powstających związków pośrednich lub generowanych wolnych rodników [59,60] z ważnymi biomolekułami komórki, prowadzi do ich uszkodzenia. [61] Jakkolwiek redukcja chromu(vi) jest także sposobem detoksykacji organizmu ze szkodliwych form chromu w momencie gdy zachodzi w odległości nie pozwalającej na interakcję z ważnymi molekułami komórki.. [62] DROGI USUWANIA CHROMU Z ORGANIZMU
6 Usuwanie związków chromu z organizmu odbywa się głównie wraz z moczem oraz kałem a także w mniejszym stopniu wraz z wydzielinami gruczołów skórnych. [63] Wydalenie dostających się drogą oddechową związków chromu zachodzi w dwóch etapach. W czasie pierwszych 24 godzin z organizmu usuwane jest około 95% z dostającego się do organizmu chromu. Wydalenie pozostałych związków chromu jest wolniejsze i zachodzi w przedziale od 15 do 30 dni. [64,65] [1] Barnhart J, Occurences, Uses and Properties of Chromium, Regulatory Toxicology and Pharmacology 1997; 26, S3-S7 [2] Grohse, P. M., Gutknect, W. F., Hodson, L. and Wilson, B. M. (1988) The Fate of Hexavalent Chromium in the Atmosphere Research Triangle Institute CARB contract No. A [3] Seigneur, C. and Constantinou, E. (1995) Chemical Kinetic Mechanism for Atmospheric Chromium. Environ. Sci. Technol. 29, pp [4] Seigneur, C. and Constantinou, E. (1995) Chemical Kinetic Mechanism for Atmospheric Chromium. Environ. Sci. Technol. 29, pp [5] Barałkiewicz D, Siepak J.; Chromium, Nickel and Cobalt in Environmental Samples and Existing Legal Norms; Polish journal of Environmental Studies 1999, Vol8, No.4, [6] Seigneur, C. and Constantinou, E. (1995) Chemical Kinetic Mechanism for Atmospheric Chromium. Environ. Sci. Technol. 29, pp [7] Lovley, D.R Dissimilatory metal reduction. Annu. Rev. Microbiol. 47: [8] Chapelle, F.H Ground-water microbiology and geochemistry. John Wiley & Sons, New York. [9] Elovitz, M.S., and W. Fish Redox interactions of Cr(VI) and substituted phenols Products and mechanism. Environ. Sci. Technol. 29: [10] Rai, D., L.E. Eary, and J.M. Zachara Environmental chemistry of chromium. Sci. Total Environ. 86:15 23 [11] Rai, D., L.E. Eary, and J.M. Zachara Environmental chemistry of chromium. Sci. Total Environ. 86:
7 [12] Lovley, D.R Dissimilatory metal reduction. Annu. Rev. Microbiol. 47: [13] Rai, D., L.E. Eary, and J.M. Zachara Environmental chemistry of chromium. Sci. Total Environ. 86:15 23 [14] Lin Chen-Jen; the chemical transformations of chromium in natural waters- a model study; Water, air and Soil Pollution, 2002; [15] Fregert, S. Chromium valencies and cement dermatitis. Br J Dermatol 1981; 105 (suppl. 21):7-9. [16] Barré Hansen M, Rydin S, Menné T, Duus Johansen J. (2002) Quantitative aspects of contact allergy to chromium and exposure to chrome-tanned leather. Contact Dermatitis; 47: [17] Kanerva L, Jolanki R, Estlander T, Alanko K, Savela A. (2000) Incidence rates of occupational allergic contact dermatitis caused by metals. Am J Contact Dermatitis; 11: [18] Miksche LW, Lewalter J. (1997) Health surveillance and biological effect monitoring for chromium-exposed workers. Regul Toxicol Pharmacol; 26: [19] Mancuso, TF; Hueper, WC. (1951) Occupational cancer and other health hazards in a chromate plant: a medical appraisal. I. Lung cancers in chromate workers. Ind Med Surg 20: [20] Davies, JM. (1978) Lung-cancer mortality of workers making chrome pigments. Lancet 1:384. [21] Davies, JM. (1979) Lung cancer mortality in workers in chromate pigment manufacture: An epidemiological survey. J Oil Chem Assoc 62: [22] Langard, S; Norseth, T. (1975) A cohort study of bronchial carcinomas in workers producing chromate pigments. Br J Ind Med 32: [23] Sorahan, T; Burgess, DC; Waterhouse, JA. (1987) A mortality study of nickel/chromium platers. Br J Ind Med 44: [24] Bloomfield, JJ; Blum, W. (1928) Health hazards in chromium plating. Public Health Rep 43:
8 [25] Lindberg, E; Hedenstierna, G. (1983) Chrome plating: Symptoms, finding in the upper airways, and effects on lung functions. Arch Environ Health 38(6): [26] Vigliani, EC; Zurlo, N. (1955) Efahrung der Clinica del Lavoro mit einigen maximalen Arbitsplatzkonzentrationen (MAK) von Industriegiften. Arch Gewerbepath Gewerbhyg 13: (Ger.) [27] Wedeen, R.P., Qian, L.F., Chromium-induced kidney disease. Environ. Health Perspect. 92, [28] Jones, P., Kortenkamp, A., O Brien, P.,Wang, G., Yang, G., Evidence for the generation of hydroxyl radicals from a chromium(v) intermediate isolated from the reaction of chromate with glutathione. Arch. Biochem. Biophys. 286, [29] Bosgelmez, I.I., Guvendik, G., Effects of taurine on oxidative stress parameters and chromium levels altered by acute hexavalent chromium exposure in mice kidney tissue. Biol. Trace Elem. Res.102, [30] Arreola-Mendoza L. etal Alpha-tocopherol protects against the renal damage caused by potassium dichromate; Toxicology 218 (2006) [31] Nagaya T; Early renal effects of occupational exposure to low-level hexavalent chromium; archives of Toxicology, May 1994; Vol 68, Number 5 [32] IARC Chromium, nickel and wedding, In Monographs on the Evaluation of the Carcinogenic Risk of Chemicals to Humans, Vol. 19, International Agency for Cancer Research, Lyon, 1990 [33] Schwarz K, Mertz W: Chromium (III) and the glucose tolerance factor. Arch Biochem Biophys 85: , 1959 [35] Schwarz K, Mertz W: Chromium (III) and the glucose tolerance factor. Arch Biochem Biophys 85: , 1959 [36] John B. Vincent, Mechanisms of Chromium Action: Low-Molecular-Weight Chromium-Binding Substance, Journal of the American College of Nutrition Vol. 18, No. 1, 6-12 (1999) [37] Racek J; Chromium as an essential elemen; Cas Lek Cesk. 2003;142(6):335-9.
9 [38] Abraham.S.A, et al.: The effects of chromium supplementation on serum glucose and lipids in patients with and without non-type II diabetes (NIDDM) and cardiovascular diseases insulin-dependent diabtes. Metabolism 41, [39] Roeback Jr. JR, Hla KM, Chambless LE, Fletcher RH. Effects of chromium supplementation on serum high-density lipoprotein cholesterol levels in men taking beta-blockers. A randomized, controlled trial. Ann Intern Med 1991;115: [40] Abraham AS, Brooks BA, Eylath U. The effects of chromium supplementation on serum glucose and lipids in patients with and without non-insulin-dependent diabetes. Metabolism 1992;41: [41] Hermann J, Arquitt A. Effect of chromium supplementation on plasma lipids, apolipoproteins, and glucose in elderly subjects. Nutr Res 1994;14: [42] Uusitupa MI, Kumpulainen JT, Voutilainen E, et al. Effect of inorganic chromium supplementation on glucose tolerance, insulin response, and serum lipids in noninsulin-dependent diabetics. Am J Clin Nutr 1983;38: [43] Uusitupa MI, Mykkanen L, Siitonen O, et al. Chromium supplementation in impaired glucose tolerance of elderly: effects on blood glucose, plasma insulin, C- peptide and lipid levels. Br J Nutr 1992;68: [44] Anderson, R.A., Polansky, M.M., Bryden, N.A., and Canary, J.J. (1991) Supplemental-chromium effects on glucose, insulin, glucagon and urinary chromium losses in subjects controlled low-chromium diets. Am. J. Clin Nutr 1991; 54: [45] Anderson, 1994 [46] Institute of Medicine, Food and Nutrition Board. Dietary Reference Intakes for Vitamin A, Vitamin K, Arsenic, Boron, Chromium, Copper, Iodine, Iron, Manganese, Molybdenum, Nickel, Silicon, Vanadium, and Zinc. National Academy Press, Washington, DC, 2001 [47] Hamilton, JW. Wetterhahn KE Chromium. In: Seiler HG, Sigel H, editors. Handbook on toxicity of inorganic compounds. New York : Marcel Dekker, Inc; 1988 p [48] Donaldson, RM; Barreras, RF. (1966) Intestinal absorption of trace quantities of chromium. J Lab Clin Med 68:
10 [49] De Flora, S., Badolati, G. S., Serra, D., Picciotto, A., Magnolia, M. R., and Savarino, V. (1987). Circadian reduction of chromium in the gastric and Tilzer, L. L. (1994). Mutat Res. 192(3), [50] Agency for Toxic Substances and Disease Registry (ATSDR). (1993) Agency for Toxic Substances and Disease Registry toxicological profile for chromium. U.S. Department of Health and Human Services, Public Health Service Report # TP-92/08. [51] Yasutomo, Fukuda Reduction of hexavalent chromium by ascorbic acid and glutathione with special reference to the rat lung, Archives of Toxicology 1990, Vol. 64, Number 3 [52] De Flora,S. and Wetterhahn,K.E. (1989) Mechanisms of chromium metabolism and genotoxicity. Life Chem. Rep., 7, [53] Racek J; Chromium as an essential elemen; Cas Lek Cesk. 2003;142(6): [54] Petrilli,F.L. and De Flora,S. (1978) Oxidation of inactive trivalent chromium to the mutagenic hexavalent form. Mutat. Res., 58, [55] De Flora,S. and Wetterhahn,K.E. (1989) Mechanisms of chromium metabolism and genotoxicity. Life Chem. Rep., 7, [56] De Flora,S., Bagnasco,M., Serra,D. and Zanacchi,P. (1990) Genotoxicity of chromium compounds. A review. Mutat. Res., 238, [57] Shi, X., Dalal, N.S., Chromium(V) and hydroxyl radical formation during the glutathione reductase-catalyzed reduction of chromium(vi). Biochem. Biophys. Res. Commun.163, [58] Shi, X., Dalal, N.S., On the hydroxyl radical formation in the reaction between hydrogen peroxide and biologically generated chromium(v) species. Arch. Biochem. Biophys. 277, [59] Jones, P., Kortenkamp, A., O Brien, P., Wang, G., Yang, G.,1991. Evidence for the generation of hydroxyl radicals from a chromium(v) intermediate isolated from the reaction of chromate and glutathione. Arch. Biochem. Biophys. 286, [60] Kawanishi, S., Inoue, S., Sano, S., Mechanism of DNA cleavage induced by sodium chromate(vi) in the presence of hydrogen peroxide. J. Biol. Chem. 261,
11 [61] De Flora S, Threshold mechanisms and site specificity in chromium(vi) carcinogenesis. Carcinogenesis April 2000; Vol. 21, No. 4, [62] De Flora S, Threshold mechanisms and site specificity in chromium(vi) carcinogenesis. Carcinogenesis April 2000; Vol. 21, No. 4, [63] Guthrie, B.E The nutritional role of chromium. In: Langard, S., Ed. Biological and Environmental Aspects of Chromium. Elsevier Biomedical Press, Amsterdam, pp [64] Finley, B., et al. (1997). Human ingestion of chromium(vi) in drinking water: Pharmacokinetics following repeated exposure. Toxicol.Appl. Pharmacol. 142, [65] Kerger, B., et al. (1996). Absorption and elimination of trivalent and hexavalent chromium in humans following ingestion of a bolus dose in drinking water. Toxicol. Appl. Pharmacol. 141, Opracowała: Aleksandra Ozga (UJ)
Emisja substancji o działaniu rakotwórczym przy spawaniu niskoenergetycznymi metodami łukowymi stali odpornych na korozję
Emisja substancji o działaniu rakotwórczym przy spawaniu niskoenergetycznymi metodami łukowymi stali odpornych na korozję dr inż. Jolanta Matusiak mgr inż. Joanna Wyciślik Chrom występuje w pyle powstającym
Bardziej szczegółowoKinga Janik-Koncewicz
Kinga Janik-Koncewicz miażdżyca choroby układu krążenia cukrzyca typu 2 nadciśnienie choroby układu kostnego nowotwory Światowa Organizacja Zdrowia szacuje, że około 7-41% nowotworów jest spowodowanych
Bardziej szczegółowoKwasy tłuszczowe nasycone, a choroba układu krążenia
Kwasy tłuszczowe nasycone, a choroba układu krążenia Broszura informacyjna IDF (Factsheet) kwiecień 2016 Uwaga krajowa: tłumaczenie na język polski zostało sfinansowane ze środków FUNDUSZU PROMOCJI MLEKA
Bardziej szczegółowoTIENS OLEJ Z WIESIOŁKA
TIENS OLEJ Z WIESIOŁKA WIESIOŁEK ZINC and its influence on human body Pliniusz Starszy, rzymski historyk i pisarz, w swoim dziele Historia Naturalna tak pisze o wiesiołku: Zioło dobre jak wino, aby uradować
Bardziej szczegółowoArsen zawarty jest w różnych minerałach. Zwykle towarzyszy siarce lub zespołom kruszowców siarki.
ARSEN Arsen zawarty jest w różnych minerałach. Zwykle towarzyszy siarce lub zespołom kruszowców siarki. W związkach swych występuje jako pierwiastek trój i pięciowartościowy. Źródłami zanieczyszczenia
Bardziej szczegółowoDYREKTYWA KOMISJI (UE) / z dnia r.
KOMISJA EUROPEJSKA Bruksela, dnia 16.5.2018 C(2018) 2820 final DYREKTYWA KOMISJI (UE) / z dnia 16.5.2018 r. zmieniająca, w celu dostosowania do postępu technicznego i naukowego, pkt 13 w części III załącznika
Bardziej szczegółowoREKOMENDACJA NR 1 ZESTAW WITAMIN I MINERAŁÓW DWIE KAPSUŁKI DZIENNIE. Żyj zdrowo i długo bez niedoboru składników odżywczych
ZESTAW WITAMIN I MINERAŁÓW DWIE KAPSUŁKI DZIENNIE Żyj zdrowo i długo bez niedoboru składników odżywczych Niewielu lekarzy jest świadomych, jak często Amerykanie cierpią na niedobór podstawowych składników
Bardziej szczegółowoKategoria żywności, środek spożywczy lub składnik żywności. Warunki dla stosowania oświadczenia
Kategoria, WITAMINY VITAMINS 1 Wiatminy ogólnie Vitamins, in general - witaminy pomagają w rozwoju wszystkich struktur organizmu; - witaminy pomagają zachować silny organizm; - witaminy są niezbędne dla
Bardziej szczegółowoOddział Urologiczny Szpitala Wojewódzkiego w Kielcach Kierownik: dr n. med. M. Gałęzia
BROMAT. CHEM. TOKSYKOL. XL, 2007, 2, str. 113 119 Lech Sobański, Małgorzata Sprzęczka-Niedolaz 1), Grzegorz Łebek 1) ROLA CHROMU W ŻYCIU CZŁOWIEKA Oddział Urologiczny Szpitala Wojewódzkiego w Kielcach
Bardziej szczegółowoZanieczyszczenia powietrza w Polsce. Zagrożenia zdrowotne
Zanieczyszczenia powietrza w Polsce Zagrożenia zdrowotne Health and Environment Alliance, 2015 Główne źródła zanieczyszczeń powietrza Do głównych źródeł zanieczyszczeń powietrza w Polsce zaliczamy: Emisje
Bardziej szczegółowoSEMINARIUM 8:
SEMINARIUM 8: 24.11. 2016 Mikroelementy i pierwiastki śladowe, definicje, udział w metabolizmie ustroju reakcje biochemiczne zależne od aktywacji/inhibicji przy udziale mikroelementów i pierwiastków śladowych,
Bardziej szczegółowoWpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie, najnowsze wyniki badań
Wpływ zanieczyszczeń powietrza na zdrowie, najnowsze wyniki badań Łukasz Adamkiewicz Health and Environment Alliance (HEAL) 10 Marca 2014, Kraków HEAL reprezentuje interesy Ponad 65 organizacji członkowskich
Bardziej szczegółowoWYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY
WYKRYWANIE ZANIECZYSZCZEŃ WODY POWIERZA I GLEBY Instrukcja przygotowana w Pracowni Dydaktyki Chemii Zakładu Fizykochemii Roztworów. 1. Zanieczyszczenie wody. Polska nie należy do krajów posiadających znaczne
Bardziej szczegółowoVITA-MIN Plus połączenie witamin i minerałów, stworzone z myślą o osobach aktywnie uprawiających sport.
Witaminy i minerały > Model : Producent : Olimp VITAMIN Plus połączenie witamin i minerałów, stworzone z myślą o osobach aktywnie uprawiających sport. DZIAŁA PROZDROWOTNIE WZMACNIA SYSTEM ODPORNOŚCIOWY
Bardziej szczegółowoCIAŁO I ZDROWIE WSZECHŚWIAT KOMÓREK
CIAŁ I ZDRWIE WSZECHŚWIAT KMÓREK RGANIZM RGANY TKANKA SKŁADNIKI DŻYWCZE x x KMÓRKA x FUNDAMENT ZDRWEG ŻYCIA x PRZEMIANA MATERII WSZECHŚWIAT KMÓREK Komórki są budulcem wszystkich żywych istot, również nasze
Bardziej szczegółowoBest Body. W skład FitMax Easy GainMass wchodzą:
Gainery > Model : - Producent : Fitmax Easy GainMass - to produkt przeznaczony jest szczególnie dla sportowców trenujących dyscypliny siłowe, szybkościowo-siłowe oraz wytrzymałościowe. Doskonale dopracowany
Bardziej szczegółowoa problemy z masą ciała
POLACY a problemy z masą ciała POLACY a problemy z masą ciała Badanie NATPOL PLUS (2002): reprezentatywna grupa dorosłych Polek: wiek 18-94 lata Skutki otyłości choroby układu sercowo-naczyniowego cukrzyca
Bardziej szczegółowoKARTA CHARAKTERYSTYKI NIEBEZPIECZNEGO PREPARATU Wazelina
Strona 1 z 5 Wersja 1.03 Data sporządzenia karty: 26.04.2005 Data aktualizacji: 21.03.2006 1. IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI/PREPARATU I PRODUCENTA, DYSTRYBUTORA NAZWA HANDLOWA ZASTOSOWANIE PRODUKTU PRODUCENT
Bardziej szczegółowoCHOLESTONE NATURALNA OCHRONA PRZED MIAŻDŻYCĄ. www.california-fitness.pl www.calivita.com
CHOLESTONE NATURALNA OCHRONA PRZED MIAŻDŻYCĄ Co to jest cholesterol? Nierozpuszczalna w wodzie substancja, która: jest składnikiem strukturalnym wszystkich błon komórkowych i śródkomórkowych wchodzi w
Bardziej szczegółowoTIENS L-Karnityna Plus
TIENS L-Karnityna Plus Zawartość jednej kapsułki Winian L-Karnityny w proszku 400 mg L-Arginina 100 mg Niacyna (witamina PP) 16 mg Witamina B6 (pirydoksyna) 2.1 mg Stearynian magnezu pochodzenia roślinnego
Bardziej szczegółowoBIOTECHNOLOGIA OGÓLNA
BIOTECHNOLOGIA OGÓLNA 1. 2. 3. 4. 5. Ogólne podstawy biologicznych metod oczyszczania ścieków. Ścieki i ich rodzaje. Stosowane metody analityczne. Substancje biogenne w ściekach. Tlenowe procesy przemiany
Bardziej szczegółowoSkutki zdrowotne pożarów pod ziemią
Skutki zdrowotne pożarów pod ziemią Pożary w podziemnych zakładach górniczych wywołują szereg skutków, spośród których najistotniejsze to skutki zdrowotne. W tym zakresie najczęściej mowa jest o oparzeniach,
Bardziej szczegółowoWymagania przedmiotowe do podstawy programowej - chemia klasa 7
Wymagania przedmiotowe do podstawy programowej - chemia klasa 7 I. Substancje i ich właściwości opisuje cechy mieszanin jednorodnych i niejednorodnych, klasyfikuje pierwiastki na metale i niemetale, posługuje
Bardziej szczegółowoSKUTKI SUSZY W GLEBIE
SKUTKI SUSZY W GLEBIE Zakrzów, 20 lutego 2019 r. dr hab. inż. Marek Ryczek, prof. UR atmosferyczna glebowa (rolnicza) hydrologiczna rośliny wilgotność gleba zwięzłość struktura gruzełkowata zasolenie mikroorganizmy
Bardziej szczegółowoBIOCHEMICZNE ZAPOTRZEBOWANIE TLENU
BIOCHEMICZNE ZAPOTRZEBOWANIE TLENU W procesach samooczyszczania wód zanieczyszczonych związkami organicznymi zachodzą procesy utleniania materii organicznej przy współudziale mikroorganizmów tlenowych.
Bardziej szczegółowoIDENTYFIKACJA SUBSTANCJI / PREPARATU I IDENTYFIKACJA PRZEDSIEBIORSTWA Nazwa handlowa: Producent:
IDENTYFIKACJA SUBSTANCJI / PREPARATU I IDENTYFIKACJA Telefon alarmowy: Periodic Acid Shiff (PAS) zestaw do barwienia laboratoryjnego Straż Pożarna 998 (112 z telefonu komórkowego), Pogotowie Ratunkowe
Bardziej szczegółowoCo może zniszczyć nerki? Jak żyć, aby je chronić?
Co może zniszczyć nerki? Jak żyć, aby je chronić? Co zawdzięczamy nerkom? Działanie nerki można sprowadzić do działania jej podstawowego elementu funkcjonalnego, czyli nefronu. Pod wpływem ciśnienia hydrostatycznego
Bardziej szczegółowoWitaminy i minerały dla osób z przewlekłą chorobą nerek i po przeszczepieniu nerki
Dietetyczny środek spożywczy specjalnego przeznaczenia medycznego Witaminy i minerały dla osób z przewlekłą chorobą nerek i po przeszczepieniu nerki Zestaw witamin i składników mineralnych przygotowany
Bardziej szczegółowoLiofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki.
Suplement diety Składniki: Liofilizowany ocet jabłkowy 80% (±5%), mikronizowany błonnik jabłkowy 20% (±5%), celulozowa otoczka kapsułki. Przechowywanie: W miejscu niedostępnym dla małych dzieci. Przechowywać
Bardziej szczegółowoAntyoksydanty pokarmowe a korzyści zdrowotne. dr hab. Agata Wawrzyniak, prof. SGGW Katedra Żywienia Człowieka SGGW
Antyoksydanty pokarmowe a korzyści zdrowotne dr hab. Agata Wawrzyniak, prof. SGGW Katedra Żywienia Człowieka SGGW Warszawa, dn. 14.12.2016 wolne rodniki uszkodzone cząsteczki chemiczne w postaci wysoce
Bardziej szczegółowoKryteria oceniania z chemii kl VII
Kryteria oceniania z chemii kl VII Ocena dopuszczająca -stosuje zasady BHP w pracowni -nazywa sprzęt laboratoryjny i szkło oraz określa ich przeznaczenie -opisuje właściwości substancji używanych na co
Bardziej szczegółowoRealizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej w poszczególnych tematach podręcznika Chemia Nowej Ery dla klasy siódmej szkoły podstawowej
Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej w poszczególnych tematach podręcznika Chemia Nowej Ery dla klasy siódmej szkoły podstawowej Temat w podręczniku Substancje i ich przemiany 1. Zasady
Bardziej szczegółowoRealizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej z chemii dla klasy siódmej szkoły podstawowej
Realizacja wymagań szczegółowych podstawy programowej z chemii dla klasy siódmej szkoły podstawowej Nauczyciel: Marta Zielonka Temat w podręczniku Substancje i ich przemiany 1. Zasady bezpiecznej pracy
Bardziej szczegółowoKARTA CHARAKTERYSTYKI zgodnie z 1907/2006/WE, Artykuł 31
KARTA CHARAKTERYSTYKI zgodnie z 1907/2006/WE, Artykuł 31 Proszek stali nierdzewnej 316L przeznaczony Wersja Strona 1/6 1 SEKCJA 1: Identyfikacja substancji/mieszaniny i identyfikacja przedsiębiorstwa 1.1.
Bardziej szczegółowoNajbardziej rozpowszechniony pierwiastek we Wszechświecie, Stanowi główny składnik budujący gwiazdy,
Położenie pierwiastka w UKŁADZIE OKRESOWYM Nazwa Nazwa łacińska Symbol Liczba atomowa 1 Wodór Hydrogenium Masa atomowa 1,00794 Temperatura topnienia -259,2 C Temperatura wrzenia -252,2 C Gęstość H 0,08988
Bardziej szczegółowoGLOBALNE CYKLE BIOGEOCHEMICZNE obieg siarki
GLOBALNE CYKLE BIOGEOCHEMICZNE oieg siarki W organizmie ludzkim: mięśnie: 5000-11000 ppm, kości: 500-2400 ppm, krew 1,8 g/l Całkowita zawartość (70 kg): 140 g. Rozpowszechnienie siarki (wagowo) Ziemia
Bardziej szczegółowoZaburzony metabolizm insuliny, nieprawidłowa tolerancja glukozy, nieprawidłowa glikemia
Glinka Agency mail;sklep@multistore24.pl Zapraszamy do sklepu www.multistore24.pl Warszawa tel. +48 602 395 051 Diabetes BilDi Zaburzony metabolizm insuliny, nieprawidłowa tolerancja glukozy, nieprawidłowa
Bardziej szczegółowoBadanie oddziaływania polihistydynowych cyklopeptydów z jonami Cu 2+ i Zn 2+ w aspekcie projektowania mimetyków SOD
Wydział Farmaceutyczny z Oddziałem Analityki Medycznej Badanie oddziaływania polihistydynowych cyklopeptydów z jonami Cu 2+ i Zn 2+ w aspekcie projektowania mimetyków SOD Aleksandra Kotynia PRACA DOKTORSKA
Bardziej szczegółowoXV Wojewódzki Konkurs z Chemii
XV Wojewódzki Konkurs z Chemii dla uczniów dotychczasowych gimnazjów oraz klas dotychczasowych gimnazjów prowadzonych w szkołach innego typu województwa świętokrzyskiego II Etap powiatowy 16 styczeń 2018
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki mieszaniny
Strona 1 z 5 1. Identyfikacja substancji / i identyfikacja przedsiębiorstwa a. Nazwa chemiczna produktu kopolimer metakrylanu metylu i akrylan metylu b. Zastosowanie tworzywo drukujące w technologii FDM
Bardziej szczegółowoWYBRANE SKŁADNIKI POKARMOWE A GENY
WYBRANE SKŁADNIKI POKARMOWE A GENY d r i n ż. Magdalena Górnicka Zakład Oceny Żywienia Katedra Żywienia Człowieka WitaminyA, E i C oraz karotenoidy Selen Flawonoidy AKRYLOAMID Powstaje podczas przetwarzania
Bardziej szczegółowoTematy i zakres treści z chemii - zakres rozszerzony, dla klas 2 LO2 i 3 TZA/archt. kraj.
Tematy i zakres treści z chemii - zakres rozszerzony, dla klas 2 LO2 i 3 TZA/archt. kraj. Tytuł i numer rozdziału w podręczniku Nr lekcji Temat lekcji Szkło i sprzęt laboratoryjny 1. Pracownia chemiczna.
Bardziej szczegółowoRutacid. Hydrotalcyt, 500 mg
Leki stosowane przy nadkwaśności, zobojętniają nadmiar kwasu żołądkowego, wydzielanego przez komórki okładzinowe, znajdujące się w dnie i trzonie żołądka. Przyjmowane w zalecanych dawkach, sprawiają, że
Bardziej szczegółowoGrupa SuperTaniaApteka.pl Utworzono : 30 październik 2017
WITAMINY I MINERAŁY > Model : 8079471 Producent : - Doppelherz aktiv Minerały dla diabetyków z ALA Środek spożywczy specjalnego przeznaczenia żywieniowego dla osób z zaburzeniami metabolizmu węglowodanów
Bardziej szczegółowoPOWIETRZE. Mieszanina gazów stanowiąca atmosferę ziemską niezbędna do życia oraz wszelkich procesów utleniania, złożona ze składników stałych.
WŁASNOŚCI GAZÓW POWIETRZE Mieszanina gazów stanowiąca atmosferę ziemską niezbędna do życia oraz wszelkich procesów utleniania, złożona ze składników stałych. Składniki Masa w % (suche powietrze) Objętość
Bardziej szczegółowoKARTA CHARAKTERYSTYKI HYDROBEST - SKŁADNIK A
Strona 1/5 1. IDENTYFIKACJA PREPARATU Producent: TERMOPIAN Sp. J. Małgorzata Będkowska, Sylwester Będkowski Ul. Dworcowa 15a, 43-500 Czechowice-Dziedzice Tel./Faks: (32) 2144580/2144588 Telefon alarmowy:
Bardziej szczegółowoWpływ zanieczyszczenia powietrza benzenem na występowanie niektórych nowotworów złośliwych w powiecie kędzierzyńsko-kozielskim
Wpływ zanieczyszczenia powietrza benzenem na występowanie niektórych nowotworów złośliwych w powiecie kędzierzyńsko-kozielskim Kędzierzyn-Koźle, 20 września 2012 Wojciech Redelbach C6H6 + KK = CA? Benzen
Bardziej szczegółowoPodczas przyjmowania witamin i minerałów mogą wystąpić problemy z ich wchłanianiem z kilku powodów:
Synergizm i antagonizm witamin oraz składników mineralnych Witaminy i składniki mineralne, ze względu na odmienną budowę, wchodzą w interakcje pomiędzy sobą i z innymi składnikami powodując ograniczenie
Bardziej szczegółowoORP - jeden z parametrów określających jakość wody
ORP - jeden z parametrów określających jakość wody Woda wodzie nierówna. I choć na pierwszy rzut oka nie widać różnicy między wodą mineralną, z kranu czy jonizowaną, to nie pozostaje to bez znaczenia dla
Bardziej szczegółowoCzęść I. TEST WYBORU 18 punktów
Część I TEST WYBORU 18 punktów Test zawiera zadania, w których podano propozycje czterech odpowiedzi: A), B), C), D). Tylko jedna odpowiedź jest prawidłowa. Prawidłową odpowiedź zaznacz znakiem X. W razie
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki mieszaniny
Strona 1 z 5 1. Identyfikacja substancji / i identyfikacja przedsiębiorstwa a. Nazwa chemiczna produktu termoplastyczny elastomer poliuretanowy b. Zastosowanie tworzywo drukujące w technologii FDM c. Typ
Bardziej szczegółowoBiochemia zadymionych komórek
Biochemia zadymionych komórek Dariusz Latowski Uniwersytet Jagielloński Wydział Biochemii, Biofizyki i Biotechnologii Zakład Fizjologii i Biochemii Roślin Biochemia zadymionych komórek hemia życia zadymionych
Bardziej szczegółowoMATERIAŁ I METODY WYNIKI. Stężenie witaminy C w osoczu (µmol/l) X ± SD Grupa kontrolna (n = 36) 56.7 ± 19.0
ANNALES UNIVERSITATIS MARIAE CURIE-SKŁODOWSKA LUBLIN - POLONIA VOL.LVIII, SUPPL. XIII, 250 SECTIO D 2003 Katedra i Zakład Chemii Ogólnej Akademii Medycznej w Lublinie Department of General Chemistry, Medical
Bardziej szczegółowoZagrożenie eutrofizacją i zakwaszeniem ekosystemów leśnych w wyniku koncentracji zanieczyszczeń gazowych oraz depozytu mokrego
Zagrożenie eutrofizacją i zakwaszeniem ekosystemów leśnych w wyniku koncentracji zanieczyszczeń gazowych oraz depozytu mokrego Anna Kowalska Zakład Ekologii Lasu Instytut Badawczy Leśnictwa Sękocin Stary,
Bardziej szczegółowoFolian IV generacji. Aktywny folian!
Folian IV generacji Aktywny folian! Folian IV generacji KWAS FOLIOWY Suplementy/żywność wzbogacona DHFR UMFA Suplementacja kwasem foliowym może przyczyniać się do gromadzenia nieaktywnego kwasu foliowego
Bardziej szczegółowoAkademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE III. AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA, A METABOLIZM WYSIŁKOWY tlenowy
Akademia Wychowania Fizycznego i Sportu WYDZIAŁ WYCHOWANIA FIZYCZNEGO w Gdańsku ĆWICZENIE III AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA, A METABOLIZM WYSIŁKOWY tlenowy AKTYWNOŚĆ FIZYCZNA W ujęciu fizjologicznym jest to: każda
Bardziej szczegółowoBIOLOGICZNIE AKTYWNY SUPLEMENT DIETY. www.calivita.com.pl
BIOLOGICZNIE AKTYWNY SUPLEMENT DIETY WOLNE RODNIKI TO AKTYWNE ATOMY LUB CZĄSTECZKI, KTÓRE ZGUBIŁY JEDEN ELEKTRON. PRÓBUJĄC GO ODZYSKAĆ, SZYBKO WCHODZĄ W REAKCJE Z RÓŻNYMI ELEMENTAMI KOMÓREK, USZKADZAJĄC
Bardziej szczegółowoMaksymalne wydzielanie potu w czasie wysiłku fizycznego może osiągać 2-3 litrów na godzinę zastanów się jakie mogą być tego konsekwencje?
Ćwiczenia IV I. Termoregulacja wysiłkowa. Utrzymanie stałej temperatury ciała jest skomplikowanym procesem. Choć temperatura różnych części ciała może być różna, ważne jest utrzymanie temperatury wewnętrznej
Bardziej szczegółowoZn + S ZnS Utleniacz:... Reduktor:...
Zadanie: 1 Spaliny wydostające się z rur wydechowych samochodów zawierają znaczne ilości tlenku węgla(ii) i tlenku azotu(ii). Gazy te są bardzo toksyczne i dlatego w aktualnie produkowanych samochodach
Bardziej szczegółowoKARTA CHARAKTERYSTYKI PREPARATU Pochłaniacz wilgoci
1 Identyfikacja preparatu oraz identyfikacja dystrybutora Nazwa handlowa: Zastosowanie preparatu: Zapewnienie wilgotności powietrza w pomieszczeniach na poziomie 50 % Kraj pochodzenia: Szwecja Pojemność
Bardziej szczegółowo1 Identyfikacja preparatu oraz producenta i importera
Data sporządzenia: 2. 1. 2006 strona 1 / 7 1 Identyfikacja preparatu oraz producenta i importera Producent: BUZIL-Werk Wagner GmbH & Co. KG Fraunhofer Str. 17 D-87700 Memmingen - Niemcy Tel. + 49 (0) 8331
Bardziej szczegółowoKARTA CHARAKTERYSTYKI STRONA 1
KARTA CHARAKTERYSTYKI STRONA 1 1. IDENTYFIKACJA PREPARATU, PRODUCENT Nazwa produktu: PRF BAJOL Data sporządzenia: 20.01.2012 Producent: TAEROSOL Oy Hampuntie 21, FIN-36220 Kangasala Finland Tel: +358 3
Bardziej szczegółowoPRZEGLĄD INFORMACJI NA TEMAT KONTROLOWANIA POZIOMU GLUKOZY, INDEKSU GLIKEMICZNEGO ORAZ CUKRZYCY TYPU 2. W KONTEKŚCIE SOKU OWOCOWEGO
PRZEGLĄD INFORMACJI NA TEMAT KONTROLOWANIA POZIOMU GLUKOZY, INDEKSU GLIKEMICZNEGO ORAZ CUKRZYCY TYPU 2. W KONTEKŚCIE SOKU OWOCOWEGO 1. ODPOWIEDŹ GLIKEMICZNA Odpowiedź glikemiczna to termin, którym określa
Bardziej szczegółowoExposure assessment of mercury emissions
Monitoring and Analityka Zanieczyszczen Srodowiska Substance Flow of Mercury in Europe Prof. dr hab. inz. Jozef PACYNA M.Sc. Kyrre SUNDSETH Perform a litterature review on natural and anthropogenic emission
Bardziej szczegółowoElektrofiltry dla małych kotłów na paliwa stałe. A. Krupa A. Jaworek, A. Sobczyk, A. Marchewicz, D. Kardaś
Elektrofiltry dla małych kotłów na paliwa stałe A. Krupa A. Jaworek, A. Sobczyk, A. Marchewicz, D. Kardaś Rodzaje zanieczyszczeń powietrza dwutlenek siarki, SO 2 dwutlenek azotu, NO 2 tlenek węgla, CO
Bardziej szczegółowoSmog groźny nie tylko zimą
Smog groźny nie tylko zimą Latem, gdy temperatury oscylują w okolicy 30 C, a prędkość wiatru nie przekracza 2 m/s, szczególnie nad dużymi miastami może pojawić się brunatna mgła. To smog fotochemiczny.
Bardziej szczegółowoKarta Charakterystyki Substancji/Preparatu Data utworzenia / data aktualizacji: /
Karta Charakterystyki Substancji/Preparatu Data utworzenia / data aktualizacji: 2004-07-15 / 2008-06-01 1. Identyfikacja substancji / preparatu, identyfikacja przedsiębiorstwa Identyfikacja producenta,
Bardziej szczegółowoWYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE STOPNIE SZKOLNE Z CHEMII klasa I
WYMAGANIA NA POSZCZEGÓLNE STOPNIE SZKOLNE Z CHEMII klasa I Aby uzyskać ocenę wyższą niż dana ocena, uczeń musi opanować wiadomości i umiejętności dotyczące danej oceny oraz ocen od niej niższych. Dział:
Bardziej szczegółowoCHEMIA I GIMNAZJUM WYMAGANIA PODSTAWOWE
WYMAGANIA PODSTAWOWE wskazuje w środowisku substancje chemiczne nazywa sprzęt i szkło laboratoryjne opisuje podstawowe właściwości substancji będących głównymi składnikami stosowanych na co dzień produktów
Bardziej szczegółowoXIV Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjum województwa świętokrzyskiego. II Etap - 18 stycznia 2016
XIV Konkurs Chemiczny dla uczniów gimnazjum województwa świętokrzyskiego II Etap - 18 stycznia 2016 Nazwisko i imię ucznia: Liczba uzyskanych punktów: Drogi Uczniu, przeczytaj uważnie instrukcję i postaraj
Bardziej szczegółowoBadnore, Dist Bhilwara KARTA CHARAKTERYSTYKI BEZPIECZEŃSTWA MATERIAŁU (MSDS)
KARTA CHARAKTERYSTYKI BEZPIECZEŃSTWA MATERIAŁU (MSDS) SEKCJA 1 PRODUKT CHEMICZNY I IDENTYFIKACJA FIRMY Data przygotowania karty MSDS: 1.1.2010 Identyfikator produktu: Synonim: Klasa chemiczna: FORNIR KAMIENNY
Bardziej szczegółowoWażne pojęcia. Stopień utlenienia. Utleniacz. Reduktor. Utlenianie (dezelektronacja)
Ważne pojęcia Stopień utlenienia Utleniacz Reduktor Utlenianie (dezelektronacja) Stopień utlenienia pierwiastka w dowolnym połączeniu chemicznym jest pojęciem umownym i określa ładunek, który istniałby
Bardziej szczegółowoAndrzej Sobczak 1,2. Zakład Chemii Ogólnej i Nieorganicznej Wydziału Farmaceutycznego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach
Ekspozycja użytkowników elektronicznych papierosów na nikotynę Andrzej Sobczak 1,2 1 Zakład Chemii Ogólnej i Nieorganicznej Wydziału Farmaceutycznego Śląskiego Uniwersytetu Medycznego w Katowicach 2 Zakład
Bardziej szczegółowoFormuła 2 Zestaw witamin i minerałów dla kobiet
KARTA OŚWIADCZEŃ PRODUKTOWYCH Formuła 2 Zestaw witamin i minerałów dla kobiet GŁÓWNE OŚWIADCZENIA Równowaga hormonalna: Zawiera witaminę B6 przyczyniającą się do regulacji aktywności hormonalnej. Metabolizm
Bardziej szczegółowoSzczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019
Szczegółowy opis treści programowych obowiązujących na etapie szkolnym konkursu przedmiotowego z chemii 2018/2019 I. Eliminacje szkolne (60 minut, liczba punktów: 30). Wymagania szczegółowe. Cele kształcenia
Bardziej szczegółowoModuł: Chemia. Fundamenty. Liczba godzin. Nr rozdziału Tytuł. Temat lekcji. Rozdział 1. Przewodnik po chemii (12 godzin)
Rozkład materiału z chemii w klasie II LO zakres rozszerzony Chemia. Fundamenty. Krzysztof Pazdro, wyd. Oficyna Edukacyjna Krzysztof Pazdro Sp. z o.o.. nr dopuszczenia 565//0 Chemia. i związki nieorganiczne.
Bardziej szczegółowoNazwy pierwiastków: ...
Zadanie 1. [ 3 pkt.] Na podstawie podanych informacji ustal nazwy pierwiastków X, Y, Z i zapisz je we wskazanych miejscach. I. Atom pierwiastka X w reakcjach chemicznych może tworzyć jon zawierający 20
Bardziej szczegółowoKarta charakterystyki mieszaniny
Gatunek: Filament Strona 1 z 5 1. Identyfikacja substancji / i identyfikacja przedsiębiorstwa a. Nazwa chemiczna produktu poliwęglan b. Zastosowanie tworzywo drukujące w technologii FDM c. Typ chemiczny
Bardziej szczegółowoKARTA CHARAKTERYSTYKI Zgodnie z wytycznymi Unijnymi. NAZWA HANDLOWA: AnLen Ekogroszek Aplikacja węgiel kamienny Data:
KARTA CHARAKTERYSTYKI Zgodnie z wytycznymi Unijnymi : AnLen Ekogroszek Aplikacja węgiel kamienny Data: 16.11.2013 1. PRODUKT / DYSTRYBUTOR PRODUKT: PRODUKTU AnLen Ekogroszek DYSTRYBUTOR: ; POLSKA Tel:
Bardziej szczegółowoANEKS 5 Ocena poprawności analiz próbek wody
ANEKS 5 Ocena poprawności analiz próbek wody Bilans jonów Zasady ogólne Kontroli jakości danych dokonuje się wykonując bilans jonów. Bilans jonów jest podstawowym testem poprawności wyników analiz chemicznych
Bardziej szczegółowoWPŁYW RÓŻNOWARTOŚCIOWYCH DOMIESZEK NA SZYBKOŚĆ WZROSTU ZGORZELIN NA METALACH (TEORIA HAUFFEGO-WAGNERA)
WPŁYW RÓŻNOWARTOŚCIOWYCH DOMIEZEK NA ZYBKOŚĆ WZROTU ZGORZELIN NA METALACH (TEORIA HAUFFEGO-WAGNERA) 1. K. Hauffe, Progress in Metal Physic, 4, 71 (1953).. P. Kofstad, Nonstoichiometry, diffusion and electrical
Bardziej szczegółowoSok pomarańczowy zwykły sok, niezwykłe właściwości
Sok pomarańczowy zwykły sok, niezwykłe właściwości Dr hab. Dariusz Włodarek Katedra Dietetyki, Wydział Nauk o Żywieniu Człowieka i Konsumpcji SGGW w Warszawie Warszawa, 20.06.2018 Sok pomarańczowy Wartość
Bardziej szczegółowoCzy mogą być niebezpieczne?
Diety wysokobiałkowe w odchudzaniu Czy mogą być niebezpieczne? Lucyna Kozłowska Katedra Dietetyki SGGW Diety wysokobiałkowe a ryzyko zgonu Badane osoby: Szwecja, 49 261 kobiet w wieku 30 49 lat (1992 i
Bardziej szczegółowoLewoskrętna witamina C o przedłużonym uwalnianiu 500 mg MSE matrix 90 tab. dr Enzmann
Dane aktualne na dzień: 08-01-2018 02:10 Link do produktu: https://taknaturalne.pl/lewoskretna-witamina-c-o-przedluzonym-uwalnianiu-500-mg-mse-matrix-90-tab-drenzmann-p-736.html Lewoskrętna witamina C
Bardziej szczegółowoKarta Charakterystyki Substancji/Preparatu Data utworzenia / data aktualizacji: /
Karta Charakterystyki Substancji/Preparatu Data utworzenia / data aktualizacji: 2005-11-21 / 2008-06-01 1. Identyfikacja substancji / preparatu, identyfikacja przedsiębiorstwa Identyfikacja producenta,
Bardziej szczegółowoZastosowanie: biologicznie czynny składnik preparatów kosmetycznych, dermatologicznych i wyrobów chemii gospodarczej.
Karta charakterystyki substancji niebezpiecznej Kolagen i elastyna Data aktualizacji 2016-10-12 1. Identyfikacja substancji/preparatu i identyfikacja przedsiębiorstwa Nazwa substancji: Kolagen i elastyna
Bardziej szczegółowoFragmenty Działu 7 z Tomu 1 REAKCJE UTLENIANIA I REDUKCJI
Fragmenty Działu 7 z Tomu 1 REAKCJE UTLENIANIA I REDUKCJI Zadanie 726 (1 pkt.) V/2006/A1 Konfigurację elektronową atomu glinu w stanie podstawowym można przedstawić następująco: 1s 2 2s 2 2p 6 3s 2 3p
Bardziej szczegółowoPOLITECHNIKA WROCŁAWSKA
POLITECHNIKA WROCŁAWSKA Prace wykonane w ramach projektu: Opracowanie i atestacja nowych typów materiałów odniesienia niezbędnych do uzyskania akredytacji europejskiej przez polskie laboratoria zajmujące
Bardziej szczegółowoCHEMIA. Wymagania szczegółowe. Wymagania ogólne
CHEMIA Wymagania ogólne Wymagania szczegółowe Uczeń: zapisuje konfiguracje elektronowe atomów pierwiastków do Z = 36 i jonów o podanym ładunku, uwzględniając rozmieszczenie elektronów na podpowłokach [
Bardziej szczegółowoTytuł prezentacji. Możliwość wykorzystania biowęgla w rekultywacji gleb zanieczyszczonych. metalami ciężkimi
Agnieszka Medyńska-Juraszek, Irmina Ćwieląg-Piasecka 1, Piotr Chohura 2 1 Instytut Nauk o Glebie i Ochrony Środowiska, Uniwersytet Przyrodniczy we Wrocławiu ul. Grunwaldzka 53, 50-357 Wrocław 2 Katedra
Bardziej szczegółowoRównowaga kwasowo-zasadowa. Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny
Równowaga kwasowozasadowa Zakład Chemii Medycznej Pomorski Uniwersytet Medyczny Krytyka pojęcia ph ph = log [H + ] ph [H+] 1 100 mmol/l D = 90 mmol/l 2 10 mmol/l D = 9 mmol/l 3 1 mmol/l 2 Krytyka pojęcia
Bardziej szczegółowoCo to jest alkaliczna woda jonizowana.
Co to jest alkaliczna woda jonizowana. Zatrzymajmy się przy tym na chwilę, aby w prosty sposób wyjaśnić, czym jest alkaliczna woda jonizowana i jak swoją strukturą różni się od innych spożywanych przez
Bardziej szczegółowoZASTANÓW DIĘ CZY CHCESZ WDYCHAĆ TOKSYCZNE ZWIĄZKI ZAWARTE W DYMIE TYTONIOWYM?
ŚWIATOWY DZIEŃ BEZ TYTOŚIU 31 MAJ Żyjmy w świecie wolnym od dymu tytoniowego Kiedyś papieros składał się z tytoniu oraz papierowego opakowania. Obecnie produkuje się papierosy na skalę przemysłową. W trakcie
Bardziej szczegółowoI. Substancje i ich przemiany
NaCoBeZU z chemii dla klasy 1 I. Substancje i ich przemiany 1. Pracownia chemiczna podstawowe szkło i sprzęt laboratoryjny. Przepisy BHP i regulamin pracowni chemicznej zaliczam chemię do nauk przyrodniczych
Bardziej szczegółowowww.california-fitness.pl www.calivita.com
DRIVERADE branica.pl SKONCENTROWANA OCHRONA AKTYWNEGO CZŁOWIEKA Unikalny zestaw składników uwzględniający potrzeby współczesnego człowieka Ekstrakt z guarany Witamina C Lecytyna Witamina E Cholina Selen
Bardziej szczegółowoodporne na temperaturę przyjazne dla skóry ph 5,5 emulgują się z innymi substancjami aktywnymi nie zawierają aromatów, barwników, sztucznych
odporne na temperaturę przyjazne dla skóry ph 5,5 emulgują się z innymi substancjami aktywnymi nie zawierają aromatów, barwników, sztucznych konserwantów chemicznych KOLAGEN NATYWNY PURE bioaktywny odporny
Bardziej szczegółowo