BYŁ SOBIE WILK... Małgorzata Morozewicz. Scenariusze zajęć dotyczące bioróżnorodności przygotowane w ramach projektu: Podlaska Akademia Przyrody

Transkrypt

1 Małgorzata Morozewicz Konsultacja merytoryczna i pedagogiczna: dr Tomasz Sosnowski Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet w Białymstoku BYŁ SOBIE WILK... Scenariusze zajęć dotyczące bioróżnorodności przygotowane w ramach projektu: Podlaska Akademia Przyrody

2 Małgorzata Morozewicz Konsultacja merytoryczna i pedagogiczna: dr Tomasz Sosnowski Wydział Pedagogiki i Psychologii, Uniwersytet w Białymstoku BYŁ SOBIE WILK... Scenariusze zajęć dotyczące bioróżnorodności przygotowane w ramach projektu: Podlaska Akademia Przyrody HONOROWY PATRONAT nad projektem objął Podlaski Kurator Oświaty Projekt Podlaska Akademia Przyrody korzysta z dofinansowania w kwocie ,00 PLN pochodzącego z Islandii, Liechtensteinu i Norwegii w ramach funduszy EOG. LIDER: Polskie Stowarzyszenie Doradcze i Konsultingowe, ul. Rynek Kościuszki 2, Białystok tel./fax biurozarzadu@polskiestowarzyszenie.pl PARTNER: Towarzystwo Amicus, ul. Brukowa 28 lok. 8, Białystok tel./fax eurobialystok@bia.pl Białystok 2014 ISBN:

3 Scenariusze zajęć szkolnych dotyczące bioróżnorodności przygotowane w ramach projektu: Podlaska Akademia Przyrody Nie było nas, był wilk

4 Scenariusz zajęć szkolnych pod hasłem: Nie było nas, był wilk Przewidziany czas realizacji zajęć: 2 godziny lekcyjne. Wiek dzieci: 7 9 lat. Miejsce zajęć: sala szkolna. Problem: znaczenie lasu dla lokalnego ekosystemu z uwzględnieniem zwiększenia akceptowalności wilka oraz podniesienie świadomości dzieci na temat bioróżnorodności i wyrobienie u dzieci praktycznych nawyków ochrony lokalnej fauny i flory. Cele ogólne: rozbudzanie ciekawości przyrodniczej, poznanie miejsca życia wilka, rozwijanie sprawności manualnej dzieci, rozwijanie spostrzegawczości, wdrażanie do pracy w grupie i zespole, kształtowanie umiejętności aktywnego słuchania, doskonalenie koncentracji uwagi, ukazanie niebezpieczeństw zagrażających środowisku przyrodniczemu w wyniku niewłaściwej gospodarki człowieka, poszukiwanie przez dzieci możliwości zapobiegania zagrożeniom, rozwijanie postawy proekologicznej, budzenie zainteresowania otaczającym światem na przykładzie drzew i wilka, poszerzanie zasobu słownictwa dzieci o nowe słowo: ekologia, uwrażliwienie na piękno przyrody poprzez pogłębianie przeżyć dziecięcych, budzenie wrażliwości na dobro i zło w postępowaniu człowieka. Cele operacyjne: Dziecko: potrafi wskazać las jako środowisko życia wilka, wie, że nie należy niszczyć drzew, poszerza swoje wiadomości na temat zagrożeń, które negatywnie wpływają na środowisko, wie, do czego prowadzi niewłaściwa gospodarka człowieka, wie, jak ważne są drzewa w życiu człowieka, zna znaczenie słowa ekologia, podejmuje działania proekologiczne w najbliższym środowisku poprzez napisanie petycji do władz miasta. Metody pracy: czynna: samodzielnych doświadczeń, zadań stawianych dzieciom, słowna: rozmowa, wypowiedzi dzieci, oglądowa: ilustracje, obserwacja przedmiotów. Środki dydaktyczne: fragment książki pt. Wilk i Czerwony Kapturek T. Matuszkiewicz dotyczący znaczenia lasu dla lokalnego ekosystemu, uwzględniający podniesienie poziomu akceptowalności wilka oraz świadomości dziecięcej dotyczącej bioróżnorodności; Gdzie mieszka wilk karta pracy nr 1, nożyczki, klej, atlas geograficzny; Wycieczka wiersz W. Ścisłowskiego; Zagrożenia dla Ziemi arkusze szarego papieru z konarem drzewa, farby, pinezki, taśma dwustronna; Strażnicy wody karta pracy nr 2; Strażnicy energii elektrycznej karta pracy nr 3; Strażnicy odpadów karta pracy nr 4; Happening ekologiczny apel do dorosłych, biały materiał, farby, pinezki, kołki drewniane;

5 Zielony ogród praca w kąciku przyrody, nasiona, doniczki, ziemia ogrodowa, rękawiczki; Zdrowy styl życia karta pracy nr 5, ankieta. Faza wstępna zajęć: 1. Nauczycielka czyta dzieciom fragment książki pt. Wilk i Czerwony Kapturek T. Matuszkiewicz i następnie prosi o opowiedzenie treści usłyszanego fragmentu oraz zadaje pytania: dlaczego zwierzęta uciekły z lasu?, dlaczego tak postępował Kuba? Czerwony Kapturek bardzo kochał swoją babcię i przy niej zawsze był grzeczny. Zachowywał się wręcz wzorowo. Zupełnie inaczej, niż przy rodzicach. Pilnie odrabiał lekcje, chętnie pomagał w prostych pracach domowych, a nawet robił zakupy w miasteczku. Kiedy jednak babcia nie patrzyła, znów był tym samym Kubą, jakim znali go tata i mama. Gdy szedł przez las, na całe gardło wykrzykiwał najbrzydsze słowa, jakie tylko znał. Walił drągiem w drzewa i krzewy, niszczył ich liście i łamał gałęzie. Rozdeptywał żaby i grzyby, wyrywał owadom nogi i skrzydełka, rzucał kamieniami w ptaki i napotkane zwierzęta, a przy tym strasznie śmiecił: rozrzucał w lesie papierki po cukierkach, torebki po chipsach i puszki po napojach. Ptaki i zwierzęta były przerażone zachowaniem Czerwonego Kapturka w lesie. Przecież las był ich domem, a chłopiec ten dom niszczył! Najpierw odfrunęły z lasu wszystkie ptaki, a zaraz za nimi wyprowadziły się wszystkie zwierzęta. Co do jednego! To jednak nie koniec nieszczęść. Gdy las opustoszał, nagle stracił wszystkie kolory i stał się całkiem szary. Szary, pusty i ponury. Wilki odchodziły z lasu jako ostatnie ze zwierząt. Tylko ciekawski wilczek, który już urósł, wydoroślał i stał się przywódcą watahy, postanowił zostać. Chciał sprawdzić, dlaczego las jest teraz tak samo szary, jak jego futro. Będziemy za tobą tęsknić skomleli jego bracia i siostry. Skulili grzbiety i schowali ogony między nogi. W ten sposób pokazywali, jak bardzo się boją. Nie bójcie się. Nie pozwolę, aby ktoś wypędzał nas z naszego domu zawarczał młody wilk i ze złości zjeżył sierść. Stanął na sztywnych nogach, wyprostował ogon i śmiało spojrzał pozostałym wilkom w oczy. Chciał im pokazać, że niczego się nie boi. Wkrótce się spotkamy szczeknął i zniknął w lesie. Ale gdy został sam, nagle obleciał go strach. Podkulił ogon, zwinął się w kłębek pod krzakiem i zaskomlał cicho. Czerwonego Kapturka wcale nie obchodziło to, że las stracił kolory, a wokół leżą porozrzucane przez niego śmieci. Jakby nic się nie stało, codziennie wędrował leśną ścieżką, z głową schowaną pod czerwonym kapturem swojej bluzy. Jak dawniej krzyczał, przeklinał, niszczył i śmiecił. Rozwinięcie zajęć: 2. Gdzie mieszka wilk karta pracy nr 1 (5 minut) Na konturowej mapie Polski dziecko wycina i przykleja dwa napisy: Karpaty i Puszcza Białowieska. Może skorzystać z pomocy nauczyciela. Przy wykonaniu tego zadania pomoże atlas geograficzny. 3. Wycieczka wiersz W. Ścisłowskiego (5 minut) Nauczyciel prosi jednego ucznia, aby odczytał wiersz. 4. Zagrożenia dla Ziemi (5 7minut) Uświadomienie zagrożeń dla Ziemi ze strony człowieka. Nauczyciel dzieli klasę na 5 zespołów 2 3-osobowych, każdy z nich dostaje arkusz szarego papieru z namalowaną sylwetką drzewa. Dzieci piszą farbami na konarach drzewa przykłady zagrożeń człowieka dla przyrody w postaci haseł, np.: pożary lasów, ścieki płynące do wód, dymiące kominy, śmieci. Przedstawienie prac grup i omówienie treści oraz wyciągnięcie wniosków. Przygotowanie wystawy z prac w klasie.

6 5. Strażnicy przyrody karty pracy 2, 3, 4, (10 15 minut) Nauczyciel dzieli uczniów na trzy zespoły, uczniowie losują kolorowe paseczki: czerwone, żółte i zielone. Pierwszą grupę tworzą uczniowie z czerwonymi, druga to paski żółte, trzecia zielone. Nauczyciel wydaje polecenia grupom. Obserwuje ich pracę i służy pomocą. Po odczytaniu uzupełnionych kart pracy zachęca do dyskusji. Uczniowie w zespołach wypełniają karty pracy, przedstawiają efekty swej pracy klasie. Karta pracy nr 2: ZESPÓŁ I STRAŻNICY WODY Co możesz zrobić na rzecz oszczędzania wody: Nasze hasła zachęcające do oszczędzania wody: podczas mycia zębów nalewamy wody do kubka, a kran zakręcamy, dobrze zakręcamy krany, aby nie kapała woda, obserwujemy krany: jeżeli pojawiają się przecieki, wymieniamy uszczelkę, korzystamy z krótkiego prysznica, a nie z kąpieli w wannie, staramy się używać pralki wtedy, gdy uzbiera się odpowiednia liczba rzeczy do prania, naczynia myjemy w komorze zlewozmywaka, a nie pod bieżącą wodą, warzywa i owoce myjemy w misce, wodę po umyciu możemy wykorzystać do podlania roślin, działki i ogrody podlewamy wieczorem, aby uniknąć szybkiego parowania wody z gleby. Przykładowe odpowiedzi w kolumnie drugiej: Nie marnuj wody, bo to składnik życia i urody! Oszczędność wody w moim domu nie szkodzi nikomu! Każdy z nas wody potrzebuje, dlatego nią mądrze gospodaruję! Nie stracisz swej urody, gdy będziesz zmniejszał zużycie wody! Rozważne wody używanie to nasze rodzinne zadanie! Ten tylko chwat, kto wody brat! Ochrona wody jest ochroną życia! Karta pracy nr 3: Co możemy zrobić na rzecz oszczędzania energii elektrycznej: ZESPÓŁ II STRAŻNICY ENERGII ELEKTRYCZNEJ używamy światła tylko wtedy, gdy jest nam potrzebne, kupujemy żarówki energooszczędne, włączamy radioodbiorniki, telewizory, komputery tylko wtedy, gdy z nich korzystamy, nalewamy do czajników elektrycznych taką ilość wody, jaka jest nam potrzebna. Przykłady odpowiedzi w drugiej kolumnie: Każdego intryguje, gdy elektryczność się marnuje! Oszczędzając energię oszczędzasz na wydatkach! Nasze hasła zachęcające do oszczędzania energii elektrycznej:

7 Karta pracy nr 4: Co możemy zrobić na rzecz zmniejszenia ilości odpadów: segregować odpady domowe, celem ponownego wykorzystania surowców (butelki szklane, plastik, papier, metale), kupować artykuły pakowane w opakowania wielokrotnego użytku, np. napoje w butelkach szklanych. Nasze hasła zachęcające do zmniejszania ilości odpadów: Przykłady odpowiedzi w drugiej kolumnie: Człowieku młody segreguj śmieci, a będziesz zdrowszy! Segregując odpady, myślisz o przyszłości nie tylko swojej, lecz także swych dzieci! 6. Happening ekologiczny apel do dorosłych (20 30 minut) Uczniowie, czyli strażnicy trzech grup, na białym płótnie piszą farbami hasła: Zespół 1 Strażnicy wody wybierają hasło z kolumny nr 2 na karcie pracy 2, Zespół 2 Strażnicy energii elektrycznej wybierają hasło z kolumny nr 2 na karcie pracy 3, Zespół 3 Strażnicy odpadów wybierają hasło z kolumny nr 2 na karcie pracy 4. Po przygotowaniu transparentów uczniowie wychodzą przed szkołę i przez 10 minut wędrują po osiedlu wokół szkoły, głosząc swoje hasła. Zakończenie zajęć: 7. Zdrowy styl życia karta pracy nr 5 (5 7 minut) Uczniowie odpowiadają na pytania ankiety, przyznając po 1 punkcie, jeżeli jest to prawda: Czy chodzisz na piesze wędrówki lub jeździsz rowerem trzy razy w tygodniu? Czy spożywasz codziennie warzywa i owoce? Czy robiąc zakupy, zwracasz uwagę na ilość konserwantów zawartych w produkcie? Czy wykorzystujesz swoje zeszyty do ostatniej strony? Czy wyłączasz światło, gdy wychodzisz z pokoju? Czy wyrzucasz śmieci do kosza? Czy segregujesz śmieci? Czy opiekujesz się jakimś zwierzakiem? Czy jesteś pomocny dla innych? Czy działasz w szkole w kółku ekologicznym? Punktacja: 9 10 TAK Brawo! Jesteś ekologiczny i Twoi koledzy mogą brać z Ciebie przykład. 5 8 TAK Styl życia jest bliski ekologicznemu, ale musisz zrobić jeszcze kilka postanowień, np. ograniczyć słodycze, więcej się poruszać. 4 i mniej TAK Nie martw się, wszystko przed Tobą! Zacznij od małych kroczków. Powodzenia! Na podsumowanie dzieci odpowiadają na pytania: 1. Na czym polega segregacja? 2. Czy dbasz o środowisko? 3. Gdzie mieszka wilk? 4. Co to jest happening? Bibliografia: 1. H. Okarma: Wilk monografia przyrodniczo łowiecka, Białowieża K. Chwedeńczuk: Pies czy wilk, Warszawa B. Jędrzejewska, W. Jędrzejewski, H. Okarma: Wilk jest dziki? Wilk jest zły? Białowieża K. Popko Tomasiewicz, M. Stefanik: W słowach kilku o wydrze, bobrze i wilku, Kraków B. Łuczak: Scenariusze zajęć integralnych dla klas 1 3, Wojewódzki Ośrodek Metodyczny w Poznaniu, Poznań 1998.

8 6. A. Konieczna, E. Grodzka Jurczyk: Wesoła Szkoła, przewodnik metodyczny, część 1, Warszawa J. Dołkin: Zielony Ekran program filmowej edukacji ekologicznej, Białystok Aneks: Gdzie mieszka wilk karta pracy nr 1 Na konturowej mapie Polski dziecko wycina i przykleja dwa napisy: Karpaty i Puszcza Białowieska. Może skorzystać z pomocy nauczyciela. Przy wykonaniu tego zadania pomoże dziecku atlas geograficzny. Zagrożenia dla Ziemi Arkusz szarego papieru z namalowaną sylwetką drzewa. Dzieci piszą farbami na konarach drzewa przykłady zagrożeń człowieka dla przyrody w postaci haseł, np.: pożary lasów, ścieki płynące do wód, dymiące kominy, śmieci. Karta pracy nr 2: Uczniowie uzupełniają drugą kolumnę: ZESPÓŁ I STRAŻNICY WODY Co możesz zrobić na rzecz oszczędzania wody: Nasze hasła zachęcające do oszczędzania wody: podczas mycia zębów nalewamy wody do kubka, a kran zakręcamy, dobrze zakręcamy krany, aby nie kapała woda, obserwujemy krany jeżeli pojawiają się przecieki, wymieniamy uszczelkę, korzystamy z krótkiego prysznica, a nie z kąpieli w wannie, staramy się używać pralki wtedy, gdy uzbiera się odpowiednia liczba rzeczy do prania, naczynia myjemy w komorze zlewozmywaka, a nie pod bieżącą wodą, warzywa i owoce myjemy w misce, wodę po umyciu możemy wykorzystać do podlania roślin, działki i ogrody podlewamy wieczorem, aby uniknąć szybkiego parowania wody z gleby. Przykładowe odpowiedzi w kolumnie drugiej: Nie marnuj wody, bo to składnik życia i urody! Oszczędność wody w moim domu nie szkodzi nikomu! Każdy z nas wody potrzebuje, dlatego nią mądrze gospodaruję! Nie stracisz swej urody, gdy będziesz zmniejszał zużycie wody! Rozważne wody używanie to nasze rodzinne zadanie! Ten tylko chwat, kto wody brat! Ochrona wody jest ochroną życia!

9 Karta pracy nr 3: Co możemy zrobić na rzecz oszczędzania energii elektrycznej: używamy światła tylko wtedy, gdy jest nam potrzebne, kupujemy żarówki energooszczędne, włączamy radioodbiorniki, telewizory, komputery tylko wtedy, gdy z nich korzystamy, nalewamy do czajników elektrycznych taką ilość wody, jaka jest nam potrzebna. ZESPÓŁ II STRAŻNICY ENERGII ELEKTRYCZNEJ Przykłady odpowiedzi w drugiej kolumnie: Każdego intryguje, gdy elektryczność się marnuje! Oszczędzając energię oszczędzasz na wydatkach! Karta pracy nr 4: Co możemy zrobić na rzecz zmniejszenia ilości odpadów: segregowanie odpadów domowych, by wykorzystać ponownie surowce (butelki szklane, plastik, papier, metale), kupować artykuły pakowane w opakowania wielokrotnego użytku, np. napoje w butelkach szklanych. ZESPÓŁ III STRAŻNICY ODPADÓW Nasze hasła zachęcające do oszczędzania energii elektrycznej: Nasze hasła zachęcające do zmniejszania ilości odpadów: Przykłady odpowiedzi w drugiej kolumnie: Człowieku młody segreguj śmieci, a będziesz zdrowszy! Segregując odpady, myślisz o przyszłości nie tylko swojej, lecz także swych dzieci! Zdrowy styl życia karta pracy nr 5 Uczniowie przyznają sobie po 1 punkcie za każdą odpowiedź TAK, Czy chodzisz na piesze wędrówki lub jeździsz rowerem trzy razy w tygodniu? Czy spożywasz codziennie warzywa i owoce? Czy robiąc zakupy, zwracasz uwagę na ilość konserwantów zawartych w produkcie? Czy wykorzystujesz swoje zeszyty do ostatniej strony? Czy wyłączasz światło, gdy wychodzisz z pokoju? Czy wyrzucasz śmieci do kosza? Czy segregujesz śmieci? Czy opiekujesz się jakimś zwierzakiem? Czy jesteś pomocny dla innych? Czy działasz w szkole w kółku ekologicznym? Punktacja: 9 10 TAK Brawo! Jesteś ekologiczny i Twoi koledzy mogą brać z Ciebie przykład. 5 8 TAK Styl życia jest bliski ekologicznemu, ale musisz zrobić jeszcze kilka postanowień, np. ograniczyć słodycze, więcej się poruszać. 4 i mniej TAK Nie martw się, wszystko przed Tobą! Zacznij od małych kroczków. Powodzenia!

10

11