Odpady po sprawiedliwości

Transkrypt

1 Newsweek rok Dezubekizacja wdów i sierot Odpady po sprawiedliwości Tekst Elżbieta Turlej Ilustracja Patrycja Podkościelny Olka ma osiem lat, została objęta ustawą dezubekizacyjną. Matka nie wie, jak jej wyjaśnić, dlaczego dostaje mniejszą rentę po zmarłym ojcu. Dlatego mówi: Widać Bóg tak chciał. Przez ostatnie trzy miesiące życia Katarzyna nic mogła spać. Kiedy włączała telewizor, słyszała, że dzięki ustawie dezubekizacyjnej wreszcie nastanie w Polsce sprawiedliwość. Nie myślała, że to o niej. Nigdy przecież nie pracowała w milicji. Była urzędniczką w białostockim magistracie. Wypracowała własną emeryturę

2 w ZUS, ale po śmierci męża. milicjanta, przeszła na jego rentę. Nawet na wiosnę, kiedy było wiadomo, że ustawa dotknie również rodziny zmarłych funkcjonariuszy, powtarzała, że to niemożliwe. W lipcu dostała decyzję o obcięciu 3200 zł renty do niespełna 1500 zł. I przestała się łudzić - wspomina syn. Codziennie dzwoniła do ZUS, żeby zapytać, czy mogłaby z renty MSW wrócić na wypracowaną przez siebie emeryturę w wysokości 2800 zł. Mówiła, że inaczej nie wyżyje. W październiku straciła nadzieję. Powtarzała synowi, że nic nie ma sensu, że ona 86-letnia nic już dla nikogo nie znaczy. W połowie października znalazł ją nieprzytomną w fotelu przed telewizorem. Udar. Dzień wcześniej usłyszał od pracownika ZUS, że jednak uda się przenieść świadczenie. Nie zdążył jej o tym powiedzieć. Kilka dni przed śmiercią Katarzyny w Wąbrzeźnie umierała niespełna 90-letnia Marianna. Też nigdy nie pracowała w milicji. Gdy dostała obniżoną o połowę rentę po zmarłym mężu. funkcjonariuszu, przestała jeść i pić. Lekarze powiedzieli, że zmarła wskutek osłabienia organizmu. Takich historii będzie więcej - mówi emerytowana policjantka Grażyna Piotrowicz, która w Federacji Stowarzyszeń Służb Mundurowych prowadzi białą księgę", czyli rejestr osób zmarłych po wprowadzeniu tak zwanej ustawy dezubekizacyjnej. - Do tej pory umarły 24 osoby. Większość to funkcjonariusze. Część odeszła na zawał albo udar po otrzymaniu decyzji o obniżeniu emerytury czy renty. Kilku popełniło samobójstwo. Ale największe dramaty dopiero się zaczną, gdy rodziny będą musiały się utrzymać za obniżone świadczenia. Podwójnie trudno będzie wdowom i sierotom po funkcjonariuszach. LEGALNA EUTANAZJA JACEK MYKITA, EMERYTOWANY OFICER ABW i działacz Obywatelskiego Komitetu Inicjatywy Ustawodawczej (jego celem jest zmiana

3 ustawy dezubekizacyjnej), mówi, że takich zdezubekizowanych sierot i wdów może być w całym kraju nawet 10 tysięcy. Ich historie są różne, ale łączy je poczucie krzywdy. I niezrozumienie: dlaczego zostaliśmy ukarani za to, że ojciec albo matka byli funkcjonariuszami państwa? Dlaczego państwo zabiera nam coś, co wcześniej - po śmierci tego, kto mu służył - gwarantowało? - Czuję się podwójnie opuszczony: przez ojca i państwo - mówi 20-ietni Kamil, którego ojciec 11 lat temu zmarł na raka płuc. Wcześniej od 1986 do 1997 roku pracował w policji. Przez rok studiował w Wyższej Szkole Oficerskiej MSW w Legionowie, potem był posterunkowym w Żurawicy. Odszedł na rentę z pionu administracyjnego Komendy Rejonowej Policji w Rzeszowie. - Nie pamiętam go w pełni zdrowego. Skarżył się na problemy z nerkami, leczył nerwicę. Ale wreszcie miałem go dla siebie - mówi Kamil. Matka, dyplomowana pielęgniarka, żeby dorobić do renty policyjnej, zaczęła wyjeżdżać do pracy w Niemczech. Kiedy znalazła nieźle płatną pracę w Wiedniu, ściągnęła ich do siebie. Wtedy ojciec zachorował na raka płuc. Ale umarł na zawał. Kamil miał wtedy dziewięć łat. - Zostało mi po nim 1601 złotych renty - mówi. - Wszystko szło na podręczniki, kursy, wreszcie na czesne w prywatnej szkole biznesu i zarządzania. W sierpniu przyszło zawiadomienie o obcięciu świadczeń po ojcu do niespełna 800 złotych. Kamil do dziś nie wie, na czym polega wina taty. Dzwonił do Rzeszowa, ale na komendzie policji nikt nie był w stanie mu tego wyjaśnić. Rok studiów w Legionowie - na co wskazuje decyzja Zakładu Emerytalno-Rentowego MSWiA - wydaje się zbyt absurdalny, żeby rujnować czyjeś życie. Zrezygnował ze szkoły, bo cała renta szła na czesne. Do Polski nie chce wracać, bo i po co? Jacek Mykita wierzy, że młodzi i zdrowi, jak Kamil, jakoś sobie

4 poradzą. Ale co się stanie z 60-letnim Jerzym z Kielc? Ma pierwszą grupę inwalidzką. Nie chodzi. Jego matka zmarła na początku lat 90, ojciec, funkcjonariusz więzienny - w 2009 r. Jerzy przejął po nim rentę rodzinną. Do tej pory starczało na leki i opiekunkę. Od października na jego konto wpływa 40 proc. mniej, czyli 1500 zł. Jerzy porusza się na wózku, ale żeby przejść z łóżka na wózek, potrzebuje pomocy. Co się stanie z 50-letnią Wiesią? Osieroconą przez oboje rodziców, z niedorozwojem umysłowym. W październiku dostała 840 złotych renty. Ma opiekuna prawnego, który jakoś stara się jej pomóc, ale Wiesi potrzebne jest wsparcie do końca życia. Nie pójdzie do pracy, żeby sobie dorobić. Nie rozumie, co się wokół niej dzieje. Na razie dociera do niej, że po opłaceniu czynszu nie ma pieniędzy na jedzenie. Takich jak Wiesia czy Jerzy państwo skazuje na eutanazję - mówi Mykita. STRACH I NIEWIEDZA NAJGORSZA JEST BEZRADNOŚĆ - MÓWI GRAŻYNA PIOTROWICZ Z Federacji Stowarzyszeń Służb Mundurowych. - Objęci ustawą są zdezorientowani, dzwonią więc do nas. Ale my nic nie możemy zrobić. Ostatnio zadzwoniła kobieta, która odwiedziła schorowaną, mieszkającą samotnie 90-letnią ciotkę. W pokoju na stole leżała nie otwarta koperta z decyzją z Zakładu Emerytalno-Rentowego MSWiA. Ciotka nie miała pojęcia, że w środku jest decyzja o obcięciu świadczeń po zmarłym mężu. Nie miała też pojęcia, że powinna się od niej odwołać, korzystając na przykład z umieszczonego na stronie FSSM szablonu pisma do sądu. W Radiu Maryja, którego słucha, nikt o tym nic mówił. W telewizji publicznej, którą ciotka ogląda, minister Błaszczak mówił o ubekach, którym zostaną odebrane przywileje. Ciotka nawet przez moment nic pomyślała, że to

5 o niej. Teraz mówi - szykuje się na śmierć. Córka 91-letniej Władysławy, która w październiku dostała 1800 zł zamiast 3800 złotych renty po zmarłym mężu, w pewnym sensie cieszy się, że matka żyje w swoim świecie. Lepsze to niż tłumaczenie jej, że kilkanaście lat po śmierci męża, niejako w jego imieniu, została zdezubekizowana. Mama i tak by tego nic zrozumiała. Nie pamięta, co robiła godzinę wcześniej, choć bez kłopotu przypomina sobie, co robiła 50 lat temu - mówi córka. Wspomnienia ograniczają się do domu, bo Władysława pracowała tylko przez dwa lata w przedsiębiorstwie krawiecko-kuśnierskim. Przez resztę życia zajmowała się dziećmi. Mąż, szef kadr w lubelskim Urzędzie Bezpieczeństwa Publicznego, podobnie jak inni funkcjonariusze w tamtych czasach nie pozwalał żonie pracować. Miała dbać o dom. Pozostawała działka nad Biebrzą i szycie od czasu do czasu sukienek dla innych żon funkcjonariuszy. Do końca życia męża na starość coraz częściej opowiadającego o walkach w powstaniu warszawskim, obozach koncentracyjnych w Gross-Rosen i Mauthausen-Gusen - była w jego cieniu. A kiedy umarł na raka, sama zaczęła chorować. Po udarze jest bezbronna jak dziecko. Dotąd, dzięki tej rencie, rodzinę było stać na wynajęcie opiekunki. Kiedy przyszła decyzja o obcięciu świadczeń, córka musiała zabrać ją do siebie. W telewizji publicznej minister Błaszczak mówił o ubekach, którym zostaną odebrane przywileje. Ciotka nawet nie pomyślała, że to o niej. - Nie wiem, jak sobie poradzi sąsiadka mamy - martwi się córka Władysławy. Jest w podobnym wieku, ale w Lublinie nie ma nikogo, kto mógłby jej pomóc nie tylko zrobić coś do zjedzenia, ale też napisać odwołanie od decyzji o obniżeniu renty.

6 BEZ SPRAWIEDLIWOŚCI JACEK MYKITA POMAGA w PISANIU ODWOŁAŃ. Ale odwołanie nie oznacza automatycznego przywrócenia świadczeń po zmarłym. A żyć z czegoś trzeba. Trzeba też jakoś wytłumaczyć dzieciom, dlaczego w domu jest mniej pieniędzy. Iwona, wdowa po Z., oficerze ABW z Opola, samotnie wychowująca ośmioletnią Olkę, nie umie jej odpowiedzieć, dlaczego po obcięciu renty do 1479 zł nie stać je na zabawki czy ubrania. Bo jak wyjaśnić ośmiolatce, że jedyną winą nieżyjącego ojca jest fakt, że został przyjęty do pracy w milicji w 1988 roku? - Sama nie jestem w stanie zrozumieć, dlaczego nie dość, że nie ma ojca, to jeszcze jest karana za coś, na co nie miała wpływu - mówi Iwona. - Tak samo jak nie ma wpływu na to, że urodziła się jako wcześniak i całe dzieciństwo spędziła na rehabilitacjach i leczeniu. Mąż, dopóki żył, zajmował się Olką. Wypchnął Iwonę, też policjantkę, do pracy, a sam na wcześniejszej emeryturze biegał z małą po lekarzach. W wolnych chwilach, zamiast wyjść z domu i zrobić coś dla siebie, lepili z Olką garnki z gliny, piekli babeczki, malowali domy z dymem wylatującym z komina. Pani psycholog mówiła: Książkowe dowody na to, że córka jest związana z ojcem". Kiedy umierał, spała w sąsiednim pokoju. Obudził się o Kiedy zaczął dziwnie oddychać, Iwona rzuciła: Nie wygłupiaj się!". Chwilę potem już go nie było. Lekarze stwierdzili zator brzuszny. Nikt nie wiedział, jak wyjaśnić Olce, dlaczego nie ma ojca. Babcia, która z nimi zamieszkała, tłumaczyła, że wyjechał do pracy. Dopiero po kilku tygodniach powiedziały, że nie żyje. Olka nie płakała. Czasem tylko podchodziła do matki i prosiła, żeby powiedziała jej, gdzie naprawdę jest ojciec. Teraz też nie płacze, kiedy matka mówi, że po obcięciu renty po tacie muszą oszczędzać. Iwona odwołała się od decyzji o obniżeniu renty. Córka Władysławy

7 w jej imieniu napisała odwołanie do lokalnego sądu. Kamil, który mimo wszystko wierzy w sprawiedliwość, również. Ale większość zdezubekizowanych sierot i wdów mówi, że to nic nie da, bo sprawiedliwość jest tylko dla wybranych. Nawet, a może przede wszystkim, po śmierci. Obywatelski Komitet Inicjatywy Ustawodawczej zbiera podpisy pod projektem ustawy zmieniającej przepisy tzw. ustawy dezubekizacyjnej. Jest w nim zapis o nienaruszalnym prawie do świadczeń po zmarłych funkcjonariuszach. Zbieranie podpisów ruszyło 13 października. Aby projekt wszedł do Sejmu, trzeba zebrać 100 tys. podpisów. Komitet ma na to trzy miesiące. elzbieta.turlej@newsweek.pl