Rozdział III. Realizacja projektu systemowego pn. Kształcenie zawodowe. Renata Stępień, Stanisław Głuszek, Dorota Kozieł, Kazimiera Zdziebło

Transkrypt

1 Rozdział III. Realizacja projektu systemowego pn. Kształcenie zawodowe Renata Stępień, Stanisław Głuszek, Dorota Kozieł, Kazimiera Zdziebło 1 1. Obowiązki uczelni będących realizatorami kształcenia w ramach projektu systemowego pn. Kształcenie zawodowe pielęgniarek i położnych w ramach studiów pomostowych współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego Responsibilities of universities which are the implementers of the project system Professional education of nurses and midwives within bridging studies co-financed by the European Union from the European Social Fund Zgodnie z Narodowymi Strategicznymi Ramami Odniesienia (NSRO) całość interwencji Europejskiego Funduszu Społecznego w Polsce na lata została ujęta w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Celem programu jest umożliwienie pełnego wykorzystania potencjału zasobów ludzkich poprzez wzrost zatrudnienia i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw i ich pracowników, podniesienie poziomu wykształcenia społeczeństwa, zmniejszenie obszarów wykluczenia społecznego oraz wsparcie budowy struktur administracyjnych państwa. W ramach programu wsparciem zostały objęte następujące obszary: zatrudnienie, edukacja, integracja społeczna, rozwój potencjału adaptacyjnego pracowników i przedsiębiorstw, a także zagadnienia związane z rozwojem zasobów ludzkich na terenach wiejskich, z budową sprawnej i partnerskiej administracji publicznej wszystkich szczebli z promocją zdrowia. Termin kapitał ludzki jest pojęciem oznaczającym zasób wiedzy, umiejętności oraz potencjału zawartego w każdym człowieku i w społeczeństwie jako całości, określającym zdolności do pracy, adaptacji do zmian w otoczeniu oraz tworzenia nowych rozwiązań. W bezpośredniej korelacji z kapitałem ludzkim pozostaje kapitał społeczny, oznaczający zasoby umiejętności, informacji, kultury, wiedzy, kreatywności jednostek oraz związki między ludźmi i organizacjami. Należy 103

2 Ewaluacja kształcenia realizowanego w projekcie systemowym Kształcenie zawodowe. podkreślić, iż kapitał społeczny jest kreowany również przez instytucje oraz pomnażany poprzez ich zdolność do współdziałania [4]. Projekt systemowy pn. Kształcenie zawodowe pielęgniarek i położnych w ramach studiów pomostowych współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego realizowany jest w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki jako Priorytet II Rozwój zasobów ludzkich i potencjału adaptacyjnego przedsiębiorstw oraz poprawa stanu zdrowia osób pracujących, Działanie 2.3. Wzmocnienie potencjału zdrowia osób pracujących oraz poprawa jakości funkcjonowania systemu ochrony zdrowia, Poddziałanie Doskonalenie kadr medycznych. Głównym celem projektu jest podniesienie kwalifikacji zawodowych pielęgniarek i położnych do poziomu licencjata pielęgniarstwa lub położnictwa [2]. Instytucją Zarządzającą (IZ) pozostaje Ministerstwo Rozwoju Regionalnego. Instytucją Pośredniczącą (IP) ustanowiono Ministerstwo Pracy i Polityki Społecznej, a Instytucją Wdrażającą (IW) Departament Funduszy Społecznych, Strukturalnych i Programów Pomocowych Ministerstwa Zdrowia. Rolę Beneficjenta Systemowego powierzono ministrowi właściwemu ds. zdrowia, a instytucji odpowiedzialnej za realizację projektu systemowego pn. Kształcenie zawodowe pielęgniarek i położnych w ramach studiów pomostowych współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego realizowanego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki Departamentowi Pielęgniarek i Położnych. Realizatorami projektu pozostają uczelnie kształcące pielęgniarki i położne na studiach pomostowych. Beneficjentem ostatecznym są pielęgniarki i położne posiadające świadectwo dojrzałości, będące absolwentami liceów medycznych oraz medycznych szkół zawodowych [1, 5, 8]. Projekt został sfinansowany w 85% ze środków Europejskiego Funduszu Społecznego, a w 15% ze środków krajowych [5]. Celem pracy było ukazanie roli uczelni uprawnionych do prowadzenia studiów pomostowych dla pielęgniarek i położnych jako wykonawców projektu systemowego pn. Kształcenie zawodowe pielęgniarek i położnych w ramach studiów pomostowych współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego realizowanego we współpracy z Departamentem Pielęgniarek i Położnych Ministerstwa Zdrowia. 104

3 Rozdział III. Realizacja projektu systemowego pn. Kształcenie zawodowe 1.1. Warunki udziału w postępowaniu przetargowym w sprawie wyboru uczelni uprawnionych do prowadzenia dla pielęgniarek i położnych studiów pomostowych Podstawę prawną prowadzenia przetargu nieograniczonego na wybór uczelni uprawnionych do prowadzenia dla pielęgniarek i położnych studiów pomostowych w latach stanowiła Ustawa Prawo zamówień publicznych (tekst jednolity Dz.U. 223/200 poz ze zm.). Postępowanie przetargowe przeprowadzał Zakład Zmówień Publicznych przy Ministrze Zdrowia [5-7]. Wobec uczelni ubiegających się o prowadzenie studiów pomostowych w ramach projektu systemowego w drodze przetargu określono następujące warunki: studia pomostowe mogą być realizowane wyłącznie przez szkoły pielęgniarskie oraz szkoły położnych w rozumieniu obowiązującej Ustawy o zawodach pielęgniarki i położnej; uczelnie muszą posiadać, przyznane zgodnie z rozporządzeniem Ministra Zdrowia, limity miejsc na studiach pomostowych; zgodnie z obowiązującą Ustawą o zawodach pielęgniarki i położnej, szkoła pielęgniarska/położnych obowiązana jest uzyskać akredytację potwierdzającą spełnianie standardów kształcenia, określonych przez ministra właściwego ds. zdrowia; w przypadku wygasania akredytacji w trakcie obowiązywania umowy ramowej zawieranej na okres jednego roku pomiędzy ministrem właściwym ds. zdrowia a Wykonawcami (uczelniami), uczelnia zobligowana jest do złożenia wniosku o przeprowadzenie ponownej akredytacji, zgodnie z obowiązującym rozporządzeniem Ministra Zdrowia w sprawie szczegółowego trybu pozyskiwania akredytacji; uczelnia uczestnicząca w projekcie, w przypadku cofnięcia akredytacji, wstrzymuje rekrutację do czasu ponownego uzyskania akredytacji; program nauczania i czas kształcenia na studiach pomostowych zależy od rodzaju ukończonej szkoły medycznej i nie może być większy niż minimum wynikające z rozporządzeń ministra zdrowia w sprawie szczegółowych warunków prowadzenia studiów zawodowych na kierunku pielęgniarstwo lub 105

4 Ewaluacja kształcenia realizowanego w projekcie systemowym Kształcenie zawodowe. położnictwo przeznaczonych dla pielęgniarek i położnych posiadających świadectwo dojrzałości i będących absolwentami liceów medycznych oraz medycznych szkół zawodowych kształcących w zawodzie pielęgniarki i położnej. Konieczne jest zachowanie minimalnej liczby godzin dla poszczególnych ścieżek kształcenia zgodnie z minimum określonym ww. podstawie prawnej. zaliczanie zajęć praktycznych i praktyk zawodowych na studiach pomostowych powinno być prowadzone w oparciu o ww. rozporządzenie Ministra Zdrowia oraz obowiązującą uchwałę Krajowej Rady Akredytacyjnej Szkolnictwa Medycznego w sprawie zasad zaliczania zajęć praktycznych i praktyk zawodowych na studiach zawodowych na kierunku pielęgniarstwo i położnictwo. Wykonawcy zostali zobowiązani do przeprowadzenia rekrutacji, prowadzenia studiów pomostowych, realizacji części zadań związanych z zarządzaniem projektem oraz stosowania się w trakcie realizacji studiów pomostowych do zaleceń wynikających ze zmian dokumentów programowych i wytycznych Instytucji Zarządzającej (minister właściwy ds. rozwoju regionalnego) i Instytucji Pośredniczącej I i II stopnia, dotyczących realizacji projektów współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach PO KL [6, 7] Rekrutacja uczestników projektu Wykonawcy byli zobligowani do przeprowadzenia postępowania rekrutacyjnego na studia pomostowe realizowane w ramach projektu, w tym kwalifikację osób do odpowiednich ścieżek kształcenia, zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami prawa. Sprawozdanie z jej przebiegu, w formie kopii protokołu potwierdzonej za zgodność z oryginałem, przekazywano Zamawiającemu, tj. Ministrowi Zdrowia. W toku rekrutacji osoby ubiegające się o wsparcie w ramach projektu musiały spełnić następujące kryteria: posiadać świadectwo dojrzałości; być absolwentem jednej z wybranych form kształcenia w zawodzie pielęgniarki lub położnej: pięcioletniego liceum medycznego, dwuletniej 106

5 Rozdział III. Realizacja projektu systemowego pn. Kształcenie zawodowe medycznej szkoły zawodowej, dwuipółletniej medycznej szkoły zawodowej, trzyletniej medycznej szkoły zawodowej; posiadać status osoby zatrudnionej lub wolontariusza na stanowisku pielęgniarki lub położnej; posiadać prawo wykonywania zawodu i faktycznie go wykonywać; posiadać obywatelstwo polskie bez względu na miejsce zatrudnienia; w przypadku posiadania obywatelstwa państwa obcego (Unii Europejskiej lub państwa trzeciego) należy posiadać ważne prawo wykonywania zawodu na terenie Rzeczypospolitej Polskiej oraz być faktycznie na jej terenie zatrudnionym w zawodzie pielęgniarki lub położnej; pozytywne przejście procedury rekrutacyjnej zgodnie z zasadami obowiązującymi w danej uczelni. W latach uczestnikiem projektu nie mogła zostać osoba bezrobotna. Czas zakończenia rekrutacji określał Zamawiający, tak by osoby realizujące kształcenie mogły uczestniczyć w pełnym cyklu kształcenia [2-4] Realizacja kształcenia w ramach projektu Zamawiający w latach , jako podstawowe akty prawne regulujące organizację kształcenia pomostowego, wskazał: Ustawę z dnia 5 lipca 1996 roku o zawodach pielęgniarki i położnej (Dz. U. Nr 57, poz.602, z późn.zm.), Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 31 lipca 2001 roku w sprawie Krajowej Rady Akredytacyjnej Szkolnictwa Medycznego oraz trybu pozyskiwania akredytacji (Dz.U. z 2001 r. Nr 83, poz. 904), Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 11 maja 2004 roku w sprawie szczegółowych warunków prowadzenia studiów zawodowych na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo przeznaczonych dla pielęgniarek i położnych posiadających świadectwo dojrzałości, i będących absolwentami liceów medycznych oraz medycznych szkół zawodowych kształcących w zawodzie pielęgniarki i położnej (Dz. U. Nr 110, poz. 1170), Uchwałę Nr24/2004 z dnia 18 listopada 2004 r. Krajowej Rady Akredytacyjnej Szkolnictwa Medycznego w sprawie zasad zaliczania zajęć 107

6 Ewaluacja kształcenia realizowanego w projekcie systemowym Kształcenie zawodowe. praktycznych i praktyk zawodowych na studiach na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo, które mogą trwać krócej niż 6 semestrów. Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 12 kwietnia 2010 roku zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków prowadzenia studiów zawodowych na kierunku pielęgniarstwo lub położnictwo, przeznaczonych dla pielęgniarek i położnych posiadających świadectwo dojrzałości i będących absolwentami liceów medycznych oraz medycznych szkół zawodowych kształcących w zawodzie pielęgniarki i położnej (Dz. U. 10, 65, 420). Na mocy obowiązujących aktów prawnych wykonawcy byli zobowiązani do ustalenia programów nauczania, prowadzenia studiów według ścieżek kształcenia właściwych dla poszczególnych uczestników projektu, zaliczenia zajęć praktycznych i praktyk oraz przeprowadzenia teoretycznego i praktycznego egzaminu kończącego studia pomostowe. Wykonawca miał również obowiązek prowadzenia i przechowywania list obecności uczestników projektu na zajęciach praktycznych i teoretycznych. Na wykonawców nałożono również zobowiązanie do posiadania przez okres realizacji studiów pomostowych w ramach projektu uprawnień koniecznych do realizacji tych studiów, w tym ważnej akredytacji potwierdzającej spełnianie standardów kształcenia, zgodnie z obowiązującymi w tym zakresie przepisami. Zadaniem uczelni było również przechowywanie i ewidencjonowanie dokumentów złożonych przez uczestników projektu niezbędnych do uczestniczenia w studiach pomostowych realizowanych w ramach projektu [2, 9, 10] Obowiązki uczelni związane z realizacją projektu Do wiodących zdań uczelni wybranych w postępowaniu przetargowym, a związanych z realizacją projektu należało: 1. Wykonawcy zostali zobowiązany do przetwarzania danych osobowych uczestników projektu na zasadach określonych w Ustawie z dnia 29 sierpnia 1997 roku o ochronie danych osobowych (Dz. U. z 2002 r. Nr 101, poz. 926 z późn. zm.) oraz rozporządzeniem Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji z dnia 29 kwietnia 2004 roku w sprawie dokumentacji przetwarzania danych osobowych oraz warunków technicznych i organizacyjnych, jakim powinny odpowiadać 108

7 Rozdział III. Realizacja projektu systemowego pn. Kształcenie zawodowe urządzenia i systemy informatyczne służące do przetwarzania danych osobowych (Dz. U. z 2004 r, Nr 100, poz. 1024), a także zasadami wskazanymi w umowach wykonawczych. Przetwarzanie danych osobowych rozumiano jako jakiekolwiek operacje wykonywane na danych osobowych, takie jak: zbieranie, utrwalanie, przechowywanie, opracowywanie, zmienianie, udostępnianie i usuwanie a w szczególności te, które wykonuje się w systemie informatycznym określonym jako Podsystem Monitorowania Europejskiego Funduszu Społecznego Przekazywania w terminach wskazanych przez Zamawiającego danych zgodnie z załącznikami stanowiącymi integralne części umowy wykonawczej, które w szczególności obejmowały: harmonogram studiów pomostowych; umowy uczestnictwa w studiach pomostowych realizowanych w ramach projektu, które w imieniu Ministra Zdrowia na podstawie udzielonego pełnomocnictwa, Wykonawca był zobowiązany zawrzeć z osobami zakwalifikowanymi do odbywania studiów pomostowych; dane osobowe uczestników studiów pomostowych; sprawozdania okresowe i końcowe. 3. Informowania uczestników projektu, przed rozpoczęciem kształcenia na studiach pomostowych, iż są one realizowane w ramach projektu, współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. 4. Wydania absolwentom studiów pomostowych realizowanych w ramach projektu certyfikatów ich ukończenia, zawierających informację o ukończeniu studiów pomostowych w ramach projektu współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego [2, 3, 9, 10] Obowiązki uczelni dotyczące prowadzenia działań informacyjnych i promocyjnych związanych z realizacją studiów pomostowych Zasadnicze procedury dotyczące informacji i promocji w realizowanym projekcie określono następująco: 1. Wykonawcy zostali zobowiązani do zapoznania się oraz stosowania aktualnych Wytycznych w zakresie komunikacji i promocji oraz Wytycznych dotyczących oznaczania projektów w ramach Programu (stanowiącymi załącznik do Planu 109

8 Ewaluacja kształcenia realizowanego w projekcie systemowym Kształcenie zawodowe. Komunikacji Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki ), a także zamieszczonych na stronie internetowej: Wykonawca w ramach obowiązków informacyjno-promocyjnych związanych z realizacją studiów pomostowych w ramach projektu został zobligowany podczas prowadzenia tych studiów do: oznaczenia budynków i pomieszczeń, w których prowadzone są studia pomostowe, zgodnie ze wskazanymi powyżej wytycznymi, informowania uczestników projektu o studiach pomostowych realizowanych w ramach projektu, współfinansowanych przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego, rozpowszechniania wśród uczestników projektu materiałów informacyjnopromocyjnych otrzymanych od Zamawiającego (np. ulotki, pakiety startowe, broszury, ankiety), a służących informacji i promocji oraz ewaluacji projektu; (np. uczestniczenia w wywiadach, badaniach ewaluacyjnych, wypełniania ankiet). 3. Wykonawca miał obowiązek udostępnienia oraz udzielenia Zamawiającemu, nieodpłatnej licencji niewyłącznej, obejmującej prawo do korzystania i rozpowszechniania materiałów zdjęciowych i audiowizualnych dotyczących uczestników projektu biorących udział w studiach pomostowych realizowanych w ramach projektu, za uprzednią pisemną zgodą wyrażoną przez uczestników projektu [2, 5, 9, 10] Zobowiązania uczelni w zakresie monitoringu i kontroli Wszystkie zaprezentowane powyżej obszary, zgodnie z umową wykonawczą zawieraną z uczelniami, podlegały kontroli przez jednostkę właściwą merytorycznie do wdrażania projektu dotyczącego kształcenia zawodowego pielęgniarek i położnych, tj. Beneficjenta Systemowego (BS Departament Pielęgniarek i Położnych Ministerstwo Zdrowia), jak również: Instytucję Zarządzającą (IZ ministra właściwego ds. rozwoju regionalnego), Instytucję Pośredniczącą (IP ministra właściwego ds. pracy i polityki społecznej) i Instytucję Wdrażającą (IW Departament Funduszy Europejskich w Ministerstwie Zdrowia). 110

9 Rozdział III. Realizacja projektu systemowego pn. Kształcenie zawodowe Beneficjent Systemowy w miejscach prowadzenia kształcenia realizowanego w ramach projektu ma prawo dokonywać wizytacji, które mogą być: planowe prowadzone na podstawie Rocznego Planu Kontroli, doraźne kontrole nie ujęte w Rocznym Planie Kontroli, przeprowadzane w związku z podejrzeniem wystąpienia nieprawidłowości, uchybień lub zaniedbań, bez zawiadamiania o terminie kontroli. Zespół przeprowadzający kontrolę w uczelni ma w szczególności prawo do swobodnego wstępu do obiektów i pomieszczeń wykonawcy, wglądu do wszelkich dokumentów związanych z realizacją studiów pomostowych, żądania od wykonawcy ustnych i pisemnych wyjaśnień oraz zabezpieczenia dowodów, w tym tworzenia dokumentacji fotograficznych. Lista kontrolna opracowana przez Beneficjenta Systemowego obejmuje około 40 pytań sprawdzających wykonanie obowiązków przez uczelnie związane z kształceniem, realizacją projektu, działaniami promocyjnoinformacyjnymi oraz ochroną danych osobowych uczestników projektu [5]. Umowy wykonawcze nakładały na uczelnie przyjęcie następujących działań: Wykonawca podejmował zobowiązanie do systematycznego monitorowania przebiegu realizacji studiów pomostowych w ramach projektu i niezwłocznego informowania Zamawiającego w formie pisemnej o trudnościach w realizacji tych studiów lub o zamiarze zakończenia ich realizacji; uczelnia podejmowała zobowiązanie do zarejestrowania się w internetowej bazie ofert szkoleniowych dostępnej na stronie internetowej: i aktualizowania informacji o realizowanych przez niego studiach pomostowych w ramach projektu, nie rzadziej niż raz w miesiącu; Wykonawca był zobowiązany poddać się kontroli w zakresie prawidłowości realizacji studiów pomostowych w ramach realizowanego projektu, dokonywanej przez Zamawiającego, Instytucje PO KL oraz inne podmioty uprawnione do kontroli na podstawie odrębnych przepisów; uczelnia była zobligowana do poddania się kontroli niezapowiedzianej w zakresie prawidłowości realizacji studiów pomostowych w ramach projektu, dokonywanej przez ww. podmioty; 111

10 Ewaluacja kształcenia realizowanego w projekcie systemowym Kształcenie zawodowe. przedmiot i zakres kontroli oraz osoby, uprawnione do przeprowadzenia kontroli wskazywał Zamawiający; kontrola mogła zostać przeprowadzona w miejscu realizacji studiów pomostowych prowadzonych w ramach projektu, jak i w siedzibie Zamawiającego; Wykonawca został zobowiązany do zapewnienia ww. podmiotom kontrolującym prawo wglądu we wszystkie dokumenty związane z realizacją studiów pomostowych w ramach projektu, w tym dokumenty elektroniczne, przez cały okres ich przechowywania ściśle określony w umowie wykonawczej oraz do udzielania wszelkich informacji i pomocy w związku z prowadzoną kontrolą; uczelnia podejmuje zobowiązanie do zastosowania się do zaleceń i wytycznych mających na celu usunięcie przez wykonawcę nieprawidłowości w wyniku przeprowadzonej kontroli [2, 3, 9-11] Archiwizacja dokumentów Wykonawca został zobligowany do przechowywania dokumentacji związanej z realizacją studiów pomostowych w ramach projektu w sposób zapewniający dostępność, poufność i bezpieczeństwo od dnia podpisania umowy wykonawczej do dnia 31 grudnia 2020 roku oraz do informowania na wezwanie Zamawiającego o miejscu archiwizacji dokumentów związanych z realizacją studiów pomostowych w ramach projektu. W przypadku zmiany miejsca archiwizacji dokumentów bądź w sytuacji zawieszenia lub zaprzestania przez wykonawcę działalności przed ww. terminem, uczelnia ma obowiązek poinformowania Zamawiającego w formie pisemnej o miejscu archiwizacji dokumentów dotyczących realizacji studiów pomostowych w ramach projektu. Informacja ta jest wymagana w przypadku zmiany miejsca archiwizacji dokumentów w terminie do 31 grudnia 2020 roku, z zastrzeżeniem możliwości przedłużenia go do daty wskazanej przez Zamawiającego. W przypadku konieczności przedłużenia terminu, o którym mowa, Zamawiający przyjął obowiązek powiadomienia pisemnie wykonawcę przed upływem ww. daty [9, 10]. 112

11 Rozdział III. Realizacja projektu systemowego pn. Kształcenie zawodowe Celem zapewnienia sprawnej, a zarazem zgodniej z określonymi w umowie wykonawczej zapisami, decyzją Rektora Uniwersytetu Humanistyczno- Przyrodniczego Jana Kochanowskiego oraz Dziekana Wydziału Nauk o Zdrowiu, w porozumieniu z Kanclerzem uczelni, powołano Zespół Projektowy odpowiedzialny za realizację projektu systemowego pn. Kształcenie zawodowe pielęgniarek i położnych w ramach studiów pomostowych współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. Był on odpowiedzialny za bezpośrednią współpracę z Wydziałem Wdrażania Projektu Systemowego w Departamencie Pielęgniarek i Położnych Ministerstwa Zdrowia. W miejscu realizacji projektu systemowego koordynacja wdrażania projektu systemowego została włączona w prace Biura Funduszy Europejskich, a część wykonawczą związaną z prowadzeniem, realizacją i zabezpieczeniem warunków umowy wykonawczej powierzono jednostce powołanej w obrębie Wydziału Nauk o Zdrowiu określonej jako Biuro Projektu Systemowego pn. Kształcenie zawodowe pielęgniarek i położnych w ramach studiów pomostowych współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego. W prowadzonej procedurze rekrutacji na studia pomostowe, realizacji kształcenia, prowadzenia studiów pomostowych, finansowania projektu, działań informacyjno-promocyjnych i innych obszarów określonych w umowie wykonawczej prowadzony został stały monitoring i ewaluacja. Kadra uczelni odpowiedzialna za wdrażanie i realizację projektu uczestniczyła we wszystkich konferencjach o charakterze informacyjno-promocyjnym organizowanych przez Departament Pielęgniarek i Położnych w latach , a prezentowane na nich treści wykorzystywała w trakcie realizacji kształcenia pomostowego w ramach projektu. Piśmiennictwo 1. Cholewka B.: Stan realizacji projektu systemowego pn. Kształcenie zawodowe pielęgniarek i położnych w ramach studiów pomostowych współfinansowanego z EFS w ramach PO KL. Konferencja informacyjno-szkoleniowa organizowana w ramach realizacji projektu systemowego Kształcenie zawodowe pielęgniarek i położnych w ramach studiów pomostowych współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Działania 2.3. Wzmocnienie potencjału zdrowia osób pracujących oraz poprawa jakości funkcjonowania systemu ochrony zdrowia, Poddziałania Doskonalenie 113

12 Ewaluacja kształcenia realizowanego w projekcie systemowym Kształcenie zawodowe. zawodowe kadr medycznych. Departament Pielęgniarek i Położnych Ministerstwo Zdrowia, Warszawa październik 2009 r. 2. Jamiołkowski R., Kret K.: Zadania i obowiązki Wykonawcy wynikające z realizacji projektu. Konferencja informacyjna organizowana w ramach realizacji projektu systemowego Kształcenie zawodowe pielęgniarek i położnych w ramach studiów pomostowych współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Działania 2.3. Wzmocnienie potencjału zdrowia osób pracujących oraz poprawa jakości funkcjonowania systemu ochrony zdrowia. Departament Pielęgniarek i Położnych Ministerstwo Zdrowia, Warszawa 28 listopada 2008 r. 3. Macieszko E.: Kontrola uczelni w zakresie realizacji studiów pomostowych w oparciu o umowę wykonawczą. Konferencja informacyjno-szkoleniowa organizowana w ramach realizacji projektu systemowego Kształcenie zawodowe pielęgniarek i położnych w ramach studiów pomostowych współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Działania 2.3. Wzmocnienie potencjału zdrowia osób pracujących oraz poprawa jakości funkcjonowania systemu ochrony zdrowia, Poddziałania Doskonalenie zawodowe kadr medycznych. Departament Pielęgniarek i Położnych Ministerstwo Zdrowia, Warszawa październik 2009 r. 4. Program Operacyjny KAPITAŁ LUDZKI. Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia Ministerstwo Rozwoju Regionalnego, Warszawa Projekt Systemowy Kształcenie zawodowe pielęgniarek i położnych w ramach studiów pomostowych Raport Ministerstwo Zdrowia Departament Pielęgniarek i Położnych, Warszawa Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia Przetargu Nieograniczonego ogłoszonego przez Zakład Zamówień Publicznych przy Ministrze Zdrowia, znak sprawy: ZZP-47/ Specyfikacja Istotnych Warunków Zamówienia Przetargu Nieograniczonego ogłoszonego przez Zakład Zamówień Publicznych przy Ministrze Zdrowia, znak sprawy: ZZP-02/ Wzór Umowy Wykonawczej o dofinansowanie studiów pomostowych realizowanych w ramach projektu Kształcenie zawodowe pielęgniarek i położnych w ramach studiów pomostowych współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Działania 2.3. Wzmocnienie potencjału zdrowia osób pracujących oraz poprawa jakości funkcjonowania systemu ochrony zdrowia, Poddziałania Doskonalenie zawodowe kadr medycznych (nabór jesień 2008). 114

13 Rozdział III. Realizacja projektu systemowego pn. Kształcenie zawodowe 10. Wzór Umowy Wykonawczej o dofinansowanie studiów pomostowych realizowanych w ramach projektu Kształcenie zawodowe pielęgniarek i położnych w ramach studiów pomostowych współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Działania 2.3. Wzmocnienie potencjału Zdrowia osób pracujących oraz poprawa jakości funkcjonowania systemu ochrony zdrowia, Poddziałania Doskonalenie zawodowe kadr medycznych (nabór wiosna 2010). 11. Zadorożna M.: Wizyty monitoringowe kontrola IW (IP2) w miejscu realizacji projektu. Konferencja informacyjno-szkoleniowa organizowana w ramach realizacji projektu systemowego Kształcenie zawodowe pielęgniarek i położnych w ramach studiów pomostowych współfinansowanego z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki, Działania 2.3. Wzmocnienie potencjału zdrowia osób pracujących oraz poprawa jakości funkcjonowania systemu ochrony zdrowia, Poddziałania Doskonalenie zawodowe kadr medycznych. Departament Pielęgniarek i Położnych Ministerstwo Zdrowia, Warszawa październik 2009 r. Streszczenie Głównym celem projektu systemowego Kształcenie zawodowe pielęgniarek i położnych w ramach studiów pomostowych jest podniesienie kwalifikacji zawodowych pielęgniarek i położnych do poziomu licencjata pielęgniarstwa lub położnictwa. Głównymi obowiązkami uczelni będących Wykonawcami projektu systemowego w latach było: rekrutacja uczestników, w tym kwalifikacja do odpowiednich ścieżek kształcenia zgodnie z obowiązującymi przepisami prawa; prowadzenie studiów pomostowych; realizacja części zadań związanych z zarządzaniem projektem; prawidłowe i terminowe rozliczanie finansowe z przeprowadzonego kształcenia za każdy semestr oraz stosowanie się w trakcie trwania studiów do zaleceń, wynikających ze zmian dokumentów programowych i wytycznych Instytucji Zarządzającej i Instytucji Pośredniczącej I i II stopnia, dotyczących realizacji projektów, współfinansowanych z Europejskiego Funduszu Społecznego w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. Słowa kluczowe: obowiązki uczelni, kształcenie pomostowe Summary The main goal of the project system Professional education of nurses and midwives within bridging studies is to improve the professional competence of nurses and midwives to the level of bachelor of nursing or obstetrics. The main responsibilities of the universities which contract in the system project in were: recruitment of participants, including eligibility for the appropriate learning pathways in accordance with 115

14 Ewaluacja kształcenia realizowanego w projekcie systemowym Kształcenie zawodowe. applicable law; conducting bridging studies, the implementation of tasks related to project management, accurate and timely setting of accounts of conducted education for each semester as well as application during the course of study to the recommendations arising from changes in the programming documents and guidance of the Managing Authority and Intermediate Authority of I and II degree, relating to the implementation of projects co-financed from European Social Fund as a part of the Human Capital Operational Programme. Key words: responsibilities of universities, bridging education 116

15 Rozdział III. Realizacja projektu systemowego pn. Kształcenie zawodowe Renata Stępień, Stanisław Głuszek 2 1. Stan realizacji kształcenia w projekcie systemowym pn. Kształcenie zawodowe pielęgniarek i położnych w ramach studiów pomostowych na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Humanistyczno- Przyrodniczego Jana Kochanowskiego w Kielcach w latach The condition of implementation of education in the system project Professional education of nurses and midwives within bridging studies on Faculty of Health Sciences The Jan Kochanowski University of Humanities and Sciences in Kielce in Wiodącym zadaniem uczelni wybranych w drodze postępowania przetargowego do realizacji projektu systemowego pn. Kształcenie zawodowe pielęgniarek i położnych w ramach studiów pomostowych współfinansowanego przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego jest rekrutacja i prowadzenie studiów dla jego uczestników. Kształcenie zawodowe pielęgniarek i położnych w uczelniach podlega obligatoryjnej i cyklicznej kontroli zewnętrznej prowadzonej przez Państwową Komisję Akredytacyjną (PKA) oraz Krajową Radę Akredytacyjną Szkolnictwa Medycznego (KRASzM). Naczelnym zadaniem ww. organów jest czuwanie nad przestrzeganiem standardów kształcenia, ocena jakości kadry naukowej i dydaktycznej oraz środowiska dydaktycznego, a także funkcjonowania wewnętrznego systemu oceny jakości kształcenia. Ewaluacja kształcenia odbywająca się wewnątrz uczelni prowadzona jest zgodnie z jej potrzebami i obowiązującymi w tym zakresie regulacjami [2, 10]. Prezentowana poniżej analiza stanowi element wewnętrznej ewaluacji kształcenia zawodowego pielęgniarek i położnych prowadzonego na Wydziale Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Jana Kochanowskiego w Kielcach. Kryteria analizy w latach stanowiły obowiązki wykonawcy związane z kształceniem w ramach projektu, w tym: posiadanie uprawnień koniecznych do prowadzenia studiów pomostowych; 117

16 Ewaluacja kształcenia realizowanego w projekcie systemowym Kształcenie zawodowe. przeprowadzenie postępowania rekrutacyjnego na studia pomostowe w oparciu o obowiązujący w danej uczelni regulamin rekrutacji [12-14, 16-18]; realizacja kształcenia, w tym ustalenie programu nauczania dla uczestników poszczególnych ścieżek kształcenia pomostowego, zaliczenie zajęć praktycznych i praktyk zawodowych oraz przeprowadzenie praktycznego i teoretycznego egzaminu kończącego studia pomostowe zgodnie z obowiązującą w tym zakresie podstawą prawną [7, 10, 11]. Wydział Nauk o Zdrowiu UJK w Kielcach spełniał wszystkie wymogi stawiane uczelniom ubiegającym się o prowadzenie studiów pomostowych dla pielęgniarek i położnych w latach W analizowanym okresie uczelnia posiadała: ważną akredytację Krajowej Rady Akredytacyjnej Szkolnictwa Medycznego dla kierunku pielęgniarstwo (KRASzM Dec. Nr 25/II/2007) i położnictwo (KRASzM Dec. Nr 7/II/2009); ważną akredytację Państwowej Komisji Akredytacyjnej na kierunek pielęgniarstwo (PKA NR BPKA-ZM/410/27/09) i położnictwo (PKA NR ZM/4010/10/07); przyznane limity przyjęć na studia pomostowe [4, 6, 7]; programy nauczania na studiach pomostowych ustalone w oparciu o obowiązującą w danych latach podstawę prawną [5, 7]. Wywiązano się również z procedury przeprowadzenia postępowania rekrutacyjnego zgodnie z istniejącym w uczelni regulaminem, kwalifikacji uczestników projektu do odpowiednich ścieżek kształcenia i prowadzenia dydaktyki w oparciu o określone w tym zakresie przepisy [5, 7]. W tabeli 1 przedstawiono analizę przebiegu rekrutacji na studia pomostowe w latach Zaprezentowane dane wskazują na wysoką efektywność prowadzonych naborów, co można wiązać z zainteresowaniem formą kształcenia prowadzącą w krótkim czasie do uzyskania tytułu licencjata pielęgniarstwa lub położnictwa, a także źródłem jego finansowania. 118

17 Rozdział III. Realizacja projektu systemowego pn. Kształcenie zawodowe Tabela 1. Przebieg rekrutacji na studia pomostowe w latach Kierunek Rok akademicki Limity miejsc Pielęgniarstwo Miejsca wykorzystane Limity miejsc Położnictwo Miejsca wykorzystane n % n % n % n % 2008/ , , , ,3 2009/ , , , ,0 2010/ , , , ,0 Zewnętrzna kontrola kształcenia na kierunku pielęgniarstwo i położnictwo przeprowadzona przez PKA i KRASzM potwierdza wymaganą przez Beneficjenta Systemowego jakość kształcenia na Wydziale Nauk o Zdrowiu UJK w Kielcach. Dla organizatorów kształcenia pomostowego istotnym było włączenie w proces oceniania uczestników projektu, co może wzmocnić ich podmiotowa rolę w uzupełnianiu kwalifikacji zawodowych, a także uświadomić odnoszone korzyści. Wykonawca natomiast, poprzez krytyczną ocenę zebranych informacji, może udoskonalić sam proces kształcenia pomostowego Cel pracy Celem prowadzonych analiz było poznanie opinii uczestników studiów pomostowych na temat środowiska dydaktycznego Wydziału Nauk o Zdrowiu Uniwersytetu Humanistyczno-Przyrodniczego Jana Kochanowskiego, w którym realizowano projekt systemowy pn. Kształcenie zawodowe pielęgniarek i położnych w ramach studiów pomostowych współfinansowany przez Unię Europejską w ramach Europejskiego Funduszu Społecznego w latach

18 Ewaluacja kształcenia realizowanego w projekcie systemowym Kształcenie zawodowe Materiał i metoda Materiał badawczy stanowili studenci, którzy rozpoczęli kształcenie na studiach pomostowych w październiku 2008 roku (edycja I) i w marcu 2010 (edycja II). Badania prowadzono na ostatnim semestrze nauki każdej ze ścieżek w danej edycji projektu. Ogółem w obu edycjach projektu systemowego pn. Kształcenie zawodowe pielęgniarek i położnych w ramach studiów pomostowych prowadzonych na Wydziale Nauk o Zdrowiu UJK w Kielcach uczestniczyło 356 studentów, w tym 240 na kierunku pielęgniarstwo i 116 na kierunku położnictwo. Natomiast w badaniach wzięło udział 351 uczestników zatrudnionych na stanowisku pielęgniarki (n=233), pielęgniarza (n=6) oraz położnej (n=112). W pracy wykorzystano metodę analizy dokumentacji oraz sondażu diagnostycznego. Materiał zebrano techniką analizy jakościowej dokumentów dotyczących projektu systemowego oraz ankietowania z zastosowaniem kwestionariusza ankiety w opracowaniu R. Stępień i L. Nowaka. W opisie danych społeczno-demograficznych uwzględniono: wiek, płeć, stan cywilny, miejsce zamieszkania, wykształcenie w momencie przystąpienia do realizacji projektu oraz staż pracy. Badaniu poddano ogółem siedem kategorii. Cztery z nich składały się na analizę środowiska dydaktycznego wydziału będącego miejscem realizacji projektu, były to: kadra dydaktyczna (Kat. II, zakres ocen 1-5 pkt.) oraz organizacja studiów pomostowych (Kat. I), zasoby lokalowe wydziału (Kat. III) i wyposażenie w środki dydaktyczne (Kat. IV), gdzie zakres ocen wynosił od 1-4 punktów. Kolejne dwie kategorie były weryfikacją stopnia realizacji zakładanych w projekcie celów szczegółowych. Kategorie te obejmowały korzyści odnoszone przez studentów z kształcenia pomostowego (Kat. V, wybór od 0 do 8 wskaźników) oraz ocenę osiągania tzw. wartości dodanej projektu w postaci rozwoju osobistego i zawodowego (Kat. VI, zakres ocen od 1 do 5 pkt.). Kategoria VII to ocena ogólna realizacji projektu na WNoZ. Zebrany materiał badawczy poddano analizie statystycznej z wykorzystaniem pakietu statystycznego Statistica wersja 9.0. W opisie statystycznym uzyskanych wyników jako miarę tendencji centralnych wykorzystano średnią arytmetyczną i odchylenie standardowe. W analizie średnich wyników odnoszących się do wszystkich kategorii z wyjątkiem V i VII przyjęto w interpretacji następujące ich zakresy: 1,00-1,99 wyniki niskie, 2,00-2,99 - wyniki przeciętne i 3,00-4,00 wyniki wysokie. Do oceny istotności różnic między poziomem badanych cech zastosowano test ch 2, a jako wartość 120

19 Rozdział III. Realizacja projektu systemowego pn. Kształcenie zawodowe kryterialną do oceny istotności statystyk przyjęto pα=0,05. Za istotne uznawano jedynie te statystyki, których prawdopodobieństwo było niższe od wartości kryterialnej (p<pα) Wyniki Wiek studentów rozpoczynających kształcenie w roku akademickim 2008/2009 wynosił średnio 39,23 lata (zakres wieku 28-58), natomiast uczestników inaugurujących naukę w roku akademickim 2009/2010 kształtował się w przedziale od 28 do 51 lat i średnio stanowił wartość 40,01. Niemal całość badanej grupy tworzyły kobiety (n=345; 98,28%). Około ¾ ankietowanych uczestników pozostawała w związkach małżeńskich (n=293; 83,76%) oraz reprezentowała wykształcenie średnie zawodowe (n=262; 74,64%). Niewiele ponad połowa badanych zamieszkiwała miasto (n=198, 56,58%). Szczegółowe dane zawarto w tabeli 2. Tabela 2. Charakterystyka społeczno-demograficzna uczestników projektu w latach Płeć ZMIENNA Edycja I Edycja II Ogółem WSKAŹNIKI n % n % n % kobiety , , ,28 mężczyźni 2 1,32 4 2,00 6 1,71 panna 16 10, , ,41 kawaler 0 0,00 2 1,00 2 0,57 Stan cywilny mężatka , , ,76 żonaty 2 1,32 2 1,00 4 1,14 rozwiedziona 13 8, , ,12 rozwiedziony 0 0,00 0 0,00 0 0,00 średnie zawodowe , , ,64 Wykształcenie wyższe licencjackie 3 1, , ,70 wyższe magisterskie 26 17, , ,66 Zamieszkanie miasto 82 54, , ,58 wieś 68 45, , ,42 121

20 Ewaluacja kształcenia realizowanego w projekcie systemowym Kształcenie zawodowe. Średni czas pracy uczestników edycji pierwszej stanowił 15, 40 lat (zakres 3-32 lata), natomiast edycji drugiej był nieco dłuższy i wynosił 16,33 lat, a zawierał się w przedziale od 3 do 30 lat. Ocena płaszczyzny organizacyjnej studiów pomostowych, ujęta w kategorię I, a przeprowadzona w obu edycjach potwierdza wysoki poziom satysfakcji badanych uczestników. We wszystkich analizowanych wskaźnikach, takich jak: obsługa administracyjna, dostęp do informacji związanych z kształceniem w ramach projektu systemowego oraz organizacja zajęć dydaktycznych uzyskano średnie wyniki w przedziale 3,13-3,28. Opinie wyrażone przez uczestników edycji I i II były zbliżone i nie różniły się istotnie statystycznie (tabela 3). Tabela 3. Analiza porównawcza opinii studentów projektu systemowego edycji I i II w zakresie organizacji studiów pomostowych. Kat. I. 1. Organizacja studiów pomostawych Obsługa administracyjna x Edycja I Edycja II χ 2 Poziom istotności SD x SD p IS 3,28 0,62 3,20 0,66 2,501 0,285 NI 2. Dostęp do informacji 3,13 0,74 3,15 0,73 1,069 0,784 NI Organizacja zajęć 3. 3,23 0,67 3,27 0,65 3,867 0,691 NI dydaktycznych Skróty zastosowane w tabeli: x średnia arytmetyczna, SD - odchylnie standardowe, χ 2 - test ch 2, p - wartość statystyczna W kategorii II weryfikacji poddano kadrę dydaktyczną realizującą część teoretyczną oraz praktyczną kształcenia na studiach pomostowych. Badani studenci wysoko cenili przygotowanie naukowe, merytoryczne oraz dydaktyczne nauczycieli akademickich zaproszonych do realizacji zajęć. Uzyskane dane w obu edycjach zawierały się w przedziale wyników wysokich, a zakres średnich wynosił 3,76-3,85. Niższe wyniki średnie otrzymane wśród studentów z naboru marzec 2010 nie różniły się istotnie od opinii wyrażonych przez uczestników edycji inaugurującej kształcenie w projekcie systemowym (tabela 4). 122

21 Rozdział III. Realizacja projektu systemowego pn. Kształcenie zawodowe Tabela 4. Analiza porównawcza opinii studentów projektu systemowego edycji I i II w zakresie oceny kadry dydaktycznej. Kat. II 1. Ocena kadry dydaktycznej Część teoretyczne kształcenia Edycja I Edycja II Poziom istotności χ 2 x SD x SD p IS 3,85 0,59 3,76 0,63 3,867 0,276 NI Część praktyczna 2. 3,83 0,64 3,76 0,61 4,510 0,341 NI kształcenia Skróty zastosowane w tabeli: x średnia arytmetyczna, SD - odchylnie standardowe, χ 2 - test ch 2, p - wartość statystyczna Kolejną kategorią opisującą środowisko dydaktyczne wydziału będącego miejscem realizacji projektu były jego zasoby lokalowe. Jak prezentuje tabela 5, badanych studentów najbardziej satysfakcjonowała udostępniona im do kształcenia praktycznego baza zakładów opieki zdrowotnej i innych podmiotów realizujących praktyczną nauką zawodu. Zadawalające wyniki uzyskano również w zakresie jakości oraz wyposażenia pracowni specjalistycznych, a także sal ćwiczeniowych oraz wykładowych. Przeciętnie natomiast oceniano istniejące zaplecze socjalne dla studentów oraz węzły sanitarno-higieniczne. Istotne różnice w opiniowaniu badanych wskaźników dotyczyły jedynie możliwości korzystania w uczelni z biblioteki i czytelni. Tabela 5. Analiza porównawcza opinii studentów projektu systemowego edycji I i II w zakresie zasobów lokalowych w miejscu kształcenia pomostowego. Kat. III Ocena zasobów lokalowych Edycja I Edycja II Poziom istotności χ 2 x SD x SD p IS 1. Sale wykładowe 3,04 0,79 2,93 0,77 5,85 0,118 NI 2. Sale ćwiczeniowe 3,29 0,63 3,18 0,64 4,393 0,222 NI Pracownie specjalistyczne Placówki medyczne kształcenia praktycznego 3,32 0,68 3,27 0,56 8,911 0,063 NI 3,51 0,54 3,39 0,57 5,214 0,156 NI 5. Biblioteka 3,12 0,84 3,39 0,57 10,277 0,036 p<0,05 6. Czytelnia 3,11 0,90 2,91 0,92 14,229 0,006 p<0,01 7. Pomieszczenia socjalne i higieniczne dla 2,98 0,85 2,95 0,92 8,090 0,088 NI studentów Skróty zastosowane w tabeli: x średnia arytmetyczna, SD odchyl- e standardowe, χ 2 - test ch 2, p - wartość statystyczna 123

22 Ewaluacja kształcenia realizowanego w projekcie systemowym Kształcenie zawodowe. Charakterystykę bazy dydaktycznej wydziału zamyka analiza opinii studentów odnosząca się do stopnia dostępności środków dydaktycznych w trakcie realizacji kształcenia pomostowego. Wśród pomocy dydaktycznych ujętych jako wskaźniki badanej kategorii uwzględniono te, które zgodnie ze współczesnym modelem dydaktyki medycznej mają zapewnić kształcenie multimedialne. W obu rozpatrywanych edycjach kształcenia pomostowego wśród studentów dominowały oceny wysokie. Bardziej szczegółowa inferencja danych wskazuje jednak, iż satysfakcja studentów kształcących się w II edycji była istotnie wyższa w pięciu na sześć testowanych wskaźników. W trakcie analizowanego okresu jedynym elementem dostępnym na zbliżonym poziomie w procesie kształcenia było wyposażenie pracowni specjalistycznych. W opinii badanych, optymalizacja środowiska kształcenia w analizowanym kontekście winna wiązać się ze wzbogaceniem nauczania pracą z komputerem wyposażonym w odpowiednie oprogramowanie oraz zastosowaniem audiowizualnych urządzeń technicznych w postaci odbiorników telewizyjnych i odtwarzaczy DVD, które umożliwią wykorzystanie materiałów dydaktycznych w postaci filmów, programów, wideopłyt itp. Szczegółowe dane zawarto w tabeli 6. Tabela 6. Analiza porównawcza opinii studentów projektu systemowego edycji I i II w zakresie środków dydaktycznych w miejscu kształcenia pomostowego. Wyposażenie w środki Edycja I Edycja II Poziom istotności Kat. IV dydaktyczne χ 2 x SD x SD p IS 1. Rzutniki multimedialne 3,25 0,65 3,45 0,65 10,546 0,014 p<0,05 2. Rzutniki pisma 3,19 0,65 3,41 0,63 9,487 0,024 p<0,05 3. TV/Video/DVD 3,07 0,75 3,28 0,73 15,927 0,003 p<0,01 4. Komputery z oprogramowaniem 2,89 1,00 3,36 0,64 26,709 0,00002 p<0,01 5. Tablice dydaktyczne 3,11 0,90 3,31 0,60 12,562 0,013 p<0,05 6. Pomoce specjalistyczne w pracowniach 3,19 0,81 3,31 0,56 8,750 0,067 NI Skróty zastosowane w tabeli: x średnia arytmetyczna, SD - odchylnie standardowe, χ 2 - test ch 2, p - wartość statystyczna Przedmiotem testowania kolejnych wyników ujętych w kategorię V stał się obszar korzyści, jakie pielęgniarki i położne odnoszą z kształcenia pomostowego w toku studiów. Uzyskane wyniki zamieszczono na rycinie

23 Rozdział III. Realizacja projektu systemowego pn. Kształcenie zawodowe Odkryłam/em w sobie now e umiejętności 0,27 0,41 Wzrosło moje zaangażow anie w pracę i w łasny rozw ój zaw odow y 0,51 0,59 Stałam/em się bardziej odpow iedzialny za sw oje działanie 0,3 0,4 Lepiej radzę sobie w rozw iązyw aniu problemów 0,35 0,5 Wzrosły moje dążenia osobiste i zaw odow e 0,55 0,6 Udoskonaliłam/em postaw ę zaw odow ą oraz umiejętności komunikow ania się 0,41 0,59 Udoskonaliłam/em praktyczne umiejętności 0,38 0,5 Pogłębiłam/em przygotow anie teoretyczne do w ykonyw ania zaw odu 0,77 0,85 0 0,1 0,2 0,3 0,4 0,5 0,6 0,7 0,8 0,9 Edycja II Edycja I Rycina 1. Analiza porównawcza opinii studentów projektu systemowego edycji I i II na temat korzyści z kształcenia pomostowego. Badani studenci mogli ocenić weryfikowaną kategorię poprzez wybór od 0 do 8 spośród zaproponowanego zestawu wskaźników. Minimalna ilość dokonanych wyborów w badanej grupie wynosiła 3 a maksymalna 8. Obie edycje na podobnym poziomie postrzegały edukację na studiach pomostowych, upatrując w niej przede wszystkim możliwość poszerzenia przygotowania teoretycznego do wykonywania zawodu. Należy również podkreślić, że była to wartość najwyżej ceniona przez wszystkich badanych uczestników projektu. Zbliżone opiniowanie badanych dotyczyło także rozwoju umiejętności praktycznych, większego zaangażowania w pracę i rozwój zawodowy, a także wzrostu dążeń osobistych i zawodowych. 125

24 Ewaluacja kształcenia realizowanego w projekcie systemowym Kształcenie zawodowe. Odnotowano, iż korzystny wpływ kształcenia pomostowego na sferę afektywną istotnie częściej deklarowali jednak studenci pierwszej edycji. W tabeli 7 ukazano rozkład procentowy dokonanych wyborów w omawianym zagadnieniu w odniesieniu do badanej grupy studentów kierunku pielęgniarstwo i położnictwo w latach Tabela 7. Rozkład procentowy wyników uzyskanych w badanej grupie studentów kierunku pielęgniarstwo i położnictwo pomostowe. Kat. V Korzyści dla studentów Pielęgniarstwo Położnictwo Ogółem n % n % n % Pogłębiłam/em przygotowanie teoretyczne do wykonywania zawodu , , ,37 Udoskonaliłam/em praktyczne umiejętności , , ,32 Udoskonaliłam/em postawę zawodową oraz umiejętności komunikowania się , , ,02 Wzrosły moje dążenia osobiste i zawodowe , , ,72 Lepiej radzę sobie w rozwiązywaniu problemów , , ,61 Stałam/em się bardziej odpowiedzialny za swoje działanie 81 33, , ,91 Wzrosło moje zaangażowanie w pracę i własny rozwój zawodowy , , ,72 Odkryłam/em w sobie nowe umiejętności 72 30, , ,06 Wyniki uzyskane w kategorii VI mieściły się przedziale wysokich, a zakres średnich wynosił od 3,35 do 3,68. Jak pokazuje rycina 2 studenci obu edycji w głównej mierze dostrzegali korzystny wpływ kształcenia pomostowego głównie na ich rozwój osobisty i zawodowy. Badani stali również na stanowisku, iż uzyskanie tytułu licencjata pielęgniarstwa w toku kształcenia pomostowego uczyni ich bardziej konkurencyjnymi pracownikami na rynku pracy. 126

25 Rozdział III. Realizacja projektu systemowego pn. Kształcenie zawodowe Wykonyw any zaw ód 3,45 3,35 p=0,528, NI p=0,274, NI Rozwój osobisty 3,68 3,62 p=0,092, NI Konkurencyjność na rynku pracy 3,63 3,55 3,15 3,2 3,25 3,3 3,35 3,4 3,45 3,5 3,55 3,6 3,65 3,7 Edycja II Edycja I x Rycina 2. Ocena osiągnięcia wartości dodanej projektu w grupie studentów xedycji I i II. Skale kategorialną zamykało pytanie dotyczące ogólnej oceny realizacji projektu systemowego w opinii studentów. Zakres ocen wynosił od 0 do 10 punktów, a kierunek skali miał wektor dodatni. Średnie wyniki uczestników I edycji ( x =8,46, SD=1,63) nie różniły się istotnie od uzyskanych wśród studentów edycji II ( x =8,36, SD=1,17), przy p=0, Omówienie wyników Postępowanie kontrolno-oceniające jest nieodłącznym elementem systemu kształcenia ogólnego, jak i zawodowego. Jego integralną część stanowiła dokonana w mniejszej pracy ewaluacja wewnętrzna, rozumiana jako proces zbierania danych i ich interpretacji w celu podejmowania decyzji, a mająca wymiar postępowania diagnostycznego [15]. Podstawą prawną określającą środowisko kształcenia w zawodzie pielęgniarki i położnej stanowi Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 15 kwietnia 2002 roku 127

26 Ewaluacja kształcenia realizowanego w projekcie systemowym Kształcenie zawodowe. w sprawie standardów kształcenia pielęgniarek i położnych w szkołach wyższych i wyższych szkołach zawodowych (Dz. U. rok 2002, nr 55, poz. 499). W odniesieniu do przeprowadzonych badań należy uznać, iż uczestnicy projektu w procesie organizacji i przebiegu kształcenia pomostowego najbardziej docenili zaangażowanie zasobów ludzkich, to jest kadry dydaktycznej oraz osób odpowiedzialnych za obsługę administracyjną studenta, organizację zajęć i przepływ informacji związanych z realizacją projektu systemowego. Warto podkreślić, iż dobór kadry prowadzącej zajęcia teoretyczne, jak i praktyczne na studiach pomostowych był zbliżony pod względem dorobku naukowego, kwalifikacji oraz doświadczenia dydaktycznego, do obsady dydaktycznej na stacjonarnych studiach licencjackich na kierunku pielęgniarstwo i położnictwo. Sprawne funkcjonowanie obszaru organizacyjnego i komunikacji było możliwe dzięki wyodrębnieniu na wydziale zespołu pracowników, którzy przyjęli dodatkowe obowiązki związane z realizacją projektu systemowego wypływające z zawartej pomiędzy uczelnią a Ministerstwem Zdrowia umowy wykonawczej. Zasoby materialne wydziału analizowano poprzez pryzmat bazy lokalowej i wyposażenia w środki dydaktyczne. Wśród pomieszczeń dydaktycznych relatywnie niżej uczestnicy projektu ocenili sale wykładowe, w których realizowano cześć teoretyczną kształcenia. Wydział Nauk o Zdrowiu dysponuje pięcioma dużymi salami wykładowymi, ale niestety nie mają one charakteru sal audytoryjnych, a więc z amfiteatralnym układem miejsc dla słuchaczy. Należy jednak zaznaczyć, że każda z posiadanych sal wykładowych umożliwia audiowizualizację prowadzonych zajęć dzięki możliwości zaciemnienia, obecności nagłośnienia, dostępu do Internetu, rzutników multimedialnych oraz ruchomych ekranów projekcyjnych. Istotną zmianą, odnotowaną również w opiniach badanych studentów, która nastąpiła na przestrzeni ostatnich dwóch lat było wzbogacenie wyposażenia wydziału w środki dydaktyczne. W latach kategorie tę uzupełniono w następujące aparaty i urządzenia techniczne: flipchardy, laptopy i komputery z oprogramowaniem, kamerę Sony, telewizor plazmowy, kserokopiarki, projektory multimedialne, odtwarzacze DVD, monitory, wskaźniki laserowe i prezentery, programy komputerowe do nauki anatomii i histopatologii oraz programy umożliwiające analizy statystyczne i pozyskiwanie danych. Zakupiono również urządzenia doskonalące umiejętności zawodowe pielęgniarek i położnych, takie jak: fantom ogólnopielęgnacyjny, pulsoksymetr, ciśnieniomierze, termometr do 128