PORADNIK PRACY ZA GRANICĄ NIEMCY

Transkrypt

1 PORADNIK PRACY ZA GRANICĄ NIEMCY

2 Zawartość przewodnika 1. Informacje ogólne o kraju / strona 4 2. Baza telefonów alarmowych i ważnych adresów / strona 4 3. Poszukiwanie pracy / strona 6 4. Proces uznawania kwalifikacji zawodowych / strona 6 5. Samochodem do Niemiec / strona 7 6. Po przyjeździe / strona 8 7. Koszty życia / strona 8 8. Nauka języka / strona 9 9. Integracja ze społecznością / strona Prawa Pracownicze / strona Służba zdrowia / strona Finanse / strona Stały pobyt / strona 13 Poradnik pracy za granicą Niemcy został przygotowany przez zespół portalu pracujwunii.pl. Autorzy nie składają żadnych zapewnień oraz nie udzielają żadnej gwarancji aktualności i poprawności prezentowanych informacji. Tworząc przewodnik opierano się na informacjach dostępnych w marcu i kwietniu fot. pixabay.com 2

3 Witamy, Cieszymy się, że sięgasz po nasz przewodnik. Jeśli planujesz wyjazd do pracy za granicę lub już jesteś na terytorium Niemiec, wiemy, że znajdziesz tu wiele przydatnych informacji. Zmiana miejsca zamieszkania nigdy nie jest prosta inni ludzie, kultura, język. Postaramy Ci się to ułatwić. Gratulujemy odwagi i życzymy powodzenia w pracy! Zespół Pracuj w Unii PS. Możliwe, że wciąż szukasz pracy na naszej stronie znajdziesz ogłoszenia od niemieckich pracodawców: Zapraszamy! 3

4 1. Informacje ogólne o kraju geografia, języki, religia, ciekawostki Niemcy czy też Republika Federalna Niemiec jest, po USA, drugim najbardziej popularnym kierunkiem migracji na świecie. Jest też w czołówce państw, które Polacy wybierają do emigracji zarobkowej. Wpływają na to z pewnością atrakcyjne stawki oraz sąsiedztwo kraju, które daje możliwość częstych powrotów do domu. zostawiamy Ci wolne miejsce na marginesie, byś mógł robić własne notatki! Republika Federalna Niemiec jest położona w zachodniej i środkowej części Europy, z Polską dzieli 467 km granicy. Ze swoją rozwiniętą gospodarką przoduje politycznie na naszym kontynencie. Ma aż 80 milionów mieszkańców i jest najludniejszym krajem Unii Europejskiej. Jednak już co piąty Niemiec jest emerytem. Starzejące się społeczeństwo i dynamiczna gospodarka sprawiają, że w poszukiwaniu pracowników niemieccy pracodawcy często rozglądają się poza granicami własnego kraju. Niemcy to państwo federacyjne, składa się z 16 krajów związkowych tzw. landów, które posiadają pewną autonomię względem władz państwowych. Landy często różnią się między sobą prawem inne są dni wolne, system kształcenia czy procedury urzędowe. Szukając informacji zawsze trzeba szukać źródła odnoszącego się do interesującego nas landu. Niemcy to naród ceniący zasady i prawa. Są bezpośredni. Dzięki temu przebywając tam możemy spodziewać się porządku w urzędach i klarownych komunikatów. Nie jest też mitem niemieckie umiłowanie piwa kraj ten jest drugi na świecie pod względem spożycia złotego trunku. Produkuje też aż 1500 jego gatunków. Niemcy są też zazwyczaj dość cierpliwi i uprzejmi, ale inaczej niż w Polsce nie widzą nic niewłaściwego w otwartym przypatrywaniu się innym. Wyjeżdżając do pracy w Niemczech z całą pewnością zderzymy się z różnicami kulturowymi i językowymi. Warto być na to przygotowanym! Jednak pomimo pewnych niedogodności związanych z życiem na obczyźnie, trzeba skupić się na pozytywach takiej sytuacji. Praca u naszego zachodniego sąsiada łączy się z przejrzystymi regułami zatrudnienia i atrakcyjnym wynagrodzeniem. Przy porównywalnych kosztach życia jest to świetne rozwiązanie dla osób, którym zależy na wyższych zarobkach. 2. Baza telefonów alarmowych i ważnych adresów Wyjazd do pracy za granicę może być źródłem stresu wynikającego z przebywania w obcym kraju. Biorąc jednak pod uwagę wielkość niemieckiej Polonii oraz liczbę Polaków, którzy na stałe pracują za Odrą, łatwo uzyskać pomoc czy poradę nawet w najbardziej skomplikowanej sprawie. Do najprężniej działających portali polonijnych w Niemczech należą: Na wyżej wymienionych stronach można nie tylko przejrzeć najnowsze ogłoszenia i katalogi firm, uzyskać pomoc w rozwiązaniu problemu, ale także poznać ciekawych ludzi, wymienić się doświadczeniami i spostrzeżeniami na czacie oraz forum. Poradnia dla Pracowników delegowanych do pracy w Niemczech W Berlinie działa poradnia dla Polaków delegowanych do pracy w Niemczech. Można tam uzyskać informację na temat ubezpieczenia, kalkulacji wynagrodzeń, podatków i innych spraw związanych z przeprowadzką do zachodniego sąsiada. Porady udzielane są bezpłatnie, 4

5 w języku polskim. Jednak nie zawsze dostępny jest konsultant mówiący w naszym ojczystym języku! Warto więc wcześniej telefonicznie umówić się na spotkanie. Na chwilę obecną ( ) polscy konsultanci są dostępni we wtorki (14:00-18:00), środy (10:00 14:00), czwartki (10:00 14:00) i piątki (10:00 12:00). Poradnia dla Pracowników delegowanych do pracy w Niemczech Keithstraße Berlin Telefon: Fax: OG Pokój: 315 / beratung-eu@dgb.de Wyjeżdżając na dłuższy okres czasu za granicę, zawsze należy zapisać dane teleadresowe polskich placówek dyplomatycznych oraz numery telefonów alarmowych. W razie utraty dokumentów bądź chęci uregulowania kwestii cywilnoprawnych i nie tylko, trzeba udać się do polskiej ambasady lub konsulatu (spis placówek można znaleźć na stronie lub na W konsulacie można na przykład unieważnić i wyrobić nowe dokumenty czy poświadczyć polskie obywatelstwo. Można również uzyskać dokumenty z polskich urzędów (akt stanu cywilnego czy akt urodzenia), wykonać ich tłumaczenia z języka niemieckiego na polski bądź odwrotnie lub wykonać czynności notarialne. Wydziały konsularne ambasad udzielają również porad prawnych oraz pomocy prawnej dla Polaków pracujących za granicą. Telefony alarmowe: Polizcja (Polizei): 110 Pogotowie (Bereitschaft): 112 Straż pożarna (Feuerwehr): 112 Polskie placówki dyplomatyczne w Niemczech Ambasada Rzeczpospolitej Polskiej w Niemczech Lassenstr , Berlin-Grunewald, Niemcy Tel.: (+49 30) berlin.amb.sekretariat@msz.gov.pl Wydział Konsularny Ambasady RP w Berlinie Richard Strauss Str. 11, Berlin-Grunewald Tel.: (+49 30) (zapytania ogólne): berlin.amb.wk@msz.gov.pl Konsulat Generalny RP w Kolonii Im Media Park 5, Kolonia tel.: ( ) kolonia.kg.sekretariat@msz.gov.pl Konsulat Generalny RP w Hamburgu Gründgensstr. 20, Hamburg tel.: (+49 40) hamburg.kg.sekretariat@msz.gov.pl Konsulat Generalny RP w Monachium Röntgenstr. 5, München tel.: (+49 89) monachium.kg@msz.gov.pl 5

6 3. Poszukiwanie pracy Poszukiwanie pracy w Niemczech wygląda tak jak w Polsce. To proces złożony z przeglądania ogłoszeń, oczekiwania na telefony od agencji zatrudnienia i często stresujących rozmów kwalifikacyjnych. Jak ułatwić sobie poszukiwanie pracy w Niemczech? Po przybyciu do kraju obywatel polski może zarejestrować się w niemieckim urzędzie pracy (Agentur für Arbeit). Warto się rejestrować jako osoba szukająca pracy, ponieważ okres trzymiesięcznego poszukiwania pracy zalicza się do ewentualnego stażu zasiłkowego. Jeśli wyjeżdżasz z Polski jako zarejestrowana osoba bezrobotna, możesz też przetransferować swój zasiłek do Niemiec. Przed wyjazdem zaopatrz się w Wojewódzkim Urzędzie Pracy w dokument PD U2- unijny dokument potwierdzający prawo do zachowania zasiłku w trakcie poszukiwania pracy w innym państwie członkowskim UE. Masz prawo do transferu zasiłku tylko przez 3 miesiące, z możliwością przedłużenia do Proces uznawania kwalifikacji zawodowych Wielu pracodawców wymaga od swoich przyszłych pracowników przedłożenia dokumentów potwierdzających zawodowe kwalifikacje. Co ważne, dokumenty te powinny zostać oficjalnie przetłumaczone i uznane za ważne. Dyplom uczelni wyższej Jeśli chcesz w Niemczech kontynuować naukę wystarczy, że przetłumaczysz dokumenty u tłumacza przysięgłego. Na podstawie umowy podpisanej pomiędzy Polską i Niemcami uzyskane w obu państwach tytuły zawodowe i stopnie naukowe uznaje się za równoważne. Jeśli jednak chcesz podjąć pracę w wyuczonym zawodzie, niezbędna będzie nostryfikacja dyplomu. W tym celu musisz zwrócić się do uczelni, która wydała Twój dyplom. Uznanie kwalifikacji zawodowych Prawdopodobnie większość potrzebnych informacji znajdziesz na dedykowanej uznawaniu kwalifikacji stronie: Jeśli nie, więcej szczegółów znajdziesz w oficjalnym przewodniku Unii Europejskiej: ec.europa.eu/internal_market/qualifications/docs/guide/users_guide_pl.pdf Uznanie kwalifikacji zawodowych nie jest wymagane w przypadku każdego stanowiska. Na początek trzeba więc sprawdzić, czy zawód, który chcemy wykonywać w Niemczech należy do grupy tzw. zawodów regulowanych wymagających udokumentowanych umiejętności. Lista zawodów wraz z kompetencjami i informacją o potrzebie uznania kwalifikacji jest dostępna na stronie: Uwaga! Informacje dostępne są jedynie w języku niemieckim lub angielskim. Jeśli wykonywany przez nas zawód nie wymaga urzędowego potwierdzenia naszych umiejętności, warto zadbać o inną formę potwierdzającą nasze kwalifikacje. Odpowiednio udokumentowane wykształcenie i doświadczenie lat pracy w zawodzie powinno być wystarczającym zapewnieniem dla przyszłego pracodawcy. W sytuacji, gdy praca w wykonywanym przez nas zawodzie należy do regulowanych, należy udać się do odpowiedniej instytucji i złożyć dokumenty dot. naszych kwalifikacji. To, gdzie będziemy składać papiery zależy od zawodu i miejsca zamieszkania/miejsca pracy. Informację, gdzie się udać znajdziecie dzięki wspomnianej wyżej wyszukiwarce zawodów. Proces uznania kwalifikacji zawodowych trwa nawet do 3 miesięcy. Należy więc podjąć odpowiednie kroki z kilkumiesięcznym wyprzedzeniem przed ustaloną datą wyjazdu za granicę. 6

7 Na czym polega procedura uznawania kwalifikacji zawodowych? Zdobyte w Polsce wykształcenie zawodowe jest porównywane z jego niemieckim odpowiednikiem. Urząd bierze pod uwagę zakres i czas trwania kształcenia zawodowego, a także doświadczenie i inne dodatkowo ukończone kursy. Jeśli nie zostaną stwierdzone żadne istotne różnice, osoba zainteresowana otrzyma zaświadczenie o pełnej równoważności zdobytych za granicą kwalifikacji zawodowych z kwalifikacjami niemieckimi. W przypadku stwierdzenia istotnych różnic, urząd może potwierdzić częściową równoważność kwalifikacji zawodowych. W wydanym dokumencie zostaną opisane zdobyte kwalifikacje i konkretne różnice w porównaniu z niemieckimi. Z takim dokumentem łatwiej będzie ubiegać się o pracę bezpośrednio u pracodawców lub znaleźć odpowiednie możliwości dokształcania, aby uzupełnić brakujące kwalifikacje. 5. Samochodem do Niemiec Polacy decydujący się na pracę w Niemczech często wyjeżdżają za granicę własnym samochodem. Wypada więc w naszym poradniku napisać kilka słów o tym, jakie są różnice między korzystaniem z auta w Polsce i w Niemczech. Będzie to szczególnie interesujące dla osób, które planują być zatrudnione u niemieckiego pracodawcy co najmniej przez rok. Na początek: prawo jazdy. Polski dokument jest ważny u naszych zachodnich sąsiadów i nie trzeba go wymieniać. Jeśli pracujesz w Niemczech zatrudniony przez polską agencję pracy tymczasowej, to już niczym innym nie musisz się przejmować. Oczywiście pod warunkiem, że Twój pojazd jest sprawny, bezpieczny i dopuszczany do ruchu! To podstawa w każdym kraju. Jeśli natomiast jesteś zatrudniony i zameldowany w Niemczech powyżej roku, masz obowiązek przerejestrować auto. Wiąże się to z płaceniem podatku drogowego, który w Polsce wliczony jest w cenę paliwa. Z tych pieniędzy finansuje się m.in. utrzymanie autostrad, które dla osób prywatnych są darmowe. Nie warto się uchylać od płacenia konsekwencją są wysokie mandaty, a w sytuacji kolizji drogowej brak wypłaty ubezpieczenia. By zarejestrować samochód w Niemczech: 1. Ubezpiecz swój samochód uzyskując numer evb-nummer. Do wyboru jest kilka pakietów. Ten najbardziej podstawowy to Kraftfahrzeugversicherung. Jeśli zależy nam na ubezpieczeniu od odpowiedzialności cywilnej OC wybierzmy Kfz-Haftpflichtversicherung. Dodatkowo do ubezpieczenia można dokupić Kaskoversicherung, czyli odpowiednik polskiego autocasco, AC. Wyróżnia się tu Vollkaskoversicherung - pełne ubezpieczenie AC oraz Teilkaskoversicherung - częściowe ubezpieczenie AC. Jeżeli wybierzemy te drugie musimy się liczyć z tym, że nie wszystkie szkody powstałe w naszym pojeździe z naszej winy zostaną zrekompensowane. 2. Wizyta w urzędzie rejonowym: Kfz-Zulassungstelle. Podczas wizyty rejestracyjnej potrzebny będzie Twój dowód tożsamości, karta pojazdu oraz numer ubezpieczenia: evb-nummer. Trzeba też uiścić opłatę wysokości euro. Po dokonaniu formalności otrzymamy dowód wpłaty oraz nową kartę pojazdu, która pozwoli nam 3. otrzymać nowe tablice rejestracyjne. W tym celu musimy ją zanieść do firmy, która zajmuje się ich wykonywaniem. Proces rejestracji kończy odebranie nowej książeczki pojazdu i przykręcenie nowych tablic. Chociaż przepisy poruszania się po niemieckich drogach nie różnią się zasadniczo od tych polskich, to warto wiedzieć, że w dużo bardziej rygorystycznie podchodzi się tam do ich łamania. Niemieckie prawo zawiera precyzyjny katalog wykroczeń drogowych i wysokości kar, które im przysługują. Podejmowanie jakichkolwiek dyskusji z policją podczas zatrzymania jest więc bezcelowe i może jedynie pogorszyć naszą sytuację. Jeśli odmówimy przyjęcia mandatu, a podczas postępowania sądowego zostaniemy uznani winni wykroczenia, możemy mieć problem przy ponownej próbie wjazdu do Niemiec. Co robić kiedy auto wymaga naprawy? Jeśli nasza maszyna odmówi współpracy w trasie, nieodzowna może się okazać fachowa pomoc. Podstawowy numer alarmowy to w Niem- 7

8 czech 112. Możesz na niego zadzwonić z telefonów, które są rozmieszczone wzdłuż autostrady. Dyspozytor da Ci informację o dalszych krokach. Pomoc drogowa świadczona przez automobilklub niemieckiego ADAC strassenwacht-hilfe, jest dostępna dla członków. Świadczy usługi 24h na dobę. Z telefonu stacjonarnych należy dzwonić na numer : a z komórkowych na: Po przyjeździe Mieszkanie to pierwsza rzecz, o jaką powinniśmy się zatroszczyć po znalezieniu pracy Niemczech. Jeśli natomiast decydujecie się na szukanie zatrudnienia na miejscu, po wyjeździe do zachodniego sąsiada znalezienie odpowiedniego lokum stanie się priorytetem. Najlepiej szukać mieszkania z pomocą firm, którym trzeba jednak zapłacić za pośrednictwo. Jest to najbezpieczniejsza i najszybsza forma znalezienia lokum zwłaszcza dla tych, którzy nie znają niemieckiego. Przykładowe adresy w zakresie wynajmu mieszkań poprzez pośredników (Mitwohnzentralen) to m.in. lub Pozostałe możliwości znalezienia własnego lokum to szukanie ofert z ogłoszeń w prasie czy Internecie bądź poproszenie o pomoc w szukaniu kogoś znajomego (jeśli istnieje taka opcja). Posiadając już mieszkanie, należy się zameldować, ponieważ każdy obywatel polski pracujący w RFN powyżej 7 dni podlega obowiązkowi meldunkowemu we właściwym urzędzie meldunkowym. Nie można wskazać jednej nazwy takiego urzędu, ponieważ w każdym z krajów związkowych kompetencje urzędów określają przepisy poszczególnych systemów krajowych (np. Bürgeramt, Ordnungsamt, Einwohnermeldeamt). Obowiązek meldunkowy spoczywa na każdej osobie niezależnie od tytułu i celu pobytu! Także na pracownikach delegowanych do pracy w Niemczech. Aby dokonać meldunku należy okazać umowę najmu i rachunki związane z wynajmem mieszkania. Jeżeli zmieniasz miejsce zamieszkania, powiadom urząd meldunkowy i inne urzędy. Nie pozwól, aby ważna urzędowa korespondencja była doręczana na adres, pod którym nie przebywasz. Na poczcie niemieckiej możesz za opłatą kilkunastu euro ustanowić zlecenie przekazywania korespondencji na nowy adres zamieszkania lub pobytu. Każdy, kto zamierza pozostać na terenie Niemiec dłużej niż cztery miesiące, musi postarać się o pozwolenie na pobyt. W tym celu należy złożyć wniosek w lokalnym biurze imigracyjnym (Ausländeramt). Zezwolenie na pobyt z reguły wydawane jest tylko na pobyt w określonym celu i na określony okres czasu. Czasami stanowi podstawę do pobytu stałego. Oznacza to, że po upływie określonego czasu pobytu i spełnieniu wszystkich pozostałych warunków przysługuje prawo do bezterminowego pozwolenia na osiedlenie. 7. Koszty życia w porównaniu z Polską Średni koszt utrzymania w Niemczech wynosi około 1000 euro miesięcznie. Najwięcej pochłonie wynajem lokum, jedzenie i transport (np. karta miejska). Różnicę odczujemy też płacąc za usługi typu fryzjerstwo, mechanika pojazdowa, a nawet Internet czy telefon. Artykuły spożywcze zazwyczaj nie są dużo droższe niż te, kupowane w Polsce. Inaczej jest jednak w przypadku alkoholu jest on zdecydowanie droższy u zachodniego sąsiada. Różnicę w cenach odczują osoby palące, gdyż paczka papierosów kosztuje około 5,5 euro. 8

9 Szukając mieszkania Koszty związane z wynajmem zależą od regionu. Wynajem mieszkania to średnio wydatek rzędu euro, bez opłat (czasem nawet bez umeblowania). Ceny różnią się oczywiście w zależności od wielkości i lokalizacji, np. za mieszkanie 3 pokojowe w Berlinie zapłacimy ok euro. Należy także pamiętać o konieczności wniesienia kaucji, która wynosi zazwyczaj równowartość 3 miesięcznych opłat. Dodatkowe koszty to także centralne ogrzewanie i zaopatrzenie w ciepłą wodę, gaz, koszty eksploatacyjne, dopłaty za umeblowanie i podnajem oraz dopłaty za używanie pomieszczeń mieszkalnych do innych celów niż mieszkaniowe. Koszty mediów są rozliczane okresami, nie miesięcznie. 8. Nauka języka Znajomość niemieckiego nie tylko ułatwi załatwianie wszelkich formalności, ale sprawi, że praca wśród niemieckich kolegów będzie znacznie przyjemniejsza, a przynajmniej mniej kłopotliwa. Informacje o prowadzonych kursach można znaleźć w centrach informacji, na uniwersytetach i w urzędzie miasta. W wielu miastach odbywają się także kursy dla dorosłych w tzw. Volkshochschulen. Prywatne szkoły językowe oferujące kursy można znaleźć w książkach telefonicznych pod hasłem Sprachschulen lub w internecie. Wśród wielu ofert nauki języka można także wybrać naukę w polskich szkołach z germanistami bądź z native speakerami lub kursy oferowane przez niemieckie instytuty takie jak Instytut Goethego czy Instytut Humboldta. Co ważne, dla wielu imigrantów kursy językowe są dotowane przez państwo, które zapewnia zniżki na kursy językowe. Warto zatem dowiedzieć się, czy w pobliskiej szkole możemy skorzystać z tego typu zniżek. Jeśli tak, możliwe, że za kurs zapłacimy nawet o 50% mniej! Szczegółowych informacji udzielą nam Urzędy Pracy oraz instytucje świadczące pomoc obcokrajowcom. Zachęcamy też, by przejrzeć przykładowe strony z ofertami kursów poniżej oraz odwiedzić oficjalną stronę Urzędu ds. Migracji i Uchodźców (strona w języku angielskim: html) Integracja z lokalną społecznością kurs integracyjny (niem. Integrationskurs) Adaptacja do życia w nowym kraju to nie tylko nauka języka. To też poznawanie kultury, praw i procedur powszechnych w Niemczech. Dlatego, dla nowo przybyłych imigrantów państwo organizuje kursy integracyjne. Trwają one od 600 do 900 godzin. W zależności od naszej sytuacji mogą nam przysługiwać zniżki bądź całkowite zwolnienie z opłat za kurs. Choć zajęcia skupiają się na nauce języka, to są prowadzone w taki sposób, by jednocześnie przybliżać realia życia w Niemczech. Obszerne informacje na temat kursów można znaleźć na stronie Urzędu ds. Migracji i Uchodźców, są one dostępne w języku niemieckim, angielskim, rosyjskim i tureckim. ( ). W sprawie zasięgnięcia informacji o kursach integracyjnych w pobliżu miejsca zamieszkania najlepiej skorzystać z wyszukiwarki dostępnej na stronie 9

10 10. Prawa pracownicze liczba godzin pracy, płaca minimalna, urlopy Tygodniowy czas pracy w Niemczech to około 39 godzin, choć często spotykany jest także 40-godzinny tydzień pracy. Tak, jak w Polsce, pracownikowi w każdym dniu pracy należy się przerwa, a jej długość oraz inne detale dotyczące czasu i harmonogramu pracy zależą od regulaminu obowiązującego w danym przedsiębiorstwie. Czas przerwy nie jest wliczony w czas pracy. Urzędy i biura otwierane są zazwyczaj o godzinie 9.00, przy czym około godziny mają miejsce przerwy obiadowe (Mahlzeit). Reguły pracy różnią się w zależności od obowiązującego w branży układu zbiorowego. Jest to umowa między pracownikami i pracodawcami, która reguluje m.in. takie aspekty zatrudnienia jak płaca minimalna, czas pracy, nadgodziny czy urlopy. Przed podjęciem zatrudnienia zapoznaj się dokładnie z zawartością obejmującego Cię układu zbiorowego. Jeśli w firmie nie funkcjonuje taka umowa między pracownikiem a pracodawcą, obowiązywać będą Cię ogólne zasady, o których piszemy poniżej. Urlop Urlop wypoczynkowy w Niemczech rządzi się podobnymi prawami jak w Polsce. Każdemu pracownikowi przysługują 24 płatne dni urlopu. Prawo do jego wykorzystania zyskuje się stopniowo, wraz z rosnącym stażem pracy. W przypadku, gdy wygaśnie umowa o pracę a pracownik nie wykorzystał przysługujących mu dni wolnych, pracodawca jest zobowiązany wypłacić mu finansową rekompensatę. W szczególnych przypadkach, oprócz urlopu płatnego istnieje możliwość uzyskania urlopu bezpłatnego. Płaca minimalna Od początku roku 2015 w Niemczech obowiązuje płaca minimalna wysokości 8,50 /h. Jednak w trwającym obecnie okresie przejściowym nie jest to stawka, na którą może liczyć każda grupa zawodowa. Dopiero w 2017 roku wszyscy pracodawcy będą mieli obowiązek zapewnić zatrudnionym płacę. O aktualnej wysokości stawki minimalnej w Twoim miejscu zatrudnienia powinieneś dowiedzieć się z obowiązującego układu zbiorowego. Jeśli chcesz się dowiedzieć więcej, szczegóły znajdziesz w broszurze poświęconej temu tematowi: www. igbau.de/binaries/binary28441/paca-minimalna-w-niemczech-informacje-dla-pracownikw-z-polski.pdf. 11. Służba zdrowia ubezpieczenie i wizyta u lekarza Pracownik tymczasowy Aby korzystać z opieki zdrowotnej za granicą, Polak wyjeżdżający do pracy powinien wyrobić w najbliższej placówce Narodowego Funduszu Zdrowia kartę EKUZ (Europejska Karta Ubezpieczenia Zdrowotnego), która zapewnia bezpłatną opiekę medyczną lub pomoc. Prawa do posiadania karty EKUZ ma każda osoba, która jest ubezpieczona w polskim NFZ-cie. Jeśli będziemy chcieli udać się do lekarza w Niemczech, musimy mieć ze sobą kartę EKUZ i dowód tożsamości. Możemy zostać również poproszeni o wypełnienie specjalnego druku, na którym podaje się m.in. planowany czas pobytu w Niemczech. Wraz z wypełnionym drukiem oddaje się także oświadczenie o tym, że nie przybyło się do Niemiec w celu leczenia; lekarz następnie sporządzi dla celów dokumentacji kopię EKUZ. Przy rejestracji w niemieckiej przychodni warto pamiętać także o tym, że niektórzy lekarze przyjmują tylko pacjentów z ubezpieczeniem prywatnym, więc wizyta może wymagać wniesienia dodatkowej opłaty, jeśli posiada się tylko podstawowe ubezpieczenie. Należy zatem korzystać ze świadczeń placówek służby zdrowia mających umowę z kasą chorych. Ich listę można 10

11 otrzymać w lokalnej kasie chorych (Krankenkasse). W nagłych przypadkach można zgłaszać się bezpośrednio do szpitala, okazując EKUZ, jednak leczenie specjalistyczne i szpitalne wymaga dodatkowego skierowania. Przy czym trzeba pamiętać, że posiadanie karty EKUZ nie zapewnia pokrycia kosztów transportu medycznego do Polski, więc warto się dodatkowo ubezpieczyć, by w razie wypadku uniknąć związanych z tym kosztów. Pracownik samozatrudniony / zatrudniony przez niemieckiego pracodawcę Posiadanie ubezpieczenia zdrowotnego w Niemczech jest podstawą. Bez dopełnienia tej formalności nie założysz własnej działalności, nie zarejestrujesz się w urzędzie pracy ani nie uregulujesz prawa pobytu. W Niemczech istnieją dwa równoległe systemy ubezpieczenia zdrowotnego - ustawowy i prywatny. Przeciętny Niemiec jest ubezpieczony w jednej z kilkuset tzw. ustawowych kas chorych, do których muszą należeć wszyscy zatrudnieni zarabiający poniżej 3,8 tys. euro miesięcznie. Osoby zarabiające więcej niż 3,8 tys. euro mogą natomiast ubezpieczyć się w prywatnej kasie chorych działającej na zasadach rynkowych albo też dobrowolnie pozostać w kasie ustawowej. Prywatne kasy chorych, finansowo korzystne dla osób zdrowych, młodych i samotnych, często okazują się złym wyborem: wraz z wiekiem, pogarszającym się stanem zdrowia i powiększającą się rodziną rośnie też składka. Podobnie jak w Polsce, wszyscy pracujący płacą jednakową składkę (14,9% dochodu) na ubezpieczenie zdrowotne. W Niemczech istnieje jeden Fundusz Zdrowia (niem. Gesundheitsfond odpowiednik polskiego NFZ), do którego trafiają pieniądze ze składek ubezpieczonych. Fundusz Zdrowia środki te przekazuje następnie kasom chorych. Dowodem ubezpieczenia zdrowotnego i przynależności do kasy chorych jest karta przypominająca tą do bankomatu - ma specjalny chip, na którym znajdują się dane właściciela. Idąc do lekarza trzeba ją koniecznie mieć ze sobą. Na tej podstawie lekarz rozlicza się z kasą chorych. Od za pierwszą wizytę w kwartale u lekarza (i oddzielnie u stomatologa) nie jest już wymagana opłata. W przypadku lekarstw wypisywanych na receptę pacjent pokrywa 10% ich wartości (Zuzahlungen bei Medikamenten). Pacjenci ubezpieczeni w prywatnych kasach chorych leczą się w ten sam sposób, muszą jednak uiszczać opłaty za wizyty u lekarza. Rachunki następnie wysyłają do swojego ubezpieczyciela, który zwraca im pieniądze. Twoim obowiązkiem jest zarejestrować się w wybranej kasie chorych. Dokładnie przeanalizuj warunki oraz dodatkowe świadczenia oferowane przez poszczególne instytucje. O pomoc możesz poprosić na przykład swojego potencjalnego pracodawcę lub uzyskać ją na forach internetowych przeznaczonych dla Polaków żyjących w Niemczech. Również na naszej stronie, znajdziesz polecaną przez nas ofertę niemieckiej kasy chorych AOK. 12. Finanse podatki, emerytura, zasiłki Podatki Jeśli jesteś pracownikiem delegowanym do pracy w Niemczech przez Polską firmę by uniknąć podwójnego opodatkowania musisz spełnić równocześnie trzy poniższe warunki: - przebywać w Niemczech nie dłużej, niż przez określony czas (najczęściej jest to 183 dni w roku kalendarzowym lub w ciągu kolejnych 12 miesięcy, licząc od dnia przybycia do tego państwa); - Twoje wynagrodzenie było wypłacane przez pracodawcę lub w imieniu pracodawcy, który nie ma miejsca zamieszkania lub siedziby w Niemczech - Twoje wynagrodzenie nie jest wypłacane przez zakład lub stałą placówkę, którą pracodawca posiada w drugim państwie; Jeśli spełniłeś wszystkie te warunki, rozliczasz się z fiskusem dokładnie tak samo, jak w przypadku polskiego zatrudnienia. Jeśli choć jeden z warunków nie został spełniony, Twoje zarobki zostaną opodatkowane w Niemczech i w Polsce, przy zastosowaniu zasady dot. uniknięcia podwójnego opodatkowania. W dalszej części tekstu dokładniej opiszemy na czym to polega. 11

12 Jeśli miałeś niemieckiego pracodawcę, uzyskany w Niemczech przychód zobowiązuje do rozliczenia tam zarobków poprzez złożenie deklaracji podatkowej. Na podstawie Twoich rocznych dochodów i sytuacji rodzinnej ustalona zostanie stopa i klasa podatkowa. Dodatkowo RFN oferuje szereg ulg, z którymi warto się zapoznać. Jeśli spędzasz w Polsce więcej niż 183 dni rocznie lub to w Polsce znajduje się Twoje centrum interesów osobistych lub gospodarczych musisz złożyć deklarację także w Polsce. Podobnie, jak w przypadku, gdy w ciągu roku rozliczeniowego uzyskałeś przychód zarówno w Niemczech jak i w Polsce. W takim przypadku w obu deklaracjach uwzględniamy dochody uzyskane w obu krajach. Gdy składamy deklarację w obu krajach, bądźmy spokojni nie zostaniemy podwójnie opodatkowani. Dzięki umowie zawartej między Polską i RFN osoby, które pracują w Niemczech i jednocześnie osiągają dochody w Polsce, płacą polski podatek wyłącznie od dochodów osiągniętych na terenie naszego kraju. Wysokość dochodu osiągniętego za granicą bierze się pod uwagę jedynie przy ustalaniu stawki podatku, jaką opodatkowane są dochody osiągnięte w kraju. Jeśli jednak podatnik nie miał żadnych dochodów w Polsce, wówczas jego podatek dochodowy w Polsce jest równy zero. Rozliczanie kilku deklaracji to z pewnością więcej pracy. W razie wątpliwości Urząd Skarbowy służy nam pomocą. Jeśli uważamy, że przerasta nas rozliczanie podatków, to może nam się opłacać zwrócenie o pomoc do fachowca, który oszczędzi nam przedzierania się przez zawiłości prawne i dzięki swojej wiedzy będzie mógł zaoferować nam najbardziej optymalne skorzystanie z ulg. Na stronie znajdziesz polecane przez nas firmy, które świadczą tego typu usługi. Emerytura Jeśli jesteś delegowany do pracy w Niemczech, przez pierwsze 24 miesiące będziesz odprowadzał składki do Polskiego ZUSu, po upłynięciu tego okresu Twoje składki zaczną być kierowane na konto niemieckiej ubezpieczalni. Już 5-cio letni okres składkowy w Niemczech uprawni Cię, po osiągnięciu wieku emerytalnego i odpowiedniego stażu pracy, do pobierania niemieckiej emerytury. Niemiecki system emerytalny opiera się na trzech filarach. Pierwszy jest obowiązkowy dla wszystkich osób zatrudnionych, a drugi i trzeci dobrowolny. Wszyscy zatrudnieni odprowadzają miesięcznie składkę wysokości ok.19% od swoich dochodów połowa tej kwoty jest opłacana przez pracodawcę. Są to pieniądze budujące I-szy filar, służy on państwu do bieżącego wypłacania emerytur. Na podstawie wysokości tych składek i długości okresu składkowego wylicza się wysokość podstawowych przysługujących świadczeń emerytalnych. Drugi filar to pieniądze wpłacone na zakładowy fundusz emerytalny, zarządzany przez pracodawcę. Dostęp do tego rozwiązania ma około połowa osób pracujących, bowiem nie każdy zakład pracy organizuje tego typu ubezpieczenie dla pracowników. Choć jest to dobrowolny sposób oszczędzania, trwają rozmowy nad wprowadzeniem nakazu tworzenia tego typu funduszów przez pracodawców i odprowadzania składek na emeryturę zakładową. Trzeci filar w całości zależy od inicjatywy podatnika. To on decyduje, czy i w jaki sposób skorzysta z tego rozwiązania. Czym jest trzeci filar? To wszelkie produkty ubezpieczeniowe i bankowe, papiery wartościowe czy fundusze inwestycyjne. Nie podlegają one jednak dziedziczeniu. Obecnie w Niemczech do przejścia na pełną emeryturę uprawnia 45-cio letni staż pracy oraz odpowiedni wiek. Na chwilę obecną jest to 65 lat, lecz docelowo, w roku 2029, będzie to 67 lat. Zasiłek dla bezrobotnych Prawo do zasiłku dla bezrobotnych mają osoby, które w ciągu ostatnich dwóch lat przez co najmniej 12 miesięcy odprowadzały składki na rzecz ubezpieczenia społecznego 12