Rola instytucji otoczenia biznesu w regionalnym systemie innowacji. dr Wojciech Daniel

Transkrypt

1 Rola instytucji otoczenia biznesu w regionalnym systemie innowacji dr Wojciech Daniel Toruń,

2 Innowacja Innowacja to wprowadzenie na rynek nowego lub ulepszonego produktu, jak również zastosowanie w produkcji nowego lub ulepszonego procesu, przy czym ów produkt i proces są nowe przynajmniej z punktu widzenia wprowadzającego je przedsiębiorstwa. Oslo Manual: Guidelines for Collecting and Interpreting Innovation Data, 3 rd Edition, OECD 2005 Page 2

3 Co jest przedmiotem troski? Pomysł Wykonalność Rozwój Wdrożenie Wykonalność naukowa, techniczna i technologiczna Atrakcyjność rynkowa Możliwe zyski/ryzyka Zasoby wymagane dla realizacji. Prototyp Testy Ocena konkurencyjności Strategie produkcji, marketingu, cenowa,..???? Wprowadzenie na rynek Przedsiębiorca Page 3

4 Wniosek Przedsiębiorca stoi w centrum wszelkich procesów innowacyjnych i ostateczni to on ponosi ryzyko! Przedsiębiorca działa na rynku, choć nie zawsze ma o nim pełną wiedzę i pełen dostęp! Page 4

5 Czynniki napędzające innowacyjność przedsiębiorstwa Orientacja na klienta Wzrost przedsiębiorstwa Efektywność Konkurencyjność (bądź pierwszy!) Page 5

6 System innowacyjności Otoczenie Otoczenie finansowe, podatki, swobody gospodarcze, przedsiębiorczość społeczeństwa i otwarcie na innowacje, poziom zaufania społecznego, mobilność Popyt konsumencki i inwestycyjny Przedsiębiorstwa Duże przedsiębiorstwa Dojrzałe ŚMP Instytucje pośredniczące System kształcenia i badań naukowych Kształcenie i szkolenie zawodowe Szkolnictwo wyższe i badania System polityczny Rząd Władze i regionalne Nowe firmy technologiczne Publiczne instytucje badawcze Realizowane polityki BiR Infrastruktura Instytucje finansowe Instytucje wspierające przedsiębiorczość i innowacyjność System ochrony własności intelektualnej System standardów i norm. Na podstawie: Oslo Manual GUIDELINES FOR COLLECTING AND INTERPRETING INNOVATION DATA, Third edition, OECD 2005 Page 6

7 Region Powinien być jednorodny ze względu na określone kryteria Powinien być odróżnialny od otaczającego go obszaru dzięki możliwości przypisania mu określonych właściwości Powinien posiadać określony rodzaj wewnętrznej spójności Nie musi mieć określonej wielkości Granice regionu mogą się zmieniać w czasie PROBLEM: jednostka administracyjna (województwo) nie zawsze spełnia te kryteria Page 7 STRATEGIES FOR REGIONAL INNOVATION SYSTEMS: Learning Transfer and Applications, UNITED NATIONS INDUSTRIAL DEVELOPMENT ORGANIZATION Vienna, 2003

8 System innowacji Regionalny system innowacji, to układ interakcji zachodzących między sferą nauki, sektorem B+R, podmiotami gospodarczymi, systemem edukacji, finansów i władz publicznych, sprzyjający procesom tworzenia, absorpcji i dyfuzji innowacji w regionie. Podstawą jego działania jest istnienie powiązań sieciowych oraz środowiska innowacji. IRE Working Group, Effective Regional Innovation Systems, Final report, May 2008 Page 8

9 Aktorzy podmioty gospodarcze (podsystem produkcyjno-usługowy) uczestniczące w procesie tworzenia innowacji, transferze technologii, wdrożeniu i komercjalizacji nowych rozwiązań; instytucje nauki i sektor B+R (podsystem edukacyjno-naukowobadawczy), w skład którego wchodzą różnego rodzaju podmioty badawczo-rozwojowe, jednostki szkolnictwa wyższego i inne instytucje nauki działające w sferze innowacji i transferu technologii; instytucje wspierania innowacyjności i transferu technologii (podsystem infrastrukturalny) tworzony przez całą gamę podmiotów wspomagających przebieg procesów innowacyjnych, m.in. takich jak: parki naukowo-technologiczne, inkubatory innowacyjne, centra transferu technologii; władze publiczne (lokalne i regionalne) stanowiące ogniwo spinające i pobudzające działanie poszczególnych podsystemów poprzez efektywną politykę innowacyjną określaną w ramach regionalnej strategii innowacji. Page 9

10 Instytucje otoczenia biznesu parki technologiczne inkubatory centra transferu technologii, centra innowacji, funduszy venture/seed stowarzyszenia przedsiębiorców, izby gospodarcze, samorządy przedsiębiorców, centra wspierania przedsiębiorczości, centra i ośrodki transferu technologii, instytucje sfery badawczo-rozwojowej, Kujawsko-pomorskie Page 10

11 Rola IOB Usługi (doradcze, szkoleniowe, informacyjne, marketingowe.) Infrastruktura Reprezentowanie i artykulacja potrzeb wobec administracji Płaszczyzna współpracy Interfejs pomiędzy SME a innymi aktorami (sektor badawczy, system kształcenia, Przedsiębiorczość a innowacyjność IOB nie są powołane do pełnienia zadań z zakresu polityki społecznej (np. walki z wykluczeniem społecznym) Page 11

12 IOB a regionalne polityki rozwoju IOB jako instrumenty rozwoju będące w gestii samorządu województwa (ew. samorządów lokalnych) IOB jako podmioty partnerskie uczestniczące w realizacji polityki regionalnej IOB jako beneficjenci projektów rozwojowych Działające w regionie IOB postrzegane i traktowane jako elementy jednego systemu służącego wdrażaniu polityki regionalnej (strategii) Page 12

13 Uwaga IOB stanowią jedynie część większego systemu obejmującego wszystkich uczestniczących aktorów i wszystkie działania niezbędne do aby innowacje mogły zaistnieć i przyczyniać się do rozwoju gospodarczego. Nie należy oczekiwać, że nawet najlepsze funkcjonowanie IOB (sprawne funkcjonowanie jednego z podsystemów) przyniesie w pełni oczekiwane rezultaty Page 13

14 Warunki skuteczności Rozpoznawać rzeczywiste potrzeby przedsiębiorców (nie zawsze są przez nich samych właściwie identyfikowane!) Problem: Brak popytu ze strony MŚP na usługi proinnowacyjne. Dlaczego? Nadążać za rozwojem rynku usług dla biznesu (być innowacyjnym!) Współpraca i koordynacja działań różnych IOB (system!) Powszechnie zaakceptowane i przyjęte cele oraz droga do ich osiągnięcia Komplementarność i współpraca, a nie konkurencja System zarządzania wdrażaniem (governance) Sposób uzgadniania celów i środków Przepływ informacji Ewaluacja Koncentracja czy rozproszenie??? Page 14

15 Efektywność IOB Nie dla zysku (ale efektywnie) Docelowo: samowystarczalność finansowa Profesjonalizacja Mobilizowanie środków prywatnych (zwłaszcza w zakresie usług finansowych) Ciągłość działania (i finansowania) w przypadku projektów z sukcesem (nie gubić dobrych projektów!) Page 15

16 Przykład: relacje w podsystemie IOB (1) Page 16 Identyfikacja kierunków rozwoju sektora MŚP w województwie kujawsko-pomorskim, Raport z badania, Toruń, czerwiec 2010.

17 Przykład: relacje w podsystemie IOB (2) Page 17 Identyfikacja kierunków rozwoju sektora MŚP w województwie kujawsko-pomorskim, Raport z badania, Toruń, czerwiec 2010.

18 Podążaj za rynkiem i potrzebami - przykłady Projekt: Voucher badawczy (K-PZPiP w Bydgoszczy) System finansowania innowacyjności Projekt: Rozbudowa i rozwój Toruńskiego Parku Technologicznego (TARR S.A.) Page 18

19 System finansowania - przedmiot Pomysł Wykonalność Rozwój Wdrożenie Wykonalność naukowa, techniczna i technologiczna Atrakcyjność rynkowa Możliwe zyski/ryzyka Zasoby wymagane dla realizacji. Prototyp Testy Ocena konkurencyjności Strategie produkcji, marketingu, cenowa,.. Wprowadzenie na rynek Page 19

20 System finansowania - sytuacja Praktyczny brak możliwości finansowania wczesnych etapów rozwoju Na podstawie: Policy Options and Instruments for Financing Innovation: A Practical Guide to Early-Stage Financing, UNITED NATIONS New York and Geneva, 2009 Bardzo uboga oferta instytucje finansowych i parafinansowych dla wspierania procesów innowacyjne w sektorze MMŚP. Ograniczona dostępność instrumentów kapitałowych (być może spowodowana niewielką podażą projektów) Relatywnie niewielki udział środków publicznych Brak współdziałania z kapitałem prywatnym Page 20

21 System finansowania oczekiwania Zapewnienie dla przedsiębiorstw mikro, małych i średnich możliwości finansowania projektów innowacyjnych na poszczególnych etapów procesu innowacyjnego tam, gdzie środki nie są zapewnione w ramach obecnie dostępnych instrumentów finansowych oferowanych przez instytucje finansowe i parafinansowe. System w szczególny sposób powinien koncentrować się na firmach znajdujących się we wczesnych fazach rozwoju, co wyklucza je z dostępu do finansowania zewnętrznego. Mobilizowanie kapitału prywatnego dla współinwestowania w projekty innowacyjne Page 21

22 System finansowania - zasady budowy i działania System jest narzędziem polityki innowacyjnej realizowanej przez samorząd województwa Wysoki poziom integracji wszystkich elementów systemu (organizacyjny/kapitałowy), zapewniający spójność i koordynację działań, dzięki czemu możliwa jest: Ciągłość finansowania w przypadku projektów z sukcesem (nie gubić dobrych projektów!) Pełna współpraca i wymiana informacji pomiędzy poszczególnymi elementami systemu W systemie zostaną wykorzystane już wdrożone instrumenty interwencji publicznej będące w gestii samorządu województwa Profesjonalne zarządzanie Trwałość i stabilność finansowa samofinansowanie systemu w przyszłości Zobiektywizowany i jednolity system oceny projektów innowacyjnych Page 22

23 System finansowania elementy Instytucja zarządzająca Samorząd województwa Instytucje finansowe Instytucja wdrażająca system (powiernicza) Instytucje pośredniczące Instytucja o charakterze kapitałowym z dominującym udziałem samorządu województwa odpowiedzialna za całość wdrożenia i funkcjonowania systemu Fundusze poręczeniowe; Fundusze pożyczkowe; Instytucje wsparcia Informacja i promocja Baza danych Instytucja doradztwa finansowego Fundusze inwestycyjne z udziałem kapitału prywatnego; Fundusze transferu technologii. Page 23

24 System finansowania - procesy Ustalanie celów operacyjnych i kierunków interwencji Samorząd Województwa. Cele ustalane w oparciu o strategię rozwoju regionu w perspektywie lat z określeniem strategicznej wizji gospodarki Regionu w tej perspektywie czasowej (w oparciu o wyniki badania foresightowego) ze wskazaniem kluczowych/ perspektywicznych/ wspieranych przez władze regionalne dziedzin/ sektorów/ branż gospodarki. Ustalanie kryteriów oceny projektów innowacyjnych Ocena ryzyk Pomiar efektywności i skuteczności systemu Instytucja wdrażająca Ogólne zasady oceny ryzyka projektów innowacyjnych powinny być opracowane przez podmiot wdrażający system i zaakceptowane przez Instytucję Zarządzającą systemem. Szczegółowe zasady, procedury i system oceny ryzyk związanych z wdrażaniem poszczególnych produktów finansowych w odniesieniu do poszczególnych grup podmiotów, do których adresowany jest operowany przez nich element systemu powinien być opracowany przez poszczególne instytucje pośredniczące w oparciu o ogólne zasady wypracowane przez podmiot wdrażający system. Realizowany na trzech poziomach: projektowym (przez instytucje pośredniczące), operacyjnym w odniesieniu do celów określonych w Strategii Inwestycyjnej (przez instytucję wdrażającą system) oraz strategicznym, w odniesieniu do celów określonych w RSI oraz strategii rozwoju regionalnego (realizowane przez UM). Page 24

25 Toruński Park Technologiczny strategia rozwoju Cel główny Działanie na rzecz rozwoju gospodarczego regionu kujawsko-pomorskiego, zwracajac szczególną uwagę na potrzeby przedsiębiorców w procesie integracji z UE. Potrzeby Tereny inwestycyjne Wiedza Innowacyjność Działania Uzbrojenie ternów, infrastruktua dla biznesu Szkolenia Doradztwo Centrum Transferu Technologii Dostęp do zaawansowanych usług IT Centrum Przetwarzania Danych Page 25