OCENA PRACY WZROKOWEJ NA STANOWISKACH KOMPUTEROWYCH W RÓśNYCH WARUNKACH OŚWIETLENIOWYCH

Wielkość: px

Rozpocząć pokaz od strony:

Download "OCENA PRACY WZROKOWEJ NA STANOWISKACH KOMPUTEROWYCH W RÓśNYCH WARUNKACH OŚWIETLENIOWYCH"

Teodor Ciesielski
8 lat temu
Przeglądów:

1 STUDIA NIESTACJONARNE II STOPNIA wersja z dnia KIERUNEK ELEKTROTECHNIKA SEM 3. Laboratorium PODSTAW TECHNIKI ŚWIETLNEJ TEMAT: OCENA PRACY WZROKOWEJ NA STANOWISKACH KOMPUTEROWYCH W RÓśNYCH WARUNKACH OŚWIETLENIOWYCH Opracowanie wykonano na podstawie: 1. PN-EN :2004: Światło i oświetlenie - miejsc pracy - Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach I. WPROWADZENIE Podstawowe wymagania dotyczące ilościowych i jakościowych parametrów oświetlenia miejsc pracy we wnętrzach, w tym stanowisk komputerowych, zawiera norma PN-EN Norma ta określa wymagania oświetleniowe, które są konieczne dla zapewnienia wydolności i komfortu widzenia, dzięki zapewnieniu odpowiedniego otoczenia świetlnego. Otoczenie świetlne System oświetlenia wnętrza tworzy otoczenie świetlne, którego parametry decydują o efektywności pracy wzrokowej, samopoczuciu i bezpieczeństwie pracowników. Opisane w normie kryteria oświetleniowe mają na celu zaspokojenie oczekiwań w zakresie: - komfortu widzenia, przy którym pracownicy dobrze się czują, co pośrednio wpływa na wydajność pracy, - wydolności wzrokowej, w wyniku czego pracownicy są zdolni do wykonywania zadań wzrokowych, nawet w trudnych warunkach i przez dłuŝsze okresy czasu, - bezpieczeństwa. Główne parametry określające otoczenie świetlne to: - rozkład luminancji, - natęŝenie oświetlenia, - olśnienie, - kierunkowość światła, - oddawanie barw oraz barwa światła. Rozkład luminancji Rozkład luminacji w polu widzenia decyduje o poziomie adaptacji wzroku, co wpływa na widoczność zadania wzrokowego. Właściwy rozkład luminancji adaptacji jest konieczny dla zapewnienia: - ostrości widzenia, - czułości kontrastowej (rozróŝniania względnie małych róŝnic luminancji) - efektywności funkcji wzrokowych (tj. akomodacji, konwergencji, reakcji źrenicy, ruchu oczu, itp.). 1

PN-EN 12464-1:2004: Światło i oświetlenie - miejsc pracy - Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach I.

2 Rozkład luminancji w polu widzenia wpływa równieŝ na komfort widzenia. NaleŜy unikać: - zbyt wysokich luminancji, które mogą powodować olśnienie, - zbyt duŝych kontrastów luminancji, które powodują zmęczenie związane z ciągłą readaptacją wzroku, - zbyt niskich luminancji i zbyt małych kontrastów luminancji związanych z nieciekawym, nie stymulującym środowiskiem pracy. NatęŜenie oświetlenia Poziom i rozkład natęŝenia oświetlenia w polu pracy wzrokowej i w strefie otaczającej ma duŝy wpływ na szybkość, bezpieczeństwo i wygodę widzenia oraz łatwość wykonania zadania wzrokowego. Wszystkie wartości natęŝenia oświetlenia wyszczególnione w tej normie są wartościami eksploatacyjnymi (maintained illuminances) dostosowanymi do wymagań związanych z komfortem widzenia i wydolnością wzrokową. Tab.1. Wymagania dla pomieszczeń biurowych Lp. Rodzaj wnętrza, Em UGR Ra zadania lub czynności lx Uwagi 1. Segregowanie, kopiowanie itp 2. Pisanie ręczne, Praca z DSE czytanie, przetwarzanie danych 3. Kreślenie techniczne Stanowiska pracy CAD Praca z DSE Pokoje spotkań i powinno być konferencji regulowane 6. Recepcja Wartości eksploatacyjne natęŝenia oświetlenia zestawione w tabeli 1 dotyczą zadań wzrokowych wykonywanych na poziomych, pionowych lub ukośnych płaszczyznach roboczych. Średnie wartości natęŝenia oświetlenia nie powinny być mniejsze od podanych wartości bez względu na wiek i stan instalacji. Podane wartości odpowiadają normalnym warunkom widzenia i uwzględniają: - psychofizjologiczne aspekty takie jak wygoda widzenia i dobre samopoczucie, - wymagania związane z zadaniem wzrokowym, - ergonomię widzenia, - doświadczenia praktyczne, - bezpieczeństwo, - ekonomikę. Wartość natęŝenia oświetlenia moŝna przyjąć, o co najmniej stopień wyŝszą w podanej skali, jeśli warunki widzenia róŝnią się od przyjętych w normalnych ocenach. NatęŜenie oświetlenia w bezpośrednim otoczeniu Poziom natęŝenia oświetlenia w bezpośrednim otoczeniu pola pracy powinien być dostosowany do natęŝenia oświetlenia pola pracy i powinien zapewnić zrównowaŝony rozkład luminancji w polu widzenia. 2

luminancji i zbyt małych kontrastów luminancji związanych z nieciekawym, nie stymulującym środowiskiem pracy.

3 Znaczne róŝnice w przestrzennym rozkładzie natęŝenia oświetlenia wokół pola pracy mogą prowadzić do zmęczenia wzroku i odczuwania dyskomfortu. NatęŜenie oświetlenia w bezpośrednim otoczeniu pola pracy powinno być niŝsze niŝ natęŝenie oświetlenia pola pracy, ale nie mniejsze od wartości podanych w tabeli 2. Tab. 2. Równomierności oświetlenia oraz zalecane poziomy natęŝenia oświetlenia pola otaczającego w zaleŝności od natęŝenia oświetlenia pola pracy NatęŜenie oświetlenia pola pracy lx NatęŜenie oświetlenia otoczenia pola pracy lx E pola pracy Równomierność 0,7 Równomierność 0,5 Równomierność pola pracy powinno być moŝliwie jak najbardziej równomierne. Równomierność oświetlenia pola pracy i jego otoczenia nie powinna być niŝsza od wartości podanych w tablicy 2 Olśnienie Jaskrawe źródła światła mogą powodować olśnienie i pogarszać widoczność. NaleŜy tego unikać np. przez odpowiednie osłanianie lamp lub zasłanianie okien. Odbicia dekontrastujące (zamgleniowe) i olśnienie odbiciowe Jaskrawe odbicia w przedmiocie pracy wzrokowej mogą zmienić widoczność zadania wzrokowego, zwykle je pogarszając. Odbiciom dekontrastującym i olśnieniu odbiciowemu moŝna zapobiegać lub je redukować przez: - odpowiednie wzajemne usytuowanie opraw i stanowisk pracy, - wykończenie powierzchni (powierzchnie matowe), - ograniczenie luminancji opraw, - zwiększenie świecącej powierzchni opraw, - stosowanie jasnego sufitu i jasnych ścian. 3

4 2. OŚWIETLENIE STANOWISK PRACY Z MONITORAMI EKRANOWYMI Zasady ogólne stanowisk z wyświetlaczami ekranowymi (DSE) powinno być właściwe dla wszystkich czynności wykonywanych na stanowisku, tj. dla czytania z ekranu, czytania drukowanych tekstów, pisania na papierze, pracy na klawiaturze. Dla tych obszarów kryteria oświetleniowe i system oświetlenia powinny być dobrane odpowiednio do pola pracy, rodzaju czynności i rodzaju wnętrza według wymagań podanych w Tabeli 1. W pewnych sytuacjach w wyświetlaczach ekranowych oraz na klawiaturze mogą powstać odbicia światła powodujące olśnienie przeszkadzające oraz olśnienie przykre. Dlatego konieczny jest taki dobór, lokalizacja i rozmieszczenie opraw, aby uniknąć odbić o wysokiej jaskrawości. Projektant powinien wybrać sprzęt oświetleniowy oraz podać rozmieszczenie, które nie spowoduje powstania odbić przeszkadzających. Ograniczenie luminancji opraw świecących w dolną półprzestrzeń W tym punkcie podano graniczne wartości luminacji opraw, które mogą się odbić w ekranach przy normalnych kierunkach obserwacji. W tabeli 3 podano wartości maksymalne średniej luminacji opraw dla kątów γ = 65 i większych (licząc od pionu), dookoła opraw. Wartości te odpowiadają stanowiskom, na których wyświetlacze ekranowe są pionowe lub są odchylone od pionu o kąt do 15. Uwaga. Dla pewnych stanowisk o innym pochyleniu ekranu podane wartości maksymalne luminancji powinny dotyczyć mniejszych kątów, np. γ = 55. Tablica 3. Ograniczenie luminancji opraw, które mogą odbić się w ekranie Klasy ekranów zgodnie z ISO I II III Jakość ekranu dobra średnia zła Średnie luminancje opraw odbijających się w ekranie 1000 cd/m cd/m cd/m 2 4

Dla tych obszarów kryteria oświetleniowe i system oświetlenia powinny być dobrane odpowiednio do pola pracy, rodzaju czynności i rodzaju wnętrza według wymagań podanych w Tabeli 1.

5 II. PRZEBIEG ĆWICZENIA Na stanowisku komputerowym dokonać subiektywnej i obiektywnej oceny warunków widzenia dla róŝnych sytuacji oświetleniowych, wskazanych przez prowadzącego. Dla kaŝdego obserwatora wypełnić kartę badań: Ocenę subiektywną przeprowadzić wg skali: 5 dobre warunki widzenia, 3- dostateczne warunki widzenia, 1 złe warunki widzenia. Ocenę obiektywną przeprowadzić na podstawie efektywności wykonania zadania wzrokowego, polegającego na identyfikacji i policzeniu znaków jednakowych pierścieni Landolta, wyświetlonych na ekranie monitora w postaci tablicy o wymiarach 15 x 15, tj. zawierającej 215 znaków. Pierścień Landolta. Wyznaczyć efektywność wykonania zadania wzrokowego z zaleŝności: ( n b) [ szt s] N W = / t n gdzie: W wydajność pracy wzrokowej N całkowita ilość znaków w teście ( ilość wiersz x ilość kolumn) = 225 t czas wykonania zadania, n ilość znaków danego rodzaju, b - ilość błędów. Luminancję tła, naleŝy wyznaczyć dokonując pomiaru natęŝenia oświetlenia na oknie, znajdującym się za stanowiskiem komputerowym. 5

Ocenę obiektywną przeprowadzić na podstawie efektywności wykonania zadania wzrokowego, polegającego na identyfikacji i policzeniu znaków jednakowych pierścieni Landolta, wyświetlonych na ekranie

6 6

Podobne dokumenty

STUDIA STACJONARNE II STOPNIA wersja z dnia

KIERUNEK ELEKTROTECHNIKA SEM 1. Laboratorium TECHNIKI ŚWIETLNEJ 60-965 Poznań STUDIA STACJONARNE II STOPNIA wersja z dnia 20.03.2011 Ćwiczenie nr 4 TEMAT: OCENA JAKOŚCI OŚWIETLENIA MIEJSC PRACY WE WNĘTRZACH