Ocena oświetlenia stanowiska i przestrzeni wykonywania pracy Charakterystyka zjawiska

Transkrypt

1 7. Ocena oświetlenia stanowiska i przestrzeni wykonywania pracy 1 Ocena oświetlenia stanowiska i przestrzeni wykonywania pracy 7.1. Charakterystyka zjawiska Światło (promieniowanie widzialne) stanowi widzialną część promieniowania elektromagnetycznego o długości fali zawierającej się w przedziale od 380 do 780 nm. Oświetlenie klasyfikowane jest do kategorii fizycznych czynników środowiska pracy. Wypełnienie wymagań oświetleniowych na stanowisku pracy decyduje o sprawności wykonywania pracy, pozwalając zapewnić [7.8, 7.9]: wygodę widzenia, zapewniającą dobre samopoczucie zatrudnionych osób, wydolność wzrokową, odpowiednią do specyfiki wykonywanych zadań wzrokowych, bezpieczeństwo wykonywania pracy. Zapewnienie właściwego oświetlenia miejsca pracy uzaleŝnione jest od spełnienia wielu warunków wynikających z psychofizjologii, estetyki i ekonomii. Na jakość widzenia bezpośrednio wpływają warunki panujące w jej środkowym polu widzenia, natomiast pośrednio warunki w pozostałych częściach pola widzenia i w tych częściach otoczenia, które przy poruszaniu mogą znaleźć się w obrębie jej obwodu. Zapewnienie dobrych warunków widzenie determinowane jest spełnieniem wymagań dotyczących luminancji, kontrastu oraz rozmiaru kątowego najmniejszego szczegółu, który ma być zauwaŝony. Najkorzystniejszym dla wzroku jest światło naturalne, o barwie zbliŝonej do koloru jasnoŝółtego. Zapewnienie sprawności widzenia wymaga właściwego zaprojektowania oświetlenia miejsca pracy oraz zapewnienia spełnienia potrzeb w zakresie określonym w normie PN-EN [7.1]. Np. przy dostatecznym równomiernym rozkładzie luminancji w polu widzenia, oraz przy danym rozmiarze szczegółu, kontraście jego z tłem i czasie na którym ten szczegół się ukazuje, wówczas wzrost luminancji powoduje poprawę jakości widzenia. Nie spełnienie wymagań oświetleniowych prowadzić moŝe do powstania wielu niekorzystnych zmian i reakcji organizmu ludzkiego, uciąŝliwości, nadmiernego zmęczenia narządu wzroku oraz pogłębiać wady wzroku [7.8]. Przejawem niezapewnienia właściwych warunków oświetlenia są m.in. zmęczenie oczu i zmęczenie nerwowe objawiające się bólami głowy, łzawieniem i zaczerwienieniem powiek i spojówek, zmniejszeniem ostrości widzenia, uczuciem niechęci i nudności. Szczególnie niekorzystnie oddziałuje na wzrok efekt tzw. olśnienia świetlnego, czyli krótkotrwałego błysku o bardzo duŝym natęŝeniu. NaleŜy je traktować jako istotne źródło braku komfortu w pracy, decydujący o sprawności i dokładności wykonywanych czynności roboczych Pomiar oświetlenia w miejscu i na stanowisku pracy Pomiar oświetlenia w miejscu i na stanowisku pracy oraz w kaŝdym innym miejscu przebywania człowieka przeprowadzić moŝna stosując metodę: subiektywną, obiektywną. Subiektywna metoda oceny warunków oświetlenia polega na porównaniu przez obserwatora luminancji wzorcowej z luminancją mierzoną. Ze względu na małą jej dokładność nie jest obecnie stosowana przy oceny warunków oświetleniowych.

2 2 7. Ocena oświetlenia stanowiska i przestrzeni wykonywania pracy Najpopularniejszą metodą pomiaru natęŝenia oświetlenia jest metoda obiektywna. Podczas jej zastosowania pomiar realizowany jest za pomocą ogniwa fotoelektrycznego selenowego lub krzemowego i mikroamperomierza wyskalowanego w luksach. Uzyskanie rzeczywistych wyników pomiaru wymaga przestrzegania podstawowych wymagań dotyczących dokładności wykonywania pomiarów. Podczas wykonywania pomiarów w duŝych pomieszczeniach pamiętać naleŝy, Ŝe światło na powierzchnię czynną ogniwa pada z róŝnych kierunków. Zatem strumień świetlny pochodzący z opraw znajdujących się z boku w stosunku do ogniwa fotoelektrycznego pada pod duŝym kątem i ilość światła padająca na ogniwo ograniczona jest obrzeŝem ogniwa, które zmniejsza czynną powierzchnię fotoogniwa. Światło padające ukośnie na powierzchnię ogniwa ulega równieŝ częściowemu odbiciu od jego powierzchni pokrytej lakierem. Wymaga to zastosowania nakładki do kosinusowej korekcji strumienia światła. Osoba wykonująca pomiary powinna być ubrana w ubiór nie powodujący odbicia strumienia świetlnego np. biały fartuch, a ogniwo fotoelektryczne nie powinno znajdować się blisko osoby wykonującej pomiar. Podczas wykonywania pomiarów zwrócić naleŝy uwagę na wysokość płaszczyzny pomiarowej, przyjmowaną w zaleŝności od miejsca wykonywania pomiarów i rodzaju ocenianego oświetlenia. Wysokość płaszczyzny pomiarowej przyjmuje się zgodnie z wytycznymi określonymi w tab Tabela 7.1. Wysokość płaszyzny pomiarowej, przyjmowana zaleŝnie od miejsca wykonywnaia pomiarów i rodzaju oświetlenia. Miejsce wykonania pomiarów / Rodzaj oświetlenia Pomiar oświetlenia ogólnego wnętrz Pomiar oświetlenia miejscowego Pomiar oświetlenia traktów komunikacyjnych (korytarzy) we wnętrzach budynków Pomiar oświetlenia terenów otwartych Wysokość płaszczyzny pomiarowej 0,85 m nad płaszczyzną podłogi płaszczyzna pracy wzrokowej na podłodze (pomijając grubość ogniwa fotoelektrycznego) na ziemi (pomijając grubość ogniwa fotoelektrycznego) Badaną płaszczyznę naleŝy podzielić na odpowiednią liczbę części, których wymiar i liczba jest uzaleŝniona od wymiarów badanej płaszczyzny i dokładności pomiarów Ocena warunków oświetleniowych w miejscu i na stanowisku pracy Wymagania dotyczące kryteriów oceny oświetlenia w miejscu przebywania i wykonywania pracy Przeprowadzenie oceny oświetlenia na stanowisku pracy wymaga znajomości oraz uwzględnienia parametrów i kryteriów określających podstawowe występujące zaleŝności. NaleŜą do nich: strefa robocza, będąca częścią pomieszczenia przeznaczoną do wykonywania czynności pracy, dla których określa się wielkości charakteryzujące oświetlenie, pole zadania określane jako część pola w miejscu pracy, na którym wykonywane jest zadanie wzrokowe; w miejscach, w których wielkości i/lub połoŝenie pola zadania są nieznane, za pole zadania uznaje się pole, na którym zadanie moŝe być wykonywane,

3 7. Ocena oświetlenia stanowiska i przestrzeni wykonywania pracy 3 pole bezpośredniego otoczenia stanowiące występujący w polu widzenia pas o szerokości co najmniej 0,5 m otaczający pole zadania, pole dalszego planu (tła) obejmuje hole oraz inne przestronne obszary pomieszczenia w miejscu pracy, w których nie występują pola zadania ani pole bezpośredniego otoczenia. ZaleŜności pomiędzy polami zadań przedstawiono na ryz. 1 pole dalszego planu (tła) - podłoga x pole bezpośredniego otoczenia x x pole zadania x x = min 0,5 m Rysunek 1. Obszar zadania wzrokowego, obszar bezpośredniego otoczenia i pole dalszego planu (tła). Źródło: [7.4] natęŝenie oświetlenia (E), będące podstawową wielkością charakteryzującą oświetlenie powierzchni. Miarą natęŝenia oświetlenia E w danym punkcie powierzchni jest stosunek strumienia świetlnego dφ padającego na elementarne pole powierzchni otaczające dany punkt do wielkości tego pola da: Φ A 1 lx 1 lm/ 1 m Wymagane wartości natęŝenia oświetlenia w polu zadania wzrokowego przyjmuje się zgodnie ze skalą: 20 lx (dostrzeŝenie rysów twarzy) lx natęŝenie oświetlenia w polu bezpośredniego otoczenia, uzaleŝnione jest od natęŝenia oświetlenia w polu zadania i zaleca się aby zapewniało wystąpienie zrównowaŝonego rozkładu luminancji w polu zadania. Wymagania dotyczące natęŝenia oświetlenia w polu bezpośredniego otoczenia podano w tab Tabela 7.2. Wymagane warunki oswietlenia w polu bezpośredniego otoczenia. NatęŜenie oświetlenia w polu zadania, lx NatęŜenie oświetlenia w polu bezpośredniego otoczenia, lx E zadanie 200 równomierność: 0,7 równomierność: 0,5

4 4 7. Ocena oświetlenia stanowiska i przestrzeni wykonywania pracy natęŝenie oświetlenia średnie ( ) Średnie natęŝenie oświetlenia stanowi uśrednioną wartość natęŝenia dla danej powierzchni: 1 lx gdzie: n - liczba punktów pomiarowych, E - natęŝenie oświetlenia w punkcie pomiarowym W praktyce średnie natęŝenie oświetlenia wyznaczyć moŝna z podzielenia całkowitego strumienia padającego na powierzchnię przez całkowite pole tej powierzchni lub, alternatywnie, ze średniego natęŝenia oświetlenia dla reprezentatywnej liczby punktów tej powierzchni. natęŝenie oświetlenia minimalne ( ), będące najmniejszą wartością natęŝenia oświetlenia w jednym z przyjętych punktów na danej powierzchni. Najmniejsza minimalne natęŝenie oświetlenia nie moŝe być mniejsze od natęŝenia określonego w tab.7.3. Tabela 7.3. Wartości najmniejszego dopuszczalnego średniego natęŝenia oświetlenia, przyjmowane w zaleŝności od rodzaju wykonywanej czynności wzrokowej. Najmniejsze dopuszczalne Rodzaj czynności / pomieszczenia średnie natę- Ŝenie oświetlenia [lx] Ogólna orientacja w pomieszczeniu 10 Ogólna orientacja w pomieszczeniu z rozpoznaniem cech średniej wielkości 20 Krótkotrwałe przebywanie z wykonywaniem prostych czynności 50 Praca nieciągła, czynności dorywcze, ograniczone wymagania wzrokowe 100 Praca z ograniczonymi wymaganiami wzrokowymi 200 Praca z przeciętnymi wymaganiami wzrokowymi 300 Praca z duŝymi wymaganiami wzrokowymi 500 Długotrwała i wytęŝona praca wzrokowa 750 Długotrwała i wytęŝona praca wzrokowa 1000 natęŝenie oświetlenia maksymalne ( ), będące największą wartością natęŝenia oświetlenia w jednym z przyjętych punktów na danej powierzchni, eksploatacyjne natęŝenie oświetlenia ( ), stanowiące wartość natęŝenia oświetlenia od której nie moŝe być mniejsza wartość średniego natęŝenia oświetlenia na płaszczyźnie roboczej: Wartości eksploatacyjnego natęŝenia oświetlenia wymaganego do spełnienia na płaszczyźnie roboczej podano w tab. 7.4.

5 7. Ocena oświetlenia stanowiska i przestrzeni wykonywania pracy 5 Tabela 7.4. Przykłady wymagań oświetleniowych dotyczących wnętrz (stref), zadań i czynności [7.1]. L.p. Rodzaj wnętrza, zadania lub czynności lx R a - Uwagi Strefy komunikacyjne 1. NatęŜenie oświetlenia mierzone jest na poziomie podłogi. 1. Strefy komunikacji i korytarze Oświetlenie wejść i wyjść powinno być takie, aby uniknąć nagłych zmian natęŝenia oświetlenia w strefie przejściowej, między wnętrzem budynku i strefą zewnętrzną, w ciągu dnia lub w nocy. 2. Schody, ruchome schody i chodniki Pokoje do odpoczynku, sanitarne i pierwszej pomocy 3. Stołówki, spiŝarnie Pokoje do odpoczynku Szatnie, umywalnie, łazienki i toalety Izba chorych Pokoje opieki medycznej Pomieszczenia magazynowe / chłodnie 8. Składy i magazyny lx, jeŝeli w pomieszczeniu stale przebywają ludzie 9. Strefy pakowania i wydawania Strefy magazynowe z regałami 10. Przejścia bez obsługi Przejścia z obsługą / Stanowiska kontroli Rolnictwo 12. Pomieszczenia dla inwentarza Pomieszczenia dla chorych zwierząt, cielętniki Przygotowanie paszy, mleczarnie, mycie sprzętu Piekarnie 15. Przygotowanie i pieczenie Wykańczanie, glazurowanie, dekorowanie Cement, wyroby z cementu, beton, cegły 17. Suszarnie Przygotowanie materiałów, praca przy piecu i mieszadle Ogólne prace mechaniczne, formowanie zgrubne strefy wysokie: Ceramika, dachówki, szkło, wyroby szklane 20. Suszenie Przygotowanie materiałów, ogólne prace mechaniczne strefy wysokie: Emaliowanie, toczenie, prasowanie, kształtowanie strefy wysokie: prostych części, szkliwienie, dmuchanie szkła 23. Szlifowanie szkieł optycznych, kryształów, ręczne szlifowanie i grawerowanie Prace precyzyjne, np. dekoracyjne szlifowanie, ręczne malowanie Przemysł chemiczny, tworzyw sztucznych, gumowy 25. Instalacja przetwórcza zdalnie sterowana Instalacja przetwórcza z ograniczonym sterowaniem ręcznym

6 6 7. Ocena oświetlenia stanowiska i przestrzeni wykonywania pracy 27. Stale obchodzone stanowiska pracy przy instalacji przetwórczej Pokoje do wykonywania precyzyjnych pomiarów, laboratoria Produkcja farmaceutyków Kontrola barw Przemysł elektrotechniczny 31. Produkcja kabli i przewodów drutowych strefy wysokie: Galwanizowanie strefy wysokie: MontaŜ zgrubny, np. duŝe transformatory MontaŜ średni, np. tablice rozdzielcze MontaŜ dokładny, np. telefony MontaŜ precyzyjny, np. sprzęt pomiarowy Warsztaty elektroniczne, sprawdzanie, regulacja Przemysł surowców spoŝywczych i Ŝywności delikatesowej Miejsca pracy ( i strefy): browary (podłogi w słodowni), mycie, napełnianie beczek, czyszczenie, 38. przesiewanie, łuszczenie, konserwowanie i wyrób czekolady, miejsca pracy i strefy w cukrowniach, suszenie i fermentacja surowego tyto- niu, piwnica fermentacyjna 39. Sortowanie i mycie produktów, mielenie, mieszanie i pakowanie Miejsca pracy i krytyczne strefy w ubojniach, rzeźniach, mleczarniach, na podłodze filtracyjnej w rafineriach cukru 41. Krojenie i sortowanie owoców i warzyw Produkcja delikatesowej Ŝywności, prace kuchenne, produkcja cygar i papierosów Odlewnie i odlewanie metali 43. Tunele podpodłogowe (dla ludzi), piwnice, itp Pomosty Przygotowanie masy formierskiej Wykańczanie odlewów Hala odlewnicza Formowanie maszynowe Formowanie ręczne i rdzeniowe Odlewanie ciśnieniowe Budowa modeli Fryzjerstwo 52. Prace fryzjerskie Pralnie i czyszczenie na sucho 53. Pranie i czyszczenie na sucho Prasowanie, maglowanie Sprawdzanie i naprawy Obróbka i przetwórstwo metali 56. Kucie swobodne Kucie matrycowe Spawanie Zgrubna i średnia obróbka skrawaniem: tolerancja 0,1 mm Precyzyjna obróbka skrawaniem: tolerancja < 0,1 mm

7 7. Ocena oświetlenia stanowiska i przestrzeni wykonywania pracy Trasowanie / sprawdzanie MontaŜ zgrubny MontaŜ średni MontaŜ dokładny MontaŜ precyzyjny Galwanizowanie Drukowanie Cięcie, złocenie, wytłuszczanie, wytrawianie 67. klisz, prace przy kamieniu litograficznym i płytach, maszyny drukarskie, wykonywanie matryc 68. Sortowanie papieru i ręczne drukowanie Składanie, retuszowanie, litografia Grawerowanie w stali i miedzi Wyrób i wytwarzanie materiałów włókienniczych 71. Przędzenie, skręcanie, motanie, przewijanie Szycie, drobne dzianie, zszywanie Wykańczanie, barwienie Kontrola barw, sprawdzanie tkanin Wyrób kapeluszy Biura 76. Segregowanie, kopiowanie, itp Pisanie rynce, obsługiwanie klawiatury, czytanie, przetwarzanie danych Kreślenie techniczne Stanowiska pracy CAD Archiwa Domy towarowe, sklepy 81. Strefa sprzedaŝy Strefa kasy Stół do pakowania Biblioteki 84. Półki na ksiąŝki Miejsca do czytania Kontuary zapobieganie efektom stroboskopowym równomierność oświetlenia ( ), określana jako stosunek minimalnego natęŝenia oświetlenia do średniego natęŝenia oświetlenia na danej powierzchni: najmniejsza równomierność oświetlenia ( ), stanowiąca dopuszczalną wartość równomierności oświetlenia na danej powierzchni. Najmniejsza równomierność oświetlenia na płaszczyźnie roboczej nie moŝe być mniejsze od równomierności podanej w tab. 7.5.

8 8 7. Ocena oświetlenia stanowiska i przestrzeni wykonywania pracy Tabela 7.5. Wartości najmniejszej równomierności oświetlenia na płaszczyźnie roboczej, przyjmowane w zaleŝności od rodzaju wykonywanych czynności. Najmniejsze dopuszczalna Rodzaj wykonywanych czynności równomier- ność oświetlenia [-] Płaszczyzna robocza na której wykonywana jest praca ciągła 0,65 Płaszczyzna robocza na której wykonywana jest praca krótkotrwała (dorywcza) 0,4 Ciągi komunikacyjne (korytarze) 0,4 znamionowy strumień świetlny (typu lampy), będący początkową wartością strumienia świetlnego lampy danego typu, deklarowaną przez wytwórcę lub odpowiedzialnego sprzedawcę, występujący przy zachowaniu określonych warunków pracy lampy, oświetlenie kierunkowe, stosowane w celu intensywnego oświetlania obiektów, podkreślenia faktury oraz poprawy wyglądu osób w obrębie przestrzeni pracy. Wymaga się, Ŝeby podczas projektowania warunków oświetlenia zapewnić równowagę między światłem rozproszonym i kierunkowym, olśnienie, opisujące stan procesu widzenia, w którym odczuwa się niewygodę widzenia lub występuje ograniczoną zdolność rozpoznawania szczegółów. Podstawowym źródłem olśnienia jest niewłaściwy rozkład luminancji, zbyt duŝy rozkład luminancji lub występujący nadmierny kontrast, olśnienie przykre, będące źródłem dyskomfortu widzenia, lecz niekoniecznie zmniejszające zdolność widzenia obiektów, olśnienie przeszkadzające powodujące zmniejszenie zdolności widzenia obiektów, lecz niekoniecznie powodujące dyskomfort, migotanie, stanowiące odczucie niestabilności wraŝenia wzrokowego powodowanego bodźcem świetlnym, którego luminancja lub rozkład widmowy zmieniają się w czasie, efekt stroboskopowy, będący pozorną zmianą ruchu lub wyglądu przedmiotu będącego w ruchu, oświetlonego światłem o zmieniającej się intensywności, oddawanie barw (R a ) określa wpływ iluminantu na wraŝenie dotyczące barwy przedmiotów; związane jest ze świadomym lub podświadomym porównywaniem wraŝeń dotyczących barwy tych samych przedmiotów oświetlanych iluminantem odniesienia. Maksymalna wartość R a wynosi 100. Liczba ta maleje wraz ze spadkiem jakości oddawania barw. Nie zaleca się stosowania lamp ze wskaźnikiem oddawania barw mniejszym niŝ 80 we wnętrzach, gdzie ludzie pracują lub przebywają przez dłuŝszy czas. Wyjątki mogą dotyczyć pewnych miejsc lub pewnych czynności (np. w oświetleniu stref wysokich), jednakŝe naleŝy podjąć działania zapewniające lepsze oddawanie barw w ustalonych i w stałych miejscach pracy. Minimalne wartości wskaźnika oddawania barw, wymagane do uzyskania w miejscu pracy podano w tab luminancja (L), definiowana jest zaleŝnością: Φ A cosθ Ω cd m lm m sr gdzie: dφ - strumień świetlny przenoszony przez elementarną wiązkę promieniowania przechodzącą przez określony punkt powierzchni i rozchodzący się w kącie przestrzennym dω obejmującym określony kierunek,

9 7. Ocena oświetlenia stanowiska i przestrzeni wykonywania pracy 9 da - pole powierzchni przekroju wiązki promieniowania zawierającej ten punkt, θ - kąt między normalną do powierzchni tego przekroju a kierunkiem rozchodzenia się tego promieniowania. luminancja średnia ( ), będąca średnią wartością luminancji określonej dla danej powierzchni lub danego kąta przestrzennego, luminancja eksploatacyjna ( ), będąca zalecaną wartością luminancji, poniŝej której nie powinna spaść luminancja średnia, Zaleca się, aby luminancja eksploatacyjna utrzymywana była nieprzerwanie podczas eksploatacji źródła światła. współczynnik oświetlenia dziennego (D), określany jako stosunek natęŝenia oświetlenia w dowolnym punkcie płaszczyzny oświetlonej bezpośrednim lub pośrednim światłem z nieboskłonu, o załoŝonym lub znanym rozkładzie luminancji, do natęŝenia oświetlenia na płaszczyźnie oświetlonej światłem z nieosłoniętej półkuli tego nieboskłonu. Podczas określania współczynnika oświetlenia dziennego, dla obu natęŝeń oświetlenia wyłączony jest bezpośredni udział światła słonecznego, Wymagania dotyczące zapewnienia warunków oświetleniowych w miejscu pracy Oświetlenie stanowisk i miejsc wykonywania pracy nie jest traktowane jako występujący w środowisku pracy czynnik zagroŝenia. Z tego względu nie zostało objęte obowiązkiem przeprowadzania pomiarów na stanowisku pracy oraz koniecznością oceny zgodności z wymaganiami normatywnymi. Jako czynnik uciąŝliwy moŝe być traktowany brak oświetlenia, występujący w powiązaniu z innymi czynnikami zagroŝeń. Przeprowadzenie oceny ma na celu określenie wpływu uciąŝliwości na komfort wykonywania pracy. Wymagania dotyczące zapewnienia optymalnych warunków oświetleniowych określono w rozporządzeniu Ministra Pracy i Polityki Socjalnej w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy. Zgodnie z 25 rozporządzenia [7.2] w pomieszczeniach stałej pracy naleŝy zapewnić oświetlenie dzienne dostosowane do rodzaju wykonywanych prac i wymaganej dokładności wykonywanej pracy. Za pomieszczenia stałej pracy uznaje się pomieszczenia w których łączny czas przebywania pracownika w ciągu doby przekracza 4 godziny ( 2, pkt 4 [7.2]). Odstępstwo od obowiązku spełnienia powyŝszych wymagań moŝliwe jest wyłącznie po uzyskaniu zgody właściwego państwowego inspektora sanitarnego, wydanego w porozumieniem z okręgowym inspektorem pracy. Powodem odstępstwa mogą być wyłącznie względy technologiczne wykonywanych procesów pracy. NiezaleŜnie od oświetlenia dziennego we wszystkich pomieszczeniach pracy zapewnić naleŝy oświetlenie elektryczne. Zastosowane instalacje i źródła światła zainstalowane w pomieszczeniach w których znajdują się miejsca pracy oraz w korytarzach zapewnić powinny: stosunek wartości średnich natęŝenia oświetlenia w pomieszczeniach sąsiadujących ze sobą, przez które odbywa się komunikacja wewnętrzna nie większy niŝ 5:1, warunki umoŝliwiające stopniową adaptację wzroku, przy wyjściu z pomieszczeń, w których ze względów technologicznych praca jest wykonywana w ciemności, brak naraŝenia pracownika na wypadek powodowany rodzajem zainstalowanego oświetlenia,

10 10 7. Ocena oświetlenia stanowiska i przestrzeni wykonywania pracy prawidłowe działanie oświetlenia awaryjnego, stosowanego jeŝeli awaria oświetlenia moŝe powodować zagroŝenie dla Ŝycia lub zdrowia zatrudnionych. Zarówno oświetlenie dzienne oraz oświetlenie elektryczne musi charakteryzować się parametrami, zgodnymi z określonymi w Polskich Normach ( 26, ust 2 [7.2]). Podstawowymi parametrami oceny warunków oświetleniowych na stanowisku pracy i w miejscu przebywania zatrudnionych osób, które uwzględnić naleŝy podczas oceny warunków oświetleniowych są [7.1, 7.9]: rozkład i natęŝenie oświetlenia, rozkład i natęŝenie luminancji, olśnienie, kierunkowość strumienia światła, oddawanie barw oraz barwa światła, migotanie i efekt stroboskopowy, współczynnik oświetlenia dziennego. Podczas przeprowadzania interpretacji wyników pomiarów oświetlenia ogólnego uwzględnić naleŝy zalecenie wskazujące, Ŝe w miejscu stałego pobytu, eksploatacyjne natę- Ŝenie oświetlenia nie powinno być mniejsze niŝ 200 lx. Wobec tego we wszystkich pomieszczeniach roboczych, oprócz tych, gdzie norma wyraźnie inaczej stanowi, wymaganie to powinno być spełnione. NiezaleŜnie od powyŝszych parametrów w ocenie oświetlenia uwzględnia się wymagania związane ze stosowanymi rozwiązaniami konstrukcyjnymi źródła oraz wymaganiami określonymi w przepisach budowlanych.

11 7. Ocena oświetlenia stanowiska i przestrzeni wykonywania pracy 11 Literatura: [7.1] PN-EN :2012, Światło i oświetlenie. Oświetlenie miejsc pracy, Część 1: Miejsca pracy we wnętrzach, PKN, Warszawa [7.2] Rozporządzenie Ministra Pracy i Polityki Socjalnej z dnia 26 września 1997 r., w sprawie ogólnych przepisów bezpieczeństwa i higieny pracy; tekst jednolity: Dz. U. 2003, nr 169, poz. 1650, ze zm. [7.4] Pawlak A., Nowe wymagania w projekcie europejskiej normy oświetleniowej, Bezpieczeństwo Pracy, 2010, 10, [7.5] Wolska A., Oświetlenie miejsc pracy we wnętrzach stan prawny, Bezpieczeństwo Pracy, 2010, 10, [7.6] CIE 17.4:1987, Międzynarodowy słownik oświetleniowy. Część 845: Oświetlenie, Międzynarodowa Komisja Oświetleniowa (CIE) [7.7] CIE 97.2:2005, Guide on the Maintenance of Indoor Electric Lighting Systems, Międzynarodowa Komisja Oświetleniowa (CIE) [7.8] Górny A., Kształtowanie warunków oświetleniowych jako czynnika minimalizacji uciąŝliwości pracy, w: J. Charytonowicz (red.), Wybrane kierunki badań ergonomicznych w 2009 roku, ss , Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Ergonomicznego PTErg, Oddział we Wrocławiu, Wrocław 2009 [7.9] Górny A., Wymagania oświetleniowe w ocenie ryzyka zawodowego na stanowisku pracy, w: J. Charytonowicz (red.), Wybrane kierunki badań ergonomicznych w 2009 roku, ss , Wydawnictwo Polskiego Towarzystwa Ergonomicznego PTErg, Oddział we Wrocławiu, Wrocław 2009