(86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: , PCT/DE00/01539 (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego:

Transkrypt

1 RZECZPOSPOLITA POLSKA (12) OPIS PATENTOWY (19) PL (11) (21) Numer zgłoszenia: (13) B1 Urząd Patentowy Rzeczypospolitej Polskiej (22) Data zgłoszenia: (86) Data i numer zgłoszenia międzynarodowego: , PCT/DE00/01539 (87) Data i numer publikacji zgłoszenia międzynarodowego: , WO00/78852 PCT Gazette nr 52/00 (51) Int.Cl. C08J 11/04 ( ) C08L 19/00 ( ) C08L 23/10 ( ) (54) Sposób wytwarzania elastomerycznego stopu podobnego do termoplastycznych elastomerów, przy zastosowaniu zużytej lub odpadowej gumy (30) Pierwszeństwo: ,DE, (43) Zgłoszenie ogłoszono: BUP 11/02 (76) Uprawniony i twórca wynalazku: Michael Hannes,Chemnitz,DE Scholz Henrik,Dresden,DE (45) O udzieleniu patentu ogłoszono: WUP 02/08 (74) Pełnomocnik: Heliodor Stypułkowski, HELPAT PL B1 (57) 1. Sposób wytwarzania elastomerycznego stopu podobnego do termoplastycznych elastomerów, przy zastosowaniu zużytej lub odpadowej gumy, w którym przetworzoną na mączkę zużytą i odpadową gumę złożoną w różnych stosunkach masowych z termoplastem i z co najmniej jednym środkiem stabilizującym, przetwarza się na kompozyt w procesie mieszania w stanie stopionym w urządzeniu mieszającym, znamienny tym, że najpierw co najmniej jeden kopolimer propylenowy lub jego mieszaninę z co najmniej jednym typem polipropylenu stapia się w urządzeniu mieszającym, po czym do stopu dozują się mączkę gumową, której co najmniej część została wstępnie spęczniona w donorze rodników, przy czym mączkę gumową poddaje się silnym deformacjom ścinającym i zależnemu od parametrów mieszania działaniu dodatku środków tworzących rodniki w celu połączenia faz mączki gumowej i kopolimeru propylenowego lub jego mieszaniny i dyspersji mączki w matrycy z tworzywa sztucznego, przy czym proces dynamicznego stabilizowania przeprowadza się w temperaturze mieszania, która mieści się powyżej zakresu temperatury topnienia kopolimeru propylenowego lub jego mieszaniny, ale poniżej temperatury rozkładu mączki gumowej i w czasie mieszania umożliwiającym reakcję środka tworzącego rodniki.

2 2 PL B1 Opis wynalazku Przedmiotem wynalazku jest sposób wytwarzania elastomerycznego stopu podobnego do termoplastycznych elastomerów, przy zastosowaniu zużytej lub odpadowej gumy, w którym przetworzoną na mączkę zużytą lub odpadową gumę z termoplastem i co najmniej jednym środkiem stabilizującym w różnych stosunkach masowych przetwarza się na kompozyty w procesie mieszania w stanie stopionym w urządzeniu mieszającym. W wielu miejscach są prowadzone prace nad wynalezieniem sposobów i receptur zastosowania mączki gumowej, względnie granulatu gumowego ze zużytej lub odpadowej gumy. Na europejskim rynku stale wzrasta oferta na taką mączkę gumową, względnie granulat gumowy ze zużytej lub odpadowej gumy. Prace badawcze zajmują się wytwarzaniem, przetwarzaniem i badaniem kompozytów z mączki gumowej i tworzyw sztucznych podobnych do termoplastycznych elastomerów (TPE). Znane jest wytwarzanie tego typu elastomerycznych stopów przy pomocy mieszania w stanie stopionym z dynamiczną stabilizacją mieszaniny w mieszalnikach z wewnętrznym mieszaniem. Obraz właściwości mechaniczno-fizycznych tych kompozycji określa się przez plastyczne zachowania deformacyjne, przede wszystkim częściowo krystalicznej matrycy z tworzywa sztucznego i entropowo elastycznego, a więc typowo gumowego zachowania się deformacyjnego dyspersyjnie rozproszonych w niej elastomerycznych domen. Na przykład DE U1 ujawnia mieszanie mączki gumowej do polipropylenu. Publikacja opisuje termoplasty modyfikowane zmieloną gumą, korzystnie polipropylen, styren-butadien-styren lub styren-etylen-butylen-styren jako zamiennik lub mieszanka termoplastycznych elastomerów, względnie modyfikowanych pod względem odporności udarowej termoplastów, które charakteryzują się tym, że 10 do 80% wagowych drobno zmielonej gumy o wielkości ziarna < 600 μm fizycznie wiąże się w matrycy z termoplastu. Przy tym dodatkowe chemiczne związanie następuje przy pomocy nadtlenowego usieciowania lub kwaśnej funkcjonalizacji. Zarówno zastosowana technologia postępowania, jak też skład recepturowy nie wystarcza w żadnej mierze na to, aby osiągnąć podobne lub porównywalne poziomy wartości mechaniczno- -fizycznych danych, jakie typowe są dla znanych stopów elastomerycznych. Podczas gdy w DE U1 zastosowanie antyutleniaczy służy do ochrony przed światłem i ciepłem, to antyutleniacze w dalszych znanych sposobach nabierają wzrastającego znaczenia do wyraźnego zwiększania wartości wytrzymałości i twardości dzięki reakcji donor-akceptor. Tak więc z DE A1 znany jest sposób i receptury, według których mogą być wytwarzane elastomeryczne kompozyty, które w stosunku do znanego stanu techniki wyróżniają się wyraźnie lepszym poziomem, zwłaszcza mechaniczno-fizycznych własności materiału. Sposób opiera się na tym, że mieszaninę co najmniej dwóch nie mieszających się z sobą składników, to jest mączkę gumową i termoplast poddaje się odpowiednim materiałowym, technologicznym i konstrukcyjnym zabiegom w których podczas procesu mieszania w stanie stopionym, przekształca się je w kompozyt o ulepszonych właściwościach wytrzymałościowych. W tym celu nie obrabianą i/lub nie aktywowaną mączkę ze zużytej lub odpadowej gumy i komponent termoplastyczny wprowadza się do mieszalnika, w którym termoplastyczny komponent plastyfikuje się, a jednocześnie mączkę gumową równomiernie rozprowadza się, względnie poddaje zmieszaniu. Przez dodanie jednego lub większej ilości środków sieciujących w różnych stosunkach masowych przy działaniu sił ścinających następuje dynamiczne stabilizowanie komponentu elastomerowotermoplastycznego i przetworzenie na kompozyty o właściwościach podobnych do elastomerów. Wadą tego rozwiązania jest to, że nie zapewnia ono homogenicznego rozprowadzenia środków sieciujących, przez co nie uzyskuje się stabilnie powtarzalnych jakościowo porównywalnych kompozytów w ciągu dłuższego okresu. Okazało się przy tym, że nie każdy materiał termoplastyczny jednakowo dobrze nadaje się do wytworzenia kompozytów o wysokiej jakości i nadających się do wielokrotnego przetwarzania, ponieważ osiągany stopień usieciowania termodynamicznie niezgodnych komponentów jest bardzo różny. Stąd zadaniem wynalazku jest w stosunku do opisanego na wstępie znanego stanu techniki poprawa znanych sposobów surowcowego recyklingu zużytej i odpadowej gumy przez dynamiczną stabilizację mączki gumowej, termoplastu i środków sieciujących, w której mieszanina z co najmniej dwóch niezgodnych faz mączki gumowej i termoplastu przez odpowiedni dobór materiałów dla termoplastycznych komponentów i dalszych materiałów dodatkowych drogą ulepszonej technologii przebiegu postępowania podczas stosunkowo krótkiego czasu w procesie mieszania w stanie stopionym

3 PL B1 3 przekształca się w stop o właściwościach podobnych do termoplastycznych elastomerów, który jest trwały pod względem jakości, powtarzalny i nadający się do wielokrotnego recyklingu. Kompozyty powinny szczególnie wykazywać właściwości typowe dla surowców gumowych z długotrwałym zachowaniem dobrej jakości. Sposób według wynalazku wytwarzania elastomerycznego stopu podobnego do termoplastycznych elastomerów, przy zastosowaniu zużytej i odpadkowej gumy, w którym przetworzoną na mączkę zużytą i odpadową gumę złożoną w różnych stosunkach masowych z termoplastem i z co najmniej jednym środkiem stabilizującym, przetwarza się na kompozyt w procesie mieszania w stanie stopionym w urządzeniu mieszającym, charakteryzuje się tym, że najpierw co najmniej jeden kopolimer polipropylenowy lub jego mieszaninę z co najmniej jednym typem polipropylenu stapia się w urządzeniu mieszającym, po czym do stopu dozuję się mączkę gumową, której co najmniej część została wstępnie spęczniona w donorze rodników, przy czym mączkę gumową poddaje się silnym deformacjom ścinającym i zależnemu od parametrów mieszania działaniu dodatku środków tworzących rodniki w celu połączenia faz mączki gumowej i kopolimeru polipropylenowego lub jego mieszaniny i dyspersji mączki w matrycy z tworzywa sztucznego, przy czym proces dynamicznego stabilizowania przeprowadza się w temperaturze mieszania, która mieści się powyżej zakresu temperatury topnienia kopolimeru polipropylenowego lub jego mieszaniny, ale poniżej temperatury rozkładu mączki gumowej i w czasie mieszania umożliwiającym reakcję środka tworzącego rodniki. W procesie stapiania kopolimeru polipropylenowego dodaje się korzystnie co najmniej część co najmniej jednego homopolimeru polipropylenowego, a jako termoplast najkorzystniej stosuje się mieszaninę polipropylenu w mieszaninie kopolimerów i homopolimerów z udziałem kopolimeru w ilości od 1 do 95% w całości matrycy, zaś jako donor rodników korzystnie stosuje się ciekły nadtlenek z wysokim udziałem aktywnego tlenu licząc na udział polimeru, w stosunku wagowym > 0,3%. Jako część składową polimeru korzystnie stosuje się polietylen, a celu zwiększenia twardości i wytrzymałości kompozytów dodaje się akceptory rodników w momencie zależnym od czasu półtrwania donora rodników. Jako akceptory rodników przed i/lub podczas mieszania w stanie stopionym korzystnie dodaje się siarkę, materiały zawierające lub wydzielające siarkę i/lub inne polifunkcyjne związki, takie jak chinony lub chinoliny, przy czym przed dodaniem układu donor rodników-akceptor rodników korzystnie dodaje się substancje działające regenerująco, zwłaszcza na mączkę gumową, a najkorzystniej stosuje się markaptolbenzotiazol (MBT) lub pentachloroltiofenol, względnie disiarczyn dibenzoiloamidodifenylowy. Jako fazę gumową korzystnie stosuje się mączkę gumową o różnych wielkościach ziarna nie poddaną obróbce lub aktywowaną metodami mechanicznymi i/lub chemicznymi, i/lub chemiczno- -fizycznymi, przy czym mączka gumowa korzystnie ma wielkość ziarna w zakresie do 1 mm. Przed lub podczas procesu mieszania w stanie stopionym, korzystnie stosuje się dalsze dodatki, takie jak wypełniacze, zmiękczacze, żywice, świeży kauczuk i mieszanki kauczukowe oraz kompatybilizatory, przy czym korzystnie stosuje się polipropylen lub kopolimer propylenu i etylenu, zarówno jako czyste pierwotne lub wtórne tworzywo sztuczne, jak również w mieszaninach z innymi termoplastami lub mieszanymi frakcjami. Jak opisano powyżej najpierw w mieszalniku stapia się co najmniej jeden kopolimer propylenowy lub jego mieszaninę z co najmniej jednym typem polipropylenu, po czym do stopu dozuje się mączkę gumową, której co najmniej część poddano wstępnemu spęcznieniu w donorze rodników, po czym mączkę gumową poddaje się deformacji podczas silnego ścinania i w zależności od parametrów mieszania dodaje się środki tworzące rodniki celem połączenia się faz pomiędzy mączką gumową i kopolimerem polipropylenowym lub jego mieszaniną, a następnie mączkę dysperguje się w matrycy z tworzywa sztucznego, przy czym dynamiczny proces stabilizacyjny przeprowadza się w temperaturze mieszania wyższej od temperatury stapiania kopolimeru propylenowego lub jego mieszaniny i niższej od temperatury rozkładu mączki gumowej i w czasie umożliwiającym reakcję rodników. Stopy elastomeryczne wytworzone sposobem według wynalazku łączą zalety zdolności do termoplastycznego przetwarzania z typowymi dla gumy cechami materiałowymi. Te tak zwane stopy elastomeryczne (Elastomeric Alloys) są bardzo podobne do termoplastycznych elastomerów. Jako faza tworzywa sztucznego służy kopolimer polipropylenowy z udziałem polietylenu względnie mieszanina z częściowo krystalicznymi polipropylenami (homo- i kopolimery). Ponieważ sposób koncentruje się na surowcowym wykorzystaniu zużytej lub odpadowej gumy, opracowanie receptury opiera się na stosunku zmieszania co najmniej 50% mączki gumowej z tworzywem sztucznym. Elastomeryczne

4 4 PL B1 stopy (Elastomeric Alloys) pod względem ich profilu właściwości mechaniczno-fizycznych dają się wytwarzać w sposób powtarzalny i wyróżniają się korelacją wartości struktur pomiędzy sobą. Stopy elastomeryczne nadają się do recyklingu, to znaczy, w przeciwieństwie do gumy, nadają się do przetwarzania bez utraty właściwości po raz drugi lub częściej. Osobliwość przebiegu procesu polega na przeprowadzeniu i wykorzystaniu efektów tak zwanej dynamicznej stabilizacji mieszaniny polimerycznej. Jedynie przy odpowiednim wkładzie energetycznym i reakcji chemicznej, po dokonanym wstępnym spęcznianiu zdyspergowanej fazy może być osiągnięte jakościowo wysokowartościowe połączenie obu faz. Część polietylenowa przemieszcza się do granicy faz i wykazuje tam działanie sieciujące i koalescencyjne. Dzięki temu mogą być stosowane wysokie udziały, na przykład mączek ze zużytych opon o gruboziarnistej strukturze (o wielkości ziarna co najmniej 0,5 mm), która może być przetwarzana na kompozyty o bardzo dobrych właściwościach mechaniczno-fizycznych. Wstępne spęcznianie mączki gumowej służy przy tym ograniczeniu ataku donora rodników na powierzchnie rozdziału faz. Mieszanina z mączki gumowej, specjalnie dobranego tworzywa sztucznego i środków stabilizujących, względnie dodatków połączonych, zostaje doprowadzona do poziomu energetycznego podczas deformacyjnego mieszania ścinającego w urządzeniu mieszającym, przy którym komponent termoplastyczny stapia się, a komponent elastomeryczny ulega zdyspergowaniu w nim. Dające się osiągnąć spektrum takich kompozytów, to znaczy stosunki masowe mączki gumowej względem tworzywa sztucznego i dalszych dodatków, jak również technologia mieszania może być zmieniana w szerokich granicach i dopasowywana do każdorazowego zastosowania stopu polimerowego. Kompozyty nadają się do stosowania jako masy formierskie, zwłaszcza dla technicznych części formowanych. Ze względu na ich dobre właściwości mechaniczno-fizyczne, szczególnie pod względem wytrzymałości na rozciąganie i wydłużenie przy rozciąganiu, jak również wytrzymałość udarową i obciążenia zrywające, również przy niskich temperaturach, mogą one być stosowane do odpowiedzialnych formowanych artykułów technicznych i w ten sposób do korzystnego pod względem kosztów i ochrony środowiska zastępowania zwyczajowych termoplastycznych elastomerów z czystego tworzywa sztucznego z usieciowaną lub nie usieciowaną fazą kauczukową. Przykładem typowych zastosowań są półprodukty lub części formowane, jak mankiety i uszczelnienia, jak również zderzaki i obudowy pojazdów drogowych i szynowych. Z takich kompozytów mogą być też korzystnie pod względem kosztów wytwarzane zbiorniki, kubły i pokrywy. Znajdują one zastosowanie przy budowie dróg i przewodów rurowych drogą wtrysku, wytłaczania, walcowania, kalandrowania lub prasowania. Według korzystnej dalszej odmiany sposobu według wynalazku, w procesie stapiania kopolimeru propylenowego dodaje się pewną część co najmniej jednego homopolimeru propylenowego. Dzięki temu może być jeszcze zwiększona twardość i wytrzymałość, zwłaszcza też odporność układu na ścieranie. Według wynalazku przewiduje się, że jako termoplast może być użyta mieszanka polipropylenowa w mieszaninie z kopolimerem i homopolimerem z udziałem kopolimeru do 95% całości w matrycy tworzywa sztucznego. Również dzięki temu mogą być zwiększone właściwości mechaniczno-fizyczne, jak wytrzymałość udarowa przy stosowaniu w niskich temperaturach i wydłużenie przy rozciąganiu w normalnej temperaturze. Kompozyty posiadają wyraźnie lepszą zdolność płynięcia, co ułatwia warunki przetwarzania, zwłaszcza na drodze wtrysku i wytłaczania. Jeśli jako donor rodników stosuje się ciekły nadtlenek z dużym udziałem aktywnego tlenu i w stosunku wagowym do udziału polimeru > 0,3%, to uzyskuje się jakościowo lepsze usieciowanie mieszaniny składników. Wysoki udział aktywnego tlenu prowadzi do aktywnej reakcji. Czynna powierzchnia zdyspergowanej fazy elastomerowej zwiększa się przez spęcznienie i wpływa na tworzenie się rodników na powierzchni mączki gumowej poprzez częściowe zniesienie mostków sieciujących, względnie przez rozszczepienie istniejących jeszcze podwójnych wiązań. Występujący w kopolimerze udział polietylenu ulega usieciowaniu przez nadtlenek. Stopień wszczepiania jest przy tym funkcją reaktywności nadtlenku. Jeśli chodzi o dające się osiągnąć właściwości mechaniczno-fizyczne, to ich polepszenie uzyskuje się również gdy matrycą jest polipropylen-kopolietylen. Napięcia powierzchniowe mieszanych materiałów powinny z reguły być zgodne. Polietylen w stosunku do polipropylenu wykazuje znacznie niższe napięcie powierzchniowe i leży bardziej w za-

5 PL B1 5 kresie napięcia powierzchniowego naturalnego kauczuku jako składnika mączki gumowej. Stąd lepiej nadaje się do wiązania się z mączką gumową. Według dalszej korzystnej odmiany sposobu według wynalazku, w celu zwiększenia twardości i wytrzymałości kompozytu, dodaje się receptory rodników do pewnego momentu, zależnego od czasu półtrwania donorów rodników. Dzięki temu zwiększa się twardość i wytrzymałość kompozytów. Wstrzymuje się rozkład matrycy i zapobiega się niepożądanemu niszczeniu matrycy. Jeśli jako receptory rodników dodaje się siarkę, zawierające lub wydzielające siarkę substancje i/lub inne polifunkcyjne związki, takie jak chinony lub chinoliny przed i/lub podczas procesu mieszającego stapiania, służy to również dalszej poprawie lub stabilizacji właściwości mechaniczno-fizycznych kompozytów. Zapobiega się długotrwale niekontrolowanemu zużywaniu się polipropylenu. Według wynalazku przewiduje się również, że przed dodaniem układu donora-akceptora rodników dodaje się substancje działające regenerujące na mączkę gumową. Działającymi regenerująco substancjami mogą być merkaptobenzotiazol (MBT) lub pentachloroftiofenol, względnie dwusiarczyn dibenzoiloamidodifenylowy. Przez takie dodatkowe zaktywizowanie mączki gumowej wskutek rozszczepiania łańcuchów węglowych zwiększa się liczba aktywnych miejsc wiązania mączki gumowej. Dodatkowy efekt stabilizujący osiąga się w taki sposób, że jako fazę gumową i składnik receptury stosuje się mączkę gumową o różnej wielkości ziarna, nie poddaną obróbce lub aktywowaną metodami mechanicznymi i/lub chemicznymi i/lub chemiczno-fizycznymi. Przez zastosowanie gruboziarnistej mączki gumowej minimalizuje się koszt wytwarzania mączki gumowej, która dzięki temu znajduje szerokie zastosowanie. Przebieg procesu umożliwia, że mimo to osiąga się dobre właściwości mechaniczno-fizyczne. Przewiduje się przy tym korzystne stosowanie mączki gumowej o wielkości ziarna w zakresie do 1 mm, przy zachowaniu dobrych właściwości. Jeśli przed lub podczas procesu stapiania mieszającego stosuje się dalsze dodatki jak wypełniacze, żywice, świeży kauczuk i mieszanki kauczukowe, barwniki, względnie pigmenty to zabieg ten służy realizacji specjalnych życzeń klientów i dopasowaniu otrzymanego produktu do każdorazowych konkretnych warunków stosowania. Zwłaszcza ze względów ochrony środowiska zaletą jest, że stosuje się polipropylen lub kopolimer propylenu i etylenu, jak też czyste pierwotne lub wtórne tworzywa sztuczne oraz mieszaniny z innymi termoplastami lub mieszanymi frakcjami. Zdolność do recyklingu kompozytów zachowuje się prawie bez utraty wartości, a kompozyty w ciągu długiego czasu nadają się do powtórnego zastosowania i dzięki temu nie obciążają środowiska. W celu poprawy działania donora rodników, korzystnie występującego w ciekłej postaci, przy jego pomocy najpierw określoną ilość mączki gumowej poddaje się wstępnemu spęcznieniu. To skuteczne specjalne łączne działanie powoduje tworzenie in situ kopolimeru blokowego i wspólne sieciowanie obu faz mączki gumowej i tworzywa sztucznego. Wymagany w tym celu specjalny mieszany proces realizuje się w mieszalniku przy wewnętrznym mieszaniu. Przebiegają przy tym czasowo równolegle w stosunku do siebie procesy fizyczne, to znaczy rozdzielania i chemiczne, to znaczy stabilizowania,. W wyniku powstaje struktura kompozytu, która charakteryzuje się dyspersyjnym rozprowadzeniem domen gumowych w termoplastycznej matrycy. Mieszany proces przeprowadza się w określonym czasie i temperaturze mieszania materiałów. Na znaczeniu typowego przebiegu tych wielkości procesowych w czasie mieszania opiera się określenie sposobu jako dynamiczna stabilizacja. Po pierwszym wzroście wydajności, który występuje po dodaniu głównych składników, mączki gumowej i termoplastu, dodaje się dalsze chemikalia stabilizujące lub dodatki. Po ponownym zamknięciu mieszalnika obserwuje się znów wzrost wydajności i temperatury. To drugie maksimum wydajności opiera się na tym, że w mieszaniu mączki gumowej i tworzywa sztucznego nastąpiła reakcja chemiczna, to znaczy proces sprzęgania faz lub proces stabilizacji. Natychmiast po tym, w określonym zakresie temperatury przerywa się proces i usuwa kompozyt. Kontynuowanie procesu mieszania może prowadzić do lepszego ujednolicenia elastomerycznego stopu. Zastosowanie sposobu dynamicznej stabilizacji prowadzi do takiej stabilizacji w kompozycie faz mączki gumowej i tworzywa sztucznego, przy której w dalszym procesie przetwarzania i po ochłodzeniu, na przykład podczas wtrysku lub wytłaczania, nie dochodzi do zjawiska rozdzielania, a elastomeryczny stop charakteryzuje się specyficznymi właściwościami mechaniczno-fizycznymi.

6 6 PL B1 Sposób według wynalazku może być jakościowo rozszerzony przez zastosowanie różnych układów stabilizujących, zmiękczaczy, wypełniaczy wzmacniających i innych dodatków. Przez zastosowanie specjalnych kompatybilizatorów zmniejszy się dodatkowo nieunikniony skok modułu na granicy faz obu głównych składników stopu polimerowego, mączki gumowej i specjalnego tworzywa sztucznego. Wykonane konwencjonalnym sposobem doświadczalne kształtki, obok dobrego przetwarzania termoplastycznego, wykazują specjalny, zbliżony do gumy zakres właściwości. Próbne kształtki z kompozytów wytworzonych według wynalazku, sporządzone w postaci sztabek do zrywania metodą wtrysku, dzięki zastosowaniu mączek gumowych o wielkości ziarna około 0,5 mm mogły osiągnąć wydłużenie przy zrywaniu > 250% i wytrzymałość na zrywanie > 15 MPa. Stwierdzone odkształcenie przy zrywaniu kwalifikuje te materiały w oparciu o DIN 7724 z odkształceniami < 50% jako termoplastyczny elastomer (TPE). Przez zwykłe zmieszanie mączki gumowej i polipropylenu osiągalne są wytrzymałości na zrywanie tylko < 13 MPa i wydłużenia < 60%. Porównanie z materiałami znajdującymi się na rynku i określanymi jako termoplastyczne elastomery pokazuje, że przy pomocy stabilizowanych kompozytów osiągalne są prawie takie same wartości materiałów. Są one dlatego korzystne, zwłaszcza do wytwarzania technicznych części formowanych tak, że nadają się do stosowania w budowie pojazdów samochodowych, budownictwie lub rolnictwie. Zastrzeżenia patentowe 1. Sposób wytwarzania elastomerycznego stopu podobnego do termoplastycznych elastomerów, przy zastosowaniu zużytej lub odpadowej gumy, w którym przetworzoną na mączkę zużytą i odpadową gumę złożoną w różnych stosunkach masowych z termoplastem i z co najmniej jednym środkiem stabilizującym, przetwarza się na kompozyt w procesie mieszania w stanie stopionym w urządzeniu mieszającym, znamienny tym, że najpierw co najmniej jeden kopolimer propylenowy lub jego mieszaninę z co najmniej jednym typem polipropylenu stapia się w urządzeniu mieszającym, po czym do stopu dozuje się mączkę gumową, której co najmniej część została wstępnie spęczniona w donorze rodników, przy czym mączkę gumową poddaje się silnym deformacjom ścinającym i zależnemu od parametrów mieszania działaniu dodatku środków tworzących rodniki w celu połączenia faz mączki gumowej i kopolimeru propylenowego lub jego mieszaniny i dyspersji mączki w matrycy z tworzywa sztucznego, przy czym proces dynamicznego stabilizowania przeprowadza się w temperaturze mieszania, która mieści się powyżej zakresu temperatury topnienia kopolimeru propylenowego lub jego mieszaniny, ale poniżej temperatury rozkładu mączki gumowej i w czasie mieszania umożliwiającym reakcję środka tworzącego rodniki. 2. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że w procesie stapiania kopolimeru propylenowego dodaje się co najmniej część co najmniej jednego homopolimeru propylenowego. 3. Sposób według zastrz. 2, znamienny tym, że jako termoplast stosuje się mieszaninę polipropylenu w mieszaninie kopolimerów i homopolimerów z udziałem kopolimeru w ilości od 1 do 95% w całości matrycy. 4. Sposób według zastrz. 1 albo 2, albo 3, znamienny tym, że jako donor rodników stosuje się ciekły nadtlenek z wysokim udziałem aktywnego tlenu licząc na udział polimeru, w stosunku wagowym > 0,3%. 5. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że jako część składową polimeru stosuje się polietylen. 6. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że w celu zwiększenia twardości i wytrzymałości kompozytów dodaje się akceptory rodników w momencie zależnym od czasu półtrwania donora rodników. 7. Sposób według zastrz. 6, znamienny tym, że jako akceptory rodników przed i/lub podczas mieszania w stanie stopionym dodaje się siarkę, materiały zawierające lub wydzielające siarkę i/lub inne polifunkcyjne związki, takie jak chinony lub chinoliny. 8. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że przed dodaniem układu donor rodników- -akceptor rodników dodaje się substancje działające regenerująco, zwłaszcza na mączkę gumową.

7 PL B Sposób według zastrz. 8, znamienny tym, że jako substancje działające regenerująco stosuje się merkaptobenzotiazol (MBT) lub pentachlorotiofenol, względnie disiarczyn dibenzoiloamidodifenylowy. 10. Sposób według zastrz. 1 albo 8, znamienny tym, że się jako fazę gumową stosuje się mączkę gumową o różnych wielkościach ziarna nie poddaną obróbce lub aktywowaną metodami mechanicznymi i/lub chemicznymi, i/lub chemiczno-fizycznymi. 11. Sposób według zastrz. 10, znamienny tym, że mączka gumowa ma wielkość ziarna w zakresie do 1 mm. 12. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że przed lub podczas procesu mieszania w stanie stopionym stosuje się dalsze dodatki takie jak wypełniacze, zmiękczacze, żywice, świeży kauczuk i mieszanki kauczukowe oraz kompatybilizatory. 13. Sposób według zastrz. 1, znamienny tym, że stosuje się polipropylen lub kopolimer propylenu i etylenu, zarówno jako czyste pierwotne lub wtórne tworzywo sztuczne, jak również w mieszaninach z innymi termoplastami lub mieszanymi frakcjami.

8 8 PL B1 Departament Wydawnictw UP RP Nakład 50 egz. Cena 2,00 zł.