Wodorozcie czalne dyspersje polimerowe w procesie jednostronnego prasowania Al 2 O 3
|
|
- Izabela Brzozowska
- 6 lat temu
- Przeglądów:
Transkrypt
1 MatCer Wodorozcie czalne dyspersje polimerowe w procesie jednostronnego prasowania Al 2 O 3 PAWE WI NIEWSKI, MIKO AJ SZAFRAN, GABRIEL ROKICKI Wydzia Chemiczny Politechniki Warszawskiej Wprowadzenie Polimerowe spoiwa organiczne odgrywaj zasadnicz rol w procesie formowania tworzyw ceramicznych metodami prasowania i odlewania folii ceramicznych z proszków nieplastycznych (tj. Al 2 O 3, ZrO 2, SiC, AlN itp.) [1-8]. Obecnie w technologii ceramiki do ró nych pod wzgl dem zycznym i chemicznym proszków stosuje si stosunkowo niewielk grup spoiw organicznych. Do najpowszechniej u ywanych nale wodorozpuszczalne: poli(alkohol winylowy) i glikol poli(oksyetylenowy), b d ce roztworami rzeczywistymi. Spoiwa wodorozpuszczalne nie zawsze s w stanie zapewni uformowanym z ich udzia em kszta tkom wystarczaj co du ej g sto ci i wytrzyma o ci mechanicznej, co praktycznie uniemo liwia obróbk wyprasek w stanie surowym. Natomiast obróbka kszta tek po procesie spiekania jest procesem kosztownym i wymaga zastosowania specjalnych narz dzi, g ównie diamentowych [9]. Inn grup polimerów stosowanych powszechnie s spoiwa organiczne rozpuszczalne najcz ciej w toksycznych rozpuszczalnikach organicznych, do których nale np. butyral poli(winylowy), polietylen czy poli(metakrylan metylu) [10]. Zastosowanie znanych spoiw komercyjnych o nieodpowiedniej budowie chemicznej dla konkretnych granulatów prowadzi do konieczno ci stosowania ich w nadmiarze, co powoduje wzrost kosztów procesu technologicznego, zwi ksza emisj gazów powstaj cych podczas wypalania oraz wp ywa na otrzymanie materia ów o niekorzystnych parametrach. Wytrzyma o kszta tek w stanie surowym zale y od oddzia ywa polimer-polimer i polimer-ziarno proszku. Wynika z tego, e budowa chemiczna spoiw ma zasadniczy SPOIWA WODOROZCIE CZALNE (DYSPERSJE POLIMEROWE) Du e st enie polimeru w wodzie (20-50% wag.) Ci ar cz steczkowy g/mol Nieznaczny wzrost lepko ci wraz ze wzrostem ci aru cz steczkowego polimeru Niewra liwe na wilgotno powietrza wp yw na parametry otrzymanych tworzyw ceramicznych. Obecno w polimerze polarnych grup (hydroksylowych, karboksylowych itp.) powoduje silne oddzia ywania z powierzchni proszków ceramicznych. Ponadto tworz ce si wi zania wodorowe wp ywaj na wzrost si kohezji w uk adzie. Ka dy proszek wykazuje odmienne powinowactwo zyko-chemiczne do polimerów o ró nej budowie chemicznej. Ci ar cz steczkowy, obecno grup funkcyjnych w a cuchu polimeru, jego rozga zienie wp ywaj na warto temperatury zeszklenia (T g ) i tym samym na wielko adhezji cz stek polimeru do ziaren proszku ceramicznego [11]. Otrzymanie tworzyw ceramicznych o korzystnych w a ciwo ciach s w stanie zapewni wodorozcie czalne polimerowe, b d ce uk adami rozproszonego w wodzie polimeru o wielko ci cz stek nm zwane dyspersjami polimerowymi [12]. Polimery te bazuj na najprostszym, najta szym i naj- atwiej dost pnym rozpuszczalniku, jakim jest woda. Z tych wzgl dów wykorzystanie wodnych spoiw w procesach formowania powoduje, e pod wieloma wzgl dami s one bardziej konkurencyjne w porównaniu ze spoiwami rozpuszczalnymi w rozpuszczalnikach organicznych zarówno w procesach prasowania jak i tape-casting [13-16]. W ostatnich latach coraz cz ciej stosuje si ró nego typu polimery, cz sto o w a ciwo ciach hydrofobowych, które przygotowuje si w postaci dyspersji wodnej. Do najcz ciej stosowanych nale dyspersje poliakrylowe, poliwinylowe oraz poliuretanowe, które s w stanie zapewni korzystniejsze parametry zyko-mechaniczne kszta tkom ceramicznym ni powszechnie stosowane na szersz skal spoiwa wodorozpuszczalne [15, 17-19]. SPOIWA WODOROZPUSZCZALNE (ROZTWORY RZECZYWISTE) Ma e st enie polimeru w wodzie (max. 10% wag.) Ci ar cz steczkowy < g/mol Wzrost lepko ci wraz ze wzrostem ci aru cz steczkowego polimeru Wra liwe na wilgotno powietrza Tab. 1. G ówne ró nice pomi dzy spoiwami wodorozcie czalnymi a wodorozpuszczalnymi 106 MATERIA Y CERAMICZNE 3/2008 tom LX
2 W tabeli 1 przedstawiono g ówne ró nice pomi dzy spoiwami wodorozcie czalnymi a wodorozpuszczalnymi. Wytrzyma o mechaniczna polimeru zale y g ównie od jego ci aru cz steczkowego, który ma wp yw na wytrzyma- o kszta tek ceramicznych. Im wi kszy ci ar cz steczkowy polimeru, tym wi ksza wytrzyma o wyprasek. Jednak e wraz ze wzrostem ci aru cz steczkowego ro nie lepko mas lejnych z udzia em tych spoiw. W przypadku spoiw wodorozpuszczalnych konieczne jest zastosowanie du ych ilo ci rozpuszczalnika. Inaczej jest w przypadku dyspersji polimerowych, charakteryzuj cych si znacznie wi kszymi ci arami cz steczkowymi. Zastosowanie polimerów z tej grupy pozwala uzyska ceramiczne masy lejne, których lepko praktycznie nie zale y od ci aru cz steczkowego. Ponadto spoiwa wodorozpuszczalne s wra liwe na wilgo z powietrza, przez co zmienia si bilans polimeru w uk adzie. Dyspersje polimerowe otrzymuje si przewa nie metod polimeryzacji emulsyjnej w reakcji kopolimeryzacji dwóch komonomerów. Kopolimery mo na w stosunkowo atwy sposób zmody kowa poprzez dobór proporcji substratów zawieraj cych ró ne grupy funkcyjne wp ywaj ce na dobr adhezj, kohezj, ma temperatur zeszklenia. Metoda ta w stosunkowo krótkim czasie pozwala uzyska dyspersje o du ym st eniu polimeru w rozpuszczalniku, natomiast st enie spoiw wodorozpuszczalnych jest stosunkowo niewielkie i z regu y nie przekracza 10% wag.. Dobór odpowiedniego spoiwa w procesach formowania jest zagadnieniem niezwykle istotnym. W publikacjach naukowych mo na znale wiele doniesie zwi zanych z zastosowaniem spoiw dla prasowania tlenku glinu, jednak- e wi kszo z nich dotyczy spoiw wodorozpuszczalnych i w tej dziedzinie nie wnosi nic nowego. Stosunkowo niewiele prac jest skupionych na badaniu wp ywu budowy chemicznej polimerów na parametry surowych i spieczonych kszta tek. Pewnych prób szerszego spojrzenia na t spraw podj to w pracach [16, 20-21]. W publikacjach tych przede wszystkim wcze niej zaprojektowano polimery poprzez dobór reagentów o odpowiedniej budowie chemicznej i w okre lonej ilo ci, reguluj c np. stosunek cz ci hydro lowej do hydrofobowej. Otrzymane kopolimery charakteryzowa y si odpowiednim ci arem cz steczkowym, ma lepko ci i du ym st eniem polimeru w wodzie. Na rysunku 1 przedstawiono ogóln zasad projektowania dyspersji polimerowych w zale no ci od stosunku cz ci hydro lowej do hydrofobowej. W przypadku, gdy cz hydro lowa polimeru jest znacznie d u sza (rys. 1a), wtedy si y bliskiego oddzia ywania mi dzycz steczkowego van der Waalsa s mocniejsze ni si y elektrostatyczne, co prowadzi do ca kowitego otoczenia ziaren proszku przez dobrze zwil aj cy polimer. Nast puje przyci ganie pewnych ilo ci takich cz stek, utworzenie aglomeratów i ich sedymentacja. W wyniku tego uzyskanie stabilnej masy lejnej jest utrudnione. W drugim przypadku (rys. 1b) gdy cz hydro lowa jest krótsza od cz ci hydrofobowej, to ziarna ceramiczne s s abo zwil ane przez polimer a si y przyci gania van der Waalsa s s absze ni si y elektrostatycznego odpychania czego efektem mo e by mniejsze st enie fazy sta ej w zawiesinie i mniejsza g sto oraz wytrzyma o mechaniczna uzyskanych z takiej zawiesiny kszta tek. Tak, wi c stosunek d ugo ci fragmentów hydro lowych do hydrofobowych polimeru liniowego o charakterze am - lowym powinien by odpowiednio dobrany. Cz do wiadczalna I. Otrzymywanie dyspersji polimerowych a) b) Rys. 1. Wp yw stosunku cz ci hydro lowej do hydrofobowej w spoiwach polimerowych na w a ciwo ci zawiesin uzyskanych z ich udzia em Jednym z celów pracy by o zaprojektowanie i synteza spoiw polimerowych a nast pnie ich zastosowanie w procesie prasowania tlenku glinu. Otrzymano szereg spoiw, z których po jednym z ka dego rodzaju przedstawiono w niniejszym artykule: dyspersja poli(akrylowo-styrenowa) ozn. PS, dyspersja poliuretanowa ozn. PT, dyspersja poli(winylowo-allilowa) ozn. PW, dyspersja poli(akrylowo-allilowa) ozn. PA. Syntezy spoiw polimerowych przeprowadzono metodami inwersji faz (PT) oraz polimeryzacji emulsyjnej (PS, PW i PA). Ten typ polimeryzacji biegnie wewn trz miceli, które s skupiskami zwi zków powierzchniowo czynnych o rednicy przewa nie 2 10 nm. Wewn trz ka dej miceli znajduj si cz steczki monomeru, których ilo jest mniejsza ni ilo cz steczek rodka powierzchniowo czynnego. Polimeryzacja emulsyjna przebiega wed ug mechanizmu rodnikowego. Reakcj inicjuje si za pomoc rozpuszczonego w wodzie inicjatora np. NH 4 S 2 O 8 posiadaj cego wi zania nadtlenkowe. Jego zadaniem jest wytworzenie wolnych rodników przyczyniaj cych si do wzrostu a cucha polimeru. W wyniku reakcji tworzy si cz stka polimerowo monomeryczna, wewn trz której biegnie dalej proces polimeryzacji, a do utworzenia stabilnej dyspersji. MATERIA Y CERAMICZNE 3/2008 tom LX 107
3 Na rysunku 2 przedstawiono schemat aparatury do syntezy dyspersji polimerowych. Szczegó owy opis otrzymywania wodorozcie czalnych dyspersji polimerowych zamieszczono w pracach [1, 21-22]. Dla porównania zastosowano powszechnie u ywany w przemy le roztwór wodny poli(alkoholu winylowego) o ci arze cz steczkowym i stopniu hydrolizy 88% (Mowiol, Germany). II. Materia y i metodyka bada a. Badania spoiw Po syntezie spoiw, przed ich zastosowaniem w procesie prasowania przyj to nast puj c metodyk oceny parametrów: a) okre lenie st enia polimeru, b) oznaczenie ph dyspersji, c) pomiar k ta zwil ania pod o a ceramicznego przez spoiwo, Rys. 2. Schemat aparatury do otrzymywania dyspersji polimerowych metod polimeryzacji emulsyjnej Symbol spoiwa Budowa chemiczna Parametry PVAL c = 10,0 % ph = 6,0 k = 59,8 º T g = 43,7 ºC PS c = 32,8 % ph = 4,5 k = 26,1 º T g = 1,8 ºC PT c = 21,7 % ph = 4,5 k = 41,9 º T g = 38,1 ºC TEA trietanoloamina; TDI toluilenodiizocyjanian; GPP glikol poli(oksypropylenowy); DEBA butylodietanoloamina IPDI diizocyjanian izoforonu PW c = 27,7 % ph = 1,6 k = 36,2 º T g = -50,7 ºC PA c = 15,8 % ph = 2,4 k = 38,0 º T g = -56,1 ºC c st enie polimeru; ph spoiwa; k k t zwil ania; T g temperatura zeszklenia. Tab. 2. Budowa chemiczna i podstawowe parametry zastosowanych spoiw polimerowych 108 MATERIA Y CERAMICZNE 3/2008 tom LX
4 Symbol spoiwa Strata masy [%] w 450 ºC w 700 ºC w 1000 ºC PVAL 81,4 90,5 100 PS 87,7 97,6 100 PT 88,7 98,4 100 PW 83,1 97,8 100 PA 85,2 98,1 100 Tab. 3. Strata masy zastosowanych spoiw polimerowych wygrzewanych w powietrzu w zakresie ºC z szybko ci ogrzewania 10 ºC/min w trzech wybranych temperaturach d) oznaczanie temperatury zeszklenia spoiwa metod DSC, e) analiza termiczna spoiw. W tabeli 2 przedstawiono ogóln budow chemiczn spoiw i ich parametry. Z tabeli wida wyra nie ró nic w budowie chemicznej zastosowanych spoiw polimerowych. Z danych przedstawionych w tabeli 2 wida, e parametrem, który odró nia polimery jest m. in. temperatura zeszklenia. W dwóch przypadkach: PVAL: 43,7 ºC i PT: 38,1 ºC jest ona wy sza od 20 ºC, przez co spoiwa w temperaturze ich zastosowania znajduj si w stanie kruchym, co jest niekorzystne. W pozosta ych przypadkach warto ci T g s znacznie ni sze od temperatury pokojowej. b. Przygotowanie i badanie granulatu Proszkiem ceramicznym zastosowanym w pracy by wysokiej czysto ci Al 2 O 3 Martoxid MR-52 (Martinswerk, Germany) (zawarto Al 2 O 3 99,8%) o redniej wielko ci ziarna 1,5 m i g sto ci 3,926 g/cm 3 mierzonej w piknometrze helowym (Accu-Pyc 1330, USA). Up ynniaczem by roztwór poli(akrylanu amonu) Dispex A-40 (Allied Colloids Ltd., Anglia), za rozpuszczalnikiem woda destylowana. Nast pnym etapem by o przygotowanie mas lejnych o st eniu fazy sta ej 70 % wag., przy dodatku up ynniacza 0,25 % w stosunku do fazy sta ej i dodatku spoiwa polimerowego 0,5 % wag. Po wymieszaniu i odparowaniu wody w laboratoryjnej wyparce pró niowej (R-200 Buchi, Switzerland Labortechnik AG) uzyskano proszek ceramiczny, który wykorzystano do dalszych bada. c. Formowanie kszta tek metod prasowania W celu okre lenia jak wp ywa rodzaj spoiwa na g sto pozorn, porowato otwart oraz wytrzyma o po wypaleniu i modu Weibulla kszta tek prasowanych metod jednoosiow, przygotowano kszta tki cylindryczne o rednicy 20 mm i wysoko ci ok. 2,5 mm. Kszta tki prasowano jednostronnie na prasie hydraulicznej pod ci nieniem 50 MPa. d. Wypalanie Program wypalania kszta tek ceramicznych uzyskano na podstawie dekompozycji i rozk adu termicznego spoiw polimerowych. W tabeli 3 przedstawiono wyniki ubytku mas polimerów obliczone z krzywych TG w trzech temperaturach: 450, 700 i 1000 ºC. Analiz wykonano w aparacie Derivatograph MOM Budapest, (W gry). Jak wida z zaprezentowanych w tabeli danych niezale nie od budowy chemicznej polimeru ich dekompozycja w badanym zakresie jest analogiczna. Do temperatury 450 ºC ich rozk ad wynosi ponad 80%, natomiast ca kowita dekompozycja zachodzi powy ej 700 ºC. Otrzymane kszta tki wysuszono w suszarce o temp. 60ºC/24 h, a nast pnie wypalano w piecu typu HTC 18/8 rmy Carbolite (Wielka Brytania) zaprogramowanym w nast puj cy sposób: szybko ogrzewania do temp. 500ºC 3ºC/ min, szybko ogrzewania w zakresie temp ºC 5ºC/ min, spiekanie w temp. 1650ºC 1 h, szybko ch odzenia 5ºC/min. e. Badania kszta tek ceramicznych Badanie w a ciwo ci zycznych surowych kszta tek otrzymanych metod prasowania jednoosiowego, obejmowa o zbadanie g sto ci i wytrzyma o ci na rozci ganie metod testu brazylijskiego, za w przypadku wypalonych kszta tek: g sto ci pozornej, porowato ci otwartej metod hydrostatyczn, wytrzyma o ci mechanicznej na zginanie metod obci enia dwuosiowego (tzw. metoda pier cie czasza ) oraz dwuparametrowego modu u Weibulla. Oznaczenie wytrzyma o ci mechanicznej na rozci ganie metod testu brazylijskiego W celu wyznaczenia wytrzyma o ci mechanicznej kszta tek w stanie surowym, z ka dego granulatu wyprasowano po 10 kszta tek o rednicy φ=20 mm i wysoko ci h 1 =5 mm. Wytrzyma o w stanie surowym metod testu brazylijskiego okre lono z zale no ci: σ r 2 P = π d h gdzie: r wytrzyma o mechaniczna na rozci ganie [MPa] P si a powoduj ca zniszczenie kszta tki [N] d rednica kszta tki [mm] h wysoko kszta tki [mm] (2) MATERIA Y CERAMICZNE 3/2008 tom LX 109
5 Szybko przesuwu trawersy podobnie jak w przypadku wytrzyma o ci na zginanie metod pier cie czasza wynosi a 0,02 mm/min. Wyznaczenie wytrzyma o ci mechanicznej na zginanie ( z ) metod pier cie czasza Wytrzyma o mechaniczna okre lana jest jako zdolno materia u do wytrzymywania obci e bez zniszczenia. Wyra a si j za pomoc wielko ci obci enia zewn trznego, przy którym materia traci spoisto, ulegaj c rozdzieleniu na dwie lub wi cej cz ci. Wytrzyma o na zginanie metod obci enia dwuosiowego zosta a obliczona ze wzoru: σz P (1 + ν) a (1 ν) b a = ln π (1 + ν) t b 2 a R (3) gdzie: P - obci enie niszcz ce [N], t - grubo dysku [m], a - promie podpieraj cego pier cienia [m], b - promie t oka [m], R - promie dysku [m], - liczba Poissona (dla materia u ceramicznego = 0,2) Do wyznaczenia wytrzyma o ci materia u ceramicznego u yto kszta tek o rednicy φ=20 mm i wysoko ci h 2 =2,5 mm. Metoda pier cie -czasza jest metod zginania dwuosiowego, w której na badan próbk wywiera si wzrastaj cy stopniowo nacisk do momentu zniszczenia kszta tki. Szybko przesuwu t oka wynosi a 0,02 mm/min. Wyznaczenie modu u Weibulla Funkcja dwuparametrowego rozk adu Weibulla okre- laj ca prawdopodobie stwo zniszczenia elementu (P) o danej wielko ci, strukturze, powierzchni, mikrostrukturze i warunkach napr enia dana jest równaniem: P = 1- exp [( / 0 ) m ] (4) dla > 0; P = 0 dla < 0 gdzie: - zmierzone napr enie niszcz ce, 0 - czynnik skaluj cy, m - modu Weibulla. W pracy za o ono stosowanie dwuparametrowego rozk adu Weibulla, maj c na celu jedynie porównanie w a ciwo ci otrzymanych kszta tek z udzia em ró nych spoiw polimerowych uzyskanych w takich samych warunkach, dlatego te zastosowanie ww. rozk adu, a nie cz sto stosowanego rozk adu trójparametrowego zdaje si by wystarczaj ce [23]. Otrzymana warto modu u Weibulla zwi zana jest z rozrzutem w a ciwo ci mechanicznych, a zatem i wad mikrostruktury. Wyniki i dyskusja Spoiwo polimerowe ma za zadanie zapewni odpowiednie w a ciwo ci reologiczne prasowanym granulatom oraz wp yn na otrzymanie wyprasek o stosunkowo du ej g sto ci i wytrzyma o ci mechanicznej i tym samym uzyskanie spieków o korzystnych parametrach po procesie spiekania. W artykule przedstawiono spoiwa ró ni ce si budow chemiczn. Polimery te wybrano w celu sprawdzenia wp ywu obecno ci elastycznych fragmentów poli(oksyetylenowych) (PS, PW, PA) i kationowych grup amoniowych (PT) w a cuchu polimeru na podstawowe w a ciwo ci kszta tek ceramicznych. Podj te w pracy zagadnienie jest stosunkowo trudne ze wzgl du na ma ilo zastosowanych polimerów w masach (0,5% wag. w stosunku do Al 2 O 3 ), przez co istnieje problem rozprowadzenia spoiwa w ca ej obj to ci proszku ceramicznego. W tabeli 4 przedstawiono otrzymane parametry kszta tek z tlenku glinu w stanie surowym w stanie surowym. Symbol spoiwa dw o [%] r [MPa] PVAL 62,7 0,18±0,07 PS 65,0 0,60±0,04 PT 63,7 0,12±0,02 PW 65,7 0,26±0,03 PA 63,7 0,23±0,08 Tab. 4. G sto wzgl dna (dw o ) i wytrzyma o na rozci ganie ( r ) kszta tek z Al 2 O 3 w stanie surowym z udzia em zastosowanych spoiw polimerowych Wa nymi parametrami oceny w a ciwo ci wyprasek s ich g sto pozorna oraz ich wytrzyma o mechaniczna. W obu przypadkach najwi ksze warto ci uzyskano dla kszta tek z udzia em dyspersji PS i PW, czyli dla tych polimerów, których k t zwil ania by najmniejszy. Jak pokazano w Tablicy 2, k t zwil ania zastosowanego poli(alkoholu winylowego) jest oko o 2-krotnie wi kszy, ni w przypadku innych zastosowanych polimerów. O wytrzyma- o ci mechanicznej wyprasek ceramicznych decyduje mi dzy innymi zwil alno proszku ceramicznego przez spoiwo. Ma a warto k ta zwil ania dyspersji poli(akrylowo-styrenowych) i poli(winylowo-allilowych) bezpo rednio wp yn a na korzystne warto ci wytrzyma o ci mechanicznej i g sto ci kszta tek w stanie surowym. Najmniejsz wytrzyma o ci w stanie surowym, a tak e ma g sto ci charakteryzowa y si wypraski otrzymane z dodatkiem dyspersji PT. Przyczyn uzyskania takich warto ci wynika z budowy spoiwa poliuretanowego. Jego rozleg a i nieliniowa struktura oraz obecno kationowych grup amoniowych powoduje zmniejszenie oddzia ywania polimeru i tlenku glinu, zwi kszenie odleg o ci pomi dzy ziarnami i tym samym brak dostatecznej ilo ci mostków polimerowych pomi dzy cz stkami Al 2 O 3. W tabeli 5 przedstawiono wyniki wp ywu budowy chemicznej zastosowanych spoiw polimerowych na g sto, wytrzyma o mechaniczn na zginanie oraz modu Weibulla spieczonych kszta tek. Im wi ksza warto g sto ci surowych wyprasek, tym wi ksza g sto spieczonych kszta tek. Za wyj tkiem spieków otrzymanych z udzia em dyspersji poliuretanowej, dla której uzyskano najmniejsz warto g sto ci wynosz c 93,5% g sto ci teoretycznej, w pozosta ych przypadkach otrzymano spieki odznaczaj ce si du g sto ci w zakresie 96,3 98,3%. 110 MATERIA Y CERAMICZNE 3/2008 tom LX
6 Symbol spoiwa dw z [%] [MPa] M PVAL 97,2 326±56 6,6 PS 96,3 314±30 12,7 PT 93,5 283±59 5,8 PW 96,8 304±34 10,3 PA 98,3 310±59 7,7 Tab. 5. G sto wzgl dna (dw) i wytrzyma o na zginanie ( z ) i dwuparametrowy modu Weibulla (m) kszta tek z Al 2 O 3 po spiekaniu w 1650ºC/1h Oprócz g sto ci, która charakteryzuje kszta tk makroskopowo, niezmiernie wa nymi parametrami s wytrzyma o mechaniczna oraz jednorodno kszta tek. Im kszta tki s bardziej jednorodne, tym mniej jest defektów w ich mikrostrukturze, co ma wp yw na badan wytrzyma o mechaniczn spieków. Wytrzyma o mechaniczna kszta tek otrzymanych z udzia em dyspersji poliuretanowej (PT) wynios a 283 MPa, co by o najmniejsz otrzyman warto ci. W pozosta ych przypadkach warto ci s wi ksze, zbli one i zawieraj si w przedziale MPa. Na takie wyniki wytrzyma o ci kszta tek na zginanie wp yw mia a du a g sto wzgl dna spieków. Ostatnim parametrem oceny kszta tek by dwuparametrowy modu Weibulla (m) wyliczony z pomiarów wytrzyma o ci spieków na zginanie. Parametr ten pozwoli oceni rozrzut wytrzyma o ci tworzyw daj c liczbowy obraz jednorodno ci materia u. O ile wytrzyma o mechaniczna kszta tek by a zbli ona, to warto ci parametru m by y ró ne. Uzyskane warto ci modu u Weibulla s typowe dla ceramiki z tlenku glinu. W przypadku spieków otrzymanych z dyspersj poliuretanow na najni sz warto m wp yn a ma a g sto i tym samym du a porowato otwarta kszta tek, a tak e przyczyny które spowodowa y niekorzystne parametry wyprasek ze spoiwem PT w stanie surowym. Najwi ksze warto ci modu u Weibulla uzyskano stosuj c dyspersje poli(akrylowo-styrenowe). Otrzymany wynik dla spieków PS jest wyra nie wi kszy ni dla kszta tek prasowanych z innymi spoiwami. Warto m wynosz ca 12,7 wiadczy o wi kszej jednorodno ci spieków otrzymanych z udzia em dyspersji PS, w porównaniu pozosta ych materia ów. Za korzystne parametry kszta tek w stanie surowym i po spiekaniu wp ywa wbudowany w struktur polimeru PS am lowy makromonomer L-25 o wzorze ogólnym: L25 CH 3 (CH 2 ) n (OCH 2 CH 2 ) m OCH 2 CHCH 2 OCCH CH 2 n = m ~25 OH O spe niaj cy rol plasty katora wewn trznego w ilo ci 1,5% wag. w stosunku do dyspersji, w którym wyst puje znaczna ilo (oko o 25) elastycznych fragmentów oksyetylenowych. Podsumowanie W artykule omówiono rol spoiw polimerowych w procesie prasowania proszków nieplastycznych. Scharakteryzowano spoiwa stosowane w technologii ceramiki specjalnej skupiaj c si na wodorozpuszczalnych i wodorozcie czalnych. Przeprowadzone badania nad zastosowaniem spoiw o odmiennej budowie chemicznej w procesie jednostronnego prasowania tlenku glinu wykaza y, e w zale no ci od rodzaju polimeru mo liwe jest uzyskanie ró nego powinowactwa do ziarna ceramicznego, co ma wp yw na opisane w a ciwo ci kszta tek. Kszta tki prasowane z dyspersjami polimerowymi zawieraj cymi w swojej budowie fragmenty (OCH 2 CH 2 ) odznacza y si zdecydowanie korzystniejszymi parametrami ni kszta tki z dyspersj poliuretanow zawieraj c kationowe grup amoniowe w a cuchu polimeru czy kszta tki otrzymane z udzia em powszechnie stosowanego poli(alkoholu winylowego). Obecno poli(oksyetylenowych) fragmentów bocznych w polimerach wp ywa na obni enie T g, zwi ksza adhezj polimeru do ziarna Al 2 O 3, co warunkuje uzyskanie kszta tek o odpowiedniej g sto ci i wytrzyma o ci. Poprzez odpowiedni dobór spoiwa mo na w pewien sposób wp ywa na w a ciwo ci reologiczne granulatów oraz tworzyw ceramicznych z udzia em zastosowanych spoiw. Praca naukowa nansowana przez Politechnik Warszawsk. Literatura [1] M. Szafran, G. Rokicki, P. Wi niewski, Wodorozcie czalne spoiwa polimerowe w procesie prasowania proszków ceramicznych, Polski Biuletyn Ceramiczny: Ceramika 60, (2000), [2] M. Szafran, G. Rokicki, P. Wi niewski, New water thinnable polymeric binders in die pressing of alumina powders, NATO Book Series Functional Gradient Materials and Surface Layers Prepared by Fine Particles Technology, 75-80, Kluwer Academic Publishers, (2001), Netherlands. [3] R. Moreno, The role of slip additives in tape-casting technology: part I solvents and dispersants, American Ceramic Society Bulletin, 71, (1992), [4] R. Moreno, The role of slip additives in tape-casting technology: part II binders and plasticizers, American Ceramic Society Bulletin, 71, (1992), [5] M. Szafran, G. Rokicki, Effect of acrylic-styrene copolymer chemical structure on the properties of ceramic tapes obtained by tape-casting, Journal of the American ceramic Society, 84, (2001), [6] G. Riedel, S. Krieger, Keramishe Zeitschrift, 48 [3], (1996), 193. [7] X.L.K. Wu, W.J. McAnany, American Ceramic Society Bulletin, 74, (1995), 61. [8] R. Pampuch, K. Haberko, M. Kordek, Nauka o procesach ceramicznych, Wydawnictwo Naukowe PWN, Warszawa (1992). [9] K. E. Oczo, Kszta towanie ceramicznych materia ów technicznych, O cyna Wydawnicza Politechniki Rzeszowskiej, Rzeszów (1996). [10] P. Wi niewski, Badania nad procesem prasowania tlenku glinu z udzia em nowych wodorozcie czalnych spoiw polimerowych, Politechnika Warszawska, Warszawa [11] M. Szafran, P. Wi niewski, G. Rokicki, Effect of glass transition temperature of polymeric binders on the properties of selected ceramic materials obtained by die pressing, Journal of Thermal Analysis and Calorimetry, 77, (2004), [12] Duramax TM Acrylic Emulsion Binders specy kacja i opis produktów rmy. MATERIA Y CERAMICZNE 3/2008 tom LX 111
7 [13] D.B.R. Kumar, R.M. Reddy, V.N. Mullay, Acrylic co-polymer emulsion binders for green machining of ceramics, European Polymer Journal 38, (2000), [14] S. Baklouti, J. Buazis, T. Chartier, J.F. Baumard, Mechanical properties of dry pressed ceramic green products: the effect of the binder, Journal of The American Ceramic Society, 80 [8], (1997), [15] A. Kristoffersson, E. Roncari, Comparison of different binders for water-based tape casting of alumina, Journal of The European Ceramic Society, 18, (1998), [16] M. Ramzi, B. Romdhane, T. Chartier, S. Baklouti, J. Bouaziz, C Pagnoux, J.F. Baumard, A new processing aid for dry-pressing: a copolymer acting as dispersant and binder, Journal of the European Ceramic Society, 27, (2007), [17] M. Szafran, Nowe trendy w formowaniu z ceramicznych mas lejnych, Polski Biuletyn Ceramiczny: Ceramika 80, (2003), [18] N.R. Gurak, P.L. Josty, R.J. Thompson, Properties and Uses of Synthetic Emulsion Polymers as Binders in advanced Ceramics Processing, Polysar Ltd., Latex Div., Sarnia, ON N7T 7 M2, Canada, American Ceramic Society Bulletin, 66 [10], (1987), [19] X.K. Wu, D.W. Whitman, W.L. Kaufell, F.C. Finch, D.I. Cumbers, Acrylic binders for dry pressing ceramics, The American Ceramic Society Bulletin 76 [1], (1997), [20] M. Potoczek, M. Heneczkowski, M. Oleksy, A new polyurethane binder providing high strength of dry-pressed alumina, Ceramics International, 29, (2003), 259. [21] P. Wi niewski, M. Szafran, G. Rokicki, Zastosowanie wodorozcie czalnych spoiw poliuretanowych i akrylowo-allilowych w procesie prasowania tlenku glinu, Polski Biuletyn Ceramiczny, Ceramika 79, (2003), [22] M. Szafran, P. Wi niewski, G. Rokicki, L. ukasik, Vinyl acetate copolymers in die pressing of alumina, Journal of the Thermal Analysis and Calorimetry, 66, 2001, [23] W. ukasik, W.M. Re ko, Statystyczna interpretacja pomiaru wytrzyma o ci tworzyw ceramicznych, Szk o i Ceramika 56, (2005), MATERIA Y CERAMICZNE 3/2008 tom LX
Od redakcji. Symbolem oznaczono zadania wykraczające poza zakres materiału omówionego w podręczniku Fizyka z plusem cz. 2.
Od redakcji Niniejszy zbiór zadań powstał z myślą o tych wszystkich, dla których rozwiązanie zadania z fizyki nie polega wyłącznie na mechanicznym przekształceniu wzorów i podstawieniu do nich danych.
dr inż. Paweł Wiśniewski, mgr inż. Maciej Kopczyński Wydział Chemiczny Politechniki Warszawskiej Zakład technologii Nieorganicznej i Ceramiki
dr inż. Paweł Wiśniewski, mgr inż. Maciej Kopczyński Wydział Chemiczny Politechniki Warszawskiej Zakład technologii Nieorganicznej i Ceramiki ZASTOSOWANIE METYLOCELULOZY I GLIKOLU POLI(OKSYETYLENOWEGO)
Dodatki organiczne we współczesnej ceramice cz. I
Dr inż. PAWEŁ WIŚNIEWSKI Wydział Chemiczny Politechniki Warszawskiej Dodatki organiczne we współczesnej ceramice cz. I W artykule przedstawiono podstawowe informacje dotyczące dodatków organicznych stosowanych
Projekt MES. Wykonali: Lidia Orkowska Mateusz Wróbel Adam Wysocki WBMIZ, MIBM, IMe
Projekt MES Wykonali: Lidia Orkowska Mateusz Wróbel Adam Wysocki WBMIZ, MIBM, IMe 1. Ugięcie wieszaka pod wpływem przyłożonego obciążenia 1.1. Wstęp Analizie poddane zostało ugięcie wieszaka na ubrania
Dr inż. Andrzej Tatarek. Siłownie cieplne
Dr inż. Andrzej Tatarek Siłownie cieplne 1 Wykład 3 Sposoby podwyższania sprawności elektrowni 2 Zwiększenie sprawności Metody zwiększenia sprawności elektrowni: 1. podnoszenie temperatury i ciśnienia
2.Prawo zachowania masy
2.Prawo zachowania masy Zdefiniujmy najpierw pewne podstawowe pojęcia: Układ - obszar przestrzeni o określonych granicach Ośrodek ciągły - obszar przestrzeni którego rozmiary charakterystyczne są wystarczająco
Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Ziemia Bielska
Załącznik nr 1 do Lokalnej Strategii Rozwoju na lata 2008-2015 Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Działania Ziemia Bielska Przepisy ogólne 1 1. Walne Zebranie Członków
Szczegółowe informacje na temat gumy, rodzajów gumy oraz jej produkcji można znaleźć w Wikipedii pod adresem:
GUMA. To rozciągliwy materiał, elastomer chemicznie zbudowany z alifatycznych łańcuchów polimerowych (np. poliolefin), które są w stosunkowo niewielkim stopniu usieciowane w procesie wulkanizacji kauczuku
Wyznaczanie współczynnika sprężystości sprężyn i ich układów
Ćwiczenie 63 Wyznaczanie współczynnika sprężystości sprężyn i ich układów 63.1. Zasada ćwiczenia W ćwiczeniu określa się współczynnik sprężystości pojedynczych sprężyn i ich układów, mierząc wydłużenie
LABORATORIUM TECHNOLOGII NAPRAW WERYFIKACJA TULEJI CYLINDROWYCH SILNIKA SPALINOWEGO
LABORATORIUM TECHNOLOGII NAPRAW WERYFIKACJA TULEJI CYLINDROWYCH SILNIKA SPALINOWEGO 2 1. Cel ćwiczenia : Dokonać pomiaru zuŝycia tulei cylindrowej (cylindra) W wyniku opanowania treści ćwiczenia student
SERI A 93 S E RI A 93 O FLUSH GRID WITHOUT EDGE TAB
SERIA E93 CONIC FRINCTION CONIC 2 SERIA 93 SERIA 93 O FLUSH GRID WITHOUT EDGE TAB Podziałka Powierzchnia 30 mm Flush Grid Prześwit 47% Grubość Minimalny promień skrętu taśmy Układ napędowy Szerokość taśmy
Statystyczna analiza danych w programie STATISTICA. Dariusz Gozdowski. Katedra Doświadczalnictwa i Bioinformatyki Wydział Rolnictwa i Biologii SGGW
Statystyczna analiza danych w programie STATISTICA ( 4 (wykład Dariusz Gozdowski Katedra Doświadczalnictwa i Bioinformatyki Wydział Rolnictwa i Biologii SGGW Regresja prosta liniowa Regresja prosta jest
4.3. Warunki życia Katarzyna Gorczyca
4.3. Warunki życia Katarzyna Gorczyca [w] Małe i średnie w policentrycznym rozwoju Polski, G.Korzeniak (red), Instytut Rozwoju Miast, Kraków 2014, str. 88-96 W publikacji zostały zaprezentowane wyniki
Lekcja 173, 174. Temat: Silniki indukcyjne i pierścieniowe.
Lekcja 173, 174 Temat: Silniki indukcyjne i pierścieniowe. Silnik elektryczny asynchroniczny jest maszyną elektryczną zmieniającą energię elektryczną w energię mechaniczną, w której wirnik obraca się z
Ćwiczenie: "Ruch harmoniczny i fale"
Ćwiczenie: "Ruch harmoniczny i fale" Opracowane w ramach projektu: "Wirtualne Laboratoria Fizyczne nowoczesną metodą nauczania realizowanego przez Warszawską Wyższą Szkołę Informatyki. Zakres ćwiczenia:
Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy)
Prezentacja dotycząca sytuacji kobiet w regionie Kalabria (Włochy) Położone w głębi lądu obszary Kalabrii znacznie się wyludniają. Zjawisko to dotyczy całego regionu. Do lat 50. XX wieku przyrost naturalny
Klasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych i ich mieszanin. Dominika Sowa
Klasyfikacja i oznakowanie substancji chemicznych i ich mieszanin Dominika Sowa Szczecin, 8 maj 2014 Program prezentacji: 1. Definicja substancji i mieszanin chemicznych wg Ustawy o substancjach chemicznych
Techniczne nauki М.М.Zheplinska, A.S.Bessarab Narodowy uniwersytet spożywczych technologii, Кijow STOSOWANIE PARY WODNEJ SKRAPLANIA KAWITACJI
Techniczne nauki М.М.Zheplinska, A.S.Bessarab Narodowy uniwersytet spożywczych technologii, Кijow STOSOWANIE PARY WODNEJ SKRAPLANIA KAWITACJI SKLAROWANEGO SOKU JABŁKOWEGO Skutecznym sposobem leczenia soku
Zarządzanie projektami. wykład 1 dr inż. Agata Klaus-Rosińska
Zarządzanie projektami wykład 1 dr inż. Agata Klaus-Rosińska 1 DEFINICJA PROJEKTU Zbiór działań podejmowanych dla zrealizowania określonego celu i uzyskania konkretnego, wymiernego rezultatu produkt projektu
PRAWA ZACHOWANIA. Podstawowe terminy. Cia a tworz ce uk ad mechaniczny oddzia ywuj mi dzy sob i z cia ami nie nale cymi do uk adu za pomoc
PRAWA ZACHOWANIA Podstawowe terminy Cia a tworz ce uk ad mechaniczny oddzia ywuj mi dzy sob i z cia ami nie nale cymi do uk adu za pomoc a) si wewn trznych - si dzia aj cych na dane cia o ze strony innych
Wynagrodzenia i świadczenia pozapłacowe specjalistów
Wynagrodzenia i świadczenia pozapłacowe specjalistów Wynagrodzenia i podwyżki w poszczególnych województwach Średnie podwyżki dla specjalistów zrealizowane w 2010 roku ukształtowały się na poziomie 4,63%.
Objaśnienia do Wieloletniej Prognozy Finansowej na lata 2011-2017
Załącznik Nr 2 do uchwały Nr V/33/11 Rady Gminy Wilczyn z dnia 21 lutego 2011 r. w sprawie uchwalenia Wieloletniej Prognozy Finansowej na lata 2011-2017 Objaśnienia do Wieloletniej Prognozy Finansowej
Badania skuteczności działania filtrów piaskowych o przepływie pionowym z dodatkiem węgla aktywowanego w przydomowych oczyszczalniach ścieków
Uniwersytet Rolniczy im. Hugona Kołł łłątaja w Krakowie, Wydział Inżynierii Środowiska i Geodezji Katedra Inżynierii Sanitarnej i Gospodarki Wodnej K r z y s z t o f C h m i e l o w s k i Badania skuteczności
Transport Mechaniczny i Pneumatyczny Materiałów Rozdrobnionych. Ćwiczenie 2 Podstawy obliczeń przenośników taśmowych
Transport Mechaniczny i Pneumatyczny Materiałów Rozdrobnionych Ćwiczenie 2 Podstawy obliczeń przenośników taśmowych Wydajność przenośnika Wydajnością przenośnika określa się objętość lub masę nosiwa przemieszczanego
UKŁAD ROZRUCHU SILNIKÓW SPALINOWYCH
UKŁAD ROZRUCHU SILNIKÓW SPALINOWYCH We współczesnych samochodach osobowych są stosowane wyłącznie rozruszniki elektryczne składające się z trzech zasadniczych podzespołów: silnika elektrycznego; mechanizmu
Stechiometria równań reakcji chemicznych, objętość gazów w warunkach odmiennych od warunków normalnych (0 o C 273K, 273hPa)
Karta pracy I/2a Stechiometria równań reakcji chemicznych, objętość gazów w warunkach odmiennych od warunków normalnych (0 o C 273K, 273hPa) I. Stechiometria równań reakcji chemicznych interpretacja równań
PL-LS.054.24.2015 Pani Małgorzata Kidawa Błońska Marszałek Sejmu RP
Warszawa, dnia 04 września 2015 r. RZECZPOSPOLITA POLSKA MINISTER FINANSÓW PL-LS.054.24.2015 Pani Małgorzata Kidawa Błońska Marszałek Sejmu RP W związku z interpelacją nr 34158 posła Jana Warzechy i posła
Pozostałe procesy przeróbki plastycznej. Dr inż. Paweł Rokicki Politechnika Rzeszowska Katedra Materiałoznawstwa, Bud. C, pok. 204 Tel: (17) 865-1124
Pozostałe procesy przeróbki plastycznej Dr inż. Paweł Rokicki Politechnika Rzeszowska Katedra Materiałoznawstwa, Bud. C, pok. 204 Tel: (17) 865-1124 Tłoczenie Grupy operacji dzielimy na: dzielenie (cięcie)
Warszawska Giełda Towarowa S.A.
KONTRAKT FUTURES Poprzez kontrakt futures rozumiemy umowę zawartą pomiędzy dwoma stronami transakcji. Jedna z nich zobowiązuje się do kupna, a przeciwna do sprzedaży, w ściśle określonym terminie w przyszłości
12. Wyznaczenie relacji diagnostycznej oceny stanu wytrzymało ci badanych materiałów kompozytowych
Open Access Library Volume 2 211 12. Wyznaczenie relacji diagnostycznej oceny stanu wytrzymało ci badanych materiałów kompozytowych 12.1 Wyznaczanie relacji diagnostycznych w badaniach ultrad wi kowych
Gruntowy wymiennik ciepła PROVENT- GEO
Gruntowy wymiennik ciepła PROVENT- GEO Bezprzeponowy Płytowy Gruntowy Wymiennik Ciepła PROVENT-GEO to unikatowe, oryginalne rozwiązanie umożliwiające pozyskanie zawartego gruncie chłodu latem oraz ciepła
4.3. Struktura bazy noclegowej oraz jej wykorzystanie w Bieszczadach
4.3. Struktura bazy noclegowej oraz jej wykorzystanie w Bieszczadach Baza noclegowa stanowi podstawową bazę turystyczną, warunkującą w zasadzie ruch turystyczny. Dlatego projektując nowy szlak należy ją
I. Charakterystyka przedsiębiorstwa
I. Charakterystyka przedsiębiorstwa Firma odzieżowa jest spółką cywilną zajmującą się produkcją odzieży i prowadzeniem handlu hurtowego w całym kraju. Jej siedziba znajduje się w Chorzowie, a punkty sprzedaży
Pomiar mocy pobieranej przez napędy pamięci zewnętrznych komputera. Piotr Jacoń K-2 I PRACOWNIA FIZYCZNA 25. 01. 2010
Pomiar mocy pobieranej przez napędy pamięci zewnętrznych komputera. Piotr Jacoń K-2 I PRACOWNIA FIZYCZNA 25. 01. 2010 I. Cel ćwiczenia: Poznanie poprzez samodzielny pomiar, parametrów elektrycznych zasilania
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PRZEDMIOTÓW ZAWODOWYCH ODBYWAJĄCYCH SIĘ W SZKOLNYM LABORATORIUM CHEMICZNYM
WYMAGANIA EDUKACYJNE Z PRZEDMIOTÓW ZAWODOWYCH ODBYWAJĄCYCH SIĘ W SZKOLNYM LABORATORIUM CHEMICZNYM PSO jest uzupełnieniem Wewnątrzszkolnego Systemu Oceniania obowiązującego w GCE. Precyzuje zagadnienia
Standardowe tolerancje wymiarowe WWW.ALBATROS-ALUMINIUM.COM
Standardowe tolerancje wymiarowe WWW.ALBATROSALUMINIUM.COM Tolerancje standardowe gwarantowane przez Albatros Aluminium obowiązują dla wymiarów co do których nie dokonano innych uzgodnień podczas potwierdzania
Regulamin Zarządu Pogórzańskiego Stowarzyszenia Rozwoju
Regulamin Zarządu Pogórzańskiego Stowarzyszenia Rozwoju Art.1. 1. Zarząd Pogórzańskiego Stowarzyszenia Rozwoju, zwanego dalej Stowarzyszeniem, składa się z Prezesa, dwóch Wiceprezesów, Skarbnika, Sekretarza
WYMAGANIA EDUKACYJNE SPOSOBY SPRAWDZANIA POSTĘPÓW UCZNIÓW WARUNKI I TRYB UZYSKANIA WYŻSZEJ NIŻ PRZEWIDYWANA OCENY ŚRÓDROCZNEJ I ROCZNEJ
WYMAGANIA EDUKACYJNE SPOSOBY SPRAWDZANIA POSTĘPÓW UCZNIÓW WARUNKI I TRYB UZYSKANIA WYŻSZEJ NIŻ PRZEWIDYWANA OCENY ŚRÓDROCZNEJ I ROCZNEJ Anna Gutt- Kołodziej ZASADY OCENIANIA Z MATEMATYKI Podczas pracy
W tym elemencie większość zdających nie zapisywała za pomocą równania reakcji procesu zobojętniania tlenku sodu mianowanym roztworem kwasu solnego.
W tym elemencie większość zdających nie zapisywała za pomocą równania reakcji procesu zobojętniania tlenku sodu mianowanym roztworem kwasu solnego. Ad. IV. Wykaz prac według kolejności ich wykonania. Ten
WYZNACZANIE PRZYSPIESZENIA ZIEMSKIEGO ZA POMOCĄ WAHADŁA REWERSYJNEGO I MATEMATYCZNEGO
Nr ćwiczenia: 101 Prowadzący: Data 21.10.2009 Sprawozdanie z laboratorium Imię i nazwisko: Wydział: Joanna Skotarczyk Informatyki i Zarządzania Semestr: III Grupa: I5.1 Nr lab.: 1 Przygotowanie: Wykonanie:
SPRZĄTACZKA pracownik gospodarczy
Szkolenie wstępne InstruktaŜ stanowiskowy SPRZĄTACZKA pracownik gospodarczy pod red. Bogdana Rączkowskiego Zgodnie z rozporządzeniem Ministra Gospodarki i Pracy z dnia 27 lipca 2004 r. w sprawie szkolenia
Zestawienie wartości dostępnej mocy przyłączeniowej źródeł w sieci RWE Stoen Operator o napięciu znamionowym powyżej 1 kv
Zestawienie wartości dostępnej mocy przyłączeniowej źródeł w sieci RWE Stoen Operator o napięciu znamionowym powyżej 1 kv stan na: lipiec 2016 r. RWE Stoen Operator Sp. z o.o. 28/06/2016 STRONA 1 Podstawa
Dobór nastaw PID regulatorów LB-760A i LB-762
1 z 5 Dobór nastaw PID regulatorów LB-760A i LB-762 Strojenie regulatorów LB-760A i LB-762 Nastawy regulatora PID Regulatory PID (rolnicze np.: LB-760A - poczynając od wersji 7.1 programu ładowalnego,
Podstawowe pojęcia: Populacja. Populacja skończona zawiera skończoną liczbę jednostek statystycznych
Podstawowe pojęcia: Badanie statystyczne - zespół czynności zmierzających do uzyskania za pomocą metod statystycznych informacji charakteryzujących interesującą nas zbiorowość (populację generalną) Populacja
Zagospodarowanie magazynu
Zagospodarowanie magazynu Wymagania wobec projektu magazynu - 1 jak najlepsze wykorzystanie pojemności związane z szybkością rotacji i konieczną szybkością dostępu do towaru; im większa wymagana szybkość
Obciążenie dachów wiatrem w świetle nowej normy, cz. 1
Obciążenie dachów wiatrem w świetle nowej normy, cz. 1 Poza ciężarem własnym dach musi przenieść obciążenia od śniegu i wiatru. Konstrukcja dachu i jego pokrycie muszą obciążenia te nie tylko przenieść,
11.1. Zale no ć pr dko ci propagacji fali ultrad wi kowej od czasu starzenia
11. Wyniki bada i ich analiza Na podstawie nieniszcz cych bada ultrad wi kowych kompozytu degradowanego cieplnie i zm czeniowo wyznaczono nast puj ce zale no ci: pr dko ci propagacji fali ultrad wi kowej
Eksperyment,,efekt przełomu roku
Eksperyment,,efekt przełomu roku Zapowiedź Kluczowe pytanie: czy średnia procentowa zmiana kursów akcji wybranych 11 spółek notowanych na Giełdzie Papierów Wartościowych w Warszawie (i umieszczonych już
SZCZEGÓŁOWA SPECYFIKACJA TECHNICZNA D.02 PODBUDOWA Z KRUSZYWA ŁAMANEGO STABILIZOWANEGO MECHANICZNIE
SZCZEGÓŁOWA SPECYFIKACJA TECHNICZNA D.02 PODBUDOWA Z KRUSZYWA ŁAMANEGO STABILIZOWANEGO MECHANICZNIE SPIS TREŚCI 1. WSTĘP... 1 2. MATERIAŁY... 1 3. SPRZĘT... 3 4. TRANSPORT... 3 5. WYKONANIE ROBÓT... 3
spektroskopia UV Vis (cz. 2)
spektroskopia UV Vis (cz. 2) spektroskopia UV-Vis dlaczego? wiele związków organicznych posiada chromofory, które absorbują w zakresie UV duża czułość: zastosowanie w badaniach kinetyki reakcji spektroskop
Załącznik do zarządzenia Rektora Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Nr 8/2013 z 4 marca 2013 r.
Załącznik do zarządzenia Rektora Krakowskiej Akademii im. Andrzeja Frycza Modrzewskiego Nr 8/2013 z 4 marca 2013 r. Zasady i tryb przyznawania oraz wypłacania stypendiów za wyniki w nauce ze Studenckiego
Informacje uzyskiwane dzięki spektrometrii mas
Slajd 1 Spektrometria mas i sektroskopia w podczerwieni Slajd 2 Informacje uzyskiwane dzięki spektrometrii mas Masa cząsteczkowa Wzór związku Niektóre informacje dotyczące wzoru strukturalnego związku
URZĄD OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW
URZĄD OCHRONY KONKURENCJI I KONSUMENTÓW Wyniki monitorowania pomocy publicznej udzielonej spółkom motoryzacyjnym prowadzącym działalność gospodarczą na terenie specjalnych stref ekonomicznych (stan na
Olej rzepakowy, jako paliwo do silników z zapłonem samoczynnym
Coraz częściej jako paliwo stosuje się biokomponenty powstałe z roślin oleistych. Nie mniej jednak właściwości fizykochemiczne oleju napędowego i oleju powstałego z roślin znacząco różnią się miedzy sobą.
Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka Bielska Kraina Postanowienia Ogólne
Tekst jednolity z dnia 10.10.2013 r. Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Stowarzyszenia Lokalna Grupa Rybacka Bielska Kraina Postanowienia Ogólne 1 Regulamin Obrad Walnego Zebrania Członków Lokalnej
Raport Badania Termowizyjnego
I n f r a - R e d T h e r m o g r a p h i c I n s p e c t i o n s Stawna 6 71-494 Szczecin / Poland Tel +48 91 885 60 02 Mobile +48 504 265 355 www.gamma-tech.pl e-mail: office@gamma-tech.pl Raport Badania
40. Międzynarodowa Olimpiada Fizyczna Meksyk, 12-19 lipca 2009 r. ZADANIE TEORETYCZNE 2 CHŁODZENIE LASEROWE I MELASA OPTYCZNA
ZADANIE TEORETYCZNE 2 CHŁODZENIE LASEROWE I MELASA OPTYCZNA Celem tego zadania jest podanie prostej teorii, która tłumaczy tak zwane chłodzenie laserowe i zjawisko melasy optycznej. Chodzi tu o chłodzenia
Metody wyceny zasobów, źródła informacji o kosztach jednostkowych
Metody wyceny zasobów, źródła informacji o kosztach jednostkowych by Antoni Jeżowski, 2013 W celu kalkulacji kosztów realizacji zadania (poszczególnych działań i czynności) konieczne jest przeprowadzenie
Opracowanie technologii wytwarzania rdzeni łopatek turbin gazowych i turbosprężarek metodą wtrysku wysokociśnieniowego
Opracowanie technologii wytwarzania rdzeni łopatek turbin gazowych i turbosprężarek metodą wtrysku wysokociśnieniowego Magdalena Gromada, Agata Sokołowska Instytut Energetyki, Oddział Ceramiki CEREL, ul.
PROCEDURA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO. w Urzędzie Gminy Mściwojów
I. Postanowienia ogólne 1.Cel PROCEDURA OCENY RYZYKA ZAWODOWEGO w Urzędzie Gminy Mściwojów Przeprowadzenie oceny ryzyka zawodowego ma na celu: Załącznik A Zarządzenia oceny ryzyka zawodowego monitorowanie
dyfuzja w płynie nieruchomym (lub w ruchu laminarnym) prowadzi do wzrostu chmury zanieczyszczenia
6. Dyspersja i adwekcja w przepływie urbulennym podsumowanie własności laminarnej (molekularnej) dyfuzji: ciągły ruch molekuł (molekularne wymuszenie) prowadzi do losowego błądzenia cząsek zanieczyszczeń
art. 488 i n. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny (Dz. U. Nr 16, poz. 93 ze zm.),
Istota umów wzajemnych Podstawa prawna: Księga trzecia. Zobowiązania. Dział III Wykonanie i skutki niewykonania zobowiązań z umów wzajemnych. art. 488 i n. ustawy z dnia 23 kwietnia 1964 r. Kodeks cywilny
GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Przedsiębiorstw. Grupy przedsiębiorstw w Polsce w 2008 r.
Materiał na konferencję prasową w dniu 28 stycznia 2010 r. GŁÓWNY URZĄD STATYSTYCZNY Departament Przedsiębiorstw w Polsce w 2008 r. Wprowadzenie * Badanie grup przedsiębiorstw prowadzących działalność
Instrukcja sporządzania skonsolidowanego bilansu Miasta Konina
Załącznik Nr 1 Do zarządzenia Nr 92/2012 Prezydenta Miasta Konina z dnia 18.10.2012 r. Instrukcja sporządzania skonsolidowanego bilansu Miasta Konina Jednostką dominującą jest Miasto Konin (Gmina Miejska
Laboratorium z Konwersji Energii. Ogniwo fotowoltaiczne
Laboratorium z Konwersji Energii Ogniwo fotowoltaiczne 1.0 WSTĘP Energia słoneczna jest energią reakcji termojądrowych zachodzących w olbrzymiej odległości od Ziemi. Zachodzące na Słońcu przemiany helu
DANE MAKROEKONOMICZNE (TraderTeam.pl: Rafa Jaworski, Marek Matuszek) Lekcja IV
DANE MAKROEKONOMICZNE (TraderTeam.pl: Rafa Jaworski, Marek Matuszek) Lekcja IV Stopa procentowa Wszelkie prawa zastrze one. Kopiowanie i rozpowszechnianie ca ci lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek
Nowy Serwis Pstr gowy. Analiza Rynku Producentów Ryb ososiowatych
Nowy Serwis Pstr gowy Analiza Rynku Producentów Ryb ososiowatych Spis Tre ci Za enia Nowego Serwisu Historia Serwisu Pstr gowego Problemy Nowego Serwisu Pstr gowego Pozyskiwanie Danych ci galno danych
SZCZEGÓŁOWE SPECYFIKACJE TECHNICZNE SST - 05.03.11 RECYKLING
SZCZEGÓŁOWE SPECYFIKACJE TECHNICZNE SST - 05.03.11 RECYKLING Jednostka opracowująca: SPIS SPECYFIKACJI SST - 05.03.11 RECYKLING FREZOWANIE NAWIERZCHNI ASFALTOWYCH NA ZIMNO SZCZEGÓŁOWE SPECYFIKACJE TECHNICZNE
System centralnego ogrzewania
System centralnego ogrzewania Zadaniem systemu ogrzewania jest zapewnienie odpowiedniej temperatury powietrza wewnątrz pomieszczeń w okresie zimy. Ogrzewanie wodne Ciepło dostarczane jest do budynku (instalacji
Metrologia cieplna i przepływowa
Metrologia cieplna i przepływowa Systemy, Maszyny i Urządzenia Energetyczne, I rok mgr Pomiar małych ciśnień Instrukcja do ćwiczenia Katedra Systemów Energetycznych i Urządzeń Ochrony Środowiska AGH Kraków
M.20.03.01. ZABEZPIECZENIE POWIERZCHNI BETONOWYCH POWŁOKĄ NA BAZIE ŻYWIC AKRYLOWYCH
M.20.03.01. ZABEZPIECZENIE POWIERZCHNI BETONOWYCH POWŁOKĄ NA BAZIE ŻYWIC AKRYLOWYCH 1. WSTĘP 1.1. Przedmiot Specyfikacji Technicznej (ST) Przedmiotem niniejszej szczegółowej specyfikacji technicznej są
REGULAMIN przeprowadzania okresowych ocen pracowniczych w Urzędzie Miasta Mława ROZDZIAŁ I
Załącznik Nr 1 do zarządzenia Nr169/2011 Burmistrza Miasta Mława z dnia 2 listopada 2011 r. REGULAMIN przeprowadzania okresowych ocen pracowniczych w Urzędzie Miasta Mława Ilekroć w niniejszym regulaminie
Dr inŝ. Krzysztof Wilmański Aqua Konsulting Kraków
Dr inŝ. Krzysztof Wilmański Aqua Konsulting Kraków Usuwanie manganu z wody podziemnej przy zastosowaniu złóŝ katalitycznych Manganese removal from ground water using catalytic materials 1. Wstęp Proces
Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.namyslow.pl
Page 1 of 5 Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.namyslow.pl Namysłów: Zakup i dostawa gadżetów promocyjnych z nadrukiem i/lub grawerem.
WYNIK D UGOTRWA EGO BADANIA WSPÓ CZYNNIKA PARCIA BOCZNEGO W O RODKU ROZDROBNIONYM METOD POMIARU OPORÓW TARCIA. 1. Wst p
Górnictwo i Geoin ynieria Rok 35 Zeszyt 2 2011 Janusz Kaczmarek* WYNIK D UGOTRWA EGO BADANIA WSPÓ CZYNNIKA PARCIA BOCZNEGO W O RODKU ROZDROBNIONYM METOD POMIARU OPORÓW TARCIA 1. Wst p Specyfika problemu
Komentarz technik dróg i mostów kolejowych 311[06]-01 Czerwiec 2009
Strona 1 z 14 Strona 2 z 14 Strona 3 z 14 Strona 4 z 14 Strona 5 z 14 Strona 6 z 14 Uwagi ogólne Egzamin praktyczny w zawodzie technik dróg i mostów kolejowych zdawały wyłącznie osoby w wieku wskazującym
PREFABRYKOWANE STUDNIE OPUSZCZANE Z ŻELBETU ŚREDNICACH NOMINALNYCH DN1500, DN2000, DN2500, DN3200 wg EN 1917 i DIN V 4034-1
PREFABRYKOWANE STUDNIE OPUSZCZANE Z ŻELBETU ŚREDNICACH NOMINALNYCH DN1500, DN2000, DN2500, DN3200 wg EN 1917 i DIN V 4034-1 DO UKŁADANIA RUROCIĄGÓW TECHNIKAMI BEZWYKOPOWYMI 1. Rodzaje konstrukcji 1.1.
Badanie silnika asynchronicznego jednofazowego
Badanie silnika asynchronicznego jednofazowego Cel ćwiczenia Celem ćwiczenia jest poznanie budowy i zasady funkcjonowania silnika jednofazowego. W ramach ćwiczenia badane są zmiany wartości prądu rozruchowego
Badania (PN-EN 14351-1+A1:2010) i opinia techniczna drzwi zewnętrznych z kształtowników aluminiowych z przekładką termiczną systemu BLYWEERT TRITON
Badania (PN-EN 14351-1+A1:2010) i opinia techniczna drzwi zewnętrznych z kształtowników aluminiowych z przekładką termiczną systemu BLYWEERT TRITON 2294/12/R08NK Warszawa luty 2012 r. INSTYTUT TECHNIKI
Druk nr 1013 Warszawa, 9 lipca 2008 r.
Druk nr 1013 Warszawa, 9 lipca 2008 r. SEJM RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ VI kadencja Komisja Nadzwyczajna "Przyjazne Państwo" do spraw związanych z ograniczaniem biurokracji NPP-020-51-2008 Pan Bronisław
Objaśnienia wartości, przyjętych do Projektu Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy Golina na lata 2012-2015
Załącznik Nr 2 do Uchwały Nr XIX/75/2011 Rady Miejskiej w Golinie z dnia 29 grudnia 2011 r. Objaśnienia wartości, przyjętych do Projektu Wieloletniej Prognozy Finansowej Gminy Golina na lata 2012-2015
Uchwała Nr.. /.../.. Rady Miasta Nowego Sącza z dnia.. listopada 2011 roku
Projekt Uchwała Nr / / Rady Miasta Nowego Sącza z dnia listopada 2011 roku w sprawie określenia wysokości stawek podatku od środków transportowych Na podstawie art 18 ust 2 pkt 8 i art 40 ust 1 ustawy
Właściwości materii - powtórzenie
Przygotowano za pomocą programu Ciekawa fizyka. Bank zadań Copyright by Wydawnictwa Szkolne i Pedagogiczne sp. z o.o., Warszawa 2011 strona 1 Imię i nazwisko ucznia Data...... Klasa... Zadanie 1. Czy zjawisko
D - 05.03.11 FREZOWANIE NAWIERZCHNI ASFALTOWYCH NA ZIMNO 1. WST P... 2 2. MATERIA Y... 2 3. SPRZ T... 2 4. TRANSPORT... 3 5. WYKONANIE ROBÓT...
D - 05.03.11 FREZOWANIE NAWIERZCHNI ASFALTOWYCH NA ZIMNO SPIS TRE CI 1. WST P... 2 2. MATERIA Y... 2 3. SPRZ T... 2 4. TRANSPORT... 3 5. WYKONANIE ROBÓT... 3 6. KONTROLA JAKO CI ROBÓT... 4 7. OBMIAR ROBÓT...
Projektowanie mechanistyczno - empiryczne
Wykonanie nawierzchni drogowych stanowi często nawet 70% kosztów całej inwestycji. W związku z tym projekt wzmocnienia lub budowy nawierzchni jest bardzo ważnym elementem dokumentacji projektowej. Projektant
LABORATORIUM PRZYRZĄDÓW PÓŁPRZEWODNIKOWYCH
Wydział Elektroniki Mikrosystemów i Fotoniki Politechniki Wrocławskiej STUDA DZENNE e LAORATORUM PRZYRZĄDÓW PÓŁPRZEWODNKOWYH LPP 2 Ćwiczenie nr 10 1. el ćwiczenia Przełączanie tranzystora bipolarnego elem
Sufity grzewczo-chłodzące Promienniki z płyt G-K. Ogrzewanie Chłodzenie Wentylacja Czyste powietrze
Sufity grzewczo-chłodzące Promienniki z płyt G-K Ogrzewanie Chłodzenie Wentylacja Czyste powietrze System sufitów gipsowo-kartonowych przeznaczonych do ogrzewania i chłodzenia Firma Zehnder oferuje system
POSTĘP TECHNOLOGICZNY A STRUKTURA CZASU PRACY, KOSZTY I EFEKTYWNOŚĆ NAKŁADÓW W TRANSPORCIE WARZYW
InŜynieria Rolnicza 11/2006 Stanisław Kokoszka, Sylwester Tabor Katedra InŜynierii Rolniczej i Informatyki Akademia Rolnicza w Krakowie POSTĘP TECHNOLOGICZNY A STRUKTURA CZASU PRACY, KOSZTY I EFEKTYWNOŚĆ
Edycja geometrii w Solid Edge ST
Edycja geometrii w Solid Edge ST Artykuł pt.: " Czym jest Technologia Synchroniczna a czym nie jest?" zwracał kilkukrotnie uwagę na fakt, że nie należy mylić pojęć modelowania bezpośredniego i edycji bezpośredniej.
POPRAWKA do POLSKIEJ NORMY. PN-EN 1997-1:2008/Ap2. Dotyczy PN-EN 1997-1:2008 Eurokod 7 Projektowanie geotechniczne Część 1: Zasady ogólne
POPRAWKA do POLSKIEJ NORMY ICS 91.010.30; 93.020 PN-EN 1997-1:2008/Ap2 wrzesień 2010 Dotyczy PN-EN 1997-1:2008 Eurokod 7 Projektowanie geotechniczne Część 1: Zasady ogólne Copyright by PKN, Warszawa 2010
CHARAKTERYSTYKA WYTRZYMAŁOŚCI DREWNA JAKO JEGO PODSTAWOWEJ WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNEJ
Budownictwo 19 Anna Lis, Piotr Lis CHARAKTERYSTYKA WYTRZYMAŁOŚCI DREWNA JAKO JEGO PODSTAWOWEJ WŁAŚCIWOŚCI MECHANICZNEJ Wprowadzenie to podstawowa właściwość mechaniczna drewna, określająca jego zdolność
ZASOBY MIESZKANIOWE W WOJEWÓDZTWIE MAZOWIECKIM W 2013 R.
URZĄD STATYSTYCZNY W WARSZAWIE ul. 1 Sierpnia 21, 02-134 Warszawa Informacja sygnalna Data opracowania: październik 2014 r. Kontakt: e-mail:sekretariatuswaw@stat.gov.pl tel. 22 464-23-15 faks 22 846-76-67
Lp. Tematyka Liczba godzin I. Wymagania edukacyjne
Anna Ulrych Plan wynikowy Przedmiot: Materiały fryzjerskie Kierunek : Technikum Usług Fryzjerskich- rok szkolny 05/ 06 Liczba godzin: 76 Liczba godzin w roku szkolnym: KL.II Lp. Tematyka Liczba godzin
KRYSTIAN ZAWADZKI. Praktyczna wycena przedsiębiorstw i ich składników majątkowych na podstawie podmiotów sektora bankowego
KRYSTIAN ZAWADZKI Praktyczna wycena przedsiębiorstw i ich składników majątkowych na podstawie podmiotów sektora bankowego Niniejsza analiza wybranych metod wyceny wartości przedsiębiorstw opiera się na
Gdynia: Księgowość od podstaw Numer ogłoszenia: 60337-2012; data zamieszczenia: 15.03.2012 OGŁOSZENIE O ZAMÓWIENIU - usługi
1 z 5 2012-03-15 12:05 Adres strony internetowej, na której Zamawiający udostępnia Specyfikację Istotnych Warunków Zamówienia: www.pupgdynia.pl Gdynia: Księgowość od podstaw Numer ogłoszenia: 60337-2012;
Podstawa magnetyczna do eksperymentów
IMPORTER: educarium spółka z o.o. ul. Grunwaldzka 207, 85-451 Bydgoszcz tel. (52) 320-06-40, 322-48-13 fax (52) 321-02-51 e-mail: info@educarium.pl portal edukacyjny: www.educarium.pl sklep internetowy:
tel/fax 018 443 82 13 lub 018 443 74 19 NIP 7343246017 Regon 120493751
Zespół Placówek Kształcenia Zawodowego 33-300 Nowy Sącz ul. Zamenhoffa 1 tel/fax 018 443 82 13 lub 018 443 74 19 http://zpkz.nowysacz.pl e-mail biuro@ckp-ns.edu.pl NIP 7343246017 Regon 120493751 Wskazówki
Poniżej aktualny regulamin certyfikacji ośrodków jeździeckich. REGULAMI CERTYFIKACJI OŚRODKÓW JEŹDZIECKICH
Uchwała U/523/2/Z/2015 Zarządu Polskiego Związku Jeździeckiego z dnia 29 stycznia 2015 roku w sprawie dofinansowania kosztów certyfikowania ośrodków jeździeckich. 1. Nadanie certyfikatu następuje na podstawie
Na podstawie art.4 ust.1 i art.20 lit. l) Statutu Walne Zebranie Stowarzyszenia uchwala niniejszy Regulamin Zarządu.
Na podstawie art.4 ust.1 i art.20 lit. l) Statutu Walne Zebranie Stowarzyszenia uchwala niniejszy Regulamin Zarządu Regulamin Zarządu Stowarzyszenia Przyjazna Dolina Raby Art.1. 1. Zarząd Stowarzyszenia