INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA

Transkrypt

1 INSPEKCJA OCHRONY ŚRODOWISKA WOJEWÓDZKI INSPEKTORAT OCHRONY ŚRODOWISKA W BIAŁYMSTOKU Suwałki, ul. Piaskowa 5 tel , tel/fax suwalki@wios.bialystok.pl Informacja Podlaskiego Wojewódzkiego Inspektora Ochrony Środowiska o stanie środowiska na terenie powiatu augustowskiego w 2015 r. SUWAŁKI grudzień 2016

2 Spis treści WSTĘP 3 PODSTAWOWE INFORMACJE O POWIECIE 3 DZIAŁALNOŚĆ INSPEKCYJNO-KONTROLNA I BADAWCZA 4 ZAKRES DZIAŁALNOŚCI INSPEKCYJNO-KONTROLNEJ 4 MONITORING ŚRODOWISKA 5 POWIETRZE 5 PRESJE emisja zanieczyszczeń do powietrza 5 STAN ocena jakości powietrza 6 PRZECIWDZIAŁANIA działalność kontrolna 8 STAN CZYSTOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH 9 PRESJE źródła zanieczyszczeń wód 9 STAN ocena jakości wód powierzchniowych 11 KLASYFIKACJA WÓD 11 OMÓWIENIE WYNIKÓW BADAŃ 13 RZEKI 13 JEZIORA 23 PRZECIWDZIAŁANIA działalność kontrolna 28 KONTROLE PROBLEMOWE Z ZAKRESU GOSPODARKI WODNO-ŚCIEKOWEJ 28 WODY PODZIEMNE 30 PRESJE 30 STAN ocena jakości wód podziemnych 30 KLASYFIKACJA WÓD PODZIEMNYCH 30 GOSPODARKA ODPADAMI 31 PRESJE 31 ODPADY PRZEMYSŁOWE 31 ODPADY KOMUNALNE 32 STAN 33 SKŁADOWISKA 33 PRZECIWDZIAŁANIA kontrole składowisk i zakładów przemysłowych 34 HAŁAS KOMUNIKACYJNY I PRZEMYSŁOWY 34 PRESJE źródła hałasu 34 STAN pomiary hałasu 35 HAŁAS KOMUNIKACYJNY 35 PRZECIWDZIAŁANIA 36 HAŁAS KOMUNIKACYJNY 36 HAŁAS PRZEMYSŁOWY działalność kontrolna 37 POLA ELEKTROMAGNETYCZNE 37 PRESJE źródła promieniowania elektromagnetycznego 37 STAN pomiary monitoringowe 38 PRZESTRZEGANIE WYMAGAŃ OCHRONY ŚRODOWISKA W ROLNICTWIE 39 Kontrole gospodarstw rolnych 39 OCHRONA ŚRODOWISKA PRZED AWARIAMI 39 NIEBEZPIECZNE SUBSTANCJE CHEMICZNE W ZAKŁADACH PRZEMYSŁOWYCH 39 TRANSPORT 40 Kontrole problemowe i interwencyjne 40 2

3 WSTĘP PODSTAWOWE INFORMACJE O POWIECIE Położenie Powiat augustowski położony jest w północno-wschodniej części województwa podlaskiego, na obszarze zaliczanym do Zielonych Płuc Polski. Ukształtowanie terenu charakteryzują polodowcowe, lekko faliste obszary sandrowe Równiny Augustowskiej z obszarami pagórkowatymi oraz równinne, bagienne obszary Kotliny Biebrzańskiej w południowej części powiatu. Pod względem zajmowanej powierzchni powiat augustowski zajmuje 3 miejsce w województwie podlaskim. Jego obszar wynosi 1659,4 km 2. Wschodnią i centralną część powiatu zajmuje Puszcza Augustowska, a południowy skraj powiatu znajduje się w Biebrzańskim Parku Narodowym. Przez region przebiegają ważne szlaki komunikacyjne droga krajowa nr 8 (E 67) granica państwa (Republika Czeska) Kudowa Zdrój Kłodzko Wrocław Warszawa Białystok Augustów Budzisko granica państwa (Republika Litewska), droga krajowa nr 16 Dolna Grupa Olsztyn Augustów Ogrodniki granica państwa (Republika Litewska), droga krajowa nr 61 Warszawa Ostrołęka Łomża Grajewo Augustów, droga wojewódzka nr 664 Raczki Augustów Lipsk granica państwa (Republika Białorusi) oraz linia kolejowa relacji Warszawa Białystok Augustów Suwałki. Struktura administracyjna i ludność Powiat augustowski zamieszkuje osoby (stan: 31.XII.2015 r.), a gęstość zaludnienia wynosi około 36 os./km 2. Na terenie powiatu znajduje się jedna gmina miejska (Augustów), jedna gmina miejsko-wiejska (Lipsk nad Biebrzą) oraz 5 gmin wiejskich (Augustów, Bargłów Kościelny, Nowinka, Płaska, Sztabin). Sieć osadnicza składa się z 230 miejscowości, w tym 2 miast, zorganizowanych w 176 sołectw. Jednostki samorządowe powiatu augustowskiego Powierzchnia [km 2 ] Ludność [mieszk.] Gęstość zaludnienia [os./km 2 ] Powiat augustowski 1.659, Gminy miejskie: Augustów 80, Gminy miejsko-wiejskie: Lipsk 184, Gminy wiejskie: Augustów 266, Bargłów Kościelny 187, Nowinka 204, Płaska 372, Sztabin 363, Gospodarka Powiat ma głównie charakter rolniczo-przemysłowy. Pod koniec 2015 r. w powiecie zarejestrowanych było podmiotów gospodarczych, z czego 185 należało do sektora publicznego, reszta stanowiła własność prywatną. Głównym centrum gospodarczym jest Augustów, gdzie zlokalizowanych jest najwięcej przedsiębiorstw podmiotów, w tym największe w powiecie. Rozwijającymi się dziedzinami przemysłu w regionie są: przetwórstwo rolno-spożywcze, obróbka drewna, budownictwo, turystyka. 3

4 Walory przyrodnicze powiatu Tereny o szczególnych walorach przyrodniczych zajmują 64,1 % powierzchni powiatu (106365,5 ha). Na parki narodowe (Wigierski i Biebrzański) przypada 9510,1 ha, rezerwaty przyrody 3553,8 ha, obszary chronionego krajobrazu 96738,9 ha, użytki ekologiczne 37,2 ha, zespoły przyrodniczokrajobrazowe 83,2 ha. W powiecie zlokalizowanych jest 59 pomników przyrody. Obszary leśne zajmują łącznie 78507,72 ha, w tym lasy 76545,35 ha. Lesistość sięga 46 % powierzchni powiatu, przy czym najbardziej zalesione są gminy Płaska (82,7 %) i Nowinka (61,6 %). Szczególnie cenne obszary są objęte siecią Natura 2000, za które uznaje się tereny najważniejsze dla zachowania zagrożonych lub bardzo rzadkich gatunków roślin, zwierząt czy charakterystycznych siedlisk przyrodniczych, mających znaczenie dla ochrony wartości przyrodniczych Europy. Na terenie powiatu sieć Natura 2000 tworzą: obszary specjalnej ochrony ptaków (OSO) Puszcza Augustowska (PLB200002) i Ostoja Biebrzańska (PLB200006) oraz specjalne obszary ochrony siedlisk (SOO) Ostoja Augustowska (PLH200005), Ostoja Wigierska (PLH200004), Dolina Biebrzy (PLH200008). Według Katalogu jezior Polski w obrębie powiatu augustowskiego znajduje się około 42 jezior (o powierzchni powyżej 1 ha) o łącznej powierzchni powyżej 42 km 2 oraz fragment jeziora Wigry. Powierzchnia jezior powiatu jest zróżnicowana największymi zbiornikami tego obszaru są jeziora: Sajno 522,5 ha, Białe Augustowskie 476,6 ha, Serwy 460,3 ha oraz Wigry 2118,3 ha (z tego około 300 ha w granicach powiatu augustowskiego). Wśród zbiorników występuje 13 jezior o powierzchni powyżej 100 ha i 14 jezior o powierzchni ha. Większość akwenów nie jest głęboka jedynie 5 jezior ma głębokość przekraczającą 30 m, a 6 jezior ma głębokość w zakresie m. Głębokość maksymalną w powiecie osiąga jezioro Busznica 48 m (jezioro Wigry jest głębsze, ale głęboczek znajduje się na terenie powiatu suwalskiego). Spośród jezior powiatu augustowskiego Rada Powiatu Uchwałą Nr 68/XI/07 z dnia 11 września 2007 objęła 22 zbiorniki zakazem używania obiektów pływających wyposażonych w silniki spalinowe w okresie od 15 czerwca do 15 września każdego roku. DZIAŁALNOŚĆ INSPEKCYJNO-KONTROLNA I BADAWCZA Prawne podstawy funkcjonowania Inspekcji Ochrony Środowiska określono w ustawie z dnia 20 lipca 1991 r., która nałożyła na nią obowiązek: kontrolowania przestrzegania przepisów prawa o ochronie środowiska przez podmioty gospodarcze, prowadzenia badania stanu środowiska, informowania społeczeństwa o wynikach tych badań. Cele działalności inspekcyjno-kontrolnej WIOŚ są corocznie ustalane w planach pracy, tworzonych na podstawie wytycznych Głównego Inspektoratu Ochrony Środowiska, analizy wyników dotychczasowej działalności, propozycji przekazanych przez Marszałka, Wojewodę oraz propozycji zgłaszanych przez organy samorządowe. ZAKRES DZIAŁALNOŚCI INSPEKCYJNO-KONTROLNEJ Podstawowym celem kontroli jest wymuszenie na jednostkach organizacyjnych podejmowania działań, które w konsekwencji mają spowodować zmniejszenie ich negatywnego wpływu na środowisko. Inspekcja Ochrony Środowiska zgodnie z przysługującymi kompetencjami może zastosować różnego rodzaju środki dyscyplinujące, między innymi: wydać zarządzenie pokontrolne, wydać decyzję wyznaczającą termin usunięcia zaniedbań, a w przypadku stwierdzenia zagrożenia życia lub zdrowia, a także znacznych szkód w środowisku, decyzję wstrzymującą działalność zakładu, 4

5 Wojewódzki Inspektorat Ochrony Środowiska w Białymstoku wymierzyć karę pieniężną za naruszanie warunków korzystania ze środowiska, skierować wystąpienia do innych organów administracji państwowej, rządowej i samorządu terytorialnego z wnioskiem o podjęcie działań związanych z ich właściwością, zastosować karę grzywny (mandat karny), skierować wniosek do sądu i organów ścigania. W tym miejscu należy zwrócić uwagę na możliwości prawnych działań samorządów, zbieżnych z kompetencjami lub celami działań przypisanymi Inspekcji Ochrony Środowiska, które pozwalają przeciwdziałać negatywnemu oddziaływaniu na środowisko, a także minimalizować problemy środowiskowe. W 2015 r. na terenie powiatu augustowskiego przeprowadzono 40 kontroli i czynności kontrolnych, w tym 12 kontroli pozaplanowych i interwencyjnych, w najbardziej uciążliwych podmiotach i obiektach, przeprowadzając 5 pomiarów emisji zanieczyszczeń do środowiska. Podczas stwierdzonych nieprawidłowości zastosowano następujące sankcje: - wydano 24 zarządzenia pokontrolne, zawierające 45 obowiązków; - skierowano 16 wystąpień do innych organów administracji państwowej i samorządowej; - wydano 10 decyzji administracyjnych, w tym dotyczących kar i kosztów kontroli na ogólną kwotę zł;, - nałożono 2 kary grzywny na łączną kwotę 1000 złotych, - w 15 przypadkach zastosowano pouczenia, a w 32 przypadkach instruktaż. MONITORING ŚRODOWISKA W ramach działalności badawczej, główny zakres prac prowadzony jest w oparciu o Program Państwowego Monitoringu Środowiska (PMŚ), którego koordynatorem jest Główny Inspektorat Ochrony Środowiska w Warszawie. System PMŚ składa się z trzech głównych bloków zagadnień: presja (emisja), stan (jakość środowiska), ocena/prognoza. Zadania PMŚ realizowane są głównie przez Wojewódzkie Inspektoraty Ochrony Środowiska. Stanowią one również wojewódzką bazę informacji o stanie środowiska. Program badawczy realizowany przez WIOŚ obejmuje następujące komponenty środowiska: monitoring powietrza atmosferycznego, monitoring wód powierzchniowych płynących i stojących, monitoring wód podziemnych, monitoring hałasu, monitoring pól elektromagnetycznych, monitoring odpadów niebezpiecznych. W każdym podsystemie na potrzeby wykonywanych ocen wyszczególniono 3 elementy: presje, stan i przeciwdziałanie. Aktualne wyniki kontroli i badań stanu środowiska na terenie powiatu przedstawiono poniżej. POWIETRZE PRESJE emisje zanieczyszczeń do powietrza Do substancji mających największy udział w emisji zanieczyszczeń, pochodzących głównie z procesów spalania energetycznego należą: dwutlenek siarki, tlenki azotu, tlenek węgla i pyły. Pozostałe rodzaje zanieczyszczeń emitowane z zakładów przemysłowych zlokalizowanych na terenie 5

6 województwa to: węglowodory aromatyczne i alifatyczne, alkohole, octan etylu i ksylen oraz inne zanieczyszczenia. Głównymi źródłami zanieczyszczeń atmosfery na terenie województwa podlaskiego są ciepłownie miejskie, przemysłowe oraz rozproszone źródła emisji z sektora komunalno-bytowego, a także zanieczyszczenia komunikacyjne. W 2015 r. według danych GUS emisja zanieczyszczeń pyłowych z terenu powiatu augustowskiego wyniosła 39 Mg (tony) i w stosunku do lat poprzednich zwiększyła się. Emisja zanieczyszczeń gazowych ogółem w 2015 r. wynosiła Mg. Porównując wyniki emisji do danych z poprzedniego roku zauważyć można zmniejszenie jej wartości. Emisję z powiatu na tle województwa przedstawiono w poniższej tabeli. EMISJA ZANIECZYSZCZEŃ POWIETRZA Z ZAKŁADÓW SZCZEGÓLNIE UCIĄŻLIWYCH j.m Emisja zanieczyszczeń pyłowych woj. podlaskie ogółem t/r powiat augustowski ogółem t/r ze spalania paliw t/r węglowo-grafitowe, sadza t/r Emisja zanieczyszczeń gazowych woj. podlaskie ogółem t/r powiat augustowski ogółem t/r ogółem (bez CO2) t/r dwutlenek siarki t/r tlenki azotu t/r tlenek węgla t/r dwutlenek węgla t/r ZANIECZYSZCZENIA ZATRZYMANE LUB ZNEUTRALIZOWANE W URZĄDZENIACH DO REDUKCJI woj. podlaskie pyłowe t/r gazowe t/r powiat augustowski pyłowe t/r gazowe t/r dane: GUS STAN ocena jakości powietrza Podstawową oceną jakości powietrza, służącą do stwierdzenia zachowania norm jakości, a w przypadku ich niedotrzymania, wdrożenia działań naprawczych, jest coroczna ocena wykonywana na podstawie art. 89 Ustawy Prawo ochrony środowiska z dnia 27 kwietnia 2001 r. Ocena stopnia zanieczyszczenia powietrza na terenie województwa podlaskiego dokonywana jest w oparciu o pomiary kontrolne głównych zanieczyszczeń bezpośrednio emitowanych do atmosfery (emisja) oraz badania monitoringowe substancji powstających w atmosferze (imisja). Oceny jakości powietrza wykonywane są w odniesieniu do obszaru strefy. W założeniach do projektu ustawy o zmianie ustawy prawo ochrony środowiska oraz niektórych innych ustaw (przygotowanych w związku z planowaną transpozycją, do prawa polskiego, Dyrektywy 2008/50/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 21 maja 2008 r. w sprawie jakości powietrza i czystszego powietrza dla Europy) przyjęto, że od stycznia 2011 r. dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnianych w ocenach jakości powietrza obowiązuje nowy podział kraju na strefy. W nowym układzie, dla wszystkich zanieczyszczeń uwzględnionych w ocenie, tj.: dwutlenku siarki (SO 2 ), tlenków azotu (NO 2, NOx), tlenku węgla (CO), benzenu (C 6 H 6 ), ozonu (O 3 ), pyłu zawieszonego PM10, pyłu zawieszonego PM2,5 6

7 oraz zawartości w pyle zawieszonym PM10: ołowiu (Pb), arsenu (As), kadmu (Cd), niklu (Ni) i benzo(a)pirenu (B(a)P), strefę stanowią: - aglomeracja o liczbie mieszkańców powyżej 250 tys., - miasto (niebędące aglomeracją) o liczbie mieszkańców powyżej 100 tys., - pozostały obszar województwa, niewchodzący w skład aglomeracji i miast powyżej 100 tys. mieszkańców. W województwie podlaskim występują dwie strefy: aglomeracja białostocka (kod PL2001), stanowiącą obszar powiatu miasta Białystok oraz strefa podlaska (kod PL2002), obejmującą pozostałe powiaty województwa. Oceny jakości powietrza według kryteriów ochrony zdrowia i ochrony roślin dokonano na podstawie ocen wyników pomiarów poszczególnych zanieczyszczeń ze stacji stacjonarnych z terenu województwa podlaskiego (SO 2, NO 2, Pb, Ni, As, Cd, benzo(a)piren, O 3, CO, benzen, pył zawieszony PM10 i PM2,5): aglomeracja białostocka (2 stacje tła miejskiego i 1 stacja tła podmiejskiego), w Suwałkach (1 stacja tła miejskiego automatyczny pomiar pyłu zawieszonego PM 2,5, manualny pomiar pyłu PM10 oraz ołowiu, arsenu, kadmu, niklu i benzo(a)pirenu w pyle zawieszonym) cel ochrona zdrowia, w Łomży (1 stacja tła miejskiego) cel ochrona zdrowia, we wsi Borsukowizna, gmina Krynki (SO 2, NO x, O 3 1 stacja tła wiejskiego reprezentatywna dla całego województwa) cel ochrona roślin. Badania zanieczyszczeń powietrza uzupełniono o obiektywne metody szacowania emisji. W klasyfikacji stref w 2015 roku uwzględniono również wyniki pomiarów wskaźników wykonanych w latach poprzednich. Kryteriami klasyfikacji stref są: - dopuszczalny poziom substancji w powietrzu (z uwzględnieniem dozwolonej liczby przekroczeń poziomu dopuszczalnego, określonego dla niektórych zanieczyszczeń), - poziomy docelowe dla niektórych substancji, - poziomy celów długoterminowych (dla ozonu). Wykonywana corocznie Ocena poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacja stref województwa podlaskiego wykazała w 2015 r. przekroczenie poziomu docelowego benzo(a)pirenu oraz pyłu zawieszonego PM 2,5 w Strefie Podlaskiej z uwagi na kryterium ochrony zdrowia. Obszarami przekroczeń są Suwałki (benzo(a)piren) oraz Łomża (pył PM 2,5). Przekroczenia poziomu docelowego benzo(a)pirenu stwierdzono także w strefie Aglomeracja Białostocka. W przypadku pozostałych zanieczyszczeń nie zanotowano przekroczeń poziomów docelowych. W ocenie poziomów dopuszczalnych stwierdzono przekroczenia norm pyłu zawieszonego PM 10 w strefie Aglomeracja Białostocka oraz przekroczenia poziomów dopuszczalnych pyłu zawieszonego PM 2,5 w Strefie Podlaskiej. Poziomy stężeń pozostałych badanych wskaźników (SO 2, NO 2, PM10, Pb, Ni, As, Cd,O 3, CO, benzen) na terenie Strefy Podlaskiej nie przekraczały poziomów dopuszczalnych dla poszczególnych zanieczyszczeń pod względem wymaganych celów (ochrona zdrowia, ochrona roślin). Ocena zachowania poziomu celu długoterminowego ozonu wykazała przekroczenia pod względem kryteriów ochrony zdrowia i ochrony roślin w obu strefach. Osiągnięcie poziomu celu długoterminowego jest jednym z zadań wojewódzkich planów ochrony środowiska. Wykonana klasyfikacja stref dla poszczególnych zanieczyszczeń, z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony roślin nadano symbol klasy A dla obszaru Strefy Podlaskiej. Nie zostały przekroczone poziomy dopuszczalne dwutlenku siarki i tlenków azotu. 7

8 Wynikową klasę C dla poszczególnych zanieczyszczeń, uzyskaną w ocenie rocznej, dokonanej z uwzględnieniem kryteriów ustanowionych w celu ochrony zdrowia: obszar Aglomeracja Białostocka otrzymał pod względem pyłu PM 10 oraz benzo(a)pirenu, obszar Strefa Podlaska otrzymał pod względem benzo(a)pirenu i pyłu zawieszonego PM 2,5. Pod względem pozostałych zanieczyszczeń obie strefy uzyskały wynikową klasę A. Wymaganym działaniem dla strefy C jest opracowanie dla niej programu ochrony powietrza (POP). Pomimo realizowanych od kilku lat Programów Ochrony Powietrza dla Białegostoku i Łomży, w których ujęto różnorodne działania na rzecz redukcji emisji pyłu, nie obserwuje się w uzyskanych wynikach pomiarów wyraźnej poprawy. Pełne informacje dotyczące klasyfikacji stref zawiera Ocena poziomów substancji w powietrzu i klasyfikacja stref województwa podlaskiego w 2015 r., zamieszczona na stronie internetowej PRZECIWDZIAŁANIA działalność kontrolna Na terenie powiatu największa emisja zanieczyszczeń do powietrza pochodzi z miast, gdzie głównymi źródłami zanieczyszczeń są ciepłownie miejskie i kotłownie osiedlowe oraz zakłady przemysłowe, w większości zlokalizowane w Augustowie. W ewidencji Delegatury WIOŚ w Suwałkach znajduje się 19 podmiotów z omawianego obszaru, posiadających pozwolenia na wprowadzanie gazów lub pyłów do powietrza. Są to głównie zakłady eksploatujące kotłownie emitujące zanieczyszczenia powstałe w wyniku spalania paliw: węgla, oleju opałowego i drewna oraz podmioty produkujące łodzie, jachty na bazie żywic poliestrowo-szklanych. Podstawowym zanieczyszczeniem emitowanym przez te zakłady w procesie laminowania jest styren, natomiast w procesie czyszczenia kadłubów są aceton i toluen pochodzące ze stosowanego rozpuszczalnika. W celu ograniczenia emisji stosowane są żywice zawierające antyparowacze styrenu, a także katalityczne spalarki węglowodorów. Największe zakłady emitujące zanieczyszczenia do powietrza to: Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej GIGA Sp. z o.o. w Augustowie, British American Tobacco Polska S.A. w Augustowie, Pracowniczy Ośrodek Maszynowy Sp. z o.o. w Augustowie. Zakłady produkujące łodzie: Mazurskie Przedsiębiorstwo Produkcyjno-Budowlane ŚLEPSK w Augustowie (dwa zakłady), BALT YACHT s.j. A. i B Kozłowscy w Augustowie, MIRAGE BOATS Zając & Bychto w Augustowie, SEA LIFE Sp. z o.o. w Augustowie, DAREKCO PHUP Dariusz Paszkiewicz w Augustowie. W 2015 r. w ramach celów kontrolnych, m.in.: Sprawdzenie przestrzegania przepisów ochrony środowiska w zakresie emisji substancji i energii do powietrza; Sprawdzenie przestrzegania przepisów przez podmioty używające czynników chłodniczych oraz dokonujące obrotu nimi pod kątem zastępowania SZWO czynnikami z grupy F-gazów; Sprawdzenie zawartości siarki w oleju do silników statków żeglugi śródlądowej; przeprowadzono łącznie 7 kontroli, w tym 4 kontrole interwencyjne. Podczas 1 kontroli przeprowadzono pomiary emisji. Wobec stwierdzonych nieprawidłowości wydano 5 zarządzeń pokontrolnych, zawierających łącznie 11 obowiązków, w 9 przypadkach zastosowano instruktaż, w 4 pouczenie, nałożono 1 karę grzywny w postaci mandatu karnego na kwotę 500 zł i skierowano 7 wystąpień do innych organów administracji. 8

9 Miejskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej GIGA Sp. z o.o. w Augustowie MPEC GIGA Sp. z o.o. eksploatuje Ciepłownię Miejską w Augustowie o wydajności cieplnej 60,72 MW. Jest ona wyposażona w 3 kotły wodne opalane miałem węglowym oraz dwa kotły olejowe: - kotłownia węglowa o łącznej wydajności cieplnej 42,44 MW wyposażona w 2 zmodernizowane kotły WR-10 o pojedynczej wydajności 17,5 MW oraz 1 zmodernizowany kocioł WR-5 o wydajności 7,44 MW; kotły wyposażone są w urządzenia ochronne, tzw. dwustopniowy system odpylania, w którym I stopień stanowią multicyklony typu MOS 22 lub MOS 15 oraz baterie bicyklonów typy CS 8x800 i CS 4x630; zakładana całkowita skuteczność odpylania 92%, - kotłownia opalana olejem opałowym lekkim o wydajności cieplnej 18,28 MW wyposażona w 1 kocioł typu KD-10 o mocy cieplnej 10,75 MW oraz 1 kocioł typu KOG-7 o mocy 7,53 MW. MPEC GIGA ze względu na wielkość kotłowni należy do przedsiębiorstw uczestniczących w systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych. W 2011 r. zakład uzyskał pozwolenie zintegrowane na prowadzenie instalacji o mocy powyżej 50 MW. British American Tobacco Polska S.A. w Augustowie Źródła emisji zanieczyszczeń do powietrza: - kotłownia parowa wysokociśnieniowa opalana gazem ziemnym i olejem opałowym, dostarczająca ciepło do instalacji technologicznych, centralnego ogrzewania, ciepłej wody i klimatyzacji kotłownia wyposażona jest w 3 kotły stalowe typu UL-S 1200 x 13 bar firmy LOOS z palnikami gazowo-olejowymi typu SKVG-A firmy Saacke o wydajności cieplnej 8,3MW każdy; w okresie szczytowym pracują dwa kotły, jeden kocioł stanowi rezerwę; - instalacja do produkcji papierosów emisja pochodzi przede wszystkim z działu produkcji krajanek (przygotowanie tytoniu do produkcji papierosów) oraz działu produkcji papierosów (formowanie, zawijanie i pakowanie papierosów); podczas produkcji wyrobów tytoniowych do powietrza emitowane są następujące zanieczyszczenia: pył tytoniowy, alkohol etylowy, substancje odoroczynne; zanieczyszczenia usuwane są w cyklonach oraz filtrze wodnym dwustopniowym (pył oraz substancje odoroczynne); - w 2009 r. rozbudowano zakład o nową linię technologiczną, służącą do suszenia tytoniu na linii produkcyjnej zamontowano dwa nowe emitory pierwszy o średnicy 1,2 m, wysokości 23 m z odpylania nowej suszarki gazowej AIR DRYER o mocy 4,8 MW i z odpylania linii przerobu pyłu tytoniowego FIBEX oraz z odpylania i chłodzenia krajanki, drugi o wysokości 24 m i średnicy 0,8 m odprowadzający spaliny ze spalania gazu GZ-50 w suszarni bębnowej. British-American Tobacco Polska S.A. w Augustowie ze względu na wielkość kotłowni należy do przedsiębiorstw uczestniczących w systemie handlu uprawnieniami do emisji gazów cieplarnianych. W związku z modernizacją zakład odnowił w latach komplet pozwoleń na wprowadzanie substancji do powietrza, pobór wody, odprowadzania ścieków do kanalizacji i gospodarki odpadami. Podstawowym paliwem stał się gaz ziemny, olej opałowy stanowi paliwo rezerwowe. STAN CZYSTOŚCI WÓD POWIERZCHNIOWYCH PRESJE źródła zanieczyszczeń wód Wielkość presji na wody prezentuje stopień wyposażenia w infrastrukturę obsługującą gospodarkę wodno-ściekową. Długość czynnej sieci wodociągowej w 2015 roku w powiecie augustowskim wynosiła 1036,8 km ( w 2014 r. 1036,3 km). W 2015 roku około 85,9 % ludności korzystało z sieci wodociągowej, najwięcej w gminie miejskiej Augustów 93,1 % (choć wyższy wskaźnik posiada miasto Lipsk 95,2 %), najmniej na obszarze gminy wiejskiej Lipsk 55,4 % (średnio w gminie Lipsk 73,2 %). W 2015 r. w powiecie zużyto 2.836,8 tys. m 3 wody, w tym na cele przemysłowe 100 tys. m 3, rolnictwo i leśnictwo 106 tys. m 3, zasilenie sieci wodociągowej 2.630,8 tys. m 3. Średnie zużycie wody wynosiło 47,9 m 3 /mieszkańca. 9

10 Ludność korzystająca z sieci wodociągowej w % ogółu ludności Jednostka terytorialna Powiat augustowski 81,4 81,9 82,1 82,3 82,8 84,1 83,8 83,9 85,7 85,9 miasto Augustów 92,2 92,6 93,0 93,1 93,1 93,2 92,8 93,0 93,0 93,1 miasto i gmina Lipsk 51,9 52,1 52,0 52,1 55,3 59,9 61,0 61,3 73,1 73,2 gmina Augustów 79,5 80,1 80,1 80,1 80,1 80,2 80,1 80,5 80,5 80,7 gmina Bargłów Kościelny 87,4 87,7 87,9 88,0 88,3 88,3 88,8 88,9 89,0 89,0 gmina Nowinka 51,8 51,8 52,0 52,5 54,1 69,5 70,3 70,4 76,4 76,9 gmina Płaska 86,5 86,5 88,3 88,3 88,3 89,8 89,1 89,1 89,2 89,6 gmina Sztabin 60,6 61,0 61,2 61,6 62,2 62,8 58,8 59,1 62,6 63,1 dane: GUS Długość czynnej sieci kanalizacyjnej w 2015 roku w powiecie augustowskim wynosiła 241,7 km (w 2014 r. 241,0 km). W 2015 roku 57,6 % ludności powiatu korzystało z sieci kanalizacyjnej, najwięcej w gminie miejskiej Augustów 90,5 %. W gminie Płaska nie istnieje komunalna sieć kanalizacyjna. Ludność korzystająca z sieci kanalizacyjnej w % ogółu ludności Jednostka terytorialna Powiat augustowski 52,4 52,7 52,9 52,9 53,2 54,8 55,1 55,6 57,2 57,6 miasto Augustów 89,3 89,4 89,6 89,7 89,8 90,0 89,9 90,3 90,5 90,5 miasto i gmina Lipsk 35,7 36,0 35,9 35,9 36,2 36,4 36,6 36,6 36,8 36,4 gmina Augustów 5,3 5,4 5,6 5,6 5,6 5,6 5,5 9,3 16,9 19,1 gmina Bargłów Kościelny 10,4 10,8 11,2 11,4 11,5 11,8 12,3 12,3 12,4 11,5 gmina Nowinka 5,1 5,1 5,2 5,2 7,0 34,4 34,4 36,6 49,4 54,1 gmina Płaska 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 0,0 gmina Sztabin 14,8 14,9 15,0 15,0 15,7 19,8 19,5 19,6 19,6 19,9 dane: GUS W 2015 roku prawie 60 % mieszkańców korzystało z oczyszczalni ścieków. Wskaźnik ten jest niższy w porównaniu do stopnia zwodociągowania powiatu (85,9 %). Ludność korzystająca z oczyszczalni ścieków w % ogólnej liczby ludności (dane: GUS) Jednostka terytorialna Powiat augustowski 54,69 55,04 55,12 55,24 55,3 56,9 58,4 58,8 58,8 59,8 Ogólna liczba mieszkańców obsługiwana przez komunalne oczyszczalnie ścieków dane GUS Jednostka terytorialna Powiat augustowski miasto Augustów miasto i gmina Lipsk gmina Augustów gmina Bargłów Kościelny gmina Nowinka gmina Płaska gmina Sztabin dane: GUS 10

11 W powiecie w 2015 roku działało 6 komunalnych oczyszczalni ścieków o łącznej wielkości RLM 1, z tego 4 oczyszczalnie były zaopatrzone w system podwyższonego usuwania biogenów. Komunalne i przemysłowe oczyszczalnie ścieków ogółem ilość obiektów Jednostka terytorialna Powiat augustowski miasto Augustów miasto i gmina Lipsk gmina Augustów gmina Bargłów Kościelny gmina Nowinka gmina Płaska gmina Sztabin dane: GUS W 2015 r. w powiecie odprowadzono 1122 tys. m 3 ścieków komunalnych, wśród których 47 tys. m 3 stanowiły ścieki przemysłowe. Łączny ładunek zanieczyszczeń w odprowadzanych ściekach wynosił: BZT kgo 2 /rok, ChZT-Cr kgo 2 /rok, zawiesiny kg/rok, azot ogólny kg/rok, fosfor ogólny kg/rok. W uzupełnieniu danych dotyczących gospodarki wodnościekowej należy wspomnieć, że w 2015 r. w powiecie augustowskim znajdowało się zarejestrowanych zbiorników bezodpływowych, tzw. szamb, przeznaczonych do gromadzenia ścieków (3.209 w 2014 r.) i oczyszczalni przydomowych (1.977 w 2014 r.). STAN ocena jakości wód powierzchniowych Zasady monitoringu wód uwzględniają badanie i ocenę jakości wód w sposób odpowiedni do celów jej użytkowania i prowadzonej działalności na obszarze zlewni. Badania objęły: monitoring wód dla celów ogólnej oceny jakości wody, w tym stopnia eutrofizacji poprzez badania stężeń związków azotu i fosforu (głównie pochodzących ze źródeł komunalnych) oraz w celu określenia odcinków wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych, monitoring jakości wód przeznaczonych do bytowania ryb, skorupiaków i mięczaków w warunkach naturalnych, monitoring wód prowadzony w ujęciach zaopatrujących ludność w wodę do spożycia oraz w obszarach ochronnych zbiorników wód śródlądowych, monitoring jakości wód granicznych. KLASYFIKACJA WÓD POWIERZCHNIOWYCH W związku z wprowadzeniem przepisów prawnych mających na celu dostosowanie prawodawstwa polskiego do wymogów Unii Europejskiej, zasady badań i oceny jakości wód powierzchniowych uległy istotnej zmianie. W 2014 roku wprowadzono nowe rozporządzenie służące ocenie stanu wód. 1 Równoważna Liczba Mieszkańców liczba wyrażająca wielokrotność ładunku zanieczyszczeń w odprowadzanych ściekach w stosunku do jednostkowego ładunku zanieczyszczeń w ściekach z gospodarstw domowych, odprowadzanych od jednego mieszkańca w ciągu doby; w Polsce przyjęto ładunek BZT 5 pochodzący od 1 mieszkańca równy 60 g O 2 /dobę. 11

12 Ogólna ocena jakości wód stan wód. Podstawę oceny stanowi rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 października 2014 roku w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1482). Dokument szczegółowo określa sposób klasyfikacji jednolitych części wód powierzchniowych w ciekach naturalnych, jeziorach lub innych zbiornikach naturalnych, wodach przejściowych i przybrzeżnych oraz sztucznych jednolitych części wód powierzchniowych i silnie zmienionych jednolitych części wód powierzchniowych. Punkty monitoringowe zlokalizowane są na zamknięciach zlewni tzw. jednolitych części wód (JCW), wyznaczonych przez Krajowy Zarząd Gospodarki Wodnej. Monitoring prowadzi się w sposób umożliwiający ocenę ich stanu oraz ilościowe ujęcie czasowej i przestrzennej zmienności parametrów biologicznych, hydromorfologicznych, fizykochemicznych i chemicznych. Stan wód określa się, porównując wyniki klasyfikacji cząstkowych tj.: oceny stanu ekologicznego dla wód naturalnych lub oceny potencjału ekologicznego dla wód sztucznych i silnie zmienionych z wynikami stanu chemicznego. Stan ekologiczny jednolitych części wód (JCW) powierzchniowych w ciekach naturalnych, jeziorach lub innych zbiornikach naturalnych, wodach przejściowych oraz przybrzeżnych klasyfikuje się na podstawie wyników klasyfikacji elementów biologicznych, fizykochemicznych, chemicznych, w tym grupa substancji szczególnie szkodliwych dla środowiska wodnego, i hydromorfologicznych. Elementy te klasyfikuje się na podstawie kryteriów wyrażonych jako wartości graniczne poszczególnych wskaźników jakości wód z uwzględnieniem typów wód powierzchniowych. Stan ekologiczny jest definiowany dla wód naturalnych jako: o bardzo dobry dla wód o niezmienionych warunkach przyrodniczych lub zmienionych tylko w bardzo niewielkim stopniu, o dobry gdy zmiany warunków przyrodniczych w porównaniu do warunków niezakłóconych działalnością człowieka są niewielkie, o umiarkowany obejmujący wody przekształcone w średnim stopniu, o słaby wody o znacznie zmienionych warunkach przyrodniczych (biologicznych, fizykochemicznych, morfologicznych), gdzie gatunki roślin i zwierząt znacznie różnią się od tych, które zwykle towarzyszą danemu typowi jednolitej części wód, o zły wody o poważnie zmienionych warunkach przyrodniczych, w których nie występują typowe dla danego rodzaju wód gatunki. Potencjał ekologiczny jednolitych części wód powierzchniowych sztucznych i silnie zmienionych klasyfikuje się na podstawie wyników klasyfikacji elementów fizykochemicznych, biologicznych i hydromorfologicznych. Potencjał ekologiczny jest definiowany jako: maksymalny, dobry, umiarkowany, słaby oraz zły. Stan chemiczny jednolitych części wód powierzchniowych klasyfikuje się na podstawie chemicznych wskaźników jakości wód (substancji priorytetowych i innych zanieczyszczeń). Stan chemiczny jest definiowany jako dobry oraz poniżej stanu dobrego. Stan wód w zależności od stanu/potencjału ekologicznego oraz stanu chemicznego stan wód naturalnych, sztucznych i silnie zmienionych może być: dobry lub zły. Stan wód ocenia się jako dobry, jeśli stan ekologiczny/potencjał ekologiczny osiąga stan dobry lub powyżej dobrego i stan chemiczny wód także jest na poziomie dobrym. Ocena przydatności do bytowania ryb. Podstawę oceny stanowi rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 4 października 2002 r. w sprawie wymagań, jakim powinny odpowiadać wody śródlądowe będące środowiskiem życia ryb w warunkach naturalnych (Dz.U. Nr 176, poz. 1455). Ocena w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację. Podstawę oceny stanowi rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 października 2014 roku w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości 12

13 dla substancji priorytetowych (Dz.U. z 2014 r. poz. 1482) oraz rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia z dnia 23 grudnia 2002 r. w sprawie kryteriów wyznaczania wód wrażliwych na zanieczyszczenie związkami azotu ze źródeł rolniczych (Dz.U. Nr 241 poz. 2093). OMÓWIENIE WYNIKÓW BADAŃ WÓD POWIERZCHNIOWYCH RZEKI W latach roku na terenie powiatu augustowskiego w ramach programu monitoringu wód płynących przeprowadzono badania rzek: Biebrza (dopływ Narwi) w profilach Lipsk, Stary Rogożyn, Ostrowie Biebrzańskie, Lebiedzianka (dopływ Biebrzy) w profilu Krasnybór, Rospuda-Netta (dopływ Biebrzy) w profilu uroczysko Kozia Szyja, Netta (dopływ Biebrzy) w profilu Polkowo-Zwierzyniec, następnie w profilu Jaziewo i Las Białobrzegi, Zelwianka / Zalewianka (dopływ Netty) w profilu Mazurki, Turówka (dopływ Netty) w profilu Białobrzegi, Czarna Hańcza (dopływ Niemna) w profilu śluza Kudrynki, Kanał Augustowski w profilach Klonownica, śluza Sosnówka (Sosnówek), Bargłówka w profilu Kolonia Tajenko, Szlamica w profilu Muły, Wołkuszanka w profilu Wołkusz. Badania prowadzono w programach monitoringów diagnostycznego i operacyjnego, które umożliwiły dokonanie ocen: stanu ekologicznego, stanu chemicznego i stanu JCW oraz ocenę w obszarach wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych. W ramach monitoringu badawczego przeprowadzono badania rzeki Czarnej Hańczy w profilu granicznym śluza Kudrynki. Biebrza jest prawostronnym dopływem Narwi o długości 155,3 km. Biebrza posiada charakter rzeki nizinnej z licznymi meandrami i starorzeczami. Kotlina Biebrzańska jest największym w Polsce kompleksem stosunkowo mało zmienionych przez człowieka torfowisk niskich z fragmentami torfowisk wysokich i przejściowych, mineralnych wysoczyzn, grądów śródbagiennych i nizinnych, meandrujących dopływów Biebrzy z licznymi starorzeczami. Utworzony w 1993 roku Biebrzański Park Narodowy obejmuje Kotlinę Biebrzy wraz z fragmentami jej dopływów. Główne dopływy to: Nurka, Niedźwiedzica, Sidra, Kropiwna, Kamienna, Lebiedzianka z Jastrzębianką, Rospuda-Netta wraz z Kanałem Augustowskim, Brzozówka, Kopytkówka, Lega-Jegrznia, Biebła, Boberka, Czarna Struga, Ełk, Klimaszewnica, Kosódka, Wissa. Rzeka Biebrza stanowi atrakcyjny szlak turystyki wodnej. Rzeka jest bezpośrednim i pośrednim odbiornikiem ścieków komunalnych z Różanegostoku, Lipska, Dąbrowy Białostockiej, Sztabina, Suchowoli, Augustowa, Dolistowa, Osowca, Grajewa, Goniądza, Trzciannego. W 2011 r. na terenie powiatu augustowskiego przeprowadzono badania w ramach monitoringu operacyjnego w profilu Lipsk, przy moście na drodze Lipsk Dąbrowa Białostocka, w następnych latach do 2013 r. ocenę dziedziczono. W 2014 r. wykonano badania w ramach monitoringu diagnostycznego i operacyjnego w dwóch nowych punktach reprezentatywnych Stary Rogożyn w Jednolitej Części Wód PLRW Biebrza od źródeł do Kropiwnej, a także w profilu Ostrowie Biebrzańskie w Jednolitej Części Wód PLRW Biebrza od Kropiwnej do Horodnianki. W 2015 r. powtórzono badania niektórych wskaźników z grupy substancji priorytetowych i specyficznych zanieczyszczeń syntetycznych i niesyntetycznych. 13

14 Ocena jakości wód rzeki Biebrzy w profilu Lipsk Ocena stanu ekologicznego na podstawie wskaźnika biologicznego (makrofitowego indeksu rzecznego MIR) wskazano dobry stan biologiczny wód w JCW (II klasa). Spośród badanych stężeń wskaźników fizykochemicznych nie wykazano przekroczeń ponad normatywy określone dla stanu dobrego, w związku z tym stan ekologiczny w JCW zakwalifikowano do stanu dobrego (II klasa). W 2013 r. ocenę stanu ekologicznego JCW odziedziczono z 2011 r. W 2014 r. ważność danych monitoringu operacyjnego wygasła. Ocena stanu chemicznego w 2011 roku stan chemiczny nie był oceniany. Ocena jakości wód rzeki Biebrzy w profilu Stary Rogożyn Ocena stanu ekologicznego na podstawie wskaźnika biologicznego (makrofitowego indeksu rzecznego MIR) wykazano umiarkowany stan biologiczny wód w JCW (III klasa). Spośród badanych stężeń wskaźników fizykochemicznych i uzupełniających ocenę substancji szczególnie szkodliwych stężenie średnioroczne węglowodorów ropopochodnych (indeks oleju mineralnego) przekroczyło normatywy określone dla stanu dobrego. W wyniku powtórnych badań tego wskaźnika w 2015 r. uzyskano poprawę stężenia średniorocznego węglowodorów ropopochodnych (stan dobry). Przeprowadzone w 2015 r. badania populacji ryb (ichtiofauna) przez Instytut Rybactwa Śródlądowego wykazały słaby stan Biebrzy w tej JCW, w związku z tym stan ekologiczny w JCW zakwalifikowano do stanu słabego (IV klasa). Ocena stanu chemicznego w 2014 roku wartości wszystkich ocenianych substancji priorytetowych mieściły się w granicach dobrego stanu chemicznego. W 2015 r. ocenę odziedziczono. Ocena w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych wykazała, iż w wodach Jednolitej Części Wód o kodzie PLRW Biebrza od źródeł do Kropiwnej stwierdzono przyspieszoną eutrofizację pochodzącą ze źródeł antropogenicznych. Ocena stanu JCW ze względu na słaby stan ekologiczny, pomimo dobrego stanu chemicznego ocena stanu jednolitej części wód jest zła. Ocena jakości wód rzeki Biebrzy w profilu Ostrowie Biebrzańskie Ocena stanu ekologicznego w 2014 r. na podstawie badań wskaźników biologicznych (wskaźnik fitoplanktonowy IFPL, makrofitowy indeks rzeczny MIR, wskaźnik makrobezkręgowcowy MMI, charakterystycznych dla II klasy) oraz badanego w 2015 r. wskaźnika badań ichtiologicznych (populacji ryb) wykazano umiarkowany stan biologiczny wód w JCW (III klasa). Spośród badanych stężeń wskaźników fizykochemicznych i uzupełniających ocenę substancji szczególnie szkodliwych stężenie średnioroczne węglowodorów ropopochodnych (indeks oleju mineralnego) przekroczyło normatywy określone dla stanu dobrego. W wyniku powtórnych badań tego wskaźnika w 2015 r. uzyskano poprawę stężenia średniorocznego węglowodorów ropopochodnych (stan dobry). Wynik oceny wskaźnika ichtiologicznego zadecydował o stanie umiarkowanym (III klasa) w tej JCW. Ocena stanu chemicznego w 2014 roku wartości wszystkich ocenianych substancji priorytetowych mieściły się w granicach dobrego stanu chemicznego. W 2015 r. ocenę odziedziczono. Ocena w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych wykazała, iż w wodach Jednolitej Części Wód o kodzie PLRW Biebrza od Kropiwnej do Horodnianki stwierdzono przyspieszoną eutrofizację pochodzącą ze źródeł antropogenicznych. Ocena stanu JCW ze względu na umiarkowany stan ekologiczny, pomimo dobrego stanu chemicznego ocena stanu jednolitej części wód jest zła. Lebiedzianka jest prawostronnym dopływem Biebrzy o długości 15,8 km. Około 2 km przed ujściem do Lebiedzianki uchodzi Jastrzębianka o długości 7,7 km, na której zlokalizowany jest wodowskaz 14

15 Jastrzębna. Rzeka jest uregulowana, odwadnia podmokłą zlewnię leśno-rolniczą z użytkami zielonymi. Punkt pomiarowo-kontrolny został zlokalizowany przed ujściem Jastrzębianki, w m. Krasnybór. W 2014 r. wykonano badania w ramach monitoringu diagnostycznego, a w 2015 r. operacyjnego. Ocena jakości wód rzeki Lebiedzianki w profilu Krasnybór Ocena stanu ekologicznego w 2014 r. na podstawie wskaźników biologicznych (wielometrycznego wskaźnika makrozoobentosowego MMI, makrofitowego indeksu rzecznego MIR) wykazano umiarkowany stan biologiczny wód w JCW (III klasa). Spośród badanych stężeń wskaźników fizykochemicznych i wspierających je substancji szkodliwych występowały przekroczenia norm określonych dla stanu dobrego: chemicznego zapotrzebowania tlenu oznaczanego metodą dwuchromianową (ChZT-Cr) i nadmanganianową - utlenialności (ChZT-Mn) oraz aldehydu mrówkowego. W wyniku powtórnych badań aldehydu mrówkowego i węglowodorów ropopochodnych w 2015 r. uzyskano poprawę stężenia średniorocznego aldehydu mrówkowego, lecz stężenia węglowodorów ropopochodnych przekraczały normy stanu dobrego. Przeprowadzone w 2015 r. badania populacji ryb (ichtiofauna) przez Instytut Rybactwa Śródlądowego wykazały słaby stan w tej JCW, w związku z tym stan ekologiczny w JCW zakwalifikowano do stanu słabego (IV klasa). Ocena stanu chemicznego w 2014 roku wartości wszystkich ocenianych substancji priorytetowych mieściły się w granicach dobrego stanu chemicznego. W 2015 r. ocenę odziedziczono. Ocena w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych wykazała, iż w wodach Jednolitej Części Wód o kodzie PLRW Lebiedzianka nie stwierdzono przyspieszonej eutrofizacji pochodzącej ze źródeł antropogenicznych. Ocena stanu JCW ze względu na słaby stan ekologiczny, pomimo dobrego stanu chemicznego ocena stanu jednolitej części wód jest zła. Netta jest prawostronnym dopływem Biebrzy o długości 102,5 km. Rzeka Netta, zwana w górnym odcinku Rospudą, płynie w kierunku południowym i południowo-wschodnim mijając szereg jezior (Czarne, Rospuda Filipowska, Kamienne, Długie Filipowskie, Garbaś, Głębokie, Sumowo, Okrągłe Bakałarzewskie, Bolesty) i uchodzi do jeziora Rospuda Augustowska połączonego z jeziorem Necko. Z jeziora Necko wspólnym szlakiem z Kanałem Augustowskim, a później jako Kanał Bystry płynie do jeziora Sajno. Z jeziora Sajno, jako Netta, płynie zasilając w wodę położony obok Kanał Augustowski, łącząc się z nim ostatecznie w okolicy wsi Sosnowo i uchodzi przez jaz piętrzący do Biebrzy obok śluzy w Dębowie. Główne dopływy Rospudy-Netty na terenie powiatu augustowskiego to: Blizna ze Szczeberką, Zalewianka (Kamienny Bród), Turówka, Kolniczanka, Olszanka, Bargłówka. Wzdłuż Netty przebiega Kanał Augustowski. Rzeka na obszarze powiatu augustowskiego stanowi atrakcyjny szlak turystyki wodnej i jest odbiornikiem ścieków komunalnych z Augustowa oraz pośrednio z Bargłowa Kościelnego. W 2015 r. przeprowadzono badania w ramach monitoringu diagnostycznego obszarów chronionych w profilu uroczysko Kozia Szyja oraz w ramach monitoringu operacyjnego w profilu Jaziewo (jest to przesunięty ze względów metodycznych profil Polkowo- Zwierzyniec). Ocena jakości wód rzeki Netty (Rospudy) w profilu uroczysko Kozia Szyja Ocena stanu ekologicznego w 2015 r. na podstawie wskaźnika biologicznego (Makrofitowy Indeks Rzeczny MIR) wykazano dobry stan wód w JCW (II klasa). Jednak przeprowadzone w 2014 r. (i zgodnie z wytycznymi GIOŚ uwzględnione w 2015 r.) badania ichtiofauny (populacji ryb) wykazały stan słaby (IV klasa). Spośród badanych stężeń wskaźników fizykochemicznych nie zanotowano przekroczeń wartości określonych dla stanu dobrego. Stan ekologiczny jednolitej części wód, ze względu na słaby stan ichtiofauny, zaliczono do stanu słabego (IV klasa). Ocena stanu chemicznego w 2015 roku wartości wszystkich ocenianych substancji priorytetowych mieściły się w granicach dobrego stanu chemicznego. 15

16 Ocena przydatności do bytowania ryb oceny nie wykonywano. Ocena w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych wykazała, iż w wodach Jednolitej Części Wód nie stwierdzono przyspieszonej eutrofizacji, pochodzącej ze źródeł antropogenicznych. Ocena stanu JCW ze względu na słaby stan ekologiczny oceniono stan wód jednolitej części wód Netta (Rospuda) od wypływu z jez. Bolesty do wypływu z jez. Necko ze Szczeberką od Blizny jako zły. Ocena jakości wód rzeki Netty w profilu Jaziewo (poprzednio profil Polkowo-Zwierzyniec) Ocena potencjału ekologicznego 2015 r. przeprowadzono monitoring operacyjny w profilu Jaziewo, wspomagany badaniami w punkcie Las Białobrzegi (około 1 km od zrzutu ścieków z Augustowa). Ocena elementów biologicznych na podstawie wskaźnika IFPL (wskaźnika fitoplanktonowego) i wskaźnika ichtiologicznego (populacji ryb) wykazała stan słaby (IV klasa) i z tego powodu zaliczono stan tej JCW do stanu słabego. Ocena stanu chemicznego w 2013 r. wykonano badania zawartości di(2-etyloheksyl)ftalanu (DEHP) w profilu Jaziewo i nie wykazano przekroczeń. W wyniku weryfikacji oceny z 2011 r. stan chemiczny zakwalifikowano do stanu dobrego. Ocena w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych wykazała, iż w wodach Jednolitej Części Wód o kodzie PLRW stwierdzono przyspieszoną eutrofizację, pochodzącą ze źródeł antropogenicznych. Ocena stanu JCW na podstawie oceny potencjału ekologicznego i stanu chemicznego wykazała, że stan wód w Jednolitej Części Wód o kodzie PLRW Netta (Rospuda) od wypływu z jez. Necko do połączenia z Kanałem Augustowskim bez jez. Sajno jest zły. Zalewianka (Kamienny Bród) jest dopływem jeziora Necko o długości około 23,5 km. Badania prowadzono w ramach monitoringu operacyjnego w profilu w m. Mazurki przed ujściem do jeziora Necko. Ocena jakości wód rzeki Zalewianki w profilu Mazurki Ocena stanu ekologicznego w 2015 r. makrofitowy indeks rzeczny wykazał dobry stan rzeki. Spośród badanych stężeń wskaźników fizyko-chemicznych nie wykazano przekroczenia wartości określonych dla stanu dobrego, wobec czego stan ekologiczny tej JCW zaliczono do stanu dobrego. Ocena stanu chemicznego stan chemiczny nie był oceniany. Ocena w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych wykazała, iż w wodach Jednolitej Części Wód o kodzie PLRW Zelwianka nie stwierdzono przyspieszonej eutrofizacji pochodzącej ze źródeł antropogenicznych. Ocena stanu JCW ze względu na brak oceny stanu chemicznego i dobry stan ekologiczny stan ogólny JCW nie był oceniany. Turówka jest prawostronnym dopływem Kanału Augustowskiego i Netty o długości około 13,0 km. Rzeka zbiera wody ze zlewni użytkowanej głównie rolniczo z dużym udziałem podmokłych łąk, obszary leśne pokrywają dolną część doliny cieku. Rzeka w znacznej części uregulowana, a w zlewni znajduje się zamknięte składowisko odpadów miasta Augustów. Głównym dopływem rzeki jest Żarnówka. W 2013 r. przeprowadzono badania w ramach monitoringu operacyjnego w profilu ujściowym w m. Białobrzegi. Ocena jakości wód rzeki Turówki w profilu Białobrzegi Ocena stanu ekologicznego na podstawie wskaźnika biologicznego - wielometrycznego wskaźnika makrozoobentosowego MMI wykazano umiarkowany stan biologiczny w JCW (III klasa). Spośród badanych stężeń wskaźników fizykochemicznych wykazano przekroczenie 16

17 wartości ogólnego węgla organicznego, w związku z tym stan ekologiczny w JCW zakwalifikowano do stanu umiarkowanego (III klasa). W 2014 i 2015 r. ocenę odziedziczono. Ocena stanu chemicznego w latach r. stan chemiczny nie był oceniany. Ocena w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych wykazała, iż w wodach Jednolitej Części Wód o kodzie PLRW stwierdzono przyspieszoną eutrofizację pochodzącą ze źródeł antropogenicznych z uwagi na przekroczenie zawartości ogólnego węgla organicznego. Ocena stanu JCW stan ekologiczny w JCW o kodzie PLRW Turówka nie osiągnął stanu dobrego lub powyżej dobrego, w związku z tym stan wód oceniono jako zły. Ocenę stanu odziedziczono na lata Bargłówka jest prawostronnym dopływem Kanału Augustowskiego i Netty o długości około 22,8 km. Zbiera wody ze zlewni przede wszystkim użytkowanej rolniczo z dużym udziałem łąk, obszary leśne pokrywają środkową i dolną część doliny cieku. Rzeka jest w dolnej części uregulowana, pośrednio poprzez dopływ z Nowin Bargłowskich odbiera ścieki z Bargłowa. Głównym dopływem rzeki jest dopływ spod Rafałówki. W 2013 r. przeprowadzono badania w ramach monitoringu operacyjnego w profilu ujściowym Kolonia Tajenko. Ocena jakości wód rzeki Bargłówki w profilu Kolonia Tajenko Ocena stanu ekologicznego na podstawie wskaźników biologicznych - wielometrycznego wskaźnika makrozoobentosowego MMI (III klasa) oraz indeksu fitobentosowego IO (II klasa) oceniono stan biologiczny w JCW jako umiarkowany. Spośród badanych stężeń wskaźników fizykochemicznych wykazano przekroczenia wartości: ogólnego węgla organicznego, azotu Kjeldahla, fosforanów. Stan ekologiczny w JCW zakwalifikowano do stanu umiarkowanego (III klasa). Ocenę odziedziczono na lata Przeprowadzone w 2015 r. badania stanu ichtiofauny (populacji ryb) nie wykazały ich obecności, wobec czego odstąpiono od oceny JCW na podstawie tego wskaźnika. Ocena stanu chemicznego w 2013 roku stan chemiczny nie był oceniany. Ocena w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych wykazała, iż w wodach Jednolitej Części Wód o kodzie PLRW stwierdzono przyspieszoną eutrofizację pochodzącą ze źródeł antropogenicznych z uwagi na przekroczenie zawartości ogólnego węgla organicznego azotu Kjeldahla, fosforanów. Ocena stanu JCW stan ekologiczny w JCW o kodzie PLRW Bargłówka nie osiągnął stanu dobrego, w związku z tym stan wód oceniono jako zły. Ocenę odziedziczono na lata Jegrznia (Lega) jest prawobrzeżnym dopływem Biebrzy, o długości 110,6 km. Powierzchnia zlewni całkowitej Legi Jegrzni wynosi 1011,1 km 2. Ciek od źródeł do jeziora Selmęt Wielki nosi nazwę Lega, następnie jako Małkiń, od Jeziora Rajgrodzkiego Jegrznia. Lega - Jegrznia przepływa przez szereg jezior: Oleckie Wielkie, Oleckie Małe, Selmęt Wielki, Rajgrodzkie, Dręstwo. Za główny ciąg dolnego biegu rzeki uznano Kanał Woźnawiejski, omijający dużą część starego koryta Jegrzni i Ełku, a ujściowy odcinek Jegrzni stanowi część starego koryta Ełku. Główne dopływy to: Możanka, Czarna, Golubka, Pietraszka, Przepiórka, Słuczka. Jegrznia wchodzi w skład jednolitej części wód Jegrznia (Lega) od wpływu do jez. Selmęt Wielki do wypływu z jez. Dręstwo o kodzie PLRW W 2013 r. w ramach monitoringu operacyjnego przeprowadzono badania (w profilu reprezentatywnym dla JCW) Jegrznia Rybczyzna przed ujściem do jeziora Dręstwo. Ocena jakości wód rzeki Jegrzni w profilu Rybczyzna - punkt położony jest w powiecie grajewskim, ale jest to punkt reprezentatywny do oceny jednolitej części wód Jegrznia (Lega) od wpływu do jez. Selmęt Wielki do wypływu z jez. Dręstwo o kodzie PLRW Ocena stanu ekologicznego w 2013 r. na podstawie wskaźników biologicznych (makrofitowego indeksu rzecznego MIR, wskaźnika fitoplanktonowego IFPL oraz 17

18 odziedziczonego z 2012 r. fitobentosu indeksu okrzemkowego IO) wykazano dobry stan biologiczny w JCW (II klasa), Spośród badanych stężeń wskaźników fizykochemicznych jedynie wartości stężeń ogólnego węgla organicznego zaliczono do II klasy, pozostałe wskaźniki mieściły się w granicach I klasy. W związku z tym stan ekologiczny w tym punkcie oraz w JCW zakwalifikowano do stanu dobrego (II klasa). Ocenę odziedziczono na lata Ocena stanu chemicznego stan chemiczny nie był oceniany. Ocena w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych wykazała, że w wodach Jednolitej Części Wód nie stwierdzono przekroczeń wskaźników wskazujących na przyspieszoną eutrofizację pochodzenia antropogenicznego. Ocena stanu wód JCW stan ogólny JCW nie był oceniany. Czarna Hańcza jest dopływem Niemna o długości 141,7 km (w tym 107,8 km w granicach Polski). Rzeka przepływa przez jeziora: Jegliniszki, Hańczę i Wigry. Malownicze fragmenty zlewni rzeki i jej okolic zostały objęte ochroną w ramach Suwalskiego Parku Krajobrazowego i Wigierskiego Parku Narodowego. Główne dopływy Czarnej Hańczy to: Wiatrołuża, Pawłówka, Wierśnianka, Marycha, Kalna, Kanał Augustowski, Maleszówka, Wołkuszanka. Dolny odcinek rzeki jest uregulowany biegnie nim trasa Kanału Augustowskiego. Rzeka jest odbiornikiem ścieków z Suwałk. W 2011 r. w profilu śluza Kudrynki przeprowadzono badania w ramach monitoringu diagnostycznego, a w latach 2010, 2012, 2013, 2014, 2015 prowadzono badania w ramach współpracy polskobiałoruskiej jako monitoring badawczy. Ocena jakości wód rzeki Czarnej Hańczy w profilu śluza Kudrynki Ocena stanu ekologicznego na podstawie wskaźnika biologicznego makrofitowego indeksu rzecznego w 2012 r. wykazały dobry stan biologiczny (II klasa). Stężenia badanych wskaźników fizykochemicznych nie wykazały przekroczeń wartości określonych dla stanu dobrego. Ze względu na konieczność uwzględnienia (według wytycznych GIOŚ z 2015 r.) w ocenie badań ichtiofauny z 2011 r. stan ekologiczny w JCW o kodzie PLRW Czarna Hańcza od Gremzdówki do granicy państwa zakwalifikowano do stanu złego (V klasa). Ocena stanu chemicznego w 2011 r. na podstawie wskaźników chemicznych stan chemiczny sklasyfikowano jako stan dobry. W 2015 r. ocenę odziedziczono. Ocena w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych wykazała, że w profilu śluza Kudrynki na Czarnej Hańczy nie stwierdzono przyspieszonej eutrofizacji pochodzącej ze źródeł antropogenicznych. Ocena stanu JCW na podstawie wypadkowej oceny potencjału ekologicznego i stanu chemicznego wykazała, że stan wód Jednolitej Części Wód o kodzie PLRW Czarna Hańcza od Gremzdówki do granicy państwa jest zły. Kanał Augustowski droga wodna łącząca dorzecze Wisły (poprzez Biebrzę) z dorzeczem Niemna (poprzez Czarną Hańczę), długości ok. 101 km, w tym 82 km w granicach Polski, zbudowany w latach , wpisany na listę światowego dziedzictwa UNESCO. W skład drogi wodnej oprócz 18 śluz wchodzą rzeki Netta i Czarna Hańcza oraz szereg jezior augustowskich (Białe, Necko z Rospudą, Studzieniczne, Orle, Paniewo, Mikaszewo). W 2013 r. wykonano badania Jednolitej Części Wód o kodzie PLRW Kanał Augustowski od stanowiska szczytowego do jeziora Necko z jez. Studzienicznym i Białym Augustowskim w przekroju pomiarowym Klonownica. W 2014 r. ocenę JCW zaktualizowano. Jezioro Białe łączy się poprzez Klonownicę odcinek Kanału Augustowskiego o długości ok. 750 m z jeziorem Necko. Kolejną badaną w 2013 r. Jednolitą Częścią Wód o kodzie PLRW jest JCW Kanał Augustowski od stanowiska szczytowego i Serwianki do połączenia z Czarną Hańczą z jez. Mikaszewo w przekroju pomiarowym śluza Sosnówka. Ocenę JCW zaktualizowano w 2015 r. 18

19 Ocena jakości wód Kanału Augustowskiego w profilu Klonownica Ocena potencjału ekologicznego w 2014 r. zaktualizowano ocenę potencjału ekologicznego z uwagi na badania wskaźnika ichtiologicznego wskaźnik EFI + został sklasyfikowany jako IV klasa (słaby potencjał elementu biologicznego), co równocześnie spowodowało obniżenie oceny do słabego potencjału ekologicznego (IV klasa) i zaliczenie do złego stanu wód w JCW, pomimo tego, że stężenia pozostałych badanych w 2013 r. wskaźników fizykochemicznych mieściły się w granicach maksymalnego potencjału (I klasa). Ocena stanu chemicznego do 2015 r. nie wykonywano badań wskaźników chemicznych. Ocena stanu JCW w 2014 r. ocena stanu wód w JCW o kodzie PLRW Kanał Augustowski od stanowiska szczytowego do jeziora Necko z jez. Studzienicznym i Białym Augustowskim jest zła. Ocena jakości wód Kanału Augustowskiego w profilu śluza Sosnówka (Sosnówek) Ocena potencjału ekologicznego na podstawie klasyfikacji wskaźników biologicznych wskaźnika fitoplanktonowego IFPL (II klasa) oraz wielometrycznego wskaźnika makrozoobentosowego MMI (III klasa) w 2013 r. uzyskano umiarkowany potencjał biologiczny (III klasa). Stężenia badanych w 2013 r. wskaźników fizykochemicznych mieściły się w granicach maksymalnego potencjału (I klasa). Potencjał ekologiczny w punkcie pomiarowokontrolnym, jak i w JCW zakwalifikowano do umiarkowanego (III klasa). W 2014 r. ocenę odziedziczono. Przeprowadzone w 2015 r. badania populacji ryb (ichtiofauna) przez Instytut Rybactwa Śródlądowego wykazały zły stan tej JCW, w związku z tym potencjał ekologiczny w JCW zakwalifikowano do stanu złego (V klasa). Ocena stanu chemicznego do 2015 r. nie wykonywano badań wskaźników chemicznych. Ocena stanu JCW ogólny stan JCW Kanał Augustowski od stanowiska szczytowego i Serwianki do połączenia z Czarną Hańczą z jez. Mikaszewo (PLRW ) oceniono jako zły. Szlamica jest prawostronnym dopływem Marychy o długości w granicach Polski ok. 9,0 km. Rzeka połączona jest z Czarną Hańczą - odprowadza nadmiar wód kanałem wykopanym od jeziora Głębokiego. Przepływa przez jezioro Szlamy, do Marychy uchodzi na terenie Białorusi. Wraz z Dopływem z jez. Brożanego (o długości ok. 9,1 km) tworzy Jednolitą Część Wód o kodzie PLRW Szlamica do wypływu z jez. Szlamy, o powierzchni zlewni ok. 66,8 km 2. Zlewnia jest w przeważającej części zalesiona. Na cieku znajduje się prywatna Mała Elektrownia Wodna. W 2014 r. w profilu Muły przeprowadzono badania w ramach monitoringu diagnostycznego. Ocena jakości wód rzeki Szlamicy w profilu Muły Ocena stanu ekologicznego na podstawie wskaźników biologicznych makrofitowego indeksu rzecznego (MIR), wielometrycznego wskaźnika makrozoobentosowego MMI (II klasa) oraz wskaźnika monitoringu ichtiologicznego EFI + (odziedziczonego z 2012 r. III klasa) oceniono stan biologiczny w JCW jako umiarkowany. Spośród badanych stężeń wskaźników fizykochemicznych i wspierających je substancji szczególnie szkodliwych wykazano przekroczenia normatywów stanu dobrego stężeń średniorocznych węglowodorów ropopochodnych (indeksu oleju mineralnego). W wyniku powtórnych badań w 2015 r. uzyskano poprawę stężenia średniorocznego węglowodorów ropopochodnych (stan dobry). Ze względu na ocenę wskaźnika ichtiologicznego stan ekologiczny w JCW zakwalifikowano do stanu umiarkowanego (III klasa). Ocena stanu chemicznego w 2014 roku wartości wszystkich ocenianych substancji priorytetowych mieściły się w granicach dobrego stanu chemicznego. W 2015 r. ocenę odziedziczono. Ocena w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych wykazała, iż w wodach Jednolitej Części Wód o kodzie PLRW Szlamica do wypływu z jez. Szlamy nie stwierdzono przyspieszonej eutrofizacji pochodzącej ze źródeł antropogenicznych. 19

20 Ocena stanu JCW ze względu na umiarkowany stan ekologiczny, pomimo dobrego stanu chemicznego ocena stanu jednolitej części wód jest zła. Wołkuszanka jest prawostronnym dopływem Czarnej Hańczy o długości 25,2 km. Zlewnia o powierzchni ok. 230 km 2 to w znacznej części tereny zalesione oraz podmokłe i zmeliorowane łąki. Rzeka od źródeł do granicy państwa została zmeliorowana, naturalny charakter zachował odcinek granicy polsko-białoruskiej. Główne dopływy Wołkuszanki to Wołkuszek (Perstunka), płynący z Białorusi i Haciłówka (Wielki Kanał). W 2014 r. wykonano badania JCW Wołkuszanka o kodzie PLRW w profilu Wołkusz, w ramach monitoringu diagnostycznego, w 2015 r. w ramach monitoringu operacyjnego powtórzono badania węglowodorów ropopochodnych. Ocena jakości wód rzeki Wołkuszanki w profilu Wołkusz Ocena stanu ekologicznego na podstawie wskaźnika biologicznego wielometrycznego wskaźnika makrozoobentosowego MMI (I klasa) oceniono stan biologiczny w JCW jako bardzo dobry. Spośród badanych stężeń wskaźników fizykochemicznych wykazano przekroczenia wartości poniżej stanu dobrego indeksu oleju mineralnego - węglowodorów ropopochodnych (pozostałe wskaźniki fizykochemiczne mieściły się w granicach stanu dobrego). Stan ekologiczny w JCW zakwalifikowano do stanu umiarkowanego (III klasa). W wyniku powtórnych badań tego wskaźnika w 2015 r. uzyskano poprawę stężenia średniorocznego węglowodorów ropopochodnych (stan dobry), wobec czego stan ekologiczny Jednolitej Części Wód Wołkuszanka o kodzie PLRW zakwalifikowano do stanu dobrego (II klasa). Ocena stanu chemicznego w 2014 roku wartości wszystkich ocenianych substancji priorytetowych mieściły się w granicach dobrego stanu chemicznego. W 2015 r. ocenę odziedziczono. Ocena w obszarach chronionych wrażliwych na eutrofizację wywołaną zanieczyszczeniami pochodzącymi ze źródeł komunalnych wykazała, iż w wodach Jednolitej Części Wód Wołkuszanka o kodzie PLRW nie stwierdzono przyspieszonej eutrofizacji pochodzącej ze źródeł antropogenicznych. Ocena stanu JCW ogólny stan JCW Wołkuszanka o kodzie PLRW oceniono jako stan dobry. 20

21 ZESTAWIENIE TABELARYCZNE KLASYFIKACJI STANU EKOLOGICZNEGO I CHEMICZNEGO RZEK W JEDNOLITYCH CZĘŚCIACH WÓD NA TERENIE POWIATU AUGUSTOWSKIEGO W LATACH Lp Nazwa jcw, której ocenie służy ppk Kod jcw, której ocenie służy ppk Nazwa punktu pomiarowokontrolnego STAN / POTENCJAŁ EKOLOGICZNY STAN CHEMICZNY STAN JCW 1 Biebrza od źródeł do Kropiwnej PLRW Biebrza Stary Rogożyn SŁABY DOBRY ZŁY 2 Biebrza od Kropiwnej do Horodnianki PLRW Biebrza Ostrowie Biebrzańskie UMIARKOWANY DOBRY ZŁY 3 Turówka PLRW Turówka - Białobrzegi UMIARKOWANY ZŁY 4 Lebiedzianka PLRW Lebiedzianka - Krasnybór SŁABY DOBRY ZŁY 5 6 Netta (Rospuda) od wypływu z jez. Bolesty do wypływu z jez. Necko ze Szczeberką od Blizny Netta (Rospuda) od wypływu z jez. Necko do połączenia z Kanałem August. bez jez. Sajno PLRW Netta - Kozia Szyja SŁABY DOBRY ZŁY PLRW Netta - Jaziewo SŁABY DOBRY DOBRY 7 Zelwianka PLRW Zalewianka - Mazurki DOBRY BRAK OCENY Jegrznia (Lega) od wpływu do jez. Selmęt Wielki do wypływu z jez. Dręstwo Czarna Hańcza od Gremzdówki do granicy państwa Kanał Augustowski od stanowiska szczytowego do jeziora Necko z jez. Studzienicznym i Białym Augustowskim Kanał Augustowski od stanowiska szczytowego i Serwianki do połączenia z Czarną Hańczą z jez. Mikaszewo PLRW Jegrznia - Rybczyzna DOBRY BRAK OCENY PLRW PLRW PLRW Czarna Hańcza - profil graniczny śluza Kudrynki Kanał Augustowski - Klonownica Kanał Augustowski śluza Sosnówka ZŁY DOBRY ZŁY 12 Bargłówka PLRW Bargłówka Kolonia Tajenko UMIARKOWANY ZŁY 13 Szlamica do wypływu z jez. Szlamy PLRW Szlamica - Muły UMIARKOWANY DOBRY ZŁY 14 Wołkuszanka PLRW Wołkuszanka - Wołkusz DOBRY DOBRY DOBRY Źródło danych: Państwowy Monitoring Środowiska SŁABY ZŁY ZŁY ZŁY 21

22 stan ekologiczny BARDZO DOBRY DOBRY UMIARKOWANY stan / potencjał ekologiczny objaśnienia stan bardzo dobry / potencjał maks. stan / potencjał dobry stan / potencjał umiarkowany potencjał ekologiczny (jcw sztuczne) MAKSYMALNY LUB DOBRY potencjał ekologiczny (jcw silnie zmienione) MAKSYMALNY LUB DOBRY DOBRY PSD_sr PSD_max UMIARKOWANY UMIARKOWANY PSD stan chemiczny poniżej stanu dobrego SŁABY stan / potencjał słaby SŁABY SŁABY stan jednolitej części wód ZŁY stan / potencjał zły ZŁY ZŁY DOBRY stan dobry ZŁY stan zły stan dobry przekroczone stężenia średnioroczne przekroczone stężenia maksymalne przekroczone stężenia średnioroczne i maksymalne 22

23 23

24 JEZIORA Do 2007 roku badania jezior prowadzono według metodyki znanej jako System Oceny Jakości Jezior, opracowanej przez Instytut Ochrony Środowiska i stosowanej powszechnie do oceny stanu czystości jezior w Wojewódzkich Inspektoratach Ochrony Środowiska. Klasyfikacja uwzględniała wskaźniki fizykochemiczne i biologiczne, a wynik punktacji był przypisywany danej klasie wód (I, II, III lub poza klasą). Badania jezior umożliwiające ocenę według tego systemu przeprowadzono jeszcze w 2008 roku, a pojedynczych jezior także w późniejszych latach. Wykonano podsumowanie klasyfikacji według tego systemu za lata Do 2008 r. w ramach monitoringu wód powierzchniowych na terenie powiatu augustowskiego zostało przebadanych 30 zbiorników przez WIOŚ Białystok. Klasyfikacja jezior powiatu augustowskiego wg Systemu Oceny Jakości Jezior badanych przez WIOŚ (do 2008 r.) Lp. Nazwa jeziora Powierzchnia [ha] Jeziora Wigierskie Głębokość maks. [m] Lata badań Kategoria podatności na degradację Klasa czystości 1. Wigry (fragment) 2118,3 73, , Czarne k. Bryzgla 7,8 32, Mulaczysko 18,3 20, Krusznik 26,8 18, Jeziora rzeki Rospudy-Netty i Blizny 5. Rospuda August. 104,0 10,5 1989, Necko 400,0 25,0 1989, Staw Sajenek 35,8 12,6 1989, Jeziorko (Sajenko) 68,2 26,0 1989, Sajno 522,5 27,0 1989, Kolno (rezerwat) 265,6 2,0 1996, 2002 NON Tajno 235,6 6,6 1993, Tobołowo 87,0 9, Kopanica 40,0 6, Blizienko 38,8 16,8 1991, (2001 TT) Blizno 238,5 28,8 1991, 2001, Busznica 49,4 48,0 1991, Kalejty (Długie August. - rezerwat) Jeziora Kanału Augustowskiego 159,7 12,0 1991,1995, Białe Augustowskie 476,6 30,0 1988, Staw Wojciech 22,6 3, Studzieniczne 250,1 30,5 1988, Serwy 460,3 41,5 1988, Gorczyckie 22,1 3,

25 Lp. Nazwa jeziora Powierzchnia [ha] Głębokość maks. [m] Lata badań Kategoria podatności na degradację Klasa czystości 23. Orle 25,2 4, Pobojno 23,6 6, Paniewo 39,8 12, Kruglak 8,3 4, Krzywe 21,6 6, Mikaszówek 17,3 4, Mikaszewo 126,0 15,0 1988, Pozostałe jeziora 1970, 1993, 1996, 30. Dręstwo 504,2 25, Uwaga: parametry jakości dotyczą ostatniego roku badań danego jeziora (2000 TT) pomiary jedynie profili termiczno-tlenowych bez oceny jeziora 2 3 Ogólny stan czystości większości jezior powiatu augustowskiego, badanych przez WIOŚ (według Systemu Oceny Jakości Jezior), odpowiadał II klasie czystości (21 jezior) jeziora średnio zanieczyszczone w granicach umiarkowanej eutrofii. Wody najwyższej jakości występowały w jeziorach: Busznica, Serwy i Staw Wojciech. Pozostałe zbiorniki charakteryzowały się nadmiernym zanieczyszczeniem stan czystości 6 akwenów mieścił się w granicach III klasy czystości. Stan sanitarny wszystkich dotychczas badanych akwenów był dobry. 30 jezior = 100% II klasa 70,0% III klasa 20,0% I klasa 10,0% NON 0,0% Od 2008 roku podstawą oceny jakości jezior było rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 20 sierpnia 2008 r. w sprawie sposobu klasyfikacji jednolitych części wód powierzchniowych (Dz. U. Nr 162, poz. 1008), które zostało zastąpione przez rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 9 listopada 2011 r. w sprawie sposobu klasyfikacji jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. Nr 257, poz. 1545) oraz następnie rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 22 października 2014 roku w sprawie sposobu klasyfikacji stanu jednolitych części wód powierzchniowych oraz środowiskowych norm jakości dla substancji priorytetowych (Dz. U. z 2014 r. poz. 1482). Nowa klasyfikacja podobnie jak w przypadku rzek dotyczy ocen sporządzanych w jednolitych częściach wód (JCW). Ocena stanu ekologicznego uwzględnia wskaźniki biologiczne, takie jak: chlorofil a i zalecany w metodyce multimetriks PMPL (świadczące o rozwoju fitoplanktonu), wskaźnik okrzemkowy dla jezior IOJ (charakteryzujący fitobentos) wskaźnik ESMI makrofitowy indeks stanu ekologicznego 25

26 (charakteryzujący stan roślinności naczyniowej w jeziorze) oraz ichtiofaunę (multimetriks LFI+). Zakres badań biologicznych zostanie w przyszłości rozszerzony o element charakteryzujący makrobezkręgowce denne (indeks LMI). Wskaźniki biologiczne ocenia się w skali 5-stopniowej. Jeśli wybrane do badań elementy biologiczne wskazują na stan bardzo dobry lub dobry (klasa I lub II) klasyfikację weryfikuje się wskaźnikami fizykochemicznymi i hydromorfologicznymi. Równolegle przeprowadza się ocenę stanu chemicznego na podstawie chemicznych wskaźników wód (substancje priorytetowe w dziedzinie polityki wodnej i inne substancje zanieczyszczające wg KOM 2006/0129(COD)). Wynik klasyfikacji stanu chemicznego przedstawia się w skali dwustopniowej jako stan dobry lub stan zły (poniżej dobrego). Ostatecznie ocenia się stan wód jezior na podstawie wyników klasyfikacji stanu ekologicznego i stanu chemicznego. Stan wód jeziora może być dobry lub zły (poniżej dobrego). Obecnie stosowana ocena stanu jezior opiera się na zasadach wymaganych przez Ramową Dyrektywę Wodną i nie ma możliwości bezpośredniego porównania wyników klasyfikacji z poprzednimi ocenami wg Systemu Oceny Jakości Jezior. Wstępna ocena stanu ekologicznego i stanu chemicznego jezior podlega weryfikacji przez instytucję wskazaną przez GIOŚ. W 2009 roku na terenie powiatu augustowskiego przeprowadzono badania jezior: Necko, Sajno, Białe Augustowskie, Rospuda Augustowska, Kolno i Dręstwo w ramach monitoringu diagnostycznego. W latach 2010 i 2013 na terenie powiatu augustowskiego nie prowadzono badań jezior. W latach przeprowadzono badania Jeziora Długiego Augustowskiego (rezerwat przyrody Jezioro Kalejty) oraz powtórzono w ramach monitoringu operacyjnego badania jezior: Białe Augustowskie, Dręstwo, Kolno, Necko, Sajno, a w 2014 r. przeprowadzono badania jeziora Dręstwo i powtórzono w ramach monitoringu operacyjnego badania jeziora Wigry. W 2015 r. przeprowadzono monitoring jezior: Białe Augustowskie, Kolno, Necko, Sajno oraz powtórzono badania węglowodorów ropopochodnych jeziora Dręstwo. Wyniki badań umożliwiły dokonanie ocen stanu ekologicznego i stanu chemicznego oraz stanu jednolitych części wód jeziornych. Poniżej przedstawiono zweryfikowane wyniki klasyfikacji stanu jezior powiatu augustowskiego w latach w ramach monitoringu diagnostycznego i operacyjnego. ID_ KATAL Zweryfikowana ocena stanu jezior powiatu augustowskiego badanych w latach (źródło: WIOŚ, PMŚ, IOŚ-PIB). DORZECZE WISŁY Nazwa jeziora Rok badań Typ monitoringu Ocena stanu ekologicznego Element decydujący o ocenie w opinii eksperckiej Ocena stanu chemic znego Element decydujący o ocenie w opinii eksperckiej Ocena stanu jeziora Białe Augustowskie 2012/2015 MO/MD dobry PMPL, IOJ, ESMI dobry dobry Blizno 2012 MD/MO dobry ESMI dobry dobry Busznica 2012 MD/MO bardzo dobry PMPL, ESMI, IOJ dobry dobry Długie Augustowskie (Kalejty) 2011 MD umiarkowany SD, O 2 dobry zły Dręstwo 2014/2015 MD/+P dobry syntet. dobry dobry Kolno 2012/2015 MO/MD umiarkowany syntet. dobry zły Necko 2012/2015 MO/MD dobry Sajno 2012/2015 MO/MD dobry DORZECZE NIEMNA Wigry 2011, 2014 MD/MO dobry PMPL, ESMI, IOJ, LFI, syntet. PMPL, ESMI, IOJ, syntet. PMPL, ESMI, IOJ, LFI Opracowano na podstawie: dane WIOŚ Białystok oraz opracowania: Soszka, Kolada, Pasztaleniec, Ochocka, Kutyła, Koprowska Ocena stanu jezior w latach wraz z udziałem w ćwiczeniu interkalibracyjnym oraz opracowaniem metodyki oceny stanu ekologicznego jezior na podstawie makrobezkręgowców bentosowych. Etap V. Instytut Ochrony Środowiska Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa dobry dobry dobry dobry dobry dobry 26

27 Objaśnienia: SD widzialność krążka Secchiego, O 2 natlenienie hypolimnionu lub zawartość tlenu nad dnem, syntet. specyficzne zanieczyszczenia syntetyczne i niesyntetyczne, chlorofil zawartość chlorofilu a, PMPL multimetriks fitoplanktonowy, IOJ fitobentosowy indeks okrzemkowy jezior, ESMI makrofitowy indeks stanu ekologicznego jezior, LFI - wskaźnik ichtiologiczny, (bez ESMI, bez IOJ) ocena z wyłączeniem określonych wskaźników, MD monitoring diagnostyczny, MDR monitoring diagnostyczny w punktach reperowych, MO monitoring operacyjny, MB monitoring badawczy. OCENA STANU EKOLOGICZNEGO ( ) W latach monitoringiem jezior objęto 9 akwenów powiatu augustowskiego w ramach różnych form monitoringu. W przypadku jezior badanych kilkukrotnie podano ostatnią, zweryfikowaną ocenę stanu ekologicznego. Weryfikacja dotyczyła głównie niskiego natlenienia wód hypolimnionu (warstwy naddennej) w okresie letnim, co jest charakterystyczną cechą niektórych jezior rynnowych województwa podlaskiego (duży wpływ wód podziemnych lub bagiennych) lub niewielkiego przekroczenia granic klas poszczególnych wskaźników. Zweryfikowana przez Instytut Ochrony Środowiska Państwowy Instytut Badawczy ocena stanu ekologicznego jezior powiatu augustowskiego badanych w latach wykazała bardzo dobry stan ekologiczny w 1 jeziorze, 6 jeziora zaliczono do stanu dobrego oraz 2 jeziora do stanu umiarkowanego. W 1 jeziorze wystąpiły niewielkie przekroczenia węglowodorów ropopochodnych, jednak podczas powtórnego badania tego wskaźnika w następnym roku wykazano znaczną poprawę stanu jeziora. OCENA STANU CHEMICZNEGO Niezbędny zakres oznaczeń stanu chemicznego obejmuje łącznie 45 wskaźników, z których większość wymaga zaawansowanych technik badawczych i kosztownego sprzętu analitycznego wysokiej klasy, z tego powodu badania zostały wykonane w takim zakresie, jaki był osiągalny w danym okresie. Ocenę stanu chemicznego wykonano w przypadku 9 jezior badanych w latach , w których stwierdzono wody o dobrym stanie chemicznym. W 1 jeziorze wystąpiły niewielkie przekroczenia WWA, nie włączono ich jednak do oceny, natomiast wskazano potrzebę powtórnego zbadania tego wskaźnika podczas przeprowadzania monitoringu operacyjnego w następnym cyklu badawczym. OCENA STANU JEZIOR BADANYCH W LATACH Ocena stanu wód była możliwa do wykonania w przypadku dysponowania zarówno oceną stanu ekologicznego, jak i stanu chemicznego, lub jedną z tych ocen, w stanie poniżej dobrego. W efekcie dobry stan wód stwierdzono w 7 jeziorach, a zły stan wód stwierdzono w 2 jeziorach. EKSTRAPOLACJA OCEN STANU JEZIOR W połowie 2013 r. Instytut Ochrony Środowiska Państwowy Instytut Badawczy w ramach przeprowadzonej weryfikacji oceny stanu jezior w latach przedstawił ekstrapolację ocen na wszystkie znaczące zbiorniki Polski (jednolite części wód jezior określone jako jeziora o powierzchni wyższej od 50 ha). Stan ekologiczny jezior przedstawiono w skali 5-stopniowej (stan: bardzo dobry, dobry, umiarkowany, słaby, zły), a w przypadku braku możliwości uszczegółowienia oceny ze względu na niedostatek danych przy zastosowanej ekstrapolacji przyjęto skalę: co najmniej dobry i poniżej dobrego. W powiecie augustowskim ocenę ekstrapolowano na 17 wyznaczonych jednolitych części wód (dodano ocenę stanu ekologicznego jeziora Wigry), którą następnie weryfikowano wynikami ocen jezior monitorowanych w latach Spośród jednolitych części wód jeziornych powiatu 2 Soszka, Kolada, Pasztaleniec, Ochocka, Kutyła, Koprowska Ocena stanu jezior w latach wraz z udziałem w ćwiczeniu interkalibracyjnym oraz opracowaniem metodyki oceny stanu ekologicznego jezior na podstawie makrobezkręgowców bentosowych. Etap V. Instytut Ochrony Środowiska Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa

28 augustowskiego 12 otrzymało ocenę pozytywną (2 stan bardzo dobry, 8 stan dobry, 2 stan co najmniej dobry), a 4 jeziora ocenę negatywną (4 stan umiarkowany, 1 stan poniżej dobrego). Poniżej przedstawiono wykaz jezior oraz mapę powiatu augustowskiego dla których przedstawiono ekstrapolowaną ocenę. Nr jeziora na mapce Stan ekologiczny jednolitych części wód jezior powiatu augustowskiego (źródło: IOŚ-PIB, PMŚ). Kod JCW Dorzecze Nazwa JCW Stan ekologiczny Podstawa oceny Wisła Białe Augustowskie dobry dane monitoringowe Wisła Blizno dobry dane monitoringowe Wisła Busznica bardzo dobry dane monitoringowe Wisła Długie August. (Kalejty) umiarkowany dane monitoringowe Wisła Dręstwo dobry dane monitoringowe Wisła Jeziorko Sajenko umiarkowany prognoza Wisła Kolno umiarkowany dane monitoringowe Wisła Necko dobry dane monitoringowe Wisła Rospuda Augustowska dobry dane monitoringowe Wisła Sajno dobry dane monitoringowe Wisła Studzieniczne co najmniej dobry prognoza Wisła Tajno umiarkowany prognoza Wisła Tobołowo poniżej dobrego prognoza Niemen Mikaszewo dobry prognoza Niemen Serwy bardzo dobry prognoza Niemen Szlamy co najmniej dobry prognoza Niemen Wigry dobry dane monitoringowe Opracowano na podstawie: Soszka, Kolada, Pasztaleniec, Ochocka, Kutyła, Koprowska Ocena stanu jezior w latach wraz z udziałem w ćwiczeniu interkalibracyjnym oraz opracowaniem metodyki oceny stanu ekologicznego jezior na podstawie makrobezkręgowców bentosowych. Etap V. Instytut Ochrony Środowiska Państwowy Instytut Badawczy, Warszawa 2013 oraz danych monitoringowych z lat

29 Stan ekologiczny jezior powiatu augustowskiego (ocena jezior badanych w latach uzupełniona oceną ekstrapolowaną na pozostałe jednolite części wód jezior). 29

30 PRZECIWDZIAŁANIE działalność kontrolna KONTROLE PROBLEMOWE Z ZAKRESU GOSPODARKI WODNO-ŚCIEKOWEJ W ewidencji zakładów odprowadzających ścieki do wód powierzchniowych lub do ziemi, prowadzonej w Delegaturze, na terenie powiatu augustowskiego, zarejestrowanych jest 8 oczyszczalni ścieków o przepustowości ponad 5 m 3 /d. Są to m.in.: Oczyszczalnia miejska w Augustowie Miejska oczyszczalnia ścieków w Augustowie to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna z podwyższonym usuwaniem biogenów. Głównymi urządzeniami oczyszczalni są: - kraty i piaskownik pionowo-wirowy, - trzy komory denitryfikacji ścieków, - komora biologicznej defosfatacji, - dwie komory nitryfikacji, - dwa osadniki wtórne, - zagęszczacz osadu, - komora tlenowej stabilizacji osadu, - stacja mechanicznego odwadniania osadów (prasa taśmowa), - plac składowy do deponowania odwodnionych osadów, - punkt zlewny nieczystości płynnych, - instalacja do chemicznego strącania fosforu z zastosowaniem preparatu PIX. Przepustowość oczyszczalni: średnia 7500 m 3 /d, maksymalna m 3 /d. Średnia ilość odprowadzanych ścieków wynosi około 7100 m 3 /d. Do kanalizacji miejskiej trafiają także ścieki przemysłowe, pochodzące przede wszystkim z przemysłu spożywczego (mleczarskie). Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Netta. Miejska oczyszczalnia ścieków w Lipsku Miejska oczyszczalnia ścieków w Lipsku to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna z podwyższonym usuwaniem biogenów. Główne urządzenia oczyszczalni to piaskownik o przepływie pionowym, wielofunkcyjny reaktor biologiczny z wydzielonymi komorami defosfatacji, denitryfikacji, nitryfikacji i odgazowania, osadnik wtórny pionowy. Osad nadmierny stabilizowany jest tlenowo i odwadniany na poletkach. Przepustowość maksymalna oczyszczalni 315 m 3 /d. Ilość ścieków oczyszczanych wynosi średnio 170 m 3 /d. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Biebrza. Gminna oczyszczalnia ścieków w Bargłowie Kościelnym Oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna z podwyższonym usuwaniem biogenów typu APIS-RONDO. Główne elementy oczyszczalni stanowią: krata, piaskownik pionowy, cyrkulacyjny reaktor biologiczny typu Rondo z osadem czynnym, osadnik wtórny, laguny ze złożem hydrobotanicznym, punkt zlewny nieczystości płynnych. Do odwadniania osadów nadmiernych stosowana jest prasa filtracyjna komorowa. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rzeka Bargłówka. Przepustowość oczyszczalni 200 m 3 /d. Ilość ścieków oczyszczonych wynosi średnio 55 m 3 /d. Gminna oczyszczalnia ścieków w Sztabinie Oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna z podwyższonym usuwaniem biogenów, której głównym elementem jest wielofunkcyjny reaktor osadu czynnego z wydzielonymi strefami: defosfatacji, denitryfikacji, nitryfikacji, odgazowania i komora tlenowej stabilizacji osadu czynnego. Przy oczyszczalni znajduje się punkt zlewny nieczystości płynnych. Osad nadmierny odwadniany jest na poletkach. Przepustowość maksymalna 200 m 3 /d, średnio odprowadzano 119 m 3 /d ścieków. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rów melioracyjny w zlewni rzeki Biebrzy. 30

31 Gminna oczyszczalnia ścieków w Nowince Oczyszczalnia została wybudowana w ramach programu Zrównoważony rozwój rejonu rzeki Rospudy realizowanego przez Gminy: Augustów, Bakałarzewo, Filipów, Nowinka i Raczki, finansowanego z Narodowego Funduszu Ochrony Środowiska i Gospodarki Wodnej. Obiekt jest użytkowany od 2014 roku. Właścicielem oczyszczalni ścieków jest Gmina Nowinka, jej eksploatacją zajmuje się Przedsiębiorstwo Wodociągi Podlaskie Sp. z o.o. z w Białymstoku. Jest to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna z podwyższonym usuwaniem biogenów. Głównymi elementami oczyszczalni są: stacja mechanicznego oczyszczania ścieków (sito, piaskownik) oraz reaktor biologiczny o działaniu cyklicznym (SBR). Przepustowość oczyszczalni wynosi 100 m 3 /d. Do oczyszczalni trafiają ścieki z części terenu gminy Nowinka, tj. z miejscowości: Nowinka, Szczebra, Podnowinka, Szczeberka oraz Gatne Drugie. Przy oczyszczalni znajduje się punkt zlewny nieczystości płynnych. Odbiornikiem ścieków oczyszczonych jest rów melioracyjny dopływający do rzeki Szczeberka. Osad nadmierny po tlenowej stabilizacji jest odwadniany przy użyciu prasy, a następnie wywożony do BIOM Sp. z o. o. Zakład Zagospodarowania Odpadów w Koszarówce. Wiejska oczyszczalnia ścieków w Bryzglu gm. Nowinka Jest to oczyszczalnia mechaniczno-biologiczna z podwyższonym usuwaniem biogenów. Główne urządzenia oczyszczalni stanowią: wielofunkcyjny bioreaktor typu Hydrocentrum, stacja dozowania koagulantu PIX (chemiczne wspomaganie usuwania związków fosforu), stacja odwadniania osadu Draimad-Teknobag. Przy oczyszczalni znajduje się punkt zlewny nieczystości płynnych. Przepustowość oczyszczalni 109 m 3 /d. Średnia ilość ścieków to około 15 m 3 /d. Ścieki oczyszczone wprowadzane są do ziemi w zlewni jeziora Wigry. Oprócz ww. oczyszczalni, w ewidencji ujęte są również: - Oczyszczalnia ścieków przy Ośrodku Sportów Wodnych SERWY w Serwach, gmina Płaska, - Oczyszczalnia ścieków przy Zespole Szkół Samorządowych w Krasnymborze gm. Sztabin. Ścieki z Gimnazjum w Janówce, gmina Augustów, poprzednio odprowadzane poprzez niewielką oczyszczalnię, zostały pod koniec 2012 r. skierowane do Oczyszczalni miejskiej w Augustowie. W 2015 r. w ramach celu działalności kontrolnej Kontrola podmiotów wprowadzających ścieki do wód lub do ziemi pod kątem sprawdzenia przestrzegania prawa i decyzji administracyjnych przeprowadzono na terenie powiatu augustowskiego 4 kontrole, w tym podczas 3 kontroli przeprowadzono pomiary stanu jakości ścieków. Podczas 3 kontroli stwierdzono nieprawidłowości, wobec czego wydano 3 zarządzenia pokontrolne zawierające łącznie 3 obowiązki, skierowano 1 wystąpienie do innych organów administracji oraz zastosowano pouczenie w 1 przypadku i instruktaż w 4 przypadkach. WODY PODZIEMNE PRESJE Wody podziemne należące do zasobów naturalnych, coraz bardziej zagrożone są zanieczyszczeniami z powierzchni ziemi. Konieczna jest ich szczególna ochrona, gdyż są to zasoby nieodnawialne. W szczególności niezbędna jest ochrona znacznych obszarów, pod którymi znajdują się Główne Zbiorniki Wód Podziemnych. W Polsce jest ich około 180, a obszar obejmuje ponad 52 % powierzchni naszego kraju. Wody podziemne zanieczyszczone są rozmaitymi substancjami chemicznymi, najczęściej są to: azotany, fosforany, substancje ropopochodne, chlorki, siarczany i inne. Najpowszechniej występującymi przyczynami zanieczyszczeń wód podziemnych są wycieki z nieizolowanych wysypisk odpadów, z baz paliwowych i stacji sprzedaży paliw do pojazdów samochodowych. Zanieczyszczenia siarczanami występują przede wszystkim na terenach uprzemysłowionych, azotanami i fosforanami na terenach rolniczych (są one także przyczyną degradacji zbiorników wodnych). 31

32 STAN ocena jakości wód podziemnych KLASYFIKACJA WÓD PODZIEMNYCH Podstawę oceny stanowi rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 23 lipca 2008 roku w sprawie kryteriów i sposobu oceny stanu wód podziemnych (Dz.U. Nr 143, poz. 896). Klasyfikacja elementów fizykochemicznych stanu wód podziemnych obejmuje pięć klas jakości wód podziemnych: Klasa I wody bardzo dobrej jakości, w których: a) wartości elementów fizykochemicznych są kształtowane wyłącznie w efekcie naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych i mieszczą się w zakresie wartości stężeń charakterystycznych dla badanych wód podziemnych (tła hydrogeochemicznego), b) wartości elementów fizykochemicznych nie wskazują na wpływ działalności człowieka. Klasa II wody dobrej jakości, w których: a) wartości niektórych elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych, b) wartości elementów fizykochemicznych nie wskazują na wpływ działalności człowieka albo jest to wpływ bardzo słaby. Klasa III wody zadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych lub słabego wpływu działalności człowieka. Klasa IV wody niezadowalającej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych są podwyższone w wyniku naturalnych procesów zachodzących w wodach podziemnych oraz wyraźnego wpływu działalności człowieka. Klasa V wody złej jakości, w których wartości elementów fizykochemicznych potwierdzają znaczący wpływ działalności człowieka. Powyższa klasyfikacja jest podstawą do oceny stanu chemicznego, gdzie woda klas I-III oznacza dobry stan chemiczny, a woda klas IV-V oznacza zły stan chemiczny. Na terenie powiatu do 2007 r. (przed modernizacją sieci pomiarowej) zlokalizowane były łącznie 4 studnie sieci monitoringu wód podziemnych (w 1 studni wody wgłębne, a w 3 wody gruntowe), które były opomiarowane przez Państwowy Instytut Geologiczny. W 2007 r. przeprowadzono badania 2 studni (Kamień, Augustów). Jakość wód w obu studniach była zadowalająca (III klasa). W latach PIG-PIB objął badaniami jedynie Jednolite Części Wód Podziemnych (JCWPd) uznane za zagrożone niespełnieniem określonych dla nich celów środowiskowych (osiągnięcia dobrego stanu i dobrego stanu ilościowego do 2015 r., narażonych na zanieczyszczenia pochodzenia rolniczego). Na terenie województwa podlaskiego nie określono takich JCWPd. W 2012 r. w ramach monitoringu diagnostycznego Państwowy Instytut Geologiczny Państwowy Instytut Badawczy spośród 43 punktów badanych w naszym województwie wyznaczył 1 punkt do badań z terenu powiatu augustowskiego w Kamieniu (gm. Sztabin). Jakość wód odpowiadała III klasie czystości, mieściła się zatem w granicach dobrego stanu wód podziemnych. W latach nie prowadzono badań wód podziemnych na terenie powiatu augustowskiego. Nr Miejscowość / Gmina Głębokość stropu (m) Użytkowanie terenu (dominujące w promieniu 500 m) JCWPd Klasa wód Kamień / Sztabin [sw] 20,1 Lasy 34 III III 1671 Augustów / Augustów [sw] 18,1 Lasy 34 III źródło: PIG 32

33 OBJAŚNIENIA DO TABELI Klasyfikacja wód: Rodzaj studni: [sk] studnia kopana; [sw] studnia wiercona kolor zielony stan dobry JCWPd numer jednolitej części wód podziemnych kolor czerwony stan zły Należy podkreślić, że przedstawiona klasyfikacja wód podziemnych skierowana jest na ocenę stopnia zanieczyszczenia wód i nie obejmuje oceny stanu sanitarnego oraz badań pod kątem przydatności wody do picia (po uzdatnieniu). Oceny te wykonuje Państwowa Inspekcja Sanitarna. GOSPODARKA ODPADAMI PRESJE ODPADY PRZEMYSŁOWE Ilość odpadów wytworzonych (z wyłączeniem odpadów komunalnych), na terenie powiatu augustowskiego w 2015 r. wyniosła 33,8 tys. Mg, co stanowiło ok. 4 % odpadów wytworzonych na terenie całego województwa podlaskiego. Odpady wytworzone (z wyłączeniem odpadów komunalnych) w ciągu roku Jednostka terytorialna [tys. Mg] Powiat augustowski 8,6 15,5 7,7 8,8 16,1 16,5 13,5 365,8 201,4 33,8 Województwo podlaskie 957,4 1057,2 838,3 737,9 713,5 707,6 1467,5 1827,5 1266,7 871,1 źródło: GUS Ponad 99 % odpadów zostało w 2015 r. przekazanych innym odbiorcom, niewielka część była magazynowana czasowo. Udział odpadów poddanych odzyskowi w ilości odpadów wytworzonych (z wyłączeniem odpadów komunalnych) w ciągu roku Jednostka terytorialna Powiat augustowski 89,5 91,6 87,0 84,1 80,7 90,3 100,0 99,8 0,0 0,0 źródło: GUS ODPADY KOMUNALNE W latach roczna ilość zebranych odpadów komunalnych na terenie powiatu podlegała nieznacznym wahaniom. W 2015 r. zebrano ,87 Mg odpadów, co w przeliczeniu na jednego mieszkańca wyniosło 256 kg/rok 3. Należy zauważyć, że w takiej ilości odpadów duży udział mają osoby przyjezdne (turyści, wczasowicze, pensjonariusze domów sanatoryjnych). Ilość odpadów z gospodarstw domowych przypadająca na 1 mieszkańca wynosiła 243 kg/rok. Głównymi źródłami wytwarzania odpadów komunalnych są gospodarstwa domowe, obiekty handlowo-usługowe, szkoły, przedszkola, obiekty turystyczne i targowiska. Odpady komunalne z terenu powiatu sejneńskiego trafiają do instalacji eksploatowanych przez Przedsiębiorstwo Gospodarki Odpadami Sp. z o.o., stanowiących Regionalną Instalację Przetwarzania Odpadów Komunalnych (RIPOK) dla Regionu Północnego Gospodarowania Odpadami. [%] 3 Masa odpadów w przeliczeniu na mieszkańca zależy od poziomu życia, struktury zabudowy, poziomu obsługi oraz sposobu ogrzewania budynków 33

34 Zgodnie z nowelizacją ustawy o utrzymaniu czystości i porządku w gminach (obowiązującą od początku 2012 r.) na gminach spoczywa zadanie zapewnienia odpowiedniego i właściwego zagospodarowania wszystkich odpadów komunalnych z możliwością selektywnego zbierania. Zmieszane odpady komunalne, czy pozostałości po sortowaniu tych odpadów przeznaczone do składowania, powinny być kierowane do regionalnych instalacji do przetwarzania odpadów komunalnych RIPOK, tak by były zagospodarowane w regionie swego powstania. W przypadku braku RIPOK lub podczas awarii odpady mogą być kierowane do instalacji zastępczych, wyznaczonych w Wojewódzkim Planie Gospodarki Odpadami. Odpady powinny odbierać od mieszkańców firmy, wyłonione w drodze przetargu, a za odbiór odpadów mieszkańcy uiszczą jednolitą stawkę, z możliwością obniżki dzięki stosowaniu segregowania odpadów u źródła ich powstawania. STAN SKŁADOWISKA Eksploatowane na terenie powiatu składowiska nie były w pełni przystosowane do obowiązujących przepisów, wobec czego z końcem 2011 r. zostały zamknięte ostatnie 2 składowiska. Na omawianym obszarze nie ma składowisk odpadów przemysłowych. W 2015 r. w powiecie znaleziono 2 nielegalne składowiska, tzw. dzikie wysypiska, z czego 1 zostało zlikwidowane. Zamknięte składowisko odpadów w miejscowości Lipsk Kolonia, gmina Lipsk Właścicielem składowiska jest Gmina Lipsk. Obiekt eksploatował Zakład Gospodarki Komunalnej w Lipsku. Wysypisko eksploatowane było w latach Obejmowało powierzchnię 1,02 ha, z tego obszar użytkowany 0,55 ha. Składowisko wyposażone jest w pełne, zamykane bramą ogrodzenie. Posiada pas zieleni izolacyjnej. Na wjeździe na składowisko znajdował się brodzik dezynfekcyjny. Obiekt posiada naturalne uszczelnienie glina, z użytkowanego sektora odcieki zbierane są rowem zaizolowanym folią i wyłożonym płytami betonowymi do betonowej studzienki. Obiekt posiada instalację odgazowującą. 34