Specyfikacja Techniczna Wykonania i Odbioru Robót

Transkrypt

1 Specyfikacja Techniczna Wykonania i Odbioru Robót SPECYFIKACJA TECHNICZNA WYKONANIA I ODBIORU ROBÓT INSTALACJE ELEKTRYCZNE REMONT POMIESZCZE NA POZIOMIE PIWNICY SZKOŁA PODSTAWOWA NR 258 WARSZAWA, UL. NAMYSŁOWSKA 1 1

2 1. WSTP 1.1. Przedmiot ST Przedmiotem niniejszej specyfikacji s wymagania dotyczce wykonania i odbioru robót zwizanych z wykonaniem instalacji elektrycznych wewntrznych: REMONT POMIESZCZE NA POZIOMIE PIWNICY WARSZAWA SZKOŁA PODSTAWOWA NR 258, WARSZAWA UL. NAMYSŁOWSKA 1 Zamawiajcy: Miasto Stołeczne Warszawa. Dzielnica Praga Północ Warszawa, ul. Ks. I. Kłopotowskiego Zakres stosowania ST Specyfikacja jest stosowana jako dokument przetargowy i kontraktowy przy zlecaniu i realizacji robót wymienionych w punkcie Zakres robót objtych ST Ustalenia zawarte w niniejszej specyfikacji dotycz prowadzenia robót elektrycznych i obejmuj instalacje elektryczne, a w szczególnoci: 1 Tablice rozdzielcze o masie do 50 kg - Tablica TPO 2 Wykucie bruzd dla przewodów wtynkowych w cegle 3 Zaprawianie bruzd o szerokoci do 25 mm 4 Układanie kabli YDY 5x16 mm2 w budynkach, budowlach lub na estakadach z mocowaniem Przewody kabelkowe YDY 5x6 mm2 układane p.t. w gotowych bruzdach w podłou innym ni betonowe Przewody kabelkowe YDY 5x2,5 mm2 układane p.t. w gotowych bruzdach w podłou innym ni betonowe Przewody kabelkowe YDY 4x1,5 mm2 układane p.t. w gotowych bruzdach w podłou innym ni betonowe Przewody kabelkowe YDY 3x2,5 mm2 układane p.t. w gotowych bruzdach w podłou innym ni betonowe Przewody kabelkowe YDY 3x1,5 mm2 układane p.t. w gotowych bruzdach w podłou innym ni betonowe 10 Zarobienie na sucho koca kabla 5-yłowego o przekroju ył do 16 mm2 na napicie do 1 kv o izolacji i powłoce z tworzyw sztucznych 11 Podłczenie przewodów kabelkowych o przekroju yły do 6 mm2 pod zaciski lub bolce 12 Podłczenie przewodów kabelkowych o przekroju yły do 2.5 mm2 pod zaciski lub bolce 13 Przygotowanie podłoa pod osprzt instalacyjny mocowany przez przykrcenie do kołków plastykowych osadzonych w podłou ceglanym 14 Łczniki instalacyjne bryzgoszczelne jednobiegunowe 15 Łczniki schodowe bryzgoszczelne 16 Gniazda instalacyjne wtyczkowe ze stykiem ochronnym bryzgoszczelne 2-biegunowe przykrcane o obcialnoci do 16 A i przekroju przewodów do 2.5 mm2 - pojedycze 17 Aparaty elektryczne - Detektor ruchu 18 Oprawy wietlówkowe - Oprawa LOUVLUM surf alu-p 2x36W HFG kod 5ML21675C 19 Oprawy wietlówkowe - Oprawa EUROPLEX 1x36W HFGP IP-40 opal kod 5LJ23871C Oprawy wietlówkowe - Oprawa EUROPLEX 2x36W HFGP IP-40 opal kod 5LJ23872C Oprawy wietlówkowe - Oprawa EUROPLEX TC surf wali 2xTC-L 18W HFGP IP-65 kod 5LS23472TR 22 Oprawy wietlówkowe Oprawa ewakuacyjna 23 Aparaty elektryczne - monta w oprawach owietleniowych modułów awaryjnych 2

3 24 Przewody uziemiajce i wyrównawcze w budynkach mocowane na wspornikach ciennych na podłou innym ni drewno 25 Uchwyty uziemiajce skrcane na rurach o r.do 30 mm 26 Przewody kabelkowe DY 6 mm2 układane p.t. w gotowych bruzdach w podłou innym ni betonowe 27 Przewody kabelkowe LY 16 mm2 układane p.t. w gotowych bruzdach w podłou innym ni betonowe 28 Aparaty elektryczne - Szyna ekwipotwncjalna 29 Przebijanie otworów r. 40 mm o długoci do 40 cm w cianach lub stropach z betonu Przebijanie otworów r. 25 mm o długoci do 20 cm w cianach lub stropach z betonu Przebijanie otworów r. 25 mm o długoci do 10 cm w cianach lub stropach z betonu 32 Demonta istniejcej instalacji R=120h 33 Sprawdzenie i pomiar 1-fazowego obwodu elektrycznego niskiego napicia 34 Sprawdzenie i pomiar 3-fazowego obwodu elektrycznego niskiego napicia 35 Badanie linii kablowej N.N.- kabel 5-yłowy 36 Badanie wyłcznika przeciwporaeniowego rónicowo-prdowego 1.4. Okrelenia podstawowe Okrelenia podane w niniejszej ST s zgodne z obowizujcymi normami: - PN-87/E PN-IEC PN-84/E PN-IEC PN-IEC PN-IEC PN-IEC PN-90/E PN-IEC PN-89/E PN-IEC PN-89/E PN-IEC PN-92/E PN-IEC PN-E-05032/ PN-IEC PN-E-05033/ PN-IEC PN-87/E-5110/01 - PN-IEC PN-87/E-5110/02 - PN-IEC PN-87/E-5110/03 - PN-IEC PN-87/E-5110/05 - PN-IEC PN-92/E-06150/51 - PN-IEC PN-82/E PN-IEC PN-82/E PN-IEC PN-75/E-06300/13 - PN-IEC PN-92/E PN-IEC PN-IEC / PN-IEC PN-IEC 439-1AC/ MATERIAŁY 2.1. Materiały wykorzystywane do wykonania robót Materiałami stosowanymi przy wykonywaniu wewntrznych instalacji elektrycznych wg zasad niniejszej specyfikacji s: - tablice rozdzielcze, - przewody z yłami Cu w izolacji i powłoce z pcv, - rury osłonowe pcv, - oprawy owietleniowe wewntrzne, - gniazda wtykowe, - łczniki instalacyjne, - osprzt modułowy tablicowy. 3

4 2.2. Materiały pomocnicze - kołki rozporowe, - puszki odgałne, - wietlówki, - złczki, uchwyty. Wszystkie materiały uyte do budowy powinny spełnia warunki okrelone w odpowiednich normach przedmiotowych, a w przypadku braku normy, powinny odpowiada warunkom technicznym wytwórni lub innym umownym warunkom Warunki dostawy - przyjcie materiałów (w tym równie elementów konstrukcji, urzdze i maszyn) do magazynu na budowie powinno by poprzedzone jakociowym i ilociowym odbiorem tych materiałów, - Przedsibiorstwo wykonawcze jest zobowizane dostarcza na budow wyroby i materiały nowe (tzn. nieuywane). Materiały uywane mog by stosowane wyłcznie za pisemn zgod inwestora, - Parametry techniczne materiałów i wyrobów powinny by zgodne z wymaganiami podanymi w projekcie technicznym i powinny odpowiada wymaganiom obowizujcych norm pastwowych, przepisów dotyczcych budowy urzdze elektrycznych. Jeli w projekcie lub kosztorysie przy okrelonym materiale, wyrobie lub urzdzeniu podany jest numer katalogowy, to dostarczony na budow wyrób powinien cile odpowiada opisowi katalogowemu. Materiały i wyroby o zblionych, lecz nie identycznych, jak podano w projekcie lub kosztorysie, parametrach mona zastosowa na budowie wyłcznie za pisemn zgod projektanta i inwestora, - materiały, wyroby i urzdzenia dla których wymaga si wiadectw jakoci, np.: aparaty, kable, urzdzenia prefabrykowane itp., naley dostarcza wraz ze wiadectwami jakoci, kartami gwarancyjnymi lub protokółami odbioru technicznego, - urzdzenia dostarczane przez zleceniodawc, powinny by zaopatrzone w wiadectwa jakoci. 3. SPRZT - Urzdzenia pomocnicze, transportowe i ochronne, wykonywane na placu budowy i stosowane przy robotach elektrycznych powinny odpowiada ogólnie przyjtym wymaganiom co do ich jakoci, jak równie wytrzymałoci, - w wyjtkowych przypadkach, w pełni usprawiedliwionych mechanicznie, gdy przy robotach musz by stosowane urzdzenia techniczne o złoonej konstrukcji, co do których nie zostały wydane przepisy dotyczce wykonania tych urzdze, sposobu ich stosowania i obsługi wykonawca robót powinien udostpni sporzdzon przez producenta dokumentacj urzdzenia wraz z niezbdnymi obliczeniami, - maszyny, urzdzenia i sprzt zmechanizowany uywane na budowie powinny mie ustalone parametry techniczne i powinny by ustawione zgodnie z wymaganiami producenta oraz stosowane zgodnie z ich przeznaczeniem, - urzdzenia i sprzt zmechanizowany podlegajce przepisom o dozorze technicznym, eksploatowane na budowie, powinny mie aktualnie wane dokumenty uprawniajce do ich eksploatacji, - naley uniemoliwi dostp do maszyn i urzdze na miejscu prowadzenia robót osobom nieuprawnionym do obsługi, a na widocznym miejscu wywiesi odpowiedni instrukcj. W uzasadnionych przypadkach wymagane jest specjalne przeszkolenie personelu obsługi oraz strzeenie maszyn i urzdze przez dozorców, - uywane na budowie maszyny i urzdzenia mona uruchamia dopiero po uprzednim zbadaniu ich stanu technicznego i działania. Naley je zabezpieczy przed moliwoci uruchomienia przez osoby niepowołane, - przekraczanie parametrów technicznych okrelonych dla maszyn i urzdze w trakcie ich pracy na budowie jest zabronione. 4

5 4. TRANSPORT I SKŁADOWANIE 4.1. rodki i urzdzenia transportowe powinny by odpowiednio przystosowane do transportu materiałów, elementów, konstrukcji, urzdze itp. niezbdnych do wykonywania danego rodzaju robót elektrycznych. W czasie transportu naley zabezpieczy przemieszczane przedmioty w sposób zapobiegajcy ich uszkodzeniu Zaleca si dostarczanie urzdze i ich konstrukcji oraz aparatów na stanowiska montau bezporednio przed montaem, w celu uniknicia dodatkowego transportu wewntrznego z magazynu budowy. Dotyczy to szczególnie duych i cikich elementów Transport kabli naley wykonywa z zachowaniem nastpujcych warunków: - kable naley przewozi na bbnach; dopuszcza si przewoenie kabli w krgach, jeeli masa krgu nie przekracza 80 kg, a temperatura otoczenia nie jest nisza ni +4 o C, przy czym wewntrzna rednica krgu nie powinna by mniejsza ni 40-krotna rednica zewntrzna kabla, - zaleca si przewoenie bbnów z kablami na specjalnych przyczepach; dopuszcza si przewoenie bbnów z kablami a skrzyniach samochodów ciarowych lub w przyczepach, - bbny z kablami przewoone w skrzyniach samochodów powinny by ustawione na krawdziach tarcz (o bbna pozioma), a tarcze bbnów powinny by przymocowane do dna skrzyni samochodu tak, aby bbny nie mogły si przetacza; stawianie bbnów z kablami w skrzyni samochodu płasko (o bbna w pionie) jest zabronione; krgi kabla naley układa poziomo (płasko), - zabronione jest przebywanie osób w skrzyni samochodu w czasie przewoenia bbna z kablami. - Umieszczanie i zdejmowanie bbnów z kablami ze skrzyni samochodu zaleca si wykonywa za pomoc urawia; swobodne staczanie bbnów z kablami ze skrzyni samochodu oraz zrzucanie krgów kabli jest zabronione Materiały, aparaty, urzdzenia i maszyny elektryczne naley przechowywa w pomieszczeniach zamknitych przystosowanych do tego celu, suchych, przewietrzanych, i dobrze owietlonych Kształtowniki stalowe o wikszych przekrojach i niektóre materiały budowlane mona składowa na placu, jednak w miejscu, gdzie nie bd naraone na uszkodzenia mechaniczne, działanie korozji (przy odpowiednim zabezpieczeniu) Przy składowaniu poszczególnych materiałów naley przestrzega nastpujcych wymaga: - rury instalacyjne stalowe naley składowa w pomieszczeniach suchych, w oddzielnych dla kadego wymiaru przegrodach w wizkach w pozycji pionowej, - rury instalacyjne stalowe naley składowa w pomieszczeniach suchych, w oddzielnych dla kadego wymiaru przegrodach w wizkach, w pozycji pionowej, - rury instalacyjne sztywne, z tworzywa sztucznego naley przechowywa w pomieszczeniach zamknitych o temperaturze nie niszej ni -15 o C i nie wyszej ni +25 o C w pozycji pionowej, w wizkach odpowiednio gsto wizanych (dla uniknicia wyboczenia), z dala od urzdze grzewczych, - rury instalacyjne karbowane z tworzywa sztucznego naley przechowywa analogicznie j.w. lecz w krgach zwijanych zwizanych sznurkiem co najmniej w trzech miejscach; krgi w liczbie nie wikszej ni 10 mog by układane jeden na drugim, - przewody izolowane i tamy izolacyjne naley przechowywa w pomieszczeniach suchych i chłodnych, - składowanie kabli i osprztu powinno by zgodne z nastpujcymi warunkami: a) kable w czasie składowania powinny znajdowa si na bbnach; dopuszcza si składowanie krótkich odcinków kabla w krgach, b) bbny z kablami powinny by umieszczone na utwardzonych podłoach; bbny powinny by ustawione na krawdziach tarcz (o bbna pozioma), a krgi ułoone poziomo (płasko), c) osprzt kablowy powinien by składowany w pomieszczeniach; zaleca si składowanie zestawów montaowych z tam elektroizolacyjnych oraz z rur termokurczliwych w pomieszczeniach o temperaturze +20 o C, - silniki elektryczne, prdnice, transformatory suche, spawarki itp., naley składowa w pomieszczeniach suchych i ogrzewanych, zabezpieczonych od kurzu, na podłodze lub drewnianych podkładach; mona przechowywa na placach bez zadaszenia, wymagaj one jednak okresowego sprawdzania oleju (niebezpieczestwo wycieku oleju), 5

6 - wyroby metalowe i drobniejsze stalowe wyroby hutnicze, jak druty, liny, cienkie blachy, drobne kształtowniki itp., naley składowa w pomieszczeniach suchych, z odpowiednim zabezpieczeniem przed działaniem korozji, - cement i gips w workach papierowych naley składowa w pomieszczeniach suchych, zabezpieczonych przed opadami atmosferycznymi i wilgoci; naley zwraca uwag na okres zdolnoci wizania cementu i gipsu, który jest stosunkowo krótki, szczegółowe warunki s podane w odnonych normach pastwowych, - prefabrykaty betonowe (elbetonowe), takie jak: słupy energetyczne i owietleniowe, szczudła itp. Mona magazynowa na placu składowym poziomo obok siebie, na przemian grubszymi i cieszymi kocami, na drewnianych przekładkach odległych co 1/5 długoci słupa, w 2 lub 3 warstwach. 5. WYKONYWANIE ROBÓT 5.1. Roboty elektryczne wewntrzne Ogólne zasady wykonywania robót Przy wykonywaniu robót zwizanych z instalacjami elektrycznymi naley przestrzega ogólnych zasad, a w szczególnoci: - naley zapewni równomierne obcienie faz linii zasilajcych przez odpowiednie przyłczenie odbiorników 1-fazowych, - tablice z aparatami zabezpieczajcymi naley usytuowa w taki sposób, aby zapewni: - łatwy dostp, - zabezpieczenie przed dostpem niepowołanych osób, - mocowanie puszek w cianach i gniazd wtyczkowych powinno zapewni niezbdn wytrzymało na wyciganie wtyczki z gniazda, - gniazda wtyczkowe i łczniki naley instalowa w sposób nie kolidujcy z wyposaeniem pomieszczenia, - w łazienkach naley przestrzega zasady poprawnego rozmieszczania sprztu z uwzgldnieniem przestrzeni ochronnych, - połoenie łczników klawiszowych naley przyjmowa tak, aby w całym pomieszczeniu było jednakowe, - pojedyncze gniazda wtyczkowe ze stykiem ochronnym naley instalowa tak, aby styk ten wystpował u góry, - przewody do gniazd wtyczkowych 2-biegunowych naley podłcza w taki sposób, aby przewód fazowy dochodził do lewego bieguna, a przewód neutralny do prawego bieguna Trasowanie: Trasowanie naley wykona uwzgldniajc konstrukcj budynku oraz zapewniajc bezkolizyjno z innymi instalacjami. Trasa instalacji powinna by przejrzysta, prosta i dostpna dla prawidłowej konserwacji i remontów. Wskazane jest, aby trasa przebiegała w liniach poziomych i pionowych Kucie bruzd: - jeli nie wykonano bruzd w czasie wznoszenia budynku, naley je wykona przy montau instalacji, - bruzdy naley dostosowa do rednicy rury z uwzgldnieniem rodzaju i gruboci tynku, - przy układaniu dwóch lub kilku rur w jednej brudzie szeroko bruzdy powinna by taka, aby odstpy midzy rurami wynosiły nie mniej ni 5 mm, - rury zaleca si układa jednowarstwowo, zabrania si wykonywania bruzd w cienkich ciankach działowych w sposób osłabiajcy ich konstrukcj, - zabrania si kucia bruzd, przebi i przepustów w betonowych elementach konstrukcyjno budowlanych, - przy przejciach z jednej strony ciany na drug lub ze ciany na strop cała rura powinna by pokryta tynkiem, - przebicia przez ciany naley wykonywa w taki sposób, aby rur mona było wygina łagodnymi łukami, o promieniu nie mniejszym od wartoci podanych w punkcie , 6

7 - rury w podłodze mog by układane w warstwach konstrukcyjnych podłogi (stropu), ale w taki sposób, aby nie były naraone na naprenia mechaniczne. Mog by one równie zatapiane w warstwie wyrównawczej podłogi Mocowanie puszek p/t Puszki powinny by osadzone na taliej głbokoci, aby ich górna (zewntrzna) krawd po otynkowaniu ciany była zrównana z tynkiem Przebicia przez ciany i stropy: - wszystkie przejcia obwodów instalacji elektrycznych przez ciany, stropy itp. (wewntrz budynku)musz by chronione przed uszkodzeniami, - przejcia wymienione wyej naley wykona w przepustach rurowych, - przejcia pomidzy pomieszczeniami o rónych atmosferach powinny by wykonywane w sposób szczelny, zapewniajcy nieprzedostawaniu si wyziewów, - obwody instalacji elektrycznych przechodzce przez podłogi musz by chronione do wysokoci bezpiecznej przed przypadkowymi uszkodzeniami. Jako osłony przed uszkodzeniem mechanicznym mona stosowa rury stalowe, rury z tworzyw sztucznych, kształtowniki, korytka blaszane itp Roboty instalacyjno montaowe Prowadzenie instalacji i rozmieszczenie urzdze elektrycznych w budynku powinno zapewnia bezkolizyjno z innymi instalacjami w zakresie odległoci i ich wzajemnego usytuowania. Główne cigi instalacji układa zgodnie z dokumentacj. Instalacje układa w rurkach oraz pod tynkiem. Do wyposaenia technicznego budynku oprócz instalacji elektrycznej zalicza si instalacje ciepłej i zimnej wody, klimatyzacji, wentylacji, kanalizacji, piorunochronn, telekomunikacyjn. Pomidzy tymi instalacjami oraz towarzyszcymi urzdzeniami istniej pewne zalenoci, a take i powizania, które musz by uwzgldnione w trakcie projektowania budowy, modernizacji bd remontu. W pierwszej kolejnoci chodzi o takie prowadzenie poszczególnych instalacji i lokalizacj urzdze, aby wykluczy lub zmniejszy do minimum negatywne wzajemne oddziaływanie oraz niekorzystny wpływ na otoczenie budynku. Mogce wystpi w budynku anormalne stany instalacji elektrycznej i współpracujcych z ni urzdze, takie jak zwarcia, przecienia i przerwy w obwodach czsto prowadz do powstania zagroe. Zagroenia te przejawiaj si na przykład w osiganiu przez fragmenty instalacji i urzdze podwyszonych temperatur lub pojawieniu si iskrzenia, które w konsekwencji mog sta si przyczyn poaru. Z kolei inne ni elektryczne, wymienione wyej instalacje powinny by tak prowadzone, aby czynnoci przy ich konserwacji bd wymianie nie prowadziły do uszkodze instalacji i urzdze elektrycznych, gdy grozi to poraeniem osób wykonujcych te czynnoci. Chodzi tu głównie o zapewnienie takich odległoci pomidzy instalacjami, aby mona było swobodnie i bezpiecznie operowa narzdziami niezbdnymi do prowadzenia zabiegów konserwacyjnych i remontowych. Wewntrzne linie zasilajce prowadzi w rurach (w cigach pionowych) oraz w rurach instalacyjnych p/t przy podejciach do tablic na parterze i pitrze. Poszczególne obwody rozprowadza pod tynkiem. Dopuszcza si prowadzenie przewodów elektrycznych wtynkowych pod warunkiem pokrycia ich warstw co najmniej 5 mm. W instalacji umieszczonej na tynku, rury, listwy bd same przewody mocowa na powierzchni cian i stropów ju wczeniej otynkowanych Układanie rur i osadzanie puszek 1. Rury naley układa i mocowa w uprzednio wykonanych bruzdach. 2. Łuki z rur sztywnych naley wykonywa przy uyciu gotowych kolanek lub przez wyginanie rur w trakcie ich układania. Najmniejszy dopuszczalny promie łuku powinien wynosi: rednica znamionowa rury, mm Promie łuku, mm

8 Przy kształtowaniu łuku spłaszczenie rury nie moe by wiksze ni 15% wewntrznej rednicy rury. 3. Łczenie rur naley wykona za pomoc połcze jednokielichowych lub złczek dwukielichowych. Najmniejsza długo połczenia jednokielichowego powinna wynosi: rednica znamionowa rury, mm Długo kielicha, mm Puszki powinny by osadzone na takiej głbokoci, aby ich górna (zewntrzna) krawd po otynkowaniu ciany była zrównana z tynkiem. Przed zainstalowaniem naley w puszce wyci wymagan liczb otworów dostosowanych do rednicy wprowadzonych rur. 5. Koniec rury powinien wchodzi do rodka puszki na głboko do 5 mm Mocowanie puszek n/t Puszki naley osadza na cianach w sposób trwały za pomoc kołków rozporowych lub klejenia. Na cianach drewnianych puszki naley mocowa za pomoc wkrtów do drewna. Puszki po zamontowaniu naley przykry pokrywami montaowymi. Moliwe jest stosowanie puszek i sprztu instalacyjnego jak dla instalacji podtynkowej w sposób podany w punkcie Mocowanie listew i kanałów instalacyjnych Listwy i kanały instalacyjne naley mocowa do podłoa za pomoc kołków rozporowych lub klejenia. Na cianach drewnianych listwy naley mocowa za pomoc wkrtów do drewna Mocowanie korytek kablowych Konstrukcje wsporcze powinny by zamocowane do podłoa w sposób trwały, uwzgldniajcy warunki lokalne i technologiczne w jakich dana instalacja bdzie pracowa. Mocowanie korytek lub drabinek kablowych wykona zgodnie z projektem i odpowiednimi instrukcjami Wciganie przewodów do rur Do wczeniej ułoonych rur, po ich przykryciu warstw tynku lub masy betonowej, naley wcign przewody przy uyciu spryny instalacyjnej, zakoczonej z jednej strony kulk, a z drugiej uszkiem. Zabrania si układania rur wraz z wcignitymi w nie przewodami Układanie przewodów w listwach i kanałach instalacyjnych - w listwach instalacyjnych mona układa przewody jednoyłowe i wieloyłowe, - w jednym kanale listwy naley układa nie wicej ni dwa obwody przewodów jednoyłowych, - po ułoeniu i podłczeniu oraz zabezpieczeniu przewodów przed wypadniciem naley listwy zamkn pokrywami Układanie przewodów na korytkach i drabinkach Przewody mog by układane pionowo, bd poziomo luzem lub mocowane pojedynczo paskami Układanie i mocowanie przewodów wtynkowych: - instalacje wtynkowe naley wykonywa przewodami wtynkowymi. Dopuszcza si stosowanie przewodów wieloyłowych płaskich, - na podłou z drewna lub innych materiałów palnych mona układa przewody na warstwie zaprawy murarskiej gruboci co najmniej 5 mm, oddzielajcej przewód od ciany. Przewody majce dwie warstwy izolacji, t.j. izolacj kadej yły oraz wspóln powłok, mona układa bezporednio na podłou drewnianym lub z innego materiału palnego, jeeli zabezpieczenie obwodu wynosi nie wicej ni 16 A, - przewody wprowadzone do puszek powinny mie nadwyk długoci niezbdn do wykonania połcze. Przewód neutralny powinien by nieco dłuszy ni przewody fazowe, 8

9 - zagicia i łuki w płaszczynie przewodu powinny by łagodne. W tym celu naley przeci wzdłu mostki pomidzy yłami przewodu nie uszkadzajc ich izolacji, - podłoe do układania na nim przewodów powinno by gładkie, - przewody naley mocowa do podłoa za pomoc klamerek. Dopuszcza si równie mocowanie za pomoc gwodzików wbijanych w mostek przewodu, - mocowanie klamerkami lub gwodzikami naley wykonywa w odstpach około 50 cm, wbijajc je tak, aby nie uszkodzi izolacji ył i przewodu. Zabrania si zaginania gwodzików na przewodzie, - do puszek naley wprowadza tylko te przewody, które wymagaj łczenia w puszce; pozostałe przewody naley prowadzi obok puszki, - przed tynkowaniem koce przewodów naley zwin w luny krek i włoy do puszek, a puszki zakry pokrywami lub w inny sposób zabezpieczy je przed zatynkowaniem, - zabrania si układania przewodów bezporednio w betonie, w warstwie wyrównawczej podłogi, w złczach płyt itp. bez stosowania osłon w postaci rur Monta osprztu instalacyjnego - Osprzt instalacyjny naley montowa do podłoa w sposób trwały zapewniajcy mocne i bezpieczne jego osadzenie, Monta opraw owietleniowych Uchwyty (haki) do opraw zwieszakowych naley montowa przez: - wkrcenie do zabetonowanej puszki sufitowej przystosowanej do tego celu, - wkrcenie w metalowy kołek rozporowy, Nie dopuszcza si mocowania haków za pomoc kołków rozporowych z tworzywa sztucznego. Zawieszenie opraw zwieszakowych powinno umoliwi ruch wahadłowy oprawy. Przewody opraw owietleniowych naley łczy z przewodami wypustów za pomoc złczy wiecznikowych Monta i instalowanie aparatów i rozdzielnic - rozdzielnice i tablice rozdzielcze mog by instalowane jako wolnostojce, wnkowe, natynkowe, - przed przystpieniem do montau urzdze przykrcanych na konstrukcjach wsporczych dostarczanych oddzielnie, naley konstrukcje te mocowa do podłoa w sposób podany w dokumentacji, - w przypadku mocowania konstrukcji za pomoc kotew osadzonych w betonie monta urzdze na takich konstrukcjach mona wykona po stwardnieniu betonu, Przygotowanie koców ył i łczenie przewodów - w instalacjach elektrycznych wntrzowych łczenia przewodów naley wykonywa w sprzcie i osprzcie instalacyjnym i w odbiornikach. Nie wolno stosowa połcze skrcanych, - w przypadku gdy odbiorniki elektryczne maj wyprowadzone fabrycznie na zewntrz przewody, a samo ich przyłczenie do instalacji nie zostało opracowane w projekcie, sposób przyłczenia naley uzgodni z projektantem lub kompetentnym przedstawicielem inwestora, - przewody musz by ułoone swobodnie i nie mog by naraone na nacigi i dodatkowe naprenia, - do danego zacisku naley przyłcza przewody o rodzaju wykonania, przekroju i w liczbie, do jakich zacisk ten jest przystosowany, - w przypadku stosowania zacisków, do których przewody s przyłczane za pomoc oczek, pomidzy oczkiem a nakrtk oraz pomidzy oczkami powinny znajdowa si podkładki metalowe, zabezpieczone przed korozj w sposób umoliwiajcy przepływ prdu, - długo odizolowanej yły przewodu powinna zapewni prawidłowe przyłczenie, - zdejmowanie izolacji i oczyszczenie przewodu nie moe powodowa uszkodze mechanicznych. W przypadku stosowania ył ocynkowanych proces czyszczenia nie powinien uszkadza warstwy cyny, - koce przewodów miedzianych z yłami wielodrutowymi (linek)powinny by zabezpieczone zaprasowanymi tulejkami lub ocynkowane (zaleca si stosowanie takich tulejek zamiast cynowania). 9

10 Podejcia do odbiorników - podejcia instalacji elektrycznych do odbiorników naley wykona w miejscach bezkolizyjnych, bezpiecznych oraz w sposób estetyczny, - podejcia od przewodów ułoonych w podłodze naley wykonywa w rurach stalowych, zamocowanych pod powierzchni podłogi, albo w specjalnie do tego celu przewidzianych kanałach. Rury i kanały musz spełnia odpowiednie warunki wytrzymałociowe i by wyprowadzone ponad podłog do wysokoci koniecznej dla danego odbiornika, - podejcia w gór od przewodów ułoonych pod stropami mog by wykonane tak jak cała instalacja, lecz samo podejcie przez strop naley wykona zgodnie z punktem , - podejcia zwieszakowe stosuje si w przypadkach zasilania odbiorników od góry. Podejcia tego rodzaju stosuje si najczciej do: - opraw owietleniowych, - odbiorników zasilanych przewodami szynowymi, na drabinkach kablowych, w korytkach kablowych itp., Podejcia zwieszakowe naley wykonywa jako sztywne lub elastyczne, w zalenoci od warunków technologicznych i rodzaju wykonywanej instalacji, - do odbiorników zamocowanych na cianach, stropach lub konstrukcjach podejcia naley wykonywa przewodami ułoonymi na tych cianach, stropach lub konstrukcjach budowlanych, a take na innego rodzaju podłoach, np. kształtowniki, korytka, drabinki kablowe itp Przyłczanie odbiorników - miejsca połcze ył przewodów z zaciskami odbiorników powinny by dokładnie oczyszczone. Samo połczenie musi by wykonane w sposób pewny pod wzgldem elektrycznym i mechanicznym oraz zabezpieczone przed osłabieniem siły docisku i korozj, - bez wzgldu na rodzaj instalacji, przyłczenia odbiorników s wykonywane w zasadzie jednakowo, z tym e dziel si na dwa rodzaje: a) przyłczenie sztywne, b) przyłczenie elastyczne, - przyłczenia sztywne naley wykonywa w rurach sztywnych wprowadzonych bezporednio do odbiorników oraz przewodami kabelkowymi i kablami. Wykonuje si je do odbiorników stałych, zamocowanych do podłoa i nie ulegajcych adnym przesuniciom, - przyłczenia elastyczne stosuje si, gdy odbiorniki s naraone na drgania o duej amplitudzie lub przystosowane s do przesuni i przemieszcze. Przyłczenia te naley wykonywa: a) przewodami izolowanymi wieloyłowymi gitkimi lub oponowymi, b) przewodami izolowanymi jednoyłowymi gitkimi w rurach elastycznych, c) przewodami izolowanymi wieloyłowymi gitkimi lub oponowymi w rurach elastycznych, - przewody wychodzce z rur powinny by zabezpieczone przed mechanicznymi uszkodzeniami izolacji, np. przez załoenie tulejek izolacyjnych, - w miejscach naraonych na uszkodzenia mechaniczne przewody doprowadzone do odbiorników musz by chronione. 5.3 Ochrona przeciwporaeniowa - przewody ochronne (zerujce, uziemiajce, sieci ochronnej i wyrównawczej) przyłczone do stałych urzdze elektrycznych lub do nieruchomych przedmiotów metalowych naley układa w sposób stały, - przewody ochronne ułoone w sposób stały naley wykona z miedzi, aluminium lub stali. Przewody ochronne do do urzdze ruchomych powinny by wielodrutowe. Mog one by ył przewodu wieloyłowego lub oddzielnym przewodem jednoyłowym, - w przypadku stosowania szyny wyrównawczej naley przyłczy do niej czci metalowe konstrukcji, uziemione przewody neutralne oraz wszystkie wprowadzone do budynku przewody uziemiajce połczone z uziomami sztucznymi i naturalnymi, - przyłczenia przewodów ochronnych naley wykonywa za pomoc spawania lub za pomoc obejmek dwurubowych zaopatrzonych w zacisk przyłczeniowy, 10

11 - przewód neutralny oraz przewód uziemiajcy uziemienia roboczego naley oznakowa barw jasnoniebiesk; przewody ochronne winny by oznakowane barw ółto zielon Ochrona odgromowa 1. Do ochrony odgromowej budynków o konstrukcji stalowej i elbetowej naley stosowa nastpujce elementy budynku jako naturalne czci urzdzenia piorunochronnego: jako zwody: - zewntrzne metalowe warstwy pokrycia dachowego, - wewntrzne metalowe warstwy pokrycia dachowego, - zbrojenie elbetowego pokrycia dachu, - elementy metalowe wystajce ponad dach, - zewntrzne warstwy metalowe pokrycia cian bocznych, jako przewody odprowadzajce: - stalowe i elbetowe elementy konstrukcyjne budynku, - stalowe i elbetowe słupy none - warstwy metalowe pokrycia cian zewntrznych, - pionowe elementy metalowe umieszczone na zewntrznych cianach budynku, jako uziomy: - metalowe podziemne czci chronionych obiektów budowlanych i urzdze technologicznych, nie izolowane od ziemi, - nie izolowane elbetowe fundamenty i podziemne czci chronionych obiektów, - metalowe rurocigi wodne w odległoci nie wikszej ni 10 m od chronionego budynku, - uziomy ssiednich obiektów, znajdujcych si w odległoci nie wikszej ni 10 m od chronionego budynku. 2. Naturalne przewody odprowadzajce powinny by połczone najkrótsz drog ze zwodami oraz z uziomami w ziemi bezporednio lub za porednictwem przewodzcych elementów w konstrukcji. 3. Zwody: - prty tamy i linki przeznaczone na zwody powinny by przed montaem wyprostowane, - sztuczne zwody piorunochronne naley instalowa na stałe przy uyciu wsporników odstpowych, - wszystkie nieprzewodzce elementy budowlane, wystajce nad powierzchni dachu, naley wyposay w zwody niskie, połczone z sieci zwodów zamocowanych na powierzchni dachów. 4. Przewody odprowadzajce: - mog by układane na zewntrznych cianach obiektu na wspornikach, lub metod bezuchwytow (naprane), - naley instalowa po moliwie najkrótszej drodze pomidzy zwodem a przewodem uziemiajcym, - połczenia przewodów odprowadzajcych z uziomami sztucznymi naley wykona za pomoc zacisków probierczych. 5. Uziomy: - uziomy sztuczne naley wykonywa jako uziomy poziome otokowe, - uziomy naley układa na głbokoci nie mniejszej ni 0,6m, - uziomy pionowe naley pogra w gruncie na głbokoci nie mniejszej ni 3 m Próby montaowe Po zakoczeniu robót naley przeprowadzi próby montaowe obejmujce badania i pomiary. Zakres prób montaowych naley uzgodni z inwestorem. Zakres podstawowych prób montaowych obejmuje: - pomiar rezystancji izolacji instalacji, - pomiar rezystancji izolacji odbiorników, - pomiar kabli zasilajcych, - pomiar ochrony przeciwporaeniowej, - pomiar instalacji odgromowej, uziemiajcej, 11

12 - pomiar natenia owietlenia. Z prób montaowych naley sporzdzi protokół. 6. KONTROLA JAKOCI ROBÓT 6.1. Zasady jakoci kontroli robót W trakcie odbioru instalacji elektrycznych naley przedłoy komisji protokóły z bada. Std te instalacje w budynku powinny by poddane szczegółowym ogldzinom i próbom, obejmujcym take niezbdny zakres pomiarów w celu sprawdzenia, czy spełniaj wymagania dotyczce ochrony ludzi, zwierzt i mienia przed zagroeniami, których moe sta si przyczyn. Członkowie komisji, przed przystpieniem do ogldzin i prób powinni otrzyma i zapozna si z uaktualnion dokumentacj techniczn oraz z protokółami ze sprawdze czstkowych. Osoby wykonujce pomiary powinny posiada odpowiednie kwalifikacje, potwierdzone uprawnieniami do wykonywania bada. W czasie wykonywania prób naley zachowa szczególn ostrono, celem zapewnienia bezpieczestwa ludziom i uniknicia uszkodze obiektu lub zainstalowanego wyposaenia. Kontrola jakoci wykonania instalacji elektrycznych powinna obejmowa przede wszystkim sprawdzenie: - zgodnoci zastosowanych do wbudowania wyrobów i zastosowanych urzdze z dokumentacja techniczn, normami i certyfikatami, - prawidłowoci wykonania połcze przewodów, - poprawnoci wykonania oprzewodowania oraz zachowania wymaganych odległoci od innych instalacji i urzdze, - poprawnoci wykonania przej przewodów przez stropy i ciany, - prawidłowoci zamontowania urzdze elektrycznych oraz sprztu i osprztu, dostosowania do warunków rodowiskowych i warunków pracy w miejscu ich zainstalowania, - prawidłowego oznaczania obwodów, bezpieczników, łczników, zacisków itp., - prawidłowego umieszczania schematów, tablic ostrzegawczych oraz innych informacji, - prawidłowoci oznaczenia przewodów neutralnych, ochronnych i ochronnoneutralnych, - prawidłowoci doboru urzdze i rodków ochrony od wpływów zewntrznych (warunków rodowiskowych w jakich pracuj), - spełnienia dodatkowych zalece projektanta lub inspektora nadzoru wprowadzonych do dokumentacji technicznej. Zasady umieszczania schematów, tablic ostrzegawczych oraz innych istotnych informacji, o których jest mowa powyej, okrelone s nastpujcymi normami: - PN-88/E Urzdzenia elektryczne. Tablice i znaki bezpieczestwa. - PN-92/N-01256/01 Znaki bezpieczestwa. Ochrona przeciwpoarowa. - PN-92/N-01256/02 Znaki bezpieczestwa. Ewakuacja. - PN-92/N-01256/03 Znaki bezpieczestwa. Ochrona i higiena pracy Ogldziny instalacji elektrycznych. Ogldziny naley wykona przed przystpieniem do prób i po odłczeniu zasilania instalacji. Celem ogldzin jest stwierdzenie, czy zainstalowane urzdzenia, aparaty i rodki zabezpiecze i ochrony spełniaj wymagania bezpieczestwa zawarte w odpowiednich normach przedmiotowych (stwierdzenie zgodnoci ich parametrów technicznych z wymaganiami norm), zostały prawidłowo dobrane i zainstalowane oraz oznaczone zgodnie z projektem, czy nie maj widocznych uszkodze wpływajcych na pogorszenie bezpieczestwa. Podstawowy zakres ogldzin obejmuje przede wszystkim sprawdzenie prawidłowoci: - ochrony przed poraeniem prdem elektrycznym, - ochrony przed poarem i przed skutkami cieplnymi, - doboru przewodów do obcialnoci prdowej i spadku napicia oraz doboru i nastawienia urzdze zabezpieczajcych i sygnalizacyjnych, - umieszczenia odpowiednich urzdze odłczajcych i łczcych, - doboru urzdze i rodków ochrony w zalenoci od wpływów zewntrznych, - oznaczenia przewodów neutralnych, ochronnych oraz ochronnoneutralnych, - umieszczenia schematów, tablic ostrzegawczych lub innych podobnych informacji oraz oznaczenia obwodów, bezpieczników, łczników, zacisków itp., - połcze przewodów. 12

13 Podstawowe czynnoci jakie powinny by wykonane podczas ogldzin, a take wymagania norm, których spełnienie naley stwierdzi w trakcie wykonywania poszczególnych sprawdze, podane s poniej z zachowaniem kolejnoci wymienionego okresu ogldzin Ochrona przed poraeniem prdem elektrycznym Przed przystpieniem do sprawdzenia naley ustali jakie rodki ochrony przed dotykiem bezporednim (ochrona podstawowa) i porednim (ochrona dodatkowa) przewidywano do zastosowania oraz stwierdzi prawidłowo dobrania rodków ochrony przed poraeniem prdem elektrycznym. Zastosowane rodki ochrony przed poraeniem prdem elektrycznym powinny spełnia przede wszystkim: - wymagania ogólne podane w normie PN-IEC Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona zapewniajca bezpieczestwo. Postanowienia ogólne. rodki ochrony przed poraeniem prdem elektrycznym. - wymagania szczegółowe podane w normie PN-IEC Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona zapewniajca bezpieczestwo. Ochrona przeciwporaeniowa. W normach tych okrelone s rodki ochrony przed: - dotykiem bezporednim, poprzez: izolowanie czci czynnych, zastosowanie urzdze ochronnych rónicowoprdowych o znamionowym prdzie zadziałania nie wikszym ni 30 ma, jako uzupełniajcego rodka ochrony przed dotykiem bezporednim, - dotykiem porednim, poprzez: zastosowanie samoczynnego wyłczenia zasilania i połcze wyrównawczych głównych oraz dodatkowych (miejscowych), zastosowanie urzdze II klasy ochronnoci lub izolacji równowanej, nie uziemionych połcze wyrównawczych miejscowych, zastosowanie oprzewodowania o izolacji wzmocnionej Ochrona przed poarem i skutkami cieplnymi Naley ustali czy: - instalacje i urzdzenia elektryczne nie stwarzaj zagroenia poarowego dla materiałów lub podłoy, na których bd obok których s zainstalowane, - urzdzenia mogce powodowa powstawanie łuku elektrycznego s odpowiednio zabezpieczone przed jego negatywnym oddziaływaniem na otoczenie, - dostpne czci urzdze i aparatów nie zagraaj poparzeniem, - urzdzenia do wytwarzania pary, gorcej wody lub gorcego powietrza maj wymagane normami zabezpieczenia przed przegrzaniem, - urzdzenia wytwarzajce promieniowanie cieplne, skupione lub zogniskowane, nie zagraaj wystpieniem niebezpiecznych temperatur. Powyszych ustale dokonuje si przez stwierdzenie spełnienia wymaga norm: - PN-IEC Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona zapewniajca bezpieczestwo. Ochrona przed skutkami oddziaływania cieplnego. - PN-IEC Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona zapewniajca bezpieczestwo. Dobór rodków ochrony w zalenoci od wpływów zewntrznych. Ochrona przeciwpoarowa Dobór przewodów do obcialnoci prdowej i spadku napicia oraz dobór i nastawienie urzdze zabezpieczajcych i sygnalizacyjnych. W tym przypadku naley sprawdzi: - prawidłowo odbioru parametrów technicznych, kompatybilno i dostosowanie do warunków pracy urzdze: zabezpieczajcych przed prdem przecieniowym, zabezpieczajcych przed prdem zwarciowym, rónicowoprdowych, 13

14 zabezpieczajcych przed przepiciami, zabezpieczajcych przed zanikaniem napicia, do odłczenia izolacyjnego, a take, czy zastosowane rodki ochrony s wykonane zgodnie z dokumentacj techniczn we właciwych miejscach instalacji elektrycznej, - prawidłowo nastawienia parametrów urzdze (aparatów) zabezpieczajcych, - prawidłowo zainstalowania i nastawienia urzdze sygnalizacyjnych do stałej kontroli stanu izolacji i innych, jeli takie przewidziano w projekcie, - prawidłowo doboru urzdze zabezpieczajcych, ze wzgldu na wybiórczo (selektywno) działania, - czy przewody zostały dobrane do przewidywanych obcie prdem elektrycznym i zabezpieczono je przed przecieniem lub zwarciem oraz czy nie s przekroczone dopuszczalne spadki napicia. Sprawdzenie prawidłowoci doboru przewodów, urzdze zabezpieczajcych i sygnalizacyjnych, o których mowa wyej, dokonuje si przez stwierdzenie spełnienia: - normy PN-IEC Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Obcialno prdowa długotrwała przewodów. - Warunków technicznych, jakimi powinny odpowiada instalacje elektroenergetyczne podanych w Przepisach Budowy Urzdze Elektroenergetycznych zeszyt 9, wydanych przez Instytut Energetyki (w przygotowaniu jest PN dotyczca tych zagadnie). - Wymaga norm: dla odbioru i montau wyposaenia elektrycznego p PN-IEC Instalacje w obiektach budowlanych. Dobór i monta wyposaenia elektrycznego.. Postanowienia wspólne: - dla aparatury łczeniowej i sterowniczej PN-IEC Instalacje w obiektach budowlanych. Dobór i monta wyposaenia elektrycznego. Aparatura łczeniowa i sterownicza. - dla urzdze do odłczania izolacyjnego i łczenia PN-IEC Instalacje w obiektach budowlanych. Dobór i monta wyposaenia elektrycznego. Aparatura łczeniowa i sterownicza. Urzdzenia do odłczania izolacyjnego i łczenia. - Dla urzdze zabezpieczajcych przed prdem przeteniowym PN-IEC Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona zapewniajca bezpieczestwo. Ochrona przed prdem przeteniowym i PN-IEC Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona zapewniajca bezpieczestwo. rodki ochrony przed prdem przeteniowym Umieszczenie odpowiednich urzdze odłczajcych i łczcych. Naley sprawdzi, czy instalacja i urzdzenia spełniaj wymagania w zakresie: - odłczenia od napicia zasilajcego całej instalacji oraz kadego jej obwodu, - rodków zapobiegajcych przypadkowemu załczeniu i moliwoci wyłczenia awaryjnego, - wynikajcym z potrzeb sterowania, - wynikajcym z wymaga bezpieczestwa przy zachowaniu zasad: odłczania izolacyjnego i łcze roboczych, wyłczania do celów konserwacji, wyłczania awaryjnego, - wynikajcym z odłczenia w celu konserwacji urzdze mechanicznych. Wymagania dla urzdze do odłczania izolacyjnego i łczenia podane s w normach: PN-ICE Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona zapewniajca bezpieczestwo. Odłczanie i łczenie oraz PN-IEC Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i monta wyposaenia elektrycznego. Aparatura łczeniowa i sterownicza. Urzdzenie do odłczania izolacyjnego i łczenia. 14

15 Dobór urzdze i rodków ochrony w zalenoci od wpływów zewntrznych. Naley sprawdzi prawidłowo zastosowanych rozwiza technicznych w zalenoci od warunków rodowiskowych, w jakich pracuj i jakim podlegaj wpływom. Podczas ogldzin naley ustali prawidłowo doboru urzdze i rodków ochrony ze wzgldu na: - konstrukcj obiektu budowlanego oraz temperatur i wilgotno powietrza, - obecno ciał obcych, wody lub innych substancji wywołujcych korozj, - naraenie mechaniczne, - promieniowanie słoneczne, wstrzsy sejsmiczne, wyładowania atmosferyczne, oddziaływanie elektromagnetyczne, elektrostatyczne lub jonizujce, - przepicia atmosferyczne i łczeniowe, - kontakt ludzi z potencjałem ziemi, - warunki ewakuacji oraz zagroenia poarem, wybuchem, skaeniem, - kwalifikacje osób. Cechy jakie powinny posiada urzdzenia w zalenoci od skodyfikowanych wpływów zewntrznych i rodowiskowych podane s w normach: PN-IEC Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i monta wyposaenia elektrycznego. Postanowienia wspólne, PN-IEC Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ustalenia ogólnych charakterystyk, PN-IEC Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Ochrona zapewniajca bezpieczestwo. Ochrona przed przepiciami atmosferycznymi i łczeniowymi Oznaczenia przewodów neutralnych i ochronnych oraz ochronno neutralnych. Sprawdzenie prawidłowoci oznaczenia przewodów neutralnych N i ochronnych PE oraz ochronno neutralnych PEN polega na stwierdzeniu odpowiedniego oznaczenia wszystkich przewodów ochronnych, neutralnych i ochronno neutralnych oraz stwierdzeniu, e kolory: zielono ółty, jasno niebieski nie zostały zastosowane do oznaczenia przewodów fazowych. Oznaczenia przewodów powinny spełnia wymagania norm: PN-IEC Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i monta wyposaenia elektrycznego. Uziemienia i przewody ochronne, PN-90/E Oznaczenia identyfikacyjne przewodów elektrycznych barwami lub cyframi Umieszczanie schematów, tablic ostrzegawczych lub innych podobnych informacji oraz oznaczenia obwodów, bezpieczników, łczników, zacisków itp. W tym zakresie sprawdzenie polega na stwierdzeniu, czy: - umieszczone napisy oraz tablice ostrzegawcze, informacyjne i identyfikacyjne znajduj si we właciwym miejscu, - obwody, bezpieczniki, łczniki, zaciski itp. s oznaczone w sposób umoliwiajcy ich identyfikacj i zgodnie z oznaczeniami na schematach i innych rodkach informacyjnych, - tabliczki znamionowe oraz inne rodki identyfikujce aparaty łczeniowe i sterownicze znajduj si na właciwym miejscu, a ich zakres informacji pozwala na identyfikacj, - umieszczono we właciwych miejscach schematy oraz czy w wystarczajcym zakresie pozwalaj one na identyfikacj instalacji, obwodów lub urzdze. Wymienionych wyej stwierdze dokonuje si w oparciu o wymagania norm: PN-IEC Instalacje elektryczne w obiektach budowlanych. Dobór i monta wyposaenia elektrycznego. Postanowienia wspólne, PN-92/E Symbole graficzne stosowane w schematach, PN-78/E Rysunek techniczny elektryczny. Ogólne wytyczne wykonywania schematów, PN-90/E Oznaczenia identyfikacyjne przewodów elektrycznych barwami lub cyframi. PN-89/E Kierunki ruchu elementów sterowniczych urzdze elektrycznych, PN-89/E Barwy wskaników wietlnych i przycisków, PN-88/E Urzdzenia elektryczne. Tablice i znaki bezpieczestwa, PN-92/N-01256/01 Znaki bezpieczestwa. Ochrona przeciwpoarowa, 15

16 PN-92/N-01256/02 Znaki bezpieczestwa. Ewakuacja, PN-92/N-01256/03 Znaki bezpieczestwa. Ochrona i higiena pracy Połczenie przewodów. Sprawdzeniu podlega stan połczenia przewodów, a wic to, czy s wykonywane w sposób zgodny a wymaganiami, przy uyciu odpowiednich metod i osprztu, oraz czy nacisk na połczenia nie jest wywierany przez izolacj, a take czy zaciski nie s naraone na naprenia spowodowane przez podłczone przewody. Wymagania dotyczce połcze przewodów podane s w normach: PN-82/E Zaciski bezgwintowe rozłczalne do łczenia przewodów o przekrojach do 16 mm2, PN-82/E Zaciski gwintowe do łczenia przewodów o przekrojach do 120 mm2 w wyrobach elektroinstalacyjnych. W trakcie ogldzin moliwe jest wykrycie wad, błdów montaowych i innych usterek w instalacji elektrycznej. Usterki te musz by usunite przed przystpieniem do prób i pomiarów. Wykonywanie tych prób bez usunicia usterek, mogcych mie wpływ na wynik bada jest niedopuszczalne Kontrola materiałów. Wykonawca zobowizany jest do sprawdzenia daty produkcji, daty przydatnoci do stosowania, stanu opakowa oraz właciwego przechowywania materiałów. Gdy jako zastosowanego materiału lub wykonanej roboty budzi wtpliwoci, Inynier moe podda je kontrolnemu badaniu w pełnym zakresie. W przypadku negatywnego wyniku tego badania, koszty z tym zwizane obciaj Wykonawc BHP i ochrona rodowiska. W miejscach roboczych, jak równie w miejscach składowania, musz by umieszczone napisy ostrzegawcze p.po. Robotnicy powinni by poinstruowani o niebezpieczestwie palenia ognia i papierosów w pobliu wykonywanych prac. 7. OBMIAR ROBÓT Obmiar robót bdzie okrela faktyczny zakres robót wykonanych zgodnie z dokumentacj projektow i specyfikacj techniczn, w ustalonych jednostkach. Ksika obmiarów stanowi dokument pozwalajcy na rzeczywisty obmiar robót budowlanych. Obmiaru wykonanych robót dokonuje w sposób cigły kierownik budowy. 8. ODBIÓR ROBÓT 8.1. Odbiór frontu robót Przed przystpieniem do robót montaowych naley odebra protokólarnie front robót od generalnego wykonawcy lub inwestora. Stan robót budowlanych i wykoczeniowych powinien by taki, aby roboty elektromontaowe mona było prowadzi bez naraania instalacji na uszkodzenie, a pracowników na wypadki przy pracy Odbiory midzyoperacyjne. Odbiory midzyoperacyjne powinien przeprowadzi Inynier. Odbiorom midzyoperacyjnym podlegaj: - osadzone (zamocowane) konstrukcje wsporcze pod kable, drabinki, korytka, przewody szynowe, oprawy owietleniowe itp., - ułoone rury, listwy, korytka lub kanały przed wciganiem przewodów, - osadzone (zamocowane) konstrukcje wsporcze przed zamontowaniem aparatów, 16

17 - instalacja przed załczeniem pod napicie Odbiory czciowe. Odbiory robót ulegajcych zakryciu; odbiorom tym podlegaj: - ułoone, lecz nie przykryte kable, - instalacje podtynkowe przed tynkowaniem, - inne fragmenty instalacji, które bd niewidoczne lub bardzo trudne do sprawdzenia po zakoczeniu robót montaowych. Usterki wykryte przy odbiorze czciowym powinny by wpisane do dziennika robót (budowy). Brak wpisu naley traktowa jako stwierdzenie naleytego stanu elementów i prawidłowoci montau. Pozostałe odbiory czciowe, przed odbiorem kocowym, duych skomplikowanych instalacji elektrycznych naley przekaza inwestorowi poszczególne fragmenty instalacji w drodze odbiorów czciowych Odbiór kocowy. Instalacje podlegaj odbiorowi technicznemu, którego dokonuje Inynier w obecnoci Wykonawcy oraz Inwestora. Odbiór techniczny polega na sprawdzaniu: - zgodnoci wykonania instalacji z dokumentacj oraz ewentualnymi zmianami i odstpstwami, potwierdzonymi odpowiednimi zapisami w dzienniku budowy, a take zgodnoci z przepisami szczególnymi, odpowiednimi Polskimi Normami oraz wiedz techniczn, - jakoci wykonania instalacji elektrycznej, - skutecznoci działania zabezpiecze i rodków ochrony od porae przed prdem elektrycznym, - spełnienia przez instalacj wymaga w zakresie minimalnych dopuszczalnych opornoci izolacji przewodów oraz uziemie instalacji i aparatów, - zgodnoci oznakowania z Polskimi Normami i lokalizacji przeciwpoarowych wyłczników prdu. Sprawdzenia skutecznoci działania zabezpiecze i rodków ochrony od porae prdem elektrycznym naley dokona dla wszystkich obwodów zmontowanej instalacji elektrycznej od złcza do gniazd wtykowych i odbiorników energii elektrycznej zainstalowanych na stałe. Pozytywne wyniki powyszych działa sprawdzajcych umoliwiaj sporzdzenie protokółu odbioru. W trakcie odbioru instalacji naley przedstawi nastpujce dokumenty: - dokumentacj techniczn z naniesionymi zmianami dokonanymi w czasie budowy, - dziennik budowy, - protokóły z ogldzin stanu sprawnoci połcze sprztu, zabezpiecze, aparatów i oprzewodowania, - protokóły z wykonanych pomiarów rezystancji (opornoci) izolacji przewodów oraz cigłoci przewodów ochronnych, w tym głównych i dodatkowych (miejscowych) połcze wyrównawczych, - protokóły z wykonanych pomiarów impedancji ptli zwarcia, rezystancji uziemie oraz prdu zadziałania urzdze ochronnych rónicowoprdowych, - protokół z wykonanych pomiarów instalacji odgromowej, - protokół z pomiarów natenia owietlenia podstawowego i ewakuacyjnego, - certyfikat na urzdzenia i wyroby, - dokumentacje techniczno ruchowe oraz instrukcje obsługi zainstalowanych urzdze elektrycznych Przekazanie instalacji do eksploatacji. Uruchomienia instalacji dokonuje wykonawca przy udziale inspektora, przedstawiciela inwestora, lub właciciela budynku. Przed uruchomieniem instalacji, wykonawca powinien zapozna si z dokumentacj dotyczc odbioru technicznego instalacji elektrycznej. 17

18 W trakcie uruchamiania instalacji powinny by równie sprawdzone i wyregulowane wszystkie urzdzenia zabezpieczajce i sygnalizacyjne. Nastawy tych urzdze powinny zapewnia prawidłow ich reakcj na zakłócenia i odstpstwa od warunków normalnych. Instalacj mona uzna za uruchomion gdy: - wszystkie zamontowane urzdzenia funkcjonuj prawidłowo, - sporzdzono protokół uruchomienia, w którym m.in. jest zapis o przekazaniu instalacji do eksploatacji. Instalacje mona uzna za przyjte do eksploatacji, gdy protokół bada potwierdza zgodno parametrów technicznych z dokumentacj, przepisami szczegółowymi i Polskimi Normami. 9. PODSTAWA PŁATNOCI Rozliczenia obejmuj nastpujce roboty: - roboty tymczasowe i towarzyszce - zgodnie z zawart umow. 10. PRZEPISY ZWIZANE Normy: PN-90/E Stopnie ochrony zapewnione przez obudowy. Inne dokumenty: - Ustawa z dnia 7 lipca Prawo Budowlane (tekst jednolity Dz.U. nr 106 z 2000 r. Poz z póniejszymi zmianami) - Ustawa z dnia 10 kwietnia 1997 r. Prawo energetyczne (Dz.U. nr 54 z 1997 r. Z póniejszymi zmianami) - Rozporzdzenie Ministra Spraw Wewntrznych i Administracji z dnia 31 maja 2000 r. zmieniajce rozporzdzenie w sprawie wprowadzenia obowizku stosowania niektórych Polskich Norm (Dz.U. nr 22 z 1999 r. poz. 209; Dz.U. nr 43 z 2000 r. poz. 617) - Rozporzdzenie Ministra Gospodarki Przestrzennej i Budownictwa z dnia 14 grudnia 1994 r. w sprawie warunków technicznych, jakimi powinny odpowiada budynki i ich usytuowanie (tekst jednolity Dz.U. nr 75 z 15 czerwca 2002r.) - Przepisy Budowy Urzdze Elektrycznych, PBUE wyd r. - Rozporzdzenie Ministra Budownictwa i Przemysłu Materiałów Budowlanych w sprawie bezpieczestwa i higieny pracy przy wykonywaniu robót budowlano montaowych i rozbiórkowych (Dz.U. nr 13 z dnia 10 kwietnia 1972 r.) - Warunki Techniczne Wykonania i Odbioru Robót Budowlano Montaowych. Cz V Instalacje elektryczne. 18