Rozwój energetyki jądrowej a poparcie społeczne

Transkrypt

1 Rozwój energetyki jądrowej a poparcie społeczne Autorzy: Olga Fasiecka, Monika Marek ( Energia Elektryczna 8/2018) Mimo licznych zalet wytwarzania energii z atomu, jedną z przeszkód w jej rozwoju jest brak akceptacji społecznej. Warto przyjrzeć się faktom i możliwościom, jakie daje energetyka jądrowa. Przed podjęciem tematu energetyki jądrowej w Polsce należy przeanalizować działanie całego systemu elektroenergetycznego. Zapotrzebowanie na energię elektryczną stale rośnie w związku z rozwojem gospodarczym i społecznym państwa. Dla poprawy bezpieczeństwa systemu elektroenergetycznego istotne jest zapewnienie ciągłości dostaw energii elektrycznej, odpowiednich cen, a także ochrony środowiska. Zagadnienie bezpieczeństwa energetycznego wiąże się m.in. z bilansowaniem systemu elektroenergetycznego oraz bazą surowcową. Jak wiadomo, Polska opiera produkcję energii na konwencjonalnych, węglowych jednostkach produkcyjnych. W bilansowaniu systemu elektroenergetycznego istotne znaczenie ma zróżnicowanie źródeł energii elektrycznej. Ważne jest zapewnienie rożnych źródeł pozyskiwania energii dla lepszego funkcjonowania systemu elektroenergetycznego oraz redukcji emisji gazów cieplarnianych. Produkcja energii elektrycznej bazująca na węglu kamiennym i brunatnym wiąże się z emisją CO₂ oraz zanieczyszczeń, takich jak SO₂ i NOx, czy też pyłów. Mimo stosowanych przez elektrownie nowoczesnych rozwiązań technologicznych, utrudnia to wywiązywanie się z założeń polityki ochrony środowiska Unii Europejskiej i realizację Protokołu z Kioto, regulującego sprawy zmian klimatu i globalnego ocieplenia. Emisja zanieczyszczeń z tego typu źródeł wiąże się z wysokimi kosztami modernizacji filtrów oczyszczających spaliny, a także inwestycjami w rozwój systemu elektroenergetycznego. Istotne zatem jest podniesienie sprawności istniejących źródeł oraz zwiększenie funduszy na budowę alternatywnych źródeł energii. Oprócz już wykorzystywanych jednostek gazowych i odnawialnych, rozwiązaniem tego problemu może być również wytwarzanie energii z atomu. Zalety energetyki jądrowej jądrowa jest znacznie bardziej stabilna od źródeł odnawialnych, ponieważ wytwarzanie energii z OZE jest uzależnione od warunków klimatycznych. Związane z tym duże wahania produkowanej mocy sprawiają, że źródła odnawialne, takie jak energia słoneczna i wiatrowa, nie mogą być podstawą polskiego systemu elektroenergetycznego. Aby zapewnić odbiorcom odpowiedni poziom cen jednostki energii elektrycznej, wykorzystuje się dodatkowe regulacje prawne i programy redukcji zużycia w obciążeniu szczytowym.

2 Koszty produkcji determinowane są m.in. przez ceny surowców, czyli ich pozyskiwania i transportu. jądrowa, mimo że wymaga dużych nakładów inwestycyjnych, charakteryzuje się bardzo niskimi kosztami paliwa. Wynika to ze stabilności cen uranu, a także niewielkiego udziału paliwa w cenie wytworzenia kilowatogodziny. Skutkuje to niską ceną jednostki energii pozyskiwanej ze źródeł jądrowych. Tabela 1. Udział kosztów w pozyskiwaniu energii z poszczególnych źródeł. Jądrowa [%] Gaz (BGP) [%] Węgiel [%] Nakłady inwestycyjne Eksploatacja Paliwo Źródło: Wszystko o energetyce jądrowej. Od atomu A do cyrkonu Zr, opracowanie firmy AREVA, 2008 rok Tabela 2. Porównanie ceny jednostki energii w różnych typach elektrowni. jądrowa węglowa gazowa torfowa Moc elektryczna [MW e] Sprawność netto [%] Nakład inwestycyjne [miliony ] Koszty inwestycyjne na jednostkę mocy [ /kw e] Ceny paliwa [ /MWh] 1,00 4,20 10,93 5,89 Projektowy okres pracy [lata] Całkowite koszty wytwarzania 22,31 energii elektrycznej [ /MWh] 24,43 26,33 31,27 Źródło: jądrowa a społeczeństwo: Korzyści, zagrożenia, przesądy, Emilia Wilińska, Wydział Fizyki Politechniki Warszawskiej Zdjęcie: Adobe Stock muph

3 jądrowa, mimo że wymaga dużych nakładów inwestycyjnych, charakteryzuje się bardzo niskimi kosztami paliwa Warto wspomnieć, że reaktory jądrowe są jedynym źródłem energii elektrycznej, dla którego w koszcie produkcji uwzględnia się gospodarowanie odpadami, a także likwidację reaktora. Ważna rola opinii społecznej Mimo licznych zalet wytwarzania energii z atomu, jedną z przeszkód w rozwoju energetyki jądrowej jest akceptacja społeczna. Bez wątpienia wpływ na to mają awarie reaktorów jądrowych, m.in.: Three Mile Island (USA 1979), Czarnobyl (Ukraina 1986), Fukushima (Japonia 2011). Są to swego rodzaju punkty zwrotne w rozwoju energetyki jądrowej. Warto podkreślić, że mimo licznych głosów o szkodliwości katastrofy, w Three Mile Island nie zginęli ludzie nikt nie zmarł ani w trakcie awarii, ani na skutek choroby popromiennej. Co więcej, dawki związków radioaktywnych uwolnionych poza obudowę bezpieczeństwa były na tyle niewielkie, że nie wykryły ich urządzenia pomiarowe. Z uwagi na tragiczne skutki awarii w Czarnobylu, o katastrofie nuklearnej na Ukrainie głośno było na całym świecie. Liczba ofiar i skala zniszczeń wynikała z typu reaktora jądrowego RBMK (Reaktor Kanałowy Dużej Mocy). Posiadał on wady konstrukcyjne i był obarczony ryzykiem w związku ze wzrostem mocy w przypadku awarii. Reaktor Wodny Ciśnieniowy (PWR) i Reaktor Wodny Wrzący (BWR), ktore są obecnie podstawą rozwoju energetyki jądrowej, nie stwarzają takiego zagrożenia w przypadku ewentualnych awarii ich moc spada. W odróżnieniu od RBMK, PWR i BWR mają obudowę bezpieczeństwa. Na skutek reakcji jądrowej podgrzewane jest chłodziwo (substancja do chłodzenia reaktora), z którego wykorzystaniem przekazuje się energię cieplną w postaci pary wodnej na turbinę. Tabela 3. Liczba ofiar śmiertelnych w wypadkach w elektrowniach w latach POLSKA ŚWIAT Rok Elektrownie Elektrownie wodne Elektrownie Elektrownie węglowe + wiatrowe jądrowe (zmarli od kopalnie węgla promieniowania) kamiennego * Łącznie od 2005 do * * łącznie z awarią w Fukushimie w Japoni. Brak ofiar potwierdzają raporty WHO i UNSCEAR Źródło: Zaufajmy energetyce jądrowej, Andrzej Strupczewski, Narodowe Centrum Badań Jądrowych, 2016 rok

4 Zdjęcie: Adobe Stock petrarottova Aby wykorzystać zalety energetyki jądrowej, należy zadbać o dotarcie do społeczeństwa z rzetelnymi informacjami Bezpieczne reaktory a awaria w Fukushimie Japońska elektrownia, w której w 2011 roku wystąpiła awaria, składała się z sześciu reaktorów BWR (Reaktor Wodny Wrzący). Przyczyną katastrofy było trzęsienie ziemi z epicentrum ponad 100 km od wyspy Honsiu. Wstrząsy spowodowały zatrzymanie reaktorów jądrowych, które uległy stopieniu. Ludność z terenów w pobliżu elektrowni jądrowej ewakuowano. W wyniku tego zdarzenia spadło poparcie społeczne dla energetyki jądrowej w Japonii i na świecie. Pojawiły się protesty prowadzące do redukcji wykorzystania tego źródła energii elektrycznej. Warto jednak zauważyć, że liczbę ofiar trzęsienia ziemi i tsunami, które powstało na skutek wstrząsów, szacuje się na około 21 tysięcy, podczas gdy na skutek awarii reaktora nie zginął nikt, co potwierdzają raporty WHO i UNSCEAR.

5 Rozpowszechnianie wiedzy Ze względu na bezpieczeństwo energetyki jądrowej obecne projekty wdrażania reaktorów i stosowanych rozwiązań są całkowicie jawne. Przykładem mogą być plany budowy reaktorów jądrowych przez Wielką Brytanię. W momencie zgłoszenia projektów jednostek jądrowych oferty są udostępnione publicznie. Co więcej, Urząd Dozoru Jądrowego zasugerował zgłaszanie wszelkiego rodzaju uwag, aby wychwycić ewentualne słabości projektu. Warto też podkreślić, że Organ Dozoru Jądrowego Wielkiej Brytanii w 2017 roku przeprowadził ponad tysiąc kontroli w obecnie funkcjonujących jednostkach. Instytucja ta wciąż opracowuje metody dbania o bezpieczeństwo energetyki jądrowej. Na rzecz wprowadzenia energetyki jądrowej w naszym kraju w 2010 roku powstał Program Polskiej Energetyki Jądrowej. Podstawowym warunkiem jego realizacji jest akceptacja społeczna. Aby to osiągnąć, prowadzi się działania edukacyjne. Nawiązując do artykułu 108a pkt. 3 ustawy Prawo atomowe, obowiązek ten należy do ministra właściwego ds. energii. Wśród jego zadań jest informowanie społeczeństwa, rozpowszechnianie wiadomości i popularyzacja energetyki jądrowej. Ministerstwo Energii realizuje swoje obowiązki m.in. poprzez kampanię Poznaj atom, w ramach której prowadzona jest strona internetowa prezentująca dane na temat energetyki jądrowej. Również Państwowa Agencja Atomistyki oraz Narodowe Centrum Badań Jądrowych prowadzą działania w tym kierunku. NCBJ kieruje swoje próby w stronę najpowszechniejszego obecnie medium Internetu, wykorzystując witryny związane z tą tematyką. Zrozumieć energetykę jądrową Problem społecznej akceptacji dla rozwoju energetyki jądrowej wynika ze skomplikowanych zagadnień ekonomicznych i technologicznych, które się z nią wiążą. Ponadto media szczególnie skupiają się na nagłaśnianiu katastrof, a nie na rozpowszechnianiu informacji na temat ekonomicznych i ekologicznych korzyści płynących z jądrowych źródeł energii elektrycznej. Tendencje spadkowe w poparciu społecznym dla energetyki jądrowej na skutek awarii wynikały w dużej mierze z braku szczegółowych danych podawanych do wiadomości publicznej i niewiedzy odbiorców. Aby wykorzystać zalety energetyki jądrowej, należy zadbać o dotarcie do społeczeństwa z rzetelnymi informacjami, ponieważ zrozumienie zagadnienia jest kluczowe dla zbudowania akceptacji dla tej technologii.

6 Bibliografia 1. Zaufajmy energetyce jądrowej, Andrzej Strupczewski, Narodowe Centrum Badań Jądrowych, 2016 rok, 2. Wszystko o energetyce jądrowej. Od atomu A do cyrkonu Zr, opracowanie firmy Areva, 2008 rok, 3. węglowa i jądrowa. Wybrane aspekty, redakcja naukowa Radosław Szczerbowski, Fundacja na rzecz Czystej Energii, 2017 rok),