POMORSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY W SZCZECINIE Wydział Lekarski Katedra Onkologii Zakład Genetyki i Patomorfologii AUTOREFERAT

Transkrypt

1 POMORSKI UNIWERSYTET MEDYCZNY W SZCZECINIE Wydział Lekarski Katedra Onkologii Zakład Genetyki i Patomorfologii AUTOREFERAT Załącznik nr 2a do Wniosku o przeprowadzenie postępowania habilitacyjnego, dr n.med. Tomasz Huzarski Szczecin 2018 r.

2 Spis treści 1. Imię i Nazwisko Posiadane dyplomy, stopnie naukowe/artystyczne Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych/artystycznych Wskazanie osiągnięcia naukowego... 4 a) tytuł osiągnięcia naukowego/artystycznego... 4 b) autor/autorzy, tytuł publikacji, rok wydania, nazwa wydawnictwa, recenzenci wydawniczy,... 4 c) Omówienie celu naukowe/artystycznego ww. pracy/prac i osiągniętych wyników wraz z omówieniem ich ewentualnego wykorzystania... 5 Wprowadzenie... 5 Pacjentki... 8 Metody... 9 Wyniki Podsumowanie Wnioski Piśmiennictwo Omówienie pozostałych osiągnięć naukowo-badawczych BRCA1: CHEK NOD CDKN2A CYP1B PALB Popularyzacja wyników prac badawczych Podsumowanie dorobku naukowego Spis tabel Spis rycin

3 1. Imię i Nazwisko Tomasz Huzarski 2. Posiadane dyplomy, stopnie naukowe/artystyczne Dyplom lekarza: Pomorska Akademia Medyczna, Szczecin, Stopień doktora nauk medycznych: Pomorska Akademia Medyczna w Szczecinie, 2002 rok. Tytuł rozprawy doktorskiej: Ocena częstości mutacji konstytucyjnych w obrębie genu BRCA2 w rodzinach z dziedziczną predyspozycją do raka sutka w materiale Ośrodka Nowotworów dziedzicznych w Szczecinie. Promotor rozprawy doktorskiej: prof. dr hab. n. med. Jan Lubiński. Dyplom specjalisty w dziedzinie patomorfologii, Centrum Egzaminów Medycznych w Łodzi, 2010 rok. 3. Informacje o dotychczasowym zatrudnieniu w jednostkach naukowych/artystycznych Od 2004 do 2008 Zakład Genetyki i Patomorfologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie (specjalista naukowo-techniczny). Od 2011do 2014 Zakład Genetyki i Patomorfologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie (asystent). Od lutego 2014 Zakład Genetyki i Patomorfologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie (adiunkt). Od października 2016 Katedra Genetyki Klinicznej i Patomorfologii Uniwersytetu Zielonogórskiego Wydział Lekarski (adiunkt). 3

4 4. Wskazanie osiągnięcia naukowego 1 a) tytuł osiągnięcia naukowego/artystycznego Jednotematyczny cykl publikacji pod tytułem: Przeżycia pacjentek z rakiem piersi w zależności od nosicielstwa mutacji w genach BRCA1, CHEK2 i NBS1 Osiągnięcie zostało udokumentowane cyklem 4 oryginalnych prac opublikowanych w recenzowanych czasopismach, znajdujących się w bazie Journal Citation Reports (JCR). We wszystkich 4 pracach jestem pierwszym autorem. Sumaryczny IF wynosi: 29,724; MNiSW: 150 b) autor/autorzy, tytuł publikacji, rok wydania, nazwa wydawnictwa, recenzenci wydawniczy, I. Huzarski T, Byrski T, Gronwald J, Górski B, Domagala P, Cybulski C, Oszurek O, Szwiec M, Gugala K, Stawicka M, Morawiec Z, Mierzwa T, Janiszewska H, Kilar E, Marczyk E, Kozak-Klonowska B, Siolek M, Surdyka D, Wisniowski R, Posmyk M, Sun P, Lubinski J, Narod SA. Ten-year survival in patients with BRCA1-negative and BRCA1-positive breast cancer. J Clin Oncol Sep 10; 31(26): Epub 2013 Aug 12. Erratum in: J Clin Oncol Oct 10; 31(29): IF: 17,960; MNiSW: 45 Mój wkład w powstanie pracy polegał na: stworzeniu koncepcji projektu, współudziale w stworzeniu rejestru pacjentek z rakiem piersi i zebraniu danych rodowodowo-klinicznych; współudziale w przeprowadzeniu doświadczeń, analizie i interpretacji wyników, analizie statystycznej, napisaniu manuskryptu i zapewnieniu integralności całego badania. Mój udział procentowy szacuję na 80%. II. Huzarski T, Byrski T, Gronwald J, Cybulski C, Oszurek O, Szwiec M, Gugała K, Stawicka M, Morawiec Z, Mierzwa T, Falco M, Janiszewska H, Kilar E, Marczyk E, Kozak-Klonowska B, Siołek M, Surdyka D, Wiśniowski R, Posmyk M, Domagała P, Sun P, Lubiński J, Narod SA; Polish Breast Cancer Consortium. The impact of oophorectomy on survival after breast cancer in BRCA1-positive breast cancer patients. Breast Cancer Res Treat Apr; 156(2): Epub 2016 Mar 17. IF: 3,626; MNiSW: wynikającego z art.16 ust 2 ustawy z dnia 14 marca 2003 r. o stopniach naukowych i tytule naukowym oraz o stopniach i tytule w zakresie sztuki (Dz.U.2016r. poz.882 ze zm.w Dz.U. z 2016 r. poz.1311.) 4

5 Mój wkład w powstanie pracy polegał na: stworzeniu koncepcji projektu, współudziale w stworzeniu rejestru pacjentek z rakiem piersi i zebraniu danych rodowodowo-klinicznych; współudziale w przeprowadzeniu doświadczeń, analizie i interpretacji wyników, analizie statystycznej, napisaniu manuskryptu i zapewnieniu integralności całego badania. Mój udział procentowy szacuję na 85%. III. Huzarski T, Cybulski C, Wokolorczyk D, Jakubowska A, Byrski T, Gronwald J, Domagała P, Szwiec M, Godlewski D, Kilar E, Marczyk E, Siołek M, Wiśniowski R, Janiszewska H, Surdyka D, Sibilski R, Sun P, Lubiński J, Narod SA. Survival from breast cancer in patients with CHEK2 mutations. Breast Cancer Res Treat Apr; 144(2): Epub 2014 Feb 21. IF: 3,940; MNiSW: 35. Mój wkład w powstanie pracy polegał na: stworzeniu koncepcji projektu, współudziale w stworzeniu rejestru pacjentek z rakiem piersi i zebraniu danych rodowodowo-klinicznych; współudziale w przeprowadzeniu doświadczeń, analizie i interpretacji wyników, analizie statystycznej, napisaniu manuskryptu i zapewnieniu integralności całego badania. Mój udział procentowy szacuję na 80%. IV. Huzarski T, Cybulski C, Jakubowska A, Byrski T, Gronwald J, Domagała P, Szwiec M, Godlewski D, Kilar E, Marczyk E, Siołek M, Gorski B, Wiśniowski R, Janiszewska H, Surdyka D, Sibilski R, Sun P, Narod SA, Lubiński J; Polish Breast Cancer Consortium. Clinical characteristics of breast cancer in patients with an NBS1 mutation. Breast Cancer Res Treat Oct; 141(3): Epub 2013 Sep 27. IF: 4,198; MNiSW: 35. Mój wkład w powstanie pracy polegał na: stworzeniu koncepcji projektu, współudziale w stworzeniu rejestru pacjentek z rakiem piersi i zebraniu danych rodowodowo-klinicznych; współudziale w przeprowadzeniu doświadczeń, analizie i interpretacji wyników, analizie statystycznej, napisaniu manuskryptu i zapewnieniu integralności całego badania. Mój udział procentowy szacuję na 80%. c) Omówienie celu naukowe/artystycznego ww. pracy/prac i osiągniętych wyników wraz z omówieniem ich ewentualnego wykorzystania Wprowadzenie Osiąganie postępów w leczeniu raka piersi wymaga identyfikacji czynników mających wpływ na przeżycia dotkniętych chorobą pacjentów. W ostatnich latach zidentyfikowano szereg genów związanych nie tylko z wysokim ryzykiem zachorowania na raka piersi ale również z odmienną charakterystyką kliniczno-patologiczną tych raków. Nowoczesne leczenie 5

6 pacjentek z rozpoznanym rakiem piersi to leczenie zindywidualizowane biorące pod uwagę także status mutacji konstytucyjnych. Celem pracy była identyfikacja kluczowych czynników prognostycznych decydujących o przeżyciach 10-letnich u pacjentek z rakami piersi i nosicielstwem mutacji genów BRCA1, CHEK2, i NBS1. BRCA1 Nosicielkami mutacji genu BRCA1 jest około 3% pacjentek z rakiem piersi, jednak wśród pacjentek młodych i pacjentek z potrójnie ujemnym rakiem piersi odsetki te są wyższe [1 4]. Ryzyko raka piersi w okresie całego życia u nosicielek mutacji BRCA1 w Ameryce Północnej wynosi około 70%, w Polsce około 50% [5]. Zdrowe nosicielki mutacji mogą zdecydować się na profilaktyczną interwencję medyczną (szczególnie profilaktyczną mastektomię) i badania skryningowe. Na wybór postępowania wpływa wiedza o przebiegu i odpowiedziach na leczenie potencjalnych nowotworów. Obecnie istnieją dowody na występowanie różnic w odpowiedziach na chemioterapię między nosicielkami a nie nosicielkami mutacji genu BRCA1 [6 7]. Udowodniono, że pacjentki z mutacją BRCA1 i zdiagnozowanym inwazyjnym rakiem piersi powinny otrzymać chemioterapię niezależnie od stopnia zaawansowania klinicznego [8] czy też statusu receptorów estrogenowych [9]. Badania genetyczne bez selekcji pacjentek z rakiem piersi są z reguły dostępne w krajach, w których występują tzw. mutacje założycielskie, w tym w Polsce [10], Izraelu [11], Kanadzie (wśród ludności frankofońskiej) [12], oraz na Bahamach [13] (na Islandii częsta jest założycielska mutacja genu BRCA2) [14]. Najbardziej charakterystyczne dla populacji polskiej są trzy mutacje założycielskie genu BRCA1 (5382insC, C61G, 4153delA) stanowiące ok. 85% wszystkich mutacji BRCA1 najwyższego ryzyka w naszym kraju [10]. Cele pracy I część: Ocena 10-letnich przeżyć u pacjentek z wykrytym rakiem piersi do 50 r.ż. z mutacją BRCA1 i bez tej mutacji, a także identyfikacja czynników prognostycznych i predykcyjnych u pacjentek z BRCA1-dodatnim rakiem piersi. II część: Identyfikacja czynników związanych z leczeniem raka piersi mających wpływ na ryzyko zgonu u pacjentek ze zidentyfikowaną mutacją w genie BRCA1 (w porównaniu z częścią I grupa większa oraz obejmująca także raki wykryte > 50 r.ż.). 6

7 CHEK2 W Polsce występują trzy rzadkie skracające białko mutacje genu CHEK2 oraz jedna częsta mutacja typu missense (I157T); łącznie, mutacje te odpowiadają za około 10% przypadków raka piersi w populacji polskiej [15]. Jedną z mutacji skracających białko jest delecja pojedynczej pary zasad (1100delC), inną mutacja miejsca splicingowego (IVS2+1G>A), zaś trzecią duża delecja eksonów dziewiątego i dziesiątego (del5395). Wśród nosicielek mutacji skracających białko ryzyko raka piersi wzrasta około trzykrotnie, zaś u nosicielek wariantu typu missense (I157T) ryzyko raka piersi wzrasta o około 50% [16]. Raki piersi u nosicielek mutacji CHEK2 są zazwyczaj ER-dodatnie (wykazują ekspresję receptora estrogenowego) [17], co w oparciu o badania całej populacji związane jest z dobrym rokowaniem. Jednakże w badaniach Weichser a i wsp. [18] zaobserwowano, że śmiertelność wśród pacjentek z rakiem piersi z mutacjami CHEK2 jest wyższa niż u nienosicielek, przy czym niekorzystny wpływ mutacji ograniczał się do kobiet z guzami ER-dodatnimi. W niedawnym badaniu przeprowadzonym na Islandii status ER-dodatni był czynnikiem złego rokowania u nosicielek mutacji BRCA2 [19]. W pracy postanowiono zbadać rokowanie u niepoddawanych wcześniejszej selekcji młodych kobiet z rakami piersi i mutacjami (skracającymi białko lub typu missense ) genu CHEK2 w Polsce oraz porównać przeżywalność w tej grupie pacjentek z reprezentatywną grupą młodych pacjentek z rakiem piersi bez mutacji. NBS1 Rzadkie mutacje w genach odpowiedzialnych za szlak naprawy uszkodzeń DNA, np. w genach BRCA1, BRCA2 i CHEK2, są czynnikami predysponującymi pacjentki do raka piersi [20]. Jeszcze innym genem szlaku sygnałowego odpowiedzialnego za naprawę uszkodzeń DNA związanym z podatnością na raka piersi, jest gen NBS1. Produkt tego genu (nibryna, nazywana również białkiem p95) jest częścią kompleksu nadzoru genomowego związanego z genem BRCA1, uczestniczącego w utrzymywaniu stabilności genomu [21]. Mutacja NBS1 w stanie homozygotycznym powoduje zespół Nijmegen dziedziczony w sposób recesywny zespół charakteryzujący się niestabilnością chromosomalną, brakiem odporności i predyspozycją do rozwoju nowotworów [22]. W populacji wschodnioeuropejskich Słowian większość przypadków zespołu Nijmegen powodowana jest przez homozygotyczną delecję 5 par zasad w eksonie 6 genu NBS1 (657del5) [23]. Pojedyncza mutacja założycielska (w stanie heterozygotycznym) występuje u 0,6% populacji Polski; mutacja ta jest rzadką przyczyną raków piersi [24 27] i stercza [28 29]. Wśród nosicielek mutacji 657del5 ryzyko wystąpienia raka piersi wzrasta 2,8 raza (95% CI 1,8 4,4) [30]. Nie wiadomo, czy ten wariant genetyczny wpływa również na zmianę przeżywalności pacjentek z rakiem piersi. 7

8 Celem pracy było zidentyfikowanie charakterystycznych cech raków piersi związanych z mutacją NBS1 oraz odsetka 10-letnich przeżyć u pacjentek z wykrywanym we wczesnym wieku rakiem piersi i z nosicielstwem mutacji NBS1. Pacjentki BRCA1 Część I Od roku 1996 w 17 ośrodkach medycznych w Polsce u nieselekcjonowanych pacjentek z nowo rozpoznanym naciekającym rakiem piersi wykonywano badania genetyczne na obecność trzech mutacji założycielskich genu BRCA1 (5382insC, C61G, 4153delA). Pacjentki objęte badaniem miały potwierdzonego histopatologicznie naciekającego raka piersi w stadium I-III, w wieku 50 r.ż. Daty rozpoznań przypadały na okres od końca 1996 r. do 2006 r. Do badania nie kwalifikowano pacjentek z wcześniejszym rozpoznaniem raka piersi lub innego nowotworu złośliwego. Wykluczono 329 pacjentek z rakiem piersi w stadium IV. Wśród 4725 pacjentek, braki w informacjach klinicznych stwierdzono w 1330 przypadkach; pacjentki te wykluczono z badania. Przedmiotem badania była pozostała populacja 3345 pacjentek. Część II Do badania zakwalifikowano nowo rozpoznanych pacjentek z inwazyjnym rakiem piersi z 17 ośrodków onkologicznych z całej Polski. Daty rozpoznań przypadały na 2 okresy. Pierwszy okres: od końca 1996 r. do 2006 r. dla pacjentek z rakiem piersi rozpoznanym w wieku 50 r.ż. oraz drugi okres: od 2007 do 2012 roku dla kolejnych pacjentek z rozpoznanym rakiem piersi niezależnie od wieku. Wykluczono pacjentki z rakiem piersi w stadium IV. Wśród pacjentek zidentyfikowano 645 nosicielek mutacji BRCA1. Z dalszych analiz wykluczono pacjentki z rozpoznaniem raka w drugiej piersi lub innego nowotworu złośliwego (n = 80) oraz u których testy DNA wykonano po upływie od wstępnego rozpoznania więcej niż trzech lat (n = 31). Brak danych na temat wielkości guza, statusu węzłów chłonnych lub adneksektomii wykluczał pacjentki z dalszych analiz (n = 58). Po tych wyłączeniach, 476 nosicielek BRCA1 kwalifikowało się do badania. Od 370 pacjentek biorących udział w badaniu (77%), uzyskano szczegółowe informacje dotyczące leczenia raka piersi oraz ewentualnych zabiegów profilaktycznych (adneksektomii, profilaktycznej mastektomii). 8

9 CHEK2 Do badania kwalifikowano pacjentki w wieku 50 lat lub młodsze, z nowo rozpoznanym inwazyjnym rakiem piersi w stadium I III. Daty rozpoznań przypadały na okres od końca 1996 r. do 2007 r. Do badania nie kwalifikowano pacjentek z wcześniejszym rozpoznaniem nowotworu w piersi przeciwległej lub innego nowotworu złośliwego. Wśród 6988 pacjentek braki w informacjach klinicznych stwierdzono w 1505 przypadkach; pacjentki te wykluczono z badania. Wykluczono również 35 pacjentek z rakiem piersi w stadium IV oraz 67 pacjentek z wcześniejszym rakiem piersi lub jajnika w wywiadzie. Wykluczono 277 pacjentek z mutacją genu BRCA1. Do analizy włączono wyłącznie pacjentki o znanym statusie dla każdej z czterech mutacji CHEK2. U 1512 brakowało informacji na temat jednej lub większej liczby mutacji. Przedmiotem niniejszego badania była pozostała populacja 3592 pacjentek. NBS1 Do badania kwalifikowano pacjentki w wieku 50 lat lub młodsze, z nowo rozpoznanym inwazyjnym rakiem piersi w stadium I III. Daty rozpoznań przypadały na okres od końca 1996 r. do 2007 r. Do badania włączono pacjentek. Wśród pacjentek braki w informacjach klinicznych stwierdzono w 1873 przypadkach; pacjentki te wykluczono z badania. Wykluczono również 35 pacjentek z rakiem piersi w stadium IV oraz 90 pacjentek z wcześniejszym rakiem piersi lub jajnika w wywiadzie. Wykluczono 334 pacjentki o znanym dodatnim statusie nosicielstwa mutacji genu BRCA1 oraz 90 kobiet bez danych nt. statusu genotypowego genów BRCA1 lub NBS1. Przedmiotem niniejszego badania była pozostała populacja pacjentek. Metody U każdej zakwalifikowanej do badań pacjentki pobrano próbkę krwi na EDTA z której wyizolowano DNA. Wszystkie pacjentki wyraziły pisemną zgodę na udział w badaniach i testy genetyczne. Wszystkie badania molekularne zostały wykonane w laboratorium molekularnym Zakładu Genetyki i Patomorfologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie. Protokół badań został zatwierdzony przez Komisję Bioetyczną. Nosicielstwo mutacji potwierdzano z niezależnego drugiego pobrania krwi. 9

10 Testy DNA BRCA1 Próbki krwi pozyskiwano średnio po 8,8 miesiącach od dnia rozpoznania. Badania genu BRCA1 wykonywano w celu identyfikacji trzech mutacji założycielskich (tj. 5382insC, C61G, 4154delA). Pacjentki z wykrytą mutacją w genie BRCA1 były zapraszane na kolejną onkologiczną konsultację genetyczną celem ustalenia dalszego postępowania diagnostyczno- - leczniczego udzielaną przez jednego z lekarzy związanych z zespołem badawczym. CHEK2 Próbki krwi pozyskiwano średnio po 14,5 miesiącach od dnia rozpoznania. Pacjentki badano w celu identyfikacji czterech mutacji założycielskich w obrębie genu CHEK2 (1100deC, IVS2+1G>A, I157T, del5395). NBS1 Próbki krwi pozyskiwano średnio po 14,5 miesiącach od dnia rozpoznania. Pacjentki badano w celu identyfikacji mutacji założycielskiej dla populacji słowiańskiej w genie NBS1 (657del5). Przegląd dokumentacji medycznej U każdej pacjentki zakwalifikowanej do badań dokonano przeglądu dokumentacji medycznej ze szczególnym uwzględnieniem informacji na temat: wieku zachorowania, rozmiaru guza (cm), statusu zajęcia węzłów chłonnych (dodatni/ujemny), statusu receptorów estrogenowych (ER) (dodatni/ujemny), statusu receptorów progesteronowych (PR) (dodatni/ujemny), statusu receptora ludzkiego nabłonkowego czynnika wzrostu 2 (HER2) (dodatni/ujemny), rodzaju chemioterapii z uwzględnieniem czasu jej podania (indukcyjna [neoadjuwantowa], uzupełniająca [adjuwantowa], brak). Jedynym stosowanym rodzajem terapii hormonalnej było podawanie tamoksyfenu (tak/nie). Na podstawie dokumentacji medycznej zebrano informacje ma temat wystąpienia innych nowotworów pierwotnych, w tym raków przeciwległej piersi i raków jajników. W przypadku braku informacji o rozmiarze guza, statusie zajęcia węzłów lub statusie ER pacjentki wyłączano z badania. Stwierdzenie zgonów Informacje o zgonach pacjentek uzyskano z Bazy Danych Metrykalnych Ministerstwa Spraw Wewnętrznych i Administracji w Warszawie. Dane zwrotne, zawierające wszystkie daty zgonów uzyskano kolejno dla pacjentek: BRCA1 (część I) do listopada 2011 r. włącznie, 10

11 BRCA1 (część II) do kwietnia 2015 r. włącznie, CHEK2 do kwietnia 2013 r. włącznie, NBS1 do kwietnia 2013 r. włącznie. Analiza statystyczna W grupach kobiet będących i nie będących nosicielkami mutacji kolejno BRCA1 lub CHEK2 lub NBS1 oceniano szereg zmiennych; istotność statystyczną różnic badano przy użyciu testu t-studenta. Analizę przeżywalności wykonano w oparciu o model proporcjonalnego ryzyka Coxa. Pacjentki podlegały obserwacji od daty rozpoznania raka piersi do zgonu z dowolnych przyczyn lub daty o znanym statusie życiowym. Wyniki BRCA1 Część I Spośród 3345 pacjentek włączonych do badania 233 (7,0%) było nosicielkami mutacji BRCA1. Nosicielki mutacji diagnozowano średnio we wcześniejszym wieku niż nienosicielki (42 vs 44 lat; p < 0.001). W przypadku nosicielek istniało mniejsze prawdopodobieństwo zajęcia węzłów chłonnych (42,5% vs 49,7%; p = 0,04). Wśród raków związanych z mutacją BRCA1 135 było nowotworami potrójnie ujemnymi (69,2% pacjentek z pełnymi danymi); odsetek ten w grupie nienosicielek wyniósł 12,9% (p < 0,001). Adneksektomię wykonano u 50% kobiet z mutacją BRCA1; odsetek ten w grupie nienosicielek wyniósł 14%. Spośród 395 kobiet poddanych adneksektomii u 34 operację wykonano przed rozpoznaniem raka piersi, zaś w 361 przypadkach operacja ta miała miejsce po rozpoznaniu raka piersi. Pacjentki uczestniczące w badaniu podlegały obserwacji od daty rozpoznania do zgonu z dowolnych przyczyn lub do listopada 2011 r. (średni czas obserwacji 7,4 lat). Dziesięcioletnia przeżywalność u nosicielek mutacji wyniosła 80,9% (95% CI: 75,4% 86,4%); u nienosicielek wynosiła ona 82,2% (95% CI: 80,5%-83,7%). W analizie jednoczynnikowej status mutacji BRCA1 wiązał się (nieistotnie) z gorszym rokowaniem w grupie nosicielek w porównaniu z grupą nie nosicielek (współczynnik ryzyka [HR] 1,14; 95% CI: 0,83 1,57; p = 0,42; Tabela 2; Rycina 1). W podgrupie 485 pacjentek z potrójnie ujemnym rakiem piersi całkowita przeżywalność wśród nosicielek nutacji nie była gorsza niż w grupie nie nosicielek. 11

12 Tabela 1. Współczynniki ryzyka dla wybranych zmiennych (N = 3345) Variable Univariate Multivariate HR 95% CI P HR 95% CI P Year of Birth (trend) to to Age at diagnosis, years > to to ER status Positive to 0.58 < to PR status Positive to 0.51 < to 0.82 < HER2 status Positive to 2.75 < to 2.12 < Size, cm to to to 2.43 < to 1.64 < to 6.55 < to 3.29 < Nodes Positive to 4.26 < to 3.75 < Oophorectomy* No 1 1 Yes to to Tamoxifen No 1 1 Yes to 0.64 < to Chemotherapy No 1 1 Yes to 6.53 < to BRCA1 Positive to to Abbreviations: ER, estrogen receptor; HER2, human epidermal growth factor receptor 2; HR, hazard ratio; PR, progesterone receptor. * Oophorectomy (yes v no) was coded as a time-dependent covariate. Rycina 1 Przeżywalność chorych z rakiem piersi w zależności od statusu mutacji BRCA1. 12

13 Wśród nosicielek BRCA1 status zajęcia węzłów chłonnych miał duże znaczenie rokownicze dla czasu przeżycia (Tabela 2; Rycina 2). W całej grupie badanej oraz w podgrupie nosicielek mutacji BRCA1 przeżywalność kobiet z guzami o rozmiarach 0,1 1,0 była podobna do przeżywalności w grupie z guzami o rozmiarach 1,1 2,0 cm (Tabela 2; Rycina 3). Wśród nosicielek mutacji BRCA1 z małymi (< 2 cm) guzami piersi 10-letnia przeżywalność wyniosła 84,1%, w tym 89,9% w przypadku pacjentek bez zajęcia węzłów chłonnych i 68,6% w przypadku pacjentek z przerzutami do węzłów chłonnych. Co ważne, wśród nosicielek mutacji z guzami o rozmiarach 1 cm zajęcie węzłów chłonnych stwierdzono w 27,5% przypadków; w podgrupie tej 10-letnia przeżywalność wyniosła 81,8%. Pacjentki z rakami, którym towarzyszyło zajęcie węzłów chłonnych i/lub z guzami o rozmiarach > 5 cm stanowiły grupę wysokiego ryzyka zgonu; do grupy tej zaklasyfikowano 101 (43,6%) spośród 233 pacjentek BRCA1-dodatnich, dla których 10-letnia przeżywalność wyniosła 68,2% (95% CI: 58,2 78,6%). Tabela 2. Współczynniki ryzyka dla wybranych zmiennych u pacjentek nosicielek mutacji BRCA1 (n = 233) Variable Univariate Multivariate HR 95% CI P HR 95% CI P Year of birth (trend) to to Age at diagnosis, years > to to ER status Positive to to PR status Positive to to HER2 status Positive to to Tumor size, cm to to to to to to Nodes Positive to 7.56 < to 8.94 < Oophorectomy* No 1 1 Yes to to Chemotherapy No 1 1 Yes to to Abbreviations: ER, estrogen receptor; HER2, human epidermal growth factor receptor 2; HR, hazard ratio; PR, progesterone receptor. *Oophorectomy (yes v no) was coded as a time-dependent covariate. 13

14 Rycina 2. Przeżywalność z rakiem piersi w zależności od stanu zajęcia węzłów chłonnych (tylko nosicielki mutacji BRCA1). Rycina 3. Przeżywalność z rakiem piersi w zależności od wielkości guza (tylko nosicielki mutacji BRCA1). Wykonanie adneksektomii wiązało się z dobrym rokowaniem w przypadku nosicielek mutacji (skorygowany HR 0,30; 95% CI: 0,12 0,75; p = 0,01) oraz, w znacznie mniejszym stopniu, w przypadku nienosicielek (skorygowany HR 0,83; 95% CI: 0,48 1,45; p = 0,52). Współczynnik HR związany z wykonaniem adneksektomii wśród nosicielek mutacji okazał się podobny po wyłączeniu z analizy pacjentek, u których operację wykonano przed rozpoznaniem. Wśród 233 nosicielek mutacji BRCA1 w okresie obserwacji kontrolnej stwierdzono 36 przypadków drugiego pierwotnego raka przeciwległej piersi, 10 przypadków wystąpienia pierwotnego raka jajnika i jeden przypadek raka otrzewnej; odnotowano również 41 zgonów spowodowanych chorobą nowotworową. U 115 nosicielek wykonano profilaktyczną adneksektomię; w grupie tej odnotowano 13 zgonów (wszystkie z powodu raka piersi). Wśród 114 kobiet bez wykonanej adneksektomii 14

15 (tzn. z oboma jajnikami w stanie nienaruszonym), odnotowano 28 zgonów (22 z powodu raka piersi, 6 z powodu raka piersi i/lub jajnika). Ogółem, u kobiet z jajnikami w stanie nienaruszonym stwierdzono 28 (68%) spośród 41 zgonów. W analizie jednoczynnikowej wśród nosicielek BRCA1 istniał jedynie umiarkowany związek między stosowaniem chemioterapii a czasem przeżycia (HR 0,79). Po wprowadzeniu korekty o inne zmienne rokownicze HR dla chemioterapii zmalał do 0,42, chociaż nie był to wynik istotny statystycznie (p = 0,18). W podgrupie nienosicielek skorygowany HR związany z zastosowaniem chemioterapii wyniósł 1,56 (95% CI: 0,88 2,78). Stwierdzono statystycznie istotny związek między zastosowaniem chemioterapii a czasem przeżycia w zależności od występowania mutacji (p = 0,01). Wśród kobiet z mutacją BRCA1 leczonych chemioterapią uzupełniającą (adjuwantową), nieskorygowany HR związany ze stosowaniem schematu CMF (cyklofosfamid, metotreksat i fluorouracyl) w porównaniu ze schematem opartym o antracykliny wyniósł 0,67 (95% CI: od 0,31 do 1,45). Skorygowany HR związany ze stosowaniem schematu CMF w porównaniu ze schematem opartym o antracykliny wyniósł 0,81 (95% CI: 0,35 1,89; p= 0,62). Część II 476 nosicielek mutacji BRCA1 obserwowano przez średni okres 8,0 lat (zakres 0,4 18 lat). W okresie obserwacji w grupie tej zmarło 88 pacjentek. 62 kobiety zmarły z powodu raka piersi, 15 z powodu raka jajnika, a 11 z innych przyczyn (2 przypadki raka otrzewnej, 2 przypadki guza pierwotnego mózgu, 1 zgon z powodu raka płuc oraz 6 z nieznanych przyczyn). Dziesięcioletnie przeżycie dla nosicielek mutacji BRCA1 wyniosło 78,3%, a piętnastoletnie 74,8%. Większość pacjentek miała wykonaną jednostronną mastektomię (77%). U trzydziestu sześciu kobiet wykonano obustronną mastektomię z powodu raka piersi (u 105 pacjentek brakowało danych). Spośród 335 kobiet z jednostronnym rakiem piersi w 61 przypadkach zdiagnozowano raka drugiej piersi w okresie dziesięcioletniej obserwacji (skumulowana częstość występowania 23,0%). Ryzyko zgonu nosicielki mutacji BRCA1 z rozpoznanym rakiem drugiej piersi wzrosło 2,4 krotnie (HR = 2,39, 95% CI: 1,25 4,59; p = 0,009). Czynniki mające wpływ na przeżycie u pacjentek z rozpoznanym rakiem piersi opisano w tabelach 3 i 4. U nosicielek mutacji BRCA1 najsilniejszymi czynnikami mającymi wpływ na przeżycie były stan węzłów chłonnych i wymiar guza (Tabela 1; Ryciny 4 i 5). Dwadzieścia trzy procent małych guzów piersi (< 2 cm) miało stwierdzony przerzut w węźle chłonnym. Wśród nosicielek mutacji BRCA1 z małymi (< 2 cm) guzami piersi 10-letnia przeżywalność wyniosła 93,3% u pacjentek bez zajęcia węzłów chłonnych i 83,3% w przypadku pacjentek z zajęciem węzłów chłonnych. 15

16 Tabela 3. Współczynniki HR ryzyka zgonu z jakiegokolwiek powodu dla wybranych zmiennych u pacjentek-nosicielek mutacji BRCA1 Variables Univariate Multivariate RR (95%CI) p RR (95% CI) p Year of birth (trend) 0.97 ( ) ( ) Year of diagnosis Age of diagnosis <40 years 1.43 ( ) ( ) Estrogen receptor Positive 0.98 ( ) ( ) 0.50 Missing 2.31 ( ) 0.16 NA Progesterone receptor Positive 0.89 ( ) ( ) 0.61 Missing 0.77 ( ) 0.66 NA Her2 Positive 1.75 ( ) ( ) 0.68 Missing 0.76 ( ) ( ) 0.25 Size (cm) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 0.02 Nodes Positive 3.17 ( ) \ ( ) \ Oophorectomy** No 1 1 Yes 0.40 ( ) ( ) Tamoxifen No 1 1 Yes 0.69 ( ) ( ) 0.14 Chemotherapy No 1 1 Platinum/platinumAC 0.63 ( ) ( ) 0.50 Other 1.01 ( ) ( ) 0.05 * From diagnosis to death for subjects who died and from diagnosis to 2012 for patients who are alive. ** Oophorectomy (yes/no) was coded as a time-dependent covariate. The mean of dx to blood taken is 0.12 years. 109 subjects had blood taken before the dx. Pięćdziesiąt jeden procent nosicielek BRCA1 miało wykonaną adneksektomię; 36 kobiet przed zdiagnozowaniem raka piersi i 206 po operacji z powodu raka piersi. 10-letnie skumulowane ryzyko raka jajnika wyniosło 5,8%. Jeśli rozważymy rozwój raka jajnika jako zależną od czasu zmienną, ryzyko zgonu z jakiejkolwiek przyczyny wzrosło o 8,4 raza po rozpoznaniu raka jajnika (HR = 8,44, 95% CI 4,80 14,8, p <0,001). Wskaźnik HR związany z adneksektomią obniżał ryzyko zgonu z jakiegokolwiek powodu do 0,41 (95% CI 0,24 0,69, p <0,001). Kiedy wykluczono pacjentki z wykonaną adneksektomią przed rozpoznanym rakiem piersi, HR wyniósł 0,39 (95% CI 0,22 0,68, p = 0,001). 16

17 Tabela 4. Współczynniki HR ryzyka zgonu z powodu raka piersi dla wybranych zmiennych u pacjentek-nosicielek mutacji BRCA1. Variables Univariate Multivariate RR (95% CI) p RR (95% CI) p Year of birth(trend) 0.98 ( ) ( ) 0.05 Age of diagnosis <40 years 1.55 ( ) ( ) Year of diagnosis Estrogen receptor Positive 0.85 ( ) ( ) 0.60 Missing 3.30 ( ) 0.05 NA Progesterone receptor Positive 0.74 ( ) ( ) 0.42 Missing 1.14 ( ) 0.83 NA Her2 Positive 1.85 ( ) ( ) 0.68 Missing 0.70 ( ) ( ) 0.30 Size (cm) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) ( ) 0.04 Nodes Positive 3.87 ( ) < ( ) < Oophorectomy** No 1 1 Yes 0.55 ( ) ( ) 0.08 Tamoxifen No 1 1 Yes 0.69 ( ) ( ) 0.17 Chemotherapy No 1 1 Platinum/platinumAC 0.40 ( ) ( ) 0.18 Other 1.15 ( ) ( ) 0.13 * From diagnosis to death for subjects who died and from diagnosis to 2012 for patients who are alive. ** Oophorectomy (yes/no) was coded as a time-dependent covariate. *** The mean of dx to blood taken is 0.12 years. 109 subjects had blood taken before the dx. U 242 kobiet z profilaktyczną adneksektomią odnotowano 20 zgonów (18 z powodu raka piersi i 2 z powodu raka otrzewnej). Wśród 229 kobiet bez wykonanej adneksektomii (tzn. z oboma jajnikami w stanie nienaruszonym), odnotowano 66 zgonów (43 z powodu raka piersi, 14 z powodu raka jajnika, 9 z innych przyczyn). Ogółem, u kobiet z jajnikami w stanie nienaruszonym stwierdzono 66 (75%) spośród 88 zgonów. W podgrupie kobiet z ER-ujemnym rakiem piersi współczynnik HR związany z adneksektomią wynosił 0,44 (95% CI 0,22 0,89, p = 0,02), natomiast u kobiet z ER-dodatnim rakiem piersi HR wynosił 0,71 (95% CI 0,10 5,11, p = 0,73). 10-letnia śmiertelność z powodu raka piersi wynosiła 15,9% u pacjentek które otrzymały chemioterapię jako leczenie uzupełniające i 17,6% u kobiet które jej nie otrzymały. 17

18 Po wprowadzeniu korekty o inne zmienne rokownicze chemioterapia okazała się nieistotnym statystycznie czynnikiem poprawy czasu przeżycia (HR 0,41; 95% CI 0,14 1,23; p = 0,11). Wśród 476 pacjentek objętych badaniem, u 95 stwierdzono ER-dodatnie guzy. Większość z nich (81 kobiet) poddano leczeniu hormonalnemu tamoksyfenem. HR związany z użyciem tamoksyfenu wyniósł 0,36 jednak nie był istotny statystycznie (95% CI; 0,09 1,40; p=0,14). Rycina 4. Przeżywalność z rakiem piersi w zależności od stanu zajęcia węzłów chłonnych. Rycina 5. Przeżywalność chorych z rakiem piersi w zależności od wielkości guza. Zaobserwowano, że u pacjentek ze znanym statusem mutacji BRCA1 (przed wykryciem raka piersi), które były objęte specjalistycznymi badaniami profilaktycznymi (MRI piersi) diagnozowano zdecydowanie dużo mniejsze guzy piersi i bez przerzutów do węzłów chłonnych (Tabela 5). Kobiety te częściej były leczone mastektomią (w tym obustronną 18

19 mastektomią) niż kobiety, które nie zdawały sobie sprawy ze statusu mutacji. Jednak dziesięcioletnie przeżycie kobiet, które znały swój status mutacji, było podobne do kobiet, które nie znały swojego statusu mutacji (skorygowane HR = 1,19; 95% CI 0,59 2,44; p = 0,63). Tabela 5. Porównanie danych klinicznych pacjentek u których krew badano na obecność mutacji BRCA1 przed lub po zdiagnozowaniu raka piersi. Variables Blood taken after diagnoses N = 390 Blood taken before diagnoses N = 86 p YOB ( ) ( ) 0.63 Diagnoses ( ) ( ) < Blood taken ( ) ( ) 0.77 Size (cm) 2.15 (0 9.5) 1.24 (0 8.1) < Nodes Neg 243 (62.3%) 65 (75.6%) 0.02 Pos 147 (37.7%) 21 (24.4%) Ooph No 193 (49.5%) 36 (41.9%) < Yes, after dx 181 (46.4%) 25 (29.1%) Yes, prior dx 14 (3.6%) 22 (25.6%) Surgery Lump 70 (19.2%) 8 (9.5%) 0.03 Mast 294 (80.8%) 76 (90.5%) Missing 26 2 BPM No 271 (91.6%) 64 (85.3%) 0.10 Yes 25 (8.5%) 11 (14.7%) Missing TAM No 272 (69.4%) 64 (75.3%) 0.34 Yes 116 (30.6%) 21 (24.7%) Missing 2 1 Chemo No 23 (6.0%) 8 (9.5%) < Other 326 (84.7%) 43 (51.2%) Platinum 36 (9.4%) 33 (39.3%) 2 nd CA Breast CA 64 (16.4%) 7 (8.1%) 0.05 OVCA 18 (4.6%) 6 (7.0%) 0.37 Other CA 5 (1.3%) Status Alive 318 (81.5%) 70 (81.4%) 0.98 Dead 72 (18.5%) 16 (18.6%) CHEK2 Spośród 3592 kobiet włączonych do badania, 487 (13,6%) było nosicielkami mutacji CHEK2. Mutacje skracające białko występowały u 140 kobiet, zaś mutacja typu missense u 347 kobiet. Uczestniczki badania poddano obserwacji od momentu rozpoznania do momentu zgonu lub maja 2013 r. (średnio 8,9 lat). W analizie jednoczynnikowej status mutacji CHEK2 (dowolnej) nie miał związku z rokowaniem (HR = 1,08; 95% CI 0,86 1,35; p = 0,52; Tabela 2; Rycina 1). Po wprowadzeniu poprawki na inne czynniki prognostyczne, współczynnik 19

20 ryzyka porównujący nosicielki i nienosicielki mutacji CHEK2 był nadal bliski jedności (HR = 1,14; 95% CI 0,90 1,44; p = 0,27; Tabela 6). Tabela 6. Współczynniki ryzyka dla śmiertelności z powodu wybranych zmiennych u pacjentek z rakiem piersi i mutacją CHEK2. Variable Non-carrier N = 3,105 CHEK2 carriers N = 487 I157T n = 347 Other n = 140 p value* Year of diagnosis ( ) ( ) ( ) < Date of birth ( ) ( ) ( ) Age of diagnosis (mean, range) 44.3 (21 50) 44.4 (21 50) 43.6 (26 50) 0.46 Follow-up years 8.9 (0.1 17) 8.5 (0.3 16) 8.5 (2.2 17) Estrogen receptor Negative 1,214 (39.1%) 122 (35.2%) 40 (28.6%) Positive 1,891 (60.9%) 225 (64.8%) 100 (71.4%) 0.01 Progesterone receptor Negative 848 (30.3%) 98 (28.7%) 27 (19.3%) Positive 1,955 (69.8%) 244 (71.4%) 113 (80.7%) 0.06 Missing Her2 receptor Negative 1,480 (78.6%) 174 (39.5%) 81 (81.0%) Positive 402 (21.4%) 45 (20.6%) 19 (19.0%) 0.60 Missing Size (cm) 0 2 1,873 (60.3%) 196 (56.5%) 76 (54.3%) ,113 (35.9%) 140 (40.4%) 60 (42.9%) (3.8%) 11 (3.2%) 4 (2.9%) Mean size (cm) Nodes Negative 1597 (51.4%) 170 (49.0%) 63 (45.0%) Positive 1,508 (48.6%) 177 (51.0%) 77 (55.0%) 0.14 Tamoxifen Yes 1,825 (68.7%) 227 (71.6%) 105 (80.2%) No 831 (31.5%) 90 (28.4%) 26 (19.9%) 0.02 Missing Chemotherapy Neo-adjuvant 685 (26.3%) 92 (27.8%) 43 (31.4%) Adjuvant 1,518 (58.3%) 179 (54.1%) 80 (58.4%) Chemo yes 2,203 (84.6%) 271 (81.9%) 12 3 (90.0%) 0.85 Chemo No 403 (15.5%) 60 (18.1%) 14 (10.2%) 0.15 Missing Vital status Alive 2,561 (82.5%) 279 (80.4%) 121 (86.4%) Dead 544 (17.5%) 68 (19.6%) 19 (13.6%) 0.85 * p value refers to all CHEK2 carriers versus non-carriers. W analizie jednoczynnikowej status mutacji CHEK2 typu missense (I157T) był związany z rokowaniem podobnym jak w przypadku nienosicielek (HR = 1,19; 95% CI 0,92 1,53; p = 0,19). Po wprowadzeniu poprawki na inne czynniki prognostyczne, współczynnik ryzyka porównujący nosicielki mutacji CHEK2 typu missense i nienosicielki mutacji był podobny (HR = 1,24; 95% CI 0,96 1,61; p = 0,10; (tabela 7). 20

21 Tabela 7. (tabela 2 praca3 strona 400). Hazard ratios for mortality for selected variables for the 3,592 subjects (all subjects) Variable Univariate Multivariate HR (95% CI) p value HR (95% CI) p value YOB (trend) 1.02 ( ) ( ) 0.45 Age of diagnoses > ( ) ( ) 0.85 Estrogen receptor Positive 0.57 ( ) < ( ) 0.92 Progesterone receptor Positive 0.49 ( ) < ( ) 0.12 Her2 Positive 1.93 ( ) < ( ) Size (cm) ( ) < ( ) < ( ) < ( ) < Nodes Positive 3.43 ( ) < ( ) < Tamoxifen No 1 1 Yes 0.67 ( ) < ( ) 0.02 Chemotherapy No 1 1 Yes 4.64 ( ) < ( ) 0.01 CHEK2 Positive (any) 1.08 ( ) ( ) 0.27 Missense (I157T) 1.19 ( ) ( ) 0.10 Truncating 0.81 ( ) ( ) 0.57 Rycina 6. Dziesięcioletnia przeżywalność u chorych z rakiem piersi i mutacją CHEK2. 21

22 U 140 kobiet występowały mutacje skracające białko. W porównaniu z nienosicielkami mutacji CHEK2, nosicielki mutacji skracających białko charakteryzowały się podobnym rokowaniem (nieskorygowany HR = 0,81; 95% CI 0,51 1,28; p = 0,37; Tabela 7; Rycina 6). Po wprowadzeniu poprawki na inne czynniki prognostyczne, współczynnik ryzyka zgonu nosicielki mutacji skracających białko CHEK2 i nienosicielki mutacji był podobny (HR = 0,87; 95% CI 0,55 1,39; p = 0,57; Tabela 7). W podgrupie pacjentek z mutacjami skracającymi białko 10-letnia przeżywalność kobiet z rozpoznaniem raka piersi postawionym w wieku 40 lat lub młodszym wyniosła 91,3%, zaś w przypadku kobiet z rozpoznaniem postawionym w wieku powyżej 40 lat 82,7%; różnica ta nie była jednak istotna statystycznie (p = 0,13). Uprzednio donoszono, że mutacje CHEK2 są niekorzystnym czynnikiem prognostycznym u kobiet z ER-dodatnim rakiem piersi. W naszym badaniu skorygowany współczynnik ryzyka związany z jakąkolwiek mutacją CHEK2 u kobiet z ER-dodatnim rakiem piersi wyniósł 1,31 (95% CI 0,97 1,77; Rycina 7). Skorygowany współczynnik ryzyka związany ze skracającą białko mutacją CHEK2 w podgrupie kobiet z ER-dodatnim rakiem piersi (w porównaniu z nienosicielkami mutacji) wyniósł 0,86 (95% CI 0,48 1,55; p = 0,62). Skorygowany współczynnik ryzyka związany z mutacją CHEK2 typu missense I157T w podgrupie kobiet z ER-dodatnim rakiem piersi (w porównaniu z nienosicielkami mutacji) wyniósł 1,53 (95% CI 1,10 2,14; p = 0,01). Zaobserwowano zatem statystycznie istotny niekorzystny wpływ mutacji typu missense I157T na przeżywalność pacjentek z ERdodatnim rakiem piersi (HR = 1,53; 95% CI 1,10 2,14). Dane te wymagają jednak dalszych badań. Rycina 7. Dziesięcioletnia przeżywalność w oparciu o status mutacji CHEK2 tylko pacjentki z rakiem ER-dodatnim. Wśród nosicielek CHEK2 status zajęcia węzłów chłonnych miał wysokie znaczenie rokownicze dla czasu przeżycia (Rycina 8). Przerzut do węzła chłonnego u pacjentek z mutacją CHEK2 (I157T) zwiększał ryzyko zgonu ponad 4 krotnie (HR 4,76; 95% CI: 2,60 8,72; 22

23 p<0,0001; Tabela 8) a u nosicielek mutacji skracających białko ponad 3 krotnie (HR 3,43; 95%CI: 1,13 10,4; p = 0,03; Tabela 9). Rycina letnie przeżycie u nosicielek mutacji CHEK2 w zależności od statusu węzłów chłonnych. Tabela 8. Współczynniki ryzyka dla śmiertelności z powodu wybranych zmiennych u nosicielek mutacji CHEK2 I157T. Variable Univariate Multivariate HR (95% CI) p value HR (95% CI) p value YOB (trend) 1.04 ( ) ( ) 0.74 Age of diagnoses B [ ( ) ( ) 0.29 Estrogen receptor Positive 0.87 ( ) ( ) 0.57 Progesterone receptor Positive 0.84 ( ) ( ) 0.35 Her2 Positive 1.15 ( ) ( ) 0.62 Size (cm) ( ) ( ) ( ) ( ) 0.06 Nodes Positive 4.76 ( ) < ( ) < Tamoxifen No 1 1 Yes 1.39 ( ) ( ) 0.31 Chemotherapy No 1 1 Yes 2.62 ( ) ( )

24 Tabela 9. Współczynniki ryzyka dla śmiertelności z powodu wybranych zmiennych u nosicielek mutacji CHEK2 skracających białko. Variable Univariate Multivariate HR (95% CI) p value HR (95% CI) p value YOB (trend) 0.97 ( ) ( ) 0.33 Age of diagnoses B [ ( ) ( ) 0.06 Estrogen receptor Positive 0.66 ( ) ( ) 0.10 Progesterone receptor Positive 0.85 ( ) ( ) 0.74 Her2 Positive 2.23 ( ) ( ) 0.16 Size (cm) ( ) ( ) ( ) ( ) 0.10 Nodes Positive 3.43 ( ) ( ) 0.10 Tamoxifen No 1 1 Yes 1.26 ( ) ( ) 0.62 NBS1 Spośród 4566 pacjentek włączonych do badania, 53 (1,2%) było nosicielkami mutacji NBS1. Raki piersi u nosicielek i nienosicielek mutacji NBS1 były podobne pod względem wielkości, wieku w momencie rozpoznania i innych cech patologicznych. Przeżywalność kobiet z mutacją NBS1 była podobna do przeżywalności kobiet bez mutacji (Tabela 10; Rycina 9). Dziesięcioletnia przeżywalność u nosicielek mutacji NBS1 wyniosła 81,2% (95% CI: 70,1% 94,1%); u nienosicielek 79,4% (95% CI: 78,0% 80,9%). Nieskorygowany współczynnik ryzyka wyniósł 1,21 (95% CI 0,67 2,19); po wprowadzeniu poprawki na cechy patologiczne przeżywalność kobiet z mutacją NBS1 okazała się gorsza niż w przypadku nienosicielek (HR = 1,50), jednak różnica ta nie była istotna statystycznie (p = 0,19). 24

25 Tabela 10. Współczynniki ryzyka dla wybranych zmiennych u 4566 pacjentek. Variable Univariate Multivariate HR (95% CI) p value HR (95% CI) p value Year of birth (trend per year) 1.02 ( ) ( ) 0.53 Age of diagnoses < ( ) ( ) 0.87 Estrogen receptor Positive 0.59 ( ) < ( ) 0.96 Progesterone receptor Positive 0.51 ( ) < ( ) 0.02 Her2 Positive 1.89 ( ) < ( ) < Size (cm) ( ) < ( ) < ( ) < ( ) < Nodes Positive 3.52 ( ) < ( ) < Oophorectomy No 1 1 Yes 0.80 ( ) ( ) 0.86 Tamoxifen No 1 1 Yes 0.70 ( ) < ( ) Chemotherapy No 1 1 Yes 4.57 ( ) < ( ) 0.02 NBS Positive 1.21 ( ) ( ) 0.19 Rycina 9. Dziesięcioletnia przeżywalność po wykryciu raka piersi w oparciu o status mutacji NBS1. 25

26 Podsumowanie Autoreferat Załącznik nr 2a BRCA1 1. Dziesięcioletnia przeżywalność kobiet z rakiem piersi z mutacją BRCA1 i bez mutacji BRCA1 jest podobna. 2. Czynnikami związanymi najmocniej z gorszym rokowaniem w raku piersi (niezależnie od statusu mutacji BRCA1) są: przerzut do węzła chłonnego i wymiar guza. 3. Profilaktyczna adneksektomia zmniejsza ryzyko zgonu nosicielki mutacji BRCA1 z rakiem piersi (z jakiegokolwiek powodu) o ok. 60% w ciągu 10 lat. 4. W grupie nieselekcjonowanych pacjentek z rakiem piersi rozpoznanym do 50 r.ż. zabieg profilaktycznej adneksektomii zmniejsza ryzyko zgonu (z jakiegokolwiek powodu) w ciągu 10 lat o 42%. CHEK2 1. Dziesięcioletnia przeżywalność kobiet z rakiem piersi z mutacją CHEK2 i bez mutacji CHEK2 jest podobna. 2. Występowanie mutacji CHEK2 typu missense I157T może wiązać się z gorszą przeżywalnością pacjentek z ER-dodatnim rakiem piersi. NBS1 1. Dziesięcioletnia przeżywalność kobiet z rakiem piersi z mutacją NBS1 i bez mutacji NBS1 jest podobna. Wnioski 1. W celu optymalizacji leczenia u pacjentki z rakiem piersi należy wykonać testy DNA wykrywające nosicielstwo mutacji BRCA1. 2. Znaczenie nosicielstwa mutacji CHEK2 i NBS1 w prognozie raka piersi wymaga dalszych badań, nie tylko na większych grupach chorych ale z uwzględnieniem dodatkowych czynników molekularnych i klinicznych. 26

27 Piśmiennictwo 1. Peto J, Collins N, Barfoot R, et al: Prevalence of BRCA1 and BRCA2 gene mutations in patients with early-onset breast cancer. J Natl Cancer Inst. 91: 943 9, Malone KE, Daling JR, Neal C, et al: Frequency of BRCA1/BRCA2 mutations in a population-based sample of young breast carcinoma cases. Cancer. 88: , Hartman AR, Kaldate RR, Sailer LM, et al: Prevalence of BRCA1 mutations in an unselected population of triple-negative breast cancer. Cancer. 118: , Young SR, Pilarski RT, Donenberg T, et al: The prevalence of BRCA1 mutations among young women with triple-negative breast cancer. BMC Cancer. 19; 9: 86, Lubinski J, Huzarski T, Byrski T, et al: The risk of breast cancer in women with a BRCA1 mutation from Poland and North America. Int J Cancer. 131: , Byrski T, Gronwald J, Huzarski T, et al: Pathologic complete response rates in young women with BRCA1-positive breast cancers after neoadjuvant chemotherapy. J Clin Oncol. 28: 375 9, Fong PC, Boss DS, Yap TA, et al: Inhibition of (poly ADP-ribose) polymerase in tumors from BRCA mutation carriers. N Engl J Med, 361: , Goodwin PJ, Phillips KA, West DW, et al: Breast cancer prognosis in BRCA1 and BRCA2 mutation carriers. An International Prospective Breast Cancer Family Registry populationbased cohort study. J Clin Oncol 30: 19 26, Narod SA, Metcalfe K, Lynch HT, Ghadirian P, Robidoux A, Tung N, Gaughan E, Kim- Sing C, Olopade OI, Foulkes WD, Robson M, Offit K, Jakubowska A, Byrski T, Huzarski T, Sun P, Lubinski J Should all BRCA1 mutation carriers with stage I breast cancer receive chemotherapy? Breast Cancer Res Treat 138(1): 273 9, Górski B, Jakubowska A, Huzarski T, et al: A high proportion of founder BRCA1 mutations in Polish breast cancer families. Int J Cancer 110: 683 6, Robson ME, Chappuis PO, Satagopan J, et al: A combined analysis of outcome following breast cancer: differences in survival based on BRCA1/BRCA2 mutation status and administration of adjuvant treatment. Breast Cancer Res. 6: R8 R17, Ghadirian P, Robidoux A, Zhang P, et al: The contribution of founder mutations to earlyonset breast cancer in French-Canadian women. Clin Genet. 76(5): 421 6, Donenberg T, Lunn J, Curling D, et al: A high prevalence of BRCA1 mutations among breast cancer patients from the Bahamas. Breast Cancer Res Treat. 125: 591 6, Thorlacius S, Struewing JP, Hartge P, et al: Population based study of risk of breast cancer in carriers of BRCA2 mutation. Lancet. 24; 352: , Cybulski C, Górski B, Huzarski T, Byrski T, Gronwald J, Debniak T, Wokolorczyk D, Jakubowska A, Kowalska E, Oszurek O, Narod SA, Lubinski J CHEK2-positive breast cancers in young Polish women. Clin Cancer Res 12: , Cybulski C, Wokołorczyk D, Jakubowska A, Huzarski T, Byrski T, Gronwald J, Masojc B, Debniak T, Górski B, Blecharz P, Narod SA, Lubiński J Risk of breast cancer in women 27

28 with a CHEK2 mutation with and without a family history of breast cancer. J Clin Oncol 29: , Cybulski C, Huzarski T, Byrski T, Gronwald J, Debniak T, Jakubowska A, Gorski B, Wokolorczyk D, Masojc B, Narod SA, Lubinski J Estrogen receptor status in CHEK2- positive breast cancers: implications for chemoprevention. Clin Genet 75: 72 8, Weischer M, Nordestgaard BG, Pharoah P et al CHEK2*1100delC heterozygosity in women with breast cancer associated with early death, breast cancer-specific death, and increased risk of a second breast cancer. J Clin Oncol 30: , Tryggvadottir L, Olafsdottir EJ, Olafsdottir GH, Sigurdsson H, Johannsson OT, Bjorgvinsson E, Alexiusdottir K, Stefansson OA, Agnarsson BA, Narod SA, Eyfjord JE, Jonasson JG Tumour diploidy and survival in breast cancer patients with BRCA2 mutations. Breast Cancer Res Treat 140: , Futaki M, Lui JM Chromosome breakage syndromes and the BRCA1 genome surveillance complex. Trends Mol Med 7: 560 5, Carney JP, Maser RS, Olivares H, Davis EM, Le Beau M, Yates JR 3rd, Hays L, Morgan WF, Petrini JH The hmre11/hrad50 protein complex and Nijmegen breakage syndrome: linkage of double-strand break repair to the cellular DNA damage response. Cell 93: , Varon R, Vissinga C, Platzer M, Cerosaletti KM, Chrzanowska KH, Saar K, Beckmann G, Seemanova E, Cooper PR, Nowak NJ, Stumm M, Weemaes CM, Gatti RA, Wilson RK, Digweed M, Rosenthal A, Sperling K, Concannon P, Reis A Nibrin, a novel DNA doublestrand break repair protein, is mutated in Nijmegen breakage syndrome. Cell 93: , Varon R, Seemanova E, Chrzanowska K, Hnateyko O, Piekutowska-Abramczuk D, Krajewska-Walasek M, Sykut-Cegielska J, Sperling K, Reis A Clinical ascertainment of Nijmegen breakage syndrome (NBS) and prevalence of the major mutation, 657del5, in three Slav populations. Eur J Hum Genet 8: 900 2, Górski B, Dębniak T, Masojć B, Mierzejewski M, Mędrek K,Cybulski C, Jakubowska A, Kurzawki G, Chosia M, Scott RJ, Lubiński J Germline 657del5 mutation in the NBS1 gene in breast cancer patients. Int J Cancer 106: , Steffen J, Varon R, Mosor M, Maneva G, Maurer M, Stumm M, Nowakowska D, Rubach M, Kosakowska E, Ruka W, Nowecki Z, Rutkowski P, Demkow T, Sadowska M, Bidziński M, Gawrychowski K, Sperling K Increased cancer risk of heterozygotes with NBS1 germline mutations in Poland. Int J Cancer 11: 67 71, Steffen J, Nowakowska D, Niwin ska A, Czapczak D, Kluska A, Piatkowska M, Wisniewska A, Paszko Z Germline mutations 657del5 of the NBS1 gene contribute significantly to the incidence of breast cancer in Central Poland. Int J Cancer 119: 472 5, Buslov KG, Iyevleva AG, Chekmariova EV, Suspitsin EN, Togo AV, Kuligina ESh, Sokolenko AP, Matsko DE, Turkevich EA, Lazareva YR, Chagunava OL, Bit-Sava EM, 28

29 Semiglazov VF, Devilee P, Cornelisse C, Hanson KP, Imyanitov EN NBS1 657del5 mutation may contribute only to a limited fraction of breast cancer cases in Russia. Int J Cancer 114: 585 9, Cybulski C, Górski B, Dębniak T, Gliniewicz B, Mierzejewski M, Masojć B, Jakubowska A, Matyjasik J, Złowocka E, Sikorski A, Narod SA, Lubiński J NBS1 is a prostate cancer susceptibility gene. Cancer Res 64: , Hebbring SJ, Fredriksson H, White KA, Maier C, Ewing C, McDonnell SK, Jacobsen SJ, Cerhan J, Schaid DJ, Ikonen T, Autio V, Tammela TL, Herkommer K, Paiss T, Vogel W, Gielzak M, Sauvageot J, Schleutker J, Cooney KA, Isaacs W, Thibodeau SN Role of the Nijmegen breakage syndrome 1 gene in familial and sporadic prostate cancer. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev 15: 935 8, Bogdanova N, Feshchenko S, Schu rmann P, Waltes R, Wieland B, Hillemanns P, Rogov YI, Dammann O, Bremer M, Karstens JH, Sohn C, Varon R, Do rk T Nijmegen Breakage Syndrome mutations and risk of breast cancer. Int J Cancer 122: 802 6, Omówienie pozostałych osiągnięć naukowo-badawczych Pracę naukowo-badawczą podjąłem już w czasie studiów w studenckim kole naukowym w Zakładzie Genetyki i Patomorfologii Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego w Szczecinie pod kierunkiem Prof. dr hab.n.med. Jana Lubińskiego. Od początku zostałem włączony w prace badawcze dotyczące poszukiwania spektrum mutacji germinalnych w genach BRCA1 i BRCA2 w polskich rodzinach z wysoką dziedziczną predyspozycją do raka piersi i/lub jajnika. Efektem tych prac było odkrycie występowania mutacji założycielskich w genie BRCA1 w populacji polskiej. Wyniki tych badań zostały zostały opublikowane w 2000 roku w Am J Hum Genet.: Founder mutations in the BRCA1 gene in Polish families with breast- -ovarian cancer. Am J Hum Genet Jun; 66(6): Górski B, Byrski T, Huzarski T, Jakubowska A, Menkiszak J, Gronwald J, Pluzańska A, Bebenek M, Fischer-Maliszewska L, Grzybowska E, Narod SA, Lubiński J. W publikacji tej byłem jednym z trzech pierwszych współautorów. Odkrycie efektu założyciela w genie BRCA1 w populacji polskiej pozwoliło na: 1. opracowanie prostego i szybkiego testu molekularnego wykrywającego 3 najczęstsze mutacje genu BRCA1 w populacji polskiej, którego czułość szacowana jest na ok. 85%. 2. dużą dostępność dla pacjentów badań mutacji założycielskich genu BRCA1 w populacji polskiej dzięki 15 krotnie tańszej niż w USA metodzie wykrywania mutacji, co pozwoliło na identyfikację w ciągu ostatnich 15 lat ok nosicielek mutacji BRCA1. Nowa metoda badania genu BRCA1 w populacji polskiej polegająca na badaniu w pierwszej kolejności mutacji założycielskich została opatentowana w 1999 roku i nagrodzona nagrodą zespołową Prezesa Rady Ministrów (której byłem jednym z 5 laureatów). 29

30 Kolejnym moim etapem w rozwoju naukowo-badawczym było czynne uczestnictwo w realizacji europejskiego projektu badawczego nr QLRI-CT Development of network of cancer family syndrome registries in Eastern Europe Rozwój sieci rejestrów rodzin z genetyczną predyspozycją do nowotworów w Europie Wschodniej realizowanego w okresie od do w ramach I Programu Tematycznego QUALITY OF LIFE 5. PROGRAMU RAMOWEGO UNII EUROPEJSKIEJ. Celem projektu było stworzenie rejestrów rodzin u których występowały liczne (minimum 3) zachorowania na nowotwory złośliwe poprzez utworzenie sieci onkologicznych poradni genetycznych w Polsce. Jako jeden z głównych wykonawców projektu w Polsce byłem odpowiedzialny za utworzenie, organizację i koordynację 8 onkologicznych poradni genetycznych w Polsce w następujących miejscowościach: Białystok, Olsztyn, Opole, Legnica, Łódź, Toruń, Świdnica, Zielona Góra. Powstanie rejestrów rodzin z agregacją nowotworów złośliwych zawierających szczegółowe dane rodowodowo-kliniczne oraz zabezpieczony materiał biologiczny do badań genetycznych pozwolił na przeprowadzenie szeregu prac badawczych nad identyfikacją zmian genetycznych związanych ze zwiększonym ryzykiem zachorowań na nowotwory złośliwe oraz nad korelacjami genetyczno-klinicznymi w onkologii. Do najważniejszych publikacji dotyczących raka piersi w których realizację byłem bezpośrednio zaangażowany należą (chronologicznie): 1. Detection of germline mutations in the BRCA1 gene by RNA-based sequencing. Hum Mutat Aug; 18(2): Jakubowska A, Górski B, Byrski T, Huzarski T, Gronwald J, Menkiszak J, Cybulski C, Debniak T, Hadaczek P, Scott RJ, Lubinski J. 2. BRCA2 gene mutations in families with aggregations of breast and stomach cancers. Br J Cancer Oct 7; 87(8): Jakubowska A, Nej K, Huzarski T, Scott RJ, Lubiński J. 3. A high frequency of BRCA2 gene mutations in Polish families with ovarian and stomach cancer. Eur J Hum Genet Dec; 11(12): Jakubowska A, Scott R, Menkiszak J, Gronwald J, Byrski T, Huzarski T, Górski B, Cybulski C, Debniak T, Kowalska E, Starzyńska T, Ławniczak M, Narod S, Lubiński J. 4. A high proportion of founder BRCA1 mutations in Polish breast cancer families. Int J Cancer Jul 10; 110(5): Górski B, Jakubowska A, Huzarski T, Byrski T, Gronwald J, Grzybowska E, Mackiewicz A, Stawicka M, Bebenek M, Sorokin D, Fiszer- Maliszewska Ł, Haus O, Janiszewska H, Niepsuj S, Góźdź S, Zaremba L, Posmyk M, Płuzańska M, Kilar E, Czudowska D, Waśko B, Miturski R, Kowalczyk JR, Urbański K, Szwiec M, Koc J, Debniak B, Rozmiarek A, Debniak T, Cybulski C, Kowalska E, Tołoczko-Grabarek A, Zajaczek S, Menkiszak J, Medrek K, Masojć B, Mierzejewski M, Narod SA, Lubiński J. 30

31 Rejestr rodzin z agregacją nowotworów złośliwych dotyczył także innych lokalizacji narządowych poza rakiem piersi. Poniżej najważniejsze publikacje dotyczące raka jelita grubego w rodzinach z rozpoznanym Zespołem Lyncha, w których brałem czynny udział: 1. Germline MSH2 and MLH1 mutational spectrum in HNPCC families from Poland and the Baltic States. J Med Genet Oct; 39(10): E65. Kurzawski G1, Suchy J, Kładny J, Safranow K, Jakubowska A, Elsakov P, Kucinskas V, Gardovski J, Irmejs A, Sibul H, Huzarski T, Byrski T, Debniak T, Cybulski C, Gronwald J, Oszurek O, Clark J, Góźdź S, Niepsuj S, Słomski R, Pławski A, Łacka-Wojciechowska A, Rozmiarek A, Fiszer- Maliszewska Ł, Bebenek M, Sorokin D, Stawicka M, Godlewski D, Richter P, Brozek I, Wysocka B, Jawień A, Banaszkiewicz Z, Kowalczyk J, Czudowska D, Goretzki PE, Moeslein G, Lubiński J. 2. Germline MSH2 and MLH1 mutational spectrum including large rearrangements in HNPCC families from Poland (update study). Clin Genet Jan; 69(1): Kurzawski G, Suchy J, Lener M, Kłujszo-Grabowska E, Kładny J, Safranow K, Jakubowska K, Jakubowska A, Huzarski T, Byrski T, Debniak T, Cybulski C, Gronwald J, Oszurek O, Oszutowska D, Kowalska E, Góźdź S, Niepsuj S, Słomski R, Pławski A, Łacka-Wojciechowska A, Rozmiarek A, Fiszer-Maliszewska Ł, Bebenek M, Sorokin D, Sasiadek MM, Stembalska A, Grzebieniak Z, Kilar E, Stawicka M, Godlewski D, Richter P, Brozek I, Wysocka B, Limon J, Jawień A, Banaszkiewicz Z, Janiszewska H, Kowalczyk J, Czudowska D, Scott RJ, Lubiński J. W powyższych publikacjach opisano występowanie tzw. mutacji powtarzalnych w genach MSH2 i MLH1. Pozwoliło to opracować szybki i prosty test diagnostyczny wykrywający charakterystyczne mutacje powtarzalne w polskich rodzinach z rozpoznanym zespołem Lyncha. Skrócenie czasu wykrycia mutacji powtarzalnych w genach MMR ma kluczowe znaczenie dla wyboru optymalnego postępowania diagnostyczno-leczniczego u osób z rozpoznanym rakiem jelita grubego w przebiegu HNPCC. Informacja o wykryciu mutacji przed rozpoczęciem leczenia może spowodować wybór innego rodzaju zabiegu chirurgicznego (kolektomii) czy dodatkowo profilaktycznej adneksektomii i histerektomii u pacjentek przed 50 r.ż. Zastosowanie zindywidualizowanego leczenia znacząco poprawia przeżycie pacjentów z rozpoznanym Zespołem Lyncha. Należy podkreślić, że badanie molekularne genów MMR nie ogranicza się obecnie tylko do badania mutacji powtarzalnych. Obecnie na świecie stosowane są różne kryteria kwalifikacji pacjentów do badań genetycznych w kierunku zespołu Lyncha. Wydaje się, że w populacjach znacząco homogennych takich jak polska należy w pierwszej kolejności badać mutacje założycielskie/powtarzalne (największe prawdopodobieństwo identyfikacji mutacji) a dopiero później osoby spełniające określone kryteria u których nie wykryto najczęstszych mutacji poddawać szczegółowemu badaniu sekwencji DNA. Udowodniono, że taki schemat postępowania jest najbardziej uzasadniony ekonomicznie (cena za wykrycie nosiciela/ki mutacji jest najniższa). 31

32 Następnym etapem w rozwoju naukowym był aktywny udział w stworzeniu rejestru kobiet u których zdiagnozowano raka piersi do 50 r.ż. w Polsce. Związane to było z realizacją dwóch programów KBN, których byłem jednym z głównych współwykonawców: 1. nr PBZ-KBN-042/P05/2001 Przebieg kliniczny dziedzicznego raka piersi w ramach projektu zamawianego przez KBN: Medycyna molekularna. Zmiana genomu człowieka w patomechanice i ekspresji klinicznej chorób dziedzicznych z terminem realizacji: nr PBZ-KBN-122/P05/02 Przebieg kliniczny dziedzicznego raka piersi z terminem realizacji: W ramach obu programów stworzono rejestr ok kolejnych kobiet z rakiem piersi rozpoznanym do 50 r.ż. Do obu programów włączono kilkanaście onkologicznych poradni genetycznych w całej Polsce utworzonych wcześniej w ramach europejskiego projektu badawczego. Po raz pierwszy w Polsce powstał unikatowy rejestr pacjentek z rozpoznanym rakiem piersi do 50 r.ż. zawierający nie tylko dane dotyczące zachorowań na nowotwory złośliwe w rodzinie, ale także bardzo szczegółowe dane bieżącego zachorowania na raka piersi (wyniki histopatologiczne ze statusem receptorów, informacje dotyczące leczenia chirurgicznego, chemioterapeutycznego, radioterapeutycznego czy hormonoterapii) oraz inne (wcześniejsze zachorowania na nowotwory złośliwe, informacje dotyczące statusu hormonalnego pacjentki związanego m.in. z ewentualnym usunięciem przydatków). DNA. Od wszystkich pacjentek pobrano i zabezpieczono krew do badań molekularnych Na podstawie badań molekularnych określono częstość 3 mutacji założycielskich w genie BRCA1 wśród kolejnych raków piersi przed 50 r.ż. na 6% a częstość populacyjną na 0,5%. Wyniki powyższych badań zostały przedstawione w publikacji: Breast cancer predisposing alleles in Poland. Breast Cancer Res Treat Jul; 92(1): Górski B, Cybulski C, Huzarski T, Byrski T, Gronwald J, Jakubowska A, Stawicka M, Gozdecka-Grodecka S, Szwiec M, Urbański K, Mituś J, Marczyk E, Dziuba J, Wandzel P, Surdyka D, Haus O, Janiszewska H, Debniak T, Tołoczko-Grabarek A, Medrek K, Masojć B, Mierzejewski M, Kowalska E, Narod SA, Lubiński J. Brałem czynny udział w badaniach, prowadzonych na podstawie danych z rejestru, nad charakterystyką kliniczno-patologiczną raków piersi u nosicielek mutacji germinalnych genów wysokiego i średniego ryzyka. Efektem tych prac było autorstwo i współautorstwo w wielu oryginalnych pracach opisujących najważniejsze cechy patologiczno-kliniczne raków piersi u pacjentek z mutacjami (kolejno dla danego genu najważniejsza praca): 32

33 1. BRCA1: BRCA1-positive breast cancers in young women from Poland. Breast Cancer Res Treat Sep; 99(1): Epub 2006 Mar 16 Lubiński J, Górski B, Huzarski T, Byrski T, Gronwald J, Serrano-Fernández P, Domagała W, Chosia M, Uciński M, Grzybowska E, Lange D, Maka B, Mackiewicz A, Karczewska A, Breborowicz J, Lamperska K, Stawicka M, Gozdecka-Grodecka S, Bebenek M, Sorokin D, Wojnar A, Haus O, Sir J, Mierzwa T, Niepsuj S, Gugała K, Góźdź S, Sygut J, Kozak-Klonowska B, Musiatowicz B, Posmyk M, Kordek R, Morawiec M, Zambrano O, Waśko B, Fudali L, Skret J, Surdyka D, Urbański K, Mituś J, Ryś J, Szwiec M, Rozmiarek A, Dziuba I, Wandzel P, Wiśniowski R, Szczylik C, Kozak A, Kozłowski W, Narod SA. Breast Cancer Res Treat Sep; 99(1): Epub 2006 Mar CHEK2 Pathology of breast cancer in women with constitutional CHEK2 mutations. J.Breast Cancer Res Treat Mar; 90(2): Huzarski T, Cybulski C, Domagała W, Gronwald J, Byrski T, Szwiec M, Woyke S, Narod SA, Lubiński. 3. NOD2 The 3020insC allele of NOD2 predisposes to early-onset breast cancer. Breast Cancer Res Treat Jan; 89(1): Huzarski T, Lener M, Domagała W, Gronwald J, Byrski T, Kurzawski G, Suchy J, Chosia M, Woyton J, Ucinski M, Narod SA, Lubiński. 4. CDKN2A A common variant of CDKN2A (p16) predisposes to breast cancer. J Med Genet Oct; 42(10): Epub 2005 May 6. Debniak T, Górski B, Huzarski T, Byrski T, Cybulski C, Mackiewicz A, Gozdecka-Grodecka S, Gronwald J, Kowalska E, Haus O, Grzybowska E, Stawicka M, Swiec M, Urbański K, Niepsuj S, Waśko B, Góźdź S, Wandzel P, Szczylik C, Surdyka D, Rozmiarek A, Zambrano O, Posmyk M, Narod SA, Lubinski J. 5. CYP1B1 CYP1B1 and predisposition to breast cancer in Poland. Breast Cancer Res Treat Dec; 106(3): Epub 2007 Apr 26. Matyjasik J, Cybulski C, Masojć B, Jakubowska A, 33

34 Serrano-Fernandez P, Górski B, Debniak T, Huzarski T, Byrski T, Gronwald J, Złowocka E, Narod SA, Scott R, Lubinski J. 6. PALB2 Clinical outcomes in women with breast cancer and a PALB2 mutation: a prospective cohort analysis. Lancet Oncol Jun; 16(6): Epub 2015 May 7. Cybulski C, Kluźniak W, Huzarski T, Wokołorczyk D, Kashyap A, Jakubowska A, Szwiec M, Byrski T, Dębniak T, Górski B, Sopik V, Akbari MR, Sun P, Gronwald J, Narod SA, Lubiński J; Polish Hereditary Breast Cancer Consortium. Jedną z najważniejszych prac w której ostatnio brałem czynny udział było odkrycie nowego genu wysokiego ryzyka raka piersi RECQL. Germline RECQL mutations are associated with breast cancer susceptibility. Nat Genet Jun; 47(6): Epub 2015 Apr 27. Cybulski C, Carrot-Zhang J, Kluźniak W, Rivera B, Kashyap A, Wokołorczyk D, Giroux S, Nadaf J, Hamel N, Zhang S, Huzarski T, Gronwald J, Byrski T, Szwiec M, Jakubowska A, Rudnicka H, Lener M, Masojć B, Tonin PN, Rousseau F, Górski B, Dębniak T, Majewski J, Lubiński J, Foulkes WD, Narod SA, Akbari MR. Sekwencjonowanie cało eksonowe (whole exam sequencing) chorych z kolejnymi rakami piersi z populacji polskiej i kanadyjskiej pozwoliło wykazać, że gen RECQL jest genem wysokiego ryzyka raka piersi z charakterystyczną dla każdej populacji mutacją powtarzalną. Odkrycie nowego genu wysokiego ryzyka dla raka piersi przy kluczowym udziale Polaków nie byłoby możliwe gdyby nie stworzenie kilkunastotysięcznego (>13 000) rejestru kolejnych raków piersi dla populacji polskiej, którego byłem jednym z głównych wykonawców. Poza tworzeniem rejestru kolejnych raków piersi byłem zaangażowany w prace nad rejestrami raków innych narządów m.in. prostaty, jelita grubego, jajnika, trzustki i czerniaka. Rejestry te były podstawą do badań nad korelacjami kliniczno-patologicznymi raków i występowaniem mutacji w genach zwiększających ryzyko nowotworów złośliwych. Najważniejsze prace w których brałem udział (z podziałem na narządy): 1. Rak prostaty: A novel founder CHEK2 mutation is associated with increased prostate cancer risk. Cancer Res Apr 15; 64(8): Cybulski C, Huzarski T, Górski B, Masojć B, Mierzejewski M, Debniak T, Gliniewicz B, Matyjasik J, Złowocka E, Kurzawski G, Sikorski A, Posmyk M, Szwiec M, Czajka R, Narod SA, Lubiński J. A large germline deletion in the Chek2 kinase gene is associated with an increased risk of prostate cancer. J Med Genet Nov; 43(11): Cybulski C, Wokołorczyk D, 34

35 Huzarski T, Byrski T, Gronwald J, Górski B, Debniak T, Masojć B, Jakubowska A, Gliniewicz B, Sikorski A, Stawicka M, Godlewski D, Kwias Z, Antczak A, Krajka K, Lauer W, Sosnowski M, Sikorska-Radek P, Bar K, Klijer R, Zdrojowy R, Małkiewicz B, Borkowski A, Borkowski T, Szwiec M, Narod SA, Lubiński J. The G84E mutation in the HOXB13 gene is associated with an increased risk of prostate cancer in Poland. Prostate Apr; 73(5): Epub 2013 Jan 17. Kluźniak W, Wokołorczyk D, Kashyap A, Jakubowska A, Gronwald J, Huzarski T, Byrski T, Dębniak T, Gołąb A, Gliniewicz B, Sikorski A, Switała J, Borkowski T, Borkowski A, Antczak A, Wojnar L, Przybyła J, Sosnowski M, Małkiewicz B, Zdrojowy R, Sikorska-Radek P, Matych J, Wilkosz J, Różański W, Kiś J, Bar K, Bryniarski P, Paradysz A, Jersak K, Niemirowicz J, Słupski P, Jarzemski P, Skrzypczyk M, Dobruch J, Domagała P, Akbari MR, Lubiński J, Narod SA, Cybulski C; Polish Hereditary Prostate Cancer Consortium. 2. Czerniak: CDKN2A common variants and their association with melanoma risk: a population-based study. Cancer Res Feb 1; 65(3): Debniak T, Scott RJ, Huzarski T, Byrski T, Rozmiarek A, Debniak B, Załuga E, Maleszka R, Kładny J, Górski B, Cybulski C, Gronwald J, Kurzawski G, Lubinski J. XPD common variants and their association with melanoma and breast cancer risk. Breast Cancer Res Treat Jul; 98(2): Epub 2006 May 10. Debniak T, Scott RJ, Huzarski T, Byrski T, Masojć B, van de Wetering T, Serrano-Fernandez P, Górski B, Cybulski C, Gronwald J, Debniak B, Maleszka R, Kładny J, Bieniek A, Nagay L, Haus O, Grzybowska E, Wandzel P, Niepsuj S, Narod SA, Lubinski J. Common variants of DNA repair genes and malignant melanoma. Eur J Cancer Jan; 44(1): Epub 2007 Nov 19. Debniak T, Scott RJ, Górski B, Cybulski C, van de Wetering T, Serrano-Fernandez P, Huzarski T, Byrski T, Nagay L, Debniak B, Kowalska E, Jakubowska A, Gronwald J, Wokolorczyk D, Maleszka R, Kładny J, Lubinski J. 3. Rak jelita grubego: Germline CHEK2 mutations and colorectal cancer risk: different effects of a missense and truncating mutations? Eur J Hum Genet Feb; 15(2): Epub 2006 Nov 15. Cybulski C, Wokołorczyk D, Kładny J, Kurzawski G, Suchy J, Grabowska E, Gronwald J, Huzarski T, Byrski T, Górski B, D Ecedil Bniak T, Narod SA, Lubiński J. CHEK2 mutations and HNPCC-related colorectal cancer. Int J Cancer Jun 15; 126(12): Suchy J, Cybulski C, Wokołorczyk D, Oszurek O, Górski B, Debniak T, Jakubowska A, Gronwald J, Huzarski T, Byrski T, Dziuba I, Gogacz M, Wiśniowski R, Wandzel P, Banaszkiewicz Z, Kurzawski G, Kładny J, Narod SA, Lubiński J. 35

36 Lynch syndrome mutations shared by the Baltic States and Poland. Clin Genet Aug; 86(2): doi: /cge Epub 2013 Sep 5 Dymerska D, Kurzawski G, Suchy J, Roomere H, Toome K, Metspalu A, Janavičius R, Elsakov P, Irmejs A, Berzina D, Miklaševičs E, Gardovskis J, Rebane E, Kelve M, Kładny J, Huzarski T, Gronwald J, Dębniak T, Byrski T, Stembalska A, Surdyka D, Siołek M, Szwiec M, Banaszkiewicz Z, Wiśniowski R, Kilar E, Scott RJ, Lubiński J. New EPCAM founder deletion in Polish population. Clin Genet Mar 31. Dymerska D, Gołębiewska K, Kuświk M, Rudnicka H, Scott RJ, Billings R, Pławski A, Boruń P, Siołek M, Kozak-Klonowska B, Szwiec M, Kilar E, Huzarski T, Byrski T, Lubiński J, Kurzawski G. 4. Rak trzustki: Do founder mutations characteristic of some cancer sites also predispose to pancreatic cancer? Int J Cancer Aug 1; 139(3): doi: /ijc Epub 2016 Apr 18. Lener MR, Scott RJ, Kluźniak W, Baszuk P, Cybulski C, Wiechowska-Kozłowska A, Huzarski T, Byrski T, Kładny J, Pietrzak S, Soluch A, Jakubowska A, Lubiński J. 5. Rak jajnika Hereditary ovarian cancer in Poland. Int J Cancer Oct 10; 106(6): Menkiszak J, Gronwald J, Górski B, Jakubowska A, Huzarski T, Byrski T, Foszczyńska-Kłoda M, Haus O, Janiszewska H, Perkowska M, Brozek I, Grzybowska E, Zientek H, Góźdź S, Kozak-Klonowska B, Urbański K, Miturski R, Kowalczyk J, Pluzańska A, Niepsuj S, Koc J, Szwiec M, Drosik K, Mackiewicz A, Lamperska K, Strózyk E, Godlewski D, Stawicka M, Waśko B, Bebenek M, Rozmiarek A, Rzepka-Górska I, Narod SA, Lubiński J. Association of PHB 1630 C>T and MTHFR 677 C>T polymorphisms with breast and ovarian cancer risk in BRCA1/2 mutation carriers: results from a multicenter study. Br J Cancer Jun 5; 106(12): Epub 2012 May 15. Jakubowska A, Rozkrut D, Antoniou A, Hamann U, Scott RJ, McGuffog L, Healy S, Sinilnikova OM, Rennert G, Lejbkowicz F, Flugelman A, Andrulis IL, Glendon G, Ozcelik H; OCGN, Thomassen M, Paligo M, Aretini P; SWE-BRCA, Kantala J, Aroer B, von Wachenfeldt A, Liljegren A, Loman N, Herbst K, Kristoffersson U, Rosenquist R, Karlsson P, Stenmark-Askmalm M, Melin B, Nathanson KL, Domchek SM, Byrski T, Huzarski T et al. Ovarian cancer susceptibility alleles and risk of ovarian cancer in BRCA1 and BRCA2 mutation carriers. Hum Mutat Apr; 33(4): Epub 2012 Feb 14. Ramus SJ, Antoniou AC, Kuchenbaecker KB, Soucy P, Beesley J, Chen X, McGuffog L, Sinilnikova OM, Healey S, Barrowdale D, Lee A, Thomassen M, Gerdes AM, Kruse TA, Jensen UB, Skytte AB, Caligo MA, Liljegren A, Lindblom A, Olsson H, Kristoffersson U, Stenmark- 36

37 Askmalm M, Melin B; SWE-BRCA, Domchek SM, Nathanson KL, Rebbeck TR, Jakubowska A, Lubinski J, Jaworska K, Durda K, Złowocka E, Gronwald J, Huzarski T et al. Genome-wide association study in BRCA1 mutation carriers identifies novel loci associated with breast and ovarian cancer risk. PLoS Genet /journal.pgen Epub 2013 Mar 27. Couch FJ, Huzarski T, et al. Wiodącym tematem moich zainteresowań od początku pracy naukowej były kliniczne aspekty mutacji genów BRCA1/BRCA2. Początkowo praca skupiona była na opracowaniu testów molekularnych wykrywających nosicielki mutacji BRCA1/2 (opisane powyżej). Identyfikacja pacjentek z wykrytą mutacją miała na celu objęcie jej odmiennym postępowaniem diagnostyczno-profilaktycznym, zmniejszającym ryzyko zachorowania na raka piersi/jajnika lub umożliwiającym wcześniejsze ich wykrycie. Systematyczna, wieloletnia opieka nad zidentyfikowanymi w Polsce nosicielkami mutacji BRCA1/2 oraz analiza wielu czynników mogących wpływać w trakcie życia na ryzyko zachorowania na raka piersi/jajnika przyczyniły się do opracowania optymalnego postępowania profilaktycznego przedstawionego w następujących pracach: 1. Breastfeeding and the risk of breast cancer in BRCA1 and BRCA2 mutation carriers. Breast Cancer Res Mar 9; 14(2): R42. Kotsopoulos J, Lubinski J, Salmena L, Lynch HT, Kim-Sing C, Foulkes WD, Ghadirian P, Neuhausen SL, Demsky R, Tung N, Ainsworth P, Senter L, Eisen A, Eng C, Singer C, Ginsburg O, Blum J, Huzarski T, Poll A, Sun P, Narod SA; Hereditary Breast Cancer Clinical Study Group. 2. Oophorectomy after menopause and the risk of breast cancer in BRCA1 and BRCA2 mutation carriers. Cancer Epidemiol Biomarkers Prev Jul; 21(7): Epub 2012 May 7. Kotsopoulos J, Lubinski J, Lynch HT, Kim-Sing C, Neuhausen S, Demsky R, Foulkes WD, Ghadirian P, Tung N, Ainsworth P, Senter L, Karlan B, Eisen A, Eng C, Weitzel J, Gilchrist DM, Blum JL, Zakalik D, Singer C, Fallen T, Ginsburg O, Huzarski T, Sun P, Narod SA. 3. Timing of oral contraceptive use and the risk of breast cancer in BRCA1 mutation carriers. Breast Cancer Res Treat Feb; 143(3): Epub 2014 Jan 24. Kotsopoulos J, Lubinski J, Moller P, Lynch HT, Singer CF, Eng C, Neuhausen SL, Karlan B, Kim-Sing C, Huzarski T, Gronwald J, McCuaig J, Senter L, Tung N, Ghadirian P, Eisen A, Gilchrist D, Blum JL, Zakalik D, Pal T, Sun P, Narod SA; Hereditary Breast Cancer Clinical Study Group. 4. A prior diagnosis of breast cancer is a risk factor for breast cancer in BRCA1 and BRCA2 carriers. Curr Oncol Apr; 21(2): Narod SA, Tung N, Lubinski J, Huzarski T, Robson M, Lynch HT, Neuhausen SL, Ghadirian P, Kim-Sing C, Sun P, Foulkes WD; Hereditary Breast Cancer Clinical Study Group. 5. Impact of oophorectomy on cancer incidence and mortality in women with a BRCA1 or BRCA2 mutation. J Clin Oncol May 20; 32(15): Epub 2014 Feb 24. Finch 37

38 AP, Lubinski J, Møller P, Singer CF, Karlan B, Senter L, Rosen B, Maehle L, Ghadirian P, Cybulski C, Huzarski T, Eisen A, Foulkes WD, Kim-Sing C, Ainsworth P, Tung N, Lynch HT, Neuhausen S, Metcalfe KA, Thompson I, Murphy J, Sun P, Narod SA. 6. Duration of tamoxifen use and the risk of contralateral breast cancer in BRCA1 and BRCA2 mutation carriers. Breast Cancer Res Treat Jul; 146(2): Epub 2014 Jun 21. Gronwald J, Robidoux A, Kim-Sing C, Tung N, Lynch HT, Foulkes WD, Manoukian S, Ainsworth P, Neuhausen SL, Demsky R, Eisen A, Singer CF, Saal H, Senter L, Eng C, Weitzel J, Moller P, Gilchrist DM, Olopade O, Ginsburg O, Sun P, Huzarski T, Lubinski J, Narod SA; Hereditary Breast Cancer Clinical Study Group. 7. Prospective evaluation of alcohol consumption and the risk of breast cancer in BRCA1 and BRCA2 mutation carriers. Breast Cancer Res Treat Jun; 151(2): Epub 2015 May 3. Cybulski C, Lubinski J, Huzarski T, Lynch HT, Randall SA, Neuhausen SL, Senter L, Friedman S, Ainsworth P, Singer C, Foulkes WD, Narod SA, Sun P, Kotsopoulos J. 8. Weight gain after oophorectomy among women with a BRCA1 or BRCA2 mutation. Womens Health (Lond) Jul; 11(4): Epub 2015 Aug 10. Kotsopoulos J, Lubinski J, Neuhausen SL, Gronwald J, Lynch HT, Huzarski T, Demsky R, Foulkes WD, Senter L, Friedman S, Ainsworth P, Sun P, Narod SA; Hereditary Breast Cancer Clinical Study Group. 9. Does the age of breast cancer diagnosis in first-degree relatives impact on the risk of breast cancer in BRCA1 and BRCA2 mutation carriers? Breast Cancer Res Treat Nov; 154(1): Semple J, Metcalfe KA, Lubinski J, Huzarski T, Gronwald J, Armel S, Lynch HT, Karlan B, Foulkes W, Singer CF, Neuhausen SL, Eng C, Iqbal J, Narod SA; Hereditary Breast Cancer Clinical Study Group. 10. Hormone replacement therapy after menopause and risk of breast cancer in BRCA1 mutation carriers: a case-control study. Breast Cancer Res Treat Jan; 155(2): Epub 2016 Jan 16. Kotsopoulos J, Huzarski T, Gronwald J, Moller P, Lynch HT, Neuhausen SL, Senter L, Demsky R, Foulkes WD, Eng C, Karlan B, Tung N, Singer CF, Sun P, Lubinski J, Narod SA. 11. Bilateral Oophorectomy and Breast Cancer Risk in BRCA1 and BRCA2 Mutation Carriers. Kotsopoulos J, Huzarski T, Gronwald J, Singer CF, Moller P, Lynch HT, Armel S, Karlan B, Foulkes WD, Neuhausen SL, Senter L, Tung N, Weitzel JN, Eisen A, Metcalfe K, Eng C, Pal T, Evans G, Sun P, Lubinski J, Narod SA; Hereditary Breast Cancer Clinical Study Group. J Natl Cancer Inst Sep 6; 109(1). Print 2017 Jan. Szczególna opieka nad pacjentkami z wykrytą mutacją BRCA1/2 polega także na innym od standardowego postępowaniu leczniczym w przypadku wykrycia w trakcie badań kontrolnych raka piersi lub jajnika. Jako lekarz prowadzący kilka tysięcy nosicielek mutacji BRCA1/2 w Polsce bardzo aktywnie uczestniczyłem w próbach klinicznych prowadzonych przez Pomorski Uniwersytet Medyczny w Szczecinie oraz firmy farmaceutyczne a skierowanych do kobiet z wykrytą mutacją BRCA1/2. Jedno z najważniejszych odkryć 38

39 ostatnich lat w polskiej onkologii dotyczyło użycia cisplatyny w leczeniu przedoperacyjnym raka piersi. Response to neoadjuvant therapy with cisplatin in BRCA1-positive breast cancer patients. Breast Cancer Res Treat May; 115(2): Epub 2008 Jul 23. Byrski T, Huzarski T, Dent R, Gronwald J, Zuziak D, Cybulski C, Kladny J, Gorski B, Lubinski J, Narod SA. Powyższa publikacja jako pierwsza na świecie przedstawiała wysoką wrażliwość na cisplatynę pacjentek z rakiem piersi z wykrytą mutacją w genie BRCA1. Wysoki odsetek całkowitych remisji patologicznych guzów BRCA1 po leczeniu cisplatyną potwierdziła kolejna publikacja: Pathologic complete response rates in young women with BRCA1-positive breast cancers after neoadjuvant chemotherapy. J Clin Oncol Jan 20; 28(3): doi: /JCO Epub 2009 Dec 14. Byrski T, Gronwald J, Huzarski T, Grzybowska E, Budryk M, Stawicka M, Mierzwa T, Szwiec M, Wisniowski R, Siolek M, Dent R, Lubinski J, Narod S. Ostatnia publikacja w Lancet Oncology, Olaparib tablets as maintenance therapy in patients with platinum-sensitive, relapsed ovarian cancer and a BRCA1/2 mutation (SOLO2/ENGOT-Ov21): a double-blind, randomised, placebo-controlled, phase 3 trial. Lancet Oncol Sep; 18(9): doi: /S (17) Epub 2017 Jul 25. Pujade-Lauraine E, Ledermann JA, Selle F, Gebski V, Penson RT, Oza AM, Korach J, Huzarski T, Poveda A, Pignata S, Friedlander M, Colombo N, Harter P, Fujiwara K, Ray-Coquard I, Banerjee S, Liu J, Lowe ES, Bloomfield R, Pautier P; SOLO2/ENGOT-Ov21 investigators, której jestem jedynym współautorem z Polski i Europy Środkowo-Wschodniej jest wynikiem mojego kilkunastoletniego zaangażowania najpierw w budowanie sieci onkologicznych poradni genetycznych w Polsce, następnie współtworzenia kilkunastotysięcznych rejestrów nowotworów złośliwych ze szczególnym uwzględnieniem raka piersi i jajnika, a następnie identyfikacji obecnie ponad 12 tysięcy nosicielek mutacji BRCA1/2 w Polsce oraz objęcie ich systematyczną, minimum coroczną zidywidualizowaną opieką medyczną. Odkrycia ostatnich lat wskazują na bardzo dużą rolę chemoprewencji w zapobieganiu powstawania nowotworów złośliwych. Zwłaszcza dotyczy to ochronnego działania selenu. Wyniki badań eksperymentalnych przeprowadzonych na modelach zwierzęcych oraz badań określających wpływ selenu na organizm człowieka wskazują na związek pomiędzy stężeniem selenu a ryzykiem chorób nowotworowych. Naturalne zatem było zbadanie zależności pomiędzy stężeniem selenu a ryzykiem zachorowania na nowotwory złośliwe u nosicielek mutacji BRCA1. Przeprowadzono badanie kliniczne realizowane przez Ośrodek Nowotworów Dziedzicznych PUM w Szczecinie w którym byłem jednym z głównych wykonawców 39

40 określające wpływ suplementacji selenem nosicielek mutacji BRCA1 na ryzyko zachorowania na nowotwory złośliwe. Wstępne wyniki zostały opublikowane w pracy: A Lowering of Breast and Ovarian Cancer Risk in Women with a BRCA1 Mutation by Selenium Supplementation of Diet. Hered Cancer Clin Pract Jan 15; 4(1): 58. doi: / Huzarski T, Byrski T, Gronwald J, Kowalska E, Zajaczek S, Górski B, Huzarska J, Cybulski C, Narod SA, Lubiński J. Ostateczna analiza próby klinicznej wskazała na konieczność określenia: 1. optymalnego przedziału stężenia poziomu selenu dla pacjentek z wykrytą mutacją BRCA1 2. ścisłej kontroli stężeń selenu w trakcie wyrównywania niedoborów tego pierwiastka poprzez modyfikację diety lub suplementację preparatami selenowymi. Kluczowe znaczenie dla stosowania suplementacji selenem w prewencji nowotworów miały wyniki dwóch randomizowanych badań klinicznych przeprowadzonych w USA: NPC (ang. Nutritional Prevention of Cancer Trial) oraz SELECT (ang. Selenium and Vitamin E Cancer Prevention Trial). Wyniki badania NPC jednoznacznie pokazały, że wpływ suplementacji selenem na ryzyko raków ma związek z wyjściowym poziomem tego pierwiastka w organiźmie. Powyższe dane zostały zwalidowane w badaniach na populacji polskiej dotyczących raka piersi, jelita grubego i płuca w których brałem czynny udział. 1. Selenium as marker for cancer risk and prevention. Pol Przegl Chir Sep; 84(9): Lener M, Jaworska K, Muszyńska M, Sukiennicki G, Durda K, Gupta S, Złowocka- Perłowska E, Kładny J, Wiechowska-Kozłowska A, Grodzki T, Jaworowska E, Lubiński J, Górecka-Szyld B, Wilk G, Sulikowski M, Huzarski T, Byrski T, Cybulski C, Gronwald J, Dębniak T, Ashuryk O, Tołoczko-Grabarek A, Jakubowska A, Morawski A, Lubiński J. 2. Selenium as a marker of cancer risk and of selection for control examinations in surveillance. Contemp Oncol (Pozn). 2015; 19(1A): A60 1. Lener M, Muszyńska M, Jakubowska A, Jaworska-Bieniek K, Sukiennicki G, Kaczmarek K, Durda K, Gromowski T, Serrano-Fernández P, Kładny J, Wiechowska-Kozłowska A, Grodzki T, Jaworowska E, Lubiński J, Górecka-Szyld B, Wilk G, Huzarski T, Byrski T, Cybulski C, Gronwald J, Dębniak T, Ashuryk O, Tołoczko-Grabarek A, Morawski A, Scott RJ, Lubiński J. Wyniki najnowszej opublikowanej pracy: Serum selenium levels predict survival after breast cancer. Breast Cancer Res Treat Oct 17. Lubinski J, Marciniak W, Muszynska M, Huzarski T, Gronwald J, Cybulski C, Jakubowska A, Debniak T, Falco M, Kladny J, Kotsopoulos J, Sun P, Narod SA. pokazują po raz pierwszy na świecie stężenie selenu jako niezależny marker prognostyczny w raku piersi. Zbyt niski poziom selenu u kobiet z rakiem piersi związany jest z 2,5 krotnym gorszym rokowaniem u kobiet niepalących i ponad 6 krotnie gorszym rokowaniem u palących papierosy. 40

41 6. Popularyzacja wyników prac badawczych Wyniki prowadzonych przez mnie, lub z moim udziałem prac badawczych są przedstawiane na licznych wykładach, seminariach i doniesieniach naukowych w trakcie zagranicznych i ogólnopolskich zjazdów, konferencji i kongresów międzynarodowych i polskich towarzystw naukowych. Szczególną formą popularyzacji wyników badań naukowych jest mój aktywny udział jako uczestnika i współorganizatora międzynarodowej konferencji Genetyka Kliniczna Nowotworów odbywającej się corocznie w Szczecinie od 2000 roku której najnowsze doniesienia przedstawiane są w wydawanej corocznie monografii Genetyka Kliniczna Nowotworów pod redakcją Prof. dr hab. n. med. Jana Lubińskiego. 7. Podsumowanie dorobku naukowego Mój aktualny dorobek naukowy (szczegółowo przedstawiony w załączniku 3) obejmuje: 182 publikacje w tym: 142 prace oryginalne w piśmiennictwie posiadającym Impact Factor (IF) (w tym 11 w badaniach wieloośrodkowych) w 7 publikacjach jestem pierwszym autorem, 38 publikacji oryginalnych w czasopismach polskich i międzynarodowych bez IF, współautorstwo w 1 rozdziale w podręczniku o zasięgu międzynarodowym, współautorstwo w 35 rozdziałach w podręcznikach o zasięgu krajowym w 2 jestem pierwszym autorem, 43 streszczenia ze zjazdów międzynarodowych, 191 streszczeń ze zjazdów krajowych, 1 publikacja pełnotekstowa w suplementach czasopism posiadających IF, 4 publikacje pełnotekstowe w suplementach czasopism bez IF, 1 list do redakcji czasopism posiadających IF, Sumaryczny IF wszystkich prac: 908,582, Sumaryczna liczba punktów MNiSW: 4155, Sumaryczny IF prac z pierwszym autorstwem 40,600, Liczba cytowań 4898 (Web of Science Core Collection z dnia ), Liczba cytowań bez autocytowań 4546 (Web of Science Core Collection z dnia ), Indeks Hirscha 36 (Web of Science Collection 2017). 41