Prawo handlowe. Egzamin 2010/ pytań

Transkrypt

1 Prawo handlowe Egzamin 2010/ pytań Opracowanie w oparciu o podręcznik pod red. prof. Ciszewskiego + podręcznik prof. Kruczalaka + wykłady dr Trzcińskiego 0

2 CZĘŚĆ I ZAGADNIENIA OGÓLNE pytania 1-13 (Pojęcie, zakres, źródła prawa handlowego) 1

3 1. Jak można definiować prawo handlowe w oparciu o jego podstawowe cechy? PRAWO HANDLOWE : zespół norm należących w zdecydowanej większości do prawa prywatnego, regulujących USTRÓJ PRZEDSIĘBIORCÓW oraz STOSUNKI HANDLOWE istniejące między tymi PRZEDSIĘBIORCAMI oraz między PRZEDSIĘBIORCAMI a INNYMI PODMIOTAMI, powstałe na tle prowadzenia przez przedsiębiorcę DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ. Tzw. PRAWO CYWILNE STOSUNKÓW GOSPODARCZYCH. w systemie prawa zawiera się w prawie prywatnym [zasada JEDNOŚCI prawa cywilnego] nie jest jego działem (jak np. prawo rzeczowe, zobowiązań czy spadkowe), ale WYODRĘBNIONĄ ze względu na jego specyfikę DYSCYPLINĘ BADAWCZĄ i DYDATKTYCZNĄ Jego wyróżnienie opiera się na 2 zasadniczych kryteriach: podmiotowym: odnosi się do DZIAŁALNOŚCI PRZEDSIĘBIORCY przedmiotowym: reguluje STOSUNKI HANDLOWE, stosunki w OBROCIE GOSPODARCZYM (przynajmniej jedna ze stron musi być przedsiębiorcą; pojęcie stosunków handlowych tyczy się również stosunków finansowych czy administracyjnych, ale tylko w zakresie, w którym dotyczą działania tego przedsiębiorcy) podstawową metodą regulacji UMOWA, czyli zgodne oświadczenie woli dwóch lub wielu stron przedmiotem ochrony głównie pewność, bezpieczeństwo, szybkość i wolność OBROTU GOSPODARCZEGO DZIAŁY część ogólna prawo przedsiębiorców, w tym w szczególności prawo spółek handlowych prawo czynności handlowych, głownie umów handlowych prawo papierów wartościowych prawo własności intelektualnej, w tym przemysłowej KIDYBA: prawo handlowe to zespół norm regulujących organizację przedsiębiorców i dokonywanych między nimi czynności handlowych (prawo handlowe sensu stricto), natomiast uzupełnione przez wyspecjalizowane dyscypliny (prawo własności intelektualnej, prawo papierów wartościowych itp.) tworzy prawo handlowe sensu largo. 2. Jakie jest miejsce prawa handlowego w polskim systemie prawnym? Patrz pyt Pojęcie obrotu gospodarczego OBRÓT GOSPODARCZY : wymiana dóbr i usług odbywająca się z reguły za pośrednictwem pieniądza oraz towarzyszące tej wymianie i powstające w jej procesie stosunki prawne między jej podmiotami. Od OBROTU POWSZECHNEGO odróżnia się tym, że przynajmniej jednym z podmiotów jest PRZEDSIĘBIORCA. 2

4 RODZAJE OBROTU GOSPODARCZEGO A. OBRÓT DWUSTRONNIE GOSPODARCZY (PROFESJONALNY) : gdy obie strony stosunku prawnego są przedsiębiorcami prowadzącymi działalność gospodarczą. [W obowiązującym prawie tylko nieliczne przypadki, w których dla tego typu stosunków istnieje szczególna regulacja; np.: k.c. dot. rękojmi za wady fizyczne sprzedanej rzeczy.] B. OBRÓT JEDNOSTRONNIE GOSPODARCZY (MIESZANY) : gdy tylko jedna ze stron stosunku prawnego jest przedsiębiorcą. Szczególnym rodzajem obrotu mieszanego jest OBRÓT KOSUMENCKI, w którym obok przedsiębiorcy występuje KONSUMENT, tj. osoba fizyczna dokonująca czynności prawnej niezwiązanej bezpośrednio z prowadzoną działalnością gospodarczą lub zawodową. (Ergo a. osoba fizyczna, która w ogóle nie prowadzi dz.g. albo b. osoba fizyczna, która prowadzi dz.g., ale w danej sytuacji nie występuje jako przedsiębiorca. Definicja z k.c. wyłącza z grona konsumentów osoby prawne i jednostki organizacyjne.) Ponadto ze względu na: obszar działania można wyróżnić obrót (A) krajowy i (B) zagraniczny skalę działania można wyróżnić obrót (A) drobny i (B) masowy OBRÓT GOSPODARCZY a OBRÓT HANDLOWY Obecnie jeden pies, używa się zamiennie, ale trzeba pamiętać, że semantycznie handlowy pojęciem węższym, niż gospodarczy. Jeśli zatem używamy handlowy jako synonimu, musimy pamiętać o jego szerszym rozumieniu, obejmującym wszelką działalność gospodarczą, a nie tylko czynności handlowe. Obrót handlowy nawiązuje do tradycyjnego sformułowania z czasów Kodeksu handlowego, a jednocześnie nawiązuje to terminologii międzynarodowego obrotu gospodarczego. 4. Czym charakteryzuje się międzynarodowe prawo handlowe i czy można je w jakiś sposób łączyć z międzynarodowym prawem prywatnym? MIĘDZYNARODOWE PRAWO HANDLOWE to zespół norm regulujących stosunki o charakterze PRYWATNOPRAWNYM w MIĘDZYNARODOWEJ współpracy gospodarczej i naukowo-technicznej, np.: konwencje Prawo wekslowe i Prawo czekowe, zwyczaje międzynarodowe itp. (tylko to, co dot. stosunków cywilnoprawnych, handel zagraniczy). (Międzynarodowe prawo gospodarcze to zespół norm regulujących stosunki gospodarcze, ale wyodrębniony z prawa międzynarodowego publicznego.) PRAWO PRYWATNE MIĘDZYNARODOWE to nie są normy prawa międzynarodowego, ale KRAJOWEGO; mają charakter KOLIZYJNO-PRAWNY i traktują o tym, które prawo będzie stosowane w stosunkach międzynarodowych o charakterze prywatnym (np. wg prawa jakiego kraju będzie przeprowadzany rozwód, jeśli Polka i Grek ohajtali się w Szwecji) 3

5 5. Jakie są podstawowe źródła prawa handlowego? Źródłami prawa handlowego są przede wszystkim: A. KRAJOWE AKTY PRAWA STANOWIONEGO B. AKTY PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO a ponadto POZAUSTAWOWE źródła prawa takie jak C. PRAWO UMOWNE [patrz pyt. 6] D. PRAWO ZWYCZAJOWE [patrz pyt. 7] E. ZWYCZAJE HANDLOWE [patrz pyt. 8 i 9] F. ORZECZNICTWO AD A. AKTY PRAWA KRAJOWEGO 1. Konstytucja RP 2. Kodeks Cywilny Reguluje podstawowe zagadnienia dot. podmiotów uczestniczących w obrocie gospodarczym (część ogólna k.c.), stanowi podstawę interpretacji czynności podejmowanych przez te podmioty w obrocie (własność i inne prawa rzeczowe + część ogólna zobowiązań) oraz reguluje całą rzeszę kontraktów handlowych (część szczegółowa zobowiązań). 3. Kodeks Spółek Handlowych Reguluje tworzenie, organizację, funkcjonowanie, rozwiązywanie, łączenie, podział i przekształcanie spółek handlowych. W sprawach nieuregulowanych stosuje się k.c.; jeśli wymaga tego właściwość (natura) stosunku prawnego k.c. stosuje się odpowiednio. 4. ustawy szczególne dot. działalności gospodarczych, np.: a. o swobodzie działalności gospodarczej b. o Krajowym Rejestrze Sądowym c. Prawo upadłościowe i naprawcze d. Prawo spółdzielcze e. Prawo własności przemysłowej f. Prawo bankowe g. Prawo wekslowe h. Prawo czekowe AD B. AKTY PRAWA MIĘDZYNARODOWEGO umowa międzynarodowa staje się częścią krajowego porządku prawnego, jeżeli została ratyfikowana i odpowiednio ogłoszona powinna być zgodna z Konstytucją RP 4

6 w razie kolizji umowy międzynarodowej z ustawą: o o pierwszeństwo umowy, gdy ratyfikacja wymagała zgody wyrażonej w ustawie [art. 91 Konst.] pierwszeństwo ustawy, gdy ratyfikacja nie wymagała takiej zgody [a contrario z art.91 Konst.] o jeżeli wynika to z ratyfikowanej przez RP umowy konstytuującej organizację międzynarodową prawo przez nią stanowione jest stosowane w RP bezpośrednio i w razie kolizji ma pierwszeństwo przed ustawą przykładowe umowy, których RP jest stroną: a. Konwencja Narodów Zjednoczonych o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów (Konwencja wiedeńska z 1980r.) b. Konwencja europejska o międzynarodowym arbitrażu handlowym (Genewa, 1961) PRAWO HANDLOWE PO WEJŚCIU DO UE Po wejściu do Unii Europejskiej Polskę obowiązują ogólne zasady dot. prawa europejskiego, w szczególności: 1. tzw. PRAWO PIERWOTNE, wynikające z aktów założycielskich UE; ma bezpośrednią moc obowiązującą wobec państw członkowskich Unii 2. tzw. PRAWO WTÓRNE, czyli wiążące akty prawne wydane lub przyjęte na podstawie prawa pierwotnego, tj.: a. ROZPORZĄDZENIA Rady Europejskiej (zasięg ogólny, stosowane w całości i bezpośrednio) b. DYREKTYWY Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej i Komisji Europejskiej (wymagają implementacji przez kraje członkowskie, wiążą co do rezultatu, pozostawiając swobodę w zakresie formy i sposobów jego osiągnięcia) c. DECYZJE Parlamentu Europejskiego, Rady Europejskiej i Komisji Europejskiej (charakter wiążący, ale tylko indywidualny wiążą ino adresatów; leżą na pograniczy prawa w znaczeniu przedmiotowym i decyzji administracyjnej). Głównym źródłem unijnego prawa handlowego dyrektywy. AD F. ORZECZNICTWO Prawotwórczy charakter orzecznictwa polega na tym, że praktyka sądowa ma dużą (zdecydowanie większą niż w przypadku normalnych przepisów prawnych) swobodę interpretacyjną w zakresie terminów ogólnych, nieostrych, odsyłających np. do zasad współżycia społecznego, wytyczając w ten sposób kierunek ich definiowania. Źródłem prawa jest orzecznictwo Trybunału Sprawiedliwości Unii Europejskiej. Sprecyzowane przez niego zasady uzupełniają luki w prawie, co pozwala na właściwe stosowanie unormowań o zbyt dużym stopniu ogólności. Szczególną rolę pełnią ORZECZENIA WSTĘPNE Trybunału, w których interpretuje on normy prawa UE, mając bezpośredni wpływ na rozstrzyganie konkretnych spraw w porządku krajowym. 5

7 6. Co obejmuje tzw. prawo umowne? PRAWO UMOWNE (tzw. lex contractus) obejmuje tzw. OGÓLNE WARUNKI UMÓW, czyli prawnie wiążące warunki umów/ wzorce umowne, których moc wynika albo z porozumienia stron, albo z przepisów prawa (o charakterze bezwzględnie lub względnie obowiązującym). Obecnie takie wzorce mogą być wydawane przez każdy podmiot prawa uczestniczący w obrocie cywilnoprawnym (kiedyś zastrzeżone tylko dla podmiotów ustawowo wymienionych), co wynika ze swobody kreowania stosunków umownych zagwarantowanej w k.c. (Tworzą je sobie głównie duże korporacje i przedstawiają je kontrahentom tylko do klepnięcia.) W tej grupie doniosłe znaczenie prawne mają ogólne warunki, wzory umów i regulaminy wydawane na podstawie Kodeksu cywilnego lub przepisów szczególnych, np. tzw. standardowe ogólne warunki ubezpieczeń (w oparciu o u. o działalności ubezpieczeniowej.) Stają się dla stron wiążące w momencie, gdy powołają się na nie (warunki umówi, typowe klauzule umowne) w umowie / zawrą ją wg konkretnego wzorca umownego. Do prawa umownego część doktryny zalicza również tzw. umowne akty erekcyjne (dot. działania na przyszłość), w gronie których znajdują się np. główne akty założycielskie spółek czy statuty. W międzynarodowym obrocie gospodarczym takie ogólne warunki, wzorce umowne czy typowe klauzule umowne są ustalane albo spisywane przez organizacje gospodarcze, vide Incoterms spisane przez Międzynarodową Izbę Handlową (patrz pyt ). 7. Co to jest prawo zwyczajowe i w oparciu o jakie elementy należy je definiować? PRAWO ZWYCZAJOWE to zespół NIEPISANYCH NORM, które powstają wskutek (a) STOSOWANIA TEGO SAMEGO SPOSOBU DZIAŁANIA w czasie na tyle długim (longa consuetudo), aby (b) w POWSZECHNYM PRZEKONANIU stały się WIĄŻĄCE DLA WSZYSTKICH (opinio necesitatis). wykształcenie się normy prawa zwyczajowego nie następuje przez wolę ustawodawcy. Jest to norma UZNANIOWA nie jest wymienione w konstytucyjnym katalogu źródeł, ale uznaje się je za samoistne źródło prawa szczególne znaczenie i zastosowanie ma w międzynarodowym obrocie gospodarczym, gdzie jest normy są utrwalone i notyfikowane w różnych warunkach umów, typowych klauzulach umownych, przewodnikach zawierania umów itp.; np. INCOTERMS (patrz pyt ) Należy je definiować właśnie w oparciu o wspomniane 2 elementy, które są niezbędne do wykształcenia się normy prawa zwyczajowego: (A) obiektywny - LONGA CONSUETUDO: czyli pewna utrwalona, powtarzająca się w czasie praktyka jakiegoś zachowania; nie musi mieć charakteru absolutnie powszechnego, ale musi być stosowana na jakimś większym terytorium, a nie tylko lokalnie; do tego zasada tacitus consensus milczącego porozumienia kto nie zgłasza sprzeciwu, ten się zgadza (B) subiektywny OPINIO NECESITATIS: czyli przekonanie uczestników tej praktyki, że postępują zgodnie z pewnym porządkiem prawnym, że ta ich praktyka w istocie skutkuje wytworzeniem się nowego prawa 6

8 8. Czy zwyczaj jest źródłem prawa w znaczeniu przedmiotowym? Sam zwyczaj NIE. Nie są formalnie źródłami prawa, nie stanowią norm prawnych, ale są odzwierciedleniem KANONÓW ZACHOWAŃ uczestników obrotu (w przypadku prawa handlowego będą to sposoby załatwiania interesów przez przedsiębiorców). Szerzej patrz pyt Kiedy zwyczaj uzyskuje doniosłość prawną i jakie może wówczas pełnić funkcje? Zwyczaj, sam w sobie nie mający charakteru normatywnego, uzyskuje walor / doniosłość prawną wtedy, gdy USTAWODAWCA bądź STRONY UMOWY ODWOŁUJĄ SIĘ do przyjętego zwyczaju, ustalonego zwyczaju, zwyczaju miejscowego itp.. pomimo uzyskania tego waloru nie są źródłem prawa trzeba znaleźć PRZEPIS i na jego podstawie rozwiązać sprawę Jeśli zwyczaj uzyska ten walor prawny, może pełnić 2 ZASADNICZE FUNKCJE: A. FUNKCJA WYJAŚNIAJĄCA (główna funkcja zwyczaju) : polega na ZASTĘPOWANIU lub UZUPEŁNIANIU OŚWIADCZEŃ WOLI, w szczególności oświadczeń stron umów, które składają się na treść tych umów; np. art. 65 k.c. 1. Oświadczenie woli należy tak tłumaczyć, jak tego wymagają ze względu na okoliczności, w których złożone zostało, zasady współżycia społecznego oraz ustalone zwyczaje. B. FUNKCJA NORMUJĄCA (mniejsze znaczenie) : ustalony zwyczaj ODDZIAŁYWUJE WPROST na SKUTKI PRAWNE czynności prawnej. np. art. 56 k.c. Czynność prawna wywołuje nie tylko skutki w niej wyrażone, lecz również te, które wynikają z ustawy, z zasad współżycia społecznego i z ustalonych zwyczajów. Prawo stanowione może odnosić się do zwyczajów w TROJAKI SPOSÓB: 1. dokonywać CZĘŚCIOWEJ KODYFIKACJI zwyczajów i ich ogłaszania w AKCIE NORMATYWNYM 2. ODESŁAĆ BEZPOŚREDNIO do zwyczaju za pomocą sformułowań o charakterze RODZAJOWYM (nie prowadzi to jednak do włączenia zwyczaju w skład danego systemu prawnego; zwyczaj jest regułą pozasystemową i sąd tak zawsze będzie szukał przepisu odsyłającego do zwyczaju i na jego podstawie wydawał rozstrzygnięcie) 3. ODESŁAĆ POŚREDNIO do zwyczaju za pomocą OKREŚLEŃ, których wypełnienie treścią WYMAGA sięgnięcia m.in. do ZWYCZAJU (ustawodawca posługuje się sformułowaniami niedookreślonymi, np. należyta staranność w zależności od okoliczności jeśli w tej kwestii wykształciły się zwyczaje, to je stosujemy) do utrwalonych zwyczajów bardzo często sięga się w obrocie międzynarodowym są spisywane i kodyfikowane przez organizacje zawodowe przedsiębiorców (np. izby handlowe czy gospodarcze) >> taki ZAREJESTROWANY i OGŁOSZONY ZWYCZAJ nazywany jest UZANSEM sam fakt ich skodyfikowania nie sprawia, że nabierają większej mocy wiążącej zbiory te ułatwiają jedynie interpretację treści stosunku prawnego wiążącego strony 7

9 ogromną rolę w spisywaniu zwyczajów handlowych ma Międzynarodowa Izba Handlowa w Paryżu. Tworzy zbiory: INCOTERMS (patrz pyt ) COMBITERMS (uzupełnienie INCOTERMSu, zbiór 22 formuł terminów handlowych dla dostaw towarów w kontenerach) JEDNOLITE ZWYCZAJE I PRAKTYKI DOT. AKREDYTYWY DOKUMENTOWEJ (posługują się nimi banki w transakcjach rozliczeniowych) JEDNOLITE ZASADY DOT. INKASA (również używane przez banki na całym świecie) JEDNOLITE ZASADY DOT. GWARANCI BANKOWYCH (ustalają tryby, warunki, zasady udzielania gwarancji bankowych na zlecenie jednej ze stron) JEDNOLITE ZASADY DOT. GWARANCJI PŁATNYCH NA ŻĄDANIE (modyfikacja punktu powyżej) KLAUZULE SIŁY WYŻSZEJ i KLAUZULE REBUS SIC STANTIBUS AMERYKAŃSKIE ZNOWELIZOWANE DEFINICJE W HANDLU ZAGRANICZNYM (stosowane w transakcjach handlowych z USA) 10. Co to są Międzynarodowe reguły wykładni terminów handlowych? MIĘDZYNARODOWE REGUŁY WYKŁADNI TERMINÓW HANDLOWYCH (International Commercial Terms) - INCOTERMS: to zbiór międzynarodowych reguł, określających WARUNKI SPRZEDAŻY dla stron kontraktów międzynarodowych, które zdecydują się na powołanie reguł w tych kontraktach. Reguły te określają konkretne obowiązki i uprawnienia SPRZEDAJĄCEGO oraz KUPUJĄCEGO w zakresie (a) SPOSOBU dokonania dostawy towarów do określonego (b) MIEJSCA i poniesienia związanych z tym (c) KOSZTÓW oraz (d) RYZYKA przypadkowej utraty / uszkodzenia towaru w takcie transportu. Dzielą ich koszty i odpowiedzialność na całej trasie. Zostały opublikowane przez Międzynarodową Izbę Handlową w Paryżu w 1936 roku i wielokrotnie je nowelizowano. Obecnie obowiązującą wersją (od 1 stycznia 2011) jest Incoterms 2010 (11 reguł), która zastąpiła Incoterms 2000 (13 reguł). 11. Jakie są cechy INCOTERMS? obowiązują przy obrocie DOBRAMI MATERIALNYMI ich stosowanie jest FAKULTATYWNE i musi być dokładanie wskazane W KONTRAKCIE, wraz z podaniem wersji i reguły (czyli na podstawie której reguły strony się układają) strony transakcji mogą wprowadzić do reguł określone uzupełnienia lub modyfikacje odpowiadające ich potrzebom obowiązują tylko EKSPORTERA (SPRZEDAJĄCEGO) i IMPORTERA (KUPUJĄCEGO) z ich stosowania wyłączone są osoby trzecie: spedytorzy, firmy transportowe itd. wszelkie POSTANOWIENIA UMOWNE mają PIERWSZEŃSTWO PRZED INCOTERMS 8

10 12. Scharakteryzuj reguły INCOTERMS. Wersja INCOTERMS 2010 składa się z 11 reguł podzielonych na 4 grupy. EXW FCA FAS FOB Grupa E Grupa F Grupa D Grupa C DAP DAT DDP CFR CIF CPT CIP Zasadą jest, że im dalsza grupa (począwszy od E) większe obowiązki sprzedającego, a mniejsze kupującego. Do jakich rodzajów TRANSPORTU odnoszą się poszczególne reguły? do WSZYSTKICH RODZAJÓW TRANSPORTU WYŁĄCZNIE do transportu WODNEGO (drogą MORSKĄ lub WODNĄ ŚRÓDLĄDOWĄ EXW FCA CPT CIP DAP DAT DDP FAS FOB CFR CIF 1. GRUPA E (Departure) Sprzedający udostępnia towar do dyspozycji kupującego we wskazanym punkcie wydania. Sprzedający nie jest zobowiązany do zapewnienia odprawy celnej eksportowej, jak również nie ponosi kosztów ani ryzyka załadunku towaru. EXW Ex Works (... named place) Od zakładu (... określone miejsce). Dopuszczalna we wszystkich rodzajach transportu. Termin ten przedstawia najmniejszą odpowiedzialność oraz zaangażowanie ze strony sprzedającego. Dostawa zostaje uznana za dokonaną w momencie postawienia towarów do dyspozycji kupującego w oznaczonym miejscu, bez zobligowania do dalszych czynności ze strony sprzedającego. 9

11 2. GRUPA F (Main Carriage Unpaid) Zobowiązuje sprzedającego do dokonania odprawy celnej eksportowej. Sprzedający nie opłaca zasadniczych kosztów transportu ani ubezpieczenia. FCA Free Carrier (... named place) Franco przewoźnik (... określone miejsce). Sprzedający ponosi koszty transportu, załadunku oraz ubezpieczenia do momentu przekazania towarów pierwszemu przewoźnikowi, wskazanemu przez kupującego, w oznaczonym miejscu. Towar uważa się za dostarczony w momencie załadunku przez przewoźnika, w tym momencie następuje przeniesienie ryzyka uszkodzenia lub utraty towaru na kupującego. FAS Free Alongside Ship (... named loading port) Franco wzdłuż burty statku (... określony port załadunku). Odpowiedzialność za koszty transportu oraz ryzyko sprzedającego kończą się w momencie dostarczenia towarów do burty statku w oznaczonym porcie nadania, jednak bez załadunku towarów na statek. Od tego momentu wszelkie koszty oraz ryzyko związane z towarem zostaje przeniesione na kupującego. Termin może być używany wyłącznie w odniesieniu do transportu morskiego oraz wodnego śródlądowego. FOB Free On Board (... named loading port) Franco statek (... określony port załadunku). Jak w przypadku FCA, jednak punktem przeniesienia kosztów i ryzyka za towar ze sprzedającego na kupującego jest moment przekroczenia burty statku przez towar, sprzedający ponosi też koszty załadunku. Termin może być używany wyłącznie w odniesieniu do transportu morskiego oraz wodnego śródlądowego. 3. GRUPA C (Main Carriage Paid) Sprzedający zawiera umowę przewozu i ponosi jego koszty. Sprzedający jest również zobowiązany do dokonania odprawy celnej eksportowej. Ryzyko zostaje przeniesione na kupującego w momencie nadania towaru. Wszelkie dodatkowe, wynikłe po załadunku, koszty związane z transportem oraz innymi zdarzeniami obciążają kupującego. CFR Cost and Freight (... named destination port) Koszt i fracht (... określony port przeznaczenia). Sprzedający nie ponosi kosztów ubezpieczenia towarów (od momentu załadunku na statek w porcie nadania), które leżą po stronie kupującego; dostawa zostaje uznana za zrealizowaną w momencie załadunku towaru na statek przewoźnika wskazanego przez sprzedającego. CIF Cost, Insurance and Freight (named destination port) Koszt, ubezpieczenie i fracht (... określony port przeznaczenia). W odróżnieniu od CFR, sprzedający jest odpowiedzialny również za zawarcie umowy i opłacenie kosztu ubezpieczenia towaru w na rzecz kupującego. Warto zaznaczyć, że Incoterms 2000 zobowiązują sprzedającego do zapewnienia ochrony ubezpieczeniowej jedynie w podstawowym zakresie. Zarówno CFR jak i CIF mogą być używane wyłącznie w odniesieniu do transportu morskiego oraz wodnego śródlądowego. CPT Carriage Paid To (... named destination port) Przewoźne opłacone do (... określonego miejsca przeznaczenia). Odpowiednik CFR w transporcie innym, niż morskim i wodnym śródlądowym (w tym multimodalnym). CIP Carriage and Insurance Paid to (... named destination port) Przewoźne i ubezpieczenie opłacone do (... określonego miejsca przeznaczenia). Odpowiednik CIF w transporcie innym, niż morskim i wodnym śródlądowym (w tym multimodalnym). 10

12 4. GRUPA D (Arrival) Sprzedający jest zobowiązany do dostarczenia towaru do określonego miejsca lub portu przeznaczenia. DAT portu Delivered at Terminal (named terminal at port or place of destination) Dostarczone do terminalu Sprzedający ponosi wszystkie koszty dostawy do portu importera, z wyłączeniem ceł i opłat importowych, ponadto ponosi całą odpowiedzialność za towar do momentu wyładunku w porcie. DAP Delivered at Place (named place of destination) Dostarczone do miejsca przeznaczenia Sprzedający ponosi wszystkie koszty dostawy do końcowego miejsca przeznaczenia, z wyłączeniem ceł i opłat importowych, ponadto ponosi całą odpowiedzialność za towar do momentu wyładunku przez kupującego w miejscu przeznaczenia. DDP Delivered Duty Paid (named place of destination) Dostarczono, cło opłacone Sprzedający jest zobowiązany dostarczyć towar do końcowego miejsca przeznaczenia I ponieść wszystkie koszty z tym związane, łącznie z cłem I opłatami importowymi. Max. obowiązków sprzedającego, min. kupującego. 11

13 13. Jakie są najistotniejsze cechy czynności handlowych? Nie rozumiem pytania Cechy to są kontraktów, a nie czynności w ogólności. CZYNNOŚCI HANDLOWE : (w kodeksie handlowym zdefiniowano, w obecnym stanie prawnym brak definicji legalnej) są to czynności prawne PRZEDSIĘBIORCY dokonywane przez niego w związku z PROWADZENIEM przez niego PRZEDSIĘBIORSTWA. Trzy elementy konstrukcyjne: 1) PRZEDSIĘBIORCA jako podmiot prowadzący przedsiębiorstwo 2) PRZEDSIĘBIORSTWO, w tym kontekście w znaczeniu funkcjonalnym, czyli jako prowadzenie działalności gospodarczej 3) FUNKCJONALNY ZWIĄZEK między CZYNNOŚCIĄ PRAWNĄ a PROWADZENIEM PRZEDSIĘBIORSTWA (nie będzie traktowana jako czynność handlowa czynność prawna podmiotu, nawet jeśli jest przedsiębiorcą, jeśli nie miała ona związku z prowadzeniem przez niego działalności gospodarczej) Czynności handlowe mogą mieć charakter JEDNOSTRONNY (np. ustanowienie prokury) lub DWU i WIELOSTRONNY (UMOWY HANDLOWE, KONTRAKTY HANDLOWE). CECHY KONTRAKTÓW HANDLOWYCH Umowy handlowe regulują przeważnie profesjonalną działalność gospodarczą, w związku z czym wykazują pewne CECHY SZCZEGÓLNE (będące w dużej mierze konsekwencją zasad ogólnych prawa handlowego): A. SZEROKI ZAKRES zastosowania ZASADY SWOBODY UMÓW B. TYPIZACJA i SZABLONOWOŚĆ umów C. szczególne znaczenie zasad PEWNOŚCI i BEZPIECZEŃSTWA OBROTU D. PRZEWAGA umów DŁUGOTERMINOWYCH E. ZŁOŻONOŚĆ STOSUNKÓW UMOWNYCH F. STOPNIOWE nawiązywanie i konkretyzacja STOSUNKÓW UMOWNYCH G. konieczność UWZGLĘDNIENIA ZMIAN w OKOLICZNOŚCIACH WARUNKUJĄCYCH umowę H. stosunki SZCZEGÓLNEGO ZAUFANIA powstające między stronami umowy 12

14 CZĘŚĆ II USTRÓJ PRAWNY PRZEDSIĘBIORCÓW pytania (Działalność gospodarcza, przedsiębiorcy, wpisy do rejestrów) 13

15 14. W jakim akcie normatywnym zostało zdefiniowane pojęcie przedsiębiorcy w stosunkach prywatnoprawnych, a w jakim dla potrzeb prawa publicznego? A. Podstawowa definicja przedsiębiorcy na użytek PRAWA PRYWATNEGO >> Art kc: Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową. Kryterium PODMIOTOWE: Zgodnie z nim przymiot przedsiębiorcy może przysługiwać KAŻDEMU PODMIOTOWI STOSUNKÓW CYWILNOPRAWNYCH: Ѡ Ѡ Ѡ osobom fizycznym : ustawodawca nie wprowadza rozgraniczenia w stosunku do osób fizycznych o zróżnicowanym stopniu zdolności do czynności prawnych (pełnej, ograniczonej, braku) >> należy zatem uznać, że obok osób fizycznych posiadających pełną z.d.cz.p., przedsiębiorcami w rozumieniu kc są również osoby o ograniczonej z.d.cz.p. oraz pozbawione z.d.cz.p., przy czym dla prowadzenia przez nie przedsiębiorstwa powinien być ustanowiony odpowiednio kurator albo opiekun osobom prawnym : o osobowości prawnej decyduje kryterium formalne (czy przepisy nadały osobowość?); działają przez swoje organy niepełnym osobom prawnym Wobec powyższego kluczowym dla pojęcia przedsiębiorcy będzie kryterium przedmiotowe. Kryterium PRZEDMIOTOWE: Warunkiem koniecznym uznania za przedsiębiorcę jest prowadzenie: Ѡ Ѡ WE WŁASNYM IMIENIU działalności GOSPODARCZEJ lub ZAWODOWEJ. W kodeksie cywilnym nie ma definicji działalności gospodarczej >> konieczność odwołania się do u.s.d.g. status przedsiębiorcy w rozumieniu kc nie wiąże się z dopełnieniem żadnych formalności (np. wpisu do rejestru) B. Podstawowa definicja przedsiębiorcy na użytek PRAWA PUBLICZNEGO >> Art. 4 u.s.d.g. Przedsiębiorcą jest osoba fizyczna, osoba prawna i jednostka organizacyjna nieposiadająca osobowości prawnej, której ustawa przyznaje zdolność prawną, prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą a także WSPÓLNICY spółki cywilnej w zakresie wykonywanej przez nich działalności gospodarczej. ta definicja dotyczy tylko osób fizycznych mających pełną zdolność do czynności prawnych nadto cechą konstytutywną prowadzenia dz. g. jest WPIS DO właściwego REJESTRU (rejestr przedsiębiorców albo CEIDG) >> przedsiębiorcą jest jedynie osoba ujawniona w rejestrze 14

16 Inne ustawy definiujące pojęcie przedsiębiorcy Ѡ Ustawa o ochronie konkurencji i konsumentów [art. 4] Ѡ Ustawa o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji Ѡ Ustawa o KRS [wymienia podmioty podlegające wpisowi do rejestru przedsiębiorców, ergo uznawane za przedsiębiorców] Ѡ Kodeks postępowania cywilnego [art ] Ѡ Prawo upadłościowe i naprawcze Ѡ Ustawa o usługach turystycznych Prawo UE nie posługuje się pojęciem przedsiębiorcy, ale PRZEDSIĘBIORSTWA (akcent na przedmiotowy charakter działalności). Definicję przedsiębiorcy można wyprowadzić z orzecznictwa TS: podmiot, który w sposób stały i ciągły prowadzi samodzielną działalność zarobkową nieskierowaną na zaspokajanie codziennych potrzeb. 15. Jak brzmi ustawowa definicja działalności gospodarczej? Pojęcie pojawia się w systemie prawnym kilkakrotnie; najbardziej rozwinięta treściowo definicja w u.s.d.g. Inne definicje znajdują się w przepisach podatkowych (kojarzą ją z każdą działalnością zarobkową; celem zmaksymalizowanie wpływów do budżetu z podatków ) oraz w przepisach o ochronie konkurencji (tu z kolei chodzi o możliwość oceny każdej aktywności ekonomicznej pod kątem tego, czy przypadkiem nie zagraża zasadom konkurencji). Mamy też definicję bez definicji w kodeksie cywilnym, który posługuje się tym pojęciem, ale w żaden sposób jej nie określa. Szereg innych aktów posługując się pojęciem działalności gospodarczej odwołuje się do definicji z u.s.d.g. Art. 2 u.s.d.g. Działalnością gospodarczą jest ZAROBKOWA działalność (1) wytwórcza, (2) budowlana, (3) handlowa, (4) usługowa oraz (5) poszukiwanie, rozpoznawanie i wydobywanie kopalin ze złóż, a także działalność (6) zawodowa, wykonywana w sposób ZORGANIZOWANY i CIĄGŁY. 2 elementy tej definicji (szerzej patrz pyt. 16) I) PRZEDMIOTOWY (czyli jakie rodzaje działalności powinny być uznawane za gospodarczą) II) FUNKCJONALNY (cechy tej działalności: zarobkowość, zorganizowanie, ciągłość) Przepisów ustawy nie stosuje się do: (dot. tylko rolników, inne podmioty ok) 1. działalności wytwórczej w rolnictwie w zakresie upraw rolnych oraz chowu i hodowli zwierząt, 2. ogrodnictwa, 3. warzywnictwa, 4. leśnictwa i rybactwa śródlądowego, 5. działalności agroturystycznej [wynajmowania przez rolników pokoi, sprzedaży posiłków domowych i świadczenia w gospodarstwach rolnych innych usług związanych z pobytem turystów]. 16. Jakie są cechy działalności gospodarczej? A. charakter GOSPODARCZY [EKONOMICZNY] działalności B. charakter ZAROBKOWY działalności C. CIĄGŁOŚĆ działalności D. ZORGANIZOWANIE działalności 15

17 Ad A. GOSPODARCZY CHARAKTER DZIAŁALNOŚCI Element przedmiotowy definicji wskazuje, jakiego RODZAJU działalność powinna być uznawana za GOSPODARCZĄ. Nie jest to oczywiście podział spełniający wymóg rozdzielności i nie stanowi on kompletu rodzajów działalności gospodarczej. Ustawa nie definiuje, jaka konkretnie działalność kryje się za tymi hasłami, stąd konieczność odwołania się do 2 rozporządzeń: ws. Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) Dzieli całą gospodarkę na odpowiednio oznaczone, przedmiotowo wydzielone części. Wprowadzono ją do stosowania w statystyce, ewidencji i dokumentacji oraz rachunkowości oraz w urzędowych rejestrach i systemach informatycznych administracji publicznej. Każdy przedsiębiorca powinien ten podział uwzględnić i zgodnie z nomenklaturą i oznaczeniem alfanumerycznym przyjętymi w PKD określić przedmiot swojej działalności, składając wniosek o wpis do KRS / CEIDG. PKD jest klasyfikacją 5-cio poziomową: 1. sekcja : symbol 1-literowy : podział na 21 rodzajów 2. dział : 2-cyfrowy kod numeryczny : podział na 88 rodzajów 3. grupa : 3-cyfrowy kod numeryczny : podział na 272 rodzaje 4. klasa : 4-cyfrowy kod numeryczny : podział na 615 rodzajów 5. podklasa : 5-cioznakowy kod alfanumeryczny : podział na 654 rodzaje ws. Polskiej Klasyfikacji Wyrobów i Usług Klasyfikacja produktów znajdujących się w polskim obiegu gospodarczym; służy do określenia przebiegu i opisów procesów gospodarczych. Stosowana równolegle z PKD. Pod pojęciem produktów rozumie się wyroby i usługi. Wyroby to surowce, półfabrykaty, wyroby finalne oraz zespoły i części - wszystko co znajduje się w obrocie. Usługi natomiast, to wszelkie czynności świadczone na rzecz jednostek gospodarczych i ludności, zarówno na potrzeby produkcji, jak i konsumpcji (indywidualnej, zbiorowej i ogólnospołecznej). PKWiU opracowana została głównie dla potrzeb statystyki oraz ewidencji źródłowej i stanowi podstawę do: opracowania nomenklatur pochodnych wyrobów i usług stanowiących wykazy grupowań wyrobów względnie usług wybranych z PKWiU i służących celom sprawozdawczości w zakresie produkcji, zbytu, obrotu towarowego, zapasów, transportu itp., organizacji ewidencji źródłowej podmiotów gospodarczych w postaci indeksów materiałowych, towarowych itp. urządzeń ewidencyjnych. PKWiU jest integralnie związana z klasyfikacjami międzynarodowymi, jest z nimi zharmonizowana, powiązana pojęciowo, zakresowo i kodowo. Struktura klasyfikacji oparta jest na Klasyfikacji Działalności Unii Europejskiej (NACE), Klasyfikacji Produktów wg Działalności (CPA) i Liście Produktów (PRODCOM). PKWiU jest klasyfikacją 7-mio poziomową z dodatkowym poziomem pośrednim. DZIAŁALNOŚĆ ZAWODOWA DZIAŁALNOŚĆ ZAWODOWA to działalność prowadzona przez osoby fizyczne polegająca na wykonywaniu tzw. wolnego zawodu (czasem nazywane zawodami zaufania publicznego). Podmiotowi wykonującemu taki zawód będzie przyznany status przedsiębiorcy, jeśli wykonuje go we własnym imieniu i na własny rachunek (nie będzie traktowane jako wykonywanie działalności gospodarczej wykonywanie zawodu w ramach stosunku pracy czy stosunku zlecenia). 16

18 Ad B. ZAROBKOWY CHARAKTER DZIAŁALNOŚCI zarobkowy charakter działalności należy wiązać z jej odpłatnością celem działalności ma być uzyskanie ZAROBKU, zysku chodzi o sam subiektywny zamiar uzyskania przychodu, bez względu na to, czy podmiot faktycznie osiągnie dodatni bilans [w związku z tym, za A. Powałowskim, prowadzenie działalności gospodarczej powinien cechować pewien racjonalizm działania, tj. działanie zgodnie z powszechnie akceptowanymi regułami, doświadczeniem, umiejętnościami inaczej trudno spodziewać się zysku] sensu largo przedsiębiorcami mogącymi prowadzić dz. g. będzie również organizacja działająca not for profit, która co prawda osiąga zysk z prowadzonej działalności, ale przeznaczyć go może jedynie na cele statutowe podmioty non profit w ogóle nie mogą prowadzić dz. g. (ich majątek pochodzić może wyłącznie ze spadków, darowizn itp.) Ad C. CIĄGŁOŚĆ DZIAŁALNOŚCI zdecydowanie najsłabsze kryterium definiujące co do zasady ZAPRZECZENIE JEDNORAZOWOŚCI (ale prawo dopuszcza np. założenie spółki prawa handlowego dla wykonania jednej tylko czynności stanowiącej przedmiot działalności spółki) ciągłość nie jest tożsama z OKRESEM JEDNOLITYM, pozbawionym przerw działalnością ciągłą będzie również działalność sezonowa albo o charakterze ograniczonym czasowo ze względu na zamiar osiągnięcia konkretnego celu Ad D. ZORGANIZOWANY CHARAKTER DZIAŁALNOŚCI po pierwsze zorganizowania wymaga już samo rozpoczęcie działalności: trzeba podjąć szereg zorganizowanych czynności zmierzających do uzyskania statusu przedsiębiorcy [spełnienie wymogów stawianych przez prawo dla utworzenia określonej formy organizacyjnoprawnej, w tym rejestracyjnych, zdobycie wymaganych koncesji i zezwoleń) prowadzenie działalności związane jest z koniecznością stworzenia pewnej oprawy umożliwiającej jej sprawne wykonywanie: zorganizowanie biura, księgowości itd. kolejnym przejawem zorganizowania jest kierownictwo niezbędne do prawidłowego funkcjonowania całego przedsiębiorstwa ponadto samo przedsiębiorstwo w znaczeniu przedmiotowym (patrz pyt. 17) to zgodnie z zorganizowany zespół składników przeznaczonych do prowadzenia działalności 17

19 17. W jakich znaczeniach można rozpatrywać pojęcie przedsiębiorstwo? Przyjmuje się trojakie znaczenie terminu przedsiębiorstwo. Może być ujęte w znaczeniu: 1. PODMIOTOWYM Przedsiębiorstwo jako PODMIOT STOSUNKÓW PRAWNYCH i GOSPODARCZYCH. Winno być używane wyłącznie do tych podmiotów, którym została przyznana podmiotowość prawna lub do osób fizycznych. Uogólniając, w tym kontekście jest tożsame z pojęciem przedsiębiorcy. 2. PRZEDMIOTOWYM Zgodnie z definicją art kc przedsiębiorstwem jest zorganizowany ZESPÓŁ SKŁADNIKÓW MATERIALNYCH i NIEMATERIALNYCH przeznaczonych do prowadzenia działalności gospodarczej, w tym w szczególności: a. oznaczenie indywidualizujące przedsiębiorstwo lub jego wyodrębnione części (nazwa przedsiębiorstwa) b. własność nieruchomości lub ruchomości, w tym urządzeń, materiałów, towarów i wyrobów oraz inne prawa rzeczowe do nieruchomości lub ruchomości c. prawa wynikające z umów najmu i dzierżawy nieruchomości lub ruchomości oraz prawa do korzystania z nieruchomości lub ruchomości wynikające z innych stosunków prawnych d. wierzytelności, prawa z papierów wartościowych i środki pieniężne e. koncesje, licencje i zezwolenia f. patenty i inne prawa własności przemysłowej g. majątkowe prawa autorskie i majątkowe prawa pokrewne h. tajemnice przedsiębiorstwa i. księgi i dokumenty związane z prowadzeniem działalności gospodarczej Pojęcie przedsiębiorstwa obejmuje tylko aktywa; nie wchodzą w skład przedsiębiorstwa jego długi. 3. FUNKCJONALNYM Prowadzenie przedsiębiorstwa jako prowadzenie działalności gospodarczej w sposób zorganizowany i ciągły we własnym imieniu. 18. Jak brzmi definicja przedsiębiorstwa w znaczeniu przedmiotowym? Patrz pyt Czy tzw. Klientela może być składnikiem przedsiębiorstwa? TAK. Zakres pojęcia przedsiębiorstwo obejmuje nie tylko prawa podmiotowe, ale również określone uwarunkowania faktyczne. W szczególności w skład tego pojęcia może wchodzić wiedza na temat rynku, na którym funkcjonuje przedsiębiorstwo, umiejętności produkcyjne, handlowe i organizacyjne, klientela, dobra opinia u odbiorców i dostawców etc. Istnienie bazy klientów jako elementu stanowiącego integralną część każdego przedsiębiorstwa nie jest kwestionowane w doktrynie prawa. Powstaje zasadnicze pytanie: jaki jest charakter prawny bazy klientów w porównaniu z innymi składnikami przedsiębiorstwa. Baza klientów, renoma i organizacja przedsiębiorstwa oraz firma (nazwa) stanowią o tożsamości przedsiębiorstwa. W piśmiennictwie prawniczym wskazuje się, że spośród składników niematerialnych przedsiębiorstwa, klientela i ustalona renoma przedsiębiorstwa, czyli dobre imię firmy, mają zasadnicze znaczenie, bowiem bez nich przedsiębiorstwo nie mogłoby funkcjonować. W terminologii prawa anglosaskiego składniki te określane są pojęciem goodwill. 18

20 20. Jakie są zasady zawieszenia działalności gospodarczej? Zawieszenie wykonywania działalności gospodarczej uregulowane zostało dopiero w nowelizacji u.s.d.g. z 10 lipca 2008r. Niektóre urzędy skarbowe uznawały ważność oświadczenia przedsiębiorców o zawieszeniu działalności, ale było to nieuregulowany prawnie stan faktyczny. [art. 14a ust. 1 u.s.d.g.] Przedsiębiorca NIEZATRUDNIAJĄCY PRACOWNIKÓW może ZAWIESIĆ wykonywanie działalności gospodarczej na OKRES od 30 DNI do 24 MIESIĘCY. CELEM odciążenie finansowe podmiotów, które przejściowo nie są w stanie osiągnąć zamierzonego celu gospodarczego WARUNKIEM KONIECZNYM jest NIEZATRUDNIANIE PRACOWNIKÓW wszystkie istniejące STOSUNKI PRACY należy ROZWIĄZAĆ umowy cywilnoprawne mogą pozostać w mocy, jeśli zobowiązani z tych umów nie będą w okresie zawieszenia wykonywać świadczeń na rzecz przedsiębiorcy ani otrzymywać wynagrodzeń zawieszenie (i wznowienie) następuje NA WNIOSEK okres zawieszenia rozpoczyna się od dnia wskazanego we wniosku (nie wcześniej niż w dniu złożenia wniosku) i trwa do dnia złożenia wniosku o WZNOWIENIE wpisy mają charakter deklaratoryjny oba wnioski są zwolnione z opłat wniosek o zawieszenie musi oprócz danych dot. działalności zawierać również oświadczenie o niezatrudnianiu pracowników w przypadku niezłożenia wniosku o WZNOWIENIE w terminie 24 miesięcy WPIS DO CEIDG podlega WYKREŚLENIU Z URZĘDU w okresie zawieszenia przedsiębiorca NIE MOŻE: WYKONYWAĆ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ OSIĄGAĆ BIEŻĄCYCH PRZYCHODÓW z pozarolniczej DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ w okresie zawieszenia przedsiębiorca MOŻE: wykonywać wszelkie czynności niezbędne do ZACHOWANIA/ ZABEZPIECZENIA ŹRÓDŁA DOCHODÓW (nie dot. pozyskiwania nowych źródeł przychodu; chodzi tylko o zabezpieczenie istniejących w dniu zawieszenia) Nie może dokonywać sprzedaży, świadczyć usług, zawierać umów, ale może przyjmować świadczenia wynikające z umów zawartych przed dniem zawieszenia. ZBYWAĆ własne ŚRODKI TRWAŁE i WYPOSAŻENIE (ustawodawca wyraźnie wyłącza możliwość zbywania składników niematerialnych i praw) (może, a w zasadzie musi) UCZESTNICZYĆ w POSTĘPOWANIACH sądowych, podatkowych i administracyjnych związanych z działalnością wykonywaną przed zawieszeniem 21. Jaka działalność wymaga uzyskania koncesji? KONCESJA jest formą REGLAMENTACJI działalności gospodarczej przez państwo. Jest wydawana wyłącznie na WNIOSEK podmiotu i stanowi publicznoprawne uprawnienie podmiotowe przyznawane DECYZJĄ właściwego organu administracyjnego. 19

21 [art. 46 ust. 1 u.s.d.g.] Uzyskania koncesji wymaga: 1. poszukiwanie lub rozpoznawanie ZŁÓŻ KOPALIN, wydobywanie kopalin ze złóż, bezzbiornikowe MAGAZYNOWANIE SUBSTANCJI oraz składowanie ODPADÓW w górotworze, w tym w podziemnych wyrobiskach górniczych 2. wytwarzanie i obrót MATERIAŁAMI WYBUCHOWYMI, BRONIĄ i AMUNICJĄ oraz wyrobami i technologią o przeznaczeniu WOJSKOWYM lub POLICYJNYM 3. wytwarzanie, przetwarzanie, magazynowanie, przesyłanie, dystrybucja i obrót PALIWAMI i ENERGIĄ 4. OCHRONA OSÓB i MIENIA 5. rozpowszechnianie PROGRAMÓW RADIOWYCH i TELEWIZYJNYCH (z wyłączeniem programów rozpowszechnianych wyłącznie w systemie teleinformatycznym, które nie są rozprowadzane naziemnie, satelitarnie lub w sieciach kablowych) 6. PRZEWOZY LOTNICZE 7. prowadzenie KASYNA GIER Te rodzaje działalności stanowią katalog zamknięty. Inne rodzaje mogą być objęte obligiem uzyskania koncesji tylko: gdy nie może być wykonywana jako DZIAŁALNOŚĆ REGULOWANA za zmianą u.s.d.g. gdy ma szczególne znaczenie dla bezpieczeństwa państwa lub obywateli albo wpływa na ważny interes społeczny ORGANY KONCESYJNE Co do zasady organem koncesyjnym (tj. organem właściwym w przedmiocie udzielenia, odmowy udzielenia, zmiany, cofnięcia i ograniczenia zakresu koncesji) jest MINISTER właściwy ze względu na PRZEDMIOT działalności koncesjonowanej. W praktyce jednak uprawnienia organu koncesyjnego posiadają również: Minister Środowiska, Minister Spraw Wewnętrznych i Administracji, Prezes Urzędu Regulacji Energetyki, Przewodniczący Krajowej Rady Radiofonii i Telewizji, Wojewoda, Starosta powiatu. PRZETARG KONCESYJNY przeprowadza się, gdy organ koncesyjny przewiduje udzielnie OGRANICZONEJ LICZBY KONCESJI a po ogłoszeniu w Monitorze Polskim okazuje się, że jest więcej chętnych niż przewidzianych koncesji organ koncesyjny dokonuje wyboru ofert w liczbie odpowiadającej liczbie koncesji, kierując się wysokością zadeklarowanych wpłat niezwłocznie po rozstrzygnięciu przetargu organ zawiadamia pisemnie uczestników przetargu o wyniku oraz zwraca wadium tym, których ofert nie wybrano (wybranym zalicza się na poczet opłaty) PROMESA KONCESYJNA przyrzeczenie wydania koncesji ważna minimum 6 miesięcy wydaje się przedsiębiorcy, który ma zamiar uzyskać koncesję, ale nie spełnia wszystkich warunków w okresie ważności promesy nie można odmówić udzielenia koncesji, chyba że przedsiębiorca nie spełni warunków przewidzianych w prawie lub nie dopełni warunków zastrzeżonych w promesie (albo uległy zmianie dane z wniosku) 20

22 22. Jakie podmioty podlegają wpisowi do KRS? KRAJOWY REJESTR SĄDOWY składa się z 3 REJESTRÓW: A. REJESTRU PRZEDSIĘBIORCÓW B. REJESTRU STOWARZYSZEŃ, innych ORGANIZACJI SPOŁECZNYCH i ZAWODOWYCH, FUNDACJI oraz SAMODZIELNYCH PUBLICZNYCH ZAKŁADÓW OPIEKI ZDROWOTNEJ C. REJESTRU DŁUŻNIKÓW NIEWYPŁACALNYCH Wpisowi do REJESTRU PRZEDSIĘBIORCÓW podlegają: 1. SPÓŁKI JAWNE 2. SPÓŁKI PARTNERSKIE 3. SPÓŁKI KOMANDYTOWE 4. SPÓŁKI KOMANDYTOWO-AKCYJNE 5. SPÓŁKI Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ 6. SPÓŁKI AKCYJNE 7. SPÓŁKI EUROPEJSKIE (SE) 8. SPÓŁDZIELNIE 9. SPÓŁDZIELNIE EUROPEJSKIE (SCE) 10. EUROPEJSKIE ZGRUPOWANIA INTERESÓW GOSPODARCZYCH (EZIG) 11. PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWE 12. INSTYTUTY BADAWCZE 13. PRZEDSIĘBIORSTWA ZAGRANICZNE (tj. przedsiębiorcy określeni w przepisach o zasadach prowadzenia na terytorium RP działalności gospodarczej w zakresie drobnej wytwórczości przez zagraniczne osoby prawne lub fizyczne) 14. TOWARZYSTWA UBEZPIECZEŃ WZAJEMNYCH 15. TOWARZYSTWA REASEKURACJI WZAJEMNEJ 16. INNE OSOBY PRAWNE, jeżeli wykonują działalność gospodarczą i podlegają obowiązkowi wpisu do rejestru 17. ODDZIAŁY PRZEDSIĘBIORCÓW ZAGRANICZNYCH działających na terytorium RP 18. GŁÓWNE ODDZIAŁY ZAGRANICZNYCH ZAKŁADÓW UBEZPIECZEŃ 19. GŁÓWNE ODDZIAŁY ZAGRANICZNYCH ZAKŁADÓW REASEKURACJI 20. INSTYTUCJE GOSPODARKI BUDŻETOWEJ 23. Co oznacza jawność formalna i materialna rejestru? JAWNOŚĆ FORMALNA oznacza, że każdy bez względu na swój interes prawy ma prawo dostępu do danych wpisanych do KRS i robi to za pośrednictwem centralnej informacji. Każdy ma prawo otrzymać poświadczone odpisy, wyciągi i zaświadczenia o danych zawartych w Rejestrze. JAWNOŚĆ MATERIALNA wywodzi się z obowiązku ogłaszania wpisów w MSiG i polega na domniemaniu powszechnej znajomości danych wpisanych do tego rejestru, nie można się powoływać na nieznajomość danych. Domniemywa się, że dane wpisane do rejestru są prawdziwe. 21

23 DZIAŁY REJESTRU PRZEDSIĘBIORCÓW DZIAŁ I dane o nazwie lub firmie podmiotu, oznaczenie formy prawnej prowadzonej działalności, siedzibę i adres oraz ewentualne oddziały danego przedsiębiorcy informacje na temat wcześniejszej rejestracji przedsiębiorcy bądź dane na temat sposobu powstania podmiotu, jeśli powstał w wyniku przekształcenia, połączenia lub podziału informacja o numerach NIP i REGON informacja o umowie spółki lub statucie, na podstawie którego działa przedsiębiorca DZIAŁ II informacje o sposobie reprezentacji podmiotu dane osób wchodzących w skład organu uprawnionego wraz ze sposobem reprezentacji lub wspólników uprawnionych do reprezentacji spółki osobowej informacje o organie nadzoru, jeżeli występuje oraz o jego składzie osobowym informacje o prokurze, osobach pełniących tę funkcję i rodzaju udzielonej prokury DZIAŁ III przedmiot działalności przedsiębiorcy według PKD wzmianka o złożeniu rocznego sprawozdania finansowego, uchwały o jego zatwierdzeniu, sprawozdania z działalności jednostki oraz o złożeniu opinii biegłego rewidenta z badania sprawozdania finansowego, jeżeli przedmiotowe sprawozdanie podlegało badaniu wraz ze wskazaniem okresu DZIAŁ IV pełni szczególną funkcję ostrzegawczą zawarte są w nim informacje o powstaniu zaległości podatkowych, celnych oraz z tytułu składek za ubezpieczenia społeczne, a także o umorzeniu postępowania egzekucyjnego, prowadzonego przeciwko dłużnikowi z uwagi na fakt, że z egzekucji nie uzyska się sumy wyższej od kosztów egzekucyjnych informacje o zabezpieczeniu majątku dłużnika w postępowaniu upadłościowym poprzez zawieszenie prowadzonych przeciwko niemu egzekucji, o oddaleniu wniosku o ogłoszenie upadłości z uwagi na fakt, że majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania DZIAŁ V wzmianka o powołaniu i odwołaniu kuratora. DZIAŁ VI informacje o otwarciu i zakończeniu likwidacji, ustanowieniu zarządu i zarządu komisarycznego, dane likwidatorów bądź zarządców wraz ze sposobem reprezentacji dane o połączeniu lub przekształceniu przedsiębiorcy informacja o ogłoszeniu upadłości, wszczęciu postępowania naprawczego wraz z danymi syndyka albo zarządcy przymusowego 22

24 24. Jak zostali zdefiniowani mikro-, mali i średni przedsiębiorcy? MIKROPRZEDSIĘBIORCĄ MAŁYM PRZEDSIĘBIORCĄ ŚREDNIM PRZEDSIĘBIORCĄ jest przedsiębiorca, który w CO NAJMNIEJ 1 z 2 OSTATNICH LAT OBROTOWYCH: A. ZATRUDNIAŁ ŚREDNIOROCZNIE MNIEJ NIŻ 10 pracowników MNIEJ NIŻ 50 pracowników MNIEJ NIŻ 250 pracowników nieprzekraczający złotówkowej równowartości euro oraz B1. OSIĄGNĄŁ ROCZNY OBRÓT NETTO ze sprzedaży towarów wyrobów i usług oraz operacji finansowych nieprzekraczający złotówkowej równowartości euro nieprzekraczający złotówkowej równowartości euro albo B2. SUMY AKTYWÓW JEGO BILANSU sporządzonego na koniec jednego z tych lat nie przekroczyły złotówkowej równowartości euro nie przekroczyły złotówkowej równowartości euro nie przekroczyły złotówkowej równowartości euro 23

25 CZĘŚĆ III FIRMA pytania

26 25. Czym charakteryzuje się pojęcie firma? FIRMA : oznaczenie indywidualizujące podmioty prawa, jakimi są PRZEDSIĘBIORCY. FIRMA a NAZWA NAZWA w ujęciu prawnym ma 2 znaczenia: (A) oznaczenie indywidualizujące PRZEDSIĘBIORTWO w znaczeniu przedmiotowym [przedmiot prawa] (np. nazwa sklepu jako lokalu wraz z wyposażeniem i innymi składnikami służącego do prowadzenia działalności handlowej) (B) oznaczenie indywidualizujące podmiot prawa : OSOBĘ PRAWNĄ lub tzw. NIEZUPEŁNĄ OSOBĘ PRAWNĄ (np. nazwa fundacji czy stowarzyszenia). Jeśli osoba ta jest PRZEDSIĘBIORCĄ, jego FIRMA jest tożsama z NAZWĄ. FIRMA a ZNAK TOWAROWY ZNAKI TOWAROWE służą do oznaczenia TOWARÓW lub USŁUG. W potocznej świadomości mylone z firmą (np. Orange = usługa telefonii komórkowej, firma przedsiębiorcy to PTK Centertel Sp. z o.o.) 26. Z jakich elementów składa się firma? POSTAĆ FIRMY Firmą w rozumieniu obecnych przepisów prawa jest oznaczenie przedsiębiorcy wyrażone w postaci SŁOWNEJ, a więc za pomocą LITER, CYFR, ZNAKÓW. Podlega wpisowi co KRS / CEIDG, zatem NIE MOŻE być zarejestrowana w: formie graficznej innym alfabecie np. cyrylicą (przepisy KRS określają zestaw znaków, jakie mogą być użyte) firmą OSOBY FIZYCZNEJ jest (obligatoryjnie) jej IMIĘ I NAZWISKO plus wybrane określenia dodatkowe firmą OSOBY PRAWNEJ/ NIEZUPEŁNEJ OSOBY PRAWNEJ jest jej NAZWA zawierająca określenie FORMY PRAWNEJ w której działa podmiot KONSTRUKCJA FIRMY FIRMA = RDZEŃ (KORPUS) + DODATKI OBLIGATORYJNE + DODATKI FAKULTATYWNE A. RDZEŃ element konieczny w przypadku os. fizycznej imię i nazwisko B. DODATKI OBLIGATORYJNE forma prawna przedsiębiorcy C. DODATKI FAKULTATYWNE mogą się odnosić do samego przedsiębiorcy ( najstarszy, najlepszy ) mogą dot. wspólników (np. obrazując ich pokrewieństwo, kwalifikacje) mogą dot. przedmiotu działalności mogą być zupełnie fantazyjne 25

27 RODZAJE FIRM W doktrynie podział na firmy: (a) OSOBOWE Składają się z imienia/imion i nazwiska/nazwisk. Najczęściej firmy przedsiębiorców będących osobami fizycznymi oraz firmy osobowych spółek handlowych, czasem również w firmie osoby prawnej (np. Kowalski Mackiewicz spółka jawna H. Cegielski Poznań S.A. ) (b) RZECZOWE Określają przedmiot działalności albo inne obiektywne cechy, np. obszar (np. Stocznia Gdynia S.A., Bank Ochrony Środowiska S.A. ) (c) FANTAZYJNE (SYMBOLICZNE) Słowa zaczerpnięte z języka potocznego, sztucznie utworzone lub skrótowce (np. MTM sp. z o.o.) (d) MIESZANE (KOMBINOWANE) Łączą w sobie elementy rzeczowe (rzadziej osobowe) z fantazyjnymi (np. Zakład Stolarki okiennej STOLBUD S.A. ) R. Skubisz: podział na firmy proste (tylko minimum elementów przewidzianych przez prawo) i złożone (uzupełnione o dodatki fakultatywne). FUNKCJE FIRMY Wyróżnia się funkcje: A. ODRÓŻNIAJĄCĄ (IDENTYFIKACYJNĄ) B. REKLAMOWĄ C. GWARANCYJNĄ D. MAJĄTKOWĄ E. INFORMACYJNĄ A. FUNKCJA ODRÓŻNIAJĄCA umożliwia zidentyfikowanie przedsiębiorców i odróżnienie ich od siebie i innych podmiotów prawa w celu podjęcia przez potencjalnych kontrahentów świadomej decyzji co do ew. zawarcia umowy wspierana przez zasady prawa firmowego: wyłączności, jawności, jedności, ciągłości i prawdziwości firmy B. FUNKCJA REKLAMOWA posługując się swoją firmą (m.in. na nośnikach reklamy) przedsiębiorca promuje swoją działalność, wpływając na stopień rozpoznawalności przez inne podmioty obecnie funkcja ta wypierana przez znaki towarowe C. FUNKCJA GWARANCYJNA gwarantowany przez firmę przedsiębiorcy pewien poziom świadczeń (towarów, usług, ich cech jak jakość i cena), których odbiorcy oczekują na podstawie poprzednich doświadczeń (własnych lub zasłyszanych) z takim przedsiębiorcą D. FUNKCJA MAJĄTKOWA wypływa z funkcji gwarancyjnej rozpoznawalność i ogół powszechnych skojarzeń związanych z firmą danego przedsiębiorcy przekłada się na liczbę zawieranych przez niego umów i tym samym jego zyski E. FUNKCJA INFORMACYJNA firma informuje pozostałe podmioty o podstawowych danych dot. posługującego się nią przedsiębiorcy (osoby związane z działalnością, forma prawna, dominujący przedmiot działalności, stadium działalności jak w organizacji, w likwidacji itp.) 26

28 27. Jakie są zasady prawa firmowego? PRAWO FIRMOWE nie jest pojęciem normatywnym; ustawodawca nie nazywa tak żadnego zespołu norm są to przepisy dotyczące OBIERANIA, REJESTRACJI, UŻYWANIA, ROZPORZĄDZANIA ORAZ OCHRONY FIRMY rozproszone w wielu aktach prawnych, m.in.: o kodeks cywilny (w szczególności art ) o kodeks spółek handlowych o u. o swobodzie działalności gospodarczej o u. o KRS można wyróżnić normy o charakterze: o zasadniczym (zawarte w k.c. i wyróżnione przez doktrynę jako część ogólna prawa firmowego) i o subsydiarnym (część szczególna zawarta w przepisach ustrojowych poszczególnych przedsiębiorców) doktryna wyróżnia 5 ZASAD prawa firmowego (niektóre wyrażone wprost przez ustawodawcę): (A) zasada PRAWDZIWOŚCI firmy (B) zasada JEDNOŚCI firmy (C) zasada WYŁĄCZNOŚCI firmy (D) zasada CIĄGŁOŚCI firmy (E) zasada JAWNOŚCI firmy + wyróżniania przez J. Szwaję (F) zasada OGRANICZONEJ SWOBODY WYBORU firmy 28. Co oznaczają zasady: prawdziwości i wyłączności firmy? A. ZASADA PRAWDZIWOŚCI FIRMY art k.c. firma NIE MOŻE WPROWADZAĆ W BŁĄD, w szczególności co do (1) OSOBY przedsiębiorcy, (2) PRZEDMIOTU jego DZIAŁALNOŚCI, (3) MIEJSCA jej prowadzenia czy też (4) ŹRÓDEŁ ZAOPATRZENIA przedsiębiorcy celem ochrona innych podmiotów przed mylnym zidentyfikowaniem przedsiębiorcy (wzmocnienie funkcji odróżniającej firmy) WPROWADZENIE W BŁĄD = takie ustalenie treści firmy, które NIE ODPOWIADA STANOWI RZECZYWISTEMU i może być powodem mylnego wyobrażenia u osób trzecich co do osoby przedsiębiorcy, np. sugerowanie, że: o przedsiębiorca jest innym podmiotem (upodobnienie rdzenia swojej firmy do firmy innego przedsiębiorcy, mylne oznaczenie formy prawnej) o przedsiębiorca prowadzi inną działalność niż w rzeczywistości o korzysta z innych źródeł zaopatrzenia niż w praktyce Jak oceniać, czy wprowadza w błąd, czy nie? Miarą odniesienia powinna być umiejętność rozpoznawania przez przeciętnego uczestnika obrotu działającego z przeciętnym rozeznaniem i ostrożnością w zwykłych warunkach działalności gospodarczej >> kryterium sytuacje typowe, a nie specyficzne czy wyjątkowe. 27

29 B. ZASADA JEDNOŚCI FIRMY nie została wyrażona wprost w żadnym przepisie wypływa z ogólnie przyjętej reguły, że podmioty prawa cywilnego mogą posługiwać się w tym samym czasie TYLKO JEDNYM OZNACZENIEM IDENTYFIKUJĄCYM art k.c. : PRZEDSIĘBIORCA działa pod FIRMĄ (nie firmami) jeden przedsiębiorca nie może występować w obrocie pod różnymi oznaczeniami przepisy dot. rejestracji przedsiębiorców uniemożliwiają zarejestrowanie więcej niż jednej firmy C. ZASADA WYŁĄCZNOŚCI FIRMY art k.c. firma przedsiębiorcy powinna ODRÓŻNIAĆ SIĘ DOSTATECZNIE od firm INNYCH PRZEDSIĘBIORCÓW prowadzących działalność NA TYM SAMYM RYNKU podobnie jak zasada prawdziwości wpiera funkcję odróżniającą firmy DOSTATECZNA ODRÓŻNIALNOŚĆ to taka odmienność od firm innych przedsiębiorców, która eliminuje z punktu widzenia przeciętnego konsumenta niebezpieczeństwo pomylenia firm różnych przedsiębiorców RÓŻNICA winna być dostrzegalna już przy dołożeniu zwykłej, a nie szczególnej, uwagi o różnica w zapisie ( Grupa Lotos S.A. i Grupa Lotus S.A. łatwo pomylić) o różnica w brzmieniu fonetycznym (nawet, jeśli mają różny zapis) o powinny się nawet różnić w płaszczyźnie wizualnej i znaczeniowej o nie mogą się różnić tylko formą prawną przy tożsamości rdzenia (np. Netia S.A. i Netia Sp. z o.o. ) TEN SAM RYNEK powinien być rozpatrywany (zgodnie z terminologią rynku właściwego z ustawy o ochronie konkurencji i konsumentów) w kontekście: o terytorialności (dwóch sprzedawców warzyw może posługiwać się podobnym oznaczeniem, jeśli prowadzą działalność na skalę lokalną w różnych miejscowościach) o oferowanych towarów lub usług (cukiernik i przedsiębiorca oferujący usługi medyczne mogą posługiwać się podobnym oznaczeniem, chociażby prowadzili działalność na tym samym obszarze, bo ich rynek towarów i usług jest odmienny) WERYFIKACJA firmy pod kątem zgodności z tą zasadą dokonywana najczęściej w momencie ZGŁOSZENIA DO REJESTRU nowego przedsiębiorcy / zmiany firmy dotychczasowego przedsiębiorcy o zawsze indywidualnie, na podstawie okoliczności danego przypadku o kryterium czasu później zgłoszona firma nie może być zarejestrowana, jeśli wcześniej zarejestrowano taką samą/podobną firmę prior tempore, potior iure (pierwszy w czasie, lepszy w prawie) 28

30 D. ZASADA CIĄGŁOŚCI FIRMY grupa przepisów prawa firmowego, które dopuszczają KONTYNUOWANIE przez przedsiębiorcę działalności pod DOTYCHCZASOWĄ FIRMĄ mimo wystąpienia okoliczności uzasadniających (w imię zasady prawdziwości) ZMIANĘ OZNACZENIA ratio legis: renoma przedsiębiorcy związana z jego firmą przekłada się na ja jego gospodarcze powodzenie; rozpoznawalność ma nierzadko wymierny walor ekonomiczny i przedsiębiorcy dążą do utrzymania dotychczasowej firmy. Ustawodawca dopuszcza obecnie 3 WYJĄTKI od zasady prawdziwości na rzecz ZASADY CIĄGŁOŚCI: 1) PRZEKSZTAŁCENIA przedsiębiorców osób prawnych i spółek osobowych [art zd. drugie i trzecie k.c.] Podmioty takie mogą zachować DOTYCHCZASOWĄ FIRMĘ z uwzględnieniem ZMIANY FORMY PRAWNEJ. Nie dotyczy to przekształcenia spółki cywilnej w inną spółkę. 2) ZACHOWANIE NAZWISKA WSPÓLNIKA, który UTRACIŁ CZŁONKOSTWO w spółce [art k.c.] Dot. przede wszystkim spółek osobowych : można zachować nazwisko dotychczasowego wspólnika, jeśli wyrazi on na to pisemną zgodę (w przypadku jego śmierci małżonek i dziecko). Nie wyklucza też zastosowania w spółkach kapitałowych : art k.c. dopuszcza użycie w firmie osoby prawnej nazwiska/pseudonimu osoby fizycznej, jeżeli służy to ukazaniu związków tej osoby z powstaniem / działalnością przedsiębiorcy. 3) KONTYNUOWANIE przez OSOBĘ FIZYCZNĄ działalności prowadzonej przez INNĄ OSOBĘ FIZYCZNĄ [art k.c.] Działalność musi być kontynuowana przez osobę fizyczną będącą NASTĘPCĄ PRAWNYM dotychczasowego przedsiębiorcy (następstwo poprzez spadkobranie, czynności prawne inter vivos albo poprzez nabycie przedsiębiorstwa upadłego). Jak w 1 wymagana pisemna zgoda osoby dotychczas prowadzącej działalność (małżonka i dziecka w przypadku śmierci). E. ZASADA JAWNOŚCI FIRMY art k.c. firma PODLEGA UJAWNIENIU WE WŁAŚCIWYM REJESTRZE o dla osób fizycznych CEIDG o dla pozostałych rejestr przedsiębiorców KRS ujawnieniu w rejestrze podlega także ZMIANA firmy z zasadą jawności wiąże się obowiązek podawania przez przedsiębiorców swojej firmy W KONTAKTACH Z OSOBAMI TRZECIMI, nałożony przez przepisy o KRS [art. 34 ust. 1 pkt 1 : podmioty wpisane do KRS obowiązane są umieszczać w oświadczeniach pisemnych, skierowanych, w zakresie swojej działalności, do oznaczonych osób i organów, oprócz innych danych identyfikacyjnych, również swoją firmę lub nazwę. Niewykonanie tego obowiązku zagrożone karą do 5000 PLN. Zwolnienie dot. oświadczeń kierowanych do osób pozostających z przedsiębiorcą w stosunkach umownych.] F. ZASADA OGRANICZONEJ SWOBODY WYBORU FIRMY Dwa założenia: przedsiębiorcy generalnie korzystają ze swobody w ustaleniu brzmienia swojej firmy swoboda ta nie jest nieograniczona (przepisy k.c., przepisy k.s.h., przepisy innych ustaw szczególnych >> największą swobodę mają spółki kapitałowe, mniejszą osoby fizyczne i spółki osobowe, najmniejszą podmioty oznaczone przez ustawę, np. Przedsiębiorstwo Państwowe Porty Lotnicze ) 29

31 29. Jaki jest zakres podmiotowy i przedmiotowy ochrony prawa do firmy? POJĘCIE I CHARAKTER PRAWA DO FIRMY PRAWO DO FIRMY : PRAWO PODMIOTOWE przedsiębiorcy umożliwiające mu posługiwanie się danym oznaczeniem Z WYŁĄCZENIEM INNYCH PODMIOTÓW. ma charakter DOBRA OSOBISTEGO, ale jest jednocześnie wyposażone w AUTONOMICZNE ŚRODKI OCHRONY, odmienne od tych przewidzianych w art. 24 k.c. PATRYMONIALIZACJA (KOMERCJALIZACJA) dóbr osobistych : zjawisko polegające na posiadaniu przez pewne dobra osobiste WYMIARU EKONOMICZNEGO >> tak właśnie jest z firmą, która ma przełożenie na zysk przedsiębiorcy [inny przykład to znane osoby fizyczne, u których naruszenie prawa do prywatności czy wizerunku może przynieść wymierne szkody] Nie znaczy to jednak, że prawo do firmy ma charakter MAJĄTKOWY : firma jest NIEZBYWALNA, a cechą dóbr majątkowych jest ich zbywalność właśnie. Wobec zjawiska komercjalizacji nie można również firmy zaliczyć do dóbr o charakterze NIEMAJĄTKOWYM. FIRMA jest DOBREM OSOBISTYM o DWOISTEJ NATURZE i nie można jej jednoznacznie zakwalifikować ani jako dobro MAJĄTKOWE ani jako NIEMAJĄTKOWE. OCHRONA PRAWA DO FIRMY REGULACJA : art k.c. (lex specialis w stosunku do art. 23, 24 i 43 k.c.) PRZEDMIOTOWY zakres ochrony : PRAWO DO FIRMY PODMIOTOWY zakres ochrony : o podmiotem ochrony jest PRZEDSIĘBIORCA o podmiotem naruszającym może być DOWOLNY PODMIOT PRAWA CYWILNEGO (niekoniecznie prowadzący działalność gospodarczą czy zawodową) PRZESŁANKI ochrony: 1) ZAGROŻENIE / NARUSZENIE prawa do firmy 2) BEZPRAWNOŚĆ ZACHOWANIA podmiotu naruszającego (przesłanka szersza niż oparcie o zasadę winy dot. także naruszenia niezawinionego, ale bezprawnego) CIĘŻAR DOWODU >> PODMIOT NARUSZAJĄCY (to on, jako pozwany, musi wykazać, że naruszenie przez niego prawa do firmy nie jest bezprawne) KATALOG ROSZCZEŃ poszkodowanego przedsiębiorcy (podobny do katalogu z u. o zwalczaniu nieuczciwej konkurencji): 1) ZANIECHANIE BEZPRAWNEGO DZIAŁANIA naruszającego prawo do firmy Jako jedyne może być dochodzone już w momencie samego zagrożenia naruszeniem (reszta, gdy dojdzie do naruszenia). Istnieje jedynie w odniesieniu do teraźniejszych/ prawdopodobnych przyszłych działań naruszyciela, a nie działań już zakończonych. 30

32 2) USUNIĘCIE SKUTKÓW DOKONANEGO NARUSZENIA Konstrukcyjnie podobne do restitutio in integrum roszczenia o przywrócenie do stanu poprzedniego. 3) ZŁOŻENIE OŚWIADCZENIA LUB OŚWIADCZEŃ W ODPOWIEDNIEJ TREŚCI I FORMIE Celem doprowadzenie do przyznania się naruszyciela faktu naruszenia prawa do firmy. Sygnał dla odbiorców, że zaistniała sytuacja niezgodna z prawem. Treść oświadczenia/oświadczeń, udostępniana najczęściej w środkach masowego przekazu, by dotrzeć do jak największej liczby odbiorców, ustalana jest przez sąd, ale powód powinien podać proponowane brzmienie. 4) ŻĄDANIE NAPRAWIENIA SZKODY MAJĄTKOWEJ NA ZASADACH OGÓLNYCH Wyjątek od odpowiedzialności obiektywnej >> odesłanie do przepisów k.c. dotyczących deliktów i odpowiedzialność na zasadzie winy. Szkoda uszczerbek w dobrach prawnie chronionych, będący różnicą między stanem obecnym, a hipotetycznym stanem, który istniałby, gdyby nie doszło do naruszenia. 5) ŻĄDANIE WYDANIA KORZYŚCI przez osobę, która dopuściła się naruszenia Odesłanie do przepisów o bezpodstawnym wzbogaceniu. Niezależne od winy naruszyciela. Poszkodowany przedsiębiorca może dochodzić WSZYSTKICH roszczeń na raz, KILKU z nich bądź tylko JEDNEGO. NIE PODLEGA KUMULACJI 4) i 5) >> albo naprawienie szkody na zasadzie winy, albo (gdy np. nie można przypisać winy) odpowiedzialność obiektywna i wydanie korzyści. Środkiem ochrony prawa do firmy nieprzewidzianym w k.c. jest ROSZCZENIE PROCESOWE o USTALENIE PRAWA DO FIRMY (w oparciu o art. 189 k.p.c.). PODMIOT RDZEŃ FIRMY DODATKI OBLIGATORYJNE SKRÓT OSOBA FIZYCZNA IMIĘ I NAZWISKO - SPÓŁKA JAWNA OZNACZENIE CO NAJMNIEJ 1 WSPÓLNIKA (nazwiska gdy os. fiz., nazwy gdy osoba prawna/ niezupełna osoba prawna/ firmy gdy przedsiębiorca) SPÓŁKA JAWNA SP. J. SPÓŁKA PARTNERSKA SPÓŁKA KOMANDYTOWA SPÓŁKA KOMANDYTOWO- AKCYJNA NAZWISKO CO NAJMNIEJ 1 PARTNERA oraz określenie WYKONYWANEGO ZAWODU OZNACZENIE CO NAJMNIEJ 1 KOMPLEMENTARIUSZA (nie może zawierać nazwiska komandytariusza) OZNACZENIE CO NAJMNIEJ 1 KOMPLEMENTARIUSZA (nie może zawierać oznaczenia akcjonariusza) 31 I PARTNER lub I PARTNERZY lub SPÓŁKA PARTNERSKA SP. P. SPÓŁKA KOMANDYTOWA SP. K. SPÓŁKA KOMANDYTOWO- AKCYJNA S.K.A. SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ SPÓŁKA Z OGRANICZONĄ SP. Z O.O. ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ DOWOLNY ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ SPÓŁKA AKCYJNA SPÓŁKA AKCYJNA S.A.

33 CZĘŚĆ IV PROKURA pytania

34 30. Jaki jest zakres umocowania prokurenta? PROKURA jest SZCZEGÓLNĄ POSTACIĄ PEŁNOMOCNICTWA, stworzoną z myślą o potrzebach obrotu gospodarczego. udzielana wyłącznie przez PRZEDSIĘBIORCĘ jasno i identycznie określony zakres umocowania bez możliwości ograniczenia ze skutkiem dla osób trzecich łatwa weryfikacja istnienia prokury i osoby prokurenta wszystko to pozytywnie wpływa na sprawność i bezpieczeństwo obrotu i jego podmiotów PEŁNOMOCNICTWO A PROKURA PEŁNOMOCNICTWO udzielić może KAŻDY PODMIOT posiadający PEŁNĄ ZDOLNOŚĆ DO CZYN. PR. ZAKRES UMOCOWANIA każdorazowo determinowany przez TREŚĆ PEŁNOMOCNICTWA PEŁNOMOCNIKIEM może być KAŻDY PODMIOT PRAWA, nawet ograniczony w zdolności do czyn. pr. pełnomocnik wykazuje umocowanie legitymując się pełnomocnictwem możliwe UDZIELENIE DALSZEGO PEŁNOMOCNICTWA, jeśli dopuszczalne przez jego treść bądź stosunek podstawowy mocodawcapełnomocnik PROKURA udzielić może wyłącznie PRZEDSIĘBIORCA ZAKRES UMOCOWANIA ustalony przez USTAWĘ i zawsze taki sam PROKURENTEM może być wyłącznie OSOBA FIZYCZNA posiadająca PEŁNĄ ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH prokurent wykazuje umocowanie legitymując się ODPISEM Z REJESTRU, do którego wpisany jest przedsiębiorca udzielający prokury NIEDOPUSZCZALNE udzielenie DALSZEJ PROKURY (chociaż prokurent może ustanowić pełnomocnika) FORMA udzielenia DOWOLNA (determinowana jedynie formą wymaganą dla dokonania danej czynności prawnej) FORMA PISEMNA POD RYGOREM NIEWAŻNOŚCI ZAKRES UMOCOWANIA PROKURENTA [art k.c.] Prokura upoważnia do dokonywania CZYNNOŚCI SĄDOWYCH i POZASĄDOWYCH związanych z PROWADZENIEM PRZEDSIĘBIORSTWA. CZYNNOŚCI SĄDOWE to m.in. składanie pism procesowych (pozwów, wniosków, apelacji, zażaleń); zawieranie ugód; udzielanie pełnomocnictw procesowych; odbiór kosztów procesu. W postępowaniach tych prokurent nie jest stroną, ale przedstawicielem przedsiębiorcy. CZYNNOŚCI POZASĄDOWE to przede wszystkim czynności prawne, w tym najważniejsze >> zawieranie umów z innymi podmiotami, a także składanie jednostronnych oświadczeń woli (wypowiedzenie i odstąpienie od umowy) oraz występowanie w imieniu przedsiębiorcy w postępowaniu administracyjnym 33

35 OGRANICZENIA >> prokurent nie może: [art k.c.] ZBYĆ PRZEDSIĘBIORSTWA ODDAĆ PRZEDSIĘBIORSTWA DO CZASOWEGO KORZYSTANIA ZBYĆ / OBCIĄŻYĆ NIERUCHOMOŚCI należącej do przedsiębiorcy Do powyższych czynności potrzebuje osobnego pełnomocnictwa w formie wymaganej dla dokonania danej czynności. Zakaz zbywania nieruchomości nie dot. przedsiębiorców, którzy zajmują się np. obrotem nieruchomościami, co pozbawiałoby sensu ustanowienie prokurenta przez takiego przedsiębiorcę Nie może podejmować czynności zmierzających do ZAKOŃCZENIA BYTU PRAWNEGO przedsiębiorcy (wniosek o ogłoszenie upadłości czy powództwo o rozwiązanie spółki), bo prokura ograniczona do czynności związanych z prowadzeniem przedsiębiorstwa. Nie może dokonywać czynności WEWNĘTRZNYCH, ORGANIZACYJNYCH przedsiębiorcy (decyzje odnośnie strategii prowadzenia działalności gospodarczej, zwoływania zgromadzeń itp.), bo prokura umocowuje do CZYNNOŚCI ZEWNĘTRZNYCH, obejmujących stosunki przedsiębiorca osoba trzecia. ZAKAZ OGRANICZANIA ZAKRESU PROKURY ZE SKUTKIEM DLA OSÓB TRZECICH [art k.c.] przedsiębiorca może zabronić prokurentowi dokonywania pewnych czynności, ale w przypadku naruszenia tego zakazu będzie on ponosił odpowiedzialność przed przedsiębiorcą, a nie będzie to miało wpływu na ważność jego czynności wobec osób trzecich ustawowo dopuszczalne wyjątki: a) wymóg osobnego pełnomocnictwa dla zbycia/oddania do korzystania przedsiębiorstwa i zbycia/obciążenia nieruchomości [art k.c.] b) prokura oddziałowa [art k.c.] prokurent obowiązany jest do ZAZNACZENIA przy składaniu oświadczeń woli, że DZIAŁA JAKO PROKURENT [np. poprzez dopisek: prokurent, jako prokurent, per procura ], chyba, że fakt ten wynika z treści samego dokumentu 31. Kto może być prokurentem i w jakiej formie udzielana jest prokura? KOMU można udzielić prokury? Jedynie OSOBIE FIZYCZNEJ posiadającej PEŁNĄ ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH. pozostałe ograniczenia wynikają z przepisów szczególnych, np. w spółkach kapitałowych prokurentem nie może być członek rady nadzorczej lub komisji rewizyjnej; ponadto nie można udzielić prokury osobie, która ma szersze uprawnienia do reprezentowania przedsiębiorcy niż prokurent (np. członek zarządu spółki kapitałowej czy wspólnik osobowej) UDZIELENIE PROKURY stanowi JEDNOSTRONNĄ CZYNNOŚĆ PRAWNĄ PRZEDSIĘBIORCY i następuje w FORMIE PISEMNEJ. tak udzielona prokura pozwala dokonywać czynności, które wymagają szczególnej formy, np. aktu notarialnego [art k.c. wyłącza stosowanie art k.c.] 34

36 prokura podlega WPISOWI DO REJESTRU wpis ma charakter deklaratoryjny >> prokurent może działać przed jej wpisaniem, legitymując się np. odpisem dokumentu udzielającego prokury po wpisie legitymuje się odpisem z rejestru w rejestrze przedsiębiorców KRS wpis o prokurze umieszcza się w dziale II, z informacją o imionach i nazwisku prokurenta, nrze PESEL oraz rodzaju prokury KTO może udzielić prokury? PRZEDSIĘBIORCA PODLEGAJĄCY OBOWIĄZKOWI WPISU DO REJESTRU PRZEDSIĘBIORCÓW nie ma wątpliwości w przypadku osób prawnych / ułomnych osób prawnych podlegających wpisowi do rejestru przedsiębiorców KRS problem przy osobach fizycznych podlegających wpisowi do CEIDG >> 2 stanowiska: rejestr przedsiębiorców to rejestr przedsiębiorców KRS; gdyby ustawodawcy chodziło też o CEIDG, użyłby sformułowania właściwy rejestr, jak w art k.c. CEIDG też jest rejestrem przedsiębiorców sensu largo i możliwe jest w związku z tym udzielenie prokury również przez przedsiębiorców będących os. fizycznymi (plus zapis o niewygaśnięciu prokury w przypadku śmierci przedsiębiorcy, a śmierć dot. może wyłącznie os. fizycznych) PROJEKT NOWEGO K.C. stanowi, że prokury mogą udzielić JEDYNIE PRZEDSIĘBIORCY wpisani do REJESTRU PRZEDSIĘBIORCÓW KRS podlega obowiązkowi wpisu wpisany >> można udzielić prokury jeszcze przed wpisem do rejestru, ale działanie prokurenta wówczas utrudnione 32. Czy prokurę można przenieść, a jeśli nie, to co może prokurent w tym przedmiocie? NIE. Prokurent może udzielić odrębnego PEŁNOMOCNICTWA do dokonania OKREŚLONYCH CZYNNOŚCI. 33. Co oznacza prokura oddzielna i prokura łączna? PROKURA SAMOISTNA (ODDZIELNA) i ŁĄCZNA PROKURA SAMOISTNA : pozwala prokurentowi na samodzielne działania, niezależnie od innych prokurentów ustanowionych przez przedsiębiorcę. PROKURA ŁĄCZNA : wymaga współdziałania co najmniej 2 prokurentów. Liczba prokurentów wymagana do skutecznego ZŁOŻENIA oświadczenia woli zależy od przedsiębiorcy i określana jest w rejestrze. Ich działanie nie musi być jednoczesne >> czynność skuteczna z chwilą złożenia podpisu przez ostatniego z nich. Do PRZYJĘCIA zaś oświadczenia woli od osób trzecich wystarczy jeden prokurent. MIESZANA REPREZENTACJA ŁĄCZNA Jest to sposób reprezentacji przedsiębiorcy, w którym dla skuteczności czynności wymaga się WSPÓŁDZIAŁANIA PROKURENTA i INNEJ OSOBY REPREZENTUJĄCEJ PRZEDSIĘBIORCĘ (np. wspólnika spółki osobowej albo członka zarządu spółki kapitałowej. Taki sposób reprezentacji przedsiębiorcy musi być PRZEWIDZIANY w akcie założycielskim. 35

37 PROKURA ZWYKŁA (PEŁNA) i ODDZIAŁOWA PROKURA ZWYKŁA : standardowy zakres umocowania. PROKURA ODDZIAŁOWA : tylko u tych przedsiębiorców, którzy posiadają w swojej strukturze ODDZIAŁY. Wówczas czynności sądowe i pozasądowe prokurenta dokonywane są jedynie w ramach tego oddziału, na skalę lokalną, bez wpływu na całość przedsiębiorstwa (praktyka np. w bankach). 34. W jakich przypadkach wygasa prokura? A. ODWOŁANIE PROKURY z dowolnych powodów następuje, tak jak udzielnie, w formie JEDNOSTRONNEJ CZYNNOŚCI PRAWNEJ jeśli przedsiębiorca jednostką organizacyjną, o tym, kto może odwołać prokurę decyduje jego akt założycielski albo przepisy ustawy nie może odwołać prokury inny prokurent wymaga ZGŁOSZENIA DO REJESTRU B. REZYGNACJA PROKURENTA powinien złożyć OŚWIADCZENIE O ZRZECZENIU SIĘ prokury przedsiębiorcy / osobie uprawnionej do odbioru oświadczeń woli w jego imieniu (np. wspólnikowi sp. osobowej, członkowi zarządu sp. kapitałowej, innemu prokurentowi) C. WYGAŚNIĘCIE Z PRZYCZYN PO STRONIE PRZEDSIĘBIORCY WYKREŚLENIE przedsiębiorcy Z REJESTRU OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI (nie wygasa z otwarciem postępowania naprawczego) OTWARCIE LIKWIDACJI PRZEKSZTAŁCENIE przedsiębiorcy D. WYGAŚNIĘCIE Z PRZYCZYN PO STRONIE PROKURENTA ŚMIERĆ PROKURENTA UTRATA przez niego PEŁNEJ ZDOLNOŚCI DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH UZYSKANIE SILNIEJSZEGO UPRAWENIENIA do reprezentowania przedsiębiorcy (np. uzyskanie mandatu członka zarządu) w przypadku prokury łącznej wygaśnięcie prokury jednego z prokurentów uniemożliwia działanie pozostałym do czasu ustanowienia nowego prokurenta w miejsce poprzedniego wygaśnięcie prokury (C. i D.) następuje ex lege i nie wymaga żadnego oświadczenia woli, ale wymaga zgłoszenia do rejestru celem wykreślenia prokury 36

38 CZĘŚĆ V ZAGADNIENIA OGÓLNE PRAWA SPÓŁEK pytania

39 35. Jakie spółki należy zaliczyć do spółek osobowych i jakie są ich ogólne cechy? Do OSOBOWYCH SPÓŁEK HANDLOWYCH należy zaliczyć spółki: 1. JAWNĄ 2. PARTNERSKĄ 3. KOMANDYTOWĄ 4. KOMANDYTOWO AKCYJNĄ Do spółek OSOBOWYCH zalicza się również SPÓŁKĘ CYWILNĄ uregulowaną w kc (nie jest spółką handlową!) CECHY OGÓLNE OSOBOWYCH SPÓŁEK HANDLOWYCH (1) SUBSTRAT istnienia i funkcjonowania spółki >> OSOBOWY (WSPÓLNICY) (wyjątkiem spółka komandytowo-akcyjna, która posiada elementy kapitałowe) (2) w sensie konstrukcyjnym wszystkie spółki osobowe są UMOWĄ (Niemożliwe zawiązanie jednoosobowej spółki osobowej. Dodatkowo w niektórych spółkach musi być co najmniej 1 przedstawiciel danego rodzaju wspólnika: np. komandytariusz i komplementariusz.) (3) NIE POSIADAJĄ OSOBOWOŚCI PRAWNEJ (4) POSIADAJĄ PODMIOTOWOŚĆ PRAWNĄ >> są odrębnymi podmiotami prawa. Zgodnie z art. 8 1 ksh spółki osobowe mogą we własnym imieniu: Ѡ NABYWAĆ PRAWA, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe Ѡ ZACIĄGAĆ ZOBOWIĄZANIA Ѡ POZYWAĆ I BYĆ POZYWANE Są tzw. niepełnymi osobami prawnymi (art kc) (5) CEL działalności >> GOSPODARCZY (dot. wszystkich spółek osobowych, również cywilnej), w przypadku osobowych spółek handlowych powinien być też ZAROBKOWY (6) charakter ODPOWIEDZIALNOŚCI WSPÓLNIKÓW ZA ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI: Ѡ OSOBISTA, całym swoim majątkiem Ѡ SOLIDARNA, z (1) pozostałymi wspólnikami i ze (2) spółką Ѡ SUBSYDIARNA Wyjątki: akcjonariusz w komandytowo-akcyjnej (co do zasady nie ponosi odpowiedzialności) komandytariusz w komandytowej (zasady odpowiedzialności takie same jak ogólne, ale w granicach sumy komandytowej) (7) PROWADZENIE SPRAW i REPREZENTACJA >> co do zasady prawo i obowiązek WSPÓLNIKÓW w partnerskiej prowadzić sprawy może zarząd prawa tego nie mają: komandytariusz w komandytowej i akcjonariusz w komandytowoakcyjnej 38

40 36. Jakie spółki należy zaliczyć do spółek kapitałowych i jakie są ich ogólne cechy? Do SPÓŁEK KAPITAŁOWYCH należy zaliczyć: 1. SPÓŁKĘ Z OGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚCIĄ (SP. Z O.O.) 2. SPÓŁKĘ AKCYJNĄ (S.A.) CECHY OGÓLNE SPÓŁEK KAPITAŁOWYCH A. SUBSTRAT istnienia i funkcjonowania spółki >> KAPITAŁ (Ale sp. z o.o. posiada też elementy osobowe) B. obie te spółki MOGĄ być JEDNOOSOBOWE już od momentu powstania C. POSIADAJĄ OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ (uzyskują ją z momentem WPISU DO REJESTRU) Przed wpisem funkcjonują jako spółki w organizacji posiadające zdolność prawną i sądową. D. CEL działalności >> DOWOLNY PRAWNIE DOZWOLONY E. charakter ODPOWIEDZIALNOŚCI WSPÓLNIKÓW ZA ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI: Ѡ CAŁKOWICIE WYŁĄCZONA Ѡ za zobowiązania odpowiada SPÓŁKA całym swoim majątkiem Ѡ kapitał zakładowy należy do majątku spółki F. PROWADZENIE SPRAW i REPREZENTACJA >> ORGANY! Nie ma osobistego prowadzenia i reprezentacji przez wspólników. 37. W przypadku jakich spółek mamy do czynienia ze spółką w organizacji? W przypadku spółek KAPITAŁOWYCH (Sp. z o.o. i S.A.). 38. Jaki jest status spółki w organizacji? SPÓŁKĄ W ORGANIZACJI jest spółka kapitałowa od chwili jej ZAWIĄZANIA do momentu jej WPISU DO REJESTRU. Ѡ Ѡ ZAWIĄZANIE następuje z chwilą ZAWARCIA UMOWY (SP. Z O.O.) albo PODPISANIA STATUTU przez ZAŁOŻYCIELI i OBJĘCIA WSZYSTKICH AKCJI (S.A.) z chwilą WPISU DO REJESTRU spółka w organizacji zmienia się ex lege we WŁAŚCIWĄ SPÓŁKĘ KAPITAŁOWĄ >> spółka kapitałowa uzyskuje OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ i staje się PODMIOTEM PRAW I OBOWIĄZKÓW spółki w organizacji 39

41 NIE POSIADA OSOBOWOŚCI PRAWNEJ POSIADA PODMIOTOWOŚĆ PRAWNĄ zdolność prawna i sądowa (może nabywać prawa, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana) zgodnie z u.s.d.g. MOŻE PROWADZIĆ DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ! (pod własną firmą z dodatkiem w organizacji ) posiada WŁASNY MAJĄTEK odrębny od majątku wspólników REPREZENTACJA spółki w organizacji: ZASADA: powinien ją reprezentować ZARZĄD na zasadach dot. spółki właściwej (zarząd jest organem spółki od momentu jego powołania, mimo, że spóła nie ma jeszcze os. pr.) może być reprezentowana przez PEŁNOMOCNIKA powołanego JEDNOMYŚLNĄ UCHWAŁĄ wspólników (art ksh) lub założycieli (art ksh) S.A. w organizacji mogą reprezentować wszyscy założyciele działający łącznie (ale tylko do momentu powołania zarządu) w jednoosobowej spółce w organizacji jedyny wspólnik NIE MA prawa reprezentacji (z wyjątkiem zgłoszenia do rejestru!) ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI W ORGANIZACJI wobec OSÓB TRZECICH Art ksh: za zobowiązania spółki w organizacji odpowiadają SOLIDARNIE CAŁYM SWOIM MAJĄTKIEM: A. SPÓŁKA B. OSOBY, które działały W JEJ IMIENIU (członkowie zarządu, pełnomocnicy, założyciele S.A. >> tzw. PROMOTORZY) Ich odpowiedzialność USTAJE z momentem ZATWIERDZENIA ich działań przez ZW. C. WSPÓLNIK / AKCJONARIUSZ, ale TYLKO do wysokości NIEWNIESIONEGO WKŁADU na pokrycie OBJĘTYCH UDZIAŁÓW / AKCJI Pełne wniesienie wkładu skutkuje brakiem odpowiedzialności [chyba, że byli oni jednocześnie promotorami]. Nie ma tu zasady SUBSYDIARNOŚCI! Wierzyciel, który uzyskał tytuł wykonawczy, może prowadzić egzekucje z majątku dowolnie wybranej osoby (A, B lub C) z chwilą zarejestrowania spółki w organizacji, wszystkie jej zobowiązania stają się zobowiązaniami spółki docelowej, za które odpowiada ona sama jako osoba prawna ODPOWIEDZIALNOŚĆ wobec SPÓŁKI w stosunkach wewnętrznych ZARZĄD oraz OSOBY działające w imieniu spółki przed jej zarejestrowaniem odpowiadają organizacyjnie wobec spółki za skutki ich działań odpowiedzialność osób działających w imieniu spółki ustaje z chwilą zatwierdzenia czynności przez WZ/ZW odpowiedzialność członków zarządu ustaje, wg różnych koncepcji, albo (a) z chwilą uzyskania absolutorium, albo (b) po podjęciu specjalnej odrębnej uchwały WZ/ZW zwalniającej explicite członków zarządu z tej odpowiedzialności ODPOWIEDZIALNOŚĆ ODSZKODOWAWCZA : kto biorąc udział w tworzeniu spółki wbrew przepisom prawa wyrządził z winy swojej spółce SZKODĘ, obowiązany jest do jej naprawienia. 40

42 [Odpowiedzialność członków zarządu/ organów kontroli/ likwidatora zawsze surowsza, ponieważ ciąży na nich obowiązek dołożenia należytej staranności wynikającej z zawodowego charakteru ich działalności >> winę tych osób zawsze domniemywa się, a odpowiedzialność ta nie ustaje]. ODPOWIEDZIALNOŚĆ wobec WSPÓLNIKÓW / AKCJONARIUSZY członkowie zarządu / osoby działające w imieniu spółki mogą też ponosić odpowiedzialność wobec wspólników/ akcjonariuszy podmioty te mogą domagać się naprawienia szkody na zasadach ogólnych nie zwalnia z niej uchwała ZW/WZ może powstać w szczególności w przypadku niedojścia spółki do skutku Ѡ NIEDOJŚCIE spółki DO SKUTKU A. PRZYCZYNY NIEZGŁOSZENIE DO REJESTRU w terminie 6 M-CY od zawiązania PRAWOMOCNE postanowienie sądu ODMAWIAJĄCE zarejestrowania B. SKUTKI spółka obowiązana NIEZWŁOCZNIE dokonać ZWROTU wszystkich wniesionych WKŁADÓW / pokryć w pełni WIERZYTELNOŚCI os. 3cich >> jeśli nie jest w stanie >> LIKWIDACJA ROZWIĄZANIE spółki następuje z dniem ZATWIERDZENIA przez WZ/ZW SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO 41

43 CZĘŚĆ VI SPÓŁKA CYWILNA pytania

44 39. Jak można zdefiniować spółkę cywilną i jaki jest jej cel? Art kc: Przez umowę spółki WSPÓLNICY zobowiązują się dążyć do WSPÓLNEGO CELU GOSPODARCZEGO poprzez działanie w sposób oznaczony, w szczególności WNIESIENIE WKŁADÓW. Ѡ S.C. jest UMOWĄ, WIELOSTRONNYM STOSUNKIEM ZOBOWIĄZANIOWYM. [patrz też pyt. 41] Ѡ CEL s.c. może być WYŁĄCZNIE GOSPODARCZY; nie może być inny niż gospodarczy (np. edukacyjny, kulturalny, charytatywny) CEL GOSPODARCZY CEL ZAROBKOWY! (cel zarobkowy to cel nastawiony na osiągnięcie zysku; cel gospodarczy to założenie osiągnięcia pewnych korzyści materialnych, np. wspólna budowa drogi, wspólne działanie, którego celem jest zmniejszenie ponoszonych kosztów) nie jest również tożsamy z prowadzeniem działalności gospodarczej przez S.C.; Ѡ Ponadto cel ma być celem WSPÓLNYM dla obu wspólników. 40. Jakie elementy przedmiotowo istotne powinna zawierać umowa spółki cywilnej i jakie są tego skutki? Essentialia negotii umowy s.c.: A. ZOBOWIĄZANIE się wspólników do DĄŻENIA do osiągnięcia WSPÓLNEGO CELU GOSPODARCZEGO Ѡ WSPÓLNOTA celu jest czynnikiem determinującym możliwość UZNANIA stosunku za s.c. Ѡ cel musi być GOSPODARCZY (patrz pyt. 39) Ѡ cel musi być dokładnie określony w umowie spółki B. OKREŚLENIE SPOSOBU WSPÓŁDZIAŁANIA, w szczególności RODZAJU WKŁADÓW Ѡ podstawowym (nie jedynym) sposobem współdziałania wniesienie wkładów Ѡ Czy może istnieć s.c. BEZWKŁADOWA? Spór w doktrynie Dr Trzciński uważa, że owszem Ѡ współdziałanie wspólników NIE MUSI być JEDNAKOWE Ѡ nie ma możliwości utworzenia spółki, w której żaden ze wspólników nie zobowiązuje się do działania (np. wszyscy zobowiązują się tylko do określonych zaniechań) wspólników ZAWSZE musi być CO NAJMNIEJ 2 nie można stać się jedynym wspólnikiem wskutek objęcia wszystkich udziałów (zresztą udziałów sensu stricte nie ma) 1 wspólnik = automatyczne rozwiązanie spółki wymóg STWIERDZENIA PISMEM zawarcia umowy SC (ad probationem, czyli w zasadzie nie można wykluczyć ustnej czy dorozumianej) 43

45 41. Czy spółka cywilna jest przedsiębiorcą, a jeżeli nie, to jaki jest jej status/ charakter prawny? NIE JEST też:!!!! SPÓŁKA CYWILNA NIE JEST PRZEDSIĘBIORCĄ!!!! OSOBĄ PRAWNĄ NIEPEŁNĄ OSOBĄ PRAWNĄ, o której mowa w art kc Czym zatem jest? 3 grupy poglądów doktryny i judykatury: 1. SC jedynie STOSUNKIEM PRAWNYM o charakterze OBLIGACYJNYM >> nie ma odrębnego BYTU PRAWNEGO, skutki umowy tylko inter partes, nie wobec osób trzecich 2. SC czym więcej, niż tylko umową >> ORGANIZACJA WSPÓLNIKÓW, skutki wobec osób trzecich, ale dalej nie ma osobowości prawnej 3. SC może być uznana za OSOBĘ PRAWNĄ >> przepisy regulujące SC spełniają w sumie materialne kryterium osobowości prawnej >> ABSOLUTNIE ODPADA! >> w polskim prawie KRYTERIUM FORMALNE, a żadne przepisy nie nadają SC os. pr. (żadne przepisy nie przyznają też zdolności prawnej >> nie jest zatem również ułomną os. pr.) Kodeksowa regulacja przemawia najbardziej za koncepcją 1. SC nie ma jakiejkolwiek zdolności prawnej ani odrębnego charakteru w stosunku do wspólników.!!! SPÓŁKA CYWILNA JEST WIELOSTRONNYM STOSUNKIEM ZOBOWIĄZANIOWYM!!! Umowa s.c. ma charakter: ZOBOWIĄZUJACY KONSENSUALY (do jej zawarcia, a tym samym powstania s.c. nie jest wymagane dokonanie jakiejkolwiek innej czynności poza samym osiągnięciem porozumienia) LOSOWY (wyniki nie dają się z góry przewidzieć, lecz zawsze zależą w jakimś stopniu od rozwoju wypadków) dyskusyjne, czy ma również charakter umowy WZAJEMNEJ Spółka cywilna jest opartą na osobistych związkach wspólników najprostszą formą współpracy gospodarczej, właściwą dla mniejszych przedsięwzięć, które nie przybierają postaci przedsiębiorstwa zarobkowego w większej postaci. Spółka cywilna NIE MOŻE mieć własnej NAZWY, pod którą samodzielnie występowałaby w obrocie prawnym. OZNACZENIE SC w umowach/postępowaniu sądowym >> ZAWSZE: imiona i nazwiska/ nazwy wspólników + wzmianka o połączeniu WĘZŁEM SC ( wspólnicy s.c. / s.c. ) 44

46 42. Jaki charakter prawny ma majątek w spółce cywilnej i jakie są tego skutki? Majątek spółki to określenie nieprecyzyjne. De facto jest to MAJĄTEK WSPÓLNY WSPÓLNIKÓW. Ma on charakter WSPÓŁWŁASNOŚCI (WSPÓLNOŚCI) ŁĄCZNEJ. Oparty na prawie tzw. niepodzielnej ręki >> KAŻDY ze wspólników jest właścicielem zarówno CAŁEGO MAJĄTKU jak i poszczególnych jego ELEMENTÓW tak, jak pozostali. niesamoistny charakter BRAK OZNACZENIA UDZIAŁÓW współwłaścicieli NIEDOPUSZCZALNOŚĆ ROZPORZĄDZANIA przez współwłaścicieli swoimi UDZIAŁAMI w tej własności (zarówno udziałem w całym majątku jak i jego poszczególnych składnikach) odnosi się to także to ew. możliwości przeniesienia CZŁONKOSTWA w spółce >> przeniesienie udziału na nabywcę wymaga wprowadzenia w OSOBISTY STOSUNEK SPÓŁKI >> ergo: ZMIANA UMOWY SPÓŁKI ZAKAZ ŻĄDANIA ZNIESIENIA WSPÓŁWŁASNOŚCI (PODZIAŁU MAJĄTKU) w czasie trwania s.c. ZAKAZ ZASPOKAJANIA się WIERZYCIELA WSPÓLNIKA z MAJĄTKU spółki w czasie jej trwania powiązanie istnienia MAJĄTKU WSPÓLNEGO z istnieniem STOSUNKU PODSTAWOWEGO (w postaci umowy SC) O istnienie SC bez współwłasności łącznej >> MOŻLIWE O istnienie współwłasności łącznej bez SC >> NIEMOŻLIWE o USTANIE SC = koniec istnienia majątku o cechach współwłasności łącznej EX LEGE >> przekształcenie we współwłasność w częściach ułamkowych MAJĄTEK WSPÓLNY = MAJĄTEK PIERWOTNY + MAJĄTEK NABYTY A. MAJĄTEK PIERWOTNY >> WKŁADY (patrz pyt. 44) B. MAJĄTEK NABYTY >> prawa nabyte do majątku wspólnego W TOKU DZIAŁALNOŚCI SPÓŁKI (wszystkie prawa majątkowe, a nie tylko zarobione środki pieniężne) UDZIAŁ W ZYSKACH I STRATACH domniemanie RÓWNEGO UDZIAŁU w Z i S (niezależnie od wkładu) dyspozytywność: strony mogą określić inaczej w umowie można wyłączyć od udziału w STRATACH nie można wyłączyć od udziału w ZYSKACH w razie wątpliwości co do udziału w S >> taki sam jak w Z kiedy można ŻĄDAĆ PODZIAŁU I WYPŁATY ZYSKÓW? A. po ROZWIĄZANIU spółki B. jeśli spółka > 1 rok, z końcem KAŻDEGO ROKU OBRACHUNKOWEGO 45

47 43. Co oznacza prowadzenie spraw spółki i reprezentowanie spółki i jakie zasady przewiduje tu ustawodawca w odniesieniu do spółki cywilnej? w s.c. de facto odnosi się do zarządu majątkiem >> nie ma podmiotowości prawnej większość przepisów kc ma charakter dyspozytywny >> kluczowe uregulowanie w umowie s.c. Ѡ PROWADZENIE SPRAW >> sfera WEWNĘTRZNA, relacje między wspólnikami uprawnienie i obowiązek KAŻDEGO WSPÓLNIKA co do zasady wymagana JEDNOMYŚLNOŚĆ (można ustalić inaczej powierzyć tylko niektórym wspólnikom, a nawet osobom trzecim) w razie braku odmiennej uchwały KAŻDY wspólnik uprawniony do SAMODZIELNEGO prowadzenia spraw nieprzekraczających zakresu ZWYKŁYCH CZYNNOŚCI SPÓŁKI (pojęcie szersze od zwykłego zarządu majątkiem ) CZYNNOŚĆ NAGŁA >> każdy wspólnik (niezależnie od ustalonego sposobu prowadzenia) może dokonać czynności nagłej, jeśli zaniechanie mogłoby narazić na niepowetowane straty nie można pozbawić tego uprawnienia! Ѡ REPREZENTACJA >> sfera ZEWNĘTRZNA, relacje z osobami trzecimi w braku odmiennej umowy/uchwały ZAKRES REPREZENTACJI = ZAKRES PROWADZENIA SPRAW DOMNIEMANIE: uprawnienie do reprezentacji = ex lege umocowanie do działania jako PRZEDSTAWICIEL pozostałych wspólników >> rodzaj PRZEDSTAWICIELSTWA USTAWOWEGO niezależnie możliwe udzielenie pełnomocnictwa na zasadach ogólnych (wspólnikowi lub osobie trzeciej) wówczas przynajmniej 1 wspólnik musi być uprawniony do reprezentacji przepisy łączne dla PS i R inne niż ustawowe ukształtowanie zakresu nie wywiera skutków prawnych wobec OSÓB TRZECICH jeśli o tym nie wiedziały PS i R nie mogą być przedmiotem wkładu PS i R nie mogą być wykonywane na podstawie umowy o pracę! NIE PRZYSŁUGUJE ZA NIE ODRĘBNE WYNAGRODZENIE! 46

48 44. Co może być przedmiotem wkładu do spółki cywilnej? Przedmiotem wkładu mogą być: I. WSZELKIE prawa MAJĄTKOWE o charakterze ZBYWALNYM, zarówno: A. BEWZGLĘDNE, np. PRAWO WŁASNOŚCI NIERUCHOMOŚCI lub RUCHOMOŚCI, w tym ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH jak i B. WZGLĘDNE, np.: NAJEM DZIERŻAWA SPÓŁDZIELCZE WŁASNOŚCIOWE PRAWO DO LOKALU WIERZYTELNOŚCI PATENTY AKCJE UDZIAŁY W SP. Z O.O. PRZEDSIĘBIORTWO (w znaczeniu przedmiotowym) art. 862 kc : rzeczy ruchome lub nieruchome mogą być wniesione do majątku spółki na własność lub jedynie do używania II. ŚWIADCZENIE PRACY lub USŁUG Zobowiązanie się do STAŁEGO lub SPORADYCZNEGO (a niekiedy nawet jednorazowego) wykonywania czynności NA RZECZ SPÓŁKI, mających przysporzyć określonych korzyści albo dokonać określonych oszczędności. NIE MOGĄ one polegać na PROWADZENIU SPRAW / REPREZENTACJI SPÓŁKI!!!! (To prawo i obowiązek każdego wspólnika.) 45. Jakie są zasady odpowiedzialności wspólników w spółce cywilnej? A. ODPOWIEDZIALNOŚĆ wspólników za zobowiązania SPÓŁKI SOLIDARNA wszystkich wspólników wspólnicy odpowiadają CAŁYM SWOIM MAJĄTKIEM OSOBISTYM, teraźniejszym i przyszłym odpowiedzialność zarówno za zobowiązania prywatnoprawne jak i publicznoprawne IUS COGENS >> nie można WYŁĄCZYĆ WOBEC OSÓB TRZECICH (ew. wyłączenie umowne ma skutki tylko inter partes) obejmuje długi zaciągnięte przez jednego, kilku lub wszystkich wspólników >> jedynym warunkiem ZWIĄZEK DŁUGU z DZIAŁALNOŚCIĄ SPÓŁKI 47

49 B. ODPOWIEDZIALNOŚĆ za zobowiązania OSOBISTE WSPÓLNIKA ZAKAZ ZASPOKAJANIA z majątku wspólnego s.c. w czasie jej trwania OSOBISTYCH WIERZYCIELI WSPÓLNIKÓW chodzi o wierzytelności niemające związku z działalnością s.c. w zasadzie wszystkie długi wspólników NIEBĘDĄCE DŁUGAMI SPÓŁKI WYŁĄCZENIE CZĘŚCI MAJĄTKU WSPÓLNIKA (niekiedy całkiem sporej) SPOD EGZEKUCJI niekorzystna sytuacja wierzyciela >> jak się bronić? możliwość WYPOWIEDZENIA UDZIAŁU dłużnego wspólnika przez wierzyciela >> USTANIE WSPÓŁWŁASNOŚCI ŁĄCZNEJ >> EGZEKUCJA NA ZASADACH OGÓLNYCH WARUNKI? A. bezskuteczna egzekucja z majątku dłużnika przez 6 m-cy (obojętnie, przez jakiego wierzyciela) B. 3-mczny termin wypowiedzenia (również przy umowie na czas oznaczony) 46. Jakie przyczyny powodują lub mogą powodować rozwiązanie spółki cywilnej? Rozwiązanie spółki może nastąpić: 1. z przyczyn PRZEWIDZIANYCH w samej UMOWIE SPÓŁKI (np. z powodu nadejścia umówionego terminu istnienia spółki albo osiągnięcia zamierzonego celu gospodarczego spółki >> JEDNAK jeśli mimo zaistnienia tych okoliczności spółka nadal trwa za zgodą wszystkich wspólników, to poczytuje się ją za przedłużoną na czas NIEOZNACZONY) 2. na mocy UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW (zawsze może zostać podjęta na ogólnych zasadach podejmowania uchwał w spółce lub na zasadach szczególnych przewidzianych w umowie spółki dla jej rozwiązania) 3. w razie POZOSTANIA w spółce TYLKO JEDNEGO WSPÓLNIKA (wskutek USTĄPIENIA <patrz niżej> WSZYSTKICH POZOSTAŁYCH WSPÓLNIKÓW) 4. w razie TRWAŁEJ NIEMOŻLIWOŚCI OSIĄGNIĘCIA umówionego CELU gospodarczego 5. w razie ROZWIĄZANIA spółki przez SĄD (wskutek powództwa wspólnika motywowanego istnieniem ważnych powodów >> art kc >> przepis iuris cogentis; wyrok rozwiązujący spółkę ma charakter konstytutywny i wywołuje skutek ex nunc) 6. na skutek ogłoszenia UPADŁOŚCI WSPÓLNIKA 48

50 KONSEKWENCJĄ rozwiązania spółki jest zmiana charakteru prawnego jej MAJĄTKU >> przekształcenie WSPÓŁWŁASNOŚCI ŁĄCZNEJ we WSPÓŁWŁASNOŚĆ W CZĘŚCIACH UŁAMKOWYCH. kc NIE PRZEWIDUJE odrębnego i sformalizowanego POSTĘPOWANIA LIKWIDACYJNEGO może być ono przewidziane w umowie spółki / uchwale wspólników w braku takich postanowień umownych minimum zabezpieczenia praw wierzycieli wyznacza kc art i 3: najpierw SPŁATA DŁUGÓW spółki potem zwrot WKŁADÓW wspólnikom dopiero na końcu podział ewentualnej nadwyżki majątku w takim stosunku, w jakim uczestniczyli w zyskach USTĄPIENIE WSPÓLNIKA ŚMIERĆ WYPOWIEDZENIE UDZIAŁU jeżeli UMOWA SC/ UCHWAŁA WSP. (również podjęta po śmierci wspólnika) przewiduje taką możliwość >> KONTYNUOWANIE SC z udziałem SPADKOBIERCÓW wówczas spadkobiercy wskazują 1 osobę, która będzie wykonywać ich prawa jeśli nie wskażą, pozostali wspólnicy mogą sami prowadzić spółkę WYPOWIEDZENIE W FORMIE PISEMNEJ AD PROBATIONEM ZASADA OGÓLNA: 1. jeśli SC zawarta na czas NIEOZNACZONY >> 3miesięczne wypowiedzenie 2. jeśli SC zawarta na czas OZNACZONY >> NIE MA MOŻLIWOŚCI WYPOWIEDZENIA WYJĄTKI: 1. określenie W UMOWIE innego terminu wypowiedzenia / możliwości wypowiedzenia SC zawartej na czas oznaczony 2. wypowiedzenie każdej umowy jest możliwe bez zachowania terminu Z WAŻNYCH POWODÓW (nie można wyłączyć umownie takiej możliwości)!wystąpienie WSPÓLNIKA USTANIE MAJĄTKU WSPÓLNEGO! Wspólność dalej trwa pomiędzy pozostałymi wspólnikami. UPRAWNIENIA MAJĄTKOWE występującego wspólnika / spadkobierców NIEWSTĘPUJĄCYCH do spółki ograniczają się do ROZLICZENIA FINANSOWEGO A. zwrot W NATURZE >> tylko rzeczy wniesione do używania B. zwrot WARTOŚCI >> wszystkie wkłady (za wyjątkiem świadczenia usług i używania rzeczy) C. z pozostałego majątku >> SPŁATA odpowiadająca UDZIAŁOWI W ZYSKACH 49

51 CZĘŚĆ VII SPÓŁKA JAWNA pytania

52 47. Jaki brzmi pojęcie spółki jawnej i jaki jest jej przedmiotowy status? [art k.s.h.] SPÓŁKĄ JAWNĄ jest spółka OSOBOWA, która prowadzi PRZEDSIĘBIORSTWO pod WŁASNĄ FIRMĄ, a nie jest inną spółką handlową. najprostsza forma spółki osobowej (i handlowej w ogóle) dopuszczalna we wszystkich dziedzinach działalności gospodarczej (jeśli przepisy nie stanowią inaczej; takie ograniczenia nieliczne) najczęściej wykorzystywana, gdy działalność ma być prowadzona przez niewielką liczbę osób (zwłaszcza powiązanych osobiście rodzina, znajomi), które nie dysponują większym kapitałem, a ryzyko zamierzonej działalności nie jest zbyt duże nadaje się jedynie do prowadzenia działalności GOSPODARCZEJ ( przedsiębiorstwo w definicji użyte w znaczeniu funkcjonalnym) działalność musi mieć cel ZAROBKOWY, bo osiągnięty ZYSK przeznacza się do podziału między wspólników POWSTANIE SPÓŁKI A. przez ZAWIĄZANIE (sposób PIERWOTNY) ZAWARCIE UMOWY spółki między stronami, które z chwilą zarejestrowania spółki stają się jej WSPÓLNIKAMI. B. przez PRZEKSZTAŁCENIE (sposób POCHODNY) PRZEKSZTAŁCENIE innej spółki w spółkę jawną: SPÓŁKI HANDLOWEJ (osobowej lub kapitałowej) >> w trybie art. 551 i nast. k.s.h. SPÓŁKI CYWILNEJ (kiedyś obligatoryjnie lub fakultatywnie, obecnie wyłącznie fakultatywnie) >> w trybie art k.s.h. SPÓŁKA JAWNA powstaje z chwilą WPISU DO REJESTRU. (wpis ma charakter konstytutywny) Ѡ Ѡ osoby działające w imieniu spółki PO ZAWIAZĄNIU a PRZED ZAREJESTROWANIEM ponoszą za zobowiązania wynikające z tego działania ODPOWIEDZIALNOŚĆ SOLIDARNĄ w przypadku przekształcenia s.c. wspólnicy zobowiązani przed zgłoszeniem do rejestru dostosować umowę spółki do przepisów o sp. j. >> z chwilą wpisu do rejestru wszystkie prawa i obowiązki stanowiące majątek wspólny wspólników s.c. przysługują spółce jawnej MAJĄTEK SPÓŁKI MAJĄTEK SPÓŁKI = WSZELKIE MIENIE (A) wniesione jako WKŁAD + (B) NABYTE PRZEZ SPÓŁKĘ w czasie jej istnienia majątek spółki jawnej jest jej MAJĄTKIEM WŁASNYM, ODRĘBNYM od majątku WSPÓLNIKÓW 51

53 przedmiotem wkładu (niezależnie od tego, czy pieniężny, czy aport czy świadczenie usług) zawsze będą PRAWA MAJĄTKOWE (w szczególności własność i inne prawa rzeczowe, prawa na dobrach niematerialnych, wierzytelności oraz przedsiębiorstwo jako całość) w umowie wspólnicy jedynie zobowiązują się do wniesienia samo wniesienie może nastąpić później (spółce zaś przysługuje roszczenie o ich wniesienie) PODWÓJNY SKUTEK umowy spółki w przedmiocie PRZENIESIENIA WŁASNOŚCI >> umowa spółki zobowiązująca do przeniesienia własności rzeczy PRZENOSI WŁASNOŚĆ NA SPÓŁKĘ (chyba, że strony postanowiły inaczej). o jeśli dot. nieruchomości umowa w formie aktu notarialnego o o jeśli dot. rzeczy oznaczonych co do tożsamości automatycznie przeniesienie własności jeśli dot. rzeczy przyszłych / oznaczonych co do gatunku konieczne przeniesienie posiadania 48. Jakie postanowienia składają się na obligatoryjną treść umowy spółki jawnej i w jakiej formie ta umowa powinna być zawarta? [Art. 23 k.s.h.] Umowa spółki powinna być zawarta NA PIŚMIE POD RYGOREM NIEWAŻNOŚCI. Powinna zawierać co najmniej: 1. FIRMĘ i SIEDZIBĘ spółki Ѡ FIRMA: nazwisko (nazwa, firma) CO NAJMNIEJ 1 WSPÓLNIKA + oznaczenie spółka jawna (dopuszczalny skrót sp. j. ) Ѡ SIEDZIBA = miejscowość określona W UMOWIE SPÓŁKI (de facto nie musi pokrywać się z miejscem prowadzenia działalności/ prowadzenia spraw) 2. określenie WKŁADÓW wnoszonych przez każdego wspólnika i ich WARTOŚĆ Ѡ mogą być: a. PIENIĘŻNE b. NIEPIENIĘŻNE (APORTY) : przeniesienie / obciążenie własności rzeczy lub innych praw na rzecz spółki c. polegać na dokonaniu INNYCH ŚWIADCZEŃ na rzecz spółki, w szczególności na ŚWIADCZENIU USŁUG Ѡ Ѡ niezależnie od rodzaju wkładu w umowie trzeba podać ich WARTOŚĆ w razie wątpliwości uważa się, że wkłady wspólników SĄ RÓWNE (przepis dyspozytywny, umowa może stanowić inaczej) 3. PRZEDMIOT DZIAŁALNOŚCI spółki Ѡ zgodnie z art. 40 u. o KRS powinien być określony wg. Polskiej Klasyfikacji Działalności (PKD) 4. CZAS TRWANIA spółki, jeśli oznaczony może zawierać również INNE POSTANOWIENIA fakultatywne ich TREŚĆ lub CEL nie mogą sprzeciwiać się: 1) właściwości (naturze) stosunku prawnego spółki jawnej 2) ustawie 3) zasadom współżycia społecznego mogą to być postanowienia odbiegające od przepisów dyspozytywnych k.s.h. lub dotyczące kwestii w ogólne w k.s.h. nieuregulowanych 52

54 49. Jakie są zasady odpowiedzialności za zobowiązania spółki wobec jej wierzycieli? [Art k.s.h.] KAŻDY WSPÓLNIK odpowiada za zobowiązania spółki BEZ OGRANICZENIA, CAŁYM MAJĄTKIEM, SOLIDARNIE z POZOSTAŁYMI WSPÓLNIKAMI oraz ze SPÓŁKĄ. chodzi o odpowiedzialność zewnętrzną, wobec wierzycieli spółki (nie obejmuje zobowiązań wspólnicy spółka) odpowiedzialność za wszelkie zobowiązania, zarówno cywilno- jak i publicznoprawne ponoszą ją SAMA SPÓŁKA oraz jej WSPÓLNICY odpowiedzialność NIEOGRANICZONA spółka i wspólnicy odpowiadają CAŁYM SWOIM MAJĄTKIEM, teraźniejszym i przyszłym wierzyciel może zaspokoić się z DOWOLNIE WYBRANEGO SKŁADNIKA MAJĄTKOWEGO SOLIDARNOŚĆ odpowiedzialności oznacza możliwość żądania przez wierzyciela CAŁOŚCI lub CZĘŚCI ŚWIADCZENIA od: o spółki i wszystkich wspólników łącznie o kilku wspólników i spółki o tylko od wspólników o od samej spółki o od każdego wspólnika z osobna umowa spółki rozstrzyga, czy i w jakich częściach wspólnik, który spełnił świadczenie, może żądać zwrotu od pozostałych ma znaczenie na etapie POSTĘPOWANIA SĄDOWEGO określa bierną legitymację do wytoczenia powództwa SUBSYDIARNOSĆ odpowiedzialności WSPÓLNIKA [art k.s.h.] oznacza, że wierzyciel może prowadzić EGZEKUCJĘ z majątku WSPÓLNIKA DOPIERO gdy EGZEKUCJA z majątku SPÓŁKI okaże się BEZSKUTECZNA ma znaczenie na etapie POSTĘPOWANIA EGZEKUCYJNEGO wierzyciel może wnieść powództwo przeciw wspólnikowi z pominięciem spółki, ale nie będzie mógł prowadzić przeciw niemu egzekucji KUMULATYWNE PRZYSTĄPIENIE DO DŁUGU (pomnożenie podmiotów po stronie długu wierzyciel ma bonusowego dłużnika) >> 2 PRZYPADKI przewidziane w k.s.h.: 1) [art. 32 k.s.h.] do istniejącej spółki przystępuje NOWY WSPÓLNIK : odpowiedzialność wspólnika rozciąga się na zobowiązania spółki powstałe przed dniem jego przystąpienia 2) [art. 33 k.s.h.] etap TWORZENIA spółki, gdy przedsiębiorca jednoosobowy (osoba fizyczna prowadząca we własnym imieniu działalność gospodarczą lub zawodową) WNOSI do spółki PRZEDSIĘBIORSTWO : odpowiedzialność spółki rozciąga się na zobowiązania powstałe przy prowadzeniu tego przedsiębiorstwa przed dniem 3) utworzenia spółki do wartości wniesionego przedsiębiorstwa 53

55 50. Jakie są zasady prowadzenia spraw spółki jawnej? prowadzenie spraw odnosi się do sfery WEWNĘTRZNEJ ma charakter uprawnień ORGANIZACYJNYCH ściśle powiązane ze stosunkiem uczestnictwa w spółce połączone z obowiązkiem podejmowania CZYNNOŚCI FAKTYCZNYCH (czasem PRAWNYCH), które mają na celu realizację zamierzonego CELU SPÓŁKI [Art k.s.h.] KAŻDY wspólnik ma PRAWO i OBOWIĄZEK prowadzenia spraw spółki. pozostali wspólnicy nie mogą mu zabronić, on nie może się uchylić UMOWA / PÓŹNIEJSZA UCHWAŁA WSPÓLNIKÓW MOŻE STANOWIĆ INACZEJ w szczególności prowadzenie spraw może być powierzone JEDNEMU lub KILKU WSPÓLNIKOM >> wówczas POZOSTALI WYŁĄCZENI od prowadzenia spraw [art. 38 k.s.h.] NIE MOŻNA: a. powierzyć prowadzenia spraw spółki OSOBOM TRZECIM Z WYŁĄCZENIEM WSPÓLNIKÓW b. umownie ograniczyć prawa wspólnika do osobistego zasięgania informacji o stanie majątku i interesów spółki c. umownie ograniczyć prawa wspólnika do osobistego przeglądania ksiąg i dokumentów spółki to jest jedyny przepis dot. prowadzenia spraw sp.j. o charakterze ius cogens (reszta dyspozytywna) wspólnik MOŻE zostać POZBAWIONY prawa prowadzenia spraw spółki na mocy PRAWOMOCNEGO ORZECZENIA SĄDU Z WAŻNYCH POWODÓW Ѡ za prowadzenie spraw spółki wspólnik NIE OTRZYMUJE WYNAGRODZENIA (umowa może stanowić inaczej) PROWADZENIE SPRAW SPÓŁKI czynności ZWYKŁEGO ZARZĄDU czynności PRZEKRACZAJĄCE ZWYKŁY ZARZĄD NIEWYMAGAJĄCE UPRZEDNIEJ UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW WYMAGAJĄCE UPRZEDNIEJ UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW KAŻDY WSPÓLNIK mający prawo PS SAMODZIELNIE KTO MOŻE PODJĄĆ? KAŻDY WSPÓLNIK mający prawo PS, po podjęciu JEDNOMYŚLNEJ UCHWAŁY przez WSZYSTKICH WSPÓLNIKÓW MAJĄCYCH PRAWO PS KAŻDY WSPÓLNIK mający prawo PS, po UZYSKANIU ZGODY WSZYSTKICH WSPÓLNIKÓW, również WYŁĄCZONYCH od PS CZYNNOŚĆ NAGŁA : czynność, której zaniechanie mogłoby WYRZĄDZIĆ SPÓŁCE POWAŻNĄ SZKODĘ. Może jej dokonać KAŻDY wspólnik mający prawo PS, BEZ UPRZEDNIEJ UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW. 54

56 51. Jakie są zasady reprezentacji spółki jawnej i jakie miejsce zajmują tu postanowienia umowne? [Art k.s.h.] KAŻDY wspólnik ma PRAWO reprezentować spółkę. prawo to dotyczy wszystkich czynności SĄDOWYCH i POZASĄDOWYCH spółki oznacza kompetencję do SKŁADANIA oraz PRZYJMOWANIA OŚWIADCZEŃ WOLI w stosunkach ZEWNĘTRZNYCH spółki ze SKUTKIEM DLA SPÓŁKI obejmuje dokonywanie czynności prawnych zarówno z osobami trzecimi jak i wspólnikami POSTANOWIENIA UMOWNE NIE MOŻNA OGRANICZYĆ prawa reprezentowania spółki ZE SKUTKIEM DLA OSÓB TRZECICH ograniczenie PRZEDMIOTOWE może powodować co najwyżej odpowiedzialność wobec spółki lub wspólników z tytułu nienależytego wykonania zobowiązania DOPUSZCZALNE ograniczenie / wyłączenie PODMIOTOWE >> umowa może przewidywać: o POZBAWIENIE prawa reprezentowania spółki o uprawnienie do reprezentowania tylko ŁĄCZNIE z INNYMI WSPÓLNIKAMI albo PROKURENTEM POZBAWIENIE PRAWA REPREZENTACJI w przeciwieństwie do postanowień umownych, następuje WBREW WOLI wspólnika może nastąpić wyłącznie z WAŻNYCH POWODÓW na mocy PRAWOMOCNEGO ORZECZENIA SĄDU 52. Jakie są zasady udziału wspólników spółki jawnej w zyskach i stratach spółki? [art k.s.h.] KAŻDY wspólnik ma prawo do RÓWNEGO UDZIAŁU W ZYSKACH a także UCZESTNICZY W STRATACH w tym samym stosunku, bez względu na RODZAJ i WARTOŚĆ WKŁADU. UMOWA może określać INNE ZASADY UDZIAŁU w zyskach i stratach w razie wątpliwości, określony w umowie UDZIAŁ W ZYSKACH odnosi się również do UDZIAŁU W STRATACH, chyba, że sama umowa stanowi inaczej MOŻNA umownie ZWOLNIĆ wspólnika od UDZIAŁU W STRATACH NIE MOŻNA umownie POZBAWIĆ wspólnika UDZIAŁU W ZYSKACH wspólnik może żądać PODZIAŁU i WYPŁATY zysku Z KOŃCEM KAŻDEGO ROKU OBROTOWEGO jeśli spółka PONIOSŁA STRATĘ: wspólnik mimo to może żądać corocznie wypłacenia 5% odsetek od swojego udziału kapitałowego jeśli wskutek straty uszczuplenie udziału kapitałowego, w pierwszej kolejności zysk przeznacza się na jego uzupełnienie 55

57 !!! UDZIAŁ W ZYSKACH UDZIAŁ KAPITAŁOWY!!! udział kapitałowy odpowiada wartości rzeczywiście wniesionego wkładu, a udział w zyskach, co do zasady, NIEZALEŻNY od wkładu wspólnik nie jest uprawniony ani zobowiązany do podwyższenia umówionego wkładu, tj. podwyższenia swojego udziału kapitałowego zmniejszenie udziału kapitałowego wymaga zgody pozostałych wspólników 53. Jakie są bezwzględne i względne przyczyny rozwiązania spółki jawnej? [art. 58 k.s.h.] Przyczynami rozwiązania spółki są: 1. JEDNOMYŚLNA UCHWAŁA WSPÓLNIKÓW 2. OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI SPÓŁKI 3. PRAWOMOCNE ORZECZENIE SĄDU 4. PRZYCZYNY PRZEWIDZIANE W UMOWIE SPÓŁKI 5. ŚMIERĆ / OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI WSPÓLNIKA 6. WYPOWIEDZENIE UMOWY SPÓŁKI PRZEZ WSPÓLNIKA / JEGO WIERZYCIELA PRZYCZYNY BEZWZGLĘDNE PRZYCZYNY WZGLĘDNE Ad 3. KAŻDY wspólnik może Z WAŻNYCH POWODÓW żądać ROZWIĄZANIA SPÓŁKI PRZEZ SĄD jeśli ten powód zachodzi po stronie JEDNEGO ze wspólników, sąd może na wniosek pozostałych wspólników orzec o WYŁĄCZENIU WSPÓLNIKA ze spółki (przepis ius cogens) Ad 4. Jeśli mimo istnienia przyczyn rozwiązania PRZEWIDZIANYCH W UMOWIE SPÓŁKI spółka dalej prowadzi swoją działalność ZA ZGODĄ WSZYSTKICH WSPÓLNIKÓW, uważa się ją za PRZEDŁUŻONĄ NA CZAS NIEOZNACZONY Ad 5 i 6. Mimo ŚMIERCI / OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI wspólnika oraz mimo WYPOWIEDZENIA umowy spółki przez WSPÓLNIKA / JEGO WIERZYCIELA SPÓŁKA TRWA NADAL MIĘDZY POZOSTAŁYMI WSPÓLNIKAMI, jeżeli: a. UMOWA SPÓŁKI tak stanowi b. POZOSTALI WSPÓLNICY tak postanowią (Uzgodnienie musi być dokonanie niezwłocznie <w przypadku śmierci i upadłości> lub przed upływem terminu wypowiedzenia. Inaczej spadkobierca / syndyk / wspólnik lub wierzyciel, którzy wypowiedzieli umowę, mogą żądać przeprowadzenia likwidacji.) jeżeli umowa spółki stanowi, że prawa zmarłego wspólnika służą wszystkim spadkobiercom wspólnie, do wykonywania tych praw powinni wybrać jedną osobę Ѡ jeżeli spółka ma 2 wspólników, a po stronie jednego zajdą przyczyny rozwiązania, sąd może przyznać drugiemu prawo do przejęcia majątku z obowiązkiem rozliczenia się z występującym wspólnikiem 56

58 WYSTĄPIENIE WSPÓLNIKA WYSTĄPIENIE WSPÓLNIKA jest zdarzeniem prawnym powodującym UTRATĘ przez niego CZŁONKOSTWA W SPÓŁCE, przy czym spółka może ISTNIEĆ NADAL. Przyczyny ustąpienia wspólnika: 1. WYPOWIEDZENIE UMOWY przez WSPÓLNIKA / JEGO WIERZYCIELA ( przyczyna fakultatywna) 2. ŚMIERĆ WSPÓLNIKA 3. OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI WSPÓLNIKA 4. WYŁĄCZENIE WSPÓLNIKA PRZEZ SĄD AD 1. WYPOWIEDZENIE UMOWY przez samego WSPÓLNIKA - umowa zawarta na CZAS NIEOZNACZONY : na 6 MIESIĘCY przed końcem ROKU OBROTOWEGO umowa zawarta na CZAS OZNACZONY: nie można wypowiedzieć (chyba, że sama umowa stanowi inaczej) przez jego WIERZYCIELA jeśli w ciągu OSTATNICH 6 MIESIĘCY przeprowadzono BEZSKUTECZNIE EGZEKUCJĘ z ruchomości wspólnika, a wierzyciel ma TYTUŁ EGZEKUCYJNY, na podstawie którego uzyskał roszczenie służące wspólnikowi w razie jego wystąpienia / rozwiązania spółki zarówno zawarta na CZAS OZNACZONY i NIEOZNACZONY, z ZACHOWANIEM 6-MIESIĘCZNEGO TERMINU WYPOWIEDZENIA (jeśli umowa przewiduje krótszy, wierzyciel może z niego skorzystać) AD 2. ŚMIERĆ WSPÓLNIKA śmierć = wystąpienie, bo zasadą w sp. osobowych jest, że w miejsce zmarłego nie wstępują jego spadkobiercy umowa może stanowić inaczej : wówczas prawa wspólnika przechodzą na jego spadkobierców (umowa może też zastrzegać, że tylko niektórzy spadkobiercy, np. ustawowi albo testamentowi wchodzą w te prawa) to nie jest dziedziczenie (dziedziczeniu za to podlega wkład wspólnika na zasadach z k.c. i umowa tutaj nie może ingerować) jeśli umowa stanowi, że prawa wspólnika służą wszystkim spadkobiercom, bez szczególnych uregulowań, winni oni wskazać 1 osobę do wykonywania tych praw (inaczej wszelkie oświadczenia złożone któremukolwiek z nich wiążą pozostałych spadkobierców) AD 4. WYŁĄCZENIE WSPÓLNIKA PRZEZ SĄD tylko z WAŻNYCH POWODÓW to nie jest efekt żądania pozostałych wspólników >> następuje w przypadku, gdy 1 wspólnik żąda rozwiązania spółki przez sąd z ważnych powodów jeśli te ważne powody występują tylko po jego stronie, wówczas na wniosek pozostałych SĄD GO WYŁĄCZA ROZLICZENIE WYSTĄPUJĄCEGO WSPÓLNIKA : wartość jego udziału kapitałowego oznacza się na dzień bilansowy (przy 1. - ostatni dzień roku obrotowego, w którym minął termin wypowiedzenia, przy 2. i 3. dzień śmierci / dzień ogłoszenia upadłości, przy 4. dzień wniesienia pozwu o rozwiązanie). o udział powinien być wypłacony w pieniądzu o rzeczy wniesione do używania - zwrot w naturze o jeśli udział przy rozliczeniu ma wartość ujemną wspólnik/spadkobierca wyrównują 57

59 54. Co jest istotą postępowania likwidacyjnego spółki jawnej i czy w każdym przypadku musi mieć miejsce? CELEM POSTĘPOWANIA LIKWIDACYJNEGO jest UPŁYNNIENIE MAJĄTKU SPÓŁKI i w konsekwencji SPŁACENIE DŁUGÓW oraz PODZIAŁ EWENTUALNEJ NADWYŻKI MIĘDZY WSPÓLNIKÓW. LIKWIDACJA NIE JEST OBLIGATORYJNA! Przeprowadza się w przypadku ZAISTNIENIA ZDARZEŃ będących przyczyną ROZWIĄZANIA SPÓŁKI, CHYBA ŻE WSPÓLNICY UZGODNILI INNY SPOSÓB ZAKOŃCZENIA DZIAŁALNOŚCI uzgodnienie to może nastąpić (A) w samej UMOWIE spółki albo (B) w ODRĘBNYM POROZUMIENIU zawartym już po zaistnieniu przyczyn rozwiązania [jeśli przyczyną rozwiązania wypowiedzenie umowy przez wierzyciela wspólnika albo ogłoszenie upadłości wspólnika, (B) wymaga ZGODY wierzyciela / syndyka] inny sposób w szczególności może polegać na PRZEJĘCIU PRZEDSIĘBIORSTWA spółki przez jednego / kilku wspólników lub jego ZBYCIU OSOBIE TRZECIEJ postępowanie likwidacyjne służy SAMYM WSPÓLNIKOM, a nie wierzycielom, bo mogą dochodzić swoich roszczeń także po rozwiązaniu spółki od dowolnie wybranych wspólników LIKWIDATORAMI z mocy prawa są WSZYSCY WSPÓLNICY, ale: WSPÓLNICY mogą powołać TYLKO NIEKTÓRYCH spośród siebie albo OSOBY TRZECIE (wymagana w tej kwestii jednomyślność, chyba, że umowa spółki stanowi inaczej) to samo może zrobić SĄD REJESTROWY z WAŻNYCH POWODÓW na WNIOSEK wspólnika / innej osoby mającej interes prawny w miejsce wspólnika UPADŁEGO wchodzi SYNDYK ODWOŁANIE likwidatora może nastąpić wyłącznie w drodze JEDNOMYŚLNEJ UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW odwołać może też SĄD REJESTROWY (identyczne przesłanki jak przy powołaniu) likwidatora powołanego przez sąd może odwołać tylko sąd ZGŁOSZENIE DO SĄDU REJESTROWEGO: KAŻDY LIKWIDATOR ma PRAWO i OBOWIĄZEK dokonania zgłoszenia zgłoszeniu podlegają: a. OTWARCIE likwidacji b. nazwiska i imiona LIKWIDATORÓW + ich adresy c. SPOSÓB REPREZENTOWANIA SPÓŁKI przez likwidatorów d. wszelkie zmiany w powyższych do zgłoszenia dołącza się WZORY PODPISÓW likwidatorów (złożone wobec sądu albo notarialnie poświadczone) 58

60 SPOSÓB PROWADZENIA postępowania likwidacyjnego Likwidatorzy powinni: 1. ZAKOŃCZYĆ BIEŻĄCE INTERESY SPÓŁKI, 2. ŚCIĄGNĄĆ jej WIERZYTELNOŚCI, 3. WYPEŁNIĆ jej ZOBOWIĄZANIA, 4. UPŁYNNIĆ jej MAJĄTEK. NOWE INTERESY mogą być podejmowane tylko w wypadku, gdy jest to NIEZBĘDNE do UKOŃCZENIA SPRAW W TOKU likwidatorzy mają prawo PROWADZENIA SPRAW i REPREZENTOWANIA spółki, ale wyłącznie w takim zakresie, jaki jest KONIECZNY do wykonania 1-5 OGRANICZENIE ich kompetencji NIE MA SKUTKU wobec OSÓB TRZECICH!!!!! otwarcie likwidacji = WYGAŚNIĘCIE PROKURY!!!!! likwidatorzy sporządzają BILANS na dzień ROZPOCZĘCIA i ZAKOŃCZENIA likwidacji (chyba, że likwidacja > 1 rok, wówczas bilans na koniec każdego roku obrotowego) PODZIAŁ MAJĄTKU SPÓŁKI 1. SPŁATA ZOBOWIĄZAŃ 2. pozostawienie kwot na pokrycie zobowiązań NIEWYMAGALNYCH lub SPORNYCH + to, co zostanie: 3. PODZIAŁ między WSPÓLNIKÓW stosownie do postanowień UMOWY SPÓŁKI Jeśli brak takich postanowień, to: 3A. spłata UDZIAŁÓW wspólników (rzeczy wniesione do używania zwraca się w naturze) 3B. podział ewentualnej NADWYŻKI w takim stosunku, w jakim UCZESTNICZYLI W ZYSKU Jeśli majątek spółki NIE WYSTARCZA na spłatę DŁUGÓW i UDZIAŁÓW: NIEDOBÓR dzieli się między wspólników w takim stosunku, w jakim UCZESTNICZYLI W STRATACH jeśli jeden wspólnik niewypłacalny, jego część niedoboru dzieli się między pozostałych w takim samym stosunku ROZWIĄZANIE SPÓŁKI Ѡ następuje z dniem WYKREŚLENIA SPÓŁKI Z REJESTRU Ѡ jeśli LIKWIDACJA, likwidatorzy zgłaszają ZAKOŃCZENIE i składają wniosek O WYKREŚLENIE Ѡ jeśli rozwiązanie BEZ LIKWIDACJI wniosek składają WSPÓLNICY Ѡ jeśli OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI, rozwiązanie po ukończeniu postępowania upadłościowego (wniosek składa SYNDYK) (n/d sytuacji, gdy układ, uchylenie albo umorzenie post.) Ѡ obowiązek PRZECHOWANIA (wspólnik / os. trzecia) KSIĄG i DOKUMENTÓW spółki przez MIN. 5 LAT 59

61 CZĘŚĆ VIII SPÓŁKA PARTNERSKA pytania

62 55. Jakie są ogólne cechy spółki partnerskiej? najmłodszy typ spółki handlowej wolne zawody: działalność samodzielna, nawet, jeśli wykonywana w ramach spółki zwiększone ryzyko ekonomiczne wolny zawód nie może być wykonywany w ramach spółek kapitałowych podstawowa zaleta: zredukowanie ryzyka związanego z wykonywaniem wolnego zawodu w spółce, bo partner nie ponosi odpowiedzialności za błędy w sztuce popełnione przez pozostałych partnerów [art k.s.h.] SPÓŁKA PARTNERSKA jest SPÓŁKĄ OSOBOWĄ UTWORZONĄ przez WSPÓLNIKÓW (PARTNERÓW) w celu WYKONYWANIA WOLNEGO ZAWODU w spółce prowadzącej przedsiębiorstwo pod własną firmą. MOŻE być zawiązana w celu wykonywania WIĘCEJ NIŻ 1 ZAWODU (chyba, że ustawa stanowi inaczej) w sprawach nieuregulowanych stosuje się do niej odpowiednio przepisy dot. SP. J. PARTNERAMI mogą być wyłącznie OSOBY FIZYCZNE uprawnione do wykonywania WOLNYCH ZAWODÓW (wykonywanie wolnego zawodu może być uzależnione od spełnienia dodatkowych wymagań przewidzianych w odrębnej ustawie) KATALOG WOLNYCH ZAWODÓW, które można wykonywać w spółce partnerskiej [art. 88 ksh] a. adwokat b. aptekarz c. architekt d. inżynier budownictwa e. biegły rewident f. broker ubezpieczeniowy g. doradca podatkowy h. makler papierów wartościowych i. dorada inwestycyjny j. księgowy k. lekarz l. lekarz dentysta m. lekarz weterynarii n. notariusz o. pielęgniarka p. położna q. radca prawny r. rzecznik patentowy s. rzeczoznawca majątkowy t. tłumacz przysięgły przyjmuje się, że powyższy katalog ma charakter zamknięty (ew. poszerzenie >> zmiana k.s.h. albo przepisów innej ustawy odwołującej się do k.s.h) POWSTANIE : z chwilą WPISU DO REJESTRU FIRMA : a. NAZWISKO CO NAJMNIEJ 1 PARTNERA + b. dodatkowe OZNACZENIE: i partner (gdy nazwisko 1 partnera nie zostało ujęte w firmie) i partnerzy (gdy nazwisko > 1 partnera nie zostało ujęte w firmie) spółka partnerska, sp.p. (gdy nazwiska wszystkich partnerów ujęte) (tych oznaczeń nie może używać w obrocie żaden inny podmiot poza sp.p.) c. określenie WOLNEGO ZAWODU wykonywanego w spółce 61

63 56. Jakie postanowienia powinna zawierać umowa spółki partnerskiej i w jakiej formie powinna być zawarta? [art. 92 k.s.h.] Umowa spółki powinna być zawarta NA PIŚMIE POD RYGOREM NIEWAŻNOŚCI. Powinna zawierać: 1. określenie WOLNEGO ZAWODU wykonywanego w spółce (W razie wykonywania > 1 wolnego zawodu, należy wskazać wszystkie) 2. PRZEDMIOT DZIAŁALNOŚCI spółki 3. nazwiska i imiona PARTNERÓW, którzy PONOSZĄ NIEOGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ za ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI (jest możliwość takiego odstępstwa od generalnej zasady nieponoszenia odpowiedzialności za błędy w sztuce pozostałych partnerów) 4. w przypadku, gdy spółkę REPREZENTUJĄ jedynie NIEKTÓRZY PARTNERZY ich imiona i nazwiska 5. FIRMĘ i SIEDZIBĘ spółki 6. CZAS TRWANIA spółki, jeżeli OZNACZONY 7. określenie WKŁADÓW wnoszonych przez każdego partnera i ich WARTOŚĆ ZGŁOSZENIE DO SĄDU REJESTROWEGO powinno zawierać: 1) firmę, siedzibę, adres spółki, nazwiska i imiona partnerów oraz ich adresy albo adresy do doręczeń, 2) określenie wolnego zawodu wykonywanego przez partnerów w ramach spółki, 3) przedmiot działalności spółki, 4) nazwiska i imiona partnerów, którzy są uprawnieni do reprezentowania spółki; nie dotyczy to przypadku, gdy umowa spółki nie przewiduje ograniczeń prawa reprezentacji przez partnerów, 5) nazwiska i imiona prokurentów lub osób powołanych w skład zarządu, 6) nazwiska i imiona partnerów, którzy ponoszą nieograniczoną odpowiedzialność za zobowiązania spółki Do zgłoszenia należy dołączyć dokumenty potwierdzające uprawnienia każdego partnera do wykonywania wolnego zawodu. 57. Jakie są zasady odpowiedzialności za zobowiązania spółki partnerskiej? ZASADA PARTNER NIE PONOSI ODPOWIEDZIALNOŚCI za ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI: A. powstałe w związku z WYKONYWANIEM WOLNEGO ZAWODU w spółce przez POZOSTAŁYCH PARTNERÓW B. będące następstwem DZIAŁAŃ / ZANIECHAŃ OSÓB ZATRUDNIONYCH przez spółkę (umowa o pracę / inny stosunek prawny), które PODLEGAŁY KIEROWNICTWU INNEGO PARTNERA przy świadczeniu usług związanych z przedmiotem działalności spółki a contrario PARTNER PONOSI NIEOGRANICZONĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ za ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI: A. powstałe w związku z WYKONYWANIEM WOLNEGO ZAWODU przez NIEGO SAMEGO B. będące następstwem działań/zaniechań osób PODLEGAJĄCYCH JEGO KIEROWNICTWU C. NIEZWIĄZANE bezpośrednio z WYKONYWANIEM WOLNEGO ZAWODU (utrzymanie/remont lokalu, reklama, opłaty za media) 62

64 WYJĄTEK UMOWA SPÓŁKI może przewidywać, że JEDEN albo WIĘKSZA liczba partnerów godzą się na ponoszenie odpowiedzialności tak, jak WSPÓLNIK SPÓŁKI JAWNEJ (nieograniczona, solidarna, subsydiarna) należy przyjąć, że taka modyfikacja niedopuszczalna w stosunku do wszystkich partnerów godziłoby to w istotę sp. p. 58. Jakie są zasady prowadzenia spraw i reprezentacji spółki partnerskiej? A. REPREZENTACJA Zasady reprezentacji sp. p. pozwalają na wybór JEDNEGO z 2 MODELI: MODEL SPÓŁKI JAWNEJ (z pewnymi modyfikacjami) KAŻDY PARTNER ma prawo reprezentowania spółki SAMODZIELNIE (chyba, że umowa stanowi inaczej) POZBAWIENIE prawa reprezentowania: tylko z WAŻNYCH POWODÓW UCHWAŁĄ : większość 3/4 przy quorum 2/3 umowa może przewidywać surowsze wymogi uchwały skuteczne z chwilą wpisu do rejestru MODEL SPÓŁKI Z O.O. powierza się ZARZĄDOWI powołanemu UCHWAŁĄ PARTNERÓW (z grona partnerów albo spoza) do takiego zarządu stosuje się odpowiednio przepisy dot. zarządu w sp. z o.o., m.in.: obowiązków i składu zarządu mandatu członka odwołania członka praw członków odpowiedzialności cywilnoprawnej członków B. PROWADZENIE SPRAW BRAK REGULACJI w k.s.h. Model prowadzenia spraw jest IMPLIKACJĄ WYBORU MODELU REPREZENTACJI SPÓŁKI. jeśli model SPÓŁKI JAWNEJ, zastosowanie znajdą art , czyli w skrócie: każdy partner ma prawo i obowiązek prowadzenia spraw na mocy umowy spółki można powierzyć tylko jednemu lub kilku (wówczas reszta wyłączona) nie można powierzyć wyłącznie osobom trzecim, z pominięciem partnerów prokura >> ustanowienie: wszyscy partnerzy mający prawo PS, odwołanie: każdy partner mający prawo PS pozbawienie tylko na mocy prawomocnego orzeczenia sądu z ważnych powodów jeśli model SPÓŁKI Z O.O., zastosowanie znajdą art k.s.h. i k.s.h. (jak przy reprezentacji zarząd) SPÓŁKA PARTNERSKA jest JEDYNĄ SPÓŁKĄ OSOBOWĄ, w której może istnieć ZARZĄD. 63

65 59. Jakie przyczyny powodują lub mogą powodować rozwiązanie spółki partnerskiej i czy postępowanie likwidacyjne jest w każdym przypadku obligatoryjne? [art k.s.h.] Rozwiązanie spółki partnerskiej powodują: 1. przyczyny przewidziane w UMOWIE SPÓŁKI 2. JEDNOMYŚLNA UCHWAŁA wszystkich partnerów 3. OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI spółki 4. UTRATA przez WSZYSTKICH partnerów PRAWA do WYKONYWANIA WOLNEGO ZAWODU 5. PRAWOMOCNE ORZECZENIE SĄDU w przypadku gdy w spółce POZOSTAJE TYLKO 1 PARTNER / TYLKO 1 PARTNER ma PRAWO DO WYKONYWANIA WOLNEGO ZAWODU, wówczas spółka ULEGA ROZWIĄZANIU najpóźniej z UPŁYWEM 365 DNI od dnia, w którym nastąpiło któreś z tych zdarzeń tzw. QUASI-WYŁĄCZENIE PARTNERA : jeśli partner UTRACIŁ PRAWO DO WYKONYWANIA ZAWODU, powinien WYSTĄPIĆ ZE SPÓŁKI max w ciągu 1 ROKU od utraty uprawnień forma: PISEMNE OŚWIADCZENIE skierowane do reprezentujących spółkę (partnerów lub zarządu, zależnie od modelu) po BEZSKUTECZNYM UPŁYWIE rocznego terminu, uważa się, że partner WYSTĄPIŁ ze spółki w OSTATNIM DNIU tego terminu jest to charakterystyczny tylko dla tej spółki sposób wystąpienia wspólnika, oprócz niego pozostałe sposoby właściwe dla sp. jawnej (patrz: wystąpienie wspólnika spółki jawnej) LIKWIDACJA spółki partnerskiej NIE ZOSTAŁA UREGULOWANA w k.s.h., w związku z tym, w oparciu o art. 89 k.s.h. zasady takie same jak w SPÓŁCE JAWNEJ [tzn. że przeprowadza się wtedy, gdy wspólnicy nie uzgodnili INNEGO SPOSOBU ZAKOŃCZENIA DZIAŁALNOŚCI] 64

66 CZĘŚĆ IX SPÓŁKA KOMANDYTOWA pytania

67 60. Jak została zdefiniowana spółka komandytowa i jakie są jej cechy? możliwość połączenia gospodarczego dwóch grup osób: dysponujących czasem i umiejętnościami + dysponujących kapitałem, który chcą ulokować złagodzenie ciężarów podatkowych dla inwestorów (mniejsze obciążenia niż w sp. kapitałowych) obecnie popularna dla przedsięwzięć prawniczych [art. 102 k.s.h.] SPÓŁKĄ KOMANDYTOWĄ jest SPÓŁKA OSOBOWA, mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki CO NAJMNIEJ 1 WSPÓLNIK ODPOWIADA BEZ OGRANICZENIA (KOMPLEMENTARIUSZ), a ODPOWIEDZIALNOŚĆ CO NAJMNIEJ 1 (KOMANDYTARIUSZA) jest OGRANICZONA. w sprawach nieuregulowanych stosuje się odpowiednio przepis dot. sp. jawnej UMOWA SPÓŁKI forma!! AKTU NOTARIALNEGO!! zawierać powinna: 1. FIRMĘ i SIEDZIĘ spółki 2. PRZEDMIOT DZIAŁALNOŚCI spółki 3. CZAS TRWANIA spółki, jeżeli OZNACZONY 4. oznaczenie WKŁADÓW wnoszonych przez KAŻDEGO wspólnika i ich WARTOŚĆ 5. SUMĘ KOMANDYTOWĄ ZGŁOSZENIE do rejestru powinno zawierać: 1) firmę, siedzibę i adres spółki, 2) przedmiot działalności spółki, 3) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz odrębnie nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komandytariuszy, a także okoliczności dotyczące ograniczenia zdolności wspólnika do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją, 4) nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji; w przypadku gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki zaznaczenie tej okoliczności, 5) sumę komandytową. FIRMA powinna zawierać: nazwisko (nazwę / firmę) JEDNEGO lub KILKU KOMPLEMENTARIUSZY dodatkowe oznaczenie SPÓŁKA KOMANDYTOWA lub SP.K. NIE MOŻE zawierać nazwiska KOMANDYTARIUSZA >> w przeciwnym razie odpowiada on wobec osób trzecich jak komplementariusz! taka sytuacja może zaistnieć dopiero w momencie zmiany pozycji prawnej z komandytariusza na komplementariusza > gdyby miała miejsce w momencie utworzenia spółki, sąd rejestrowy musi odmówić rejestracji! jeżeli umowa spółki dopuszcza przyjęcie NOWEGO KOMPLEMENTARIUSZA, o do spółki może przystąpić OSOBA TRZECIA o status ten może nabyć DOTYCHCZASOWY KOMANDYTARIUSZ ZA ZGODĄ WSZYSTKICH DOTYCHCZASOWYCH WSPÓLNIKÓW. POWSTAJE z chwilą WPISU DO REJESTRU (osoby działające w jej imieniu po zawiązaniu a przed rejestracją, odpowiadają solidarnie) 66

68 61. Jakie są zasady odpowiedzialności komandytariusza za zobowiązania spółki? KOMANDYTARIUSZ odpowiada za zobowiązania spółki TYLKO DO WYSOKOŚCI SUMY KOMANDYTOWEJ SUMA KOMANDYTOWA : oznaczona kwotowo (w pieniądzu) GRANICA ODPOWIEDZIALNOŚCI komandytariusza. ABSTRAKCYJNA wielkość ujęta w umowie spółki; to nie jest żadna realna wartość jeśli kilku komandytariuszy, można określić dla nich różne sumy komandytowe w trakcie trwania spółki można sumę komandytową PODWYŻSZYĆ lub OBNIŻYĆ skuteczne dopiero z chwilą wpisania do rejestru obniżenie nie ma skutku wobec wierzycieli, których wierzytelności powstały przed chwilą wpisania obniżenia do rejestru KOMANDYTARIUSZ jest WOLNY OD ODPOWIEDZIALNOŚCI W GRANICACH WARTOŚCI WNIESIONEGO WKŁADU wkład może być wniesiony w wartości niższej od sumy komandytowej (chyba, że umowa stanowi inaczej) postanowienie wspólników ZWALNIAJĄCE komandytariusza z obowiązku WNIESIENIA WKŁADU JEST NIEWAŻNE! jeśli zwrot wkładu w całości lub części, odpowiedzialność przywrócona w wysokości równej dokonanemu zwrotowi jeśli doszło do uszczuplenia majątku spółki przez stratę, za zwrot w stosunku do wierzycieli uważa się każdą wypłatę dokonaną na rzecz komandytariusza przed uzupełnieniem wkładu do pierwotnej wartości określonej w umowie spółki ROZSZERZENIE ODPOWIEDZIALNOŚCI KOMANDYTARIUSZA >> 2 PRZYPADKI (podobnie jak w jawnej) 1. PRZYSTĄPIENIE do spółki w charakterze KOMANDYTARIUSZA : odpowiada również za zobowiązania spółki ISTNIEJĄCE W CHWILI WPISANIA GO DO REJESTRU 2. ZAWARCIE umowy spółki komandytowej z PRZEDSIĘBIORCĄ WNOSZĄCYM DO SPÓŁKI PRZEDSIĘBIORSTWO : odpowiada za zobowiązania POWSTAŁE PRZY PROWADZENIU tego przedsiębiorstwa, a ISTNIEJĄCE w chwili wpisu spółki do REJESTRU! ODPOWIEDZIALNOŚĆ KOMPLEMENTARIUSZA jak wspólnika spółki jawnej! 62. Czy komandytariusz może wnieść skład do spółki komandytowej polegający na świadczeniu usług? [art k.s.h.] Zobowiązanie do WYKONANIA PRACY / ŚWIADCZENIA USŁUG na rzecz spółki oraz WYNAGRODZENIE ZA USŁUGI ŚWIADCZONE PRZY POWSTANIU SPÓŁKI NIE MOGĄ stanowić WKŁADU komandytariusza do spółki, CHYBA ŻE wartość INNYCH JEGO WKŁADÓW NIE JEST NIŻSZA OD SUMY KOMANDYTOWEJ obwarowanie to dotyczy wyłącznie KOMANDYTARIUSZA (komplementariusz ma pozycją jak wspólnik sp. jawnej, może więc wnieść dowolny wkład, m.in. świadczenie pracy i usług) 67

69 Ѡ INNE OBOSTRZENIA dot. wkładu komandytariusza: o jeśli komandytariusz wnosi aport, umowa spółki musi dokładnie określać jego przedmiot, wartość i osobę wnoszącą o jeśli KOMPLEMENTARIUSZEM jest SPÓŁKA KAPITAŁOWA (Z O.O. lub S.A.), a KOMANDYTARIUSZEM jest WSPÓLNIK TEJ SPÓŁKI, to jego wkładu nie mogą stanowić udziały lub akcje jakie posiada w tej spółce UDZIAŁ KOMANDYTARIUSZA W ZYSKACH I STRATACH Ѡ KOMANDYTARIUSZ uczestniczy w ZYSKACH proporcjonalnie do jego WKŁADU RZECZYWIŚCIE WNIESIONEGO do spółki, chyba że umowa stanowi inaczej Ѡ zysk przypadający mu za dany rok obrotowy w pierwszej kolejności przeznacza się na uzupełnienie jego wkładu DO WARTOŚCI UMÓWIONEJ (ergo pokrywa się różnicę między rzeczywiście wniesionym a umówionym) Ѡ w razie wątpliwości komandytariusz uczestniczy w STRATACH tylko DO WARTOŚCI UMÓWIONEGO WKŁADU 63. Czy komandytariusz ma prawo prowadzenia spraw i reprezentacji spółki? A. REPREZENTACJA SPÓŁKI co do zasady spółkę komandytową reprezentują KOMPLEMENTARIUSZE, których w umowie spółki / prawomocnym orzeczeniem sądu nie pozbawiono tego prawa KOMANDYTARIUSZ może reprezentować spółkę WYŁĄCZNIE jako PEŁNOMOCNIK jeśli dokona czynności prawnej: nie ujawniając swojego pełnomocnictwa reprezentując spółkę bez umocowania przekroczy zakres umocowania ODPOWIADA wobec osób trzecich za SKUTKI tej czynności BEZ OGRANICZENIA Ѡ w stosunku do komandytariusza nieposiadającego prawa do reprezentowania nie stosuje się ograniczeń związanych z zakazem działalności konkurencyjnej (chyba, że umowa stanowi inaczej) B. PROWADZENIE SPRAW SPÓŁKI KOMANDYTARIUSZ NIE MA PRAWA ani OBOWIĄZKU prowadzenia spraw spółki, chyba że umowa stanowi inaczej w sprawach przekraczających zakres ZWYKŁYCH CZYNNOŚCI wymagana jest ZGODA komandytariusza, chyba że umowa stanowi inaczej w przypadku ZBYCIA OGÓŁU PRAW I OBOWIĄZKÓW komandytariusza, prawo prowadzenia spraw spółki nie przechodzi na nabywcę Ѡ w stosunku do komandytariusza nieposiadającego prawa do prowadzenia spraw spółki nie stosuje się ograniczeń związanych z zakazem działalności konkurencyjnej (chyba, że umowa stanowi inaczej) 68

70 64. Jakie są szczególne prawa komandytariusza w zakresie kontroli działalności spółki? [art. 120 k.s.h.] Komandytariusz ma prawo: żądać odpisu sprawozdania finansowego za rok obrotowy przeglądać księgi i dokumenty celem sprawdzenia rzetelności tego sprawozdania. Ѡ na wniosek komandytariusza sąd rejestrowy może z ważnych powodów ZARZĄDZIĆ W KAŻDYM CZASIE: udostępnienie komandytariuszowi sprawozdania finansowego złożenie mu innych wyjaśnień dopuszczenie go do przejrzenia ksiąg i dokumentów Ѡ UMOWA SPÓŁKI NIE MOŻE OGRANICZYĆ/WYŁĄCZYĆ tych uprawnień 65. Jakie przyczyny mogą powodować rozwiązanie spółki komandytowej, a jaka nie powoduje rozwiązania? K.s.h. NIE REGULUJE kwestii ROZWIĄZANIA SPÓŁKI KOMANDYTOWEJ ergo odesłanie w oparciu o art. 103 k.s.h. do przepisów dot. rozwiązania spółki jawnej: Przyczynami rozwiązania spółki są: 1. JEDNOMYŚLNA UCHWAŁA WSPÓLNIKÓW 2. OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI SPÓŁKI 3. PRAWOMOCNE ORZECZENIE SĄDU 4. PRZYCZYNY PRZEWIDZIANE W UMOWIE SPÓŁKI 5. ŚMIERĆ / OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI KOMPLEMENTARIUSZA* 6. WYPOWIEDZENIE UMOWY SPÓŁKI PRZEZ WSPÓLNIKA / JEGO WIERZYCIELA PRZYCZYNY BEZWZGLĘDNE PRZYCZYNY WZGLĘDNE * Funkcjonują identycznie jak w spółce jawnej, poza 5. (dot. tylko komplementariusza, a nie wszystkich wspólników >> patrz niżej)!!! ŚMIERĆ KOMANDYTARIUSZA NIE STANOWI przyczyny ROZWIĄZANIA SPÓŁKI!!! spadkobiercy winni wskazać jedną osobę do wykonywania ich praw (do tego czasu czynności dokonane przez pozostałych wspólników wiążą wszystkich spadkobierców) PODZIAŁ UDZIAŁU między spadkobierców skuteczny wobec spółki jedynie za zgodą pozostałych wspólników oczywiście żeby spółka mogła istnieć musi być MIN. 1 KOMPLEMENTARIUSZ i MIN. 1 KOMANDYTARIUSZ POSTĘPOWANIE LIKWIDACYJNE jak w SPÓŁCE JAWNEJ 69

71 CZĘŚĆ X SPÓŁKA KOMANDYTOWO- AKCYJNA pytania

72 66. Jakie jest pojęcie spółki komandytowo-akcyjnej i jakie są jej ogólne cechy? [art. 125 k.s.h.] SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA to SPÓŁKA OSOBOWA, mająca na celu prowadzenie przedsiębiorstwa pod własną firmą, w której wobec wierzycieli za zobowiązania spółki CO NAJMNIEJ 1 WSPÓLNIK ODPOWIADA BEZ OGRANICZENIA (KOMPLEMENTARIUSZ), a CO NAJMNIEJ 1 jest AKCJONARIUSZEM. cechą wyróżniającą KOMPLEMENTARIUSZY charakter ODPOWIEDZIALNOŚCI za zobowiązania spółki cechą wyróżniającą AKCJONARIUSZY jedynie OBJĘCIE (NABYCIE) AKCJI CHARAKTER PRAWNY określana jest jako spółka o MIESZANYM, KAPITAŁOWO-OSOBOWYM charakterze prawnym hybryda konstrukcji prawnych typowych dla: osobowej SPÓŁKI JAWNEJ kapitałowej SPÓŁKI AKCYJNEJ normatywnym wyrazem art. 126 k.s.h. odesłanie do przepisów właściwych dla obu tych spółek> W zakresie nieuregulowanym, stosuje się: w zakresie STOSUNKU PRAWNEGO KOMPLEMENTARIUSZY (zarówno między sobą, wobec akcjonariuszy jak i wobec osób trzecich, a także do WKŁADÓW tychże wspólników, z wyłączeniem wkładów na kapitał zakładowy) >> przepisy dot. SPÓŁKI JAWNEJ w POZOSTAŁYCH sprawach >> przepisy dot. SPÓŁKI AKCYJNEJ (w szczególności przepisy dot. kapitału zakładowego, wkładów akcjonariuszy, akcji, rady nadzorczej i walnego zgromadzenia) tak jak wszystkie spółki osobowe NIE POSIADA OSOBOWOŚCI PRAWNEJ, ale ma ZDOLNOŚĆ PRAWNĄ (może we własnym imieniu nabywać prawa, w tym własność nieruchomości i inne prawa rzeczowe, zaciągać zobowiązania, pozywać i być pozywana) POWSTANIE W odróżnieniu od pozostałych spółek osobowych oraz spółki z o.o., gdzie zawiązanie spółki = jedna czynność prawna (podpisanie umowy spółki), SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA powstaje w wyniku DOKONANIA SZEREGU CZYNNOŚCI ZAŁOŻYCIELSKICH (podobnie jak w spółce akcyjnej): 1. PODPISANIE STATUTU (Szerzej patrz pyt. 68) 2. sporządzenie przez komplementariuszy sprawozdania założycielskiego 3. poddanie sprawozdania badaniu biegłych rewidentów 2 i 3 tylko w okolicznościach przewidzianych przez art. 311 i 312 k.s.h. >> odesłanie do akcyjnej 4. WYBÓR RADY NADZORCZEJ (jeśli ustawa lub statut przewidują powołanie) Obowiązkowe, gdy liczba akcjonariuszy > 25 osób. 71

73 5. ZŁOŻENIE przez AKCJONARIUSZY OŚWIADCZENIA (m.in. o OBJĘCIU AKCJI) w formie AKTU NOTARIALNEGO 6. WNIESIENIE WKŁADÓW NA POKRYCIE OBJĘTYCH AKCJI Jak w spółce akcyjnej >> zasadą obowiązek wniesienia wkładów na pokrycie całego kapitału zakładowego, ale wkłady nie muszą być wniesione w całości w całości w następujących sytuacjach: akcje obejmowane za wkłady niepieniężne powinny być pokryte w całości nie później niż przed upływem roku od zarejestrowania spółki akcje obejmowane za wkłady pieniężne powinny być opłacone przed zarejestrowaniem spółki co najmniej w 1/4 ich wartości nominalnej jeśli akcje obejmowane wyłącznie za niepieniężne albo za pieniężne i niepieniężne, kapitał powinien być pokryty przed zarejestrowaniem spółki co najmniej w 1/4 ustawowej wysokości 7. WPIS spółki DO REJESTRU ZAWIĄZANIE spółki następuje z chwilą OBJĘCIA WSZYSTKICH AKCJI POWSTANIE spółki następuje z chwilą WPISU DO REJESTRU FIRMA powinna zawierać: nazwisko (nazwę / firmę) JEDNEGO lub KILKU KOMPLEMENTARIUSZY dodatkowe oznaczenie SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA lub S.K.A. NIE MOŻE zawierać nazwiska (nazwy / firmy) AKCJONARIUSZA >> w przeciwnym razie odpowiada on wobec osób trzecich jak komplementariusz! Ѡ jeżeli STATUT dopuszcza przyjęcie NOWEGO KOMPLEMENTARIUSZA, o do spółki może przystąpić OSOBA TRZECIA o status ten może nabyć DOTYCHCZASOWY AKCJONARIUSZ ZA ZGODĄ WSZYSTKICH DOTYCHCZASOWYCH KOMPLEMENTARIUSZY. OŚWIADCZENIE nowego komplementariusza + oznaczenie wartości wkładów + ZGODA NA BRZMIENIE STATUTU >> forma AKTU NOTARIALNEGO 67. Jakie są elementy osobowe i kapitałowe spółki komandytowoakcyjnej? A. ELEMENTY OSOBOWE Związane głównie ze statusem KOMPLEMENTARIUSZY: wspólnicy strategiczni, których pozycja zbliżona jest do wspólników spółki jawnej odpowiadają za zobowiązania spółki CAŁYM SWOIM MAJĄTKIEM, SOLIDARNIE z pozostałymi wspólnikami i spółką mają PRAWO i OBOWIĄZEK o REPREZENTOWANIA spółki oraz o PROWADZENIA SPRAW (z wyjątkiem spraw przekazanych walnemu/radzie nadzorczej) 72

74 możliwe WYŁĄCZENIE komplementariusza ze spółki UCHWAŁY komplementariuszy zapadają BEZ POWIĄZANIA Z wnoszonym KAPITAŁEM WKŁADY komplementariusza mogą polegać również na świadczeniu PRACY lub USŁUG B. ELEMENTY KAPITAŁOWE występowanie ORGANÓW!!! istnienie KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO!!! USTAWOWE MINIMUM KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO PLN AKCJONARIUSZE NIE PONOSZĄ odpowiedzialności za zobowiązania spółki zobowiązani w zasadzie jedynie do WNIESIENIA WKŁADU na pokrycie objętych akcji UPRAWNIENIA takie jak w S.A. : ograniczają się w zasadzie do podejmowania uchwał w sprawach określonych w ustawie / statucie UCZESTNICTWO w spółce związane nie z osobą akcjonariusza, ale z posiadaniem AKCJI (status prawny w spółce uzależniony od wielkości pakietu akcji, czyli ich liczby i wartości) występowanie akcji, w tym akcji na okaziciela może w zasadzie owocować anonimowością akcjonariuszy WKŁADY wnoszone na KAPITAŁ ZAKŁADOWY podlegają większym RYGOROM (zwłaszcza w zakresie zdolności aportowej wkładów) 68. Jakie postanowienia powinien zawierać statut spółki komandytowo-akcyjnej i w jakiej formie powinien być sporządzony? [art. 131 k.s.h.] STATUT spółki komandytowo-akcyjnej powinien być zawarty w formie AKTU NOTARIALNEGO. Powinien zawierać: 1. FIRMĘ i SIEDZIBĘ spółki 2. PRZEDMIOT DZIAŁALNOŚCI spółki 3. CZAS TRWANIA spółki, jeśli OZNACZONY 4. oznaczenie WKŁADÓW wnoszonych przez każdego KOMPLEMENTARIUSZA i ich WARTOŚĆ 5. WYSOKOŚĆ KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO, sposób jego zebrania, WARTOŚĆ NOMINALNĄ AKCJI i ich LICZBĘ, ze wskazaniem, czy IMIENNE czy NA OKAZICIELA 6. jeśli różne rodzaje akcji, LICZBĘ AKCJI POSZCZEGÓLNYCH RODZAJÓW oraz związane z nimi UPRAWNIENIA 7. nazwiska i imiona (nazwy, firmy) KOMPLEMENTARIUSZY (+ ich siedziby i adresy) 8. ORGANIZACJĘ WALNEGO ZGROMADZENIA i RADY NADZORCZEJ (jeśli ustawa / statut przewidują jej powołanie) OSOBY PODPISUJĄCE STATUT = ZAŁOŻYCIELE SPÓŁKI (powinni go podpisać co najmniej WSZYSCY KOMPLEMENTARIUSZE) STATUT + OŚWIADCZENIA WSPÓLNIKÓW (sporządzone w formie aktu notarialnego) = AKT ZAŁOŻYCIELSKI SPÓŁKI 73

75 ZGŁOSZENIE do rejestru powinno zawierać: 1) firmę, siedzibę i adres spółki, 2) przedmiot działalności spółki, 3) wysokość kapitału zakładowego, liczbę i wartość nominalną akcji, 4) liczbę akcji uprzywilejowanych i rodzaj uprzywilejowania, jeżeli statut je przewiduje, 5) wzmiankę, jaka część kapitału zakładowego została wpłacona przed zarejestrowaniem, 6) nazwiska i imiona albo firmy (nazwy) komplementariuszy oraz okoliczności dotyczące ograniczenia ich zdolności do czynności prawnych, jeżeli takie istnieją, 7) nazwiska i imiona osób uprawnionych do reprezentowania spółki i sposób reprezentacji; w przypadku gdy komplementariusze powierzyli tylko niektórym spośród siebie prowadzenie spraw spółki zaznaczenie tej okoliczności, 8) jeżeli przy zawiązaniu spółki akcjonariusze wnoszą wkłady niepieniężne - zaznaczenie tej okoliczności, 9) czas trwania spółki, jeżeli jest oznaczony. 69. Jaki jest status komplementariusza w spółce komandytowoakcyjnej? Pozycja zbliżona do komandytariusza w komandytowej i wspólnika w jawnej. Różnice wynikają z obecności organów. WYŁĄCZNA kompetencja do REPREZENTOWANIA SPÓŁKI PRAWO i OBOWIĄZEK PROWADZENIA SPRAW SPÓŁKI w zakresie, który nie został przekazany do KOMPETENCJI WALNEGO ZGROMADZENIA albo RADY NADZORCZEJ ich ZGODY, POD RYGOREM NIEWAŻNOŚCI, wymagają UCHWAŁY WALNEGO ZGROMADZENIA w najważniejszych dla spółki sprawach [art. 146 k.s.h.] A. ZGODY WSZYSTKICH KOMPLEMENTARIUSZY wymagają: 1) powierzenia prowadzenia spraw oraz reprezentowania spółki jednemu albo kilku komplementariuszom, 2) podziału zysku za rok obrotowy w części przypadającej akcjonariuszom, 3) zbycia i wydzierżawienia przedsiębiorstwa spółki lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienia na nim prawa użytkowania, 4) zbycia nieruchomości spółki, 5) podwyższenia i obniżenia kapitału zakładowego, 6) emisji obligacji, 7) połączenia i przekształcenia spółki, 8) zmiany statutu, 9) rozwiązania spółki, 10) innych czynności przewidzianych w dziale niniejszym lub w statucie. B. ZGODY WIĘKSZOŚCI KOMPLEMENTARIUSZY wymagają: 1) podziału zysku za rok obrotowy w części przypadającej komplementariuszom, 2) sposobu pokrycia straty za ubiegły rok obrotowy, 3) innych czynności przewidzianych w statucie. NIEOGRANICZONA, SOLIDARNA i SUBSYDIARNA (na etapie egzekucji) ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI [identycznie jak wspólnicy w jawnej] w przypadku przyjęcia do spółki NOWEGO KOMPLEMENTARIUSZA, odpowiada on również za zobowiązania ISTNIEJĄCE w chwili WPISANIA GO DO REJESTRU DODATKOWE OBOWIĄZKI związane z istnieniem organów: zobowiązania wobec RADY NADZORCZEJ: udzielanie im wyjaśnień, przedstawianie sprawozdań, umożliwienie wglądu w dokumenty spółki sporządzanie corocznego sprawozdania z działalności i sprawozdania finansowego za rok obrotowy, które podlegają kontroli rady nadzorczej i zatwierdzeniu przez walne 74

76 70. Jaki jest status akcjonariusza w spółce komandytowo-akcyjnej? Status, podobnie jak w S.A., raczej pasywny. Ѡ akcjonariusze odgrywają rolę inwestorów Ѡ zasadniczy charakter ma wnoszony przez nich kapitał Ѡ NIE ODPOWIADAJĄ za ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI [art. 135 k.s.h.] Ѡ ZOBOWIĄZANI jedynie do świadczeń określonych w statucie Ѡ podstawowym i często jedynym obowiązkiem WNIESIENIE WKŁADÓW na kapitał zakładowy Ѡ czasem zobowiązują się również w statucie do dokonywania na rzecz spółki POWTARZAJĄCYCH SIĘ ŚWIADCZEŃ NIEPIENIĘŻNYCH Ѡ UPRAWNIENIA UCHWAŁODAWCZE wykonują w sposób sformalizowany jako uczestnicy WALNEGO ZGROMADZENIA Ѡ NIE MAJĄ prawa PROWADZENIA SPRAW ani (co do zasady) REPREZENTACJI spółki Ѡ nie mają uprawnień osobistej kontroli jak komplementariusze: nie mają prawa osobistego zasięgania o stanie majątku i interesów spółki, wglądu do ksiąg i dokumentów, nie mogą żądać udostępnienia im sprawozdania finansowego KOMPLEMENTARIUSZ może WNIEŚĆ WKŁAD na KAPITAŁ ZAKŁADOWY staje się wówczas KOMPLEMENTARIUSZEM i AKCJONARIUSZEM jednocześnie. (nie zwalnia go to z nieograniczonej odpowiedzialności za zobowiązania spółki) jeśli STATUT dopuszcza przyjęcie NOWEGO KOMPLEMENTARIUSZA, dotychczasowy AKCJONARIUSZ może stać się KOMPLEMENTARIUSZEM KOMPLEMENTARIUSZ oraz AKCJONARIUSZ UCZESTNICZĄ W ZYSKU spółki PROPORCJONALNIE do wniesionych przez nich WKŁADÓW, chyba że statut stanowi inaczej. 71. Jaka jest rola walnego zgromadzenia w spółce komandytowoakcyjnej? OBLIGATORYJNY organ spółki komandytowo-akcyjnej UCZESTNIKAMI walnego są WSZYSCY AKCJONARIUSZE oprócz tego PRAWO uczestnictwa (a gdy wymagana ich zgoda na podjęcie uchwały) OBOWIĄZEK mają KOMPLEMENTARIUSZE organ ten nie wymaga powołania ani odwołania : KONSTYTUUJE SIĘ z chwilą OBJĘCIA WSZYSTKICH AKCJI walne zgromadzenie może być ZWYCZAJNE albo NADZWYCZAJNE 75

77 odesłanie do przepisów o SPÓŁCE AKCYJNEJ w zakresie: sposobów i terminu zwoływania zasad i miejsca podejmowania uchwał warunków ważności i skuteczności uchwał odmiennie w stosunku do S.A. uregulowany KATALOG SPRAW wymagających UCHWAŁY WZ. Zgodnie z art. 146 k.s.h. są to m.in.: rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdań: z działalności spółki i finansowego udzielenie absolutorium komplementariuszom prowadzącym sprawy spółki udzielnie absolutorium członkom rady nadzorczej wybór biegłego rewidenta (chyba, że statut przyznaje tu kompetencje radzie) ROZWIĄZANIE SPÓŁKI podział zysku za rok obrotowy sposób pokrycia strat za ubiegły rok obrotowy połączenie i przekształcenie spółki zmiany statutu AKCJONARIUSZ NIE-KOMPLEMENTARIUSZ : 1 AKCJA = 1 GŁOS, chyba że statut stanowi inaczej AKCJONARIUSZ KOMPLEMENTARIUSZ: ZAWSZE 1 AKCJA = 1 GŁOS nie może wykonywać prawa głosu z akcji, gdy głosowanie nad powołaniem / odwołaniem RADY NADZORCZEJ, nie może również być przy podejmowaniu tych uchwał pełnomocnikiem zakaz ten nie dotyczy komplementariuszy pozbawionych prawa prowadzenia spraw/reprezentacji 72. Jaka jest rola rady nadzorczej w spółce komandytowo-akcyjnej? organ KONTROLNO NADZORCZY sprawuje STAŁY NADZÓR nad DZIAŁALNOŚCIĄ SPÓŁKI we wszystkich dziedzinach jej działalności [art k.s.h] niekiedy, na zasadzie wyjątku, uprawnienia z zakresu PROWADZENIA SPRAW i REPREZENTACJI (np. wytoczenie w imieniu spółki powództwa przeciwko komplementariuszom zarządzającym) pełni rolę przeciwwagi dla szerokich kompetencji komplementariuszy, przy jednoczesnym wyłączeniu akcjonariuszy od bezpośredniego śledzenia na bieżąco spraw spółki powołanie OBLIGATORYJNE, gdy LICZBA AKCJONARIUSZY > 25 (zawsze można również ustanowić ten organ w statucie) POWOŁYWANA i ODWOŁYWANA przez WALNE ZGROMADZENIE CZŁONKOWIE RADY NADZORCZEJ członkami NIE MOGĄ być: KOMPLEMENTARIUSZ zarządzający spółką (mający prawo prowadzenia spraw lub reprezen.) jego PRACOWNIK członkami MOGĄ być: AKCJONARIUSZE KOMPLEMENTARIUSZE niezarządzający OSOBY TRZECIE 76

78 73. Kto prowadzi sprawy spółki komandytowo-akcyjnej i kto ją reprezentuje? PROWADZENIE SPRAW : KOMPLEMENTARIUSZE (z wyłączeniem spraw przekazanych do kompetencji WALNEGO ZGROMADZENIA albo RADY NADZORCZEJ) zasadą jest, że WSZYSCY, ale statut może stanowić, że tylko JEDEN lub KILKU zmiana statutu pozbawiająca tego prawa / przyznająca prawo komplementariuszowi dotychczas go pozbawionemu wymaga zgody WSZYSTKICH POZOSTAŁYCH KOMPLEMENTARIUSZY REPREZENTACJA : KOMPLEMENTARIUSZE każdy komplementariusz, którego nie pozbawiono tego prawa w statucie / na mocy prawomocnego orzeczenia sądu późniejsze pozbawienie = zmiana statutu spółki; wymaga zgody wszystkich pozostałych komplementariuszy w formie uchwały, a jeśli sprzeciw zainteresowanego, to tylko z ważnych powodów na mocy orzeczenia sądowego!!! AKCJONARIUSZ może reprezentować spółkę WYŁĄCZNIE jako PEŁNOMOCNIK!!! Jeśli dokona czynności prawnej: nie ujawniając swojego pełnomocnictwa reprezentując spółkę bez umocowania przekroczy zakres umocowania ODPOWIADA wobec osób trzecich za SKUTKI tej czynności BEZ OGRANICZENIA Postanowienia dot. reprezentacji spółki mają charakter bezwzględnie obowiązujący. Odmienne postanowienia statutowe nie wywołują skutku wobec osób trzecich. 74. Jakie przyczyny powodują lub mogą powodować rozwiązanie spółki komandytowo-akcyjnej i czy postępowanie likwidacyjne jest obligatoryjne? [art k.s.h.] Rozwiązanie spółki powodują: 1. przyczyny PRZEWIDZIANE W STATUCIE 2. UCHWAŁA WALNEGO ZGROMADZENIA o rozwiązaniu spółki (wymaga zgody komplementariuszy) 3. OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI SPÓŁKI 4. ŚMIERĆ / OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI / WYSTĄPIENIE JEDYNEGO KOMPLEMENTARIUSZA, chyba że statut stanowi inaczej 5. inne przyczyny przewidziane prawem OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI AKCJONARIUSZA NIE STANOWI przyczyny rozwiązania spółki WYPOWIEDZENIE umowy spółki i WYSTĄPIENIE możliwe w przypadku KOMPLEMENTARIUSZA, jeśli statut tak stanowi (wówczas zasady jak w spółce jawnej) WYPOWIEDZENIE umowy spółki w przypadki AKCJONARIUSZA NIEMOŻLIWE POSTĘPOWANIE LIKWIDACYJNE jest OBLIGATORYJNE i odbywa się za zasadach jak w S.A. LIWIDATORAMI są KOMPLEMENTARIUSZE ZARZĄDZAJĄCY, chyba że STATUT / UCHWAŁA WALNEGO stanowią inaczej 77

79 CZĘŚĆ XI SPÓŁKA Z O.O. pytania

80 75. Jakie jest pojęcie spółki z o.o. i jakie są jej ogólne cechy? Nie ma ustawowej definicji. SP. Z O.O. jest HANDLOWĄ SPÓŁKĄ KAPITAŁOWĄ, mającą od chwili ZAWIĄZANIA ZDOLNOŚĆ PRAWNĄ, a od chwili ZAREJESTROWANIA OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ. jest ZRZESZENIEM KAPITAŁU, a nie OSÓB ODPOWIEDZIALNOŚĆ za zobowiązania ponosi SPÓŁKA! [BEZ OGRANICZENIA, CAŁYM SWOIM MAJĄTKIEM teraźniejszym i przyszłym] BRAK OSOBISTEJ ODPOWIEDZIALNOŚCI WSPÓLNIKÓW posiada KAPITAŁ ZAKŁADOWY (MINIMUM PLN), który dzieli się na UDZIAŁY DZIAŁA poprzez swoje ORGANY, a nie WSPÓLNIKÓW może być UTWORZONA przez 1 lub WIĘCEJ OSÓB (patrz też pyt. 77) CEL utworzenia: KAŻDY PRAWNIE DOPUSZCZALNY, chyba, że ustawa stanowi inaczej (nie musi być gospodarczy, ale musi być WSPÓLNY dla wszystkich wspólników) WSPÓLNIKIEM może być KAŻDA OSOBA FIZYCZNA, OSOBA PRAWA i NIEPEŁNA OSOBA PRAWNA niezależnie od celu utworzenia spółki, jest ZAWSZE PRZEDSIĘBIORCĄ w rozumieniu kc PODSUMOWANIE: Sp. z o.o. jest działającą w KAŻDYM celu PRAWNIE DOPUSZCZALNYM, tworzoną przez 1 lub WIĘCEJ PODMIOTÓW, PRYWATNOPRAWNĄ JEDNOSTKĄ ORGANIZACYJNĄ o strukturze KORPORACYJNEJ, posiadającą OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ (zdolność prawną w stadium organizacji), działającą poprzez swoje ORGANY oraz mającą KAPITAŁ ZAKŁADOWY podzielony na UDZIAŁY i ponoszącą ODPOWIEDZIALNOŚĆ za swoje zobowiązania BEZ OGRANICZEŃ wyłącznie WŁASNYM MAJĄTKIEM. 76. Cechy charakterystyczne spółki w organizacji? Patrz pyt Jakie są ustawowe ograniczenia w tworzeniu sp. z o.o. i w jakich celach nie może ona zostać zawiązana? A. Sp. z o.o. NIE MOŻE zostać utworzona WYŁĄCZNIE przez INNĄ JEDNOOSOBOWĄ SP. Z O.O. (ani jednoosobową spółkę prawa obcego mającą cechy sp. z o.o. w rozumieniu ksh) [art ksh] 79

81 B. NIE MOŻE zostać utworzona w celu SPRZECZNYM Z PRAWEM C. USTAWY SZCZEGÓLNE wyłączają możliwość prowadzenia określonych w nich RODZAJÓW DZIAŁALNOŚCI w formie Sp. z o.o., np.: DZIAŁALNOŚĆ UBEZPIECZENIOWA PROFESJONALNA DZIAŁALNOŚĆ SPORTOWA DZIAŁALNOŚĆ BANKOWA GIEŁDA PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH (mogą być prowadzone tylko w formie S.A.) 78. Jakie czynności są konieczne do powstania sp. z o.o. jako osoby prawnej i które z nich można pominąć w kolejności wymienionej w ksh? [Art. 163 ksh] Do powstania sp. z o.o. wymaga się: A. ZAWARCIA UMOWY SPÓŁKI (albo sporządzenia AKTU ZAŁOŻYCIELSKIEGO przez JEDYNEGO ZAŁOŻYCIELA) B. WNIESIENIA przez wspólników WKŁADÓW na pokrycie CAŁEGO KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO (w razie objęcia udziału za ceną WYŻSZĄ od wartości nominalnej także wniesienia NADWYŻKI) C. POWOŁANIA ZARZĄDU D. USTANOWIENIA RADY NADZORCZEJ / KOMISJI REWIZYJNEJ (jeżeli wymaga tego ustawa lub umowa spółki) E. WPISU DO REJESTRU Organy mogą być powołane albo (I) w AKCIE ZAŁOŻYCIELSKIM, albo (II) w PÓŹNIEJSZEJ UCHWALE, ale podjętej przed REJESTRACJĄ POMINĄĆ można punkt D (jeśli przepis prawa albo postanowienia aktu założycielskiego nie wymagają ustanowienia RN albo KRew) Ad A Umowa/ akt założycielski spółki powinny być sporządzone w formie AKTU NOTARIALNEGO (forma zastrzeżona ad solemnitatem). TREŚĆ UMOWY SPÓŁKI: CZĘŚĆ OBLIGATORYJNA 1. FIRMA i SIEDZIBA spółki 2. PRZEDMIOT DZIAŁALNOŚCI 3. wysokość KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO 4. czy wspólnik może mieć > 1 UDZIAŁ 5. LICZBA i WARTOŚĆ NOMINALNA udziałów objętych przez POSZCZEGÓLNYCH WSPÓLNIKÓW 6. CZAS TRWANIA spółki (jeśli oznaczony) 7. inne postanowienia wynikające z ksh / innych ustaw 80 CZĘŚĆ FAKULTATYWNA 1. postanowienia, których prawo nie reguluje w ogóle 2. postanowienia, które prawo reguluje, ale ZEZWALA NA ODMIENNE UREGULOWANIE przez wspólników 3. postanowienia tak uregulowane w przepisach, że wywierają OKREŚLONE SKUTKI PRAWNE, jeśli wspólnicy WYRAŹNIE JE PRZEWIDZIELI w akcie założycielskim (np. UMORZENIE UDZIAŁU)

82 !!! ACHTUNG, ACHTUNG, NOWELIZACJA (od r.)!!! Od tego dnia umowa spółki z o.o. będzie mogła być zawarta również przy wykorzystaniu WZORCA UMOWY SP. Z O.O. udostępnianego w systemie teleinformatycznym. rozwiązania te znacznie ułatwiają i przyspieszają procedurę rejestracji umożliwiają uniknięcie posługiwania się konstrukcją spółki w organizacji (i tym samym uniknięcie stanu niepewności związanego z ryzykiem odmowy rejestracji przez sąd) ZAWARCIE takiej umowy wymaga: A. WYPEŁNIENIA FORMULARZA UMOWY znajdującego się w systemie teleinformat. B. opatrzenia umowy PODPISEM ELEKTRONICZNYM ingerencja w treść wzorca umowy jest NIEDOPUSZCZALNA można jedynie wybrać warianty uregulowania / uzupełnienia treści o ile wyraźnie dopuszczone w formularzu wzorzec umowy określi w drodze rozporządzenia MINISTER SPRAWIEDLIWOŚCI [Minister Sprawiedliwości w porozumieniu z ministrem właściwym do spraw informatyzacji określi, w drodze rozporządzenia, tryb zakładania konta w systemie teleinformatycznym, sposób korzystania z systemu teleinformatycznego i podejmowania w nim czynności związanych z zawiązaniem spółki z ograniczoną odpowiedzialnością przy wykorzystaniu wzorca umowy oraz wymagania dotyczące podpisu elektronicznego osób zawierających umowę takiej spółki oraz osób podpisujących listę wspólników i oświadczenie o wniesieniu wkładów na pokrycie kapitału zakładowego (dane umożliwiające weryfikowanie tożsamości), mając na względzie ułatwienie zakładania spółek, potrzebę zapewnienia sprawności postępowania oraz ochrony bezpieczeństwa i pewności obrotu gospodarczego, a także zabezpieczenia danych zgromadzonych w systemie, w tym danych osobowych.] WNIOSEK o WPIS DO REJESTRU spółki utworzonej przy wykorzystaniu wzorca SĄD ROZPOZNAJE w terminie 1 DNIA od jego WPŁYNIĘCIA [art. 20a ust. 2 ustawy o KRS wchodzi r.] Z CHWILĄ REJESTRACJI do spółki z o.o. utworzonej w ten sposób ZASTOSOWANIE MAJĄ WSZYSTKIE PRZEPISY dot. SP. Z O.O. (niezależnie od trybu, w jakim rejestrowana) Ad E WPIS ma charakter a. OBLIGATORYJNY b. KONSTYTUTYWNY (spółka z o.o. w organizacji zmienia się w spółkę z o.o. i nabywa OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ) zgłoszenia dokonuje ZARZĄD (wniosek o wpis do rejestru PODPISUJĄ WSZYSCY CZŁONKOWIE) TERMIN na zgłoszenie -> 6 MIESIĘCY od dnia SPORZĄDZENIA AKTU ZAŁOŻYCIELSKIEGO TREŚĆ ZGŁOSZENIA: 1. firma, siedziba i adres spółki 2. przedmiot działalności spółki 3. wysokość kapitału zakładowego 4. określenie, czy wspólnik może mieć > 1 udział 81

83 5. nazwiska, imiona i adresy członków zarządu oraz sposób reprezentowania spółki 6. nazwiska i imiona członków RN/KREW (jeśli ustawa/umowa spółki wymaga ich ustanowienia) 7. jeśli wspólnicy wnoszą aporty zaznaczenie tej okoliczności 8. czas trwania spółki (jeśli oznaczony) 9. jeśli umowa wskazuje pismo przeznaczone do ogłoszeń spółki oznaczenie tego pisma imię i nazwisko/firmę (nazwę) i siedzibę WSPÓLNIKA i wzmiankę, że jest JEDYNYM WSPÓLNIKIEM w przypadku: A. spółki JEDNOOSOBOWEJ B. nabycia przez 1 WSPÓLNIKA WSZYSTKICH UDZIAŁÓW po zarejestrowaniu spółki 79. Czym jest kapitał zakładowy w sp. z o.o. i jaka jest jego funkcja? KAPITAŁ ZAKŁADOWY to LICZBOWO OZNACZONA, OKREŚLONA W UMOWIE KWOTA PIENIĘŻNA stanowiąca SUMĘ UDZIAŁÓW WSPÓLNIKÓW i tzw. MAJĄTEK PIERWOTNY SPÓŁKI. kwota, którą wspólnicy zobowiązują się wnieść do spółki w formie wkładów PODSTAWA ZABEZPIECZENIA PRAW WIERZYCIELI i RĘKOJMIA SPŁATY KREDYTÓW >> NIE MOŻE BYĆ DOWOLNIE ZMIENIANY cyfrowo oznaczona SUMA CZYSTEGO MAJĄTKU SPÓŁKI, który w interesie wierzycieli powinien być UTRZYMANY W CAŁOŚCI i NIEROZDZIELANY pomiędzy wspólników KAPITAŁ ZAKŁADOWY MIENIE ani MAJĄTEK SPÓŁKI! FUNKCJE KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO: (1) GOSPODARCZA (EKONOMICZNA) (2) PRAWNA USTAWOWE MINIMUM KZ PLN FUNKCJA GOSPODARCZA Wyrazem funkcji gospodarczej są 3 ZASADY dot. KZ: 1. OZNACZENIA 2. CAŁKOWITEJ WPŁATY 3. STAŁOŚCI 1. OZNACZENIA 2. CAŁKOWITEJ WPŁATY wysokość KZ musi być ŚCIŚLE OZNACZONA w akcie założycielskim w KWOCIE PIENIĘŻNEJ opiewającej na WALUTĘ POLSKĄ USTAWOWE MINIMUM: PLN wysokość KZ podlega UJAWNIENIU w rejestrze przedsiębiorców BRAK oznaczenia może spowodować ROZWIĄZANIE spółki POSTANOWIENIEM SĄDU 82 CAŁY KZ powinien być OBJĘTY i WPŁACONY przez wspólników PRZED ZAREJESTROWANIEM SPÓŁKI w formie PIENIĘŻNEJ lub NIEPIENIĘŻNEJ (APORT) OŚWIADCZENIE członków zarządu o wniesieniu całości wkładów składa się zgłaszając spółkę do rejestru

84 3. STAŁOŚCI KZ umieszcza się w bilansie spółki po stronie pasywów w czasie trwania spółki NIE WOLNO ZWRACAĆ wspólnikom WNIESIONYCH WKŁADÓW w całości ani w części (wyjątki to obniżenie KZ i umorzenie udziału kosztem KZ) wspólnicy nie mogą otrzymywać z jakiegokolwiek tytułu WYPŁAT z majątku spółki potrzebnego do pełnego pokrycia KZ NIE WOLNO ze środków wpłaconych na pokrycie KZ wypłacać WYNAGRODZENIA za usługi świadczone przy POWSTANIU SPÓŁKI ani ZALICZAĆ tego wynagrodzenia na poczet UDZIAŁU WSPÓLNIKA NIE WOLNO WYPŁACAĆ ODSETEK od wniesionych wkładów / przysługujących wspólnikowi udziałów FUNKCJA PRAWNA KZ jest PODSTAWĄ UCZESTNICTWA W SPÓŁCE! Bycie wspólnikiem wiąże się nierozerwalnie z posiadaniem UDZIAŁU W KZ. 80. Jak można zdefiniować pojęcie wkładu na kapitał zakładowy spółki z o.o. i co może być jego przedmiotem? WKŁAD NA KZ to DOBRA MAJĄTKOWE wspólnika DO SPÓŁKI celem POKRYCIA WARTOŚCI jego UDZIAŁÓW. (pieniężne i niepieniężne) WNOSZONE przez PRZEDMIOTEM wkładu MOGĄ BYĆ: A. DOBRA PIENIĘŻNE (gotówka albo przelew) B. DOBRA NIEPIENIĘŻNE (APORT) APORT stanowić mogą WSZYSTKIE PRZEDMIOTY MAJĄTKOWE NIEBĘDĄCE PIENIĄDZEM, zarówno RZECZY jak i PRAWA, jeśli tylko wykazują ZDOLNOŚĆ APORTOWĄ Dobro majątkowe posiada ZDOLNOŚĆ APORTOWĄ gdy: (1) jest ZBYWALNE (2) wykazuje tzw. ZDOLNOŚĆ BILANSOWĄ, czyli pozwala dokonać jego WYCENY i umieścić w bilansie po stronie AKTYWÓW (3) można je USTANOWIĆ 83

85 Wobec powyższego za APORT uznać możemy m.in. (I) (II) PRAWA RZECZOWE WŁASNOŚĆ rzeczy ruchomych i nieruchomości UŻYTKOWANIE WIECZYSTE UDZIAŁ WE WSPÓLNOŚCI (w częściach ułamkowych i łącznej) PRAWA OBLIGACYJNE WIERZYTELNOŚCI WSPÓLNIKA (!!! wierzytelność wspólnika z tytułu POŻYCZKI udzielonej SPÓŁCE uważa się za wkład w przypadku OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI w terminie 2 LAT od zawarcia umowy pożyczki) PRAWA UDZIAŁOWE OBLIGACJE (III) PRAWA NA DOBRACH NIEMATERIALNYCH PATENTY PRAWA AUTORSKIE PROJEKTY RACJONALIZATORSKIE KNOW-HOW ZNAKI TOWAROWE (IV) PRZEDSIĘBIORSTWO (w znaczeniu przedmiotowym) JAKO CAŁOŚĆ NIE MOGĄ stanowić APORTU: CZĘŚCI SKŁADOWE RZECZY PRAWA NIEZBYWALNE PRACA świadczona przy TWORZENIU SPÓŁKI ZOBOWIĄZANIA do dokonania W PRZYSZŁOŚCI na rzecz spółki ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNEGO WEKSLE wystawione przez WSPÓLNIKÓW na rzecz SPÓŁKI ŚWIADCZENIE PRACY i USŁUG NA RZECZ SPÓŁKI Jeżeli wspólnik wnosi aport, UMOWA SPÓŁKI powinna SZCZEGÓŁOWO OKREŚLAĆ: (1) PRZEDMIOT WKŁADU, (2) OSOBĘ WSPÓLNIKA wnoszącego aport oraz (3) LICZBĘ i WARTOŚĆ NOMINALNĄ objętych w zamian UDZIAŁÓW W przypadku spółki zawartej z wykorzystaniem WZORCA UMOWY na pokrycie kapitału zakładowego WNOSI SIĘ WYŁĄCZNIE WKŁADY PIENIĘŻNE! 84

86 81. Co oznacza system germański i system romański obejmowania udziału w sp. z o.o.? SYSTEM GERMAŃSKI : wspólnik może mieć TYLKO 1 UDZIAŁ SYSTEM ROMAŃSKI : wspólnik może mieć WIĘCEJ NIŻ 1 UDZIAŁ (wówczas wszystkie udziały muszą być RÓWNE i NIEPODZIELNE) [Patrz też pyt. 82] 82. W jakich znaczeniach można rozpatrywać pojęcie udziału w kapitale zakładowym sp. z o.o.? Termin udział używany w ksh może mieć DWOJAKIE znaczenie: I. udział jako CZĄSTKA (UŁAMEK) KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO II. udział jako OGÓŁ PRAW i OBOWIĄZKÓW WSPÓLNIKA UŁAMEK KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO wyraża STOSUNEK ŁĄCZNA SUMA WARTOŚCI NOMINALNEJ WSZYSTKICH UDZIAŁÓW = KAPITAŁ ZAKŁADOWY udziały NIE MUSZĄ mieć RÓWNEJ wartości nominalnej [art. 152 ksh] ALE jeżeli AKT ZAŁOŻYCIELSKI przewiduje, że wspólnik MOŻE MIEĆ WIĘCEJ NIŻ 1 UDZIAŁ (system romański, patrz pyt. 81) to WSZYSTKIE udziały MUSZĄ być RÓWNE i NIEPODZIELNE MINIMALNA WARTOŚĆ NOMINALNA UDZIAŁU : 50 PLN udziały NIE MOGĄ być obejmowane PONIŻEJ ich WARTOŚCI NOMINALNEJ udziały MOGĄ być obejmowane POWYŻEJ ich WARTOŚCI NOMINALNEJ >> powstaje wówczas NADWYŻKA (tzw. AGIO), którą przelewa się do KAPITAŁU ZAPASOWEGO udziały MOGĄ być DZIELONE (nie może jednak powstać udział niższy niż 50 PLN) NOMINALNA WARTOŚĆ UDZIAŁU NIE MUSI: być równa RZECZYWISTEJ WARTOŚCI odzwierciedlać STOSUNKU, w jakim wspólnik UCZESTNICZY W ZYSKU/ KWOCIE LIKWIDACYJNEJ OGÓŁ PRAW i OBOWIĄZKÓW WSPÓLNIKA UDZIAŁ = PRAWO PODMIOTOWE wspólnika, czyli ogół uprawnień i obowiązków o charakterze NIEMAJĄTKOWYM (PRAWA KORPORACYJNE) oraz MAJĄTKOWYM. Prawa i obowiązki można również podzielić na indywidualne i kolektywne. Szerzej patrz pyt

87 !UDZIAŁ NIE JEST PAPIEREM WARTOŚCIOWYM! Ѡ [art ksh]: na udziały / prawa do zysku w spółce NIE MOGĄ być WYSTAWIANE DOKUMENTY NA OKAZICIELA / IMIENNE / NA ZLECENIE Ѡ NARUSZENIE tego zakazu obwarowane jest SANKCJĄ KARNĄ [art. 589 ksh] : CZŁONEK ZARZĄDU / LIKWIDATOR, który DOPUŚCI do wydania takich dokumentów podlega KARZE GRZYWNY / OGRANICZENIA WOLNOŚCI / POZBAWIENIA WOLNOŚCI DO 6 M-CY 83. Jakie rodzaje udziałów można wyróżnić w przypadku sp. z o.o.? (I) Udziały o RÓWNEJ i NIERÓWNEJ WARTOŚCI NOMINALNEJ (patrz pyt. 81 i 82) (II) Udziały ZWYKŁE i UPRZYWILEJOWANE (III) Udziały GOTÓWKOWE i APORTOWE (w zal. od tego, za jaki rodzaj wkładu zostały objęte) (IV) Udziały ZWIĄZANE z OBOWIĄZKIEM DO POWTARZAJĄCYCH SIĘ ŚWIADCZEŃ NIEPIENIĘŻNYCH Ad II UDZIAŁY ZWYKŁE : nie ma z nich żadnych szczególnych uprawnień UDZIAŁY UPRZYWILEJOWANE to udziały o SZCZEGÓLNYCH UPRAWNIENIACH określonych w UMOWIE SPÓŁKI [art ksh] umowa spółki może UZALEŻNIĆ przyznanie tych uprawnień od: (A) spełnienia DODATKOWYCH ŚWIADCZEŃ na rzecz spółki, (B) UPŁYWU TERMINU lub (C) ziszczenia się WARUNKU uprzywilejowanie MOŻE DOTYCZYĆ W SZCZEGÓLNOŚCI: (A) PRAWA GŁOSU Ѡ może dotyczyć tylko udziałów o RÓWNEJ WARTOŚCI NOMINALNEJ Ѡ NIE MOŻE przyznawać WIĘCEJ NIŻ 3 GŁOSY na 1 UDZIAŁ (B) PRAWA DO DYWIDENDY Ѡ NIE MOŻE PRZEKRACZAĆ MAX WYSOKOŚCI dywidendy uprzywilejowanej określonej w art. 196 ksh [patrz poniżej] Ѡ Ѡ Ѡ Można przyznać uprawnionemu dywidendę, która przewyższa NIE WIĘCEJ NIŻ O POŁOWĘ dywidendę przysługującą UDZIAŁOM NIEUPRZYWILEJOWANYM (czyli max 150% zwykłej) Udziały uprzywilejowane NIE KORZYSTAJĄ z PIERWSZEŃSTWA ZASPOKOJENIA, chyba że umowa spółki stanowi inaczej [Art. 197 ksh] Jeśli umowa przewiduje prawo do dywidendy uprzywilejowanej NIEWYPŁACONEJ W LATACH POPRZEDNICH, umowa powinna określać najwyższą liczbę lat, za które może być wypłacone (MAX 5 LAT!) (C) sposobu UCZESTNICTWA W PODZIALE KWOTY LIKWIDACYJNEJ 86

88 84. Czy udział w sp. z o.o. jest zbywalny i jakie zasady w tym zakresie przewiduje ustawodawca? Co do zasady wspólnicy MOGĄ SWOBODNIE dokonywać ZBYCIA UDZIAŁU. ZBYCIE UDZIAŁU (części udziału, ułamkowej części udziału a także zastawienie udziału) powinno być dokonane w FORMIE PISEMNEJ z PODPISAMI NOTARIALNIE POŚWIADCZONYMI jeśli wspólnik może mieć TYLKO 1 UDZIAŁ, umowa spółki może dopuścić zbycie CZĘŚCI UDZIAŁU (nie może powstać niższy niż 50 PLN) zbycie może być na mocy POSTANOWIEŃ UMOWY SPÓŁKI: (A) UZALEŻNIONE od ZGODY SPÓŁKI (ograniczenie SUBIEKTYWNE) zgody udziela ZARZĄD w formie PISEMNEJ jeśli zgody ODMÓWIONO, na zbycie może zezwolić SĄD REJESTROWY, jeżeli istnieją WAŻNE POWODY wówczas SPÓŁKA ma prawo w TERMINIE WYZNACZONYM przez sąd PRZEDSTAWIĆ INNEGO NABYWCĘ [w razie braku porozumienia co do ceny nabycia i terminu jej zapłaty, warunki te ustala sąd] jeśli wyznaczona przez spółkę osoba NIE UIŚCI CENY W WYZNACZONYM TERMINIE, wówczas wspólnik może SWOBODNIE ROZPORZĄDZAĆ swoim udziałem zbycie bez wystąpienia o uzyskanie zgody powoduje BEZSKUTECZNOŚĆ czynności. Dopiero gdy spółka NIE WYRAZI ZGODY >> NIEWAŻNOŚĆ ZBYCIA. Zbycie udziału, z którym związany jest OBOWIĄZEK DO POWTARZAJĄCYCH SIĘ ŚWIADCZEŃ NIEPIENIĘŻNYCH może nastąpić JEDYNIE ZA ZGODĄ SPÓŁKI, chyba że umowa stanowi inaczej [art ] (B) w INNY SPOSÓB OGRANICZONE (ograniczenie OBIEKTYWNE) np. UPŁYW CZASU, ziszczenie się WARUNKU itp. zbycie wbrew temu ograniczeniu powoduje NIEWAŻNOŚĆ ZBYCIA NABYWANIE UDZIAŁÓW NABYCIE od ZBYWCY nabywca i zbywca odpowiadają SOLIDARNIE za NIESPEŁNIONE ŚWIADCZENIA należne SPÓŁCE z tego udziału / jego części/ ułamkowej części (przedawnienie roszczeń: 3 lata) DZIEDZICZENIE udziały podlegają dziedziczeniu, ale umowa spółki może OGRANICZYĆ / WYŁĄCZYĆ WSTĄPIENIE spadkobierców do spółki >> wówczas muszą być określone warunki spłaty takich spadkobierców jeśli zmarły miał > 1 udział, umowa może wyłączyć / ograniczyć PODZIAŁ udziałów między spadkobierców WSPÓŁUPRAWNIENI z udziału wykonują prawa przez przedstawiciela (jeśli nie wskazali, to skuteczne oświadczenie złożone wobec któregokolwiek); za świadczenia zw. z udziałem odpowiadają solidarnie o PRZEJŚCIU udziału (części/ułamkowej części) na inną osobę, ustanowieniu ZASTAWU lub UŻYTKOWANIA zainteresowani ZAWIADAMIAJĄ SPÓŁKĘ + przedstawiają DOWÓD na powyższe (dopiero z tą chwilą SKUTECZNE wobec spółki) 87

89 OGRANICZENIE MOŻLIWOŚCI NABYWANIA UDZIAŁÓW PRZEZ SPÓŁKĘ [art. 200 k.s.h.] Spółka NIE MOŻE OBEJMOWAĆ / NABYWAĆ / PRZYJMOWAĆ W ZASTAW WŁASNYCH UDZIAŁÓW zakaz dotyczy również obejmowania/nabywania/przyjmowania w zastaw PRZEZ SPÓŁKĘ lub SPÓŁDZIELNIĘ ZALEŻNĄ WYJĄTKI od zakazu: A. nabycie w DRODZE EGZEKUCJI na ZASPOKOJENIE ROSZCZEŃ SPÓŁKI, których nie można zaspokoić z INNEGO MAJĄTKU WSPÓLNIKA Jeśli nie zostaną zbyte w ciągu roku, obowiązkowe ich umorzenie. B. nabycie w CELU UMORZENIA udziałów C. nabycie / objęcie udziałów w innych przypadkach przewidzianych w ustawie U. WŁASNE należy umieścić w bilansie w OSOBNEJ POZYCJI KAPITAŁU WŁASNEGO w wartości UJEMNEJ. wszystkie powyższe postanowienia te stosuje się ODPOWIEDNIO do części / ułamkowej części udziału 85. Jakie mogą być subiektywne i obiektywne ograniczenia w zbyciu udziału w sp. z o.o.? Patrz pyt Jakie są prawa korporacyjne i majątkowe wspólnika sp. z o.o.? W świetle ogólnej zasady wspólnicy mają RÓWNE PRAWA i OBOWIĄZKI w spółce. Zasada ta jednak nie ma charakteru absolutnego. Sam kodeks przewiduje istnienie udziałów uprzywilejowanych, można również przyznawać wspólnikom szczególne uprawnienia. Ich status może być zróżnicowany, ale zawsze granice zróżnicowania wyznacza art. 20 ksh, który nakazuje traktować wspólników jednakowo w takich samych okolicznościach. [art. 159 k.s.h] Jeżeli WSPÓLNIKOWI mają być PRZYZNANE SZCZEGÓLNE KORZYŚCI / NAŁOŻONE INNE OBOWIĄZKI WOBEC SPÓŁKI (poza WNIESIENIEM WKŁADÓW na POKRYCIE UDZIAŁU) należy to POD RYGOREM BEZSKUTECZNOŚCI WOBEC SPÓŁKI dokładnie określić W UMOWIE. A. PRAWA KORPORACYJNE 1) prawo do UCZESTNICTWA i GŁOSU na ZGROMADZENIU WSPÓLNIKÓW 2) prawo ZASKARŻANIA UCHWAŁ ZW (patrz pyt. 98) 3) prawo KONTROLI (patrz pyt. 94) 4) prawo ŻĄDANIA WYZNACZENIA przez sąd BIEGŁYCH REWIDENTÓW B. PRAWA MAJĄTKOWE 1) prawo do DYWIDENDY 2) prawo do UDZIAŁU w PODZIALE MAJĄTKU LIKWIDOWANEJ SPÓŁKI 3) prawo PIERWSZEŃSTWA OBJĘCIA UDZIAŁÓW w PODWYŻSZONYM KZ 4) prawo do WYNAGRODZENIA za dostarczone spółce ŚWIADCZENIA NIEPIENIĘŻNE 5) prawo do otrzymania ZWROTU WPŁAT NA UDZIAŁ w razie: OBNIŻENIA KZ UMORZENIA UDZIAŁU kosztem KZ NABYCIA przez SPÓŁKĘ WŁASNYCH UDZIAŁÓW PRZEKSZTAŁCENIA W SPÓŁKĘ AKCYJNĄ 88

90 PRAWO DO DYWIDENDY [Art. 191 ksh] Wspólnik ma prawo do UDZIAŁU W ZYSKU wynikającym z ROCZNEGO SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO i PRZEZNACZONYM DO PODZIAŁU UCHWAŁĄ ZW. Umowa może przewidywać inny sposób podziału. ZALICZKA NA POCZET DYWIDENDY: tylko wtedy, gdy zatwierdzone sprawozdanie finansowe za POPRZEDNI rok obrotowy WYKAZUJE ZYSK. Może wynosić MAKSYMALNIE POŁOWĘ: (A) osiągniętego ZYSKU + (B) KAPITAŁY REZERWOWE (C) NIEPOKRYTE STRATY i (D) UDZIAŁY WŁASNE PODZIAŁ zysku następuje w STOSUNKU DO UDZIAŁÓW, chyba że umowa stanowi inaczej KWOTA przeznaczona do PODZIAŁU NIE MOŻE PRZEKRACZAĆ: ZYSKU ZA OSTATNI ROK OBROTOWY powiększonego o NIEPODZIELONE ZYSKI Z LAT UBIEGŁYCH + KWOTY przeniesione z utworzonych z zysku KAPITAŁÓW: ZAPASOWEGO i REZERWOWYCH (które mogą być przeznaczone do podziału) - NIEPOKRYTE STRATY UDZIAŁY WŁASNE KWOTY, które zgodnie z ustawą lub umową spółki powinny być przeznaczone z zysku za ostatni rok obrotowy na KAPITAŁY: ZAPASOWY lub REZERWOWE UPRAWNIONYMI do dywidendy za dany rok obrotowy są wspólnicy, którym PRZYSŁUGIWAŁY UDZIAŁY w dniu PODJĘCIA UCHWAŁY o podziale zysku o umowa spółki może upoważnić ZW do określenia DNIA DYWIDENDY, wg którego ustala się listę uprawnionych wspólników (nie może być wyznaczony później niż w ciągu 2 miesięcy od podjęcia uchwały) WYPŁATA dywidendy następuje w DNIU OKREŚLONYM W UCHWALE WZ (jeżeli uchwała nie określa, dzień wypłaty określa ZARZĄD) UPRZYWILEJOWANIE co do dywidendy >> patrz pyt

91 87. Jakie tryby podwyższenia kapitału zakładowego sp. z o.o. dopuszcza ustawodawca i jakie przyjmuje tu regulacje? 2 TRYBY PODWYŻSZENIA KZ na mocy DOTYCHCZASOWYCH POSTANOWIEŃ UMOWY SPÓŁKI przez ZMIANĘ UMOWY SPÓŁKI Art ksh: jeżeli podwyższenie KZ następuje NIE NA MOCY dotychczasowych postanowień umowy spółki PRZEWIDUJĄCYCH (1) MAX WYSOKOŚĆ podwyższenia i (2) TERMIN podwyższenia to może ono nastąpić JEDYNIE poprzez ZMIANĘ UMOWY SPÓŁKI 2 SPOSOBY PODWYŻSZENIA KZ PODWYŻSZENIE WARTOŚCI NOMINALNEJ ISTNIEJĄCYCH UDZIAŁÓW USTANOWIENIE NOWYCH UDZIAŁÓW 2 ŹRÓDŁA PODWYŻSZENIA KZ POPRZEZ WNIESIENIE WKŁADÓW ZE ŚRODKÓW WŁASNYCH SPÓŁKI 90

92 PODWYŻSZENIE KZ następuje na mocy UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW podjętej zgodnie z DOTYCHCZASOWYMI postanowieniami UMOWY SPÓŁKI przewidującymi MAX. WYSOKOŚĆ podwyższenia i TERMIN podwyższenia lub o ZMIANIE UMOWY SPÓŁKI jeśli umowa spółki / uchwała wspólników nie stanowi inaczej, DOTYCHCZASOWI wspólnicy mają prawo PIERWSZEŃSTWA do objęcia NOWYCH UDZIAŁÓW obejmują je W STOSUNKU do swoich DOTYCHCZASOWYCH udziałów prawo to należy WYKONAĆ w terminie 1 MIESIĄCA od dnia WEZWANIA przez ZARZĄD OŚWIADCZENIA DOTYCHCZASOWYCH WSPÓLNIKÓW o objęciu NOWEGO udziału / udziałów o objęciu PODWYŻSZENIA WARTOŚCI ISTNIEJĄCEGO udziału/udziałów wymagają formy AKTU NOTARIALNEGO. Wymóg ten NIE DOTYCZY: UDZIAŁÓW WŁASNYCH spółki podwyższenia NA PODSTAWIE DOTYCHCZASOWYCH POSTANOWIEŃ UM. SP. Wówczas wystarczy forma PISEMNA pod rygorem nieważności. OŚWIADCZENIA NOWYCH WSPÓLNIKÓW: ZAWSZE wymagają formy AKTU NOTARIALNEGO i powinny zawierać: PRZYSTĄPIENIE DO SPÓŁKI OBJĘCIE udziału / udziałów o OZNACZONEJ WARTOŚCI NOMINALNEJ Jeżeli podwyższenie KZ następuje ZE ŚRODKÓW WŁASNYCH spółki, wówczas NOWE UDZIAŁY przysługują wspólnikom W STOSUNKU do ich DOTYCHCZASOWYCH UDZIAŁÓW i NIE WYMAGAJĄ OBJĘCIA [art ksh] ZGŁOSZENIE podwyższenia DO SĄDU dokonuje go ZARZĄD do zgłoszenia dołącza: A. UCHWAŁĘ o podwyższeniu B. OŚWIADCZENIA O OBJĘCIU udziałów w podwyższonym KZ C. OŚWIADCZENIE WSZYSTKICH CZŁONKÓW ZARZĄDU, że WKŁADY na podwyższony KZ zostały W CAŁOŚCI wniesione B. i C. NIE SĄ KONIECZNE, jeżeli podwyższenie nastąpiło ZE ŚRODKÓW SPÓŁKI PODWYŻSZENIE następuje Z CHWILĄ WPISANIA DO REJESTRU niezależnie od podstawy prawnej i sposobu podwyższenia wpis ma charakter KONSTYTUTYWNY [dotyczy to stosunków ZEWNĘTRZNYCH] w stosunkach wewnętrznych podwyższenie skuteczne z chwilą PODJĘCIA UCHWAŁY 91

93 88. Jakie zasady obniżenia kapitału zakładowego sp. z o.o. przewiduje ustawodawca? OBNIŻENIE KZ może nastąpić POPRZEZ: A. ZMNIEJSZENIE WARTOŚCI NOMINALNEJ dotychczasowych udziałów B. UMORZENIE UDZIAŁÓW C. A i B JEDNOCZEŚNIE AD B. UMORZENIE UDZIAŁU UMORZENIE UDZIAŁU polega na UNICESTWIENIU PRAWA UDZIAŁOWEGO WSPÓLNIKA. może być umorzony jedynie PO WPISIE spółki do REJESTRU może być umorzony tylko gdy UMOWA SPÓŁKI tak stanowi RODZAJE UMORZEŃ: 1. DOBROWOLNE : następuje ZA ZGODĄ WSPÓLNIKA w drodze NABYCIA PRZEZ SPÓŁKĘ 2. PRZYMUSOWE : BEZ ZGODY WSPÓLNIKA, dopuszczalne tylko gdy umowa spółki określa jego PRZESŁANKI i TRYB 3. WŁAŚCIWE : następuje w drodze OBNIŻENIA KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO (patrz niżej), stanowi ZMIANĘ UMOWY SPÓŁKI 4. NIEWŁAŚCIWE (Z CZYSTEGO ZYSKU) : nie stanowi ZMIANY UMOWY SPÓŁKI ergo UCHWAŁA WSPÓLNIKÓW nie musi być w formie AKTU NOTARIALNEGO Umorzenie wymaga UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW, która określać powinna w szczególności: A. PODSTAWĘ PRAWNĄ umorzenia B. WYSOKOŚĆ WYNAGRODZENIA przysługującego wspólnikowi za umorzony udział za zgodą wspólnika może nastąpić bez wynagrodzenia jeśli umorzenie przymusowe, wynagrodzenie min. = wartość przypadających na udział aktywów netto (wykazanych w sprawozdaniu finansowym za ostatni rok obrotowy) pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między wspólników C. gdy umorzenie przymusowe > UZASADNIENIE 5. SZCZEGÓLNY RODZAJ UMORZENIA : umowa spółki może stanowić, że udział ulega umorzeniu w razie ZISZCZENIA SIĘ OKREŚLONEGO ZDARZENIA BEZ UCHWAŁY ZGROMADZENIA WSPÓLNIKÓW. Wówczas ZARZĄD podejmuje niezwłocznie UCHWAŁĘ o OBNIŻENIU KZ (chyba, że umorzenie z czystego zysku) >> patrz niżej 92

94 OBNIŻENIE KZ następuje NA MOCY UCHWAŁY ZGROMADZENIA WSPÓLNIKÓW [art. 263 ksh] ZARZĄDU [art i 5] ZASADA wymaga większości 2/3 głosów [art ksh] tylko w przypadku UMORZENIA w razie ZISZCZENIA SIĘ OKREŚLONEGO ZDARZENIA wymaga bezwzględnej większości [art ksh] Uchwała ta powinna OKREŚLAĆ: WYSOKOŚĆ, o jaką KZ ma być obniżony SPOSÓB OBNIŻENIA należy zachować USTAWOWE MINIMUM KZ i udziału tzw. POSTĘPOWANIE KONWOKACYJNE uchwalenie obniżenia kapitału ZARZĄD NIEZWŁOCZNIE OGŁASZA w ogłoszeniu WZYWA WIERZYCIELI SPÓŁKI do wniesienia SPRZECIWU w terminie 3 M-CY, jeśli nie zgadzają się na obniżenie KZ wierzyciele, którzy zgłosili sprzeciw, powinni być przez spółkę zaspokojeni lub zabezpieczeni (tych, którzy nie zgłosili uważa się za zgadzających się na obniżenie) NIE MA OBOWIĄZKU przeprowadzenia tego postępowania, jeśli: NIE ZWRACA się wspólnikom WPŁAT dokonanych na KZ a jednocześnie z obniżeniem KZ następuje jego PODWYŻSZENIE CO NAJMNIEJ PIERWOTNEJ WYSOKOŚCI Taka sytuacja ma miejsce np. gdy wskutek UMORZENIA niektórych udziałów dochodzi do ZWIĘKSZENIA WARTOŚCI POZOSTAŁYCH UDZIAŁÓW i wskutek tego wysokości KZ. Dochodzi do niej również gdy KZ ustalono w umowie spółki na wysokości ustawowego minimum >> wtedy umorzenie udziałów (przy założeniu, że nie następuje z czystego zysku) powoduje zejście poniżej tej granicy koniecznie wówczas podwyższenie KZ do ustawowej wysokości. ZGŁOSZENIE obniżenia do SĄDU REJESTROWEGO dokonuje ZARZĄD WPIS obniżenia do rejestru ma do zgłoszenia dołącza: charakter KONSTYTUTYWNY A. UCHWAŁĘ o obniżeniu KZ B. dowody NALEŻYTEGO WEZWANIA WIERZYCIELI C. OŚWIADCZENIE WSZYSTKICH CZŁONKÓW ZARZĄDU stwierdzające, że wierzyciele, którzy zgłosili sprzeciw zostali zaspokojeni/zabezpieczeni w przypadku obniżenia KZ BEZ OBOWIĄZKU ZWROTU DOPŁAT dokonanych na KZ NIE SĄ WYMAGANE B i C w przypadku umorzenia udziału przez zarząd w razie ziszczenia się określonego zdarzenia ZAMIAST A dołącza się OŚWIADCZENIE WSZYSTKICH CZŁONKÓW ZARZĄDU o SPEŁNIENIU WSZYSTKICH WARUNKÓW obniżenia KZ przewidzianych w ustawie/umowie/uchwale [forma AKTU NOTARIALNEGO] 93

95 89. Jaki może być skład zarządu sp. z o.o. i komu może przysługiwać uprawnienie do jego powołania? SKŁAD ZARZĄDU może się składać z JEDNEJ lub KILKU osób mogą być do niego powołane osoby SPOŚRÓD WSPÓLNIKÓW lub SPOZA ich GRONA CZŁONKIEM zarządu może być wyłącznie OSOBA FIZYCZNA mająca PEŁNĄ ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH, z wyłączeniem osób SKAZANYCH PRAWOMOCNYM WYROKIEM za przestępstwa: o o określone w rozdziałach XXXIII-XXXVII kodeksu karnego Przestępstwa przeciwko ochronie informacji; Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów; Przestępstwa przeciwko mieniu; Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu; Przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi określone w art. 587, 590 i 591 kodeksu spółek handlowych POWOŁANIE ZARZĄDU CZŁONEK zarządu jest POWOŁYWANY i ODWOŁYWANY w drodze UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW (chyba, że umowa spółki przewiduje inny sposób, np. przez radę nadzorczą, poszczególnych wspólników, osoby trzecie) niezależnie od powyższego, KAŻDY członek zarządu może W KAŻDYM CZASIE zostać ODWOŁANY UCHWAŁĄ WSPÓLNIKÓW (umowa może zawierać inne postanowienia, np. ograniczyć prawo odwołania członka zarządu do ważnych powodów) powołanie zarządu (tj. sformowanie go w określonym składzie osobowym) jest warunkiem utworzenia sp. z o.o. PIERWSZY zarząd może być powołany (A) przy SPORZĄDZENIU UMOWY spółki albo (B) w PÓŹNIEJSZYM terminie, ale decyzja ta powinna być podjęta przed zarejestrowaniem spółki powołanie może nastąpić w samej umowie albo w odrębnym dokumencie (w praktyce najczęściej akt powołania następuje przy podpisywaniu umowy i ujmowany z nią w jednym akcie notarialnym, ale jako osobny dokument, żeby każda zmiana zarządu nie pociągała za sobą zmiany umowy spółki) Powołanie do składu zarządu skutkuje powstaniem STOSUNKU ORGANIZACYJNEGO między daną osobą a spółką, związanego z powierzeniem jej funkcji ORGANU SPÓŁKI. Z tego stosunku wynika odpowiedzialność organizacyjnoprawna, której przejawem jest możliwość odwołania z funkcji. Niezależnie od tego między powyższymi podmiotami może powstać również drugi stosunek, którego źródłem jest umowa (o pracę, albo cywilno-prawna, np. kontrakt menadżerski). Ma on charakter wtórny wobec stosunku organizacyjnoprawnego. 94

96 90. Jakie zasady prowadzenia spraw sp. z o.o. przewiduje ustawodawca? [art k.s.h.] Prawo członka zarządu do prowadzenia spraw spółki i jej reprezentowania dotyczy wszystkich czynności sądowych i pozasądowych spółki. [art. 207 k.s.h.] W zakresie korzystania z przyznanych kompetencji wobec spółki członkowie zarządu podlegają ograniczeniom ustanowionym w k.s.h., umowie spółki a także (gdy umowa nie stanowi inaczej) w uchwałach wspólników. PROWADZENIE SPRAW SPÓŁKI dotyczy SFERY WEWNĘTRZNEJ i obejmuje wszelkie działania związane z działalnością spółki, odnoszące się zarówno do sfery sądowej jak i pozasądowej, np.: podejmowanie decyzji o inwestycjach czy zawarciu umów z kontrahentami czy występowanie na drogę sądową przeciw nierzetelnym kontrahentom. PODMIOTY UPRAWNIONE prowadzenie spraw NIE NALEŻY do WYŁĄCZNEJ kompetencji ZARZĄDU jest przedmiotem USTAWOWEGO PODZIAŁU KOMPETENCJI między (A) ZARZĄD i (B) ZGROMADZENIE WSPÓLNIKÓW, a na mocy UMOWY może być również przyznane (C) RADZIE NADZORCZEJ czy KOMISJI REWIZYJNEJ niemniej k.s.h. statuuje ZASADĘ DOMNIEMANIA KOMPETENCJI ZARZĄDU w zakresie prowadzenia spraw (ergo tam, gdzie kwestie niezastrzeżone dla innych organów kompetencja zarządu) SPOSÓB prowadzenia spraw przez ZARZĄD jeśli zarząd JEDNOOSOBOWY osoba ta SAMODZIELNIE wykonuje uprawnienia jeśli zarząd WIELOOSOBOWY (a umowa nie stanowi inaczej) - KAŻDY CZŁONEK ma PRAWO i OBOWIĄZEK prowadzenia spraw spółki, z zastrzeżeniem następujących zasad: (A) sprawy NIEPRZEKRACZAJĄCE zakresu ZWYKŁYCH CZYNNOŚCI spółki Może je prowadzić każdy członek SAMODZIELNIE, bez uprzedniej uchwały zarządu. Jeśli jednak przed załatwieniem sprawy SPRZECIWI się temu choćby 1 członek >> wymagana UCHWAŁA ZARZĄDU. (B) sprawy PRZEKRACZAJĄCE zakres ZWYKŁYCH CZYNNOŚCI spółki Wymagana uprzednia UCHWAŁA ZARZĄDU. PODEJMOWANIE UCHWAŁ możliwe, gdy wszyscy członkowie zostali prawidłowo zawiadomieni o posiedzeniu zarządu mogą się odbywać w dowolnym miejscu zapadają BEZWZGLĘDNĄ WIĘKSZOŚCIĄ GŁOSÓW WYJĄTEK : PROKURA (do ustanowienia wymagana JEDNOMYŚLNOŚĆ, odwołać może KAŻDY samodzielnie) umowa może przewidywać, że w wypadku równej liczby decyduje GŁOS PREZESA zasady pracy zarządu konkretyzują często regulaminy zarządu 95

97 91. Jak mogą się kształtować kompetencje zarządu sp. z o.o. w zakresie jej reprezentacji? REPREZENTOWANIE SPÓŁKI dotyczy sfery stosunków ZEWNĘTRZNYCH spółki i polega na DOKONYWANIU CZYNNOŚCI PRAWNYCH na zewnątrz w imieniu spółki. Dotyczy to zarówno czynności materialnoprawnych jak i proceduralnoprawnych. PODMIOTY UPRAWNIONE REPREZENTACJA SPÓŁKI jest zasadniczo WYŁĄCZNĄ KOMPETENCJĄ ZARZĄDU NIE MOŻNA prawa reprezentowania spółki OGRANICZYĆ ze skutkiem prawnym WOBEC OSÓB TRZECICH (wszelkie przewidziane w umowie ograniczenia mają znaczenie jedynie w stosunku wewnętrznym) Chodzi oczywiście o ograniczenie przedmiotowe, czyli ograniczenie zakresu reprezentacji. Ograniczenia podmiotowe wynikają z wybranego modelu reprezentacji spółki patrz niżej. tym bardziej nie można członka zarządu POZBAWIĆ prawa reprezentowania spółki WYJĄTKI od wyłącznej kompetencji zarządu a. w UMOWACH między SPÓŁKĄ a CZŁONKIEM ZARZĄDU oraz w SPORACH między nim i spółką uprawnienie do reprezentowania spółki ma (1) RADA NADZORCZA albo (2) powołany uchwałą ZW PEŁNOMOCNIK Umowa zawarta z naruszeniem tego przepisu jest bezwzględnie nieważna. Nie dotyczy to sytuacji, gdy wszystkie udziały spółki należą do jedynego wspólnika albo jedynego wspólnika i spółki oraz ten wspólnik jedynym członkiem zarządu >> wówczas czynności wspólnik vs spółka wymagają każdorazowo formy aktu notarialnego. b. jeżeli SPÓŁKA nie wytoczy powództwa o NAPRAWIENIE SZKODY w terminie 1 ROKU od ujawnienia czynu, który wyrządził jej szkodę, może to zrobić KAŻDY WSPÓLNIK c. w sporze dotyczącym uchylenia / stwierdzenia nieważności uchwały ZW zarząd traci legitymację do reprezentowania pozwanej spółki, jeśli na mocy uchwały wspólników ustanowiono w tym celu PEŁNOMOCNIKA SPOSÓB REPREZENTACJI jeśli zarząd JEDNOOSBOWY osoba ta SAMODZIELNIE wykonuje uprawnienia jeśli zarząd WIELOOSOBOWY, zasady określa UMOWA SPÓŁKI, a w braku takich postanowień: w sferze reprezentacji CZYNNEJ (tj. składanie oświadczeń woli) zasadą reprezentacja ŁĄCZNA: do składania oświadczeń woli w imieniu spółki wymagane WSPÓŁDZIAŁANIE (1) dwóch członków zarządu albo (2) członka zarządu z prokurentem. w sferze reprezentacji BIERNEJ (tj. przyjmowanie oświadczeń woli): oświadczenia mogą być dokonywane wobec 1 członka zarządu albo prokurenta. Ѡ nie wyłącza to ustanowienia prokury jednoosobowej lub łącznej i nie ogranicza praw prokurentów wynikających z przepisów o prokurze czynność prawna dokonana z naruszeniem zasad wykonywania prawa reprezentowania spółki powinna zostać uznana za niebyłą 96

98 k.s.h. przewiduje sytuacje, w których zarząd na dokonanie czynności prawnej obowiązany jest uzyskać stosowną ZGODĘ odpowiedniego organu. 3 TYPY SYTUACJI: (1) USTAWA wymaga uchwały wspólników (w przypadku S.A. walnego) lub rady nadzorczej Zgoda może być wyrażona przed dokonaniem czynności albo po, ale max 2 miesiące. Czynność dokonana bez wymaganej zgody jest NIEWAŻNA. Przykłady: zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa albo jego zorganizowanej części oraz ustanowienie na nich ograniczonego prawa rzeczowego [art. 228 pkt 3 k.s.h] nabycie i zbycie nieruchomości, użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej [art. 228 pkt 4 k.s.h] zawarcie między spółką dominującą a spółką zależną umowy przewidującej zarządzanie spółką zależną lub przekazywanie zysku przez taką spółkę [art. 228 pkt 6 k.s.h.] (2) UMOWA SPÓŁKI wymaga uchwały wspólników lub rady nadzorczej Czynność dokonana bez wymaganej zgody jest WAŻNA, ale może być PODSTAWĄ ODPOWIEDZIALNOŚCI wobec spółki z tytułu naruszenia umowy. (3) odrębna kategoria: czynności polegające na rozporządzeniu prawem / zaciągnięciu zobowiązania do świadczenia o WARTOŚCI DWUKROTNIE PRZEWYŻSZAJĄCEJ wysokość KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO Do ich dokonania, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, wymagana jest UCHWAŁA WSPÓLNIKÓW. Brak takiej zgody nie skutkuje jednak nieważnością czynności. INNE USTAWOWE OGRANICZENIA WOBEC CZŁONKÓW ZARZĄDU w przypadku SPRZECZNOŚCI INTERESÓW SPÓŁKI z interesami: CZŁONKA ZARZĄDU jego WSPÓŁMAŁŻONKA KREWNYCH i POWINOWATYCH do II stopnia oraz osób, z którymi jest POWIĄZANY OSOBIŚCIE, członek zarządu powinien POWSTRZYMAĆ się od udziału w ROZSTRZYGANIU takich spraw i może zażądać zaznaczenia tego w protokole ZAKAZ KONKURENCJI Członek zarządu NIE MOŻE BEZ ZGODY SPÓŁKI (zakaz ten nie ma więc charakteru absolutnego): zajmować się INTERESAMI KONKURENCYJNYMI ani też uczestniczyć w SPÓŁCE KONKURENCYJNEJ jako wspólnik spółki cywilnej, spółki osobowej albo członek zarządu spółki kapitałowej uczestniczyć w innej KONKURENCYNEJ OSOBIE PRAWNEJ jako członek organu zakaz obejmuje również udział w konkurencyjnej spółce kapitałowej w przypadku posiadania przez członka zarządu co najmniej 10% udziałów / akcji tej spółki albo prawa do powoływania co najmniej 1 członka zarządu Wymaganej ZGODY udziela ORGAN UPRAWNIONY DO POWOŁANIA ZARZĄDU, chyba że umowa stanowi inaczej. 97

99 92. Jakie są różnice między kadencją a mandatem członka zarządu sp. z o.o.? KADENCJA : CZAS, na jaki osoba została powołana do PEŁNIENIA FUNKCJI W ZARZĄDZIE. MANDAT : UPRAWNIENIE do SPRAWOWANIA funkcji PIASTUNA ORGANU SPÓŁKI. Zawsze gdy danej osobie przysługuje mandat, może być ona uważana za członka zarządu i dokonywać za spółkę wszystkich czynności, do których członek jest uprawniony. Mandat WYGASA: a. co do zasady: z dniem ODBYCIA ZGROMADZENIA WSPÓLNIKÓW zatwierdzającego SPRAWOZDANIE FINANSOWE za PIERWSZY PEŁNY ROK OBROTOWY pełnienia funkcji członka zarządu [art k.s.h.] b. w przypadku powołania członka zarządu na okres dłuższy niż rok: z dniem ODBYCIA ZGROMADZENIA WSPÓLNIKÓW zatwierdzającego SPRAWOZDANIE FINANSOWE za OSTATNI PEŁNY ROK OBROTOWY pełnienia funkcji członka zarządu (chyba że umowa spółki stanowi inaczej) [art k.s.h.] c. w przypadku wspólnej kadencji zarządu i powołania członka zarządu przed upływem danej kadencji zarządu: RÓWNOCZEŚNIE z wygaśnięciem mandatów POZOSTAŁYCH CZŁONKÓW ZARZĄDU (chyba że umowa spółki stanowi inaczej) [art k.s.h.] d. wskutek ŚMIERCI członka zarządu e. wskutek REZYGNACJI członka zarządu (stosuje się odpowiednio przepisy o wypowiedzeniu zlecenia przez przyjmującego zlecenie) f. wskutek ODWOŁANIA ze składu zarządu ZAKOŃCZENIE KADENCJI WYGAŚNIĘCIE MANDATU WYGAŚNIĘCIE MANDATU ZAKOŃCZENIE KADENCJI (chociaż kadencja i mandat mogą się ze sobą pokrywać, to przeważnie tak nie jest) KADENCJA dłuższa niż sprawowanie mandatu np. w wypadku: Ѡ śmierci członka zarządu Ѡ rezygnacji członka zarządu Ѡ odwołania członka zarządu (Kadencja trwa nadal, ale osoba nie ma już uprawnień.) SPRAWOWANIE MANDATU dłuższe niż okres kadencji np. w wypadku: Ѡ art k.s.h. Ѡ art k.s.h. (Bez względu na okres kadencji, na który powołano członka, jego mandat trwa aż do zatwierdzenia sprawozdania finansowego przez zgromadzenie wspólników, a to może odbyć się po zakończeniu kadencji). 98

100 93. W jakich sytuacjach członkowie zarządu sp. z o.o. mogą ponosić osobistą odpowiedzialność wobec wierzycieli spółki? K.s.h. przewiduje 2 SYTUACJE, w których członkowie zarządu mogą ponosić osobistą odpowiedzialność za zobowiązania spółki: (1) NIEPRAWIDŁOWOŚCI PRZY REJESTROWANIU spółki / podwyższenia kapitału zakładowego [art. 291 k.s.h.] Jeżeli członkowie zarządu UMYŚLNIE lub przez NIEDBALSTWO podali FAŁSZYWE DANE: w oświadczeniu, że WKŁADY na pokrycie kapitału zakładowego zostały przez wszystkich W CAŁOŚCI WNIESIONE lub w oświadczeniu, że WKŁADY na PODWYŻSZONY kapitał zakładowy zostały W CAŁOŚCI WNIESIONE odpowiadają wobec wierzycieli spółki SOLIDARNIE ZE SPÓŁKĄ przez 3 LATA od dnia zarejestrowania spółki / podwyższenia KZ. (2) ZANIEDBANIE w związku ze zgłoszeniem wniosku o UPADŁOŚĆ SPÓŁKI [art. 299 k.s.h.] Członkowie zarządu odpowiadają SOLIDARNIE za zobowiązania spółki, jeżeli EGZEKCUJA PRZECIWKO SPÓŁCE OKAZAŁA SIĘ BEZSKUTECZNA. ZWOLNIĆ z tej odpowiedzialności mogą się przez wykazanie, że: we WŁAŚCIWYM CZASIE złożono wniosek o OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI / wszczęto postępowanie UKŁADOWE niezgłoszenie wniosku / niewszczęcie postępowania nastąpiło BEZ ICH WINY POMIMO niezgłoszenia wniosku / niewszczęcia postępowania WIERZYCIEL NIE PONIÓSŁ SZKODY 94. Na czym polega indywidualne prawo kontroli przysługujące wspólnikowi w sp. z o.o. i w jakich sytuacjach może być ono ograniczone lub wyłączone? [art. 212 k.s.h.] PRAWO KONTROLI służy KAŻDEMU WSPÓLNIKOWI. W tym celu wspólnik / wspólnik razem z upoważnioną przez siebie osobą może W KAŻDYM CZASIE: przeglądać księgi i dokumenty spółki sporządzać bilans dla swego użytku żądać wyjaśnień od zarządu. prawo to może być WYŁĄCZONE albo ORGANICZONE w przypadku ustanowienia RADY NADZORCZEJ lub KOMISJI REWIZYJNEJ >> musi być WYRAŹNIE określone W UMOWIE ZARZĄD może ODMÓWIĆ wyjaśnień / udostępnienia wglądu w dokumenty i księgi jeżeli zachodzi UZASADNIONA OBAWA, że wspólnik wykorzysta je w celach SPRZECZNYCH Z INTERESEM SPÓŁKI i tym samym wyrządzi spółce ZNACZNĄ SZKODĘ. Ѡ jeśli mu odmówiono, może żądać rozstrzygnięcia sprawy UCHWAŁĄ WSPÓLNIKÓW (mają na jej podjęcie 1 miesiąc) Ѡ jeśli uchwała wspólników odmowna albo niepodjęta w terminie, wspólnik ma 7 dni na złożenie do SĄDU REJESTROWEGO wniosku o ZOBOWIĄZANIE ZARZĄDU do udzielenia wyjaśnień / udostępnienia papierologii do wglądu 99

101 95. Jaki może być skład rady nadzorczej sp. z o.o. o jakie jej przysługują kompetencje? W związku z faktem, że (odmiennie niż w S.A.) kontrolę nad działalnością spółki sprawują sami wspólnicy, organ nadzorczy w sp. z o.o. ma (co do zasady) charakter fakultatywny. [art k.s.h.] Umowa spółki może ustanowić (A) RADĘ NADZORCZĄ, (B) KOMISJĘ REWIZYJNĄ albo OBA TE ORGANY. powołanie RN/KREW(tj. sformowanie ich w określonym składzie osobowym) jest, jeśli wymaga tego ustawa albo umowa spółki, warunkiem utworzenia sp. z o.o. PIERWSZA RN/KREW może być powołana (A) przy SPORZĄDZENIU UMOWY spółki albo (B) w PÓŹNIEJSZYM terminie, ale decyzja ta powinna być podjęta przed zarejestrowaniem spółki powołanie może nastąpić w samej umowie albo w odrębnym dokumencie (w praktyce najczęściej akt powołania następuje przy podpisywaniu umowy i ujmowany z nią w jednym akcie notarialnym, ale jako osobny dokument, żeby każda zmiana RN/KREW nie pociągała za sobą zmiany umowy spółki) ustanowienie co do zasady fakultatywne OBLIGATORYJNE (albo RN albo KREW) gdy KAPITAŁ ZAKŁADOWY > PLN oraz LICZBA WSPÓLNIKÓW > 25 A. RADA NADZORCZA SKŁAD : MINIMUM 3 CZŁONKÓW powoływani i odwoływani UCHWAŁĄ WSPÓLNIKÓW (chyba że umowa stanowi inaczej) KADENCJA : 1 ROK (chyba że umowa stanowi inaczej). Mogą być też odwołani W KAŻDYM CZASIE na mocy UCHWAŁY WSPÓLNIKÓW. MANDAT członka RN wygasa na takich samych zasadach jak mandat członka zarządu. CZŁONKIEM RN może być wyłącznie OSOBA FIZYCZNA mająca PEŁNĄ ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH, z wyłączeniem osób SKAZANYCH PRAWOMOCNYM WYROKIEM za przestępstwa: Ѡ określone w rozdziałach XXXIII-XXXVII kodeksu karnego Przestępstwa przeciwko ochronie informacji; Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów; Przestępstwa przeciwko mieniu; Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu; Przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi Ѡ określone w art. 587, 590 i 591 kodeksu spółek handlowych CZŁONKAMI RN NIE MOGĄ BYĆ: Ѡ członkowie zarządu (również spółki / spółdzielni zależnej) Ѡ prokurent Ѡ likwidator (również spółki / spółdzielni zależnej) Ѡ kierownik oddziału / zakładu Ѡ główny księgowy zatrudniony w spółce Ѡ radca prawny zatrudniony w spółce Ѡ adwokat zatrudniony w spółce Ѡ inne osoby podlegające bezpośrednio członkowi zarządu / likwidatorowi 100 ten zakaz kumulacji funkcji nadzorczych i administracyjnych jest BEZWZGLĘDNIE OBOWIĄZUJĄCY i nie można go uchylić umową stron

102 KOMPETENCJE RADY NADZORCZEJ Ѡ Podstawową funkcją rady nadzorczej jest SPRAWOWANIE STAŁEGO NADZORU NAD DZIAŁALNOŚCIĄ SPÓŁKI we wszystkich jej dziedzinach, w szczególności należy do niej: a. ocena SPRAWOZDANIA zarządu z DZIAŁALNOŚCI SPÓŁKI oraz SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO za ubiegły rok obrotowy w zakresie ich zgodności zarówno z księgami i dokumentami jak i ze stanem faktycznym b. ocena WNIOSKÓW ZARZĄDU dotyczących PODZIAŁU ZYSKU albo POKRYCIA STRATY c. składanie ZGROMADZENIU WSPÓLNIKÓW corocznego pisemnego SPRAWOZDANIA z wyników tej oceny Ѡ W tym celu RN jest uprawniona do: badania wszystkich dokumentów spółki żądania od zarządu i pracowników sprawozdań i wyjaśnień dokonywania rewizji stanu majątku spółki Ѡ umowa spółki może rozszerzyć uprawnienia RN, w szczególności uzależnić dokonywanie pewnych kategorii czynności prawnych przez zarząd od zgody RN albo upoważnić ją do zawieszania z ważnych powodów członków zarządu Rada nadzorcza NIE MA PRAWA wydawać ZARZĄDOWI WIĄŻĄCYCH POLECEŃ dotyczących prowadzenia spraw spółki. [art k.s.h. Przepis bezwzględnie obowiązujący] SPOSÓB SPRAWOWANIA OBOWIĄZKÓW jeśli działają kolegialnie, wówczas podejmują UCHWAŁY podejmowanie uchwał NA POSIEDZENIU o ważne, jeśli obecna min. połowa członków (umowa może zastrzegać surowsze kworum), a wszyscy członkowie zostali zaproszeni o można głosować osobiście, albo przekazując swój głos na piśmie za pośrednictwem innego członka (za pośrednictwem nie można głosować w sprawach wprowadzonych do porządku obrad dopiero na posiedzeniu oraz wyborów przewodniczącego i wiceprzewodniczącego RN, powołania członka zarządu oraz odwołania / zawieszania w obowiązkach wymienionych osób) o z przebiegu posiedzenia sporządza się protokół podejmowanie uchwał POZA POSIEDZENIEM o w formie głosowania pisemnego (tzw. kurenda) o w formie głosowania przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość o o dopuszczalne jedynie gdy umowa spółki tak stanowi uchwała ważna gdy wszyscy członkowie powiadomieni o treści projektu uchwały zgromadzenie wspólników może uchwalić regulamin rady nadzorczej i sprecyzować tym samym zasady działania tego organu brak regulacji dot. miejsca odbywania się posiedzeń ergo dowolne miejsce, teżpoza granicami RP k.s.h. nie reguluje kwestii wymaganej większości głosów dla podejmowania uchwał >> powinno być uregulowane w umowie albo regulaminie RN (w braku uregulowań należy przyjąć, zgodnie z wykładnią systemową, że bezwzględna większość) 101

103 B. KOMISJA REWIZYJNA wszystkie zasady dot. powołania, składu, funkcjonowania itp. identycznie jak w przypadku RN RÓŻNI je CHARAKTER KOMPETENCJI. Do obowiązków KREW należy: a. ocena SPRAWOZDANIA zarządu z DZIAŁALNOŚCI SPÓŁKI oraz SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO za ubiegły rok obrotowy w zakresie ich zgodności zarówno z księgami i dokumentami jak i ze stanem faktycznym b. ocena WNIOSKÓW ZARZĄDU dotyczących PODZIAŁU ZYSKU albo POKRYCIA STRATY c. składanie ZGROMADZENIU WSPÓLNIKÓW corocznego pisemnego SPRAWOZDANIA z wyników tej oceny w trybie i zakresie określonym dla wykonywania tych obowiązków przez radę nadzorczą. W odróżnieniu od RN funkcje KREW mają CHARAKTER DORAŹNY, ograniczony do ŚCIŚLE OKREŚLONYCH OBOWIĄZKÓW. W spółce niemającej rady nadzorczej UMOWA SPÓŁKI może ROZSZERZYĆ OBOWIĄZKI KREW, w tym także powierzyć jej STAŁY NADZÓR nad działalnością spółki. BIEGLI REWIDENCI Poza kontrolą sprawowaną przez wspólników i organy nadzoru spółka może dodatkowo podlegać kontroli ZEWNĘTRZNEJ sprawowanej przez BIEGŁYCH REWIDENTÓW. [art. 223 k.s.h.] Sąd rejestrowy na żądanie wspólnika/wspólników reprezentujących co najmniej 1/10 kapitału zakładowego może (po wezwaniu zarządu do złożenia oświadczenia) wyznaczyć PODMIOT UPRAWNIONY DO BADANIA SPRAWOZDAŃ FINANSOWYCH w celu zbadania RACHUNKOWOŚCI oraz DZIAŁALNOŚCI spółki. Członkowie organów są zobowiązani: udzielać biegłemu żądanych wyjaśnień zezwolić mu na przeglądanie ksiąg i dokumentów spółki zezwolić na badanie stanu kasy zezwolić na dokonanie inwentaryzacji składników aktywów i pasywów spółki udzielać mu w tym celu niezbędnej pomocy Z przeprowadzonej kontroli biegły składana sądowi rejestrowemu SPRAWOZDANIE, a ten przesyła jego odpis: żądającemu zbadania wspólnikowi zarządowi RN / KREW Sprawozdanie winno być w całości odczytane na najbliższym zgromadzeniu wspólników. 96. Jakie mogą być rodzaje zgromadzeń wspólników sp. z o.o. i komu przysługują kompetencje do ich zwołania? ZGROMADZENIE WSPÓLNIKÓW jest zasadniczym organem, w ramach którego wspólnicy mogą wyrażać swoją wolę, a jego głównym zadaniem jest PODEJMOWANIE UCHWAŁ w sprawach przewidzianych w k.s.h lub umowie spółki. Zgromadzenie wspólników może być (A) ZWYCZAJNE lub (B) NADZWYCZAJNE. 102

104 (A) ZWYCZAJNE zgromadzenie wspólników powinno odbyć się W TERMINIE 6 MIESIĘCY po upływie każdego ROKU OBROTOWEGO PRZEDMIOTEM powinno być: rozpatrzenie i zatwierdzenie SPRAWOZDANIA zarządu z DZIAŁALNOŚCI SPÓŁKI rozpatrzenie i zatwierdzenie SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO za ubiegły rok obrotowy powzięcie uchwały o PODZIALE ZYSKU albo POKRYCIU STRATY (jeśli sprawy te nie zostały wyłączone spod kompetencji ZW) udzielnie CZŁONKOM ORGANÓW spółki ABSOLUTORIUM z wykonania przez nich obowiązków kto może ZWOŁAĆ? 1. ZARZĄD (zasada) 2. RADA NADZORCZA / KOMISJA REWIZYJNA, jeżeli ZARZĄD NIE ZWOŁA W TERMINIE (określonym w k.s.h. albo umowie spółki) (B) NADZWYCZAJNE zgromadzenie wspólników w przypadkach przewidzianych w ustawie lub umowie spółki, a także gdy ORGANY / OSOBY UPRAWNIONE do jego ZWOŁANIA uznają to za WSKAZANE kto może ZWOŁAĆ? 1. ZARZĄD (zasada) 2. RADA NADZORCZA / KOMISJA REWIZYJNA, jeżeli uzna to za wskazane, a zarząd nie zwoła w terminie 2 TYGODNI od doręczenia mu takiego żądania (umowa spółki może przyznać takie prawo również innym osobom) ŻĄDAĆ ZWOŁANIA mogą WSPÓLNICY reprezentujący MIN. 1/10 KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO Ѡ umowa spółki może przyznać to uprawnienie również wspólnikom reprezentującym mniejszy odsetek Ѡ Ѡ żądanie należy przedstawić zarządowi min. na 1 MIESIĄC przed proponowanym terminem zgromadzenia jeśli zarząd NIE ZWOŁA zgromadzenia w terminie 2 TYGODNI od przedstawienia mu żądania, do ZWOŁANIA zgromadzenia (po wezwaniu zarządu do złożenia oświadczenia) SĄD REJESTROWY może upoważnić występujących z żądaniem WSPÓLNIKÓW PROCEDURA ZWOŁYWANIA ZW zwołuje się za pomocą: LISTU POLECONEGO PRZESYŁKI nadanej POCZTĄ KURIERSKĄ POCZTY ELEKTRONICZNEJ, jeśli wcześniej wspólnik wyraził na to pisemną zgodę, podając adres, na który zawiadomienie ma być wysłane zawiadomienia muszą być WYSŁANE min. 2 TYGODNIE przed terminem zgromadzenia 103

105 TREŚĆ zaproszenia: DZIEŃ, GODZINA i MIEJSCE zgromadzenia SZCZEGÓŁOWY PORZĄDEK OBRAD (zasadniczo ma charakter wiążący) w przypadku planowanej zmiany umowy spółki w zawiadomieniu należy również wskazać istotne elementy treści proponowanych zmian jeśli zwoływane przez wspólników na podstawie upoważnienia sądu, należy w zawiadomieniu powołać się na to upoważnienie ZW może odbyć się nawet BEZ FORMALNEGO ZWOŁANIA, jeżeli (A) CAŁY KAPITAŁ ZAKŁADOWY jest REPREZENTOWANY i (B) NIKT Z OBECNYCH NIE ZGŁOSIŁ SPRZECIWU co do odbycia się zgromadzenia / co do wniesienia poszczególnych spraw do porządku obrad!!!!! W SPÓŁCE JEDNOOSOBOWEJ wszystkie uprawnienia przysługujące ZW wykonuje JEDYNY WSPÓLNIK.!!!! 97. Jakie są zasady podejmowania uchwał na zgromadzeniu wspólników sp. z o.o.? Przykładowy katalog spraw wymagających uchwały ZW [art. 228 k.s.h.]: 1) rozpatrzenie i zatwierdzenie sprawozdania zarządu z działalności spółki, sprawozdania finansowego za ubiegły rok obrotowy oraz udzielenie absolutorium członkom organów spółki z wykonania przez nich obowiązków, 2) postanowienie dotyczące roszczeń o naprawienie szkody wyrządzonej przy zawiązaniu spółki lub sprawowaniu zarządu albo nadzoru, 3) zbycie i wydzierżawienie przedsiębiorstwa lub jego zorganizowanej części oraz ustanowienie na nich ograniczonego prawa rzeczowego, 4) nabycie i zbycie nieruchomości, użytkowania wieczystego lub udziału w nieruchomości, jeżeli umowa spółki nie stanowi inaczej, 5) zwrot dopłat, 6) zawarcie umowy, o której mowa w art. 7 k.s.h. co do zasady podejmować uchwały można WYŁĄCZNIE w sprawach OBJĘTYCH PORZĄDKIEM OBRAD, udostępnionym wspólnikom w zawiadomieniu Ѡ Ѡ nie dotyczy to sytuacji, gdy (a) CAŁY KAPITAŁ ZAKŁADOWY jest REPREZENTOWANY i (b) nikt z obecnych NIE ZGŁOSIŁ SPRZECIWU co do podjęcia uchwały ponadto zawsze (mimo nieumieszczenia w porządku obrad) mogą być podejmowane uchwały w sprawach (a) zwołania nadzwyczajnego ZW oraz (b) wniosków o charakterze porządkowych Ѡ wpływ na porządek obrad mają też sami wspólnicy: ci, którzy reprezentują min. 1/10 kapitału zakładowego (umowa może uprawnić mniejszy odsetek) mogą żądać umieszczenia określonych spraw w porządku obrad najbliższego ZW NIE MA wymaganego KWORUM >> ZW jest WAŻNE bez względu na liczbę reprezentowanych udziałów (chyba, że umowa stanowi inaczej) SIŁA GŁOSU wspólników: 1. dla udziałów o RÓWNEJ wartości nominalnej : 1 UDZIAŁ = 1 GŁOS, chyba, że umowa stanowi inaczej (mogą być udziały uprzywilejowane, ale max 1 udział = 3 głosy) 2. dla udziałów o NIERÓWNEJ wartości nominalnej : 10 PLN = 1 GŁOS, chyba, że umowa stanowi inaczej 104

106 UCZESTNICTWO w zgromadzeniu: Ѡ Ѡ OSOBIŚCIE przez PEŁNOMOCNIKA (jeżeli ustawa/ umowa spółki nie zawiera ograniczeń) Pełnomocnictwo powinno być udzielone na piśmie pod rygorem nieważności i dołączone do księgi protokołów. Pełnomocnikiem NIE MOŻE być: (A) CZŁONEK ZARZĄDU ani (B) PRACOWNIK SPÓŁKI Wspólnik nie może (ani osobiście, ani przez pełnomocnika, ani jako pełnomocnik) głosować przy powzięciu uchwał dot. JEGO ODPOWIEDZIALNOŚCI WOBEC SPÓŁKI z jakiegokolwiek tytułu (w tym udzielenia absolutorium, zwolnienia go ze zobowiązania wobec spółki oraz sporu między nim a spółką) zasadą JAWNOŚĆ głosowania TAJNE głosowanie zarządza się: Ѡ przy wyborach / wnioskach nad odwołaniem / pociągnięciem do odpowiedzialności członków organów spółki i likwidatorów Ѡ w sprawach osobowych Ѡ na żądanie chociażby 1 ze wspólników obecnych lub reprezentowanych uchwały zapadają BEWZGLĘDNĄ WIĘKSZOŚCIĄ GŁOSÓW (tj. więcej niż połowa głosów oddanych). Umowa spółki albo ustawa mogą zastrzec odmienny wymóg. odstępstwa od bezwzględnej większości w k.s.h. (umowa może zastrzec surowsze progi) 1) ZMIANA UMOWY SPÓŁKI 2) ROZWIĄZANIE SPÓŁKI 3) ZBYCIE PRZEDSIĘBIORSTWA / jego zorganizowanej części 4) ISTOTNA ZMIANA PRZEDMIOTU DZIAŁALNOŚCI spółki większość 2/3 większość 3/4 w przypadku, gdy bilans wykaże STRATĘ przewyższającą SUMĘ kapitałów: zapasowego i rezerwowych oraz POŁOWĘ kapitału zakładowego (w tej sytuacji zarząd niezwłocznie zwołuje zgromadzenie celem powzięcia uchwały co do dalszego istnienia spółki), do powzięcia uchwały O ROZWIĄZANIU SPÓŁKI wystarczy BEZWZGLĘDNA WIĘKSZOŚĆ. KAŻDA uchwała dot. zmiany umowy spółki, która ZWIĘKSZA ŚWIADCZENIA / USZCZUPLA PRAWA (udziałowe bądź przyznane osobiście) wspólników, wymaga ZGODY WSZYSTKICH WSPÓLNIKÓW, których dotyczy GŁOSOWANIE BEZ ODBYCIA ZGROMADZENIA GŁOSOWANIE PISEMNE Głosowanie pisemne jest drugim, obok głosowania na zgromadzeniu, sposobem podejmowania uchwał przez wspólników. MOŻLIWE w 2 PRZYPADKACH, gdy WSZYSCY WSPÓLNICY wyrażą NA PIŚMIE ZGODĘ: A. na POSTANOWIENIE, które ma być powzięte [JEDNOMYŚLNOŚĆ warunkiem zapadnięcia uchwały] albo 105

107 B. na GŁOSOWANIE PISEMNE [JEDNOMYŚLNOŚĆ warunkiem dopuszczalności głosowania pisemnego, sama uchwała zapada WIĘKSZOŚCIĄ głosów wymaganą dla danego rodzaju uchwały] OGRANICZENIA możliwości głosowania pisemnego w k.s.h.: 1. niekiedy wyraźnie przewiduje WYMÓG ZWOŁANIA ZW [art k.s.h.] 2. czasem WPROST WYŁĄCZA możliwość głosowania pisemnego [art k.s.h] 3. czasem wymaga ZAPROTOKOŁOWANIA PRZEZ NOTARIUSZA uchwał dla ich ważności i tym samym wymusza odbycie ZW. 98. Komu przysługuje prawo zaskarżania uchwał wspólników sp. z o.o. i jakie są tu zasady szczególne? Zaskarżenie uchwały wspólników może przyjąć 2 POSTACI POWÓDZTWA PRZECIWKO SPÓŁCE: A. o UCHYLENIE uchwały B. o STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI uchwały PRZESŁANKI UCHYLENIE UCHWAŁA 1) SPRZECZNA z UMOWĄ SPÓŁKI albo DOBRYMI OBYCZAJAMI oraz 2) GODZI W INTERESY SPÓŁKI albo MA NA CELU POKRZYWDZENIE WSPÓLNIKA STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI UCHWAŁA SPRZECZNA Z USTAWĄ LEGITYMACJA do wytoczenia powództwa 1. ZARZĄD 2. RADA NADZORCZA 3. KOMISJA REWIZYJNA oraz KAŻDY CZŁONEK organów 1-3, z wyłączeniem członków odwołanych 4. WSPÓLNIK: a. który głosował przeciw i żądał zaprotokołowania sprzeciwu b. bezzasadnie niedopuszczony do udziału w ZW c. który był nieobecny na ZW, gdy wadliwie zwołano ZW albo podjęto uchwałę nieobjętą porządkiem obrad d. który w przypadku głosowania pisemnego został pominięty, nie zgodził się na pisemne albo głosował przeciw i w terminie 2 tygodni od powzięcia wiadomości o uchwale żądał zaprotokołowania sprzeciwu TERMIN do wytoczenia powództwa 1 MIESIĄC od otrzymania wiadomości o uchwale ale MAX 6 MIESIĘCY od jej powzięcia 6 MIESIĘCY od otrzymania wiadomości o uchwale ale MAX 3 LATA od jej powzięcia Ѡ PRAWOMOCNY WYROK uchylający uchwałę / stwierdzający jej nieważność MA MOC OBOWIĄZUJĄCĄ w stosunkach SPÓŁKA WSPÓLNICY i SPÓŁKA ORGANY SPÓŁKI. Ѡ jeśli ważność czynności prawnej spółki zależna od uchwały wspólników, uchylenie takiej uchwały nie ma skutku wobec osób trzecich działających w dobrej wierze 106

108 99. Jakie mogą być przyczyny rozwiązania sp. z o.o. określone w stosownych przepisach ksh? Rozwiązanie sp. z o.o. oznacza USTANIE JEJ BYTU PRAWNEGO. Następuje z chwilą WYKREŚLENIA Z REJESTRU po przeprowadzeniu LIKWIDACJI. Zgodnie z art. 270 ksh rozwiązanie POWODUJĄ: 1. przyczyny PRZEWIDZIANE W UMOWIE SPÓŁKI 2. UCHWAŁA WSPÓLNIKÓW o ROZWIĄZANIU spółki albo o PRZENIESIENIU SIEDZIBY ZA GRANICĘ (stwierdzona PROTOKOŁEM sporządzonym przez NOTARIUSZA) 3. OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI SPÓŁKI 4. INNE PRZYCZYNY PRZEWIDZIANE PRAWEM A te inne przyczyny to: [art. 21 k.s.h.] Rozwiązanie spółki wpisanej do rejestru przez SĄD REJESTROWY: 5. NIEZAWARCIE UMOWY SPÓŁKI 6. SPRZECZNOŚĆ Z PRAWEM zawartego w umowie PRZEDMIOTU DZIAŁALNOŚCI spółki 7. BRAK w umowie postanowień dotyczących FIRMY / PRZEDMIOTU DZIAŁALNOŚCI / KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO / WKŁADÓW 8. BRAK ZDOLNOŚCI DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH WSZYSTKICH osób ZAWIERAJĄCYCH UMOWĘ SPÓŁKI w chwili dokonania tej czynności fakultatywne ( sąd może orzec ), gdy braki usuwalne (wyznacza termin do ich usunięcia, a jeśli nie usuną we wskazanym terminie, po wezwaniu zarządu do złożenia oświadczenia może rozwiązać) obligatoryjne ( sąd orzeka ), gdy braki nieusuwalne NIE MOŻNA rozwiązać spółki z tych powodów, jeżeli od jej wpisu do rejestru UPŁYNĘŁO 5 LAT (charakter SANUJĄCY wpisu) [art. 169 k.s.h.] 9. jeżeli zawiązanie spółki NIE ZOSTAŁO ZGŁOSZONE do sądu rejestrowego w terminie 6 miesięcy od zawarcia umowy albo POSTANOWIENIE sądu ODMAWIAJĄCE rejestracji stało się PRAWOMOCNE, UMOWA SPÓŁKI ULEGA ROZWIĄZANIU [art. 271 k.s.h.] 10. SĄD może WYROKIEM orzec o rozwiązaniu spółki: A. na żądanie wspólnika / członka organu, gdy OSIĄGNIĘCIE CELU spółki stało się NIEMOŻLIWE albo zaszły inne ważne przyczyny wywołane STOSUNKIEM SPÓŁKI 100. Jaka B. na jest żądanie procedura oznaczonego w likwidacji odrębnej ustawie sp. ORGANU z o.o.? PAŃSTWOWEGO, gdy działalność spółki naruszająca prawo ZAGRAŻA INTERESOWI PUBLICZNEMU tiruriru [art. 29 ust. 2 ustawy o KRS] 11. Kurator może wystąpić do sądu rejestrowego o rozwiązanie osoby prawnej oraz ustanowienie likwidatora z powodu braku jej władz lub z innej ważnej przyczyny, jeśli czynności, o których mowa w ust. 1, nie doprowadzą do rozwiązania osoby prawnej i wszczęcia likwidacji. 107

109 100. Jaka jest procedura likwidacji sp. z o.o.? Celem postępowania likwidacyjnego jest przede wszystkim zaspokojenie lub zabezpieczenie interesów wierzycieli, którzy mogą poszukiwać zaspokojenia swych roszczeń wyłącznie z majątku spółki, a nie dodatkowo wspólników. W związku z powyższym POSTĘPOWANIE LIKWIDACYJNE w przypadku sp. z o.o. jest OBLIGATORYJNE. rozpoczyna się z chwilą OTWARCIA LIKWIDACJI (otwarcie następuje z dniem (a) uprawomocnienia się orzeczenia o rozwiązaniu spółki przez sąd, (b) powzięcia przez wspólników uchwały o rozwiązaniu spółki lub (c) zaistnienia innej przyczyny jej rozwiązania) kończy się z chwilą WYKREŚLENIA SPÓŁKI Z REJESTRU w trakcie postępowania likwidacyjnego spółka zachowuje OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ podlega dotychczasowym regulacjom, z pewnymi zmianami wynikającymi z przepisów o likwidacji / celu likwidacji; w szczególności: nie można, nawet częściowo wypłacać zysków ani dokonywać podziału majątku spółki przed spłaceniem wszystkich zobowiązań dopłaty mogą być uchwalane tylko za zgodą wszystkich wspólników likwidację prowadzi się POD FIRMĄ SPÓŁKI z dodatkowym oznaczeniem W LIKWIDACJI OTWARCIE LIKWIDACJI = WYGAŚNIĘCIE PROKURY nie można jej także ustanowić w okresie likwidacji LIKWIDATORZY Ѡ LIKWIDATORAMI są CZŁONKOWIE ZARZĄDU, chyba że umowa spółki / uchwała wspólników stanowi inaczej Ѡ gdy o rozwiązaniu orzeka SĄD, może on jednocześnie USTANOWIĆ LIKWIDATORÓW Ѡ ODWOŁAĆ likwidatorów można UCHWAŁĄ WSPÓLNIKÓW (chyba że umowa spółki stanowi inaczej) Ѡ likwidatorów ustanowionych przez sąd ODWOŁAĆ może tylko SĄD Ѡ do likwidatorów stosuje się przepisy dot. członków zarządu, z zastrzeżeniem rygorów wynikających z istoty i celu likwidacji Ѡ w granicach czynności likwidacyjnych likwidatorzy mają prawo PROWADZENIA SPRAW i REPREZENTOWANIA spółki Ѡ OGRANICZENIA tych kompetencji nie mają skutku prawnego wobec OSÓB TRZECICH Ѡ w stosunkach WEWNĘTRZNYCH likwidatorzy zobowiązani stosować się do UCHWAŁ WSPÓLNIKÓW Ѡ likwidatorzy ustanowieni przez SĄD obowiązani są stosować się do JEDNOMYŚLNYCH UCHWAŁ podjętych przez WSPÓLNIKÓW oraz OSOBY, które SPOWODOWAŁY ich USTANOWIENIE 108

110 PRZEBIEG POSTĘPOWANIA OBOWIĄZKI LIKWIDATORÓW likwidatorzy ZGŁASZAJĄ DO SĄDU REJESTROWEGO fakt OTWARCIA LIKWIDACJI wraz z nazwiskami i imionami likwidatorów oraz ich adresami, a także sposobem reprezentowania spółki przez likwidatorów (nawet, gdyby nie nastąpiła żadna zmiana w dotychczasowym sposobie reprezentacji), dołączając podpisy likwidatorów (złożone wobec sądu lub poświadczone notarialnie) w razie uchylenia likwidacji również mają obowiązek zgłosić to do sądu likwidatorzy sporządzają BILANS OTWARCIA LIKWIDACJI, który powinien być przedstawiony do zatwierdzenia ZGROMADZENIU WSPÓLNIKÓW po upływie każdego roku obrotowego obowiązani są przedstawić ZW sprawozdanie ze swojej działalności + sprawozdanie finansowe tzw. POSTĘPOWANIE KONWOKACYJNE : likwidatorzy OGŁASZAJĄ o rozwiązaniu spółki i otwarciu likwidacji oraz WZYWAJĄ WIERZYCIELI do zgłoszenia ich wierzytelności W TERMINIE 3 MIESIĘCY Sumy potrzebne do zaspokojenia / zabezpieczenia roszczeń ZNANYCH SPÓŁCE WIERZYCIELI: którzy się nie zgłosili których wierzytelności nie są wymagalne których wierzytelności są sporne należy złożyć do DEPOZYTU SĄDOWEGO. LIKWIDATORZY POWINNI: (czyli na czym de facto polega postępowanie likwidacyjne) 1. ZAKOŃCZYĆ BIEŻĄCE INTERESY spółki 2. ŚCIĄGNĄĆ WIERZYTELNOŚCI 3. WYPEŁNIĆ ZOBOWIĄZANIA 4. UPŁYNNIĆ MAJĄTEK SPÓŁKI NOWE INTERESY mogą wszczynać tylko gdy POTRZEBNE do UKOŃCZENIA spraw W TOKU. NIERUCHOMOŚCI mogą być zbywane: w drodze publicznej licytacji z wolnej ręki - tylko na mocy uchwały wspólników i po cenie nie niższej, niż przez wspólników uchwalona PODZIAŁ MAJĄTKU pozostałego po zaspokojeniu / zabezpieczeniu wierzycieli MIĘDZY WSPÓLNIKÓW NIE MOŻE nastąpić PRZED UPŁYWEM 6 MIESIĘCY od daty OGŁOSZENIA o otwarciu likwidacji i WEZWANIU WIERZYCIELI dzieli się go między wspólników W STOSUNKU DO ICH UDZIAŁÓW (chyba, że umowa określa inne zasady podziału) wierzyciele (a) NIEZNANI SPÓŁCE, którzy (b) NIE ZGŁOSILI swoich roszczeń W TERMINIE, mogą żądać zaspokojenia z majątku spółki jeszcze NIEPODZIELONEGO wspólnicy, którzy po upływie ustawowego terminu otrzymali w dobrej wierze przypadającą na nich część majątku, NIE SĄ ZOBOWIĄZANI DO JEJ ZWROTU celem pokrycia roszczeń takiego wierzyciela 109

111 na DZIEŃ POPRZEDZAJĄCY PODZIAŁ MAJĄTKU likwidatorzy sporządzają sprawozdanie finansowe zwane SPRAWOZDANIEM LIKWIDACYJNYM powinno być zatwierdzone przez ZW, chyba że nie odbyło się z braku kworum Po ZAKOŃCZENIU likwidacji LIKWIDATORZY powinni: A. OGŁOSIĆ SPRAWOZDANIE LIKWIDACYJNE W SIEDZIBIE SPÓŁKI B. ZŁOŻYĆ to sprawozdanie SĄDOWI REJESTROWEMU z jednoczesnym C. WNIOSKIEM o WYKREŚLENIE SPÓŁKI Z REJESTRU D. zawiadomić o rozwiązaniu spółki właściwy URZĄD SKARBOWY, przekazując odpis sprawozdania likwidacyjnego 110

112 CZĘŚĆ XII SPÓŁKA AKCYJNA pytania UWAGI OGÓLNE dot. S.A. Ѡ modelowa forma spółki kapitałowej Ѡ elementy osobowe nie odgrywają znaczącej roli, o zakresie praw i obowiązków decyduje wielkość wniesionego kapitału Ѡ zaangażowanie znacznego kapitału >> pozwala prowadzić działalność w dużych rozmiarach Ѡ rozdrobnienie kapitału >> pozwala gromadzić majątek od szerokiego kręgu podmiotów >> rozdrobnienie akcjonariatu Ѡ akcjonariat anonimowy (nie ujawnia się go w rejestrze) Ѡ osoba prawna; działa na podstawie statutu i przez swoje organy Ѡ rozdzielnie własności wniesionego kapitału od zarządzania nim 111

113 101. Jakie zasady przewiduje ksh w przedmiocie zawiązania spółki akcyjnej? Utworzenie S.A. podobnie jak z o.o. przebiega etapami: 1. ZAWIĄZANIE spółki 2. WNIESIENIE WKŁADÓW 3. USTANOWIENIE ZARZĄDU i RADY NADZORCZEJ 4. WPIS spółki do REJESTRU ZAWIĄZANIE A. sporządzenia AKTU ZAWIĄZANIA S.A. S.A. może utworzyć JEDNA albo WIĘCEJ OSÓB NIE MOŻE być zawiązana WYŁĄCZNIE przez JEDNOOSOBOWĄ SP. Z O.O. (ale możliwe istnienie jednoosobowej S.A., w której jedynym akcjonariuszem jest Sp. z o.o. wskutek wtórnego zgromadzenia przez nią wszystkich akcji) B. sporządzenie i podpisanie STATUTU osoby podpisujące status są ZAŁOŻYCIELAMI ZAŁOŻYCIEL AKCJONARIUSZ! inaczej niż w z o.o. uzyskanie statusu wspólnika następuje POZA STATUTEM (patrz pkt C) TREŚĆ STATUTU: a. firma i siedziba spółki b. przedmiot działalności c. czas trwania, jeśli oznaczony d. wysokość kapitału zakładowego e. kwotę wpłaconą przed zarejestrowaniem na pokrycie kapitału zakładowego f. wartość nominalną akcji i ich liczbę + wskazanie czy imienne czy na okaziciela g. jeśli mają być wprowadzone akcje różnych rodzajów : liczba akcji poszczególnych rodzajów + związane z nimi uprawnienia h. nazwiska i imiona/ firmy (nazwy) założycieli i. liczbą członków zarządu/ RN (albo co najmniej ich minimalną / maksymalną liczbę) j. podmiot uprawniony do ustalenia składu zarządu / RN k. pismo do ogłoszeń (jeżeli spółka zamierza ogłaszać również poza MSiG) + (pod rygorem bezskuteczności wobec spółki) postanowienia dotyczące: l. liczby i rodzajów tytułów uczestnictwa w zysku / podziale majątku + związanych z nimi praw m. wszelkich związanych z akcjami obowiązków świadczenia na rzecz spółki (poza obowiązkiem wpłacenia należności za akcje) n. warunków i sposobu umorzenia akcji o. ograniczeń zbywalności akcji p. uprawnień osobistych przyznanych akcjonariuszom q. co najmniej przybliżonej wielkości wszystkich kosztów poniesionych/obciążających spółkę w związku z jej utworzeniem C. OBJĘCIE AKCJI następuje na podstawie odrębnych OŚWIADCZEŃ WOLI samo podpisanie statutu nie oznacza obowiązku objęcia akcji, ale: 112

114 art ksh : przynajmniej 1 założyciel powinien złożyć oświadczenie o objęciu akcji (tzw. ZAŁOŻENIE ŁĄCZNE) jeśli kapitał zakładowy pokrywają wyłącznie założyciele, jest to tzw. ZAWIĄZANIE JEDNOCZESNE Z CHWILĄ OBJĘCIA WSZYSTKICH AKCJI następuje ZAWIĄZANIE SPÓŁKI chwila zawiązania jest jednocześnie początkiem istnienia S.A. W ORGANIZACJI jeśli statut przewiduje kapitał widełkowy albo określa jego min./max. wysokość, to zawiązanie spółki następuje z chwilą objęcia liczby akcji, których wartość nominalna = minimalnej ustawowej wysokości kapitału zakładowego ( PLN) takie określenie kapitału ma charakter tymczasowy zarząd precyzuje ostatecznie wysokość kapitału przed wpisem do rejestru (w formie oświadczenia aktu notarialnego) chodzi o ułatwienie zawiązania spółki >> na etapie spółki krąg akcjonariuszy nie jest do końca znany i trudno precyzyjnie określić wysokość KZ (A) AKT ZAWIĄZANIA S.A. + (B) STATUT + (C) AKTY OSÓB TRZECICH wskazanych przez założycieli o WYRAŻENIU ZGODY na >> ZAWIĄZANIE SPÓŁKI >> BRZMIENIE STATUTU i OBJĘCIE AKCJI = tzw. UMOWA ZAŁOŻYCIELSKA Wszystkie te dokumenty muszą być sporządzone w formie AKTU NOTARIALNEGO. WNIESIENIE WKŁADÓW objęcie akcji = ZOBOWIĄZANIE akcjonariusza do WNIESIENIA WKŁADÓW przedmiot wkładu pozostaje do wyłącznej dyspozycji zarządu akcje nie mogą być obejmowane PONIŻEJ wartości nominalnej mogą być obejmowane POWYŻEJ wartości nominalnej >> uzyskana w ten sposób nadwyżka (tzw. AGIO) powinna być uiszczona w całości PRZED REJESTRACJĄ NIE MA obowiązku wniesienia CAŁOŚCI wkładów PRZED REJESTRACJĄ, ale: akcje obejmowane za wkłady NIEPIENIĘŻNE muszą zostać pokryte przed upływem 1 roku od dnia rejestracji akcje obejmowane za wkłady PIENIĘŻNE powinny być opłacone PRZED REJESTRACJĄ spółki CO NAJMNIEJ w ¼ ich WARTOŚCI NOMINALNEJ jednocześnie ustawowy wymóg osiągnięcia minimum pokrycia kapitału zakładowego >> jeśli akcje obejmowane za wkłady niepieniężne albo pieniężne i niepieniężne >> kapitał zakładowy powinien być pokryty PRZED REJESTRACJĄ w CO NAJMNIEJ ¼ jego MINIMALNEJ WARTOŚCI USTAWOWEJ (czyli PLN) szczególna KONTROLA wnoszenia wkładów do spółki (przeprowadzana przez biegłych rewidentów) jeśli przewidziane aporty albo spółka nabywa mienie lub dokonuje zapłaty za usługi świadczone przy jej powstaniu, założyciele sporządzają pisemne sprawozdanie (przedstawia m.in. przedmiot aportu + liczbę i rodzaj wydanych w zamian akcji, zastosowaną metodę wyceny wkładów) jeśli przedmiotem nabycia przedsiębiorstwo, do sprawozdania założycieli załącza się sprawozdanie finansowe dot. tego przedsiębiorstwa za okres ostatnich 2 lat obrotowych 113

115 USTANOWIENIE PIERWSZYCH WŁADZ formalnym wymogiem REJESTRACJI S.A. jest złożenie dokumentów stwierdzających WYBÓR pierwszego ZARZĄDU i RADY NADZORCZEJ z wyszczególnieniem ich SKŁADU OSOBOWEGO pierwszy wybór organów następuje w AKCIE NOTARIALNYM zawierającym zgodę na zawiązanie spółki / brzmienie statutu / objęcie akcji nazwisk i imion osób powołanych do pierwszych organów NIE UMIESZCZA się w STATUCIE podstawową rolę odgrywa ZARZĄD : ZGŁASZA zawiązanie spółki do SĄDU WNIOSEK O WPIS podpisują wszyscy członkowie zarządu składa on również do sądu OŚWIADCZENIE, że wymagane statutem wpłaty na akcje oraz wkłady niepieniężne zostały dokonane ZGODNIE Z PRAWEM wymogiem rejestracji również złożenie poświadczonych notarialnie albo wobec sądu PODPISÓW członków zarządu zarząd działa ZA SPÓŁKĘ W ORGANIZACJI WPIS DO REJESTRU PRZEDSIĘBIORCÓW wpis dokonywany na wniosek ZARZĄDU złożony do SĄDU właściwego ze względu na SIEDZIBĘ SPÓŁKI wpis >> uzyskanie OSOBOWOŚCI PRAWNEJ S.A. w organizacji przechodzi w POSTAĆ WŁAŚCIWĄ spółki 102. W jakich znaczeniach można rozpatrywać akcję? Akcję można rozpatrywać w 3 ZNACZENIACH: 1. jako UŁAMEK KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO 2. jako OGÓŁ PRAW I OBOWIĄZKÓW AKCJONARIUSZA 3. jako PAPIER WARTOŚCIOWY ucieleśniający PRAWA przysługujące akcjonariuszowi UŁAMEK KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO kapitał zakładowy dzieli się na AKCJE o RÓWNEJ WARTOŚCI NOMINALNEJ ustawowe minimum KZ : PLN ustawowa minimalna wartość akcji: 1 GROSZ nie ma możliwości zróżnicowania wartości nominalnej akcji (inaczej niż przy udziałach w sp. z o.o.) akcje są NIEPODZIELNE mogą być wydawane w odcinkach zbiorowych 114

116 OGÓŁ PRAW i OBOWIĄZKÓW AKCJONARIUSZA akcjonariusz z tytułu uczestnictwa w spółce ma określone uprawnienia i obowiązki, których zakres jest PROPORCJONALNY do OBJĘTEJ CZĘŚCI kapitału zakładowego PAPIER WARTOŚCIOWY PRAWA Z AKCJI nie powstają z chwilą WYDANIA dokumentu, ale z chwilą ZAREJESTROWANIA SPÓŁKI akcjonariusz nabywa ROSZCZENIE O WYDANIE DOKUMENTU AKCJI w terminie 1 MIESIĄCA od dnia REJESTRACJI [zarząd zobowiązany wydać dokument w przeciągu 1 tygodnia od zgłoszenia roszczenia] TREŚĆ dokumentu akcji [art. 328 ksh] (powinien być sporządzony NA PIŚMIE) a. firma, siedziba i adres spółki b. oznaczenie sądu rejestrowego i numer pod którym spółka jest wpisana do rejestru c. datę zarejestrowania spółki i wystawienia akcji d. WARTOŚĆ NOMINALNĄ, SERIĘ I NUMER, RODZAJ danej akcji i UPRAWNIENIA SZCZEGÓLNE z akcji e. wysokość dokonanej wpłaty w przypadku akcji imiennych f. ograniczenia co do rozporządzania akcją g. postanowienia statutu o związanych z akcją obowiązkach wobec spółki + h. PIECZĘĆ SPÓŁKI i PODPIS ZARZĄDU w SPÓŁKACH PUBLICZNYCH akcje mają postać ZDEMATERIALIZOWANĄ >> występują w formie ZAPISU ELEKTRONICZNEGO na RACHUNKU PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH akcjonariusz posiadający taką akcję ma prawo do IMIENNEGO ŚWIADECTWA DEPOZYTOWEGO oraz do IMIENNEGO ZAŚWIADCZENIA o prawie UCZESTNICTWA w walnym zgromadzeniu spółki publicznej RODZAJE AKCJI 1. GOTÓWKOWE i APORTOWE a. GOTÓWKOWE : akcje pokrywane wkładami pieniężnymi b. APORTOWE : akcje pokrywane wkładami niepieniężnymi 2. IMIENNE i NA OKAZICIELA a. IMIENNE : wskazują w swojej treści jako podmiot uprawniony konkretną osobę akcjonariusza. Zbycie wymaga odrębnej umowy i wydania dokumentu akcji. Mogą być wydawane przed pełną wpłatą. Akcjami imiennymi są (I) akcje aportowe oraz (II) akcje uprzywilejowane [z wyjątkiem niemych]. b. NA OKAZICIELA : podmiotem uprawnionym do inkorporowanych w nich praw jest każdorazowy posiadacz. Zbycie następuje przez przeniesienie posiadania. Nie mogą być wydawane przed pełną wpłatą. Przy częściowej wpłacie wydaje się imienne świadectwa tymczasowe. W spółce mogą istnieć jednocześnie akcje imienne i na okaziciela. Można zamieniać jedne na drugie pod warunkiem, że nie wyklucza tego przepis prawa ani postanowienie statutu. 3. ZWYKŁE i UPRZYWILEJOWANE a. ZWYKŁE : nie inkorporują w sobie żadnych szczególnych uprawnień. Realizacja zasady równouprawnienia akcjonariuszy. Na 1 akcję zwykłą przypada 1 głos na WZ, proporcjonalnie dzielona dywidenda i podział kwoty likwidacyjnej. b. UPRZYWILEJOWANE : inkorporują w sobie szczególne uprawnienia. Patrz pyt WŁASNE i GRATISOWE 115

117 103. Jakie wymogi przewiduje ksh w przedmiocie uprzywilejowania akcji i jaki może być zakres takiego uprzywilejowania? Ksh przewiduje możliwość wydawania akcji inkorporujących szczególne uprawnienia, czyli AKCJI UPRZYWILEJOWANYCH. uprawnienia te powinny być OKREŚLONE W STATUCIE, a ich przyznanie może zależeć od: 1. spełnienia DODATKOWYCH ŚWIADCZEŃ na rzecz spółki 2. UPŁYWU TERMINU 3. ziszczenia się WARUNKU!!!!! uprawnienia te mogą ucieleśniać WYŁĄCZNIE AKCJE IMIENNE!!!!! WYJĄTEK: AKCJA NIEMA (patrz pyt. 104) WYKONYWANIE uprawnień z akcji uprzywilejowanych możliwe dopiero po ZAKOŃCZENIU ROKU OBROTOWEGO, w którym akcjonariusz wniósł W PEŁNI swój WKŁAD PRZYKŁADOWE FORMY UPRZYWILEJOWANIA wskazane przez ksh: 1. uprzywilejowanie co do PRAWA GŁOSU (max 2 GŁOSY na akcję) 2. uprzywilejowanie co do DYWIDENDY (może przewyższać max o POŁOWĘ dywidendę z nieuprzywilejowanych) 3. uprzywilejowanie co do PODZIAŁU KWOTY LIKWIDACYJNEJ Ponadto mogą być uprzywilejowane w zakresie: 4. PRAWA POWOŁYWANIA ORGANÓW spółki 5. PRAWA POBORU 6. PIERWSZEŃSTWA PRZY ICH UMARZANIU Tzw. ZŁOTA AKCJA : pojęcie złotej akcji niejednoznaczne, odnosi się bowiem do wszelkich form uprzywilejowania, które dają jej posiadaczowi KONTROLĘ STRATEGICZNYCH DECYZJI w spółce. Uprzywilejowanie o cechach złotej akcji dotyczy najczęściej PODMIOTU WŁADZY PUBLICZNEJ i jest rozwiązaniem kontrowersyjnym zarówno na gruncie prawa polskiego jak i prawa UE (orzecznictwo TS UE). UPRZYWILEJOWANIE AKCJI a OSOBISTE UPRAWNIENIA akcjonariuszy 1. OSOBISTE UPRAWNIENIA przyznaje się INDYWIDUALNEMU AKCJONARIUSZOWI 2. muszą być ZASTRZEŻONE W STATUCIE 3. również mogą być UZALEŻNIONE od spełnienia dodatkowych świadczeń / upływu terminu / ziszczenia się warunku 4. mogą dotyczyć przywilejów akcyjnych albo innych, np. powoływania organów spółki 5. ograniczenia dot. zakresu i wykonywania uprawnień takie same jak przy akcjach uprzywilejowanych 6. uprawnienia osobiste WYGASAJĄ najpóźniej z dniem, w którym uprawniony przestał być akcjonariuszem 116

118 104. Jakie uprawnienia należy łączyć z akcją niemą? AKCJA NIEMA : akcja uprzywilejowana CO DO DYWIDENDY, POZBAWIONA PRAWA GŁOSU. NIE OBOWIĄZUJE OGRANICZENIE DYWIDENDOWE (dywidenda może być wyższa niż przy normalnej uprzywilejowanej > jest ograniczenie dotyczące zaliczki na poczet dywidendy, ale nie samej dywidendy; może korzystać z pierwszeństwa zaspokojenia) wyjątkowo NIE MUSZĄ być IMIENNE 105. Co to są akcje własne i akcje gratisowe w spółce akcyjnej? AKCJE WŁASNE : akcje WYEMITOWANE PRZEZ SPÓŁKĘ Co do zasady spółka NIE MOŻE NABYWAĆ /OBEJMOWAĆ akcji własnych. Zakaz ten nie dotyczy: Ѡ nabycia w drodze egzekucji na zaspokojenie roszczeń spółki, których nie można zaspokoić z innego majątku wspólnika, Ѡ nabycia w celu umorzenia udziałów Ѡ nabycia albo objęcie udziałów w innych przypadkach przewidzianych w ustawie AKCJE GRATISOWE : akcje wydawane akcjonariuszom BEZPŁATNIE, w przypadku gdy nastąpiło PODWYŻSZENIE KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO ze SRODKÓW SPÓŁKI (tzw. KAPITALIZACJA REZERW). Nie wymagają one OBJĘCIA. Akcje te przysługują akcjonariuszom w stosunku do ich udziałów w dotychczasowym kapitale zakładowym. Odmienne postanowienia statutu lub uchwały są nieważne. Można je nazywać własnymi Czym charakteryzują się świadectwa tymczasowe, świadectwa założycielskie i świadectwa użytkowe w spółce akcyjnej? Wszystkie te dokumenty INKORPORUJĄ PRAWA UDZIAŁOWE akcjonariusza. 1. ŚWIADECTWA TYMCZASOWE (imienne) : inkorporują te same prawa, co akcja, ale w przeciwieństwie do akcji są dokumentami TYMCZASOWYMI. Jako że dokumenty AKCJI NA OKAZICIELA NIE MOGĄ być wydawane PRZED PEŁNĄ WPŁATĄ, wydaje się wówczas IMIENNE ŚWIADECTWO TYMCZASOWE, na którym uwidacznia się KAŻDORAZOWĄ WPŁATĘ, w celu udokumentowania wpłaty częściowej akcjonariusza. SĄ ONE PAPIERAMI WARTOŚCIOWYMI. 2. ŚWIADECTWA ZAŁOŻYCIELSKIE (imienne) : wydawane osobom, które ŚWIADCZYŁY USŁUGI PRZY POWSTANIU SPÓŁKI. Otrzymują je ZAŁOŻYCIELE, niezależnie od tego, czy są akcjonariuszami. Uprawnienia z nich nie są związane ani z akcjami, ani z członkostwem w spółce. Wydaje się je max na 10 lat od rejestracji spółki. Przyznają ode jedynie PRAWO UCZESTNICTWA W PODZIALE ZYSKU spółki w granicach ustalonych przez statut, po uprzednim odliczeniu na rzecz akcjonariuszy minimalnej dywidendy. NIE SĄ PAPIERAMI WARTOŚCIOWYMI, SĄ ZNAKAMI LEGITYMACYJNYMI. 117

119 3. ŚWIADECTWA UŻYTKOWE (imienne i na okaziciela : dokumenty wydawane W ZAMIAN ZA AKCJE UMORZONE. Nie mają określonej WARTOŚCI NOMINALNEJ. Uczestniczą na równi z akcjami w DYWIDENDZIE i NADWYŻCE MAJĄTKU SPÓŁKI pozostałej po pokryciu WARTOŚCI NOMINALNEJ akcji (chyba, że statut stanowi inaczej). Poza tym uprawnionemu nie przysługują żadne inne prawa udziałowe, nie ponosi też odpowiedzialności za zobowiązania związane z umorzoną akcją Jakie mogą być źródła ograniczeń w zbywaniu akcji i jakie są tu zasady szczegółowe? NABYCIE statusu akcjonariusza następuje w sposób (A) PIERWOTNY [objęcie akcji na etapie tworzenia spółki albo przy podwyższeniu dotychczasowego kapitału] lub (B) POCHODNY [nabycie akcji już istniejących od poprzedniego akcjonariusza]. UTRATA statusu akcjonariusza następuje wskutek: (A) ZBYCIA AKCJI, (B) PRZYMUSOWEGO WYKUPU AKCJI i (C) UMORZENIA AKCJI. AKCJE są ZBYWALNE. Zbyć można zarówno akcje IMIENNE (następuje przez pisemne oświadczenie na samym dokumencie akcji albo w osobnym dokumencie połączone z przeniesieniem posiadania) jak i NA OKAZICIELA (następuje poprzez zwykłe wydanie dokumentu >> obowiązują w tym zakresie ogólne zasady dot. przenoszenia praw z papierów wartościowych na okaziciela [art kc]). OGRANICZENIA w zbyciu akcji mogą mieć 3 ŹRÓDŁA: 1. USTAWOWE >> dot. 2 rodzajów akcji (oba IMIENNE): a. AKCJI APORTOWYCH : możliwość zbycia akcji jest WYŁĄCZONA do chwili ZATWIERDZENIA przez najbliższe WZ sprawozdania finansowego za ROK OBROTOWY, w którym nastąpiło POKRYCIE tych akcji. Do tego momentu akcje powinny pozostać IMIENNE. b. AKCJI IMIENNYCH związanych z POWTARZAJĄCYM SIĘ OBOWIĄZKIEM ŚWIADCZEŃ NIEPIENIĘŻNYCH : wymóg UZYSKANIA ZGODY SPÓŁKI 2. STATUTOWE >> dot. AKCJI IMIENNYCH ograniczenie polega na UZYSKANIU ZGODY SPÓŁKI na przeniesienie akcji (w braku odmiennych postanowień w statucie zgody udziela zarząd) brak zgody >> bezskuteczność zawieszona jeśli spółka odmawia, powinna WSKAZAĆ INNEGO NABYWCĘ (termin wskazania, cenę/sposób jej określenia i termin zapłaty wyznacza statut) termin wskazania nie może być dłuższy niż 2 M-CE od zgłoszenia zamiaru zbycia w braku takowych postanowień w statucie AKCJA IMIENNA może być zbyta BEZ OGRANICZENIA 118

120 3. UMOWNE >> dot. zarówno IMIENNYCH jak i NA OKAZICIELA akcje, których zbywalność ograniczone jest umownie = AKCJE WINKULOWANE umowa zawierana jest MIĘDZY AKCJONARIUSZAMI albo między AKCJONARIUSZEM a OSOBĄ TRZECIĄ (NIE SPÓŁKĄ!) [zbycie wbrew umowie rodzi odpowiedzialność odszkodowawczą akcjonariusza >> ograniczenie umowne skuteczne tylko inter partes] w stosunku do akcji NA OKAZICIELA, celem zabezpieczenia przed zbyciem wbrew umownemu ograniczeniu można zawrzeć umowę o zdeponowanie akcji (tzw. ZASYNDYKOWANIE AKCJI) ograniczenie może być ustanowione na OKRES MAX. 5 LAT dopuszczalne również umowy ustanawiające prawo pierwokupu lub inne prawo pierwszeństwa nabycia >> ograniczenie na okres MAX 10 LAT Zarówno STATUTOWE jak i UMOWNE ograniczenie zbywalności akcji ma na celu KONTROLĘ SKŁADU OSOBOWEGO SPÓŁKI Na czym polega przymusowy wykup akcji? konstrukcja mająca na celu ujednolicenie struktury akcjonariatu spółki [art. 418 k.s.h] zastosowanie, gdy akcjonariusze większościowi zgromadzili prawie całość akcji, a drobny akcjonariat, nie mając żadnego realnego wpływu na spółkę nadużywa swoich praw (np. do zaskarżania uchwał) polega na USUNIĘCIU DROBNEGO AKCJONARIATU (tzw. squeeze out) przez AKCJONARIUSZY WIĘKSZOŚCIOWYCH za pomocą następującej procedury: [art. 418 k.s.h] 1. w tym trybie można dokonać jedynie wykupu akcji AKCJONARIUSZY, którzy REPREZENTUJĄ NIE WIĘCEJ NIŻ 5% KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO 2. mogą go dokonać jedynie AKCJONARIUSZE WIĘKSZOŚCIOWI, czyli: MAX 5 AKCJONARIUSZY posiadających ŁĄCZNIE CO NAJMNIEJ 95% KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO KAŻDY z nich posiadać musi CO NAJMNIEJ 5 % KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO 3. UCHWAŁA o wykupie wymaga KWALIFIKOWANEJ WIĘKSZOŚCI 95% GŁOSÓW ODDANYCH statut może przewidywać surowsze warunki uchwała powinna określać: (A) akcje podlegające wykupowi, (B) akcjonariuszy, którzy zobowiązują się wykupić akcje oraz (C) akcje przypadające każdemu nabywcy akcjonariusze, którzy mieli wykupić akcje i głosowali za uchwałą odpowiadają solidarnie wobec spółki za spłacenie całej sumy wykupu przepisów o przymusowym wykupie NIE STOSUJE SIĘ DO SPÓŁEK PUBLICZNYCH! 119

121 PRZYMUSOWY ODKUP Ѡ konstrukcja odwrotna do przymusowego wykupu, również przewidziana w ksh [art k.s.h] Ѡ przewidziana w sytuacji, gdy akcjonariusz mniejszościowy wobec utraty realnego wpływu na spółkę, nie będzie już dłużej zainteresowany uczestnictwem w niej Ѡ polega na prawie ŻĄDANIA przez AKCJONARIUSZY MNIEJSZOŚCIOWYCH (reprezentujących MAX 5 % KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO) umieszczenia w PORZĄDKU OBRAD NAJBLIŻSZEGO WZ sprawy podjęcia UCHWAŁY O PRZYMUSOWYM ODKUPIE przez AKCJONARIUSZY WIĘKSZOŚCIOWYCH (patrz wyżej) Ѡ przepisów o przymusowym odkupie NIE STOSUJE SIĘ DO: (A) SPÓŁEK PUBLICZNYCH (B) SPÓŁEK W LIKWIDACJI (C) SPÓŁEK W UPADŁOŚCI, chyba że uchwała o przymusowym odkupie została podjęta co najmniej na 3 M-CE przed OGŁOSZENIEM likwidacji / upadłości 109. Na czym polega umorzenie akcji? UMORZENIE AKCJI polega na jej PRAWNYM UNICESTWIENIU, co skutkuje WYGAŚNIĘCIEM związanych z nią PRAW i OBOWIĄZKÓW może służyć np. dostosowaniu kapitału do straty bilansowej, amortyzacji aportów, wykluczenia akcjonariusza lub niedopuszczenia nowych osób na miejsce występującego akcjonariusza akcje MOGĄ być umorzone GDY STATUT TAK STANOWI! umorzenie wymaga ODPOWIEDNIEJ UCHWAŁY, która powinna określać w szczególności: 1. PODSTAWĘ PRAWNĄ umorzenia 2. WYSOKOŚĆ WYNAGRODZENIA przysługującego akcjonariuszowi lub UZASADNIENIE umorzenia akcji BEZ WYNAGRODZENIA 3. SPOSÓB OBNIŻENIA KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO statut może przewidywać, że w zamian za umorzone akcje spółka wydaje ŚWIADECTWA UŻYTKOWE (patrz pyt. 106) SPOSOBY UMORZENIA przewidziane w ksh 1. UMORZENIE DOBROWOLNE 2. UMORZENIE PRZYMUSOWE 3. UMORZENIE AUTOMATYCZNE 4. UMORZENIE USTAWOWE AKCJI WŁASNYCH 120

122 1. umorzenie DOBROWOLNE 2. umorzenie PRZYMUSOWE akcja umarzana ZA ZGODĄ akcjonariusza może nastąpić również BEZ WYNAGRODZENIA, nie może być jednak dokonane częściej niż 1 RAZ w ROKU OBROTOWYM akcja umarzana BEZ ZGODY akcjonariusza przesłanki i tryb określa STATUT następuje ZAWSZE ZA WYNAGRODZENIEM, które nie może być niższe niż wartość przypadających na akcję aktywów netto, pomniejszonych o kwotę przeznaczoną do podziału między akcjonariuszy 3. umorzenie AUTOMATYCZNE 4. umorzenie USTAWOWE AKCJI WŁASNYCH jest PRZYMUSOWE następuje z chwilą OKREŚLONEGO W STATUCIE ZDARZENIA NIE MA KONIECZNOŚCI podejmowania UCHWAŁY WZ w przedmiocie UMORZENIA, ale ZARZĄD niezwłocznie podejmuje UCHWAŁĘ o OBNIŻENIU KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO ma miejsce w sytuacji, gdy doszło do NABYCIA przez spółkę AKCJI WŁASNYCH w trybie art. 362 ksh ZARZĄD dokonuje niezwłocznego UMORZENIA BEZ ZWOŁYWANIA WALNEGO ZGROMADZENIA podejmuje też UCHWAŁĘ o OBNIŻENIU KAPITAŁU ZAKŁĄDOWEGO 110. Jakie są podstawowe prawa majątkowe akcjonariusza w spółce akcyjnej? 1. Prawo do DYWIDENDY Ѡ podstawowe prawo majątkowe akcjonariusza Ѡ prawo do DYWIDENDY : prawo do UDZIAŁU W ZYSKU ROCZNYM PRZEZNACZONYM DO PODZIAŁU Ѡ prawo to wykonuje się po spełnieniu określonych PRZESŁANEK A. spółka musi osiągnąć w ROKU BILANSOWYM ZYSK wykazany w rocznym sprawozdaniu finansowym poddanym do badania przez biegłego rewidenta B. konieczne również podjęcie UCHWAŁY przez WZ o PODZIALE ZYSKU między akcjonariuszy Ѡ UPRAWNIONYMI do dywidendy za dany rok obrotowy są akcjonariusze, którzy POSIADALI AKCJE w dniu PODJĘCIA UCHWAŁY o podziale zysku roszczenie o wypłatę zyskują w chwili podjęcia uchwały statut może upoważnić WZ do określenia DNIA DYWIDENDY, wg którego ustala się listę uprawnionych akcjonariuszy (nie może być wyznaczony później niż w ciągu 2 miesięcy od podjęcia uchwały) 121

123 Ѡ PODZIAŁ ZYSKU >> W STOSUNKU DO LICZBY posiadanych AKCJI jeśli akcje nie są pokryte w całości >> w stosunku do DOKONANYCH WPŁAT STATUT może przewidywać inny sposób podziału Ѡ KWOTA przeznaczona do PODZIAŁU NIE MOŻE PRZEKRACZAĆ: ZYSKU ZA OSTATNI ROK OBROTOWY powiększonego o NIEPODZIELONE ZYSKI Z LAT UBIEGŁYCH + KWOTY przeniesione z utworzonych z zysku KAPITAŁÓW: ZAPASOWEGO i REZERWOWYCH (które mogą być przeznaczone na wypłatę dywidendy) - NIEPOKRYTE STRATY AKCJE WŁASNE KWOTY, które zgodnie z ustawą lub statutem powinny być przeznaczone z zysku za ostatni rok obrotowy na KAPITAŁY: ZAPASOWY lub REZERWOWE Ѡ WYPŁATA dywidendy następuje w DNIU OKREŚLONYM W UCHWALE WZ (jeżeli uchwała nie określa, dzień wypłaty określa RADA NADZORCZA) Ѡ ZALICZKA na poczet dywidendy może być wypłacona, jeżeli: zezwala na to STATUT spółka ma na to wystarczające ŚRODKI ZGODĘ wyrazi RN może stanowić MAX POŁOWĘ ZYSKU osiągniętego od KOŃCA POPRZEDNIEGO ROKU OBROTOWEGO 2. Prawo POBORU NOWYCH AKCJI Ѡ PRAWO POBORU : PIERWSZEŃSTWO dotychczasowego akcjonariusza OBJĘCIA NOWYCH AKCJI w stosunku do liczby posiadanych akcji Ѡ dotyczy AKCJI NOWYCH, emitowanych w związku z PODWYŻSZENIEM KZ przy zastosowaniu SUBSKRYPCJI ZAMKNIĘTEJ 122

124 Ѡ akcje te powinny być oferowane w drodze OGŁOSZENIA dokonywanego przez ZARZĄD nie jest konieczne, jeśli wszystkie akcje są IMIENNE >> wówczas LIST POLECONY Ѡ ZAPIS NA AKCJE sporządza się w formie PISEMNEJ, na FORMULARZU przygotowanym przez spółkę w co najmniej 2 EGZEMPLARZACH (jeden dla spółki, drugi dla subskrybenta) pod rygorem nieważności powinien zawierać oznaczenie liczby i rodzajów subskrybowanych akcji i wysokość dokonanej wpłaty (+ zgodę na brzmienie statutu, jeśli subskrybent nie jest akcjonariuszem) Ѡ prawo poboru NIE JEST prawem BEWZGLĘDNYM : w interesie spółki WZ może POZBAWIĆ akcjonariuszy prawa poboru W CAŁOŚCI lub W CZĘŚCI uchwała większością kwalifikowaną 4/5 głosów musi być zapowiedziane w porządku obrad ZARZĄD przedstawia WZ (1) pisemną opinię uzasadniającą powody pozbawienia prawa poboru oraz (2) proponowaną cenę emisyjną akcji bądź sposób jej ustalenia tych zasad nie stosuje się, gdy akcje mają być objęte przez SUBEMITENTA 3. Prawo do uczestnictwa w PODZIALE KWOTY LIKWIDACYJNEJ 4. Prawo do WYNAGRODZENIA za POWTARZAJĄCE SIĘ ŚWIADCZENIA NIEPIENIĘŻNE Ѡ należne również wtedy, gdy BILANS NIE WYKAZUJE ZYSKU 5. Prawo do ROZPORZĄDZANIA AKCJĄ 111. Jakie są podstawowe prawa korporacyjne/organizacyjne akcjonariusza w spółce akcyjnej? Podstawowym uprawnieniem akcjonariusza jest PRAWO DO UDZIAŁU W DZIAŁALNOŚCI SPÓŁKI. Uprawnienie to realizuje się na WALNYM ZGROMADZENIU i przejawia się poprzez: 1. Prawo do UDZIAŁU W WZ w przypadku AKCJI IMIENNYCH : jeśli akcjonariusze zostali wpisani do KSIĘGI AKCYJNEJ co najmniej na TYDZIEŃ przed WZ w przypadku AKCJI NA OKAZICIELA : jeśli DOKUMENTY AKCJI zostały ZŁOŻONE W SPÓŁCE co najmniej na TYDZIEŃ przed WZ i nie zostaną odebrane przed jego ukończeniem akcjonariusze mogą wykonywać to prawo OSOBIŚCIE lub przez PEŁNOMOCNIKA I ZWIĄZANE Z NIM 123

125 2. Prawo GŁOSU statut może OGRANICZYĆ PRAWO GŁOSU akcjonariuszom DYSPONUJĄCYM > 1/5 OGÓŁU GŁOSÓW w spółce ograniczenie to może dotyczyć tylko wykonywania prawa głosu z akcji PRZEKRACZAJĄCYCH LIMIT GŁOSÓW określony w STATUCIE akcjonariusze mogą wykonywać to prawo OSOBIŚCIE lub przez PEŁNOMOCNIKA 3. Prawo ZASKARŻANIA UCHWAŁ W drodze wytoczonego przeciwko spółce powództwa akcjonariusz może doprowadzić do: A. UCHYLENIA UCHWAŁY Gdy uchwała WZ: Ѡ jest SPRZECZNA ze STATUTEM lub DOBRYMI OBYCZAJAMI i Ѡ GODZI W INTERES SPÓŁKI lub Ѡ ma na celu POKRZYWDZENIE AKCJONARIUSZA Powództwo o uchylenie należy wnieść w terminie 1 MIESIĄCA od OTRZYMANIA WIADOMOŚCI O UCHWALE (ale MAX 6 MIESIĘCY OD POWZIĘCIA). B. STWIERDZENIA NIEWAŻNOŚCI UCHWAŁY Gdy uchwała WZ jest SPRZECZNA Z USTAWĄ. Powództwo o stwierdzenie nieważności należy wnieść w terminie 6 MIESIĘCY od OTRZYMANIA WIADOMOŚCI O UCHWALE (ale MAX 2 LATA OD POWZIĘCIA). PRAWOMOCNY WYROK przy A i B ma MOC OBOWIĄZUJĄCĄ w stosunkach: między spółką a wszystkimi akcjonariuszami; między spółką a członkami organów spółki. LEGITYMOWANYMI do wniesienia powództwa są: A. ZARZĄD i RADA NADZORCZA + poszczególni CZŁONKOWIE tych organów B. AKCJONARIUSZ, który GŁOSOWAŁ PRZECIWKO UCHWALE, a po jej powzięciu zażądał ZAPROTOKOŁOWANIA SPRZECIWU (wymóg głosowania nie dot. akcji niemej) C. AKCJONARIUSZ BEZZASADNIE NIEDOPUSZCZONY do UDZIAŁU w WZ D. AKCJONARIUSZ NIEOBECNY na WZ, jedynie gdy: a. WZ WADLIWIE ZWOŁANE b. uchwała podjęta w SPRAWIE NIEOBJĘTEJ PORZĄDKIEM OBRAD 124

126 4. Prawo do INFORMACJI podczas OBRAD WZ na żądanie akcjonariusza ZARZĄD OBOWIĄZANY jest udzielić mu INFORMACJI dot. SPÓŁKI, jeżeli jest to uzasadnione dla OCENY SPRAWY OBJĘTEJ PORZĄDKIEM OBRAD NIE JEST prawem BEZWZGLĘDNYM: ZARZĄD powinien ODMÓWIĆ informacji, gdyby mogło to wyrządzić SZKODĘ spółce / spółce z nią powiązanej (w szczególności przez ujawnienie tajemnic technicznych, handlowych, organizacyjnych przedsiębiorstwa) CZŁONEK ZARZĄDU może ODMÓWIĆ informacji, jeżeli mogłoby to narazić go na poniesienie ODPOWIEDZIALNOŚCI karnej/ cywilnej/ administracyjnej jeśli przemawiają za tym ważne powody, zarząd może udzielić akcjonariuszowi informacji również POZA WZ podlega szczególnej ochronie; akcjonariusz może ZŁOŻYĆ WNIOSEK DO SĄDU REJESTROWEGO o: zobowiązanie ZARZĄDU do udzielenia informacji, jeśli odmówiono mu udzielenie tej informacji NA WZ i zgłosił sprzeciw do protokołu zobowiązanie SPÓŁKI do ogłoszenia informacji udzielonych innemu akcjonariuszowi POZA WZ 5. Prawo do ZWOŁANIA NADZWYCZAJNEGO WZ przysługuje w określonych okolicznościach AKCJONARIUSZOM MNIEJSZOŚCIOWYM 6. Prawo do UMIESZCZANIA określonych spraw w PORZĄDKU OBRAD przysługuje w określonych okolicznościach AKCJONARIUSZOM MNIEJSZOŚCIOWYM OBOWIĄZKI AKCJONARIUSZY obowiązek WNIESIENIA WKŁADU : podstawowy obowiązek, poza nim akcjonariusz właściwie nie ma żadnych innych. Patrz też pyt. 101 obowiązek POWTARZAJĄCYCH SIĘ ŚWIADCZEŃ NIEPIENIĘŻNYCH o charakter wyjątkowy o najczęściej dostawa określonych towarów lub świadczenie pewnych usług o powinien być dokładnie określony w statucie o realizowany odpłatnie o obowiązek powiązany z akcjami imiennymi 125

127 112. Jaki może być skład i kompetencje zarządu w spółce akcyjnej? SKŁAD ZARZĄDU może się składać z JEDNEJ lub KILKU osób mogą być do niego powołane osoby SPOŚRÓD AKCJONARIUSZY lub SPOZA ich GRONA CZŁONKIEM zarządu może być wyłącznie OSOBA FIZYCZNA mająca PEŁNĄ ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH, z wyłączeniem osób SKAZANYCH PRAWOMOCNYM WYROKIEM za przestępstwa: o określone w rozdziałach XXXIII-XXXVII kodeksu karnego Przestępstwa przeciwko ochronie informacji; Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów; Przestępstwa przeciwko mieniu; Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu; Przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi o określone w art. 587, 590 i 591 kodeksu spółek handlowych KADENCJA członka zarządu trwać może MAX. 5 LAT możliwe reelekcje, każda również max na 5 lat w celu zachowania ciągłości zarządzania spółką statut może przewidywać CZĘŚCIOWE ODNAWIANIE ZARZĄDU (co jakiś czas kilku członków ustępuje) MANDAT wygasa: najpóźniej z dniem odbycia walnego zatwierdzającego sprawozdanie finansowe za ostatni rok obrotowy pełnienia funkcji członka zarządu jeśli kadencja wspólna, mandat członka powołanego przed upływem kadencji wygasa razem z wygaśnięciem mandatu pozostałych członków wskutek śmierci wskutek rezygnacji wskutek odwołania CZŁONEK zarządu jest POWOŁYWANY i ODWOŁYWANY przez RADĘ NADZORCZĄ (chyba, statut stanowi inaczej) niezależnie od powyższego, KAŻDY członek zarządu może W KAŻDYM CZASIE zostać ODWOŁANY / ZAWIESZONY w czynnościach przez WALNE ZGROMADZENIE (umowa ograniczyć prawo odwołania członka zarządu do ważnych powodów) Powołanie do składu zarządu skutkuje powstaniem STOSUNKU ORGANIZACYJNEGO między daną osobą a spółką, związanego z powierzeniem jej funkcji ORGANU SPÓŁKI. Z tego stosunku wynika odpowiedzialność organizacyjnoprawna, której przejawem jest możliwość odwołania z funkcji. Niezależnie od tego między powyższymi podmiotami może powstać również drugi stosunek, OBLIGACYJNY, którego źródłem jest umowa (o pracę, albo cywilno-prawna, np. kontrakt menadżerski). Ma on charakter wtórny wobec stosunku organizacyjnoprawnego, a jego celem jest PRZEDE WSZYSTKIM ustalenie WYNAGRODZENIA za pełnienie funkcji członka organu. Jeżeli statut nie stanowi inaczej, WYNAGRODZENIE członków zarządu ustala RADA NADZORCZA. ZARZĄD jest ORGANEM WYKONAWCZYM, a do jego KOMPETENCJI należy PROWADZENIE SPRAW spółki i jej REPREZENTACJA 126

128 PROWADZENIE SPRAW k.s.h. statuuje ZASADĘ DOMNIEMANIA KOMPETENCJI ZARZĄDU w zakresie prowadzenia spraw ZARZĄD wykonuje swoje kompetencje w zakresie ZGROMADZENIA niezastrzeżonym dla WALNEGO WALNE i RADA NADZORCZA NIE MOGĄ wydawać zarządowi WIĄŻĄCYCH POLECEŃ dotyczących prowadzenia spraw spółki SPOSÓB prowadzenia spraw przez ZARZĄD jeśli zarząd JEDNOOSOBOWY osoba ta SAMODZIELNIE wykonuje uprawnienia jeśli zarząd WIELOOSOBOWY (a statut nie stanowi inaczej) WSZYSCY CZŁONKOWIE mają PRAWO i OBOWIĄZEK WSPÓLNEGO prowadzenia spraw spółki, działają kolegialnie podejmując uchwały PODEJMOWANIE UCHWAŁ możliwe, gdy wszyscy członkowie zostali prawidłowo zawiadomieni o posiedzeniu zarządu mogą się odbywać w dowolnym miejscu zapadają BEZWZGLĘDNĄ WIĘKSZOŚCIĄ GŁOSÓW WYJĄTEK : PROKURA (do ustanowienia wymagana JEDNOMYŚLNOŚĆ, odwołać może KAŻDY samodzielnie) statut może przewidywać, że w wypadku równej liczby decyduje GŁOS PREZESA zasady pracy zarządu konkretyzują często regulaminy zarządu REPREZENTACJA SPÓŁKI REPREZENTACJA SPÓŁKI jest zasadniczo WYŁĄCZNĄ KOMPETENCJĄ ZARZĄDU NIE MOŻNA prawa reprezentowania spółki OGRANICZYĆ ze skutkiem prawnym WOBEC OSÓB TRZECICH (wszelkie przewidziane w umowie ograniczenia mają znaczenie jedynie w stosunku wewnętrznym) Chodzi oczywiście o ograniczenie przedmiotowe, czyli ograniczenie zakresu reprezentacji. Ograniczenia podmiotowe wynikają z wybranego modelu reprezentacji spółki patrz niżej. tym bardziej nie można członka zarządu POZBAWIĆ prawa reprezentowania spółki WYJĄTKI od wyłącznej kompetencji zarządu a. w UMOWACH między SPÓŁKĄ a CZŁONKIEM ZARZĄDU oraz w SPORACH między nim i spółką uprawnienie do reprezentowania spółki ma (1) RADA NADZORCZA albo (2) powołany uchwałą WALNEGO PEŁNOMOCNIK Umowa zawarta z naruszeniem tego przepisu jest bezwzględnie nieważna. Nie dotyczy to sytuacji, gdy wszystkie udziały spółki należą do jedynego akcjonariusza oraz ten akcjonariusz jedynym członkiem zarządu >> wówczas czynności akcjonariusz vs spółka wymagają każdorazowo formy aktu notarialnego. 127

129 SPOSÓB REPREZENTACJI jeśli zarząd JEDNOOSBOWY osoba ta SAMODZIELNIE wykonuje uprawnienia jeśli zarząd WIELOOSOBOWY, zasady określa STATUT, a w braku takich postanowień: w sferze reprezentacji CZYNNEJ (tj. składanie oświadczeń woli) zasadą reprezentacja ŁĄCZNA: do składania oświadczeń woli w imieniu spółki wymagane WSPÓŁDZIAŁANIE (1) dwóch członków zarządu albo (2) członka zarządu z prokurentem. w sferze reprezentacji BIERNEJ (tj. przyjmowanie oświadczeń woli): oświadczenia mogą być dokonywane wobec 1 członka zarządu albo prokurenta. Ѡ nie wyłącza to ustanowienia prokury jednoosobowej lub łącznej i nie ogranicza praw prokurentów wynikających z przepisów o prokurze czynność prawna dokonana z naruszeniem zasad wykonywania prawa reprezentowania spółki powinna zostać uznana za niebyłą INNE USTAWOWE OGRANICZENIA WOBEC CZŁONKÓW ZARZĄDU w przypadku SPRZECZNOŚCI INTERESÓW SPÓŁKI z interesami: CZŁONKA ZARZĄDU jego WSPÓŁMAŁŻONKA KREWNYCH i POWINOWATYCH do II stopnia oraz osób, z którymi jest POWIĄZANY OSOBIŚCIE, członek zarządu powinien POWSTRZYMAĆ się od udziału w ROZSTRZYGANIU takich spraw i może zażądać zaznaczenia tego w protokole ZAKAZ KONKURENCJI Członek zarządu NIE MOŻE BEZ ZGODY SPÓŁKI (zakaz ten nie ma więc charakteru absolutnego): zajmować się INTERESAMI KONKURENCYJNYMI ani też uczestniczyć w SPÓŁCE KONKURENCYJNEJ jako wspólnik spółki cywilnej, spółki osobowej albo członek zarządu spółki kapitałowej uczestniczyć w innej KONKURENCYNEJ OSOBIE PRAWNEJ jako członek organu zakaz obejmuje również udział w konkurencyjnej spółce kapitałowej w przypadku posiadania przez członka zarządu co najmniej 10% udziałów / akcji tej spółki albo prawa do powoływania co najmniej 1 członka zarządu Wymaganej ZGODY udziela ORGAN UPRAWNIONY DO POWOŁANIA ZARZĄDU, chyba że umowa stanowi inaczej Jaki może być skład i kompetencje rady nadzorczej w spółce akcyjnej? W związku z faktem, że (odmiennie niż w sp. z o.o.) akcjonariusze nie mają prawa indywidualnej kontroli jedynym organem sprawującym nadzór jest RN, a jej powołanie jest OBLIGATORYJNE. SKŁAD : MINIMUM 3 CZŁONKÓW (w spółkach publicznych MINIMUM 5) KADENCJA : MAX 5 LAT (uregulowania dot. kadencji i mandatu jak przy zarządzie) 128

130 CZŁONKIEM RN może być wyłącznie OSOBA FIZYCZNA mająca PEŁNĄ ZDOLNOŚĆ DO CZYNNOŚCI PRAWNYCH, z wyłączeniem osób SKAZANYCH PRAWOMOCNYM WYROKIEM za przestępstwa: Ѡ Ѡ określone w rozdziałach XXXIII-XXXVII kodeksu karnego Przestępstwa przeciwko ochronie informacji; Przestępstwa przeciwko wiarygodności dokumentów; Przestępstwa przeciwko mieniu; Przestępstwa przeciwko obrotowi gospodarczemu; Przestępstwa przeciwko obrotowi pieniędzmi i papierami wartościowymi określone w art. 587, 590 i 591 kodeksu spółek handlowych CZŁONKAMI RN NIE MOGĄ BYĆ: Ѡ członkowie zarządu (również spółki / spółdzielni zależnej) Ѡ prokurent Ѡ likwidator (również spółki / spółdzielni zależnej) Ѡ kierownik oddziału / zakładu Ѡ główny księgowy zatrudniony w spółce Ѡ radca prawny zatrudniony w spółce Ѡ adwokat zatrudniony w spółce Ѡ inne osoby podlegające bezpośrednio członkowi zarządu / likwidatorowi ten zakaz kumulacji funkcji nadzorczych i administracyjnych jest BEZWZGLĘDNIE OBOWIĄZUJĄCY i nie można go uchylić umową stron powoływani i odwoływani przez WALNE ZGROMADZENIE (chyba że statut stanowi inaczej) wybór RN może być dokonany w drodze głosowania ODDZIELNYMI GRUPAMI na wniosek AKCJONARIUSZY MNIEJSZOŚCIOWYCH reprezentujących MIN 1/5 KZ dopuszczalny nawet statut przewiduje inny sposób wyboru cel: ochrona mniejszościowych, bo zwiększa ich wpływ na obsadę stanowisk PRZEBIEG: LICZBA AKCJI POTRZEBNYCH DO UTWORZENIA 1 GRUPY 1 GRUPA wybiera przez głosowanie 1 CZŁONKA członkowie 1 grupy nie biorą udziału w wyborze pozostałych członków rady stanowiska nieobsadzone w głosowaniu grupami obsadza się w głosowaniu ogólnym, w którym biorą udział wszystkie akcje, z których nie oddano głosu w głosowaniu oddzielnym 1 AKCJA = 1 GŁOS (bez przywilejów i bez ograniczeń, z wyjątkiem akcji niemych, zawsze pozbawionych prawa głosu) Pojawiają się tu różne kwasy interpretacyjne : zgodnie z literalną wykładnią nie można stworzyć grupy, która wybrałaby więcej niż jednego członka rady; w praktyce zdarza się jednak, że statut dopuszcza taką sytuację i np. przy 5 stanowiskach w radzie pozwala stworzyć grupę reprezentującą 40% KZ i obsadzającą 2 stanowiska. Niby niezgodne z k.s.h., ale doktryna czasem dopuszcza. Rozwiązaniem nowela k.s.h. z 2008r., która stanowi, że z każdej akcji można głosować odmiennie. Ergo akcjonariusz częścią swoich akcji głosuje w 1 grupie, a częścią w 2giej i może w ten sposób mieć wpływ na obsadzenie większej ilości stanowisk. KOMPETENCJE RADY NADZORCZEJ Ѡ Podstawową funkcją rady nadzorczej jest SPRAWOWANIE STAŁEGO NADZORU NAD DZIAŁALNOŚCIĄ SPÓŁKI we wszystkich jej dziedzinach, w szczególności należy do niej: a. ocena SPRAWOZDANIA zarządu z DZIAŁALNOŚCI SPÓŁKI oraz SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO za ubiegły rok obrotowy w zakresie ich zgodności zarówno z księgami i dokumentami jak i ze stanem faktycznym b. ocena WNIOSKÓW ZARZĄDU dotyczących PODZIAŁU ZYSKU albo POKRYCIA STRATY c. składanie WALNEMU corocznego pisemnego SPRAWOZDANIA z wyników tej oceny 129

131 Ѡ W tym celu RN jest uprawniona do: badania wszystkich dokumentów spółki żądania od zarządu i pracowników sprawozdań i wyjaśnień dokonywania rewizji stanu majątku spółki Ѡ RN może również zawieszać, z ważnych powodów, poszczególnych lub wszystkich członków zarządu w ich czynnościach delegować swoich członków, max na 3 M-CE, do czasowego wykonywania czynności członków zarządu, którzy zostali odwołani, zrezygnowali albo nie mogą sprawować swoich czynności z inszych powodów zwoływać zwyczajne i nadzwyczajne walne (patrz pyt. 114) reprezentować spółkę w sporach i umowach między członkiem zarządu a spółką umowa spółki może rozszerzyć uprawnienia RN, w szczególności uzależnić dokonywanie pewnych kategorii czynności prawnych przez zarząd od zgody RN Rada nadzorcza NIE MA PRAWA wydawać ZARZĄDOWI WIĄŻĄCYCH POLECEŃ dotyczących prowadzenia spraw spółki. [art k.s.h. Przepis bezwzględnie obowiązujący] SPOSÓB SPRAWOWANIA OBOWIĄZKÓW działają kolegialnie, podejmując UCHWAŁY mogą delegować swych członków do samodzielnego pełnienia określonych czynności nadzorczych jeśli wybrani oddzielnymi grupami, każda grupa ma prawo delegować swojego członka do stałego indywidualnego wykonywania czynności nadzorczych zwołuje się ją w miarę potrzeb, ale nie rzadziej niż 3 razy w roku obrotowym zarząd albo członek RN podejmowanie uchwał NA POSIEDZENIU o ważne, jeśli obecna min. połowa członków (umowa może zastrzegać surowsze kworum), a wszyscy członkowie zostali zaproszeni o można głosować osobiście, albo przekazując swój głos na piśmie za pośrednictwem innego członka (za pośrednictwem nie można głosować w sprawach wprowadzonych do porządku obrad dopiero na posiedzeniu oraz wyborów przewodniczącego i wiceprzewodniczącego RN, powołania członka zarządu oraz odwołania / zawieszania w obowiązkach wymienionych osób) o z przebiegu posiedzenia sporządza się protokół podejmowanie uchwał POZA POSIEDZENIEM o w formie głosowania pisemnego (tzw. kurenda) o w formie głosowania przy wykorzystaniu środków porozumiewania się na odległość o o dopuszczalne jedynie gdy statut tak stanowi uchwała ważna gdy wszyscy członkowie powiadomieni o treści projektu uchwały uchwały zapadają BEZWZGLĘDNĄ WIĘKSZOŚCIĄ głosów, chyba że statut stanowi inaczej 130

132 114. Jakie są kompetencje walnego zgromadzenia w spółce akcyjnej? WALNE ZGROMADZENIE AKCJONARIUSZY powstaje z mocy prawa. Jest sferą właścicielską, skupiającą osoby, które wniosły kapitał zakładowy. Nie istnieje obowiązek ujawniania jego składu w KRS. Może być (A) ZWYCZAJNE (powinno się odbyć w ciągu 6 MIESIĘCY po zakończeniu roku obrotowego) oraz (B) NADZWYCZAJNE. KOMPETENCJE WALNEGO Rozproszone są w całej regulacji k.s.h., dodatkowo mogą wynikać z postanowień statutu. Przykładowy katalog: 1. podejmowanie decyzji o ZMIANIE STATUTU 2. powoływanie i odwoływanie członków RN 3. odwoływanie i zawieszanie członków zarządu 4. decyzja w przedmiocie ABSOLUTORIUM dla członków organów spółki 5. rozpatrywanie i zatwierdzanie SPRAWOZDANIA ZARZĄDU Z DZIAŁALNOŚCI SPÓŁKI 6. rozpatrywanie i zatwierdzanie SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO ZA ROK OBROTOWY 7. podejmowanie decyzji o PRZEZNACZENIU ZYSKU 8. podejmowanie decyzji o POKRYCIU STRATY co do zasady uchwały zapadają BEWZGLĘDNĄ WIĘKSZOŚCIĄ głosów KWALIFIKOWANEJ WIĘKSZOŚCI GŁOSÓW wymagają m.in. uchwały w sprawach: a. emisji obligacji zamiennych b. emisji obligacji z prawem pierwszeństwa objęcia akcji c. ZMIANA STATUTU d. UMORZENIE AKCJI (chyba, że na walnym reprezentowana 1/2 KZ wówczas wystarczy zwykła większość) e. OBNIZENIE kapitału zakładowego f. zbycia przedsiębiorstwa albo jego zorganizowanej części g. ROZWIĄZANIA SPÓŁKI (chyba, że strata bilansowa jak w art. 397 wówczas wystarczy bezwzględna większość) h. finansowania przez spółkę nabycia lub objęcia emitowanych przez nią akcji (chyba, że na walnym reprezentowana 1/2 KZ wówczas ino bezwzględna większość) i. ISTOTNA ZMIANA przedmiotu działalności spółki j. zmiany statutu, zwiększająca świadczenia akcjonariuszy lub uszczuplająca prawa przyznane osobiście poszczególnym akcjonariuszom 3/4 2/3 zgoda WSZYSTKICH AKCJONARIUSZY, których dotyczy 131

133 akcjonariusze mogą uczestniczyć w WZ i wykonywać prawo głosu (A) OSOBIŚCIE lub (B) przez PEŁNOMOCNIKÓW 1 AKCJA = 1 GŁOS (chyba, że uprzywilejowane albo nieme) statut może OGRANICZYĆ prawo głosu akcjonariuszy dysponujących > 1/10 OGÓŁU GŁOSÓW w spółce akcjonariusz może głosować! NIEJEDNOLICIE! (odmiennie z każdej akcji) co do zasady w sprawach nieobjętych porządkiem obrad NIE MOŻNA PODJĄĆ UCHWAŁY wyjątkiem sytuacja, gdy CAŁY KAPITAŁ REPREZENTOWANY, a nikt z obecnych NIE ZGŁOSIŁ SPRZECIWU co do podjęcia uchwały na tej samej zasadzie można odbyć walne mimo braku formalnego zwołania (cały kapitał + brak sprzeciwu co do odbycia) PRAWO ZWOŁYWANIA co do zasady ZARZĄD (prawo i obowiązek zwoływania zwyczajnego i nadzwyczajnego) RADA NADZORCZA (a.) ZWYCZAJNE, gdy zarząd nie zwoła w terminie (określonym w k.s.h. lub statucie) (b.) NADZWYCZAJNE, gdy uzna to za wskazane AKCJONARIUSZE WIĘKSZOŚCIOWI, reprezentujący MIN. 1/2 KZ albo MIN. 1/2 GŁOSÓW W SPÓŁCE A. ZWYCZAJNE, gdy zarząd nie zwoła w terminie (określonym w k.s.h. lub statucie) B. NADZWYCZAJNE, gdy uzna to za wskazane AKCJONARIUSZE MNIEJSZOŚCIOWI, reprezentujący MIN 5% KZ dot. wyłącznie walnego NADZWYCZAJNEGO statut może przyznawać to uprawnienie także mniejszej liczbie niż 5% prawo to realizowane jest POŚREDNIO: o akcjonariusz zgłasza zarządowi (na piśmie lub drogą elektroniczną) ŻĄDANIE zwołania walnego / umieszczenia określonych spraw w porządku obrad o jeśli w terminie 2 tygodni od przedstawienia żądania zarząd nie zwoła, sąd rejestrowy UPOWAŻNIA AKCJONARIUSZY DO ZWOŁANIA NWZ INNE PODMIOTY, jeśli zostały upoważnione przez statut PROCEDURA ZWOŁYWANIA przez OGŁOSZENIE co najmniej 3 tygodnie przed terminem walnego (w treści: data, godzina, miejsce, szczegółowy porządek obrad) jeśli wszystkie akcje IMIENNE, wówczas można zwołać za pomocą LISTÓW POLECONYCH / PRZESYŁEK KURIERSKICH / POCZTĄ ELEKTRONICZĄ ( em, jeśli akcjonariusz wyraził uprzednio pisemną zgodę i wskazał adres) co najmniej 2 tygodnie przed terminem walnego szczególne zasady w stosunku do spółek publicznych PRAWO UDZIAŁU akcjonariusze uprawnieni z akcji IMIENNYCH jeśli zostali wpisani do KSIĘGI AKCYJNEJ co najmniej na 1 TYDZIEŃ przed odbyciem walnego akcjonariusze uprawnieni z akcji NA OKAZICIELA jeśli DOKUMENTY AKCJI (ew. zaświadczenie wydane na dowód złożenia akcji u notariusza lub w banku) zostały ZŁOŻONE W SPÓŁCE co najmniej na 1 TYDZIEŃ przed odbyciem walnego oraz nie zostaną odebrane przed jego ukończeniem LISTA AKCJONARIUSZY UPRAWNIONYCH do uczestnictwa w walnym powinna zostać podpisana przez zarząd i być wyłożona w lokalu zarządu przez 3 dni przed walnym statut może dopuszczać udział w walnym przy wykorzystaniu środków komunikacji elektronicznej 132

134 WZRUSZALNOŚĆ UCHWAŁ Zaskarżenie uchwały WZ może przyjąć 2 POSTACI UCHYLENIE STWIERDZENIE NIEWAŻNOŚCI PRZESŁANKI TERMIN do wytoczenia powództwa LEGITYMACJA do wytoczenia powództwa UCHWAŁA 1) SPRZECZNA ze STATUTEM albo DOBRYMI OBYCZAJAMI oraz 2) GODZI W INTERESY SPÓŁKI albo MA NA CELU POKRZYWDZENIE AKCJONARIUSZA 1 MIESIĄC od otrzymania wiadomości o uchwale ale MAX 6 MIESIĘCY od jej powzięcia UCHWAŁA SPRZECZNA Z USTAWĄ 6 MIESIĘCY od otrzymania wiadomości o uchwale ale MAX 2 LATA od jej powzięcia 1. ZARZĄD 2. RADA NADZORCZA oraz KAŻDY CZŁONEK organów 1 i 2, 3. AKCJONARIUSZ: a. który głosował przeciw i żądał zaprotokołowania sprzeciwu (wymóg głosowania nie dotyczy akcji niemej) b. bezzasadnie niedopuszczony do udziału w WZ c. który był nieobecny na WZ, gdy wadliwie zwołano WZ albo podjęto uchwałę nieobjętą porządkiem obrad Ѡ PRAWOMOCNY WYROK uchylający uchwałę / stwierdzający jej nieważność MA MOC OBOWIĄZUJĄCĄ w stosunkach SPÓŁKA AKCJONARIUSZE i SPÓŁKA ORGANY SPÓŁKI. PODWYŻSZENIE KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO UWAGI OGÓLNE Co do zasady podwyższenie kapitału zakładowego stanowi ZMIANĘ STATUTU spółki. Skoro zmiana statutu, to konieczna UCHWAŁA WALNEGO (z wyjątkiem sytuacji, gdy dokonuje go zarząd patrz niżej). Uchwała ta podejmowana jest kwalifikowaną większością głosów, a zawierać powinna: a. sumę, o jaką KZ ma być podwyższony b. oznaczenie, czy akcje nowej emisji mają być imienne czy na okaziciela c. cenę emisyjną akcji albo upoważnienie zarządu do jej oznaczenia d. datę, od której nowe akcje mają uczestniczyć w dywidendzie e. terminy otwarcia i zamknięcia subskrypcji f. przedmiot aportów i ich wycenę TRYBY PODWYŻSZENIA KZ 1. ZWYKŁE 2. ZE ŚRODKÓW SPÓŁKI 3. W GRANICACH KAPITAŁU DOCELOWEGO 4. WARUNKOWE patrz niżej patrz niżej patrz pyt. 115 patrz pyt

135 AD 1. ZWYKŁE PODWYŻSZENIE KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO Wymaga ZMIANY STATUTU w zakresie (a) kwoty kapitału i (b) wartości nominalnej i ilości akcji >> UCHWAŁA WALNEGO ZGROMADZENIA WIĘKSZOŚCIĄ 3/4 GŁOSÓW Może nastąpić na 2 SPOSOBY: A. ZWIĘKSZENIE WARTOŚCI NOMINALNEJ dotychczasowych akcji Liczba akcjonariatu nie ulega zmianie. B. EMISJA NOWYCH AKCJI Spółka tworzy nowe akcje kolejnych serii, które wymagają OBJĘCIA. Objęcie następuje w drodze SUBSKRYPCJI: I. PRYWATNEJ II. ZAKMNIĘTEJ III. OTWARTEJ spółka składa ofertę wyłącznie OZNACZONEMU ADRESATOWI przyjęcie oferty następuje NA PIŚMIE pod rygorem nieważności połączona z wyłączeniem / ograniczeniem PRAWA POBORU spółka składa ofertę wyłącznie AKCJONARIUSZOM mającym PRAWO POBORU złożenie oferty następuje w drodze ogłoszenia jeśli w I TERMINIE NIE DOJDZIE do wykonania PRAWA POBORU zarząd ogłasza II TERMIN dla WSZYSTKICH DOTYCHCZASOWYCH AKCJONARIUSZY spółka składa ofertę w drodze OGŁOSZENIA skierowanego do OSÓB, którym NIE SŁUŻY PRAWO POBORU przeprowadzenie możliwe również wtedy, gdy prywatna lub zamknięta nie doszły do skutku w ramach 1 PODWYŻSZENIA możliwe łączne zastosowanie POSZCZEGOLNYCH typów subskrypcji procedurę kończy WPIS DO REJESTRU mający charakter KONSYTUTYWN AD 2. PODWYŻSZENIE KAPITAŁU ZE ŚRODKÓW SPÓŁKI (tzw. KAPITALIZACJA REZERW) przy tym podwyższeniu spółka nie pozyskuje środków z zewnątrz, w drodze subskrypcji, ale z: (a.) KAPITAŁÓW REZERWOWYCH utworzonych z zysku (jeśli może być przeznaczony na ten cel) (b.) KAPITAŁU ZAPASOWEGO (tzw. KAPITALIZACJA REZERW) KAPITAŁ ZAPASOWY : tworzony obligatoryjne na POKRYCIE STRATY, przelewa się do niego: co najmniej 8% ZYSKU za dany rok obrotowy, dopóki kapitał zapasowy nie osiągnie co najmniej 1/3 KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO NADWYŻKI (osiągnięte przy emisji akcji powyżej ich wartości nominalnej, a pozostałe po pokryciu kosztów emisji akcji) DOPŁATY uiszczane przez akcjonariuszy za przyznanie ich akcjom szczególnych uprawnień, o ile dopłaty te nie będą użyte na wyrównanie nadzwyczajnych odpisów lub strat 134

136 KAPITAŁY REZERWOWE: może je przewidywać statut; tworzone są na pokrycie SZCZEGÓLNYCH STRAT LUB WYDATKÓW przeznaczeniu tych kapitałów decyduje WZ, ale części kapitału ZAPASOWEGO w wysokości jednej trzeciej kapitału zakładowego można użyć jedynie na pokrycie straty wykazanej w sprawozdaniu finansowym może nastąpić na 2 SPOSOBY: A. ZWIĘKSZENIE WARTOŚCI NOMINALNEJ dotychczasowych akcji (Dokumenty akcji powinny zostać zaktualizowane / wymienione, a zarząd powinien wezwać akcjonariuszy do ich złożenia w terminie max 1 M-CA od dnia zarejestrowania podwyższenia KZ.) B. WYDANIE AKCJI GRATISOWYCH! NIE WYMAGAJĄ OBJĘCIA! przysługują PROPORCJONALNIE do UDZIAŁU W KZ 115. Jakie są zasady podwyższenia kapitału zakładowego w spółce akcyjnej w granicach kapitału docelowego? AD 3. PODWYŻSZENIE W GRANICACH KAPITAŁU DOCELOWEGO uproszczenie i przyspieszenie procedury zmiany statutu KAPITAŁ DOCELOWY : górna granica WARTOŚCI AKCJI, które mogą być WYEMITOWANE przy zastosowaniu tego trybu wysokość kapitału docelowego NIE MOŻE PRZEKRACZAĆ 3/4 KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO dokonuje go ZARZĄD (uchwała zarządu w formie AKTU NOTARIALNEGO zastępuje tu uchwałę walnego) na podstawie UPOWAŻNIENIA STATUTOWEGO upoważnienie JEDNORAZOWE na MAX 3 LATA można przyznać ponownie na kolejne 3letnie okresy, zawsze w drodze zmiany statutu upoważnienie może być (1) zawarte w statucie W CHWILI JEGO TWORZENIA albo (2) wprowadzone w efekcie PÓŹNIEJSZEJ ZMIANY statutu (uchwała WZ większością 3/4 głosów przy quorum 1/2 ) w ramach tego upoważnienia można dokonać JEDNEGO lub KILKU podwyższeń może nastąpić na 2 SPOSOBY: A. PODWYŻSZENIE WARTOŚCI NOMINALNEJ dotychczasowych akcji B. EMISJA NOWYCH AKCJI! NIE MA MOŻLIWOŚCI PRZEPROWADZENIA TEGO PODWYŻSZENIA ZE ŚRODKÓW SPÓŁKI! ponadto w trym trybie podwyższenia: wydawanie akcji za APORTY dopuszczalne wyłącznie jeśli upoważnienie tak przewiduje NIE MA możliwości wydania AKCJI UPRZYWILEJOWANYCH NIE MA możliwości przyznania akcjonariuszom UPRAWNIEŃ OSOBISTYCH 135

137 możliwość WYŁĄCZENIA PRAWA POBORU możliwa emisja WARRANTÓW SUBSKRYPCYJNYCH (WARRANTY SUBSKRYPCYJNE : PAPIERY WARTOŚCIOWE IMIENNE lub NA OKAZICIELA uprawniające ich posiadacza do ZAPISU lub OBJĘCIA AKCJI Z WYŁĄCZENIEM PRAWA POBORU.) musi być przewidziana w upoważnieniu TERMIN WYKONANIA prawa ucieleśnionego w warrancie nie może upłynąć później niż okres upoważnienia k.s.h. przewiduje formalne wymogi co do treści UCHWAŁY WZ dot. EMISJI: o osoby uprawnione do objęcia warrantów o cena emisyjna, ew. sposób jej ustalenia, jeśli emitowane są odpłatnie o LICZBA AKCJI PRZYSZŁYCH EMISJI przypadających na 1 WARRANT o termin wykonania prawa z warrantu 116. Jakie są zasady warunkowego podwyższenia kapitału zakładowego? AD 4. WARUNKOWE PODWYŻSZENIE KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO WZ przy uchwalaniu podwyższenia może ZASTRZEC, że OSOBY, którym przyznano PRAWO DO OBJĘCIA wykonają je na WARUNKACH OKREŚLONYCH W UCHWALE. CELEM przyznanie praw do objęcia akcji OKREŚLONYM PODMIOTOM: 1. uprawnionym z OBLIGACJI ZAMIENNYCH 2. uprawnionym z OBLIGACJI Z PRAWEM PIERWSZEŃSTWA 3. uprawnionym z WARRANTÓW SUBSKRYPCYJNYCH 4. PRACOWNIKOM SPÓŁKI CZŁONKOM ZARZĄDU CZŁONKOM RN którym przyznaje się akcje w zamian za WKŁADY NIEPIENIĘŻNE w postaci WIERZYTELNOŚCI, jakie przysługują im z tytułu NABYTYCH UPRAWNIEŃ do udziału w ZYSKU SPÓŁKI PRZEBIEG PODWYŻSZENIA (odmienny niż pozostałych) 1. UCHWAŁA WALNEGO w przedmiocie podwyższenia (określa w tym momencie jedynie MAKSYMALNY PRÓG PODWYŻSZENIA) 2. ZGŁOSZENIE przez ZARZĄD do REJESTRU 3. OGŁOSZENIE przez ZARZĄD o podwyższeniu W TERMINIE 6 TYGODNI od WPISU 4. OBJĘCIE AKCJI przez OSOBY UPRAWNIONE OKREŚLONE W UCHWALE w drodze PISEMNEGO OŚWIADCZENIA na formularzu udostępnionym przez spółkę 5. WYDANIE DOKUMENTÓW = NABYCIE PRAW = PODWYŻSZENIE KZ o sumę równą wartości nominalnej objętych akcji 6. w terminie 30 DNI po upływie KAŻDEGO ROKU KALENDARZOWEGO ZARZĄD zgłasza do SĄDU WYKAZ OBJĘTYCH AKCJI celem UAKTUALNIENIA WPISU KAPITAŁU ZAKŁADOWEGO (do zgłoszenia dołączają wykaz osób, które wykonały prawo objęcia) WPIS (w odróżnieniu od pozostałych trybów) ma charakter DEKLARATYWNY. 136

138 117. Jakie są zasady obniżenia kapitału zakładowego w spółce akcyjnej? obniżenie KZ może nastąpić na 4 SPOSOBY: 1. poprzez ZMNIEJSZENIE WARTOŚCI NOMINALNEJ AKCJI 2. poprzez POŁĄCZENIE AKCJI 3. poprzez UMORZENIE CZĘŚCI AKCJI 4. przy PODZIALE SPÓŁKI przez WYDZIELENIE do dokonania obniżenia konieczna ZMIANA STATUTU >> UCHWAŁA WZ: podejmowana WIĘKSZOŚCIĄ 3/4 GŁOSÓW sama uchwała oraz ogłoszenie o zwołaniu walnego powinny określać: cel obniżenia kwotę, o jaką ma być obniżony sposób obniżenia DOLNĄ GRANICĄ obniżenia jest USTAWOWE MINIMUM KZ i AKCJI UCHWAŁĘ WZ ZASTĘPUJE UCHWAŁA ZARZĄDU zaprotokołowana przez notariusza, gdy: A. AUTOMATYCZNE UMORZENIE AKCJI B. UMORZENIE AKCJI WŁASNYCH NABYTYCH PRZEZ SPÓŁKĘ tzw. POSTĘPOWANIE KONWOKACYJNE (jest obligatoryjne, bo obniżenie KZ może zagrażać interesom wierzycieli) I. niezwłoczne OGŁOSZENIE w MSiG uchwalenia obniżenia II. WEZWANIE WIERZYCIELI do zgłoszenia roszczeń w terminie 3 MIESIĘCY III. w tym terminie spółka: ZASPOKAJA ROSZCZENIA WYMAGALNE ZABEZPIECZA ROSZCZENIA NIEWYMAGALNE (depozyt sądowy) powstałe przed ogłoszeniem obniżenia, jeżeli zażąda tego wierzyciel oraz uprawdopodobni on, że obniżenie KZ zagraża zaspokojeniu tych roszczeń i nie zostały one zabezpieczone POSTĘPOWANIA KONWOKACYJNEGO NIE STOSUJE SIĘ: gdy pomimo obniżenia nie zwraca się akcjonariuszom dokonanych przez nich wkładów ani wypłat za umorzone akcje ani też nie zostają zwolnieni z wniesienia wkładów na KZ a równocześnie z obniżeniem następuje podwyższenie KZ co najmniej do pierwotnej wysokości w drodze emisji, której akcje są w całości opłacone obniżenie ma na celu wyrównanie poniesionych strat lub przeniesienie określonych kwot do kapitału rezerwowego obniżenie następuje w wyniku automatycznego umorzenia akcji własnych przez zarząd OBNIŻENIE ZGŁASZA SIĘ DO REJESTRU (TERMIN: 6 M-CY), a wpis ma charakter KONSTYTUTYWNY. 137

139 118. Jakie mogą być przyczyny rozwiązania spółki akcyjnej i jakie są zasady jej likwidacji? ROZWIĄZANIE = ZAKOŃCZENIE DZIAŁALNOŚCI spółki PRZYCZYNY ROZWIĄZANIA [art. 459 k.s.h.]: 1. przyczyny przewidziane w STATUCIE 2. UCHWAŁA WALNEGO (a) o ROZWIĄZANIU SPÓŁKI albo (B) o PRZENIESIENIU SIEDZIBY ZA GRANICĘ 3. OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI spółki 4. inne przyczyny przewidziane prawem ZAISTNIENIE PRZYCZYNY ROZWIĄZANIA = OTWARCIE LIKWIDACJI (obligatoryjna) prowadzi się pod FIRMĄ SPÓŁKI z dodatkowym oznaczeniem W LIKWIDACJI LIKWIDATORAMI są członkowie ZARZĄDU (chyba że statut / uchwała walnego stanowią inaczej) każdy likwidator ma prawo i obowiązek dokonania ZGŁOSZENIA DO SĄDU REJESTROWEGO fakt otwarcia likwidacji nazwiska i imiona likwidatorów sposób reprezentacji (nawet, jeśli nie nastąpiły zmiany w dotychczasowym) wszelkie zmiany powyższych likwidatorzy sporządzają BILANS OTWARCIA likwidacji przedstawiają go do zatwierdzenia WALNEMU po upływie każdego roku obrotowego składają walnemu sprawozdanie z działalności i finansowe likwidatorzy OGŁASZAJĄ DWUKROTNIE o OTWARCIU likwidacji WZYWAJĄ WIERZYCIELI do ZGŁOSZENIA WIERZYTELNOŚCI w terminie 6 M-CY (od II ogłoszenia) likwidatorzy przeprowadzają CZYNNOŚCI LIKWIDACYJNE: A. ZAKOŃCZYĆ BIEŻĄCE INTERESY spółki B. ŚCIĄGNĄĆ WIERZYTELNOŚCI C. WYPEŁNIĆ ZOBOWIĄZANIA D. UPŁYNNIĆ MAJĄTEK SPÓŁKI NOWE INTERESY mogą być podejmowane jedynie gdy jest to potrzebne dla UKOŃCZENIA SPRAW W TOKU po ZATWIERDZENIU przez walne SPRAWOZDANIA LIKWIDACYJNEGO i ZAKOŃCZENIU LIKWIDACJI likwidatorzy: OGŁASZAJĄ w SIEDZIBIE spółki SPRAWOZDANIE SKŁADAJĄ sprawozdanie do SĄDU REJESTROWEGO ze sprawozdaniem składają WNIOSEK O WYKREŚLENIE SPÓŁKI Z REJESTRU WYKREŚLENIE Z REJESTRU = ROZWIĄZANIE SPÓŁKI (spółka traci swój byt prawny) 138

140 CZĘŚĆ XIII TRANSFORMACJE SPÓŁEK pytania

141 119. Na czym polega łączenie się spółek i jakie mogą być rodzaje połączeń? [Regulacja: art ksh] ŁĄCZENIE jest PRZEKSZTAŁCENIEM PODMIOTOWYM, którego wynikiem jest ROZWIĄZANIE CO NAJMNIEJ JEDNEJ ZE SPÓŁEK, czemu towarzyszy PRZEJŚCIE MAJĄTKU TEJ SPÓŁKI na SPÓŁKĘ PRZEJMUJĄCĄ albo NOWO ZAWIĄZANĄ. ŁĄCZENIE > PRZENIESIENIE CAŁEGO MAJĄTKU z jednej spółki na rzecz innej spółki DOCHODZI do WYKREŚLENIA Z REJESTRU łączących się spółek, ale NIE DOCHODZI do ich LIKWIDACJI! DNIEM POŁĄCZENIA jest dzień WPISANIA DO REJESTRU spółki PRZEJMUJĄCEJ lub NOWO ZAWIĄZANEJ Z DNIEM POŁĄCZENIA wspólnicy SPÓŁKI PRZEJMOWANEJ / SPÓŁEK ŁĄCZĄCYCH SIĘ PRZEZ ZAWIĄZANIE stają się wspólnikami SPÓŁKI PRZEJMUJĄCEJ / NOWO ZAWIĄZANEJ ZDOLNOŚĆ ŁĄCZENIOWA SPÓŁKI KAPITAŁOWE ze SPÓŁKAMI KAPITAŁOWYMI SPÓŁKI KAPITAŁOWE ze SPÓŁKAMI OSOBOWYMI [spółka OSOBOWA NIE MOŻE być spółką PRZEJMUJĄCĄ ani NOWO ZAWIĄZANĄ >> ergo może powstać tylko spółka KAPITAŁOWA] SPÓŁKI OSOBOWE ze SPÓŁKAMI OSOBOWYMI [możliwe tylko utworzenie NOWEJ SPÓŁKI KAPITAŁOWEJ] SPÓŁKI KAPITAŁOWE oraz SPÓŁKA KOMANDYTOWO-AKCYJNA mogą łączyć się ze SPÓŁKĄ ZAGRANICZĄ [KOMANDYTOWO-AKCYJNA NIE MOŻE być spółką PRZEJMUJĄCĄ ani NOWO ZAWIĄZANĄ] (dyrektywa WE w sprawie transgranicznego łączenia się spółek kapitałowych) NIE MOGĄ SIĘ ŁĄCZYĆ: Ѡ SPÓŁKI CYWILNE (ani między sobą, ani z handlowymi) Ѡ SPÓŁKI W LIKWIDACJI, które ROZPOCZĘŁY już PODZIAŁ MAJĄTKU Ѡ SPÓŁKI W UPADŁOŚCI 140

142 RODZAJE POŁĄCZEŃ Wskazane w ksh RODZAJE POŁĄCZEŃ tworzą KATALOG ZAMKNIĘTY. 1. INKORPORACJA (łączenie przez PRZEJĘCIE) przeważnie wybierane, gdy łączą się spółki o różnym potencjalne ekonomicznym i silniejsza przejmuje słabszą MAJĄTEK SPÓŁKI PRZEJMOWANEJ PRZECHODZI NA SPÓŁKĘ PRZEJMUJĄCĄ w zamian za udziały / akcje spółki przejmowanej, które są wydawane przez spółkę przejmującą wspólnikom spółki przejmowanej w wyniku przejęcia SPÓŁKA PRZEJMUJĄCA NIE TRACI PODMIOTOWOŚCI PRAWNEJ i zwykle PODWYŻSZA swój KAPITAŁ ZAKŁADOWY [możliwe jednak przejęcie bez podwyższenia, gdy spółka przejmująca posiada akcje/udziały spółki przejmowanej] 2. FUZJA (łączenie przez ZAWIĄZANIE NOWEJ SPÓŁKI) przeważnie wybierane, gdy pozycja ekonomiczna spółek jest zbliżona MAJĄTEK WSZYSTKICH ŁĄCZĄCYCH SIĘ SPÓŁEK PRZECHODZI NA SPÓŁKĘ NOWO ZAWIĄZANĄ w zamian za udziały / akcje tej spółki, które przypadają wspólnikom wszystkich łączących się spółek w wyniku fuzji WSZYSTKIE ŁĄCZĄCE SIĘ SPÓŁKI TRACĄ PODMIOTOWOŚĆ PRAWNĄ nie dochodzi do podwyższenia KZ, ale TWORZONY JEST NOWY KAPITAŁ ZAKŁADOWY w obu przypadkach może pojawić się RÓŻNICA między WARTOŚCIĄ UDZIAŁÓW / AKCJI w starych i nowych spółkach konieczna może okazać się DOPŁATA W GOTÓWCE, albo ze strony wspólników, albo spółki wartość dopłat NIE MOŻE PRZEKROCZYĆ 10% WARTOŚCI BILANSOWEJ (przy przejęciu) lub 10% WARTOŚCI NOMINALNEJ (przy fuzji) PRZYZNAWANYCH UDZIAŁÓW / AKCJI PRZEBIEG ŁĄCZENIA 1. CZYNNOŚCI PRZYGOTOWAWCZE uzgodnienie PLANU POŁĄCZENIA i załączników (na piśmie między łączącymi się spółkami) ZGŁOSZENIE planu do sądu OGŁOSZENIE planu poddanie BADANIU przez BIEGŁEGO ZAWIADOMIENIE WSPÓLNIKÓW o zamiarze połączenia; przeglądanie dokumentów związanych z łączeniem przez wspólników) 2. UCHWAŁY O ŁĄCZENIU (musi podjąć każda z łączących się spółek, większość 3/4 przy quorum 1/2) 3. REJESTRACJA 4. OGŁOSZENIE 141

143 120. Jakie są skutki połączenia spółek? (A) SUKCESJA UNIWERSALNA PRAW I OBOWIĄZKÓW spółki przejmowanej / spółek łączących się na spółkę przejmującą / nowo zawiązana PRZECHODZĄ WSZYSTKIE prawa i obowiązki, zarówno o charakterze PRYWATNOPRAWNYM jak i PUBLICZNOPRAWNYM przejście NIE WYMAGA ZGODY WIERZYCIELI ZEZWOLENIA, KONCESJE i ULGI >> przechodzą, chyba że: o ustawa lub decyzja o udzieleniu powyższych stanowią inaczej o zezwolenie/koncesja zostały udzielone spółce będącej instytucją finansową i organ, który je wydał, złożył sprzeciw w ciągu 1 m-ca od ogłoszenia planu połączenia (B) SUKCESJA CZŁONKOSTWA z dniem połączenia WSPÓLNICY spółki przejmowanej / spółek łączących się STAJĄ SIĘ WSPÓLNIKAMI SPÓŁKI PRZEJMUJĄCEJ / NOWO ZAWIĄZANEJ nie jest konieczne podejmowanie przez nich ŻADNYCH DODATKOWYCH CZYNNOŚCI, które prowadziłyby do uzyskania statusu wspólnika / akcjonariusza (C) WSTĄPIENIE W STOSUNEK PRACY spółka przejmująca/ nowo zawiązana ex lege WSTĘPUJE W STOSUNEK PRACY po STRONIE PRACODAWCY [art kp] (D) OBOWIĄZEK OSOBNEGO ZARZĄDU MAJĄTKAMI SPÓŁEK majątek każdej z połączonych spółek powinien być zarządzany OSOBNO odrębny zarząd powinien znaleźć odbicie w prowadzeniu odrębnych rachunków bankowych czy przy wystawianiu faktur celem ochrona wierzycieli >> taki sposób zarządu majątkiem OBOWIĄZUJE DO CZASU, gdy zostaną ZASPOKOJENI / ZABEZPIECZENI WIERZYCIELE, którzy zażądali na piśmie wypłaty przed upływem 6 M-CY od ogłoszenia o połączniu CZŁONKOWIE ORGANÓW spółki przejmującej/nowo zawiązanej ponoszą SOLIDARNĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ za prowadzenie oddzielnego zarządu członkowie zarządu / RN / KRew oraz likwidatorzy ŁĄCZĄCYCH SIĘ SPÓŁEK są ponoszą SOLIDARNĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ wobec WSPÓLNIKÓW tych spółek za SZKODY wyrządzone poprzez działania/zaniechania sprzeczne z prawem/postanowieniami umowy albo statutu możliwa EKSKULPACJA roszczenia przedawniają się z upływem 3 LAT od ogłoszenia o połączeniu 142

144 121. Jakie są zasady i rodzaje podziału spółek? PODZIAŁ SPÓŁKI : ROZDBROBNIENIE MAJĄTKU SPÓŁKI w tym sensie, że MAJĄTEK SPÓŁKI DZIELONEJ jest PRZEKAZYWANY do DWÓCH ALBO WIĘCEJ SPÓŁEK JUŻ ISTNIEJĄCYCH albo NOWO UTWORZONYCH. jeśli spółka dzielona ulega rozwiązaniu, to następuje to BEZ przeprowadzenia POSTĘPOWANIA LIKWIDACYJNEGO dochodzi jedynie do CZĘŚCIOWEJ SUKCESJI praw i obowiązków spółki dzielonej (wstąpienie jedynie we fragment jej obowiązków) MOŻNA DZIELIĆ JEDYNIE SPÓŁKI KAPITAŁOWE (na DWIE lub WIĘCEJ SPÓŁEK KAPITAŁOWYCH) NIE MOŻNA DZIELIĆ Ѡ SPÓŁKI AKCYJNEJ, jeśli jej KAPITAŁ ZAKŁADOWY NIE ZOSTAŁ pokryty W CAŁOŚCI Ѡ SPÓŁEK W LIKWIDACJI, jeśli ROZPOCZĘŁY już PODZIAŁ MAJĄTKU Ѡ SPÓŁEK W UPADŁOŚCI! SPÓŁKA DZIELONA PRZESTAJE ISTNIEĆ! RODZAJE PODZIAŁÓW! SPÓŁKA DZIELONA NADAL DZIAŁA! 1. przez ROZBIÓR 2. przez WYDZIELENIE 1A. przez PRZEJĘCIE 1B. przez ZAWIĄZANIE NOWYCH SPÓŁEK 1C. przez PRZEJĘCIE i ZAWIĄZANIE NOWYCH SPÓŁEK 1A. PODZIAŁ PRZEZ PRZEJĘCIE PRZENIESIENIE CAŁEGO MAJĄTKU SPÓŁKI DZIELONEJ NA INNE, ISTNIEJĄCE JUŻ SPÓŁKI w spółkach przejmujących dochodzi zwykle do PODWYŻSZENIA KZ wspólnicy spółki dzielonej otrzymują udziały / akcje spółki przejmującej MAJĄTEK NIE MOŻE zostać przeniesiony NA RZECZ 1 TYLKO SPÓŁKI (MIN. 2) 143

145 1B. PODZIAŁ PRZEZ ZAWIĄZANIE NOWYCH SPÓŁEK PRZENIESIENIE CAŁEGO MAJĄTKU SPÓŁKI DZIELONEJ NA NOWO ZAWIĄZANE SPÓŁKI wspólnicy spółki dzielonej otrzymują udziału/ akcje spółek nowo zawiązanych NIE MOŻE zostać ZAWIĄZANIA TYLKO 1 NOWA SPÓŁKA (MIN. 2) majątek spółki dzielonej! NIE STANOWI APORTU! do nowo zawiązanych spółek 1C. PODZIAŁ PRZEZ PRZEJĘCIE I ZAWIĄZANIE NOWYCH SPÓŁEK PRZENIESIENIE CAŁEGO MAJĄTKU SPÓŁKI DZIELONEJ na SPÓŁKĘ ISTNIEJĄCĄ i na SPÓŁKĘ NOWO ZAWIĄZANĄ spółek istniejących i nowo zawiązanych MOŻE BYĆ WIĘCEJ, ale NIE MOŻNA przenieść całego majątku WYŁĄCZNIE na spółki istniejące albo WYŁĄCZNIE na spółki nowo zawiązane 2. PODZIAŁ PRZEZ WYDZIELENIE PRZENIESIENIE WYDZIELONEJ CZĘŚCI MAJĄTKU SPÓŁKI DZIELONEJ na SPÓŁKĘ ISTNIEJĄCĄ lub NOWO ZAWIĄZANĄ spółka dzielona NADAL DZIAŁA, a jej majątek ulega ZMNIEJSZENIU NIE MOŻNA przenieść CAŁOŚCI MAJĄTKU na spółkę wydzieloną KZ spółki dzielonej ulega OBNIŻENIU (chyba, że kapitały zapasowy i rezerwowe pozwalają na wydzielenie bez obniżenia) KZ spółki wydzielonej w wyniku przeniesienia majątku: ulega PODWYŻSZENIU, jeśli spółka już istniejąca TWORZY SIĘ, jeśli spółka nowo zawiązana wspólnicy OKREŚLENI W PLANIE PODZIAŁU otrzymują udziały / akcje spółki, na którą przeszedł wydzielony majątek do WYDZIELENIA dochodzi w dniu: WPISANIA PODWYŻSZENIA KZ DO REJESTRU, jeśli spółka już istniejąca WPISANIA SPÓŁKI DO REJESTRU, jeśli spółka nowo zawiązana może pojawić się RÓŻNICA między WARTOŚCIĄ UDZIAŁÓW / AKCJI w starych i nowych spółkach konieczna może okazać się DOPŁATA W GOTÓWCE, albo ze strony wspólników, albo spółki wartość dopłat NIE MOŻE PRZEKROCZYĆ 10% WARTOŚCI BILANSOWEJ (przy spółkach istniejących) lub 10% WARTOŚCI NOMINALNEJ (przy spółkach nowo zawiązanych) PRZYZNAWANYCH UDZIAŁÓW / AKCJI PRZEBIEG ŁĄCZENIA 1. CZYNNOŚCI PRZYGOTOWAWCZE uzgodnienie PLANU PODZIAŁU i załączników (między spółką dzieloną a przejmującą albo przez dzieloną ) ZGŁOSZENIE planu do sądu, OGŁOSZENIE planu i poddanie BADANIU przez BIEGŁEGO ZAWIADOMIENIE WSPÓLNIKÓW o zamiarze podziału i przeglądanie dokumentów związanych z podziałem przez wspólników) 2. UCHWAŁY O PODZIALE (spółka dzielona + ew. każda z przejmujących, większość 3/4 przy quorum 1/2) 3. REJESTRACJA 4. OGŁOSZENIE 144

146 122. Jakie są skutki podziału spółek? (A) CZĘŚCIOWA SUKCESJA PRAW i OBOWIĄZKÓW spółki dzielonej, ale tylko tych WSKAZANYCH W PLANIE PODZIAŁU koncesje / ulgi / zezwolenia przechodzą, jeśli pozostają w związku z przenoszonymi składnikami majątku (reszta zasad jak przy łączeniu) (B) SUKCESJA CZŁONKOSTWA z dniem podziału / wydzielenia wspólnicy spółki dzielonej stają się wspólnikami spółki określonej w planie podziału tzw. ZASADA RÓWNOWAŻNOŚCI : osoby, którym w spółce dzielonej przysługiwały SZCZEGÓLNE UPRAWNIENIA, powinny mieć prawa CO NAJMNIEJ RÓWNOWAŻNE z tymi, które przysługiwały im dotychczas (C) WSTĄPIENIE W STOSUNKI PRACOWNICZE z dniem podziału/wydzielenia PRACOWNICY spółki dzielonej stają się pracownikami spółki przejmującej / nowo zawiązanej za ZOBOWIĄZANIA, które zostały w planie podziału PRZYPISANE SPÓŁCE PRZEJMUJĄCEJ / NOWO ZAWIĄZANEJ POZOSTAŁE SPÓŁKI, na jakie przeniesiono majątek spółki dzielonej ODPOWIADAJĄ SOLIDARNIE [trwa przez 3 LATA od ogłoszenia o podziale; OGRANICZONA jest do wartości aktywów netto przyznanych tym spółkom] członkowie zarządu / RN / KRew oraz likwidatorzy SPÓŁEK UCZESTNICZĄCYCH W PODZIALE ponoszą SOLIDARNĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ wobec WSPÓLNIKÓW tych spółek za SZKODY wyrządzone poprzez działania/zaniechania sprzeczne z prawem/postanowieniami umowy albo statutu odpowiedzialność ponosi także BIEGŁY możliwa EKSKULPACJA 123. Jakie mogą być rodzaje przekształceń spółek? PRZEKSZTAŁCENIE SPÓŁKI : ZMIANA JEJ STRUKTURY, charakteryzująca się ZMIANĄ JEJ FORMY ORGANIZACYJNEJ oraz istnieniem OKREŚLONEJ PROCEDURY rządzącej tą zmianą. konsekwencją jest MODYFIKACJA TYPU SPÓŁKI, która istnieje jako TEN SAM, ale NIE TAKI SAM PODMIOT (zmieniona struktura wewnętrzna) przekształcenie sensu largo : każda zmiana strukturalna spółek; kategoria zbiorcza, w której mieszczą się również łączenie i podział przekształcenie sensu stricto : w tym znaczeniu funkcjonuje w ksh; dotyczy jedynie zmiany JAKOŚCIOWEJ, nie ilościowej >> nie dochodzi do powstania nowego podmiotu / likwidacji istniejącego [co jest z kolei cechą charakterystyczną łączenia i podziału]; w procesie restrukturyzacyjnym uczestniczy TYLKO JEDNA SPÓŁKA DZIEŃ PRZEKSZTAŁCENIA: dzień WPISU DO REJESTRU spółki PRZEKSZTAŁCONEJ 145

147 RODZAJE PRZEKSZTAŁCEŃ przekształcenie SPÓŁKI OSOBOWEJ w SPÓŁKĘ KAPITAŁOWĄ przekształcenie SPÓŁKI KAPITAŁOWEJ w SPÓŁKĘ OSOBOWĄ przekształcenie SPÓŁKI OSOBOWEJ w SPÓŁKĘ OSOBOWĄ przekształcenie SPÓŁKI KAPITAŁOWEJ w SPÓŁKĘ KAPITAŁOWĄ DOBROWOLNE przekształcenie SPÓŁKI CYWILNEJ w SPÓŁKĘ JAWNĄ (kiedyś również obligatoryjne po przekroczeniu określonego obrotu, teraz tylko dobrowolne) przekształcenie SPÓŁKI CYWILNEJ w INNĄ niż jawna SPÓŁKĘ HANDLOWĄ przekształcenie PRZEDSIĘBIORCY - OSOBY FIZYCZNEJ w SPÓŁKĘ KAPITAŁOWĄ (od 1 lipca 2011r.) NIE MOŻNA PRZEKSZTAŁCIĆ Ѡ SPÓŁEK W LIKWIDACJI, jeśli ROZPOCZĘŁY już PODZIAŁ MAJĄTKU Ѡ SPÓŁEK W UPADŁOŚCI PRZEBIEG PRZEKSZTAŁCEŃ 1. PLAN PRZEKSZTAŁCENIA (powinien być zbadany przez biegłego) 2. UCHWAŁA O PRZEKSZTAŁCENIU 3. POWOŁANIE CZŁONKÓW ORGANU SPÓŁKI PRZEKSZTAŁCONEJ 4. ZAWARCIE UMOWY SPÓŁKI / PODPISANIE STATUTU SPÓŁKI PRZEKSZTAŁCONEJ 5. WPIS DO REJESTRU SPÓŁKI PRZEKSZTAŁCONEJ (DZIEŃ PRZEKSZTAŁCENIA!) i WYKREŚLENIE PRZEKSZTAŁCANEJ SKUTKI PRZEKSZTAŁCEŃ ZASADA KONTYNUACJI : z dniem przekształcenia SPÓŁCE PRZEKSZTAŁCONEJ przysługują WSZYSTKIE PRAWA i OBOWIĄZKI SPÓŁKI PRZEKSZTAŁCANEJ prawa i obowiązki zarówno wobec OSÓB TRZECICH jak i WSPÓLNIKÓW NIE DOCHODZI do ZMIANY PRACODAWCY występuje również w sferze PRAWA PROCESOWEGO >> wszystkie spory sądowe i arbitrażowe spółki przekształcanej stają się sporami spółki przekształconej; to samo ze skutecznością orzeczeń sądowych art : dot. również koncesji, ulg, zezwoleń następuje ZMIANA FIRMY spółki zawsze musi nastąpić modyfikacja DODATKU, który wskazuje na FORMĘ PRAWNĄ niekiedy może również dojść do zmiany CAŁEJ FIRMY >> wówczas obowiązek podawania w nawiasie obok nowej firmy dawnej firmy z dodatkiem dawniej przez CO NAJMNIEJ 1 ROK od dnia przekształcenia MODYFIKACJA ODPOWIEDZIALNOŚCI WSPÓLNIKÓW ZA ZOBOWIĄZANIA SPÓŁKI w różnych typach spółek prawa i obowiązki wspólników kształtowane odmiennie zasada, że w przypadku przekształcenia spółki kapitałowej w kapitałową prawa i obowiązki wspólnika spółki przekształcanej, które nie są zgodne z przepisami ustawy o spółce przekształconej WYGASAJĄ Z MOCY PRAWA [art ksh] wygaśnięcie praw powiązane z roszczeniem wspólnika o zapłatę stosownego WYNAGRODZENIA [art ksh] wspólnik zobowiązany dotychczasowo do powtarzających się świadczeń niepieniężnych może się z tego obowiązku ZWOLNIĆ za zapłatą stosownego WYNAGRODZENIA [art ksh] 146

148 CZĘŚĆ XIV SPÓŁDZIELNIE pytania

149 124. Jak zostało zdefiniowane pojęcie spółdzielni i jakie cechy spółdzielni można wyróżnić? SPÓŁDZIELNIA jest DOBROWOLNYM ZRZESZENIEM NIEOGRANICZONEJ LICZBY OSÓB, o ZMIENNYM SKŁADZIE OSOBOWYM i ZMIENNYM FUNDUSZU UDZIAŁOWYM, które W INTERESIE SWOICH CZŁONKÓW PROWADZI WSPÓLNĄ DZIAŁALNOŚĆ GOSPODARCZĄ, przy czym MOŻE ono prowadzić również DZIAŁALNOŚĆ SPOŁECZNĄ i OŚWIATOWO-KULTURALNĄ na rzecz swoich członków i ich środowiska. [art. 1 ustawy Prawo spółdzielcze] CECHY: A. DOBROWOLNOŚĆ spółdzielnia może być DOBROWOLNIE UTWORZONA przez jej założycieli i DOBROWOLNIE ROZWIĄZANA przez jej członków ma wyraźnie cywilistyczny charakter; autonomia założycieli i członków oraz zasada swobody umów B. ZRZESZENIOWY CHARAKTER spółdzielnia jest ZRZESZENIEM, czyli KORPORACJĄ OSÓB, które łączą swoje działania dla osiągnięcia wspólnego celu cel nie musi być wyszczególniony, ale wynika on jasno z działalności, którą spółdzielnia prowadzi, a wyszczególnienie tej działalności jest obligatoryjne łączenie się powinno być ŚWIADOME i DŁUGOTRWAŁE (nie jednorazowość!) oparta zarówno na substracie OSOBOWYM jak i MAJĄTKOWYM C. ZMIENNY SKŁAD OSOBOWY łączy się z jedną z podstawowych zasad ruchu spółdzielczego (patrz niżej) > zasadą OTWARTYCH DRZWI spółdzielnia nie może stawiać barier osobom chcącym do niej przystąpić, jeżeli tylko spełniają wymagania określone w ustawie i opartym na niej statucie może jednak uzależnić przyjęcie w poczet członków od posiadania pewnych kwalifikacji reguła może być też ograniczona ze względów ekonomicznych (przesłanka obiektywna) reguła ta nie ma charakteru cywilistycznego; nie wynika z niej roszczenie o przyjęcie w poczet członków (chyba, że co innego wynika z ustawy, statutu, umowy między spółdzielnią a zainteresowanym) D. ZMIENNY FUNDUSZ UDZIAŁOWY nie ma kapitału zakładowego UDZIAŁY SĄ IMIENNE (ale nie są papierami wartościowymi) i NIEZBYWALNE (niemożliwy obrót nimi) osoba ubiegająca się o przyjęcie musi ZADEKLAROWAĆ swój udział/udziały i je WPŁACIĆ E. PROWADZENIE WSPÓLNEJ DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ w interesie członków MUSI prowadzić dz.g. (to jest jej celem i istnieją nawet sankcje w razie nieprowadzenia) nie oznacza, że musi mieć cel zarobkowy (np. spółdzielnie mieszkaniowe) wspólnota celu F. FAKULTATYWNE prowadzenie DZIAŁALNOŚCI SPOŁECZNEJ i OŚWIATOWO KULTURALNEJ 148

150 ZASADY ROCZDELSKIE : zasady dotyczące funkcjonowania ZRZESZEŃ TYPU SPÓŁDZIELCZEGO, odróżniających je od innych instytucjonalnych form prowadzenia działalności gospodarczej. 1) zasada DOBROWOLNOŚCI 2) zasada SAMORZĄDNOŚCI 3) zasada WSPÓLNOTY CZŁONKOWSKIEJ 4) zasada DEMOKRATYCZNEGO KIEROWNICTWA (jeden członek jeden głos) 5) zasada OTWARTYCH DRZWI 6) zasada ZMIENNEGO SKŁADU OSOBOWEGO 7) zasada ZMIENNEGO FUNDUSZU UDZIAŁOWEGO 8) zasada NIEPODZIELNOŚCI FUNDUSZU ZASOBOWEGO 9) zasada PODNOSZENIA POZIOMU KULTURALNEGO CZŁONKÓW 10) zasada WSPÓŁPRACY MIĘDZY ORGANIZACJAMI SPÓŁDZIELCZYMI 125. Jakie są etapy założenia spółdzielni? Do powstanie spółdzielni konieczne jest: A. SPORZĄDZENIE STATUTU B. WYBÓR ORGANÓW C. WPIS DO REJESTRU AD A. STATUT Statut spółdzielni powinien określać: 1. oznaczenie NAZWY z dodatkiem SPÓŁDZIELNIA lub SPÓŁDZIELCZY 2. PRZEDMIOT DZIAŁALNOŚCI spółdzielni 3. CZAS TRWANIA, o ile założona na czas określony 4. WYSOKOŚĆ WPISOWEGO 5. WYSOKOŚĆ i LICZBĘ UDZIAŁÓW, które członek obowiązany jest ZADEKLAROWAĆ 6. TERMINY wnoszenia i zwrotu udziałów oraz SKUTKI NIEWNIESIENIA W TERMINIE 7. PRAWA i OBOWIĄZKI członków 8. zasady i tryb PRZYJMOWANIA CZŁONKÓW, WYPOWIADANIA członkostwa, WYKREŚLENIA i WYKLUCZENIA członków 9. zasady zwoływania ZGROMADZEŃ, obradowania i podejmowania uchwał 10. zasady i tryb wyboru oraz odwołania CZŁONKÓW ORGANÓW spółdzielni 11. zasady PODZIAŁU NADWYŻKI BILANSOWEJ (dochodu ogólnego) oraz POKRYWANIA STRAT 12. postanowienia, których wprowadzenia wymaga ustawa statut UCHWALAJĄ ZAŁOŻYCIELE (osoby zamierzające założyć spółdzielnię), potwierdzając jego przyjęcie przez złożenie pod nim swoich podpisów MINIMALNA LICZBA ZAŁOŻYCIELI: co do zasady: 10 jeśli osoby fizyczne i 3 jeśli osoby prawne w spółdzielniach produkcji rolnej: 5 jeśli osoby fizyczne w spółdzielniach socjalnych: 5 jeśli osoby fizyczne i 2 jeśli osoby prawne w spółdzielniach mieszkaniowych: co najmniej 10 osób fizycznych i prawnych to ustawowe minimum jest jednocześnie warunkiem TRWANIA SPÓŁDZIELNI jeśli liczba członków spadnie poniżej ustawowego minimum i w ciągu 1 roku nie zwiększy liczby członków do wymaganej prawem/ statutem, wówczas spółdzielnia przechodzi w stan LIKWIDACJI [Trzcina] Charakter prawny statutu spółdzielni to wewnętrzne prawo spółdzielni, tzw. prawo umowne, lex contractus 149

151 AD B. WYBÓR ORGANÓW wybór organów należy, w zależności od postanowień statutu, do kompetencji: WALNEGO ZGROMADZENIA lub KOMISJI ORGANIZACYJNEJ w składzie co najmniej 3 CZŁONKÓW AD C. WPIS DO REJESTRU spółdzielnia podlega obowiązkowi wpisu do KRS (art. 7 prawa spółdzielczego) i jest wpisywana do REJESTRU PRZEDSIĘBIORCÓW KRS (art. 36 pkt 8 ustawy o KRS) z chwilą WPISU do rejestru nabywa OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ za czynności dokonane w interesie spółdzielni PRZED REJESTRACJĄ osoby DZIAŁAJĄCE ZA SPÓŁDZIELNIĘ odpowiadają do chwili zarejestrowania wobec osób trzecich SOLIDARNIE po zarejestrowaniu za te czynności odpowiada spółdzielnia 126. W jakich sytuacjach może nastąpić nabycie członkostwa spółdzielni? Członkiem spółdzielni może być: OSOBA FIZYCZNA o PEŁNEJ ZDOLNOŚCI do czynności prawnych, jeżeli odpowiada wymogom określonym w statucie, chyba że ustawa stanowi inaczej; wyjątki: spółdzielnie mieszkaniowe, których członkiem może być osoba fizyczna z ograniczoną z.d.cz.p. albo jej nieposiadająca spółdzielnie socjalne, których członkami mogą być osoby fizyczne o ograniczonej z.d.cz.p. statut spółdzielni może dopuszczać członkostwo osób z ograniczoną z.d.cz.p. lub jej nieposiadających osoby takie nie mogą być CZŁONKIEM ORGANÓW spółdzielni a w WALNYM biorą udział przez przedstawicieli OSOBA PRAWNA, o ile statut nie stanowi inaczej [art pr. spółdz.] Członkostwo w spółdzielni można NABYĆ: A. Z MOCY PRAWA (EX LEGE) ZAŁOŻYCIELE, którzy nabywają członkostwo z CHWILĄ REJESTRACJI spółdzielni w wyniku ŁĄCZENIA się spółdzielni w wyniku PODZIAŁU spółdzielni B. wskutek PRZYJĘCIA w poczet członków warunkiem przyjęcia jest złożenie DEKLARACJI przez zainteresowanego deklaracja musi być złożone w formie pisemnej pod rygorem nieważności powinna zawierać dane osobowe i adresowe aplikującego, a także LICZBĘ ZADEKLAROWANYCH UDZIAŁÓW oraz dane dot. WKŁADÓW członkostwo powstaje z chwilą podjęcia UCHWAŁY O PRZYJĘCIU ORGAN właściwy do przyjęcia jest wskazany w statucie: albo ZARZĄD, albo RADA NADZORCZA albo WALNE ZGROMADZENIE (ZEBRANIE PRZEDSTAWICIELI). NIE MOŻE podjąć uchwały o przyjęciu w poczet członków zarząd jednoosobowy albo Zebranie Grupy Członkowskiej uchwała powinna być podjęta w ciągu 1 MIESIĄCA od złożenia deklaracji przyjęcie powinno być stwierdzone na deklaracji (2 członków zarządu albo inne upoważnione osoby) zawiadomienie o ODMOWIE PRZYJĘCIA powinno zawierać uzasadnienie, a jeśli organem właściwym ws. przyjęcia jest inny niż walne organ, osoba ma prawo wniesienia ODWOŁANIA (całą procedurę powinien regulować statut) 150

152 127. W jakich sytuacjach może nastąpić ustanie członkostwa spółdzielni? USTANIE CZŁONKOSTWA powodują: 1. ŚMIERC / USTANIE CZŁONKA 2. WYSTĄPIENIE ZA WYPOWIEDZENIEM 3. WYKLUCZENIE CZŁONKA 4. WYKREŚLENIE CZŁONKA AD 1. ŚMIERĆ jedyne możliwości rozwiązania stosunku członkostwa przez spółdzielnię OSOBĘ FIZYCZNĄ skreśla się z rejestru członków ze SKUTKIEM od dnia, w którym nastąpiła ŚMIERĆ (jeżeli zmarły zostawił >1 spadkobiercę, powinni ustanowić wspólnego pełnomocnika/ wskazać zarządcę, który wykona przechodzące na nich prawa majątkowe zmarłego) OSOBĘ PRAWNĄ skreśla się z rejestru członków ze SKUTKIEM od dnia jej USTANIA AD 2. WYSTĄPIENIE członek spółdzielni może z niej WYSTĄPIĆ ZA WYPOWIEDZENIEM musi być dokonane w formie pisemnej pod rygorem nieważności termin i okres określa statut za DATĘ WYSTĄPIENIA uznaje się NASTĘPNY DZIEŃ po upływie OKRESU wypowiedzenia AD 3. WYKLUCZENIE może nastąpić w wypadku, gdy z WINY UMYŚLNEJ lub RAŻĄCEGO NIEDBALSTWA CZŁONKA jego dalszego pozostawania w spółdzielni NIE DA SIĘ POGODZIĆ z postanowieniami statutu albo dobrymi obyczajami PRZYCZYNY wykluczenia określa STATUT AD 4. WYKREŚLENIE może nastąpić w odniesieniu do CZŁONKA, który STATUTOWYCH z przyczyn przez siebie NIEZAWINIONYCH PRZYCZYNY wykreślenia określ STATUT NIE WYKONUJE OBOWIĄZKÓW wykluczenia / wykreślania mogą DOKONAĆ (stosownie do postanowień statutu) albo RADA NADZORCZA albo WALNE ZGROMADZENIE organ, który podjął uchwałę zawiadamia o tym członka na piśmie wraz z uzasadnieniem organ ma obowiązek wysłuchać wyjaśnień zainteresowanego od uchwały RN przysługuje odwołanie do WZ albo skarga do sądu do wniesienia odwołania i jego rozpatrzenia stosuje się przepisy statutu o postępowaniu wewnątrzspółdzielczym WYKLUCZENIE / WYKREŚLENIE staje się SKUTECZNE z chwilą: bezskutecznego upływu terminu do zaskarżenia do sądu uchwały RN, chyba, że przed jego upływem członek wniósł odwołanie do WZ bezskutecznego upływu terminu do wniesienia do WZ odwołania od uchwały RN, jeśli termin ten jest dłuższy od terminu na zaskarżenie do sądu bezskutecznego upływu terminu do zaskarżenia do sądu uchwały WZ prawomocnego oddalenia przez sąd powództwa o uchylenie uchwały RN / WZ 151

153 128. Jakie są podstawowe prawa członka spółdzielni i co oznaczają prawa pierwotne i prawa pochodne? Prawa i obowiązki członków wynikają z ustawy oraz statutu spółdzielni. Mogą mieć charakter majątkowy bądź organizacyjny. Prawa i obowiązki dla wszystkich członków są równe (co należy traktować w kategoriach równości ich przyznawania: na jednakowych zasadach, przy zastosowaniu jednakowych kryteriów.) PRAWA CZŁONKA o charakterze MAJĄTKOWYM Do podstawowych uprawnień majątkowych członka spółdzielni należą: prawo do korzystania ze ŚWIADCZEŃ SPÓŁDZELNI w zakresie jej STATUTOWEJ DZIAŁALNOŚCI prawo do UDZIAŁU w NADWYŻCE BILANSOWEJ PRAWA CZŁONKA o charakterze ORGANIZACYJNYM prawo UCZESTNICZENIA w WALNYM ZGROMADZENIU lub ZEBRANIU GRUPY CZŁONKOWSKIEJ bierne i czynne PRAWO WYBORCZE do ORGANÓW spółdzielni prawo otrzymywania odpisu statutu i regulaminów prawo zaznajamiania się z uchwałami organów, protokołami obrad, protokołami lustracji, rocznymi sprawozdaniami finansowymi oraz umowami zawieranymi z osobami trzecimi prawo żądania rozpatrzenia przez właściwe organy wniosków dot. działalności spółdzielni członek może mieć również INNE PRAWA określone w ustawie/statucie PRAWA PIERWOTNE A PRAWA POCHODNE PRAWA PIERWOTNE to prawa wynikające WPROST ze STOSUNKU CZŁONKOSTWA (to właśnie do nich odnosi się zasada równości praw z art pr. spół.) PRAWA POCHODNE to prawa składające się na treść INNYCH niż stosunek członkostwa STOSUNKÓW PRAWNYCH (te prawa w przeciwieństwie do pierwotnych są zróżnicowane dla poszczególnych członków); np.: spółdzielczy stosunek PRACY spółdzielczy stosunek PRAWA DO LOKALU 129. Jakie są podstawowe obowiązki członka spółdzielni? OBOWIĄZKI CZŁONKA o charakterze MAJĄTKOWYM obowiązek wniesienia WPISOWEGO określona przez statut JEDNORAZOWA opłata z tytułu PRZYJĘCIA W POCZET CZŁONKÓW spółdzielni wchodzi do FUNDUSZU ZASOBOWEGO obowiązek wniesienia ZADEKLAROWANYCH UDZIAŁÓW wchodzą do FUNDUSZU UDZIAŁOWEGO stosownie do postanowień statutu mogą być wnoszone JEDNORAZOWO albo W OKREŚLONYCH TERMINACH mogą być pieniężne albo aportowe (ale i tak muszą być przeliczone na kwotę pieniężną) 152

154 udziały mają charakter imienny (ale nie są papierem wartościowym!) są niezbywalne nie podlegają dziedziczeniu (dziedziczone mogą być tylko roszczenia o zwrot praw majątkowych zmarłego członka) członek nie może przed ustaniem członkostwa żądać zwrotu wpłat dokonanych na udziały obowiązkowe (nie dot. wpłat przekraczających ilość udziałów wymaganych do zadeklarowania przez statut obowiązujący w chwili żądania zwrotu) obowiązek UCZESTNICTWA w STRATACH spółdzielni członek uczestniczy w stratach spółdzielni do wysokości zadeklarowanych udziałów (sfera stosunków wewnętrznych na zewnątrz w żaden sposób nie odpowiada swoim majątkiem wobec wierzycieli spółki za jej zobowiązania) uczestniczy we wszystkich stratach, nawet wynikających ze zobowiązań zaciągniętych przez jego przyjęciem do spółdzielni OBOWIĄZKI wynikające ze STATUTU i ZALEŻNE OD RODZAJU SPÓŁDZIELNI obowiązek DEKLAROWANIA WIĘKSZEJ ILOŚCI UDZIAŁÓW można przyjąć takie samo rozwiązanie dla osób fizycznych i prawnych, a może uregulować odrębnie dla każdej kategorii jeśli członek nie zadeklaruje w myśl statutu większej ilości udziałów, można ten obowiązek wymusić albo w drodze postępowania wewnątrzspółdzielczego albo postępowania sądowego obowiązek wniesienia WKŁADÓW wchodzą do FUNDUSZU WKŁADÓW z mocy ustawy obowiązek wniesienie wkładów istnieje w: spółdzielniach mieszkaniowych (wkłady mieszkaniowe) rolniczych spółdzielniach produkcyjnych i innych spółdzielniach zajmujących się produkcją rolną oraz w spółdzielniach kółek rolniczych (wkłady gruntowe i pieniężne) spółdzielczych kasach oszczędnościowo-kredytowych (wkłady pieniężne) w pozostałych przypadkach obowiązek wniesienia wkładów statutowy statut może przewidywać wnoszenie do spółdzielni wkładów na własność albo do korzystania na podstawie innego stosunku prawnego statut powinien w tym przypadku określać: charakter i zakres prawa przysługującego spółdzielni do wkładów wysokość wkładów rodzaj, jeśli są niepieniężne terminy ich wnoszenia i zwrotu obowiązek ŚWIADCZENIA PRACY OBOWIĄZKI CZŁONKA o charakterze ORGANIZACYJNYM obowiązek przestrzegania PRZEPISÓW PRAWA, POSTANOWIEŃ STATUTU i opartych na nich REGULAMINÓW obowiązek DBANIA O DOBRO SPÓŁDZIELNI obowiązek UCZESTNICZENIA w realizacji jej ZADAŃ STATUTOWYCH 153

155 FUNDUSZE SPÓŁDZIELNI FUNDUSZ UDZIAŁOWY FUNDUSZ ZASOBOWY FUNDUSZ WKŁADÓW Powstaje z wpłat UDZIAŁÓW członkowskich. W razie likwidacji spółdzielni, bądź ustania członkostwa, podlega on zwrotowi byłemu członkowi, chyba że został przeznaczony na pokrycie strat spółdzielni. Powstaje z : WPISOWEGO, części NADWYŻKI BILANSOWEJ i z innych źródeł. Jest niepodzielny i bezzwrotny istnieje tylko w niektórych spółdzielniach, które wymagają wniesienia WKŁADU. Podlega zwrotowi i w odróżnieniu od poprzednich funduszy, nie uczestniczy w pokryciu straty. STRATY BILANSOWE pokrywa się ze źródeł w NASTĘPUJĄCEJ KOLEJNOŚCI: 1. FUNDUSZ ZASOBOWY 2. FUNDUSZ UDZIAŁOWY 3. INNE FUNDUSZE WŁASNE spółdzielni w kolejności przewidzianej przez STATUT 130. Jakie są podstawowe organy spółdzielni? ORGANAMI SPÓŁDZIELNI SĄ: 1. WALNE ZGROMADZENIE 2. RADA NADZORCZA 3. ZARZĄD 4. w spółdzielniach, w których WALNE zastąpione ZEBRANIEM PRZEDSTAWICIELI ZEBRANIA GRUP CZŁONKOWSKICH wybory do tych organów odbywają się w głosowaniu tajnym spośród nieograniczonej liczby kandydatów statut może przewidywać powołanie również innych organów (musi wówczas określić zakres kompetencji i sposób powołania i odwołania) żadne organy spółdzielni nie mogą przejmować kompetencji innego organu w odniesieniu do członków RN i zarządu ZAKAZY jak w stosunku do ich członków w spółek kapitałowych: zakaz konkurencji, zakaz głosowania ws. ich dotyczących i zakaz łączenia stanowisk i funkcji 154

156 WALNE ZGROMADZENIE SPÓŁDZIELNI najwyższy organ spółdzielni wyłączne UPRAWNIENIA UCHWAŁODAWCZE w sprawach zastrzeżonych do jego właściwości ustawowo lub statutowo może być ZWYCZAJNE (zwoływane corocznie w ciągu 6 miesięcy po upływie roku obrachunkowego) i NADZWYCZAJNE (zwoływane w miarę potrzeby albo gdy ustawa tak stanowi) ZWOŁYWANIE ZWYCZAJNE zwołuje ZARZĄD NADZWYCZAJNE zwołuje ZARZĄD na żądanie (a) RADY NADZORCZEJ albo (b) CO NAJMNIEJ 1/10 CZŁONKÓW (MIN. TRZECH), chyba że statut zastrzega więcej jeśli zwoływane na żądanie, to musi się odbyć w ciągu 6 tygodni od zgłoszenia żądania jeśli to nie nastąpi, wówczas walne może zwołać: (a) RADA NADZORCZA (b) ZWIĄZEK REWIZYJNY, w którym spółdzielnia jest zrzeszona (c) KRAJOWA RADA SPÓŁDZIELCZA na koszt spółdzielni UDZIAŁ I GŁOSOWANIE członek spółdzielni może uczestniczyć w walnym OSOBIŚCIE lub przez PEŁNOMOCNIKA, chyba że ustawa lub statut stanowią inaczej OSOBY PRAWNE biorą udział przez pełnomocnika pełnomocnictwo powinno być udzielona na piśmie ad solemnitatem i dołączone do protokołu z walnego pełnomocnikiem nie może być CZŁONEK ZARZĄDU spółdzielni (nie dot. spółdzielni liczących max 10 członków, chyba że statut stanowi inaczej) członek ma prawo korzystania na własny koszt z pomocy prawnej / pomocy eksperta KAŻDY CZŁONEK ma 1 GŁOS bez względu na liczbę posiadanych udziałów wyjątkiem spółdzielnie zrzeszające wyłącznie OSOBY PRAWNE tam można ustalić inne zasady PODEJMOWANIE UCHWAŁ walne może podejmować uchwały wyłącznie w sprawach OBJĘTYCH PORZĄDKIEM OBRAD podanym do wiadomości członków w terminach i w sposób określony w statucie uchwały podejmowane są ZWYKŁĄ WIĘKSZOŚCIĄ głosów przy QUORUM 1/2, chyba że ustawa lub statut stanowią inaczej CHARAKTER PRAWNY UCHWAŁ uchwały walnego obowiązują WSZYSTKICH CZŁONKÓW oraz WSZYSTKIE ORGANY spółdzielni uchwała SPRZECZNA z USTAWA jest NIEWAŻNA uchwała sprzeczna ze STATUTEM / DOBRYMI OBYCZAJAMI lub GODZĄCA W INTERESY SPÓŁDZIELNI / MAJĄCA NA CELU POKRZYWDZENIE CZŁONKA może być ZASKARŻONA DO SĄDU (powództwo o uchylenie może wytoczyć każdy członek albo zarząd) typologia uchwał wg Trzcińskiego: uchwały skierowane do organów / wszystkich członków, które zawierają zalecenia o charakterze ogólnym [nie są oświadczeniami woli, analogia do zaleceń służbowych] uchwały zawierające zalecenia dla organów (w pierwszej kolejności dla zarządu) w określonych sprawach uznanych przez walne za ważne [nie są oświadczeniami woli, analogia do zaleceń służbowych] uchwały których podjęcie jest konieczne dla dokonania przez zarząd określonej czynności prawnej [czynność dokonana bez takiej uchwały powoduje odpowiedzialność wobec spółdzielni] uchwały rozwijające/konkretyzujące przewidziane w statucie prawa i obowiązki [mogą zapadać tylko na podstawie wyraźnej delegacji ustawowej i statutowej; są oświadczeniami woli] uchwały wywołujące wprost zmiany w stosunkach prawnych [są czynnościami prawnymi sensu stricto; np. uchwała o przyjęciu w poczet członków] statut może stanowić, że jeśli liczba członków PRZEKROCZY określony w nim próg, WALNE zostaje ZASTĄPIONE przez ZEBRANIE PRZEDSTAWICIELI (wówczas musi szczegółowo określać funkcjonowanie) 155

157 RADA NADZORCZA rada nadzorcza SPRAWUJE KONTROLĘ i NADZÓR nad działalnością spółdzielni ZAKRES DZIAŁANIA: a) uchwalanie planów gospodarczych i programów działalności społecznej i kulturalnej b) nadzór i kontrola działalności spółdzielni poprzez: badanie okresowych sprawozdań oraz sprawozdań finansowych, dokonywanie okresowych ocen wykonania przez spółdzielnię jej zadań gospodarczych (ze szczególnym uwzględnieniem przestrzegania przez spółdzielnię praw członków), przeprowadzanie kontroli nad sposobem załatwiania wniosków przez zarząd c) podejmowanie uchwał w sprawie nabycia/obciążenia nieruchomości oraz nabycia zakładu / innej jednostki organizacyjnej d) podejmowanie uchwał w sprawie przystępowania/występowania z organizacji społecznych e) zatwierdzanie struktury organizacyjnej spółdzielni f) rozpatrywanie skarg na działalność zarządu g) składanie walnemu sprawozdań zawierających w szczególności wyniki kontroli i ocenę sprawozdań finansowych h) podejmowanie uchwał w sprawach czynności prawnych dokonywanych między spółdzielnią a członkiem zarządu albo przez spółdzielnię w interesie członka zarządu oraz reprezentowanie spółdzielni przy tych czynnościach (do reprezentowanie styknie 2 członków) i) inne uprawnienia zastrzeżone przez statut jeżeli statut przekaże sprawy z zakresu a) c) i e) do wyłącznej kompetencji walnego, wówczas może przyjąć dla Rady nazwę KOMISJI REWIZYJNEJ w celu wykonywania swoich zadań rada może: żądać wszelkich SPRAWOZDAŃ i WYJAŚNIEŃ od zarządu, członków i pracowników spółdzielni przeglądać księgi i dokumenty sprawdzać bezpośrednio STAN MAJĄTKU spółdzielni SKŁAD : MIN 3 CZŁONKÓW (kadencję określa statut) wybierani WYŁĄCZNIE spośród CZŁONKÓW wyjątek: jeśli członkiem jest OSOBA PRAWNA, do rady może być wybrana osoba NIEBĘDĄCA członkiem, wskazana przez osobę prawną WYBORU dokonuje (stosownie do postanowień statutu) WALNE, ZEBRANIE PRZEDSTAWICIELI lub ZEBRANIE GRUP CZŁONKOWSKICH organ który dokonał wyboru może również ODWOŁAĆ członka przed upływem kadencji NIE POWOŁUJE SIĘ RADY NADZORCZEJ, chyba że statut stanowi inaczej (kompetencje przejmuje walne): w spółdzielniach. w spółdzielniach produkcji rolnej, jeśli liczba członków max 10 ZARZĄD jest ORGANEM WYKONAWCZYM do jego kompetencji należy: (a) KIEROWANIE DZIAŁALNOŚCIĄ SPÓŁDZIELNI i (b) REPREZENTOWANIE JEJ NA ZEWNĄTRZ (patrz pyt. 131) SKŁAD i LICZBĘ CZŁONKÓW określa STATUT (mogą do niego wchodzić osoby spoza członków spółdzielni) POWOŁYWANY stosownie do postanowień statutu przez RADĘ lub WALNE statut może przewidywać ZARZĄD JEDNOOSOBOWY (PREZES), ale taki zarząd nie może dokonywać CZYNNOŚCI PRAWNYCH w sprawach wynikających ZE STOSUNKU CZŁONKOSTWA (np. nie może przyjąć w poczet członków); takie czynności dokonywane są wówczas przez RADĘ NADZORCZĄ ZEBRANIA GRUP CZŁONKOWSKICH tylko tam, gdzie zamiast walnego funkcjonuje ZEBRANIE PRZEDSTAWICIELI STATUT określa ZASADY PODZIAŁU członków na GRUPY członkowskie oraz ZASADY DZIAŁANIA tych zebrań 156

158 KOMPETENCJE: a. wybieranie i odwoływanie przedstawicieli na zebranie przedstawicieli b. wybieranie i odwoływanie członków rady, jeśli statut tak stanowi c. rozpatrywanie spraw będących przedmiotem najbliższego zebrania i zgłaszanie swoich wniosków d. rozpatrywanie okresowych sprawozdań zarządu i rady e. wyrażanie opinii i zgłaszanie wniosków do właściwych organów w sprawach spółdzielni i wspólnych sprawach członków grupy f. inne zadania i uprawnienia określone przez statut 131. Jakie są zasady reprezentacji spółdzielni? co do zasady (z zastrzeżeniem ustawowych wyjątków ergo pełnomocnicy czy wyjątkowe kompetencje rady w tym zakresie) wyłączną kompetencję do reprezentowania spółdzielni posiada ZARZĄD ZASADY w zakresie REPREZENTACJI CZYNNEJ obowiązuje zasada obligatoryjnej REPREZENTACJI ŁĄCZNEJ, tj. składać oświadczenia woli w imieniu spółdzielni mogą: 2 CZŁONKOWIE ZARZĄDU lub 1 CZŁONEK ZARZĄDU i PEŁNOMOCNIK WYJĄTKIEM w zakresie obowiązku reprezentacji łącznej jest ZARZĄD JEDNOOSOBOWY; tu składać oświadczenia mogą skutecznie: PREZES ZARZĄDU lub 2 PEŁNOMOCNIKÓW ponadto ZARZĄD może UDZIELIĆ PEŁNOMOCNICTWA (pr. spół. nie reguluje formy pełnomocnictwa, więc odesłanie do k.c.) JEDNEMU ze swoich CZŁONKÓW lub OSOBIE TRZECIEJ do dokonywania czynności prawnych związanych z KIEROWANIEM BIEŻĄCĄ DZIAŁALNOŚCIĄ GOSPODARCZĄ spółdzielni lub jej wyodrębnionej organizacyjnie i gospodarczo JEDNOSTKI tudzież do dokonywania CZYNNOŚCI OKREŚLONEGO RODZAJU lub CZYNNOŚCI SZCZEGÓLNYCH (Statut może uzależniać udzielenie takiego pełnomocnictwa od uprzedniej zgody rady.) poza tymi przypadkami (zarząd jednoosobowy lub pełnomocnictwo) JEDNOOSOBOWE DZIAŁANIA CZŁONKA ZARZĄDU NIE SĄ DZIAŁANIEM ORGANU SPÓŁDZIELNI! spółdzielnia może również USTANOWIĆ PROKURENTA ZASADY w zakresie REPREZENTACJI BIERNEJ Skutek prawny wobec spółdzielni wywołują OŚWIADCZENIA ZŁOŻONE: wobec JEDNEGO Z CZŁONKÓW ZARZĄDU wobec JEDNEGO Z PEŁNOMOCNIKÓW w lokalu spółdzielni 157

159 132. Jakie mogą być przyczyny likwidacji spółdzielni i na czym polega postępowanie likwidacyjne? jeśli spółdzielnia nie rozpoczęła działalności w ciągu 1 roku od zarejestrowania i nie posiada majątku, może ulec wykreśleniu bez postępowania likwidacyjnego na wniosek związku rewizyjnego otwarcie likwidacji = wygaśnięcie pełnomocnictw PRZYCZYNY LIKWIDACJI Z MOCY PRAWA na podstawie STOSOWNYCH UCHWAŁ UPŁYW CZASU, na który w myśl statutu spółdzielnię utworzono ZMNIEJSZENIE SIĘ LICZBY CZŁONKÓW poniżej progu wskazanego w statucie lub ustawie, a spółdzielnia nie zwiększy do wymaganej liczby w terminie 1 roku UCHWAŁY WALNEGO UCHWAŁA ZWIĄZKU REWIZYJNEGO Postawienie w stan likwidacji wskutek UCHWAŁ WALNYCH ZGROMADZEŃ LIKWIDACJA DOBROWOLNA zgodne uchwały podjęte na DWÓCH KOLEJNYCH WALNYCH w odstępie co najmniej 2 TYGODNI większością kwalifikowaną 3/4 głosów spółdzielnia postawiona w stan likwidacji w tym trybie może PRZED UPŁYWEM 1 ROKU od podjęcia II UCHWAŁY PRZYWRÓCIĆ swoją działalność uchwałę w sprawie przywrócenia podejmuje WALNE większością 3/4 głosów Postawienie w stan likwidacji wskutek UCHWAŁY ZWIĄZKU REWIZYJNEGO uchwałę o postawieniu w stan likwidacji może podjąć ZWIĄZEK REWIZYJNY spółdzielnia jest ZRZESZONA w którym PODSTAWY: (a) działalność spółdzielni wykazuje rażące i uporczywe NARUSZENIA PRAWA / STATUTU (b) spółdzielnia została ZAREJESTROWANA z NARUSZENIEM PRAWA (c) spółdzielnia CO NAJMNIEJ od 1 ROKU NIE PROWADZI DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ spółdzielnia może w terminie 6 TYGODNI od doręczenia uchwały ZASKRAŻYĆ ją do SĄDU w razie niezaskarżenia w terminie / uprawomocnienia się orzeczenia oddalającego powództwo albo umarzającego sprawę, ZWIĄZEK REWIZYJNY zgłasza do KRS WNIOSEK O OTWARCIE LIKWIDACJI i wyznacza LIKWIDATORA 158

160 POSTĘPOWANIE LIKWIDACYJNE Postępowanie likwidacyjne jest sposobem ZAKOŃCZENIA BYTU PRAWNEGO spółdzielni. (Spółdzielnia może również ogłosić upadłość w razie jej niewypłacalności i wówczas zakończyć swój byt prawny zgodnie z procedurą postępowania upadłościowego albo ulec procesom przekształceniowym: (dot. spółdzielni pracy) w spółkę handlową w oparciu o przepisy 203e-203x prawa spółdzielczego albo (dot. wszystkich spółdzielni) przez łączenie się lub podział spółdzielni.) LIKWIDATORAMI mogą być CZŁONKOWIE OSTATNIEGO ZARZĄDU albo osoby WYBRANE przez WALNE ZGROMADZENIE nie może być likwidatorem CZŁONEK SPÓŁDZIELNI likwidatorem może być również OSOBA PRAWNA z likwidatorem zawiera się UMOWĘ o WYKONANIE CZYNNOŚCI LIKWIDACYJNYCH; zawiera ją: RADA NADZORCZA albo ZWIĄZEK REWIZYJNY działając w imieniu spółdzielni, jeśli to on wyznacza likwidatora albo jeśli zwołanie rady napotyka poważne trudności ODWOŁAĆ likwidatora może w każdej chwili organ, który go wyznaczył, a z ważnych przyczyn również związek rewizyjny (jeśli odwołają, muszą również wyznaczyć nowego likwidatora) OBOWIĄZKI LIWIDATORA: a. zgłoszenie do KRS wniosku o wpisanie OTWARCIA LIKWIDACJI i zawiadomienie o tym związku rewizyjnego oraz Krajowej Rady Spółdzielczej b. powiadomienie o otwarciu likwidacji banki finansujące spółdzielnię oraz organy finansowe c. zamieszczenie zawiadomienia o otwarciu likwidacji w Monitorze Spółdzielczym i WEZWANIE WIERZYCIELI do zgłoszenia wierzytelności w terminie 3 MIESIĘCY od dnia ogłoszenia d. sporządzenie SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO na dzień otwarcia likwidacji oraz LISTY ZOBOWIAZAŃ spółdzielni e. sporządzenie PLANU FINANSOWEGO likwidacji oraz PLANU ZASPOKOJENIA ZOBOWIĄZAŃ f. po zakończeniu likwidacji przedstawienie do zatwierdzenia walnemu SPRAWOZDANIA FINANSOWEGO na dzień zakończenia likwidacji (jeśli zwołanie walnego napotyka poważne trudności, zatwierdza je związek rewizyjny) g. po zatwierdzeniu likwidator ZGŁASZA do KRS wniosek o WYKREŚLENIE SPÓŁDZIELNI i przekazuje księgi i dokumenty do przechowania KOLEJNOŚĆ ZASPOKAJANIA NALEŻNOŚCI w postępowaniu likwidacyjnym I. KOSZTY prowadzenia likwidacji II. należności ze STOSUNKU PRACY oraz należności, którym przepisy przyznają taką samą ochronę, a także ODSZKODOWANIA z tytułu uszkodzenia ciała, wywołania rozstroju zdrowia, pozbawienia życia, w tym również odszkodowania z tytułu wypadków przy pracy czy chorób zawodowych III. PODATKI i inne należności, do których stosuje się przepisy o zobowiązaniach podatkowych oraz NALEŻNOŚCI z tytułu KREDYTÓW BANKOWYCH IV. inne należności należności NIEWYMAGALNE lub SPORNE należy złożyć do DEPOZYTU SĄDOWEGO z tego, co zostanie po rozdzieleniu powyższych i po złożeniu do depozytu dokonuje się STOSUNKOWEJ WYPŁATY UDZIAŁÓW (nie można tej wypłaty dokonać przed upływem 6 miesięcy od wezwania wierzycieli, bo nawet jeśli się nie wyrobią ze zgłoszeniem wierzytelności w terminie 3 miesięcy, mogą dochodzić zaspokojenia z nierozdzielonego jeszcze majątku spółdzielni)po POZOSTAŁY MAJĄTEK zostaje przeznaczony na cele określone w uchwale OSTATNIEGO WALNEGO 159

161 CZĘŚĆ XV PONADNARODOWE STRUKTURY ORGANIZACYJNE pytania

162 133. Jakie są organy Europejskiego Zgrupowania Interesów Gospodarczych? EUROPEJSKIE ZGRUPOWANIE INTERESÓW GOSPODARCZYCH (EZIG) jest INSTRUMENTEM PRAWNYM UE mającym umożliwić EFEKTYWNĄ WSPÓŁPRACĘ TRANSGRANICZĄ osób fizycznych, spółek i innych jednostek organizacyjnych. do UTWORZENIA niezbędne podpisanie (A) UMOWY O UTWORZENIU oraz (B)DOKONANIE REJESTRACJI EZIG podlega rejestracji w państwie, w którym ma SIEDZIBĘ SIEDZIBA EZIG określona w umowie musi się znajdować w UNII uregulowane (a) rozporządzeniem Rady (EWG) w sprawie europejskiego zgrupowania interesów gospodarczych w zakresie nieuregulowanym w rozporządzeniu rejestrację i niektóre zasady organizacji reguluje wydana w celu zapewnienia skutecznego stosowania tego aktu reguluje (b) ustawa o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej na jej mocy w sprawach NIEUREGULOWANYCH w rozporządzeniu i ustawie stosuje się odpowiednio przepisy o SPÓŁCE JAWNEJ EZIG otrzymuje status osobowej spółki handlowej i NIE POSIADA OSOBOWOŚCI PRAWNEJ, ale ma PODMIOTOWOŚĆ PRAWNĄ uzyskuje ją z chwilą WPISU DO REJESTRU (wpis ma charakter konstytutywny) CELEM EZIG jest ułatwianie lub rozwój działalności gospodarczej jego członków oraz poprawa lub intensyfikacja wyników tej działalności; celem grupowanie nie jest osiąganie zysków dla siebie DZIAŁALNOŚĆ ugrupowania odnosi się do działalności gospodarczej członków i nie może mieć bardziej znaczącego charakteru niż pomocniczy dla tej działalności wszelkie mienie wniesione jak wkład/ nabyte przez EZIG stanowi majątek EZIG, a nie jego członków CZŁONKOWIE ponoszą NIEOGRANICZONĄ SOLIDARNĄ ODPOWIEDZIALNOŚĆ za ciążące na EZIG długi i inne zobowiązania wszelkiego rodzaju ORGANY EZIG odmiennie niż w przypadku spółki jawnej, EZIG działa przez swoje ORGANY [art. 16 ust. 1 rozp.] ORGANAMI EZIG są: A. CZŁONKOWIE DZIAŁAJĄCY WSPÓLNIE B. ZARZĄDZAJĄCY umowa o utworzeniu zgrupowania może przewidywać INNE ORGANY A. CZŁONKOWIE DZIAŁAJĄCY WSPÓLNIE najwyższy organ EZIG mogą podejmować WSZELKIE DECYZJE zmierzające do OSIĄGNIĘCIA CELÓW ugrupowania decyzje zapadają w formie UCHWAŁ PODEJMOWANIE UCHWAŁ JEDEN CZŁONEK = JEDEN GŁOS (umowa o utworzeniu może przyznawać >1, pod warunkiem, że żaden z członków nie będzie miał większości głosów) z inicjatywy samego zarządzającego lub na wniosek członka zarządzający muszą zapewnić członkom konsultacje w celu umożliwienia im podjęcia stosownej decyzji warunki dotyczące kworum i wymaganych większości określa umowa o utworzeniu (jeśli nie stanowi inaczej, podejmowane są JEDNOMYŚLNIE) 161

163 ponadto rozporządzenie przewiduje kategorie uchwał, które niezależnie od postanowień umowy MUSZĄ być podejmowane JEDNOMYŚLNIE: zmiana celów zgrupowania zmiana liczby przyznawanej każdemu członkowi liczby głosów zmiana warunków podejmowania decyzji przedłużenie okresu istnienie zgrupowania ponad termin ustalony w umowie zmiana udziału członka w finansowaniu zgrupowania zmiana wszelkich innych obowiązków członka, chyba że umowa stanowi inaczej dokonanie jakiejkolwiek innej zmiany w umowie, chyba że sama umowa stanowi inaczej transgraniczne przeniesienie siedziby EZIG określenie warunków powoływania i odwoływania zarządzających oraz ich uprawnienia przyjęcie w poczet nowych członków B. ZARZĄDZAJĄCY organ wykonawczy zgrupowania ZARZĄDZAJĄ zgrupowaniem i REPREZENTUJĄ je na gruncie polskiego prawa status zarządzających odpowiada STATUSOWI CZŁONKÓW ZARZĄDU SPÓŁKI Z O.O., zarówno w zakresie PRAW i OBOWIĄZKÓW jak i ODPOWIEDZIALNOŚCI CYWILNOPRAWNEJ POWOŁANIE w umowie o utworzeniu albo na mocy decyzji członków (dot. również usunięcia ze stanowiska i określenia ich uprawnień) można powołać KILKU lub JEDNEGO zarządzającego zarządzającym może być KAŻDA OSOBA FIZYCZNA (z wyłączeniem osób, które z mocy prawa / orzeczenia / decyzji nie mogą należeć do administracyjnego lub zarządzającego organu spółki, nie mogą zarządzać przedsiębiorstwem lub nie mogą działać jako zarządzający EZIG) rozporządzenie pozostawia w gestii państw członkowskich kwestię osób prawnych polski ustawodawca w wykonaniu tej delegacji DOPUSZCZA powołanie OSOBY PRAWNEJ w charakterze zarządzającego PROWADZENIE SPRAW co do zasady należy do kompetencji ZARZĄDZAJĄCYCH, ale NIE OBOWIĄZUJE DOMNIEMANIE WŁAŚCIWOŚCI w tym zakresie (inaczej niż przy członkach zarządu sp. z o.o.) >> rozporządzenie stanowi, że CZŁONKOWIE zgrupowania mogą podejmować WSZELKIE DECYZJE zmierzające do OSIĄGNIECIA CELÓW zgrupowania, ergo mogą SAMODZIELNIE, w drodze uchwał decydować o wszystkich sprawach z zakresu prowadzenia spraw REPREZENTACJA tutaj ZARZĄDZAJĄCY posiadają WYŁĄCZNĄ KOMPETENCJĘ zasadą reprezentacja samodzielna >> czynności KAŻDEGO z zarządzających WIAŻĄ zgrupowanie w zakresie kontaktów z osobami trzecimi, jeżeli zarządzający działa w imieniu ugrupowania (nawet, jeżeli czynności nie wchodziły w zakres celów ugrupowania) wobec osób trzecich NIE MOŻNA powoływać się na ŻADNE OGRANICZENIA uprawnień zarządzających wynikające z umowy o utworzeniu / decyzji członków, nawet, jeśli zostały opublikowane umowa o utworzeniu MOŻE przewidywać wymóg REPREZENTACJI ŁĄCZNEJ >> wtedy można powoływać się na wymóg współdziałania zarządzających do skuteczności ich czynności, ale tylko jeśli klauzula ta została opublikowana 162

164 KONTROLA DZIAŁALNOŚCI EZIG KONTROLĘ co do zasady sprawują SAMI CZŁONKOWIE każdy z członków jest uprawniony do uzyskania od zarządzających informacji dot. działalności zgrupowania oraz do kontroli ksiąg i dokumentów [analogiczne uprawnienia oczywiście mają członkowie działający wspólnie jako organ] umowa o utworzeniu MOŻE przewidywać powołanie w tym celu SPECJALNEGO ORGANU, np. RADY CZŁONKÓW, wraz z określeniem jego uprawnień, który działałby na wzór rady nadzorczej w spółkach kapitałowych 134. W jakich sytuacjach dochodzi do nabycia lub utraty członkostwa w Europejskim Zgrupowaniu Interesów Gospodarczych? NABYCIE CZŁONKOSTWA Może nastąpić w sposób: A. PIERWOTNY : dot. ZAŁOŻYCIELI, którzy stają się członkami automatycznie z chwilą REJESTRACJI B. POCHODNY, poprzez PRZYJĘCIE poczet członków decyzja o przyjęciu musi być podjęta jednomyślnie każdy nowy członek odpowiada także za długi i inne zobowiązania zgrupowanie powstałe przed jego przyjęciem (można zastrzec odmiennie w klauzuli zawartej w umowie o utworzeniu / w dokumencie przyjęcia; można się na nią powoływać również wobec osób trzecich, jeśli została opublikowana) CZŁONKAMI EZIG mogą być jedynie: 1. (A) SPÓŁKI lub (B) PRZEDSIĘBIORSTWA w rozumieniu art. 58 TWE oraz (C) INNE JEDNOSTKI ORGANIZACYJNE PRAWA PUBLICZNEGO lub PRYWATNEGO, które zostały utworzone zgodnie z prawem państwa członkowskiego posiadające (a) ZAREJESTROWANĄ lub STATUTOWĄ SIEDZIBĘ i (b) ZARZĄD w UNII (jeśli na mocy prawa państwa członkowskiego podmiot nie musi mieć zarejestrowanej albo statutowej siedziby, wystarczy żeby miał zarząd w Unii) 2. OSOBY FIZYCZNE (a) wykonujące JAKĄKOLWIEK działalność PRZEMYSŁOWĄ, HANDLOWĄ, RZEMIEŚLNICZĄ lub ROLNICZĄ albo (b) ŚWIADCZĄCE USŁUGI zawodowe lub inne w UNII EZIG musi się składać CO NAJMNIEJ z 2 CZŁONKÓW należących do którejś z tych kategorii, prowadzących swoją działalność W RÓŻNYCH PAŃSTWACH CZŁONKOWSKICH albo 2 jednostki organizacyjne posiadające zarządy w różnych państwach albo jedn. organizacyjna posiadająca zarząd w innym państwie niż prowadzi główną działalność osoba fizyczna albo 2 osoby fizyczne prowadzące główną działalność w różnych państwach UTRATA CZŁONKOSTWA Może nastąpić w wyniku: A. WYSTĄPIENIA B. WYKLUCZENIA C. ZBYCIA UDZIAŁU D. ŚMIERCI E. NIESPEŁNIANIA WARUNKÓW F. UPADŁOŚCI 163

165 A. WYSTĄPIENIE CZŁONKA Członek może wystąpić ze zgrupowania: zgodnie z warunkami ustanowionymi w umowie o utworzeniu, a w braku takich regulacji za jednomyślną zgodą pozostałych członków ponadto każdy członek może wystąpić ze zgrupowania ze słusznych i stosownych przyczyn ustanie członkostwa następuje też wskutek wypowiedzenia udziału przez wierzyciela członka B. WYKLUCZENIE CZŁONKA każdy członek może zostać wykluczony z powodów wymienionych w umowie o utworzeniu ponadto może wykluczyć członka na mocy orzeczenia sądowego (na wspólny wniosek wszystkich pozostałych członków) jeżeli poważnie zaniedba swoje obowiązki lub powoduje / grozi spowodowaniem poważnego zakłócenia w funkcjonowaniu zgrupowania C. ZBYCIE UDZIAŁU każdy członek może scedować swój udział/część udziału na innego członka / osobę trzecią pod warunkiem jednomyślnej zgody innych członków D. ŚMIERĆ CZŁONKA ograniczona możliwość uzyskania członkostwa przez spadkobierców rozporządzenie stanowi, że nie można stać się członkiem w miejsce zmarłego członka osoby fizycznej, chyba że na warunkach określonych w umowie o utworzeniu, a w braku takich warunków przy jednomyślnej zgodzie pozostałych członków E. NIESPEŁNIANIE WARUNKÓW członkostwo ustaje, gdy członek przestaje spełniać warunki ustanowione w art. 4 ust. 1 rozporządzenia, tj. ogólne warunki dot. możliwości zostania członkiem EZIG (odpowiednia podmiotowość prawna + terytorium Unii) F. UPADŁOŚĆ CZŁONKA rozporządzenie umożliwia państwu członkowskiemu ustanowienie - dla celów likwidacji/ rozwiązania i w przypadkach niewypłacalności - przepisów, na podstawie których członek przestaje należeć do zgrupowania w wyniku wystąpienia tych okoliczności polski ustawodawca korzysta z tej możliwości i stanowi, że członkostwo w zgrupowaniu ustaje również z chwilą ogłoszenia upadłości członka ROZWIĄZANIE I LIKWIDACJA ZGRUPOWANIA A. ROZWIĄZANIE na podstawie DECYZJI CZŁONKÓW obligatoryjne: a. wygaśnięcie terminu określonego w umowie o utworzeniu b. zaistnienie jakiejkolwiek innej przyczyny przewidzianej w umowie c. osiągnięcie celu zgrupowania d. brak możliwości dalszej realizacji celu (jeśli mimo wystąpienia tych przyczyn nie podjęto decyzji o rozwiązaniu, każdy członek może się zwrócić do sądu o nakaz rozwiązania) e. gdy nie są już spełniane warunki z art. 4 ust. 2 rozporządzenia (min. 2 członków z różnych państw) fakultatywnie: w każdym czasie jednomyślną decyzją członków 164

166 B. ROZWIĄZANIE na podstawie ORZECZENIA SĄDOWEGO obligatoryjnie orzeka na wniosek każdej zainteresowanej osoby/ właściwego organu gdy naruszone zostały: a. art. 3 (ogólne warunki dział. zgrupowania), b. art. 12 (przepisy dot. siedziby zgrupowania) albo c. art. 31 ust. 3 (mniej niż 2 członków z różnych państw) chyba że sprawy zgrupowania mogą zostać i zostaną uporządkowane przed wydaniem przez sąd merytorycznego orzeczenia fakultatywnie orzeka na wniosek członka ze słusznych i stosownych przyczyn ponadto państwo członkowskie może postanowić, że sąd na wniosek właściwego organu mającego siedzibę w tym państwie może nakazać rozwiązanie zgrupowania, gdy działa ono z naruszeniem interesów tego państwa (o ile prawo państwa członkowskiego przewiduje taką możliwość w odniesieniu do zarejestrowanych w nim spółek / innych podlegających mu jednostek organizacyjnych) LIKWIDACJA rozwiązanie pociąga za sobą likwidację postępowanie likwidacyjne podlega PRAWU KRAJOWEMU LIKWIDATORAMI są ZARZĄDZAJĄCY, chyba że odmienne postanowienie w umowie lub uchwale członków (musi być jednomyślna, chyba że umowa stanowi inaczej) 135. Na czym polega system monistyczny i dualistyczny spółki europejskiej? SPÓŁKA EUROPEJSKA (societas europea, skrót SE) jest paneuropejską formą przedsiębiorstwa uregulowaną w (a) rozporządzeniu Rady (WE) z 2001r. w sprawie statutu spółki europejskiej oraz, w zakresie nieuregulowanym w tym rozporządzeniu, (b) w ustawie z 4 marca 2005r. o europejskim zgrupowaniu interesów gospodarczych i spółce europejskiej. SE ma formę SPÓŁKI AKCYJNEJ [art. 1 ust. 1 rozp.] z zastrzeżeniem przepisów rozporządzenia SE traktuje się w każdym państwie członkowskim TAK JAK S.A. utworzoną zgodnie z przepisami państwa, w którym ma ona swoją siedzibę posiada OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ, którą uzyskuje z dniem REJESTRACJI we właściwym rejestrze państwa członkowskiego, w którym ma swoją STATUTOWĄ SIEDZIBĘ (a siedziba SE musi znajdować się w tym samym państwie członkowskim, co SIEDZIBA ZARZĄDU) min. KAPITAŁ AKCYJNY : EURO państwo członkowskie może zastosować wyższy próg, jeśli jego przepisy przewidują taki dla spółek prowadzących określony rodzaj działalności żaden akcjonariusz nie odpowiada za sumę wyższą, niż subskrybowana SYSTEM MONISTYCZNY i DUALISTYCZNY dotyczą wybranego modelu ZARZĄDZANIA i NADZORU w spółce europejskiej. W systemie dualistycznym następuje rozdział funkcji zarządzających i nadzorczych, w systemie monistycznym zaś występuje jeden organ pełniący te funkcje. Wynika to z różnych tradycji państw członkowskich w zakresie regulacji funkcjonowania organów S.A. SYSTEM DUALISTYCZNY WŁADZE SPÓŁKI EUROPEJSKIEJ 165 SYSTEM MONISTYCZNY 1. WALNE ZGROMADZENIE 1. WALNE ZGROMADZENIE 2. ORGAN ZARZĄDZAJĄCY 2. ORGAN ADMINISTRUJĄCY 3. ORGAN NADZORU pełniący zarówno funkcje zarządcze jak i nadzorcze

167 WALNE ZGROMADZENIE niezależnie od przyjętego modelu walne jest najwyższym organem SE decyduje w sprawach, w których: wyłączną właściwość walnemu SE przyznaje rozporządzenie i prawo państwa członkowskiego siedziby SE albo zgodny z nimi statut SE właściwość walnemu SPÓŁKI AKCYJNEJ przyznaje prawo państwa członkowskiego siedziby SE z zastrzeżeniem zasad ustanowionych w rozporządzeniu, do ORGANIZACJI, PRZEBIEGU i PROCEDURY GŁOSOWANIA stosuje się obowiązujące w państwie siedziby SE przepisy dot. S.A. ZWOŁUJE SIĘ co najmniej 1 raz w roku, w ciągu 6 MIESIĘCY po upływie każdego roku gospodarczego (chyba że przepisy państwa siedziby przewidują częstsze zwoływania dla spółek prowadzących dany rodzaj działalności) PIERWSZE walne może odbyć się w terminie 18 MIESIĘCY PO POWSTANIU SE ponadto walne może być zwołane w dowolnym terminie przez organ zarządzający, nadzorczy, administrujący lub inny organ (również właściwy na gruncie prawa członkowskiego) również akcjonariusz/akcjonariusze reprezentujący co najmniej 10% kapitału zakładowego mogą wystąpić z wnioskiem o zwołanie albo o umieszczenie w porządku obrad określonych spraw (statut albo ustawodawstwo krajowe może przyznawać to uprawnienie akcjonariuszom reprezentującym mniej niż 10% KZ) UCHWAŁY są podejmowane WIĘKSZOŚCIĄ WAŻNIE ODDANYCH GŁOSÓW (chyba że przepisy rozporządzenia/ przepisy państwa członkowskiego wymagają większości kwalifikowanej) NIE LICZĄ się głosy, których posiadacze nie brali udziału w głosowaniu, wstrzymali się od głosu lub zwrócili pustą/uszkodzoną kartę do głosowania jeśli istnieje WIELE RODZAJÓW AKCJI, każda uchwała wymaga dodatkowo ODDZIELNEGO GŁOSOWANIA dla każdego rodzaju akcji, których szczególne prawa mogą zostać naruszone przez tę uchwałę ZMIANA STATUTU wymaga WIĘKSZOŚCI 2/3 GŁOSÓW ODDANYCH państwo członkowskie może mieć surowszy wymóg może również ustalić, że wystarczy zwykła większość, jeśli reprezentowana jest min. 1/2 KZ SYSTEM DUALISTYCZNY ORGAN ZARZĄDZAJĄCY odpowiedzialny za PROWADZENIE SPRAW SE jego członkowie powoływani i odwoływani przez ORGAN NADZORCZY państwa członkowskie mogą przewidzieć ustanowienie w statucie powoływania/odwoływania przez walne PL ustawodawca korzysta i stanowi, że WALNE w każdym czasie może ODWOŁAĆ CZŁONKA ZARZĄDU/ ZAWIESIĆ go w czynnościach (prawo bezwzględne) ponadto umożliwia twórcom statutu SE przyznanie wyłącznej kompetencji do powoływania i odwoływania walnemu ŻADNA OSOBA NIE MOŻE być JEDNOCZEŚNIE członkiem ORGANU ZARZĄDZAJĄCEGO i NADZORCZEGO tej samej SE organ nadzorczy może przesunąć jednego ze swoich członków do wykonywania obowiązków jako członek organu zarządzającego w przypadku wolnego miejsca pracy; wówczas jego funkcje jako członka organu nadzorczego są zawieszone państwo członkowskie może przewidzieć ograniczenie czasowe: nasz ustawodawca korzysta i stanowi, że w przypadku zastąpienia członka zarządu niemogącego wykonywać swoich funkcji przez członka rady nadzorczej może to trwać max 3 miesiące LICZBĘ CZŁONKÓW / zasady jej ustalania określa STATUT SE państwa członkowskie mogą ustalić próg minimalny i maksymalny 166

168 ORGAN NADZORU SPRAWUJE NADZÓR nad PROWADZENIEM SPRAW SE przez organ zarządzający nie jest uprawniony do samodzielnego prowadzenia spraw CZŁONKOWIE POWOŁYWANI przez WALNE członkowie PIERWSZEGO organu mogą być powołani przez statut LICZBĘ CZŁONKÓW / zasady jej ustalania określa STATUT SE państwa członkowskie mogą ustalić próg minimalny i maksymalny; nasz ustawodawca korzysta i stanowi, że RADA NADZORCZA składa się z MIN. 3 CZŁONKÓW (dla spółek publicznych z 5) UPRAWNIENIA minimum raz na trzy miesiące organ zarządzający przekazuje organowi nadzorczemu informacje o prowadzeniu spraw SE i przewidywanym rozwoju działalności oprócz tego organ zarządzający obowiązany jest niezwłocznie informować o wszelkich sprawach, które mogą mieć wpływ na funkcjonowanie SE organ nadzorczy może żądać od organu zarządzającego wszelkiego rodzaju informacji, jakie mogą być dla niego niezbędne do sprawowania nadzoru ustawa o EZIG i SE stanowi, że każdy członek rady nadzorczej może żądać od członków zarządu i pracowników SE przedstawienia RN na jej najbliższym posiedzeniu dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień (nie stanowi to indywidualnego prawa do informacji, bo te kwity muszą być przedstawione całej RN) każdy członek organu nadzorczego może badać wszelkie informacje, jakie zostały przekazane organowi organ nadzorczy może ponadto zlecić podjęcie wszelkich form dochodzeń niezbędnych do wykonywania jego obowiązków W naszej ustawie o EZIG i SE brak szczegółowej regulacji tego modelu, ponieważ przepisy k.s.h. dot. SPÓŁKI AKCYJNEJ są oparte właśnie na MODELU DUALISTYCZNYM i to te przepisy są stosowane w głównej mierze do SE. SYSTEM MONISTYCZNY Z uwagi na brak regulacji takiego modelu w k.s.h., konieczne było szczegółowe uregulowanie go w ustawie o EZIG i SE. W systemie monistycznym SE zarządzana jest przez jednolity organ zarządzająco-nadzorczy określany: na gruncie rozporządzenia jak ORGAN ADMINISTRUJĄCY w naszej ustawie o EZIG i SE jako RADA ADMINISTRUJĄCA RADA ADMINISTRUJĄCA PROWADZI SPRAWY SE i REPREZENTUJE SE oraz sprawuje STAŁY NADZÓR nad jej DZIAŁALNOŚCIĄ zasada domniemania kompetencji rady: do jej kompetencji należą wszystkie sprawy niezastrzeżone przez ustawy / statut dla walnego zgromadzenia jeśli przepisy nie stanowią inaczej, do rady i jej członków stosuję się odpowiednio przepisy o zarządzie i radzie nadzorczej S.A. oraz ich członkach (w razie wątpliwości, czy o zarządzie czy o RN, stosuje się o zarządzie) w praktyce ograniczone zastosowanie de facto wyłączone ze stosowania wszystkie przepisy k.s.h. w tym zakresie oprócz tych dot. wyboru rady w drodze głosowania oddzielnymi grupami oraz głosowania pisemnego i zasad wynagradzania członków rady 167

169 rada wykonuje swoje kompetencje KOLEGIALNIE, chyba że statut stanowi inaczej w celu ich wykonywania jest uprawniona do: badania wszystkich dokumentów SE żądania od dyrektorów wykonawczych oraz pracowników SE sprawozdań lub wyjaśnień dokonywać rewizji majątku SE żądania przedstawienia na najbliższym posiedzeniu rady dokumentów, sprawozdań lub wyjaśnień >> prawo każdego członka rady LICZBĘ członków i zasady jej określania ustanawia się w STATUCIE SE państwa członkowskie mogą ustalić minimalną i maksymalną liczbę członków polski ustawodawca stanowi, że rada administrująca składa się z MIN. 3 CZŁONKÓW (w spółkach publicznych z min. 5) członkowie rady POWOŁYWANI są przez WALNE (bez uszczerbku dla przepisów krajowych, które mogą przyznawać prawo powoływania także akcjonariuszom mniejszościowym lub innym podmiotom) członkowie pierwszego organu mogą być powołani prze statut ODWOŁUJE ich WALNE bez względu na to, kto ich powołał organizację i sposób wykonywania czynności przez radę określa jej regulamin, uchwalany przez walne (chyba że statut stanowi inaczej) WALNE ZGROMADZENIE NIE MOŻE wydawać radzie WIĄŻĄCYCH POLECEŃ dot. PROWADZENIA SPRAW SE w UMOWIE / SPORZE między SE a CZŁONKIEM RADY spółkę reprezentuje PEŁNOMOCNIK powołany uchwałą walnego (wyjątek od zasady powierzającej reprezentację SE radzie) członków rady obowiązuje ZAKAZ KONKURENCJI POSIEDZENIA zbiera się w terminach ustanowionych w statucie, minimum raz na 3 MIESIĄCE celem omówienia postępów i przewidywanego rozwoju działalności SE każdy z członków ma prawo zapoznania się ze wszelkimi informacjami przekazanymi organowi członek rady albo dyrektor wykonawczy może żądać zwołania posiedzenia podając proponowany porządek obrad przewodniczący rady zwołuje posiedzenie w terminie 2 tygodni od otrzymania żądania (jeśli nie, to wnioskujący ma prawo zwołać je samodzielnie) PODEJMOWANIE UCHWAŁ możliwe, gdy wszyscy członkowie zostali prawidłowo zawiadomieniu o posiedzeniu podejmowanie uchwał w drodze oddania głosu na piśmie za pośrednictwem innego członka rady albo głosowanie pisemne/ przy wykorzystaniu środków bezpośredniego porozumiewania się na odległość bez odbycia zgromadzenia nie może dotyczyć uchwał w sprawie wyborów przewodniczącego i wiceprzewodniczącego rady oraz powołania i odwołania dyrektora wykonawczego do WYŁĄCZNYCH KOMPETENCJI RADY ADMINISTRUJĄCEJ należą: a. powoływanie i odwoływanie dyrektorów wykonawczych b. ustalanie wynagrodzenia dyrektorów wykonawczych c. ustalanie rocznych i wieloletnich planów biznesowych d. wyrażanie zgody na wypłatę akcjonariuszom zaliczki na poczet dywidendy przewidywanej na koniec roku obrotowego e. przyjęcie sprawozdań z działalności SE oraz finansowego za dany rok obrotowy, w celu przedstawienia ich zwyczajnemu walnemu do rozpatrzenia i zatwierdzenia f. oznaczenia ceny emisyjnej nowych akcji (w przypadku upoważnienia, o którym mowa w art pkt 4 k.s.h.] g. dokonywanie czynności zastrzeżonych dla zarządu i rady nadzorczej w art oraz art k.s.h. h. dokonywanie czynności określonych w art i 4 k.s.h. i. zawieranie przez SE będącą SPÓŁKĄ ZALEŻNĄ umowy kredytu / pożyczki / poręczenia / innej podobnej z osobą będącą członkiem zarządu, rady administrującej, dyrektorem wykonawczym, prokurentem albo likwidatorem SPÓŁKI DOMINUJĄCEJ j. inne sprawy zastrzeżone na jej wyłączność w statucie 168

170 POZOSTAŁE swoje kompetencje rada może PRZEKAZAĆ: A. KOMITETOWI (KOMITETOM) B. DYREKTOROWI WYKONAWCZEMU (DYREKTOROM WYKONAWCZYM) KOMITETY Rada może (z zastrzeżeniem wyłącznych kompetencji) przekazać określone kompetencje KOMITETOWI albo KOMITETOM składającym się CO NAJMNIEJ z 2 JEJ CZŁONKÓW. przedmiotem przekazania mogą być kompetencje WYKRACZAJĄCE poza zakres PROWADZENIA SPRAW SE, w szczególności kompetencje z zakresu NADZORU i KONTROLI w odróżnieniu od delegacji kompetencji na rzecz dyrektorów wykonawczych ich przekazanie komitetom USZCZUPLA odpowiednio KOMPETENCJE RADY w komitecie SPRAWUJĄCYM NADZÓR nad działalnością SE nie może uczestniczyć członek rady będący DYREKTOREM WYKONAWCZYM komitety określa statut SE lub regulamin rady administrującej nie dotyczy to komitetów, w skład których wchodzą DYREKTORZY WYKONAWCZY NIEBĘDĄCY CZŁONKAMI RADY do ich zadań należy wyłącznie przygotowywanie lub wykonywanie UCHWAŁ RADY DYREKTORZY WYKONAWCZY powołuje ich RADA ADMINISTRUJĄCA ich liczbę i kompetencje określa uchwała rady albo statut może być JEDEN lub KILKU jeśli kilku, jednemu z nich można przyznać status DYREKTORA GENERALNEGO (określone uprawnienia w zakresie kierowania pracami dyrektorów wykonawczych); dyrektor generalny nie może być PRZEWODNICZĄCYM RADY ADMINISTRUJĄCEJ dyrektorami mogą być CZŁONKOWIE RADY albo osoby SPOZA ICH GRONA RADA powinna jednak zawsze składać się CO NAJMNIEJ W POŁOWIE z osób NIEBĘDĄCYCH DYREKTORAMI mogą być odwołani w każdym czasie przez radę odwołanie z rady administrującej członka, który jest jednocześnie dyrektorem wykonawczym jest równoznaczne z odwołaniem go z funkcji dyrektora wykonawczego organizację i sposób wykonywania obowiązków określa regulamin uchwalany przez radę rada administrująca może wydawać dyrektorom wiążące polecenie dot. prowadzenia spraw walne nie może wydawać dyrektorom wiążących poleceń dot. prowadzenia spraw DYREKTORZY NIE POSIADAJĄ WŁASNYCH KOMPETENCJI jako takich >> powierza im je rada zgodnie z art. 30 ustawy o EZIG i SE RADA ADMINISTRUJĄCA może POWIERZYĆ im PROWADZENIE SPRAW SE (DELEGACJA KOMPETENCJI) [z wyjątkiem zastrzeżonych wyłącznie dla rady] następuje na mocy uchwały rady (w każdym czasie może być również cofnięta w tej formie) taka delegacja (w odróżnieniu od przekazania komitetom) NIE USZCZUPLA kompetencji samej RADY może dotyczyć tylko PROWADZENIA SPRAW, a nie nadzoru czy kontroli DYREKTORZY NIEBĘDĄCY CZŁONKAMI RADY mają prawo REPREZENTOWANIA SE obejmujące wszystkie czynności sądowe i pozasądowe spółki związane z zakresem spraw POWIERZONYCH IM DO PROWADZENIA (dyrektorzy uprawnieni do reprezentowania podlegają wpisowi do KRS) w braku postanowień statutu dot. zasad reprezentacji do składania oświadczeń w imieniu SE wymagane jest WSPÓŁDZIAŁANIE: DWÓCH DYREKTORÓW albo DYREKTORA łącznie z PROKURENTEM oczywiście w przypadku DYREKTORÓW BĘDĄCYCH CZŁONKAMI RADY ADMINISTRUJĄCEJ ich kompetencje są takie jak CZŁONKÓW RADY dyrektorów obowiązuje zakaz działalności konkurencyjnej podobnie jak członków zarządu w S.A. 169

171 UTWORZENIE SPÓŁKI EUROPEJSKIEJ Może zostać zawiązana w obrębie terytorium Unii w formie EUROPEJSKIEJ SPÓŁKI AKCYJNEJ. Rozporządzenie zawiera zamknięty katalog sposobów założenia SE: 1. FUZJA SPÓŁEK AKCYJNYCH utworzonych zgodnie z prawem państwa członkowskiego, posiadających statutowe siedziby i siedziby zarządu na terytorium Unii, pod warunkiem, że przynajmniej 2 z nich podlegają prawu różnych państw członkowskich 2. UTWORZENIE HOLDINGOWEJ SE (GRUPY KAPITAŁOWEJ SE) przez SPÓŁKI AKCYJNE / SPÓŁKI Z O.O. utworzone zgodnie z prawem państwa członkowskiego, posiadające statutowe siedziby i siedziby zarządu na terytorium Unii, pod warunkiem, że przynajmniej 2 z nich podlegają prawu różnych państw członkowskich lub przynajmniej 2 z nich posiadają od co najmniej 2 lat: a. spółkę zależną podległą prawu innego państwa członkowskiego b. oddział usytuowany w innym państwie członkowskim 3. UTWORZENIE ZALEŻNEJ SE (WSPÓLNEJ CÓRKI) przez spółki w rozumieniu TFUE oraz inne osoby prawne prawa publicznego lub prywatnego, utworzone zgodnie z prawem państwa członkowskiego, posiadające statutowe siedziby i siedziby zarządu na terytorium Unii, przez SUBKSRYPCJĘ ICH AKCJI, pod warunkiem, że przynajmniej 2 z nich podlegają prawu różnych państw członkowskich lub przynajmniej 2 z nich posiadają od co najmniej 2 lat: a. spółkę zależną podległą prawu innego państwa członkowskiego b. oddział usytuowany w innym państwie członkowskim 4. PRZEKSZTAŁCENIE SPÓŁKI AKCYJNEJ utworzonej zgodnie z prawem państwa członkowskiego, posiadającej statutową siedzibę i siedzibę zarządu na terytorium Unii, jeżeli od co najmniej 2 lat posiada ona spółkę zależną podległą prawu innego państwa członkowskiego w utworzeniu SE w ramach sposobów 1, 2 i 3 może również uczestniczyć INNA SE (wówczas należy ją traktować jako S.A. podlegającą prawu państwa członkowskiego, w którym ma swoją statutową siedzibę) państwo członkowskie może postanowić, że w tworzeniu SE może uczestniczyć spółka, której siedziba zarządu znajduje się poza Unią, pod warunkiem że spółka ta: jest utworzona zgodnie z prawem państwa członkowskiego, ma swoją statutową siedzibę w państwie członkowskim, ma rzeczywisty i ciągły związek z gospodarką państwa członkowskiego [związek istnieje w szczególności, jeśli spółka ma oddział w państwie członkowskim i prowadzi tam działalność] Ustawodawca polski korzysta z tego upoważnienia. ROZWIĄZANIE I LIKWIDACJA W odniesieniu do rozwiązania, likwidacji a także niewypłacalności, wstrzymania płatności i innych podobnych procedur, SE podlega PRZEPISOM mającym w tych sytuacjach zastosowanie do SPÓŁEK AKCYJNYCH. PRZEKSZTAŁCENIE SE SE może zostać PRZEKSZTAŁCONA w SPÓŁKĘ AKCYJNĄ podlegającą prawu członkowskiemu siedziby SE. 170

172 136. Jak może być tworzona spółdzielnia europejska? SPÓŁDZIELNIA EUROPEJSKA (societas cooperativa europaea, skrót SCE) jest paneuropejską formą korporacyjną uregulowaną w (a) rozporządzeniu Rady (WE) z 2003r. w sprawie statutu spółdzielni europejskiej oraz, w zakresie nieuregulowanym w tym rozporządzeniu, (b) w ustawie z 22 lipca 2006r. o spółdzielni europejskiej. CELEM jest przede wszystkim zaspokajanie potrzeb jej członków i / lub wspieranie ich działalności gospodarczej / społecznej, w szczególności poprzez zawieranie z nimi porozumień o dostawę towarów / świadczenie usług albo wykonywanie pracy w ramach czynności dokonywanych / zlecanych przez SCE celem może być również wspieranie w określony wyżej sposób ich udziału w działalności gospodarczej w jednej lub kilku SCE lub spółdzielniach krajowych może prowadzić działalność przez PODMIOTY ZALEŻNE osoby trzecie (niebędące członkami) nie mogą czerpać korzyści z działalności SCE albo w tej działalności uczestniczyć, chyba że statut stanowi inaczej z zastrzeżeniem przepisów rozporządzenia SCE traktuje się w każdym państwie członkowskim TAK JAK SPÓŁDZIELNIĘ utworzoną zgodnie z przepisami państwa, w którym ma ona swoją siedzibę posiada OSOBOWOŚĆ PRAWNĄ, którą uzyskuje z dniem REJESTRACJI we właściwym rejestrze państwa członkowskiego, w którym ma swoją STATUTOWĄ SIEDZIBĘ min. KAPITAŁ ZAKŁADOWY (dzielony na udziały) : EURO żaden członek spółdzielni nie odpowiada za sumę wyższą, niż subskrybowana (chyba że w statucie postanowiono inaczej) jeżeli członkowie ponoszą ograniczoną odpowiedzialność, SCE powinna zawierać dodatkowe oznaczenie z ograniczoną odpowiedzialnością LICZBA CZŁONKÓW i WYSOKOŚĆ KAPITAŁU mogą się ZMIENIAĆ statut SCE może przewidywać emisję papierów wartościowych innych niż udziały oraz obligacji, których posiadaczom nie przysługuje prawo głosu subskrypcji mogą dokonać osoby niebędące członkami, ale nabycie w tej drodze nie powoduje uzyskania członkostwa SCE może zostać utworzona: UTWORZENIE SPÓŁDZIELNI EUROPEJSKIEJ 1. przez co najmniej 5 OSÓB FIZYCZNYCH, zamieszkałych w co najmniej 2 różnych państwach członkowskich 2. przez łącznie co najmniej 5 OSÓB FIZYCZNYCH i SPÓŁEK w rozumieniu TFUE, względnie innych osób prawnych prawa publicznego lub prywatnego, utworzonych na podstawie przepisów prawa państwa członkowskiego, które mają miejsce zamieszkania w co najmniej 2 różnych państwach członkowskich podlegają prawu co najmniej 2 różnych państw członkowskich 3. przez SPÓŁKI w rozumieniu TFUE, względnie inne osoby prawne prawa publicznego lub prywatnego, utworzone na podstawie przepisów prawa państwa członkowskiego, które podlegają prawu co najmniej 2 różnych państw członkowskich 4. przez POŁĄCZENIE się SPÓŁDZIELNI utworzonych na podstawie prawa państwa członkowskiego, posiadających siedziby statutowe i główny zarząd na terenie Unii pod warunkiem, że co najmniej 2 z nich podlegają prawu różnych państw członkowskich 5. przez PRZEKSZTAŁCENIE się SPÓŁDZIELNI utworzonej na podst. prawa państwa członkowskiego, posiadającej siedzibę statutową i główny zarząd na terenie Unii jeżeli od co najmniej 2 lat posiada ona podmiot zależny lub zakład podlegające prawu innego państwa członkowskiego 171

173 państwo członkowskie (polski ustawodawca korzysta ) może postanowić, że w tworzeniu SCE może uczestniczyć osoba prawna, której główny zarząd znajduje się poza Unią, pod warunkiem że osoba ta: jest utworzona zgodnie z prawem państwa członkowskiego, ma swoją statutową siedzibę w państwie członkowskim, jest w sposób trwały i rzeczywisty powiązana z gospodarką jednego z państw członkowskich Spółdzielnia może zostać utworzona w formie SCE wyłącznie na TERYTORIUM UNII SIEDZIBA STATUTOWA musi się znajdować w tym samym państwie członkowskim, w którym znajduje się GŁÓWNY ZARZĄD z zastrzeżeniem przepisów rozporządzenia powstanie SCE jest uregulowane przez prawo stosowane do spółdzielni w państwie członkowskim, w którym SCE ma statutową siedzibę ZAWSZE do powstania SCE konieczne jest opracowanie przez założycieli STATUTU (AKTU ZAŁOŻYCIELSKIEGO) statut sporządzany jest w formie PISEMNEJ i jest podpisywany przez CZŁONKÓW ZAŁOŻYCIELI powinien zawierać co najmniej treść określoną w art. 5 ust. 4 rozp. SCE podlega WPISOWI DO REJESTRU w państwie, w którym ma statutową siedzibę, zgodnie z przepisami właściwymi dla S.A W jakich sytuacjach dochodzi do nabycia lub utraty członkostwa spółdzielni europejskiej? Członkostwo w SCE można nabyć w sposób: A. PIERWOTNY : w ramach TWORZENIA SCE NABYCIE CZŁONKOSTWA B. NASTĘPCZY : poprzez PRZYJĘCIE poczet członków zarejestrowanej SCE wymaga ZGODY (w zależności od przyjętego modelu) ORGANU ZARZĄDZAJĄCEGO albo ORGANU ADMINISTRUJĄCEGO osoby, którym odmówiono przyjęcia mogą się ODWOŁAĆ do WALNEGO statut może przewidywać (w granicach w jakich zezwala na to prawo państwa członkowskiego), że można dopuścić jako CZŁONKÓW INWESTORÓW (osoby niebędące użytkownikami) podmioty, które nie zamierzają ani wytwarzać ani korzystać z towarów, ani świadczyć ani korzystać z usług SCE zgody na przyjęcie takiego członka-inwestora udziela walne albo inny organ upoważniony do tego na podstawie statutu albo uchwały walnego członkami mogą być OSOBY FIZYCZNE i OSOBY PRAWNE, chyba że statut stanowi inaczej osoby prawne uważa się za użytkowników, bo reprezentują swoich własnych członków (pod warunkiem, że ci członkowie osoby fizyczne są w istocie użytkownikami) statut może uzależniać uzyskanie członkostwa od innych warunków (w szczególności pokrycia minimalnego udziału w kapitale lub spełnienia warunków związanych z przedmiotem działalności) 172

174 [art. 15 ust. 1 rozp.] Utrata członkostwa następuje: A. na skutek WYPOWIEDZENIA UTRATA CZŁONKOSTWA B. na skutek WYKLUCZENIA następuje z powodu dopuszczenia się przez członka POWAŻNEGO NARUSZENIA jego OBOWIĄZKÓW albo DZIAŁANIA NA SZKODĘ SCE decyzja podejmowana jest przez organ zarządzający albo organ administrujący po uprzednim wysłuchaniu członka członkowi przysługuje prawo ODWOŁANIA do walnego C. na skutek PRZENIESIENIA WSZYSTKICH UDZIAŁÓW na innego członka / osobę trzecią możliwe, jeżeli statut na to zezwala podmiot na który się przenosi, uzyskuje w ten sposób członkostwo D. na skutek LIKWIDACJI (w przypadku członka niebędącego osobą fizyczną) E. na skutek OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI F. z chwilą ŚMIERCI G. w każdym innym przypadku przewidzianym przez STATUT albo PRAWO PAŃSTWA CZŁONKOWSKIEGO, w którym SCE posiada swoją siedzibę statutową za wyjątkiem C, utrata członkostwa pociąga za sobą powstanie ROSZCZENIA członka o WYPŁATĘ jego UDZIAŁU (pomniejszonego proporcjonalnie o wszelkie straty w subskrybowanym kapitale) ROZWIĄZANIE I LIKWIDACJA W odniesieniu do rozwiązania, likwidacji a także niewypłacalności, wstrzymania płatności i innych podobnych procedur, SCE podlega PRZEPISOM mającym w tych sytuacjach zastosowanie do SPÓŁDZIELNI utworzonej zgodnie z prawem państwa członkowskiego, w którym mieści. PRZEKSZTAŁCENIE SCE SCE może zostać PRZEKSZTAŁCONA w SPÓŁDZIELNIĘ podlegającą prawu członkowskiemu siedziby SCE. (Uchwała o przekształceniu nie może zostać podjęta przed upływem 2 lat od rejestracji albo przed zatwierdzeniem sprawozdań finansowych za 2 pierwsze lata obrotowe.) 173

175 CZĘŚĆ XVI PRAWO UPADŁOŚCIOWE I NAPRAWCZE pytania

176 UWAGI OGÓLNE O PRAWIE UPADŁOŚCIOWYM I NAPRAWCZYM Regulacja: ustawa z 28 lutego 2003r. Prawo upadłościowe i naprawcze Reguluje: A. JEDNO postępowanie UPADŁOŚCIOWE (dotyczy dochodzenia roszczeń od NIEWYPŁACALNYCH przedsiębiorców) które może przybrać 2 POSTACI: 1. postępowanie upadłościowe Z MOŻLIWOŚCIĄ ZAWARCIA UKŁADU 2. postępowanie upadłościowe OBEJMUJĄCE LIKWIDACJĘ MAJĄTKU DŁUŻNIKA B. POSTĘPOWANIE NAPRAWCZE, dotyczące przedsiębiorców ZAGROŻONYCH NIEWYPŁACALNOŚCIĄ ZASADĄ OGÓLNĄ postępowania upadłościowego jest prowadzenie go w taki sposób, aby ROSZCZENIA WIERZYCIELI mogły zostać zaspokojone W JAK NAWYŻSZYM STOPNIU, a jeśli RACJONALNE WZGLĘDY na to pozwolą, aby DOTYCHCZASOWE PRZEDSIĘBIORSTWO dłużnika zostało ZACHOWANE. ZAKRES PRZEDMIOTOWY USTAWY 1. OGÓLNE POSTĘPOWANIE UPADŁOŚCIOWE (w tym tzw. postępowanie oddłużeniowe i międzynarodowe postępowanie upadłościowe) obejmujące WSPÓLNE DOCHODZENIE ROSZCZEŃ wierzycieli od NIEWYPŁACALNYCH DŁUŻNIKÓW będących przedsiębiorcami oraz SKUTKI OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI co do: b. osoby upadłego c. majątku upadłego d. zobowiązań upadłego e. spadków nabytych przez upadłego f. stosunków majątkowych małżeńskich upadłego g. zlecenia rozrachunku w systemach płatności i systemach rozrachunku papierów wartościowych h. postępowania sądowego i administracyjnego 2. ODRĘBNE POSTĘPOWANIA UPADŁOŚCIOWE: C. postępowanie wszczęte po ŚMIERCI NIEWYPŁACALNEGO DŁUŻNIKA D. wobec BANKÓW E. wobec ZAKŁADÓW UBEZPIECZEŃ i ZAKŁADÓW REASEKURACJI F. wobec EMITENTÓW OBLIGACJI G. wobec OSÓB FIZYCZNYCH NIEPROWADZĄCYCH DZ. G. (tzw. UPADŁOŚĆ KONSUMENCKA) 3. POSTĘPOWANIE w przedmiocie POZBAWIENIA PRAWA PROWADZENIA DZ. G. 4. POSTĘPOWANIE NAPRAWCZE wobec przedsiębiorców ZAGROŻONYCH NIEWYPŁACALNOŚCIĄ (Szczególne postępowanie oparte na zasadzie szybkości działania, o charakterze interwencyjnym, które jest prowadzone przez SAMEGO PRZEDSIĘBIORCĘ i ma na celu NAPRAWĘ JEGO KONDYCJI tak, aby przywrócić mu długookresowo zdolność do konkurowania na rynku. Dot. przedsiębiorców, którzy jeszcze na bieżąco regulują swoje zobowiązania, ale z uwagi na trudną sytuację ekonomiczną mogą w niedługim czasie stać się niewypłacalni.) 175

177 138. Jakie są podstawy ogłoszenia upadłości? PODSTAWĄ ogłoszenia upadłości jest NIEWYPŁACALNOŚĆ DŁUŻNIKA. Dłużnik jest niewypłacalny, jeżeli: A. NIE WYKONUJE swoich WYMAGALNYCH ZOBOWIĄZAŃ PIENIĘŻNYCH B. jest osobą prawną / tzw. ułomną osobą prawną a jego ZOBOWIĄZANIA przekroczą wartość jego MAJĄTKU (nawet, jeśli jeszcze na bieżąco wykonuje zobowiązania) ZDOLNOŚĆ UPADŁOŚCIOWA Zdolność upadłościowa (tj. zdolność danego podmiotu do postawienia w stan upadłości na mocy orzeczenia sądowego) jest warunkiem ogłoszenia upadłości. W oparciu o przepisy p.u.n. posiadają ją: 1. PRZEDSIĘBIORCY (wszyscy, zarówno os. fizyczne, os. prawne i ułomne os. prawne) ogłosić upadłość można również w razie ŚMIERCI PRZEDSIĘBIORCY, jeżeli WNIOSEK o ogłoszenie upadłości zostanie złożony w terminie 1 ROKU od dnia śmierci prawo złożenia takiego wniosku przysługuje: wierzycielowi, spadkobiercy a także małżonkowi/ każdemu z dzieci / każdemu z rodziców, nawet jeśli nie dziedziczą 2. podmioty NIEBĘDĄCE PRZEDSIĘBIORCAMI na mocy szczególnej regulacji ustawy, a są to: spółki z o.o. i spółki akcyjne nie prowadzące działalności gospodarczej wspólnicy osobowych spółek handlowych, ponoszących odpowiedzialność za zobowiązania spółki bez ograniczenia całym swoim majątkiem oddziały banków zagranicznych w rozumieniu przepisów ustawy prawo bankowe 3. OSOBY FIZYCZNE, których upadłość jest niezwiązana z prowadzeniem działalności gospodarczej (tzw. UPADŁOŚĆ KONSUMENCKA) NIE MOŻNA OGŁOSIĆ UPADŁOŚCI: [art. 6 p.u.n.] 1. SKARBU PAŃSTWA 2. JEDNOSTEK SAMORZĄDU TERYTORIALNEGO 3. PUBLICZNYCH SAMODZIELNYCH ZAKŁADÓW OPIEKI ZDROWOTNEJ 4. INSTYTUCJI I OSÓB PRAWNYCH UTWORZONYCH: g. W DRODZE USTAWY (chyba, że ustawa ta stanowi inaczej) h. W WYKONANIU OBOWIĄZKU NAŁOŻONEGO USTAWĄ 5. OSÓB FIZYCZNYCH PROWADZĄCYCH GOSPODARSTWO ROLNE 6. UCZELNI POSTĘPOWANIE w przedmiocie OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI WŁAŚCIWOŚĆ SĄDU : sprawy o ogłoszenie upadłości rozpoznaje SĄD UPADŁOŚCIOWY (sąd rejonowy gospodarczy) w składzie 3 sędziów zawodowych, właściwy miejscowo dla zakładu głównego przedsiębiorstwa dłużnika (jeśli dłużnik nie ma przedsiębiorstwa w RP, to dla jego miejsca zamieszkania / siedziby, a w braku właściwym jest sąd, w którego obszarze znajduje się majątek dłużnika. 176

178 WNIOSEK O OGŁOSZENIE UPADŁOŚCI na gruncie ustawy mogą złożyć: 1. DŁUŻNIK 2. KAŻDY Z JEGO WIERZYCIELI a ponadto 3. w stosunku do OSOBOWYCH SPÓŁEK HANDLOWYCH KAŻDY WSPÓLNIK, który odpowiada za zobowiązania spółki BEZ OGRANICZENIA 4. w stosunku do OSÓB PRAWNYCH i UŁOMNYCH OSÓB PRAWNYCH każdy kto ma prawo ich REPREZENTOWANIA sam lub łącznie z innymi osobami 5. w stosunku do PRZEDSIĘBIORSTWA PAŃSTWOWEGO także ORGAN ZAŁOŻYCIELSKI 6. w stosunku do JEDNOOSOBOWEJ SPÓŁKI SKARBU PAŃSTWA także MINISTER WŁ. DS. SP 7. w stosunku do OSÓB PRAWNYCH i OSOBOWYCH SPÓŁEK HANDLOWYCH będących w stanie LIKWIDACJI każdy z LIKWIDATORÓW 8. w stosunku do OSOBY PRAWNEJ wpisanej do KRS KURATOR 9. w stosunku do dłużnika, któremu udzielono POMOCY PUBLICZNEJ > ojro ORGAN UDZIELAJĄCY POMOCY DŁUŻNIK obowiązany jest złożyć wniosek w terminie MAX 2 TYGODNI od dnia, w którym wystąpiła podstawa do ogłoszenia upadłości jeśli dłużnikiem jest OSOBA PRAWNA / UŁOMNA OSOBA PRAWNA, obowiązek ten ciąży na każdym, kto jest uprawniony do jej REPREZENTOWANIA (jeśli nie złożą w terminie, ponoszą odpowiedzialność za wynikłą z tego tytułu szkodę) jeśli wniosek składa DŁUŻNIK, określa dodatkowo, czy wnosi o upadłość układową czy likwidacyjną; jeśli o tę pierwszą, to dołącza PROPOZYCJE UKŁADOWE wraz z propozycjami FINANSOWANIA wykonania układu (+ rachunek przepływów pieniężnych za ostatnie 12 m-cy, jeśli był obowiązany do prowadzenia odpowiedniej dokumentacji) WSTĘPNE ZGROMADZENIE WIERZYCIELI zwołuje sąd nie zwołuje się go, jeśli z okoliczności wynika, że przeprowadzenie pociągałoby nadmierne koszty albo gdy suma spornych wierzytelności > 15% sumy ogólnej Może podjąć uchwały co do: sposobu prowadzenia postępowania upadłościowego (czy układowe czy z likwidacją) wyboru rady wierzycieli (może też zaopiniować wybór syndyka, nadzorcy sądowego, zarządcy) ZAWARCIA UKŁADU, co jest możliwe gdy uczestniczy w nim co najmniej 1/2 wierzycieli mających łącznie 3/4 ogólnej sumy wierzytelności stwierdzonych tytułami egzekucyjnymi / bezspornych/ uprawdopodobnionych (wtedy sąd oprócz postanowienia w przedmiocie upadłości musi wydać postanowienie o zatwierdzeniu układu) uwzględniając wniosek SĄD wydaje POSTANOWIENIE O OGŁOSZENIU UPADŁOŚCI, które jest skuteczne i wykonalne z dniem jego wydania. Dzień wydania = DZIEŃ UPADŁOŚCI ZAŻALENIE przysługuje w wypadku postanowienia o ogłoszeniu upadłości wyłącznie upadłemu, a w wypadku postanowienia oddalającego wniosek wyłącznie wnioskodawcy sąd II instancji nie może orzec o ogłoszeniu upadłości (jeśli uchyla postanowienie o ogłoszeniu, przekazuje sprawę do ponownego rozpoznania) ODDALENIE wniosku o ogłoszenie upadłości może nastąpić: fakultatywnie ( sąd może oddalić ) f. jeżeli opóźnienie w wykonaniu zobowiązań nie przekracza trzech miesięcy, a suma niewykonanych zobowiązań nie przekracza 10% wartości bilansowej przedsiębiorstwa dłużnika (chyba że niewykonywanie ma charakter trwały albo oddalenie wniosku może spowodować pokrzywdzenie wierzycieli) g. majątek dłużnika jest obciążony hipoteką, zastawem, zastawem rejestrowym, zastawem skarbowym lub hipoteką morską w takim stopniu, że pozostały jego majątek nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania obligatoryjnie ( sąd oddali ) jeżeli majątek niewypłacalnego dłużnika nie wystarcza na zaspokojenie kosztów postępowania 177

179 139. Jakie są skutki ogłoszenia upadłości co do majątku i zobowiązań upadłego? A. SKUTKI co do MAJĄTKU upadłego Z dniem OGŁOSZENIA upadłości MAJĄTEK upadłego staje się MASĄ UPADŁOŚCI, która służy ZASPOKOJENIU WIERZYCIELI upadłego. SKŁAD masy USTALA (a) SYNDYK, (b) NADZORCA SĄDOWY albo (c) ZARZĄDCA na podstawie wpisów w księgach upadłego oraz dokumentów bezspornych jeśli upadłość z możliwością zawarcia układu wówczas skład może ustalić UPADŁY pod nadzorem NADZORCY SĄDOWEGO ustalenie następuje poprzez sporządzenie spisu inwentarza (wraz z tym dokonuje się oszacowania majątku wchodzącego w skład masy upadłości) w skład masy upadłości WCHODZI MAJĄTEK (a) należący do upadłego w dniu ogłoszenia upadłości oraz (b) nabyty w toku postępowania upadłościowego jeżeli UPADŁOŚĆ LIKWIDACYJNA, UPADŁY TRACI PRAWO ZARZĄDU oraz MOŻLIWOŚĆ KORZYSTANIA i ROZPORZĄDZANIA MIENIEM wchodzącym w skład masy jeśli UPADŁOŚĆ UKŁADOWA, ZARZĄD sprawuje UPADŁY pod nadzorem NADZORCY SĄDOWEGO, chyba że upadły nie daje rękojmi należytego sprawowania zarządu >> wówczas sąd ustanawia ZARZĄDCĘ upadły może dokonywać czynności zwykłego zarządu; w sprawach przekraczających konieczna zgoda nadzorcy sądowego albo rady wierzycieli B. SKUTKI co do ZOBOWIĄZAŃ upadłego NIEWAŻNE są postanowienia umowy ZASTRZEGAJĄCE na wypadek OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI ZMIANĘ lub ROZWIĄZANIE stosunku prawnego, którego stroną jest upadły POSTANOWIENIE umowy, której stroną jest upadły, UNIEMOŻLIWIAJĄCE lub UTRUDNIAJĄCE osiągnięcie CELU postępowania upadłościowego jest BEZSKUTECZNE w stosunku do MASY UPADŁOŚCI umowa PRZENIESIENIA WŁASNOŚCI RZECZY / WIERZYTELNOŚCI / INNEGO PRAWA zawarta w celu ZABEZPIECZENIA WIERZYTELNOŚCI jest SKUTECZNA wobec MASY UPADŁOŚCI jeżeli została zawarta w formie PISEMNEJ Z DATĄ PEWNĄ Ponadto ustawodawca różnicuje regulacje dot. skutków co do zobowiązań upadłego w zależności od postaci postępowania upadłościowego: UPADŁOŚĆ z MOŻLIWOŚCIĄ ZAWARCIA UKŁADU upadły / zarządca NIE MOGĄ SPEŁNIAĆ ŚWIADCZEŃ z WIERZYTELNOŚCI, które z mocy prawa są OBJĘTE UKŁADEM (od dnia ogłoszenia upadłości aż do dnia uprawomocnienia się postanowienia o zatwierdzeniu układu / o umorzeniu postępowania) 178

180 NIEDOPUSZCZALNE jest POTRĄCANIE wzajemnych wierzytelności między UPADŁYM i WIERZYCIELEM, jeśli: (a) WIERZYCIEL stał się DŁUŻNIKIEM UPADŁEGO PO OGŁOSZENIU UPADŁOŚCI lub (b) będąc DŁUŻNKIEM UPADŁEGO stał się PO OGŁOSZENIU UPADŁOŚCI jego WIERZYCIELEM wskutek nabycia wierzytelności w drodze przelewu bądź indosu wierzytelności powstałej przed ogłoszeniem upadłości (w czasie trwania postępowania aż do jego umorzenia / zakończenia / zmiany upadłości układowej na likwidacyjną) WYNAJMUJĄCY lub WYDZIERŻAWIAJĄCY bez zgody rady wierzycieli NIE MOŻE WYPOWIEDZIEĆ umowy najmu / dzierżawy LOKALU lub NIERUCHOMOŚCI w których prowadzone jest PRZEDSIĘBIORSTWO upadłego Przepis ten stosuje się odpowiednio do umów leasingu, ubezpieczeń majątkowych, umów rachunku bankowego, umów poręczeń i gwarancji bankowych, akredytyw oraz licencji udzielonych upadłemu. (w czasie trwania postępowania aż do jego umorzenia / zawarcia układu / zmiany upadłości układowej na likwidacyjną) układ może ustanowić zakaz wypowiedzenia tych umów do czasu wykonania układu UPADŁOŚĆ obejmująca LIKWIDACJĘ MAJĄTKU ZOBOWIĄZANIA PIENIĘŻNE upadłego, których TERMIN PŁATNOŚCI świadczenia jeszcze NIE NASTĄPIŁ stają się WYMAGALNE z dniem OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI ZOBOWIĄZANIA majątkowe NIEPIENIĘŻNE z dniem OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI zmieniają się w PIENIĘŻNE i z tym dniem stają się PŁATNE, chociażby termin ich wykonania jeszcze nie nastąpił POTRĄCENIE WIERZYTELNOŚCI między UPADŁYM a WIERZYCIELEM DOPUSZCZALNE, gdy OBIE już istniały w dniu OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI, nawet jeśli jedna z nich jeszcze niewymagalna w przypadku ZOBOWIĄZAŃ Z UMOWY WZAJEMNEJ, które w dniu ogłoszenia upadłości NIE ZOSTAŁY WYKONANE w całości lub w części, SYNDYK może: WYKONAĆ zobowiązanie upadłego i ZAŻĄDAĆ spełnienia świadczenia od drugiej strony ODSTĄPIĆ OD UMOWY druga strona zobowiązana do wcześniejszego spełnienia świadczenia może się wstrzymać do czasu spełnienia / zabezpieczenia świadczenia przez syndyka, chyba że wiedziała / powinna wiedzieć o istnieniu podstaw do ogłoszenia upadłości już w momencie zawierania umowy z upadłym C. SKUTKI co do OSOBY upadłego po ogłoszeniu upadłości przedsiębiorca występuje w obrocie pod DOTYCHCZASOWĄ FIRMĄ z dodatkowym oznaczeniem W UPADŁOŚCI LIKWIDACYJNEJ lub W UPADŁOŚCI UKŁADOWEJ jeśli UPADŁOŚĆ LIKWIDACYJNA upadły obowiązany wskazać i wydać SYNDYKOWI cały swój MAJĄTEK (plus wszystkie dokumenty dot. jego działalności, majątku i rozliczeń) upadły obowiązany udzielać SĘDZIEMU-KOMISARZOWI i SYNDYKOWI wszelkich potrzebnych WYJAŚNIEŃ sędzia-komisarz może wydać ZAKAZ OPUSZCZANIA KRAJU bez zezwolenia w stosunku do osób fizycznych oraz członków organów osób prawnych jeśli upadły UKRYWA SIĘ / UKRYWA MAJĄTEK można wobec niego zastosować ŚRODKI PRZYMUSU przewidziane w kpc dla egzekucji świadczeń niepieniężnych jeśli UPADŁOŚĆ UKŁADOWA upadły obowiązany udzielać SĘDZIEMU-KOMISARZOWI i NADZORCY SĄDOWEMU wszelkich potrzebnych WYJAŚNIEŃ obowiązany również umożliwić NADZORCY SĄDOWEMU ZAPOZNANIE SIĘ z PRZEDSIĘBIORSTWEM jeśli upadły POZBAWIONY PRAWA ZARZĄDU, można odpow. stosować przepisy jak przy up. likwid. 179

181 140. Jakie są podstawowe zasady związane z likwidacją masy upadłościowej? LIKWIDACJĘ MASY UPADŁOŚCI przeprowadza się w przypadku prowadzenia postępowania upadłościowego OBEJMUJĄCEGO LIKWIDACJĘ MAJĄTKU UPADŁEGO albo wskutek OGŁOSZENIA UPADŁOŚCI LIKWIDACYJNEJ albo wskutek ZMIANY sposobu prowadzenia postępowania z UKŁADOWEGO na LIKWIDACYJNE SYNDYK przystępuje do: SPISU INWENTARZA OSZACOWANIA MASY UPADŁOŚCI SPORZĄDZENIA PLANU LIKWIDACYJNEGO LIKWIDACJĘ MASY UPADŁOŚCI przeprowadza SYNDYK (po sporządzeniu spisu inwentarza i sprawozdania finansowego na dzień przed ogłoszeniem upadłości alb po złożeniu pisemnego sprawozdania ogólnego) przeprowadza się ją POPRZEZ: G. SPRZEDAŻ PRZEDSIĘBIORSTWA UPADŁEGO w całości lub jego zorganizowanej części H. SPRZEDAŻ NIERUCHOMOŚCI I. SPRZEDAŻ RUCHOMOŚCI J. ŚCIĄGNIĘCIE WIERZYTELNOŚCI od dłużników upadłego K. WYKONANIE INNYCH PRAW MAJĄTKOWYCH upadłego wchodzących w skład masy upadłości albo ZBYCIE tych praw Ad A. można dalej prowadzić przedsiębiorstwo upadłego, jeżeli możliwe jest zawarcie układu z wierzycielami (zawsze można zmienić w toku postępowania upadłość likwidacyjną na układową i odwrotnie) lub możliwa jest sprzedaż przedsiębiorstwa upadłego w całości lub jego zorganizowanej części jeśli syndyk dalej prowadzi, to powinien podjąć wszelkie działania zapewniające zachowanie przedsiębiorstwa w co najmniej niepogorszonym stanie PRZEDSIĘBIORSTWO UPADŁEGO powinno być SPRZEDANE JAKO CAŁOŚĆ, chyba że nie jest to możliwe nabywca nabywa je w stanie wolnym od obciążeń i nie odpowiada za zobowiązania upadłego SPRZEDAŻ MIENIA następuje w drodze (1) PRZETARGU lub (2) AUKCJI, do których stosuje się odpowiednio przepisy k.c., z tym że: a. ich WARUNKI musi zatwierdzić SĘDZIA-KOMISARZ b. należy o nich zawiadomić przez OBWIESZCZENIE co najmniej na 2 TYGODNIE przed (jeśli przedsiębiorstwo spółki publicznej 6 tygodni) c. przeprowadza się je na posiedzeniu JAWNYM d. przeprowadza je SYNDYK pod nadzorem SĘDZIEGO-KOMISARZA e. WYBORU OFERENTA dokonuje SYNDYK (wybór podlega zatwierdzeniu SĘDZIEGO-KOMISARZA) postanowienie w przedmiocie zatwierdzenia oferenta może wydać na posiedzeniu niejawnym może odroczyć zatwierdzenie o tydzień wówczas postanowienie podlega obwieszczeniu jeśli przetarg/aukcja NIE DOSZŁY DO SKUTKU albo SĘDZIA-KOMISARZ NIE ZATWIERDZIŁ WYBORU OFERENTA, wówczas: wydaje postanowienie o wyznaczeniu nowego przetargu/aukcji lub ZEZWALA na sprzedaż Z WOLNEJ RĘKI, określając przy tym minimalną cenę i warunki sprzedaży (zgodę taką może wyrazić również rada wierzycieli) 180

182 PODZIAŁ FUNDUSZU MASY UPADŁOŚCI [art. 335 p.u.n.] FUNDUSZE MASY UPADŁOŚCI obejmują: 3. SUMY uzyskane z LIKWIDACJI MASY UPADŁOŚCI 4. DOCHÓD uzyskany PROWADZENIA / WYDZIERŻAWIENIA PRZEDSIĘBIORSTWA UPADŁEGO 5. ODSETKI od tych sum ZDEPONOWANE W BANKU 6. KWOTY pozostałe po ZASPOKOJENIU wierzycieli, których WIERZYTELNOŚCI BYŁY ZABEZPIECZONE hipoteką zastawem zastawem rejestrowym zastawem skarbowym hipoteką morską na zlikwidowanych w toku likwidacji masy upadłości RZECZACH, WIERZYTELNOŚCIACH i PRAWACH (czyli najpierw likwidacja tych obciążonych rzeczy/wierzytelności/praw, potem zaspokojenie tych, których prawa były tymi obciążeniami zabezpieczone, a dopiero to, co zostanie wchodzi w fundusz masy upadłości) PODZIAŁU funduszów masy dokonuje się JEDNORAZOWO albo KILKAKROTNIE KATEGORIE WIERZYTELNOŚCI I NALEŻNOŚCI podlegające zaspokojeniu z funduszów masy upadłości KATEGORIA I koszty postępowania upadłościowego przypadające za czas po ogłoszeniu upadłości: należności alimentacyjne renty za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci renty z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę należności z tytułu bezpodstawnego wzbogacenia masy upadłości należności z zawartych przez upadłego przed ogłoszeniem upadłości umów, których wykonania zażądał syndyk należności powstałe z czynności syndyka albo zarządcy należności powstałe z czynności upadłego dokonanych po ogłoszeniu upadłości, niewymagających zgody nadzorcy sądowego albo dokonanych za jego zgodą KATEGORIA II przypadające za czas przed ogłoszeniem upadłości: należności ze stosunku pracy należności rolników z tytułu umów o dostarczenie produktów z własnego gospodarstwa rolnego należności alimentacyjne renty za wywołanie choroby, niezdolności do pracy, kalectwa lub śmierci renty z tytułu zamiany uprawnień objętych treścią prawa dożywocia na dożywotnią rentę przypadające za 2 ostatnie lata przed ogłoszeniem upadłości należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne (wraz z odsetkami i kosztami egzekucji) 181

183 KATEGORIA III podatki i inne daniny publiczne pozostałe należności z tytułu składek na ubezpieczenia społeczne (wraz z odsetkami i kosztami egzekucji) KATEGORIA IV inne należności, jeśli nie podlegają zaspokojeniu w kategorii V, wraz z odsetkami za ostatni rok przed datą ogłoszenia upadłości, z odszkodowaniem umownym, kosztami procesu i egzekucji KATEGORIA V odsetki, które nie należą do wyższych kategorii w kolejności, w jakiej podlega zaspokojeniu kapitał sądowe i administracyjne kary grzywny należności z tytułu darowizn i spadków KOLEJNOŚĆ ZASPOKAJANIA A) Należności KATEGORII I zaspokaja się już na etapie wpływu stosownych sum do masy upadłości Jeśli w ten sposób nie zostaną zaspokojone, zaspokaja się je w drodze podziału funduszów masy upadłości. B) jeżeli suma uzyskana w wyniku podziału funduszów nie wystarcza do zaspokojenia wszystkich kategorii, to najpierw zaspokaja się kategorie wyższe i dopiero gdy zostaną zaspokojone w całości, można zająć się kategorią niższą (dopóki nie spłaci się wszystkich z II, nie spłaca się III itd.) C) jeśli suma nie wystarcza do zaspokojenia całej kategorii, to należności w ramach tej kategorii zaspokaja się stosunkowo do wysokości każdej z nich 182

184 CZĘŚĆ XVII KONTRAKTY pytania

185 141. Jak można kwalifikować umowy handlowe? UMOWA HANDLOWA : dwu- lub wielostronna czynność handlowa, tj. czynność prawna przedsiębiorcy dokonywana w związku z prowadzeniem przez niego przedsiębiorstwa w znaczeniu funkcjonalnym (czyli de facto prowadzeniem działalności gospodarczej) W Polsce pojęcie umowa i kontrakt używane zamiennie, w międzynarodowym obrocie pojęcie kontraktu nabiera szczególnego znacznie: kontrakt międzynarodowy jako umowa zawierana bezpośrednio między przedsiębiorcami (reżim prawa prywatnego) przeciwstawiany umowom międzynarodowym, zawieranym przez państwa i organizacje międzynarodowe (reżim prawa publicznego). Cechy szczególne umów handlowych: 1. szeroki zakres zastosowania zasady swobody umów; 2. typizacja i szablonowość umów; 3. szczególne znaczenie zasad pewności i bezpieczeństwa obrotu; 4. przewaga umów długoterminowych; 5. złożoność stosunków umownych; 6. stopniowe nawiązywanie i konkretyzacja stosunków umownych 7. konieczność uwzględnienia zmian w okolicznościach warunkujących umowę; 8. stosunki szczególnego zaufania powstające pomiędzy stronami umowy. TYPOLOGIA I KLASYFIKACJA UMÓW HANDLOWYCH: I. UMOWY NORMATYWNE i NIENORMATYWNE UMOWY NORMATYWNE: rodzaj umów typowych (tj. posiadających swój model, do którego stosuje się określone dyspozycje), których wzory (modele) określone są w przepisach prawnych; umowy stypizowane w odpowiednich aktach normatywnych. W kodeksie cywilnym umowami handlowymi są: 1. sprzedaż na raty (art ) 2. umowa leasingu (art ) 3. umowa agencyjna (art ) 4. umowa komisu (art ) 5. umowa przewozu (art ) 6. umowa spedycji (art ) 7. umowa ubezpieczenia (art ) 8. umowa składu (art ) 9. umowa dostawy (art ) 10. umowa kontraktacji (art ) 11. umowa rachunku bankowego (art ) Poza kc do umów handlowych należą np.: 1. umowa kredytu (Prawo bankowe) 2. umowa licencyjna (Prawo autorskie i prawa pokrewne oraz Prawo własności przemysłowej) UMOWY NIENORMATYWNE : rodzaj umów typowych, dla których istnieje nienormatywny wzorzec, np.: 1. franchising 2. factoring 3. forfaiting 4. timesharing (od kwietnia 2012r. ustawa o timeshare już normuje tę umowę) 184

186 II. PODZIAŁ UMÓW W NAUCE PRAWA CYWILNEGO 1. konsensualne i realne, 2. zobowiązujące, rozporządzające i upoważniające, 3. jednostronnie i dwustronnie zobowiązujące, 4. odpłatne i nieodpłatne oraz wzajemne, 5. kauzalne i abstrakcyjne, 6. swobodnie negocjowane oraz adhezyjne, itd. III. PODZIAŁ UMÓW W ZALEŻNOŚCI OD RODZAJU ŚWIADCZENIA 1. PRZENOSZĄCE WŁASNOŚĆ rzeczy i praw 2. REGULUJĄCE UŻYWANIE rzeczy i praw 3. umowy INWESTYCYJNE 4. umowy regulujące PRZEWÓZ rzeczy i osób 5. umowy o POŚREDNICTWO HANDLOWE sprzedaż, dostawa leasing, licencyjna, know-how, franchisingu o roboty budowlane, deweloperska, o prace projektowe, o zastępstwo inwestycyjne, o nadzór inwestorki, o roboty geologiczne, geodezyjne i kartograficzne przewozu, spedycji, składu agencyjna, komisu, dystrybucyjna, dealerska 6. umowy MENADŻERSKIE zarządzanie funduszami i przedsiębiorstwami 7. umowy związane z OBROTEM PAPIERAMI WARTOŚCIOWYMI 8. umowy FINANSOWE 9. umowy ZABEZPIECZAJĄCE kredytu, rachunku bankowego, faktoringu, forfaitingu ubezpieczenia inne zabezpieczające IV. PODZIAŁ UMÓW W ZALEŻNOŚCI OD SPEŁNIANEJ w obrocie gospodarczym FUNKCJI 1. umowy o charakterze organizacyjnym (umowy spółki, holdingowe, koncernowe) 2. umowy kooperacyjne w przemyśle i handlu 3. umowy o pośrednictwo handlowe, regulujące udział przedsiębiorców w obrocie z udziałem pośredników 4. umowy odnoszące się do różnych form korzystania z przedsiębiorstwa (zbycie, udostępnienie itp.) 185

187 142. Co oznacza swoboda kontraktowania w ujęciu szerszym i węższym? A. UJĘCIE WĘŻSZE W węższym ujęciu zasada swobody umów została zdefiniowana w art kc: Strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie ani zasadom współżycia społecznego. B. UJĘCIE SZERSZE W szerszym ujęciu zasada swobody umów łączy się na tle przepisów kc z 4rema cechami: 1. swoboda ZAWARCIA / NIEZAWARCIA umowy; 2. swoboda WYBORU KONTRAHENTA; 3. swoboda KSZTAŁTOWANIA TREŚCI umowy; Strony mogą zawrzeć umowę: a. nazwaną, kształtując jej treść w oparciu o typowe elementy uregulowane prawem b. nazwaną, wprowadzając jednak do jej treści pewne odmienności (uzupełnienie unormowań ustawowych różnymi klauzulami, wprowadzenie postanowień regulujących daną materię odmiennie niż ustawa) c. mieszaną, będącą połączeniem regulacji kilku umów nazwanych d. nienazwaną, której treść kształtują całkowicie wg własnego uznania 4. swoboda WYBORU FORMY umowy [z uwzględnieniem kc co do form szczególnych]. Ѡ Szeroki zakres stosowania zasady swobody umów dotyczy szczególnie umów dwustronnie handlowych, tj. zawieranych między profesjonalistami >> nie wymagają one w zasadzie interwencji prawa dla ochrony ich interesów, stąd autonomiczne kształtowanie wynikających z nich stosunków gospodarczych. Wyjątki to zagrożenia monopolistyczne. Ѡ Zasada w pełni znajduje również odzwierciedlenie w regulacjach międzynarodowych: Konwencja wiedeńska z 1980r. stanowi, że kontrahenci umów sprzedaży międzynarodowej mogą wyłączyć zastosowanie przepisów Konwencji do zawarcia tego kontraktu, a zgodnie z postanowieniami Zasad Międzynarodowych Kontraktów Handlowych UNIDROIT 2004 strony mają pełną swobodę zawarcia umowy zarówno co do treści, jak i jej formy Jakie są granice swobody umów przewidziane w kc? Zasada swobody umów nie ma charakteru absolutnego. Ograniczona jest zarówno co do (A) TREŚCI (treść: wynikające z umowy istotne uprawnienia i obowiązki stron dotyczące samego świadczenia, a także sposobu jego wykonania) jak i co do (B) CELU (cel: szeroko rozumiana korzyść, jaką strony lub jedna z nich pragną osiągnąć w wyniku umawianego zobowiązania. W razie wątpliwości chodzi o cel typowy, czyli na ogół uzyskiwany w przypadku spełnienia określonego świadczenia.) 186

188 GRANICE swobody umów zgodnie z art SPRZECZNE Z: 1. NATURĄ (WŁAŚCIWOŚCIĄ) STOSUNKU PRAWNEGO 2. USTAWĄ 3. ZASADAMI WSPÓŁŻYCIA SPOŁECZNEGO Granicą swobody umów może być również: 4. NIEMOŻNOŚĆ ŚWIADCZENIA 5. WYZYSK kc: treść lub cel umowy NIE MOGĄ BYĆ Ad. 1 Naturę stosunku prawnego można rozumieć dwojako: Ѡ jako dyrektywę przestrzegania pewnych zasadniczych ZNAMION stosunku zobowiązaniowego (np. w umowie zlecenia jest to staranne działanie) Ѡ jako dyrektywę przestrzegania pewnych specyficznych, normatywnie sprecyzowanych CZĘŚCI SKŁADOWYCH poszczególnych TYPÓW nazwanych stosunków zobowiązaniowych, których nieuwzględnienie lub modyfikacja prowadziłyby do wypaczenia ustawowego wzorca (np. w umowie spółki cywilnej wspólnicy ponoszą odpowiedzialność solidarną inny zapis byłby naruszeniem) Granica ta oznacza obowiązek respektowania podstawowych cech stosunku zobowiązaniowego. Ad. 2 Chodzi o sprzeczność z przepisami iuris cogentis (bezwzględnie obowiązującymi). Samo pojęcie ustawa należy interpretować ściśle >> jednie normy rzędu ustawowego lub wydane na podstawie delegacji ustawowej. Nie dotyczy do wytycznych, uchwał itp. Ad. 3 Zasady współżycia społecznego to klauzula generalna pozwalająca sądom rozstrzygać w oparciu o te zasady. Zgodnie z art. 58 kc umowa sprzeczna z ZWS jest nieważna. ZWS nie mogą podważać aktów prawnych i obowiązków z nich wynikających. Chodzi tu o szczególne znaczenie przestrzegania zasad uczciwego obrotu, rzetelnego postępowania, właściwie rozumianej lojalności, równości stron. (Np. nieważne będą postanowienia przyznające tylko jednej ze stron prawo zmiany treści stosunku prawnego; podobnie będzie z rażącym naruszeniem zasady ekwiwalentności świadczeń, szczególnie w przypadku zastrzeżenia odsetek w nadmiernej wysokości.) Ad. 4 Zgodnie z art kc umowa o świadczenie niemożliwe jest nieważna. Niemożliwość świadczenia musi (A) istnieć w chwili zawarcia umowy i (B) mieć charakter obiektywny (tj. niemożliwość dla każdej osoby, a nie indywidualnego dłużnika). Ad. 5 Art kc stanowi, że jeśli jedna ze stron wyzyskując przymusowe położenie / niedołęstwo / niedoświadczenie drugiej strony przyjmuje/zastrzega świadczenie, które przewyższa w rażącym stopniu jego własne świadczenie, druga strona może żądać wyrównania świadczeń/unieważnienia umowy. 187

189 144. Jakie przesłanki muszą być spełnione, aby sprzedaż można było zakwalifikować w myśl konwencji wiedeńskiej jako międzynarodową? Sprzedaż międzynarodowa uregulowana jest w Konwencji Narodów Zjednoczonych o umowach międzynarodowej sprzedaży towarów (Wiedeń, 1980r.). Integralna część prawa polskiego z pierwszeństwem przed prawem krajowym. Konwencja znajduje zastosowanie tylko do takich umów, które łącznie spełniają następujące warunki: 1. są w jej rozumieniu umowami SPRZEDAŻY (każdy rodzaj: specyfikacyjna, z prawem pierwokupu lub odkupu, na próbę, wysyłkowa, uliczna, kwalifikuje się też umowa DOSTAWY) Nie podlegają postanowieniom Konwencji inne umowy mogące prowadzić do obrotu towarowego, jak np. umowa zamiany czy darowizny. 2. ich przedmiotem jest TOWAR (tj. rzecz ruchoma, ma być rozumiany szeroko) 3. mają MIĘDZYNARODOWY CHARAKTER 4. nie zostały WYŁĄCZONE za zakresu unormowania konwencji O MIĘDZYNARODOWYM CHARAKTERZE umowy decyduje jedynie kryterium podmiotowe >> strony umowy muszą mieć SIEDZIBY HANDLOWE W RÓŻNYCH PAŃSTWACH: jeśli strona POSIADA WIĘCEJ NIŻ 1 siedzibę handlową, za siedzibę handlową uważa się tę, która ma najściślejszy związek z umową i jej wykonaniem ze względu na okoliczności znane stronom lub rozważane przez nie w jakimkolwiek czasie przed/w chwili zawarcia umowy jeżeli strona NIE POSIADA siedziby handlowej, przyjmuje się miejsce jej stałego zamieszkania Fakt posiadania przez strony swoich siedzib handlowych w różnych państwach nie będzie uwzględniany, jeżeli nie wynika on z umowy lub z jakichkolwiek stosunków handlowych między stronami lub też z informacji ujawnionej przez strony w jakimkolwiek czasie przed zawarciem lub w chwili zawarcia umowy. Nie ma definicji siedziby ale uznaje się ją za miejsce prowadzenia stałej działalności gospodarczej. Nie musi być to główne miejsce, może być oddział lub filia. Konwencję stosuje się do umów sprzedaży towarów między stronami mającymi siedziby handlowe w różnych państwach: (a) jeżeli państwa te są Umawiającymi się Państwami lub (b) jeżeli normy międzynarodowego prawa prywatnego wskazują na ustawodawstwo Umawiającego się Państwa, jako prawo właściwe. Konwencja reguluje jedynie ZAWARCIE umowy sprzedaży oraz PRAWA i OBOWIAZKI sprzedającego i kupującego. NIE REGULUJE: A. ważności umowy ani żadnego z jej postanowień lub jakichkolwiek zwyczajów; B. skutków, jakie może mieć umowa w odniesieniu do własności sprzedanych towarów; C. odpowiedzialności sprzedającego za śmierć lub utratę zdrowia jakiejkolwiek osoby, spowodowaną przez towary. Sama FORMA umowy nie podlega żadnym wymaganiom, w szczególności nie wymaga potwierdzenia jej na piśmie. Tryb zawarcia umowy ograniczono do modelu oferty i jej akceptacji, ale de facto nie można wykluczyć np. trybu negocjacyjnego. 188

190 145. Co nie może być przedmiotem sprzedaży międzynarodowej w myśl konwencji wiedeńskiej? Przedmiotem sprzedaży NIE MOGĄ być: 1. NIERUCHOMOŚCI 2. rzeczy do UŻYTKU OSOBISTEGO, RODZINNEGO lub do UŻYTKU W GOSPODARSTWIE DOMOWYM (jeśli sprzedający, przed zawarciem umowy lub w chwili jej zawarcia, nie wiedział i nie powinien był wiedzieć, że towary zostały zakupione do użytku w jakimkolwiek z tych celów) 3. UDZIAŁY, AKCJE, TYTUŁY INWESTYCYJNE, PAPIERY WARTOŚCIOWE lub PIENIĄDZE 4. WIERZYTELNOŚCI albo PRAWA WŁASNOŚCI INTELEKTUALNEJ 5. PRZEDSIĘBIORSTWO lub jego WYODRĘBNIONA CZĘŚĆ 6. OKRĘTY, STATKI, PODUSZKOWCE, STATKI POWIETRZNE 7. ENERGIA ELEKTRYCZNA (ale gaz, węgiel czy ropa naftowa już ok) Ponadto spod regulacji konwencji WYŁĄCZONE SĄ: A. sprzedaż NA LICYTACJI (AUKCYJNA) B. sprzedaż w drodze EGZEKUCJI lub w inny sposób przez ORGANY WYMIARU SPRAWIEDLIWOŚCI C. UMOWA DOSTAWY, jeżeli: przeważająca część zobowiązań strony dostarczającej towary polega na zapewnieniu siły roboczej lub świadczeniu innych usług strona zamawiająca towary przewidziane do wytworzenia lub wyprodukowania nie przyjmie na siebie obowiązku dostawy zasadniczej części materiałów niezbędnych do ich wykonania lub wyprodukowania 146. Jakie są podstawowe prawa i obowiązki sprzedającego i kupującego w myśl konwencji wiedeńskiej? A. PODSTAWOWE OBOWIĄZKI SPRZEDAJĄCEGO DOSTARCZENIE TOWARU kupującemu wydanie kupującemu WSZELKICH DOKUMENTÓW dot. towaru PRZENIESIENIE na kupującego WŁASNOŚCI TOWARU (zgodnie z postanowi. umowy i Konwencji) sprzedający musi dostarczyć towar wg ilości, jakości i w asortymencie przewidzianym w umowie TOWAR jest ZGODNY Z UMOWĄ jeżeli: nadaje się do użytku w takich celach, w jakich zwykle służą towary tego rodzaju nadaje się do specjalnych celów, podanych wyraźnie/dorozumianie przez kupującego w chwili zawarcia umowy (chyba że z okoliczności wynika, że kupujący nie polegał / nierozsądnym byłoby polegać na kompetencji i ocenie sprzedającego) został umieszczony / opakowany w sposób zwyczajowo przyjęty dla tego rodzaju towarów (a w braku takiego zwyczaju w sposób pozwalający na odpowiednie jego utrzymanie i zabezpieczenie) sprzedający jest odpowiedzialny za WSZELKIE BRAKI ZGODNOŚCI TOWARU z umową/konwencją: istniejące w chwili przejścia ryzyka na kupującego, nawet jeśli ujawniły się później które nastąpiły już po przejściu ryzyka na kupującego, jeżeli wynikały z naruszenia któregokolwiek z obowiązków sprzedającego B. PODSTAWOWE OBOWIĄZKI KUPUJĄCEGO ZAPŁATA CENY za towar ODEBRANIE towaru od sprzedającego zgodnie z umową i postanowieniami Konwencji ZBADANIE TOWARU i ZAWIADOMIENIE sprzedającego o każdym braku zgodności (w rozsądnym terminie, ale max 2 lata od wydania mu towaru, chyba, że inny okres gwarancyjny zastrzeżony w umowie) Oczywiście PRAWA każdej ze stron są ODBICIEM OBOWIĄZKÓW drugiej strony. 189

191 147. Jak brzmi kodeksowe pojęcie leasingu i co może być jego przedmiotem? Regulacja: art kc Przez UMOWĘ LEASINGU FINANSUJĄCY zobowiązuje się w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa NABYĆ RZECZ od OKREŚLONEGO ZBYWCY na warunkach określonych w tej umowie i ODDAĆ tę rzecz KORZYSTAJĄCEMU do UŻYWANIA / UŻYWANIA I POBIERANIA POŻYTKÓW przez CZAS OZNACZONY, a KORZYSTAJĄCY zobowiązuje się ZAPŁACIĆ FINANSUJĄCEMU w UZGODNIONYCH RATACH WYNAGRODZENIE PIENIĘŻNE, równe co najmniej CENIE lub WYNAGRODZENIU z tytułu NABYCIA RZECZY PRZEZ FINANSUJĄCEGO. PRZEDMIOTEM leasingu MOŻE BYĆ TYLKO RZECZ (ruchomość / nieruchomość), NIGDY PRAWA! (może być także zbiór rzeczy, np. linia produkcyjna, technologiczna; może być nawet całe przedsiębiorstwo, chociaż jest to kontrowersyjna koncepcja). NIE MOGĄ być przedmiotem leasingu: papiery wartościowe udziały w sp. z o.o. usługi Umowa leasingu powinna być zawarta W FORMIE PISEMNEJ AD SOLEMNITATEM przedmiot leasingu NIE PRZECHODZI na WŁASNOŚĆ korzystającego [chociaż można zastrzec w umowie przeniesienie własności po zakończeniu umowy leasingu] OPŁATA stanowi podzielone w czasie ŚWIADCZENIE JEDNORAZOWE (nie jest to świadczenie okresowe ani rata w rozumieniu przepisów o sprzedaży ratalnej) CHARAKTER PRAWNY UMOWY LEASINGU: nazwana o korzystanie z rzeczy konsensualna odpłatna wzajemna dwustronnie zobowiązująca terminowa handlowa (leasingodawca musi być przedsiębiorcą) UTRATA PRZEDMIOTU LEASINGU jeżeli po wydaniu przedmiotu leasingu korzystającemu przedmiot został UTRACONY wskutek okoliczności, za które finansujący nie ponosi odpowiedzialności, umowa leasingu WYGASA. korzystający powinien niezwłocznie zawiadomić finansującego o utracie przedmiotu finansujący może żądać od korzystającego natychmiastowego zapłacenia wszystkich niezapłaconych rat (pomniejszonych o korzyści, jakie finansujący uzyskał wskutek zapłaty rat przed umówionym terminem oraz z tytułu ubezpieczenia rzeczy), a także naprawienia szkody 190

192 148. Jaki rodzaj leasingu uregulował polski ustawodawca i jakie inne rodzaje można wyróżnić? W kodeksie cywilnym uregulowany został LEASING POŚREDNI, FINANSOWY. LEASING BEZPOŚREDNI: ma miejsce wówczas, gdy LEASINGODAWCĄ (FINANSUJĄCYM) jest jednocześnie PRODUCENT określonego dobra inwestycyjnego lub konsumpcyjnego. Leasing bezpośredni często bywa alternatywą dla sprzedaży. LEASING POŚREDNI : ekonomicznie jest transakcją trójstronną; LEASINGODAWCA (FINANSUJĄCY) NABYWA NA WŁASNY RACHUNEK określone dobro konsumpcyjne lub inwestycyjne, by następnie na podstawie umowy leasingowej PRZEKAZAĆ je LEASINGOBIORCY (KORZYSTAJĄCEMU) do UŻYWANIA na CZAS OZNACZONY. Z reguły leasingobiorca sam dokonuje u producenta specyfikacji dobra, które chce nabyć na podstawie umowy leasingowej i dopiero wówczas leasingodawca dokonuje zakupu tego dobra. LEASING FINANSOWY (KAPITAŁOWY, WŁAŚCIWY) : umowa długo/średnioterminowa, zawierana na czas odpowiadający OKRESOWI AMORTYZACJI (gospodarczej użyteczności) DOBRA; OPŁATY (STAWKA LEASINGOWA) skalkulowane są w ten sposób, aby ich suma pokryła KOSZTY WYTWORZENIA oraz ZYSK LEASINGODAWCY. Gdy jest prawidłowo wykonywana, w zasadzie nie może zostać wypowiedziana. Przeważnie dochodzi do amortyzacji przedmiotu leasingu u jednego leasingobiorcy, któremu po jej zakończeniu zwykle przysługuje OPCJA ZAKUPU (chociaż nie jest to konieczna cecha tej umowy). Z reguły ma charakter leasingu POŚREDNIEGO. LEASING OPERACYJNY (BIEŻĄCY, EKSPLOATACYJNY) : umowa krótkoterminowa, zawierana na okres do 3 lat; leasingobiorcy zwykle przysługuje PRAWO ODSTĄPIENIA od umowy z zachowaniem terminu wypowiedzenia; przedmiot leasingu amortyzuje się u kolejnych leasingobiorców; jest LEASINGIEM PEŁNYM (patrz niżej) i zwykle BEZPOŚREDNIM LEASING CZYSTY (NEAT LEASING) : KOSZTY konserwacji, napraw, remontu, ubezpieczenia oraz opodatkowania PRZEDMIOTU leasingu ponosi LEASINGOBIORCA LEASING PEŁNY (FULL LEASING): ww. koszty ponosi LEASINGODAWCA (tzw. leasing z pełną obsługą) REVOLVING LEASING (odmiana pełnego) : leasingodawca Z GÓRY zobowiązuje się WYMIENIĆ STARSZE typy URZĄDZEŃ na NOWE (znajduje to wyraz w kalkulacji STAWKI LEASINGOWEJ) Ѡ LEASING ZWROTNY (wykształcony w USA jako SALES AND LEASE BACK) : leasingodawca kupuje dobro inwestycyjne od przyszłego leasingobiorcy, a następnie oddaje mu je do używania i ewentualnie pobierania pożytków LEASING MOKRY: szczególna postać operacyjnego; finansujący zobowiązuje się do świadczenia usług dodatkowych (np. w przypadku leasingu samolotu zobowiązuje się do zapewnienia zaopatrzenia w paliwo) 191

193 149. W jakich przypadkach można wypowiedzieć umowę leasingu? FINANSUJĄCY ma prawo wypowiedzenia umowy ze skutkiem natychmiastowym w przypadku: naruszenia przez korzystającego postanowień kc dot. obowiązku utrzymywania rzeczy w należytym stanie naruszenia przez korzystającego postanowień kc dot. obowiązku używania i pobierania pożytków rzeczy w należyty sposób naruszenia przez korzystającego postanowień kc dot. nieczynienia zmian w rzeczy oddanie przedmiotu leasingu do używanie osobie trzeciej bez zgody finansującego zwłoki w zapłacie raty leasingowej (co najmniej 1) KORZYSTAJĄCY de facto NIE MA MOŻLIWOŚCI wcześniejszego rozwiązania umowy leasingu, nawet, gdy finansujący nie wykonuje swoich obowiązków i w istniejącym stosunku prawnym rodzi to negatywne konsekwencje prawne czy ekonomiczne dla korzystającego. USTANIE UMOWY A. z UPŁYWEM CZASU B. ROZWIĄZANIE ZA POROZUMIENIEM STRON C. WYGAŚNIĘCIE wskutek UTRATY PRZEDMIOTU LEASINGU przez korzystającego D. WYGAŚNIĘCIE wskutek ODSTĄPIENIA FINANSUJĄCEGO od umowy ze ZBYWCĄ w razie wady przedmiotu leasingu (odstąpienie następuje NA ŻĄDANIE KORZYSTAJĄCEGO) 150. Jakie są prawa i obowiązki stron umowy agencyjnej? Przez umowę agencyjną AGENT (przyjmujący zlecenie) zobowiązuje się, w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa, do STAŁEGO POŚREDNICZENIA ZA WYNAGRODZENIEM przy ZAWIERANIU UMÓW z klientami na rzecz DAJĄCEGO ZLECENIE PRZEDSIĘBIORCY albo do ZAWIERANIA UMÓW w imieniu DAJĄCEGO ZLECENIE PRZEDSIĘBIORCY. Dwie opcje: agent zobowiązuje się do dokonywania pewnych CZYNNOŚCI FAKTYCZNYCH, które prowadzić będą do zawierania przez osoby trzecie umów z dającym zlecenie (np. zachęta ze strony agenta, przedstawianie oferty, promocja towarów i usług dającego zlecenie) agent zobowiązuje się do dokonywania pewnych CZYNNOŚCI PRAWNYCH, konkretnie ZAWIERANIA UMÓW przez agenta jako PEŁNOMOCNIKA, które poprzedzone jest często wieloma wspomnianymi wyżej czynnościami faktycznymi STRONY UMOWY: 1. PRZYJMUJĄCY ZLECENIE zwany AGENTEM : dokonuje czynności W ZAKRESIE DZIAŁALNOŚCI SWOJEGO PRZEDSIĘBIORSTWA >> musi być PRZEDSIĘBIORCĄ 2. DAJĄCY ZLECENIE >> również musi być PRZEDSIĘBIORCĄ zatem jest to umowa DWUSTRONNIE HANDLOWA. Szczególna postać umowy zlecenia, z niej się wywodzi, ale w odróżnieniu od zlecenia dokonywanie czynności ma charakter stały i ciągły umowa KONSENSUALNA, WZAJEMNA I ODPŁATNA, o pośrednictwo handlowe i o świadczenie usług art kc: do umowy zawartej między agentem-profesjonalistą, a dającym zlecenie niebędącym przedsiębiorcą stosuje się odpowiednio przepisy o umowie agencyjnej, ale z wyłączeniem kilku przepisów o charakterze handlowym 192

194 1A. PRAWA AGENTA prawo do WYNAGRODZENIA (przede wszystkim PROWIZJI) Ѡ podstawowym systemem wynagradzania system PROWIZYJNY >> prowizja to wynagrodzenie uzależnione od liczby/wartości zawartych umów Ѡ wysokość powinna być określona w umowie; inaczej agentowi przysługuje prowizja albo (a) w wysokości zwyczajowo przyjętej w stosunkach danego rodzaju w miejscu działalności prowadzonej przez agenta albo (b) w odpowiedniej wysokości, uwzględniając wszystkie okoliczności bezpośrednio związane z wykonaniem zleconych mu czynności Ѡ Ѡ agent NABYWA prawo do prowizji w trakcie trwania umowy agencyjnej, jeżeli (a) do zawarcia umów doszło w wyniku jego działalności lub (b) zostały one zawarte z klientami pozyskanymi przez agenta poprzednio dla umów tego samego rodzaju albo (c) w przypadku agenta wyłącznego, gdy umowa została zawarta z podmiotem należącym do grupy wyłącznych klientów danego agenta / podmiotem z obszaru, na którym agent ma wyłączność działania agent TRACI prawo do prowizji (a gdy już pobrał, to zobowiązany do zwrotu) gdy oczywiste jest, że umowa z klientem nie została wykonana wskutek okoliczności, za które dający zlecenie nie ponosi odpowiedzialności (np. z winy klienta / siły wyższej) Innym sposobem wynagrodzenie ryczałtowe, zdecydowanie mniej korzystane dla agenta, chociaż zapewniające dochody na stałym poziomie. KC reguluje tylko prowizję, więc każdy inny sposób wynagrodzenia musi być dokładnie określony w umowie. prawo do PROWIZJI DEL CREDERE Ѡ sposób dodatkowego wynagrodzenia, które agent otrzymuje za przejęcie na siebie odpowiedzialności za wykonanie zobowiązania przez klienta (najczęściej za spełnienie przez niego świadczenia) Ѡ prowizja należy się za samo przyjęcie ryzyka prawo do ŚWIADCZENIA WYRÓWNACZEGO Ѡ świadczenie otrzymywane przez agenta po rozwiązaniu umowy agencyjnej w przypadku, gdy dający zlecenie dalej korzysta z efektów działań agenta Ѡ roszczenie o zapłatę świadczenia wyrównawczego przysługuje, gdy spełnione zostaną łącznie 4 poniższe przesłanki: 1. umowa agencyjna musi zostać rozwiązana 2. agent w czasie trwania umowy pozyskał nowych klientów lub doprowadził do istotnego wzrostu obrotów z dotychczasowymi klientami 3. dający zlecenie także po rozwiązaniu umowy czerpie korzyści z umów z tymi klientami 4. po analizie wszystkich okoliczności sprawy za przyznaniem agentowi świadczenia przemawiają względy słuszności Ѡ agent nie może żądać świadczenia wyrównawczego mimo spełnienia pozytywnych przesłanek, gdy: dający zlecenie wypowiedział umowę z powodu okoliczności, za które agent ponosi odpowiedzialność i usprawiedliwiają one wypowiedzenie bez zachowania terminu agent wypowiedział umowę (chyba, że było to z winy dającego zlecenie, albo usprawiedliwione wiekiem/ chorobą / ułomnością agenta) gdy agent dokonał przeniesienia praw i obowiązków z umowy na inną osobę za zgodą dającego zlecenie 193

195 Gdy z treści udzielonego agentowi pełnomocnictwa nie wynika jasno zakres jego umocowania, poczytuje się, że agent ma prawo do: PRZYJMOWANIA za dającego zlecenie ZAPŁATY ZA ŚWIADCZENIE, które agent spełnia za dającego ODBIERANIA ZAWIADOMIENIA O WADACH ODBIERANIA OŚWIADCZEŃ dot. WYKONANIA UMOWY, jeżeli zawarł ja w imieniu dającego zlecenie Jeśli agent nie ma umocowania do zawierania umów albo przekroczy jego zakres, umowa zawarta przez agenta jest co do zasady ważna i wiąże klienta i dającego zlecenie. Nieważna tylko wtedy, gdy dający zlecenie niezwłocznie po otrzymaniu info o zawarciu takiej umowy złoży klientowi oświadczenie, że nie potwierdza zawarcia umowy. Nie ma to zastosowania do jednostronnych oświadczeń woli składanych przez agenta bez umocowania / z przekroczeniem umocowania >> one są bezwzględnie nieważne. 1B. OBOWIĄZKI AGENTA ZACHOWANIE LOJALNOŚCI względem drugiej strony [w związku z wejściem w posiadanie wielu cennych handlowych informacji nt. drugiej strony; strony umowy zobowiązują do niewykorzystywania ich wyłącznie w interesie własnym/ osób trzecich] PRZEKAZYWANIE INFORMACJI mających dla dającego zlecenie ISTOTNE ZNACZENIE (głównie info dot. zawieranych umów, klientów, otrzymanych ofert itd.) PRZESTRZEGANIE uzasadnionych w danych okolicznościach WSKAZÓWEK DAJĄCEGO ZLECENIE (co do zasady agent i dający zlecenie są podmiotami niezależnymi, ale w tym wypadku dający zlecenie ma prawo sugerować agentowi np. sposób zawierania umów, prezentacji oferty, form reklamy, a agent ma obowiązek sugestie te uwzględnić) PODEJMOWANIE CZYNNOŚCI potrzebnych do OCHRONY PRAW DAJĄCEGO ZLECENIE, jeżeli mieszczą się one w zakresie spraw prowadzonych przez agenta (głównie ochrona praw wynikających z zawartych za pośrednictwem agenta umów; agent powinien np. powiadamiać dającego zlecenia o wadach sprzedawanych towarów, wnoszonych reklamacjach, sporządzać protokoły szkody, wykonywać prawo zatrzymania itd.) jeżeli agent się zobowiąże, musi on również POWSTRZYMAĆ SIĘ od działalności KONKURENCYJNEJ (także w okresie 2 lat po rozwiązaniu) 2A. PRAWA DAJĄCEGO ZLECENIE de facto ODPOWIADAJĄ OBOWIĄZKOM AGENTA >> DAJĄCY ZLECENIE ma prawo ŻĄDANIA ICH WYKONANIA 2B. OBOWIĄZKI DAJĄCEGO ZLECENIE przede wszystkim ZAPŁATA WYNAGRODZENIA na rzecz agenta (Jeśli system prowizyjny, dający zlecenie musi złożyć agentowi oświadczenie zawierające dane o należnej mu prowizji nie później niż w ostatnim dniu miesiąca następującego po kwartale, w którym agent nabył prawo do prowizji) w niektórych przypadkach obowiązek ZAPŁATY ŚWIADCZENIA WYRÓWNAWCZEGO 194

196 obowiązek ZACHOWANIA LOJALNOŚCI wobec agenta obowiązek UDOSTĘPNIENIA na żądanie agenta KSIĄG RACHUNKOWYCH / INNYCH DOKUMENTÓW z których wynika podstawa do obliczenia prowizji należnej agentowi obowiązek DOSTARCZENIA agentowi DOKUMENTÓW i INFORMACJI potrzebnych do prawidłowego WYKONANIA UMOWY (m.in. informowanie agenta o cenach, rodzajach oferowanych produktów, dostarczenie druków kart gwarancyjnych towarów, instrukcji obsługi sprzedawanych urządzeń) DOKONYWANIE ZAWIADOMIEŃ AGENTA w 3 przypadkach: 1. zawiadomienie o przyjęciu lub odrzuceniu propozycji zawarcia umowy 2. zawiadomienie o niewykonaniu umowy, przy zawarciu której agent pośredniczył / którą zawarł 3. zawiadomienie o tym, że liczba / wartość umów, które dający zlecenie przewiduje, będzie znacznie niższa niż ta, której agent mógłby się normalnie spodziewać ZWROT WYDATKÓW poniesionych przez agenta w związku z wykonaniem zlecenia, jeśli były one uzasadnione, a ich wysokość przekracza zwykłą w danych stosunkach miarę (Chodzi o wydatki obiektywnie niezbędne do wykonania danego zlecenia, a ponadto nadzwyczaj wysokie w porównaniu z innymi kosztami; do tego zlecenie musi zostać wykonane, a nie tylko wykonywane) 151. Na czym polega istota komisu i jakie są prawa i obowiązki stron umowy? Istota umowy komisu polega na tym, że OSOBA PRZYJMUJĄCA ZLECENIE (KOMISANT) zobowiązuje się ZA WYNAGRODZENIEM w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa do KUPNA lub SPRZEDAŻY RZECZY RUCHOMYCH W IMIENIU WŁASNYM, ale NA RACHUNEK OSOBY DAJĄCEJ ZLECENIE (KOMITENTA). wynagrodzenie ma najczęściej charakter PROWIZYJNY działanie W IMIENIU WŁASNYM : komisant jest podmiotem praw i obowiązków umowy zawartej z osobą trzecią działanie NA RACHUNEK komitenta : komisant zobowiązany przenieść na niego prawa uzyskane wskutek zawartej umowy, a komitent zwolnić komisanta ze zobowiązań zaciągniętych przez niego (gospodarcze skutki zawartych umów dotykają więc przede wszystkim komitenta) PRZEDMIOTEM komisu może być jedynie zawieranie umów SPRZEDAŻY (jako sprzedający lub kupujący) PRZEDMIOTEM ŚWIADCZENIA mogą być wyłącznie RZECZY RUCHOME umowa handlowa (przynajmniej komisant musi być przedsiębiorcą; co do komitenta nie ma takiego wymogu) umowa odpłatna, wzajemna, konsensualna należy do grupy umów o pośrednictwo handlowe oraz o świadczenie usług specyficzny rodzaj umowy zlecenia 195

197 odbicie OBOWIĄZKÓW KOMITENTA 1A. PRAWA KOMISANTA 1B. OBOWIĄZKI KOMISANTA wykonanie zleconych czynności NALEŻYTĄ STARANNOŚCIĄ UWZGLĘDNIENIE wskazówek (instrukcji) otrzymanych od komitenta przy umowie KOMISU SPRZEDAŻY komisant zobowiązany jest do (A) WYSZUKANIA OSOBY, która zechce kupić należącą do komitenta rzecz oraz (B) ZAWARCIA z nią UMOWY (Umowa może wyznaczać komisantowi szczególne warunki, np. określać rodzaj podmiotów czy obszar, z którego pochodzą; powinna ponadto zawierać określenie minimalnej ceny, za jaką komisant może rzecz sprzedać; komisant wybiera sposób szukania i ponosi koszty tych poszukiwań.) komisant zobowiązany również do PRZECHOWYWANIA i ZABEZPIECZENIA RZECZY powierzonej mu przez komitenta jeśli rzecz narażona na zepsucie, obowiązany jest SPRZEDAŻ z zachowaniem NALEŻYTEJ STARANNOŚCI, jeśli wymaga tego INTERES KOMITENTA (może się wówczas nie stosować do ceny minimalnej albo wskazówek komitenta odnośnie kręgu podmiotów) po zawarciu umowy komisant zobowiązany WYDAĆ komitentowi WSZYSTKO, co uzyskał dla niego przy wykonaniu zlecenia (w szczególności przelać wszystkie wierzytelności) przy umowie KOMISU ZAKUPU komisant zobowiązany WYSZUKAĆ OSOBĘ / OSOBY MOGĄCE i CHCĄCE sprzedać rzecz/rzeczy, których potrzebuje komitent i ZAWRZEĆ UMOWĘ (Umowa powinna określać maksymalną cenę, za jaką komisant może dokonać zakupu, a jego działania powinny dążyć do uzyskania jak najniższej ceny zakupu. Jeśli kupi za wyższą, komitent może złożyć oświadczenie o nieuznaniu takiej czynności za dokonaną na jego rachunek >> rzecz zostaje u komisanta, który nie otrzymuje zapłaty.) po dokonaniu zakupu komisant powinien PRZENIEŚĆ na komitenta PRAWO WŁASNOŚCI nabytej rzeczy oraz WYDAĆ mu ją komisant zobowiązany także WYDAĆ komitentowi UZYSKANE KORZYŚCI, jeżeli zawarł umowę sprzedaży (jako sprzedający lub kupujący) na WARUNKACH KORZYSTNIEJSZYCH od warunków przewidzianych umową komisu odbicie OBOWIĄZKÓW KOMISANTA 2A. PRAWA KOMITENTA 2B. OBOWIĄZKI KOMITENTA WSPÓŁDZIAŁANIE z komisantem w celu umożliwienia mu WYKONANIA ZLECENIA PRZEKAZANIE MU RZECZY (przy komisie sprzedaży) lub PIENIĘDZY (przy komisie zakupu) ODBIÓR KORZYŚCI uzyskanych w wykonaniu umowy przez komisanta (jeśli nie odbierze, pozostaje w zwłoce jako wierzyciel) ZAPŁATA WYNAGRODZENIA (najczęściej prowizja, czasem ryczałt) ZWOLNIENIE komisanta Z OBOWIĄZKÓW, jakie ten drugi zaciągnął, wykonując zlecenie ZWROT NADZWYCZAJNYCH WYDATKÓW poniesionych przez komisanta (służy tu ustawowe prawo zastawu) 196

198 152. Na czym polega factoring i co może być jego przedmiotem? Factoring jest jedną z TECHNIK FINANSOWANIA działalności handlowej z wykorzystaniem WIERZYTELNOŚCI. Przez umowę factoringu DOSTAWCA (FAKTORANT) zobowiązuje się (A) do PRZENIESIENIA określonych w umowie WIERZYTELNOŚCI, jakie przysługują mu z tytułu umów SPRZEDAŻY / DOSTAWY / ŚWIADCZENIA USŁUG oraz (B) do ZAPŁATY PROWIZJI na rzecz faktora, FAKTOR zaś zobowiązuje się do (A) UISZCZENIA WYNAGRODZENIA za nabywane wierzytelności oraz do (B) ŚWIADCZENIA oznaczonych USŁUG DODATKOWYCH oraz (niekiedy) do (C) PRZEJĘCIA RYZYKA WYPŁACALNOŚCI dłużników dostawcy. w sensie EKONOMICZNYM factoring stanowi transakcję obejmującą 3 PODMIOTY: 1. FAKTORA [podmiot prowadzący działalność faktoringową; najczęściej wyspecjalizowana spółka faktoringowa, a przede wszystkim banki; w świetle regulacji niektórych państw działalność faktoringowa zastrzeżona jest na rzecz banków i instytucji finansowych (kredytowych) podlegających nadzorowi bankowemu; w świetle polskiego ustawodawstwa nie ma takiego ograniczenia] 2. DOSTAWCĘ DÓBR i USŁUG [podmiot prowadzący działalność gospodarczą w zakresie sprzedaży/dostawy dóbr i usług] 3. DŁUŻNIKA [podmiot nabywający dobra i usługi od dostawcy] w sensie JURYDYCZNYM umowa factoringu wiąże tylko 2 PODMIOTY >> kreuje STOSUNEK ZOBOWIĄZANIOWY JEDYNIE POMIĘDZY 1. FAKTOREM a 2. DOSTAWCĄ FAKTOR DOSTAWCA UMOWA PIERWOTNA DŁUŻNIK PRZED przelewem wierzytelności DŁUŻNIK dłużnikiem DOSTAWCY umowa nienazwana, DWUSTRONNIE HANDLOWA, obligacyjna, wzajemna, konsensualna, kauzalna, odpłatna 197

199 PRZEDMIOT FAKTORINGU podstawowym przedmiotem faktoringu jest NABYWANIE przez faktora WIERZYTELNOŚCI, które przysługują dostawcom od nabywców towarów i usług PRZENIESIENIE wierzytelności następuje w drodze różnych instrumentów prawnych, w zależności od regulacji krajowej w ramach faktoringu dochodzi do przeniesienia CAŁEGO KOMPLEKSU wierzytelności przysługujących dostawcy (zarówno istniejących jak i przyszłych) >> CESJA GLOBALNA zastrzeżenie rodzaju przenoszonych wierzytelności: przedmiotem faktoringu mogą być TYLKO WIERZYTELNOŚCI wynikające z UMÓW: DOSTAWY, SPRZEDAŻY albo o ŚWIADCZENIE USŁUG z reguły są to wierzytelności o charakterze DWUSTRONNIE HANDLOWYM [na tę cechę wskazuje Konwencja ottawska (patrz pyt. 154), która zastrzega, że przedmiotem faktoringu nie mogą być wierzytelności z powyższych umów, jeśli ich przedmiotem są towary i usługi przeznaczone do użytku OSOBISTEGO lub RODZINNEGO] obok przelewu wierzytelności faktoring obejmuje również wiele CZYNNOŚCI DODATKOWYCH, jakie faktor wykonuje na rzecz dostawcy; na ogół: udzielanie dostawcy zaliczek i kredytów przejmowanie ryzyka del credere prowadzenie ksiąg handlowych i rachunków dostawców oraz sporządzanie bilansów inkaso należności Ponadto faktor podejmuje się często: kontrolą stanu wypłacalności nabywców towarów zbierania danych mających gospodarcze znaczenie dla dostawcy prowadzenia działalności reklamowej doradztwa prawnego opracowywania projektów rozwoju przedsiębiorstwa oraz strategii zdobywania rynków składowania/ sortowania/ubezpieczenia towarów/ dokonywanie formalności celnych Nie istnieje numerus clausus czynności dodatkowych. Mając na uwadze powyższe, można wskazać podstawowe GOSPODARCZO-PRAWNE FUNKCJE faktoringu: 1. FUNKCJA FINANSOWANIA Faktoring umożliwia sprawne finansowanie dostawcy poprzez dyskonto wierzytelności nabywanych przez faktora. Dostawca pozyskuje środki niezależnie od tego, kiedy wierzytelność wobec nabywcy stanie się wymagalna. 2. FUNKCJA USŁUGOWA Faktoring umożliwia fachowe wykonanie wielu czynności o charakterze usługowym [patrz powyższe czynności dodatkowe]. Znaczne odciążenie dostawcy; faktoring spełnia tu niejako funkcję szczególnej metody outsourcingu. 3. FUNKCJA DEL CREDERE Faktoring umożliwia zwolnienie dostawcy od ryzyka niewypłacalności nabywcy towarów. Faktor przejmuje ryzyko, co wiąże się ze skuteczną zapłatą dla dostawcy. 198

200 153. Jakie rodzaje factoringu można wyróżnić? FORMY ZE WZGLĘDU NA PRZEJĘCIE PRZEZ FAKTORA ODPOWIEDZIALNOŚCI DEL CREDERE Najbardziej doniosły z praktycznego i jurydycznego punktu widzenia podział. Stanowi zazwyczaj punkt wyjścia przy dokonywaniu klasyfikacji jurydycznej instytucji faktoringu w poszczególnych porządkach krajowych. A. FAKTORING WŁAŚCIWY FAKTOR przyjmuje na siebie RYZYKO WYPŁACALNOŚCI DŁUŻNIKA (tzw. RYZYKO DEL CREDERE albo ODPOWIEDZIALNOŚĆ DEL CREDERE) DOSTAWCA odpowiada jedynie za ISTNIENIE WIERZYTELNOŚCI wraz z przejęciem odpowiedzialności przez faktora dochodzi do DEFINITYWNEGO PRZENIESIENIA danej WIERZYTELNOŚCI z dostawcy na faktora wierzytelność ostatecznie wychodzi z majątku dostawcy i przechodzi do majątku faktora wobec tego, mimo stwierdzonej później nieściągalności wierzytelności faktor NIE MOŻE w drodze REGRESU żądać od dostawcy ZWROTU kwoty, na którą opiewa wierzytelność B. FAKTORING NIEWŁAŚCIWY FAKTOR NIE PRZYJMUJE na siebie RYZYKA DEL CREDERE (spełnia jedynie funkcje finansową i usługową) DOSTAWCA odpowiada nie tylko za ISTNIENIE WIERZYTELNOŚCI, ale również ZA WYPŁACALNOŚĆ NABYWCY WIERZYTELNOŚĆ NIE PRZECHODZI ostatecznie z majątku dostawcy do majątku faktora w razie wystąpienia niewypłacalności nabywcy wierzytelność ta niejako WRACA do DOSTAWCY z obowiązkiem ZWROTU UISZCZONYCH przez faktora SUM W praktyce obie postaci mieszają się niejednokrotnie w ramach jednej umowy; jedna grupa wierzytelności odpowiada modelowi faktoringu właściwego, druga niewłaściwego (tzw. FAKTORING MIESZANY) FORMY ZE WZGLĘDU NA ROZMIAR FINANSOWANIA PRZEZ FAKTORA A. FAKTORING DYSKONTOWY faktor OD RAZU wypłaca na rzecz dostawcy KWOTĘ PIENIĘŻNĄ, na którą opiewa CAŁA PRZELANA przez dostawcę WIERZYTELNOŚĆ po odliczeniu prowizji jest to ok 90%, z reguły nie mniej niż 80% sumy wierzytelności główną zaletą fakt, że dostawca natychmiast otrzymuje potrzebne mu pieniądze i może je wykorzystać na prowadzenie działalności wartość wierzytelności zazwyczaj określana na dzień przedstawienia faktorowi rachunków, a nie dzień wymagalności 199

201 B. FAKTORING ZALICZKOWY w chwili zawarcia umowy faktor wypłaca JEDYNIE OKREŚLONĄ ZALICZKĘ kwota sięga zwykle 75-80% sumy wierzytelności wartość wierzytelności zazwyczaj określana według dnia jej wymagalności albo dnia otrzymania zapłaty od dłużnika C. FAKTORING WYMAGALNOŚCIOWY w chwili zawarcia umowy faktor NIE WYPŁACA ani EKWIWALENTU nabywanej wierzytelności, ani ZALICZKI ZAPŁATA EKWIWALENTU (pomniejszonego o należną faktorowi prowizję) następuje Z CHWILĄ NADEJŚCIA TERMINU jej WYMAGALNOŚCI albo z upływem OKREŚLONEGO CZASU po tym terminie albo dopiero po ZAINKASOWANIU przez faktora SUMY WIERZYTELNOŚCI od dłużnika FORMY ZE WZGLĘDU NA POWIADOMIENIE DŁUŻNIKA O ZAWARCIU UMOWY FAKTORINGU A. FAKTORING OTWARTY (NOTYFIKOWANY) transakcja, o której dojściu do skutku POWIADOMIONY ZOSTAJE DŁUŻNIK powiadomienia dokonuje albo dostawca, albo faktor, albo oba te podmiotu dokonując zawiadomienia, wzywa się dłużnika, aby spełnił świadczenie nie na rzecz dostawcy, ale bezpośrednio do rąk faktora B. FAKTORING PÓŁOTWARTY (PÓŁUKRYTY) dłużnik nie zostaje powiadomiony o zawarciu umowy uzyskuje informację o dokonanym przelewie wierzytelności dopiero w chwili OTRZYMANIA od faktora WEZWANIA DO ZAPŁATY faktor umieszcza odpowiednią wzmiankę o zawartej umowie faktoringu na RACHUNKACH kierowanych do dłużnika C. FAKTORING TAJNY (CICHY, UKRYTY) na jego tle w ogóle nie dochodzi do powiadomienia dłużnika o przelewie wierzytelności FORMY ZE WZGLĘDU NA UDZIAŁ PODMIOTÓW TRZECICH METAFAKTORING : kryterium wyróżnienia jest ROZŁOŻENIE RYZYKA DEL CREDERE między 2 PODMIOTY: 1. BANK DOSTAWCY (HAUSBANK) 2. INSTYTUCJĘ FAKTORINGOWĄ FAKTORING POWIERNICZY : polega na tym, iż BANK DOSTAWCY zleca INSTYTUCJI FAKTORINGOWEJ wykonanie na rzecz dostawcy OKREŚLONYCH CZYNNOŚCI będących zwykle przedmiotem faktoringu. Faktor działa na rzecz banku, nie dostawcy (z którym nie łączą go żadne stosunki prawne); jedynie powierniczo zarządza wierzytelnościami przelanymi na bank. 200

202 FORMY ZE WZGLĘDU NA CHARAKTER WIERZYTELNOŚCI faktoring obejmujący HONORARIA OSÓB WYKONUJĄCYCH WOLNE ZAWODY faktoring obejmujący WIERZYTELNOŚCI LEASINGOWE faktoring obejmujący wierzytelności ISTNIEJĄCE NA KOŃCU OKREŚLONEGO OKRESU [tzw. ULTIMOFAKTORING] : faktor nabywa wszystkie wierzytelności określonego dostawcy (prowadzącego działalność w większych rozmiarach; zwykle przedsiębiorca dostarczający energię elektryczną) ISTNIEJĄCE NA KONIEC DANEGO ROKU. Transakcja taka dochodzi do skutku tylko raz w roku, może mieć charakter jednorazowy, a można ją powtarzać wielokrotnie w toku kolejnych lat. INNE FORMY FAKTORINGU INHOUSE-FACTORING (tzw. FAKTORING ZMODYFIKOWANY) : faktor osobiście nie wykonuje funkcji USŁUGOWEJ; przejmuje funkcje FINANSOWANIA i DELCREDERE, usługi pozostają w gestii dostawcy (prowadzenie ksiąg, inkaso wierzytelności, usługi dodatkowe). Transakcja zazwyczaj przebiega w ten sposób, że najpierw faktor przejmuje na siebie cały kompleks świadczeń, po czym przenosi z powrotem na dostawcę funkcję usługową, którą ten wykonuje na rzecz oraz pod nadzorem i kontrolą faktora Na czym polega factoring międzynarodowy i jakie mogą być jego rodzaje? Faktoring międzynarodowy to faktoring, którego PRZEDMIOTEM są WIERZYTELNOŚCI MIĘDZYNARODOWE. O międzynarodowym charakterze faktoringu świadczy więc międzynarodowy charakter UMOWY PIERWOTNEJ, co ma miejsce, gdy SIEDZIBY HANDLOWE dostawcy i dłużnika znajdują się w RÓŻNYCH PAŃSTWACH. Teoretycznie faktoringiem międzynarodowym będzie oczywiście również sytuacja, w której którykolwiek z 3 powiązanych podmiotów będzie miał w stosunku do pozostałych siedzibę w innym państwie, a więc także wtedy, gdy faktor będzie podmiotem zagranicznym w stosunku do dostawcy czy dłużnika. Trudno jednak wyobrazić sobie w praktyce sytuację, w której dostawca i dłużnik pochodzą z tego samego państwa, a dostawca zawiera umowę faktoringu z faktorem spoza kraju. UMOWA FAKTORINGU W ROZUMIENIU KONWENCJI OTTAWSKIEJ Konwencja UNIDROIT o faktoringu międzynarodowym (28 czerwca 1988r., Ottawa) zawiera jednolite normy materialne i ma na celu ułatwienia stosowania faktoringu w obrocie międzynarodowym poprzez wyłączenie niepewności prawnej będącej rezultatem funkcjonowania wielu różnych systemów prawnych. UMOWA FAKTORINGU (art. 1 ust. 2 konwencji) to umowa zawarta pomiędzy DOSTAWCĄ a FAKTOREM, zgodnie z którą dostawca MOŻE lub JEST ZOBOWIĄZANY do PRZELANIA NA FAKTORA WIERZYTELNOŚCI wynikających z zawartych przez dostawcę z jego klientami umów SPRZEDAŻY TOWARÓW lub O ŚWIADCZENIE USŁUG o charakterze DWUSTRONNIE HANDLOWYM. 201

203 FAKTOR zobowiązany jest funkcji: do świadczenia CO NAJMNIEJ DWÓCH spośród czterech kolejnych 1. FINANSOWANIA DOSTAWCY 2. KSIĘGOWANIA PRZELANYCH WIERZYTELNOŚCI 3. INKASOWANIA PRZELANYCH WIERZYTELNOŚCI 4. PRZEJĘCIA RYZYKA DEL CREDERE umowa taka MUSI zawierać OBOWIĄZEK POWIADOMIENIA DŁUŻNIKA (przez dostawcę, faktora albo obu) Ѡ czym innym rzeczywiste zawiadomienie dłużnika : konwencja nie będzie miała zastosowania, nawet jeśli dłużnik został faktycznie powiadomiony, jeśli umowa nie przewidywała tego obowiązku PRZEDMIOT FAKTORINGU Ѡ mogą być wierzytelności pieniężne o różnych terminach wymagalności Ѡ może być zarówno pojedyncza wierzytelność, jak i cały kompleks Ѡ wierzytelności te muszą wynikać z umów sprzedaży / świadczenia usług o charakterze dwustronnie handlowym Ѡ wyłączeniu podlegają umowy pierwotne zawierane przez dłużników wyłącznie w celach osobistych, rodzinnych bądź do użytku w gospodarstwie domowym pojęcie PRZELEWU Ѡ bardzo szeroki zakres Ѡ oznacza uzyskanie przez faktora jakichkolwiek praw na wierzytelności Ѡ zarówno cesja (w prawie polskim i niemieckim) jak i subrogacja (w prawie francuskim) czy też ustanowienie zastawu na wierzytelności Ѡ na gruncie konwencji ottawskiej w ramach faktoringu W OGÓLE NIE MUSI DOJŚĆ DO PRZELEWU WIERZYTELNOŚCI! Dostawca decyduje, czy i jakie wierzytelności oferuje faktorowi OBOWIĄZKI FAKTORA Ѡ jak wskazano wyżej, co najmniej 2 z 4 funkcji Ѡ przejęcie tych funkcji nie musi nastąpić W PEŁNYM ZAKRESIE konwencyjnej definicji faktoringu celowo nadano SZEROKI ZAKRES, aby objąć nią wszelkie możliwe formy faktoringu Ѡ właściwy i niewłaściwy Ѡ dyskontowy, zaliczkowy, wymagalnościowy Ѡ ulitmofaktoring, metafaktoring, faktoring obejmujący wierzytelności leasingowe i honoraria wolnych zawodów, faktoring zmodyfikowany Ѡ Ѡ nie będzie faktoringiem międzynarodowym na gruncie tej konwencji faktoring tajny ani pasywny, którego przedmiotem są tylko długi, a nie wierzytelności poza różnymi rodzajami faktoringu, konwencja obejmuje swoim zastosowaniem również inne instytucje, np.: forfaiting umowę o ustanowienie zastawu na wierzytelności, o której trzeba poinformować dłużnika inkaso wierzytelności 202

204 RODZAJE FAKTORINGU MIĘDZYNARODOWEGO A. SYSTEM DWÓCH FAKTORÓW EKSPORTER (DOSTAWCA) zawiera umowę z FAKTOREM EKSPORTOWYM (mającym siedzibę w tym samym kraju, co eksporter) na podstawie tej umowy eksporter zbywa swoje wierzytelności wynikające z MIĘDZYNARODOWYCH UMÓW SPRZEDAŻY wobec dłużników ZE WSZYSTKICH albo z NIEKTÓRYCH PAŃSTW FAKTOR EKSPORTOWY przejmuje FUNKCJE: (1) FINANSOWANIA, (2) DEL CREDERE oraz (3) USŁUGOWĄ następnie FAKTOR EKSPORTOWY zawiera POROZUMIENIE z FAKTOREM IMPORTOWYM, mającym siedzibę w tym samym kraju, co IMPORTER (DŁUŻNIK) (tzw. INTERFACTOR AGREEMENT, zwane czasem również umową REFAKTORINGU) na mocy tego porozumienia FAKTOR IMPORTOWY przejmuje FUNKCJE: (1) DEL CREDERE oraz (2) USŁUGOWĄ (wiele czynności usługowych, przeważnie inkaso) przeważnie faktorzy współpracują ze sobą w ramach jednej sieci faktoringowej OSTATECZNIE wobec IMPORTERA występuję WYŁĄCZNIE FAKTOR IMPORTOWY Na tle systemu dwóch faktorów dochodzą do skutku w istocie DWIE UMOWY FAKTORINGU! B. SYSTEM Z UDZIAŁEM WYŁĄCZNIE FAKTORA EKSPORTOWEGO EKSPORTER (DOSTAWCA) zawiera umowę z FAKTOREM EKSPORTOWYM FAKTOR EKSPORTOWY przejmuje przede wszystkim FUNKCJE: (1) FINANSOWANIA oraz (2) USŁUGOWĄ NIE ANGAŻUJE w ogóle FAKTORA IMPORTOWEGO C. SYSTEM Z UDZIAŁEM WYŁĄCZNIE FAKTORA IMPORTOWEGO EKSPORTER (DOSTAWCA) zawiera umowę z FAKTOREM IMPORTOWYM FAKTOR IMPORTOWY przejmuje FUNKCJE: (1) DEL CREDERE oraz (2) USŁUGOWĄ Finansowanie eksportera przez faktora importowego należy do sytuacji zupełnie wyjątkowych. najmniej rozpowszechniony model 203

205 D. BACK-TO-BACK-FACTORING szczególnego rodzaju KOMBINACJA faktoringu KRAJOWEGO z MIĘDZYNARODOWYM W SYSTEMIE DWÓCH FAKTORÓW znajduje zastosowanie, gdy eksporterzy tworzą za granicą SPÓŁKI-CÓRKI, które występują jako ostateczni sprzedawcy towarów (z reguły słabe finansowo, trudno znaleźć faktora, który udzieliłby finansowania na podstawie wierzytelności przysługujących eksporterowi wobec spółkicórki) SPÓŁKA-CÓRKA zawiera umowę faktoringu z rodzimym FAKTOREM KRAJOWYM umowa obejmuje wierzytelności przysługujące spółce-córce wobec DŁUŻNIKÓW (ostatecznych nabywców towarów) faktor finansuje spółkę-córkę tylko częściowo albo wcale (faktoring wymagalnościowy) w pozostałym zakresie UDZIELA GWARANCJI finansowych FAKTOROWI mającemu siedzibę w państwie EKSPORTERA ten drugi faktor zawiera umowę faktoringu z EKSPORTEREM umowa obejmuje wierzytelności przysługujące EKSPORTEROWI wobec SPÓŁKI-CÓRKI na tej podstawie i w zakresie otrzymanych od pierwszego faktora gwarancji FINANSUJE EKSPORTERA 155. Jak można zdefiniować franchising i jaki jest charakter prawny umowy? Brak definicji ustawowej; sformułowana przez doktrynę. FRANCHISING to umowa, przez którą STOSUJĄCY FRANCHISING (FRANCHISINGODAWCA, DAWCA) zobowiązuje się do: (A) UDOSTĘPNIENIA BIORCY przez CZAS OZNACZONY lub NIEOZNACZONY KORZYSTANIA z jego oznaczenia firmowego, godła, emblematu, symboli, patentów, wynalazków, znaków towarowych, wzorów użytkowych i zdobniczych, know-how, koncepcji i techniki prowadzenia działalności gospodarczej z zachowaniem stosowanego przez niego wewnętrznego i zewnętrznego wyposażenia obiektu oraz (B) udzielenia mu NIEZBĘDNEJ POMOCY w tym zakresie, zaś KORZYSTAJĄCY Z FRANCHSINGU (FRANCHISINGOBIORCA, BIORCA) zobowiązuje się do: (A) PROWADZENIA wskazanej mu DZIAŁALNOŚCI GOSPODARCZEJ z WYKORZYSTANIEM udostępnionych mu praw własności przemysłowej i intelektualnej, doświadczenia oraz tajemnic zawodowych, a także (B) do ZAPŁATY WYNAGRODZENIA umownego. 204

206 CHARAKTER PRAWNY umowa NIENAZWANA (funkcjonuje w polskim systemie prawnym w oparciu o art k.c.) umowa DWUSTRONNIE HANDLOWA (oba podmioty muszą być przedsiębiorcami) umowa DWUSTRONNIE ZOBOWIĄZUJĄCA umowa WZAJEMNA umowa ODPŁATNA (przysporzenie następuje po obu stronach) umowa KONSENSUALNA (dochodzi do skutku przez samo porozumienie stron) umowa KAUZALNA czynność PRZYSPARZAJĄCA (zwiększenie aktywów biorcy) NIE JEST czynnością ROZPORZĄDZAJĄCĄ (nie następuje definitywne przeniesienie praw z majątku dawcy do majątku biorcy) jest zaliczana do umów o korzystanie z praw w sensie ekonomicznym franchising jest transferem sukcesu gospodarczego jest zobowiązaniem o charakterze trwałym, w którym dużą rolę odgrywa wzajemne zaufanie stron podobna do umów z kręgu własności intelektualnej ma charakter wieloprzedmiotowej licencji ZAWARCIE I FORMA UMOWY najstosowniejszym trybem zawarcia umowy powinny być rokowania (możliwość dosyć precyzyjnego określenia warunków) może być również zawarta przez ofertę i jej przyjęcie albo w drodze przetargu czy umowy adhezyjnej przy przystępowaniu do już istniejących sieci swoboda kontraktowania pozwala na wybór dowolnej formy umowy, ale z uwagi na skalę zagadnień koniecznych do uregulowania regułą powinna być forma pisemna TREŚĆ UMOWY Determinowana jest w głównej mierze rodzajem franchisingu, ale na pewno wymaga szczegółowego określenia (A) zakresu praw własności intelektualnej i przemysłowej jakie mają być udostępnione biorcy oraz (B) wzajemnych praw i obowiązków stron, a także (C) czas, na który zostaje zawarta PODSTAWOWE PRAWA BIORCY prawo do korzystania z firmy, emblematów i symboli dawcy prawo do korzystania z patentów, wynalazków, know-how, znaków towarowych, wzorów użytkowych i zdobniczych itp. prawo dostępu do doświadczenia zawodowego, tajemnic handlowych i produkcyjnych dawcy prawo stosowania identycznych receptur prawo tworzenia dalszych jednostek (przy f. wielokrotnym) prawo szkolenia personelu w przedsiębiorstwie macierzystym dawcy prawo budowania własnej sieci (subfranchising) wyłączność prowadzenia działalności o danym charakterze na określonym terytorium PODSTAWOWE OBOWIĄZKI BIORCY należyte korzystanie z udostępnionych mu praw własności intelektualnej i przemysłowej zakaz prowadzenia działalności konkurencyjnej zachowanie takiego samego: wystroju lokali, jakości świadczonych usług itp. UISZCZANIE OPŁAT związanych z franchisingiem: a. OPŁATA WSTĘPNA (jednorazowa lub w ratach za udostępnienie) b. OPŁATY BIEŻĄCE (ustalane w zależności od obrotu lub zysku) c. ew. OPŁATY DODATKOWE (np. przy f. wielokrotnym lub subfranchisingu) prawa i obowiązki DAWCY są korelatem praw i obowiązków biorcy 205

207 156. Jakie rodzaje franchisingu można wyróżnić? RODZAJE ze względu na SPOSÓB POWSTANIA i ORGANIZACJI SYSTEMU A. FRANCHISING BEZPOŚREDNI : dawca SAM TWORZY SIEĆ >> osobiście zawiera wszystkie umowy z biorcami oraz wykonuje wszystkie związane z nimi świadczenia B. FRANCHSISING POŚREDNI : przedsiębiorca zamierzający wprowadzić na dany rynek swoje produkty / usługi NIE TWORZY SAM SIECI, ale zawiera UMOWĘ Z BIORCĄ POŚREDNIM, który przyjmuje na siebie obowiązek nie tylko sprzedaży wyrobów lub usług, ale dodatkowo ROZSZERZENIA SIECI na innych biorców. Taka umowa zawiera dodatkowe postanowienia dot. zasad tworzenia sieci i jej indywidualnych uczestników jako biorców bezpośrednich. A. FRANCHISING WIELOKROTNY : na podstawie dodatkowej klauzuli umownej BIORCA może tworzyć DALSZE JEDNOSTKI w liczbie określonej w tej klauzuli (ten sam biorca prowadzi kilka jednostek na danym terytorium, nie staje się dawcą) MODEL: D -> B B B - B B. SUBFRANCHISING : na podstawie dodatkowej klauzuli umownej BIORCA może ZAWIERAĆ w przyszłości UMOWY SUBFRANCHISINGU z INNYMI PODMIOTAMI (biorca występuje tutaj w roli ORGANIZATORA SIECI, działającego jako samodzielny podmiot we własnym imieniu, staje się dawcą) MODEL: D -> B = D -> B RODZAJE ze względu na PRZEDMIOT DZIAŁALNOŚCI A. FRANCHISING PRZEMYSŁOWY : dawca udostępnia biorcy własne technologie produkcji, tajemnice zawodowe i doświadczenie techniczne w celu wytworzenia w przedsiębiorstwie biorcy określonych wyrobów o IDENTYCZNEJ JAKOŚCI i TAKICH SAMYCH CECHACH ZEWNĘTRZNYCH, które oznaczane są znakiem towarowym i firmowym dawcy. Umowa taka może dodatkowo przewidywać obowiązek biorcy do zaopatrywania się w surowce lub półprodukty we wskazanym przez dawcę przedsiębiorstwie. B. FRANCHISING HANDLOWY : dawca dostarcza określone towary, które biorca jest obowiązany sprzedać w ramach własnego przedsiębiorstwa. C. FRANCHISING DYSTRYBUCYJNY : od handlowego różni się tym, że poza samym upoważnieniem do sprzedaży towarów, dawca dzieli się również kompleksem swoich doświadczeń i uprawnień. D. FRANCHISING USŁUGOWY : w sensie jurydycznym identyczny z przemysłowym i handlowym; w jego ramach biorca świadczy USŁUGI o ANALOGICZNYM STANDARDZIE z wykorzystaniem oznaczeń biorcy (hotelarstwo, gastronomia itp.) E. FRANCHISING MIESZANY : mieszane elementy powyższych; np. biorca jednocześnie produkuje i rozprowadza produkty, albo rozprowadza i jednocześnie świadczy usługi z zakresu ich napraw INNE RODZAJE FRANCHISINGU FRANCHISING WYDZIELONY : tak jak zwykły, tylko że biorca prowadzi objętą umową działalność jedynie w WYDZIELONEJ CZĘŚCI własnego przedsiębiorstwa FRANCHISING INDYWIDUALNY : dawca zawiera umowę tylko z JEDNYM biorcą 206

208 157. Na czym polega timesharing? dotychczas na poziomie krajowym umowa o timesharingu była umową nienazwaną umowę o tym charakterze regulowała ustawa z dnia 13 lipca 2000 r. o ochronie nabywców prawa korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym czasie w każdym roku ustawa ta regulowała ochronę nabywcy (nabywcę rozumiano tak, jak konsumenta w kc) jako strony umowy zawartej na co najmniej trzy lata, na mocy której uzyskuje on od przedsiębiorcy prawo korzystania z budynku lub pomieszczenia mieszkalnego w oznaczonym czasie w każdym roku oraz zobowiązuje się do zapłaty przedsiębiorcy ryczałtowego wynagrodzenia obecnie umowę timeshare reguluje ustawa z dnia 16 września 2011r. o timeshare (wejście w życie: 27 kwietnia 2012r.) [stanowi implementację dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2008/122/WE z dnia 14 stycznia 2009 r. w sprawie ochrony konsumentów w odniesieniu do niektórych aspektów umów timeshare, umów o długoterminowe produkty wakacyjne, umów odsprzedaży oraz wymiany] przez UMOWĘ TIMESHARE rozumie się umowę ZAWARTĄ NA OKRES DŁUŻSZY NIŻ ROK na podstawie której KONSUMENT ODPŁATNIE nabywa prawo do KORZYSTANIA, w OKRESACH WSKAZANYCH W UMOWIE, z co najmniej JEDNEGO MIEJSCA ZAKWATEROWANIA wcześniej min 3 lata, teraz wystarczy dłuższa niż 1 rok nie musi być corocznie jako miejsce zakwaterowania ustawa definiuje MIEJSCE NOCLEGOWE, w szczególności budynek, mieszkanie, pokój lub inne pomieszczenie mieszkalne, w tym znajdujące się na statkach pasażerskich, innych jednostkach pływających, w przyczepach samochodowych, domkach turystycznych lub innych obiektach stałych wcześniej tylko nieruchomości, teraz poszerzono o różne rodzaje zakwaterowania OBOWIĄZEK INFORMACYJNY PRZEDSIĘBIORCY przed zawarciem umowy przedsiębiorca ma obowiązek przekazać konsumentowi SZCZEGÓŁOWE INFORMACJE dot. umowy ZAKRES tych informacji określony jest na STANDARDOWYCH FORMULARZACH INFORMACYJNYCH (ich wzory stanowią załączniki do ustawy) informacje te mają być przekazane konsumentowi w odpowiednim czasie, umożliwiającym mu zapoznanie się z nimi przed zawarciem umowy przekazuje się je konsumentowi nieodpłatnie, w sposób jasny i zrozumiały, na piśmie lub innym trwałym nośniku informacji powinny być sporządzone w wybranym przez konsumenta JĘZYKU URZĘDOWYM PAŃSTWA CZŁONKOWSKIEGO UE (nie mogą być sporządzone w języku niebędącym urzędowym UE) stanowią również integralną część (A) OFERTY zawarcia umowy oraz (B) samej UMOWY ZAWARCIE UMOWY forma PISEMNA (chyba że przepisy odrębne przewidują inną formę szczególną) w wybranym przez konsumenta JĘZYKU URZĘDOWYM PAŃSTWA CZŁONKOWSKIEGO UE (nie mogą być sporządzone w języku niebędącym urzędowym UE) powinna określać: a. imię, nazwisko i adres konsumenta b. imię i nazwisko lub nazwę (firmę) przedsiębiorcy oraz jego dane adresowe c. PRAWO I TERMIN ODSTĄPIENIA PRZEZ KONSUMENTA OD UMOWY (plus przedsiębiorca załącza standardowy formularz odstąpienia od umowy) Konsument ma prawo odstąpienia bez podania przyczyny w terminie 14 DNI od zawarcia/ doręczenia mu dokumentu umowy. Termin wydłuża się, gdy nie przekazano mu formularza odstąpienia (o 1 rok) albo wszystkich informacji wymaganych przez ustawę (o 3 miesiące). d. ZAKAZ ŻĄDANIA LUB PRZYJMOWANIA OD KONSUMENTA ŚWIADCZEŃ, o których mowa w art. 34 ustawy (w szczególności zaliczki, gwarancje bankowe / ubezpieczeniowe, blokady rachunku bankowego, pisemne oświadczenia o uznaniu długu) e. miejsce i datę zawarcia umowy 207

209 Ustawa o timeshare wprowadza też przepisy dotyczące nowych rodzajów usług nie uregulowanych dotychczas w polskim i europejskim prawie, które obejmą: a. umowy o długoterminowy produkt wakacyjny konsument wykupuje, na dłużej niż rok, prawo do otrzymywania pakietu zniżek na usługi związane głównie z zakwaterowaniem lub podróżą np. w hotelach lub na bilety lotnicze b. umowy pośrednictwa w odsprzedaży timeshare lub długoterminowego produktu wakacyjnego konsument płaci przedsiębiorcy za pomoc w sprzedaży lub kupnie tych produktów c. umowy o uczestnictwo w systemie wymiany konsument odpłatnie wnosi do prowadzonego przez przedsiębiorcę systemu wymiany swoje prawo timeshare. Z tego prawa będą mogli korzystać inni członkowie systemu wymiany, a w zamian za to konsument uzyskuje możliwość korzystania także z pozostałych wniesionych do systemu praw timeshare lub innych usług, takich jak wizyty w spa czy pole golfowe 158. Jakie cechy są charakterystyczne dla działalności developerskiej? DEWELOPER zajmuje się KOMPLEKSOWĄ REALIZACJĄ PROJEKTÓW BUDOWLANYCH ze ŚRODKÓW PRZYSZŁYCH WŁAŚCICIELI. Dotychczas umowa deweloperska funkcjonowała w polskim porządku prawnym jako umowa nienazwana, w oparciu o zasadę swobody umów. Obecnie umowa deweloperska została szczegółowo uregulowana w ustawie z dnia 16 września 2011r. (wejście w życie 29 kwietnia 2012r.) o ochronie praw nabywcy lokalu lub domu jednorodzinnego UMOWA DEWELOPERSKA to umowa, na podstawie której (A) DEWELOPER zobowiązuje się do: ustanowienia ODRĘBNEJ WŁASNOŚCI LOKALU MIESZKALNEGO i PRZENIESIENIA WŁASNOŚCI tego lokalu na nabywcę lub PRZENIESIENIA na nabywcę WŁASNOŚCI NIERUCHOMOŚCI zabudowanej DOMEM JEDNORODZINNYM lub PRZENIESIENIA na nabywcę UŻYTKOWANIA WIECZYSTEGO NIERUCHOMOŚCI GRUNTOWEJ oraz WŁASNOŚCI DOMU JEDNORODZINNEGO na niej posadowionego, stanowiącego ODRĘBNĄ NIERUCHOMOŚC po zakończeniu PRZEDSIĘWZIĘCIA DEWELOPERSKIEGO, a (B) NABYWCA zobowiązuje się do SPEŁNIENIA ŚWIADCZENIA PIENIĘŻNEGO na rzecz dewelopera na poczet CENY NABYCIA wskazanych wyżej PRAW UMOWA DEWELOPERSKA zawierana jest w formie AKTU NOTARIALNEGO DEWELOPER : przedsiębiorca, który w ramach prowadzonej działalności gospodarczej zobowiązuje się na podstawie umowy deweloperskiej do powyższych NABYWCA : osoba fizyczna, która na podstawie umowy deweloperskiej uprawniona jest do uzyskania powyższych praw PRZEDSIĘWZIĘCIE DEWELOPERSKIE : proces, w wyniku którego na nabywcę zostaną przeniesione wskazane wyżej prawa, obejmujący: a. BUDOWĘ (w rozumieniu ustawy Prawo budowlane) oraz b. czynności faktyczne i prawne niezbędne do ROZPOCZĘCIA BUDOWY oraz ODDANIA OBIEKTU budowlanego do użytkowania, w szczególności: nabycie praw do nieruchomości, na której realizowana ma być budowa przygotowanie projektu budowlanego lub nabycie praw do projektu budowlanego nabycie materiałów budowlanych uzyskanie wymaganych zezwoleń administracyjnych wymaganych odrębnymi przepisami 208

210 DEWELOPER obowiązany jest ZAPEWNIĆ NABYWCOM co najmniej JEDEN z następujących ŚRODKÓW OCHRONY: 1. ZAMKNIĘTY MIESZKANIOWY RACHUNEK POWIERNICZY 2. OTWARTY MIESZKANIOWY RACHUNEK POWIERNICZY z GWARANCJĄ UBEZPIECZENIOWĄ 3. OTWARTY MIESZKANIOWY RACHUNEK POWIERNICZY z GWARANCJĄ BANKOWĄ 4. OTWARTY MIESZKANIOWY RACHUNEK POWIERNICZY OTWARTY mieszkaniowy rachunek powierniczy : należący do dewelopera rachunek powierniczy, służący gromadzeniu środków pieniężnych wpłacanych przez nabywcę na cele określone w umowie deweloperskiej, z którego WYPŁATA ZDEPONOWANYCH ŚRODKÓW następuje ZGODNIE Z HAMONOGRAMEM przedsięwzięcia deweloperskiego określonego w tej umowie ZAMKNIĘTY mieszkaniowy rachunek powierniczy : należący do dewelopera rachunek powierniczy, służący gromadzeniu środków pieniężnych wpłacanych przez nabywcę na cele określone w umowie deweloperskiej, z którego WYPŁATA ZDEPONOWANYCH ŚRODKÓW następuje JEDNORAZOWO, PO PRZENIESIENIU na NABYWCĘ prawa ŚRODKI zebrane na rachunkach powierniczych tworzą w razie upadłości dewelopera ODRĘBNĄ MASĘ UPADŁOŚCI, z której syndyk nie będzie mógł pokryć długów dewelopera (do tej pory byli ostatni w kolejce, po Skarbie Państwa i wykonawcach; obecnie mogą przejąć pieniądze zebrane na rachunku powierniczym i na własną rękę dokończyć z nich inwestycję) DEWELOPER ROZPOCZYNAJĄCY SPRZEDAŻ (tj. podający do publicznej wiadomości informację na temat rozpoczęcia procesu oferowania lokali mieszkalnych / domów jednorodzinnych w ramach określonego przedsięwzięcia deweloperskiego) obowiązany jest sporządzić PROSPEKT INFORMACYJNY dot. danego przedsięwzięcia wzór prospektu stanowi załącznik do ustawy na żądanie osoby zainteresowanej zawarciem umowy deweloper obowiązany jest doręczyć prospekt wraz z załącznikami w zakresie określonym w prospekcie deweloper obowiązany przekazać nabywcy informacje dot. swojej sytuacji prawno-finansowej oraz przedsięwzięcia deweloperskiego (w tym konkretnego lokalu/domu) prospekt wraz z załącznikami stanowi integralną część umowy deweloperskiej TREŚĆ UMOWY DEWELOPERSKIEJ 1) określenie stron, miejsca i daty podpisania umowy deweloperskiej; 2) cenę nabycia prawa, o którym mowa w art. 1; 3) informację o nieruchomości, na której przeprowadzone ma być przedsięwzięcie deweloperskie obejmującą informację o powierzchni działki, stanie prawnym nieruchomości, w szczególności oznaczenie właściciela lub użytkownika wieczystego, istniejących na niej obciążeniach hipotecznych i służebnościach; 4) określenie położenia oraz istotnych cech domu jednorodzinnego, będącego przedmiotem umowy deweloperskiej, lub budynku, w którym ma znajdować się lokal mieszkalny będący przedmiotem tej umowy; 5) określenie usytuowania lokalu mieszkalnego w budynku; 6) określenie powierzchni i układu pomieszczeń oraz zakresu i standardu prac wykończeniowych, do których wykonania zobowiązuje się deweloper; 7) termin przeniesienia na nabywcę prawa, o którym mowa w art. 1; 8) wysokość i terminy lub warunki spełniania świadczeń pieniężnych przez nabywcę na rzecz dewelopera; 9) informacje dotyczące: a) mieszkaniowego rachunku powierniczego, a w szczególności numer rachunku, zasady dysponowania środkami pieniężnymi zgromadzonymi na rachunku oraz informację o kosztach prowadzenia rachunku, b) gwarancji bankowej, a w szczególności nazwę banku, gwarantowaną kwotę oraz termin obowiązywania gwarancji albo c) gwarancji ubezpieczeniowej, a w szczególności nazwę ubezpieczyciela, gwarantowaną kwotę oraz termin obowiązywania gwarancji; 10) numer pozwolenia na budowę oraz oznaczenie organu, który je wydał oraz informację czy jest ostateczne lub czy jest zaskarżone; 11) termin rozpoczęcia i zakończenia prac budowlanych danego przedsięwzięcia deweloperskiego; 12) określenie warunków odstąpienia od umowy deweloperskiej, o których mowa w art. 29, a także warunków zwrotu środków pieniężnych wpłaconych przez nabywcę w razie skorzystania z tego prawa; 13) określenie wysokości odsetek i kar umownych dla stron umowy deweloperskiej; 14) wskazanie sposobu pomiaru powierzchni lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego; 15) oświadczenie nabywcy o odbiorze prospektu informacyjnego wraz z załącznikami i zapoznaniu się przez nabywcę z ich treścią, w tym poinformowaniu nabywcy przez dewelopera o możliwości zapoznania się z dokumentami, o których mowa w art. 21; 16) termin i sposób zawiadomienia nabywcy o odbiorze lokalu mieszkalnego lub domu jednorodzinnego; 17) informację o zgodzie banku na bezobciążeniowe wyodrębnienie lokalu mieszkalnego i przeniesienie jego własności po wpłacie pełnej ceny przez nabywcę, jeżeli takie obciążenie istnieje; 18) zobowiązanie dewelopera do wybudowania budynku, wyodrębnienia lokalu mieszkalnego i przeniesienia prawa własności tego lokalu oraz praw niezbędnych do korzystania z lokalu na nabywcę, albo przeniesienia na nabywcę wła sności nieruchomości wraz z domem jednorodzinnym lub użytkowania wieczystego nieruchomości gruntowej i własności domu jednorodzinnego stanowiącego odrębną nieruchomość lub przeniesienia ułamkowej części własności nieruchomości wraz z prawem do wyłącznego korzystania z części nieruchomości służącej zaspokajaniu potrzeb mieszkaniowych. 209

211 159. Na czym polega forfaiting i jakie jego podstawowe rodzaje można wyróżnić? Forfaiting, podobnie jak factoring, jest jedną z TECHNIK FINANSOWANIA działalności handlowej polegającą na WYKUPIE NALEŻNOŚCI TERMINOWYCH; szczególna forma sprzedaży wierzytelności. Podobne są też cele społeczno-gospodarcze : chodzi o uzyskanie odpowiedniego kapitału w szybkim czasie. FACTORING a FORFAITING - RÓŻNICE FINANSOWANE TRANSAKCJE FACTORING finansowanie zarówno dostawców na rynek krajowy jak i eksporterów FORFAITING metoda finansowania HANDLU ZAGRANICZNEGO; dotyczy w swojej istocie wyłącznie należności eksportowych ŹRÓDŁO POWSTANIA skupowanych WIERZYTELNOŚCI TERMIN WYMAGALNOŚCI skupowanych WIERZYTELNOŚCI wierzytelności handlowe: wynikające z umów sprzedaży / dostawy towarów oraz świadczenia usług wierzytelności krótkoterminowe zarówno wierzytelności HANDLOWE, jak i inkorporowane w WEKSLACH (niezależnie od ich źródeł i tytułów prawnych) oraz objęte AKREDYTYWAMI i wynikające z umów LEASINGOWYCH, a także tzw. wierzytelności księgowe 210

212 160. Jakie jest pojęcie i charakter prawny umowy kredytu? Regulacja: (a) ustawa z 31 stycznia 1989r. Prawo bankowe oraz (b) [w odniesieniu do kredytu konsumenckiego] ustawa z 20 lipca 2001r. o kredycie konsumenckim. Przez UMOWĘ KREDYTU BANK zobowiązuje się ODDAĆ DO DYSPOZYCJI kredytobiorcy NA CZAS OZNACZONY w umowie KWOTĘ ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH z przeznaczeniem na USTALONY CEL, a KREDYTOBIORCA zobowiązuje się do (a) KORZYSTANIA z niej na WARUNKACH OKREŚLONYCH W UMOWIE, (b) ZWROTU kwoty wykorzystanego kredytu wraz z ODSETKAMI w OZNACZONYCH TERMINACH SPŁATY oraz (c) ZAPŁATY PROWIZJI od udzielonego kredytu. przedmiotem zawsze określona kwota środków pieniężnych może być gotówka jak i pieniądz bezgotówkowy bank oddaje ją do dyspozycji kredytobiorcy na ustalony w umowie cel sposób wykorzystania kredytu określają szczegółowo regulaminy bankowe stanowiące integralną część umowy świadczeniem wzajemnym kredytobiorcy jest zapłata odsetek od kredytu faktycznie wykorzystanego i prowizji od kredytu przyznanego umowa może stanowić, że bankowi przysługuje również prowizja od kredytu postawionego do dyspozycji kredytobiorcy i przez niego niewykorzystanego zasady oprocentowania określa umowa; jeśli oprocentowanie zmienne, należy określić warunki zmiany stopy procentowej (przy zmianie należy powiadomić kredytobiorcę, poręczyciela i inne osoby będące dłużnikami banku z tytułu zabezpieczenia kredytu) bank uzależnia przyznanie kredytu od ZDOLNOŚCI KREDYTOWEJ rozumie się przez to zdolność do spłaty zaciągniętego kredytu wraz z odsetkami w terminach określonych w umowie kredytobiorca obowiązany przedłożyć na żądanie banku wszelkie dokumenty i informacje niezbędne do dokonania oceny tej zdolności brak zdolności nie wyklucza udzielenia kredytu wówczas dodatkowe zabezpieczenia kredytobiorca obowiązany umożliwić podejmowanie przez bank czynności związanych z oceną sytuacji finansowej i gospodarczej oraz kontrolę wykorzystania i spłaty kredytu ZWROT wykorzystanego kredytu OBCIĄŻA KREDYTORBIORCĘ następuje w terminach ustalonych w umowie jeśli kredytobiorca się spóźnia, bank zawiadamia osoby będące jego dłużnikami z tytułu zabezpieczenia kredytu jeśli umowa nie stanowi inaczej, termin spłaty jest terminem zastrzeżonym dla obu stron (jeśli umowa na dłużej niż rok, kredytobiorca może wypowiedzieć za 3miesięcznym terminem) CHARAKTER PRAWNY umowa nazwana umowa konsensualna umowa odpłatna umowa dwustronnie zobowiązująca umowa wzajemna może być dwustronnie handlowa albo (w przypadku kredytu konsumenckiego) jednostronnie handlowa udzielanie kredytów stanowi CZYNNOŚĆ BANKOWĄ sensu stricto i może być dokonywane wyłącznie przez BANKI 211

213 FORMA I TREŚĆ UMOWY forma pisemna dla celów dowodowych powinna określać w szczególności: strony umowy kwotę i walutę kredytu cel, na który kredyt został udzielony zasady i termin spłaty wysokość oprocentowania kredytu i warunki jego zmiany sposób zabezpieczenia spłaty kredytu zakres uprawnień banku związanych z kontrolą wykorzystania i spłaty kredytu terminy i sposób postawienia do dyspozycji kredytobiorcy środków pieniężnych wysokość prowizji, jeśli jest przewidywana warunki dokonywania zmian i rozwiązania umowy RODZAJE UMÓW KREDYTOWYCH umowy kredytu krótko-, średnio- i długoterminowego umowy kredytu jednorazowego i odnawialnego umowy kredytu celowego (inwestycyjne, mieszkaniowe) i do swobodnego wykorzystania umowy kredytu konsorcyjnego (banki tworzą umownie konsorcjum bankowe, ustalają warunki udzielenia kredytu i jego zabezpieczenia, wyznaczają bank umocowany do zawarcia umowy kredytu; ponoszą ryzyko związane z udzielonym kredytem proporcjonalnie do wniesionych przez siebie środków finansowych) 161. Jakie jest pojęcie i charakter prawny umowy rachunku bankowego? Regulacja: Kodeks cywilny [art ] oraz Prawo bankowe [art ] (przepisy o charakterze lex specialis w stosunku do k.c.) Przez UMOWĘ RACHUNKU BANKOWEGO BANK zobowiązuje się względem POSIADACZA RACHUNKU, NA CZAS OZNACZONY lub NIEOZNACZONY, do (a) PRZECHOWYWANIA jego ŚRODKÓW PIENIĘŻNYCH oraz (b) PRZEPROWADZANIA na jego zlecenie ROZLICZEŃ PIENIĘŻNYCH przechowanie przechowanie w rozumieniu art. 385 k.c., ale oznacza przyjmowanie i ewidencjonowanie sum przekazanych przez posiadacza rachunku zlecenie zlecenie z k.c.; jest równoznaczne z poleceniem dokonania określonego rozliczenia posiadacz co do zasady swobodnie dysponuje środkami zgromadzonymi na rachunku; w umowie mogą być zawarte postanowienia ograniczające tę swobodę bank jest uprawniony do czasowego obracania wolnymi środkami pieniężnymi, ale z obowiązkiem ich zwrotu na każde żądanie posiadacza CHARAKTER PRAWNY umowa konsensualna umowa dwustronnie zobowiązująca czynność handlowa, zawsze jednostronnie, a czasem dwustronnie nie ma charakteru umowy wzajemnej nie ma charakteru umowy odpłatnej (chociaż w praktyce banki z reguły oprocentowują przechowywane środki pieniężne, a posiadacze rachunku uiszczają odpowiednie prowizje, np. za otwarcie rachunku czy dokonanie rozliczenia) CZYNNOŚĆ BANKOWA sensu stricto 212

214 FORMA I TREŚĆ UMOWY forma pisemna dla celów dowodowych powinna określać w szczególności: strony umowy rodzaj otwieranego rachunku walutę rachunku czas trwania umowy jeśli zastrzeżono oprocentowanie zgromadzonych środków, to jego wysokość i przesłanki dopuszczalności jego zmiany terminy wypłaty / postawienia do dyspozycji / kapitalizacji należnych odsetek wysokość prowizji i opłat za czynności związane z wykonywaniem umowy (oraz przesłanki i tryb ich zmiany przez bank) formy i zakres rozliczeń pieniężnych dokonywanych na polecenie posiadacza rachunku oraz terminy ich realizacji przesłanki i tryb dokonywania zmian umowy przesłanki i tryb rozwiązania umowy zakres odpowiedzialności banku za terminowe i prawidłowe przeprowadzanie rozliczeń pieniężnych wysokość odszkodowania za przekroczenie terminu realizacji dyspozycji posiadacza rachunku ROZWIĄZANIE zawarta na czas nieoznaczony może zostać rozwiązana za wypowiedzeniem w każdym czasie, z tym że bank może ją wypowiedzieć tylko z ważnych powodów może nastąpić za porozumieniem stron może wygasnąć na skutek nadejście terminu ustalonego w umowie albo innych zdarzeń, z którymi ustawa wiąże wygaśnięcie samo wyczerpanie środków pieniężnych nie stanowi przyczyny rozwiązania, ale jeśli umowa nie stanowi inaczej, to ulega rozwiązaniu gdy w ciągu 2 lat nie dokonano na rachunku żadnych obrotów poza naliczaniem odsetek, a stan środków nie przekracza kwoty minimalnej określonej w umowie RODZAJE RACHUNKÓW BANKOWYCH A. Rachunki prowadzone dla OSÓB PRAWNYCH, UŁOMNYCH OSÓB PRAWNYCH i OSÓB FIZYCZNYCH prowadzących DZIAŁALNOŚĆ ZAROBKOWĄ NA WŁASNY RACHUNEK, w tym dla osób BĘDĄCYCH PRZEDSIĘBIORCAMI RACHUNKI ROZLICZENIOWE obowiązek ich posiadania nakłada na przedsiębiorców ustawa o swobodzie działalności gospodarczej, zobowiązując ich do dokonywania / przyjmowania za pośrednictwem takiego rachunku określonych rodzajów płatności rozliczeniowy rachunek bieżący jest podstawowym rachunkiem umożliwiającym przeprowadzanie wszelkich rozliczeń związanych z działalnością gospodarczą czy zawodową rozliczeniowy rachunek pomocniczy służy jedynie do gromadzenia środków na określony cel / gromadzenia środków pochodzących z określonych transakcji i do przeprowadzania określonego rodzaju rozliczeń RACHUNKI LOKAT TERMINOWYCH celem umożliwienie gromadzenia środków pieniężnych na rachunku na określony czas z wyłączeniem możliwości dysponowania nimi przez posiadacza rachunku B. Rachunki prowadzone dla OSÓB FIZYCZNYCH (nie mogą ich wykorzystywać do przeprowadzania rozliczeń w ramach prowadzonej działalności; tylko pieniądze na życie ), SZKOLNYCH KAS OSZCZĘDNOŚCIOWYCH oraz PRACOWNICZYCH KAS ZAPOMOGOWO-POŻYCZKOWYCH RACHUNKI OSZCZĘDNOŚCIOWE gromadzenie środków pieniężnych z wykluczeniem możliwości dokonywania rozliczeń pieniężnych, lecz z obowiązkiem zwrotu na każe żądanie RACHUNKI OSZCZĘDNOŚCIOWO ROZLICZENIOWE gromadzenie środków pieniężnych z możliwością dokonywania rozliczeń pieniężnych oraz z obowiązkiem zwrotu na każe żądanie RACHUNKI TERMINOWYCH LOKAT OSZCZĘDNOŚCIOWYCH celem umożliwienie gromadzenia środków pieniężnych na rachunku na określony czas z wyłączeniem możliwości dysponowania nimi przez posiadacza rachunku 213

215 C. RACHUNKI POWIERNICZE : służą gromadzeniu wyłącznie środków pieniężnych powierzonych posiadaczowi na podstawie odrębnej umowy (tzw. umowy powierniczej) przez osobę trzecią. Stronami umowy rachunku powierniczego są bank i posiadacz rachunku (powiernik); między bankiem a osobą trzecią nie istnieje żaden stosunek prawny; umowa rachunku określa warunki, jakie powinny być spełnione, aby środki pieniężne osób trzecich wpłacone na rachunek mogły być wypłacone powiernikowi albo aby można było zrealizować dyspozycje powiernika D. RACHUNKI WSPÓLNE : rachunki prowadzone dla kilku osób fizycznych albo kilku JST (dla JST może być prowadzony wyłącznie w związku ze wspólnym wykonywaniem zadań publicznych, w tym dla realizacji przedsięwzięć współfinansowanych przez UE) 162. Na czym polega istota akredytywy? Źródła prawa: Prawo bankowe [art ], zastosowanie znajdują też przepisy k.c., w szczególności dot. przekazu; ponadto jako źródło tzw. prawa umownego odgrywającego dużą rolę w stosunkach międzynarodowych Jednolite Reguły i Zwyczaje dot. akredytywy dokumentowej. AKREDYTYWA stanowi formę ZAPŁATY za pośrednictwem BANKU, pełni również funkcję kredytową i zabezpieczającą (gwarancyjną) w swoim charakterze prawnym jest WYSPECJALIZOWANYM stosunkiem PRZEKAZU, z tym że ZOBOWIĄZANIE BANKU akredytującego ma charakter UMOWNY RODZAJE AKREDYTYW Prawo bankowe wyraźnie wymienia 3 RODZAJE akredytyw: A. AKREDYTYWA DOKUMENTOWA B. AKREDYTYWA ZABEZPIECZAJĄCA C. AKREDYTYWA PIENIĘŻNA AKREDYTYWA DOKUMENTOWA [art. 85 ust. 1 Pr. bank.] Bank, działając na zlecenie klienta, ale we własnym imieniu (bank otwierający akredytywę) może zobowiązać się pisemnie wobec osoby trzeciej (beneficjenta), że dokona zapłaty beneficjentowi ustalonej kwoty pieniężnej po spełnieniu przez beneficjenta wszystkich warunków określonych w akredytywie [art. 85 ust. 2 Pr. bank.] Akredytywa musi w szczególności zawierać: nazwę i adres zleceniodawcy nazwę i adres beneficjenta kwotę i walutę akredytywy termin ważności akredytywy opis dokumentów, po których przedstawieniu beneficjent jest uprawniony do żądania wypłaty jest ZOBOWIĄZANIEM BANKU do ZAPŁATY ustalonej KWOTY PIENIĘŻNEJ na rzecz BENEFICJETNA po spełnieniu przez niego wszystkich WARUNKÓW określonych w akredytywie zobowiązanie staje się WYMAGALNE z chwilą PRZEDSTAWIENIA przez beneficjenta DOKUMENTÓW zgodnie z warunkami akredytywy (jeżeli strony nie postanowią inaczej) doktryna i orzecznictwo opowiadają się za umownym charakterem zobowiązania banku do zawarcia umowy akredytywy dokumentowej dochodzi poprzez złożenie oferty (w praktyce zawiadomienie o otwarciu akredytywy) i jej przyjęcie (w praktyce zazwyczaj żądanie zapłaty sumy akredytywy) [możliwe również uznanie otwarcia za przyjęcie oferty, którą składa bankowi beneficjent za pośrednictwem zleceniodawcy] w takim ujęciu akredytywa dokumentowa podobna do GWARANCJI BANKOWEJ różni się formą (pisemna bez rygoru nieważności) i określeniem koniecznej treści ma odmienną funkcję: gwarancja instrumentem zabezpieczenia, akredytywa formą zapłaty 214

216 ODMIANY AKREDYTYWY DOKUMENTOWEJ kryterium formy świadczenia banku udzielającego akredytywy a. gotówkowe (bank akredytujący zobowiązuje się do zapłaty sumy gotówkowej) b. dyskontowe (bank akredytujący zobowiązuje się do dyskonta weksla ciągnionego przez beneficjenta na zleceniodawcę) c. akceptacyjne (bank akredytujący zobowiązuje się do akceptu weksli ciągnionych przez beneficjenta na bank wystawiający) d. gwarancyjne (bank akredytujący zobowiązuje się do gwarantowania zapłaty weksli ciągnionych na zleceniodawcę) kryterium możliwości odwołania a. odwołalne b. nieodwołalne kryterium roli drugiego banku (tzw. banku pośredniczącego) a. potwierdzone (bank pośredniczący odpowiada wraz z bankiem akredytującym za spełnienie świadczenia z niej wynikającego) b. niepotwierdzone (bank pośredniczący występuje jako: bank awizujący >> zawiadamia beneficjenta o otwarciu akredytywy >> akredytywa awizowana; lub bank negocjujący >> dokonuje sprawdzenia dokumentów i zapłaty na rachunek banku akredytującego >> akredytywa negocjowana) kryterium realizacji roszczeń banku pośredniczącego a. akredytywy płatne z góry (bank pośredniczący z góry otrzymuje sumę potrzebną do realizacji akredytywy) b. akredytywy płatne z dołu (bank pośredniczący otrzymuje tę sumę dopiero po zrealizowaniu akredytywy) c. akredytywy rembursowe (zapłata na rzecz banku pośredniczącego realizowana jest przez bank trzeci tzw. bank rembursujący) kryterium przenaszalności na inne osoby a. przenośne b. nieprzenośne akredytywy zaliczkowe (beneficjentowi wypłaca się zaliczkę na poczet akredytywy; z klauzulą zieloną jeśli zwrot zaliczki zabezpieczony, a czerwoną, jeśli niezabezpieczony) akredytywy odnawialne (rewolwingowe) (suma akredytywy płatna jest częściami, bez konieczności udzielania odrębnych akredytyw) akredytywy wiązane (back to back) (otwarcie akredytywy przy wykorzystaniu jako zabezpieczenia już istniejącej akredytywy) AKREDYTYWA ZABEZPIECZAJĄCA (tzw. STANDBY) pełni przede wszystkim funkcję ZABEZPIECZENIA w zasadzie należy ją uznać za GWARANCJĘ BANKOWĄ, z tym że stosuje się do niej odpowiednio przepisy o akredytywie dokumentowej w tym przypadku BANK zobowiązuje się do ZAPŁATY określonej SUMY PIENIĘŻNEJ w razie NIEWYKONANIA OKREŚLONEGO ZOBOWIĄZANIA (a nie, jak w przypadku dokumentowej, w razie wykonania) 215

217 AKREDYTYWA PIENIĘŻNA marginalne znaczenie, w tej chwili wyparta przez czeki podróżne i karty kredytowe i płatnicze [art. 86 ust. 1 Pr. bank.] Bank, działając na zlecenie klienta, ale we własnym imieniu (bank otwierający) może zobowiązać się pisemnie wobec innego banku (bank uprawniony), że dokona zwrotu kwot wypłaconych beneficjentowi lub skupi weksle trasowane ciągnione przez beneficjenta na wskazany bank [art. 86 ust. 2 Pr. bank.] Akredytywa pieniężna musi w szczególności zawierać: nazwę i adres osoby upoważnionej do dokonywania wypłat (beneficjenta) kwotę i walutę akredytywy termin ważności akredytywy jest ZOBOWIĄZANIEM BANKU (BANKU OTWIERAJĄCEGO) zaciągniętym na zlecenie klienta (beneficjenta lub innej osoby) JEDYNIE wobec INNEGO BANKU (BANKU UPRAWNIONEGO) do DOKONANIA ZWROTU kwot WYPŁACONYCH BENEFICJENTOWI lub SKUPU WEKSLI ciągnionych przez BENEFICJENTA na BANK UPRAWNIONY zobowiązanie staje się WYMAGALNE z chwilą WYPŁATY DOKONANEJ BENEFICJENTOWI zgodnie z warunkami akredytywy, pod warunkiem przedstawienia przez beneficjenta dowodu tożsamości (jeśli akredytywa zastrzega też inne warunki, to wymagalne po spełnieniu wszystkich warunków łącznie) zobowiązanie banku otwierającego wobec banku uprawnionego ma charakter umowny do zawarcia umowy dochodzi poprzez złożenie oferty (oświadczenie banku otwierającego o udzieleniu akredytywy; bezpośrednio lub za pośrednictwem beneficjenta) oraz jej przyjęcie (zazwyczaj w sposób dorozumiany, przez wypłacenie przez bank uprawniony określonej sumy na rzecz beneficjenta) z samej akredytywy nie wynika zobowiązanie banku uprawnionego do zapłaty na rzecz beneficjenta (w praktyce bank uprawniony zobowiązuje się wobec otwierającego do zapłaty określonej sumy na rzecz beneficjenta, co de facto wyczerpuje sens tej akredytywy); oświadczenie banku otwierającego o udzieleniu akredytywy powinno obejmować dodatkowe upoważnienie do wypłaty określonej sumy przez bank uprawniony bank uprawniony nie jest związany żadnym stosunkiem prawnym z beneficjentem RODZAJE AKREDYTYWY PIENIĘŻNEJ adresowana : bank otwierający udziela upoważnienia do dokonania wypłaty jednemu konkretnemu bankowi będącemu jego korespondentem okrężna : bank otwierający udziela upoważnienia do dokonania wypłaty kilku lub wszystkim bankom będącym jego korespondentami 163. Jaka jest definicja i charakter prawny umowy przewozu? Charakterystyczne dla tej umowy zróżnicowanie reżimu prawnego. Regulacja: Kodeks cywilny (zawiera definicję przewozu, ale nie reguluje wyczerpująco wszystkich kwestii i stosowane jest subsydiarnie) Prawo przewozowe (reguluje przewóz osób i rzeczy odpłatnie przez uprawnionych przewoźników; nie ma zastosowania do przewozu morskiego, lotniczego i konnego, ma zastosowanie do szynowego, autobusowego, samochodowego, rzecznego) Kodeks morski, Prawo lotnicze, Prawo pocztowe Przez UMOWĘ PRZEWOZU PRZEWOŹNIK zobowiązuje się w zakresie działalności swojego przedsiębiorstwa do PRZEWIEZIENIA za WYNAGRODZENIEM OSÓB lub RZECZY [art. 774 k.c.] jeśli przewóz wykonywany nieodpłatnie przez przewoźnika, to nie jest to umowa przewozu, ale przepisy Prawa przewozowego stosuje się odpowiednio jeśli przewóz wykonywany nieodpłatnie przez osobę niebędącą przewoźnikiem, to do umowy stosuje się odpowiednio przepisy o umowie zlecenia jeśli przewóz wykonywany odpłatnie przez osobę niebędącą przewoźnikiem, to do umowy stosuje się odpowiednio przepisy o umowie o dzieło 216

218 CHARAKTER PRAWNY UMOWY PRZEWOZU umowa o świadczenie usług (podstawowy kontrakt w działalności transportowej) umowa dwustronnie zobowiązująca umowa w zasadzie konsensualna (realny charakter ma jedynie umowa przewozu przesyłki bagażowej i przesyłki pocztowej) umowa rezultatu (chodzi o skuteczne przemieszczenie z punktu A do B) umowa wzajemna umowa odpłatna czynność zawsze jednostronnie handlowa (przewoźnik musi być profesjonalnym przedsiębiorcą), niekiedy również dwustronnie handlowa czasem czynności przewozowe wykonuje INNY PODMIOT niż przewoźnik umowny >> tzw. PRZEWOŹNIK FAKTYCZNY (stosunek prawny powstaje jedynie między przewoźnikami przewoźnika faktycznego i nadawcy nie łączy żadna umowa; przewoźnik umowny odpowiada za czynności przewoźnika faktycznego jak za własne) czasem przewóz wykonywany przez KILKU PRZEWOŹNIKÓW na podstawie jednej umowy i jednego dokumentu przewozowego; ich odpowiedzialność jest solidarna; jeśli w ramach jednej gałęzi transportu >> tzw. PRZEWÓZ SUKCESYWNY jeśli w ramach różnych gałęzi >> tzw. PRZEWÓZ MULTIMODALNY, KOMBINOWANY STRONY UMOWY PRZEWOZU A. PRZEWOŹNIK (profesjonalny przedsiębiorca zawierający umowę w ramach prowadzonej transportowej działalności gospodarczej) B. WYSYŁAJĄCY/ NADAWCA/ FRACHTUJĄCY (przy morskim) w przewozie towarowym lub PODRÓŻNY/ PASAŻER w przewozie osób TREŚĆ UMOWY PRZEWOZU Przedmiotowo istotne elementy (essentialia negotii) 1) oznaczenie TRASY przewozu wskazanie punktu początkowego i końcowego obowiązuje domniemanie, że przewóz powinien być dokonany trasą najkrótszą, ale można określić w treści umowy dokładną trasę drogę przewozu przesyłki ustala przewoźnik, ale w miarę możliwości powinien uwzględnić żądania nadawcy 2) oznaczenie WYNAGRODZENIA PRZEWOŹNIKA przewoźne przy towarowym fracht przy morskim opłata za przewóz / należność za przejazd przy osobowym oblicza się wg drogi najkrótszej jeśli nadawca zażądał przewozu drogą dłuższą albo zaszła taka konieczność ze względu na właściwości przesyłki, wówczas oblicza się wg drogi rzeczywistej 3) oznaczenie PRZEDMIOTU przewozu może nim być osoba lub rzecz w towarowym stosuje się pojęcia: przesyłka, ładunek, towar elementy podmiotowo istotne (accidentalia negotii), które mogą znaleźć się w treści umowy to np. określenie dokładnej drogi przewozu, czynności ładunkowe, opakowanie itd. 217

219 164. Jaki charakter ma list przewozowy i jakie pełni funkcje? LIST PRZEWOZOWY jest DOKUMENTEM PRZEWOZOWYM, imiennym, konkretyzującym warunki umowy, dostępnym dla wszystkich podmiotów uczestniczących w przewozie. stanowi DOWÓD ZAWARCIA UMOWY, ale nie stanowi przesłanki ważności jej zawarcia NIE JEST PAPIEREM WARTOŚCIOWYM (jest nim za to konosament stanowiący szczególny dokument przewozu w transporcie morskim) może mieć również formę przekazu elektronicznego / wydruku komputerowego na gruncie k.c. ma charakter FAKULTATYWNY ( na żądanie przewoźnika wysyłający powinien wystawić list ) na gruncie ustaw szczególnych zarówno FAKULTATYWNY jak i OBLIGATORYJNY (obligatoryjny np. dla przewozu przesyłek bagażowych) wystawia go WYSYŁAJĄCY (mogą go też wystawić OBIE STRONY) wysyłający odpowiada za skutki niedokładnego lub nieprawdziwego oświadczenia może on żądać od przewoźnika wydania mu odpisu listu albo innego poświadczenia przyjęcia przesyłki FUNKCJE LISTU PRZEWOZOWEGO A. DOWODOWA : stanowi dowód zawarcia umowy, potwierdza jej treść i wykonanie B. LEGITYMACYJNA : pozwala na dysponowanie przesyłką w trakcie przewozu, legitymuje do wystąpienia do przewoźnika o zmianę umowy już w trakcie jej wykonywania oraz do wystąpienia z ew. roszczeniami w postępowaniu spornym czy reklamacyjnym C. INFORMACYJNA : informuje o podstawowych postanowieniach umowy, czyli danych istotnych dla prawidłowego wykonania przewozu D. INSTRUKCYJNA : zawiera wskazówki dot. wykonania umowy oraz postępowania z przesyłką E. [Trzciński] KONSTYTUTYWNA : wystawienie i przyjęcie listu przez przewoźnika stanowi konstytutywną przesłankę zawarcia umowy przewozu (np. w przypadku przesyłek pocztowych) BUDOWA LISTU PRZEWOZOWEGO 1. ORYGINAŁ LISTU : przeznaczony dla odbiorcy przesyłki 2. CEDUŁA : przeznaczona dla stacji przeznaczenia 3. GRZBIET : przeznaczony dla stacji nadania 4. WTÓRNIK : przeznaczony dla nadawcy przesyłki TREŚĆ LISTU PRZEWOZOWEGO a. nazwa, adres i podpis nadawcy b. określenie placówki przewoźnika zawierającego umowę c. miejsce przeznaczenia przesyłki d. nazwa i adres odbiorcy e. określenie rzeczy, masy, liczby sztuk przesyłki f. sposób opakowania i oznaczenia g. inne wskazania i oświadczenia wymagane/dopuszczone dla danej umowy; sposób rozliczeń 218

220 165. Jakie są prawa i obowiązki stron umowy przewozu? Zakres obowiązków i uprawnień różny dla poszczególnych gałęzi transportu. A. PODSTAWOWE OBOWIĄZKI PRZEWOŹNIKA PRAWA I OBOWIĄZKI PRZEWOŹNIKA NALEŻYTE WYKONANIE ŚWIADCZENIA PRZEWOZOWEGO : przewiezienie osoby / przesyłki do określonego miejsca, przy zastosowaniu odpowiedniego środka transportu i w odpowiednich warunkach przy przewozie osób podstawowe znaczenia ma obowiązek zapewnienia podróżnemu odpowiadających rodzajowi transportu warunków bezpieczeństwa i higieny oraz takich wygód, jakie ze względu na rodzaj transportu uważa się za niezbędne przy przewozie towarowym przewiezienie przesyłki powinno nastąpić we właściwym terminie i w takim stanie, aby odbiorca mógł ją otrzymać nienaruszoną [w transporcie towarowym] WYKONYWANIE POLECEŃ NADAWCY albo ODBIORCY w zakresie ZMIANY umowy przewozu AWIZACJA, czyli obowiązek niezwłocznego zawiadomienia odbiorcy o nadejściu przesyłki NADZÓR nad przesyłką od przyjęcia do wydania B. PODSTAWOWE PRAWA PRZEWOŹNIKA otrzymanie PRZEWOŹNEGO USTALENIE DROGI przewozu (z uwzględnieniem, w miarę możliwości, żądań nadawcy) SPRAWDZENIE PRZESYŁKI pod kątem zgodności z oświadczeniem nadawcy zawartym w liście przewozowym oraz pod katem zachowania przepisów dot. rzeczy dopuszczonych do przewozu na warunkach szczególnych ODMOWA PRZYJĘCIA przesyłki do przewozu, jeżeli jest ona w wadliwym stanie lub niedostatecznie opakowana ustawowe PRAWO ZASTAWU dla zabezpieczenia roszczeń z umowy przewozu PRAWA I OBOWIĄZKI WYSYŁAJĄCEGO (PODRÓŻNEGO) A. PODSTAWOWE OBOWIĄZKI WYSYŁAJĄCEGO (PODRÓŻNEGO) ZAPŁATA PRZEWOŹNEGO (opłaty za przejazd) PRZESTRZEGANIE przez podróżnego PRZEPISÓW PORZĄDKOWYCH obowiązujących w określonej gałęzi transportu ODDANIE PRZESYŁKI przewoźnikowi w ODPOWIEDNIM STANIE (umożliwiającym jej prawidłowy przewóz i wydanie bez ubytku i uszkodzenia) wydanie przewoźnikowi WSZELKICH DOKUMENTÓW potrzebnych ze względu na przepisy celne, podatkowe i administracyjne DOKONANIE ZAŁADUNKU, chyba że umowa stanowi inaczej B. PODSTAWOWE PRAWA WYSYŁAJĄCEGO (PODRÓŻNEGO) domaganie się od przewoźnika NALEŻYTEGO WYKONANIA PRZEWOZU zgodnie z treścią zawartej umowy w transporcie osobowym zabranie przez podróżnego do środka transportu rzeczy oraz możliwość oddania ich do przewozu jako przesyłkę bagażową ZMIANA przez podróżnego umowy albo ODSTĄPIENIE od niej (przed rozpoczęciem podróży albo w trakcie w miejscu zatrzymania; przysługuje mu zwrot należności stosowny do niewykorzystanego świadczenia, z potrąceniem tzw. odstępnego) 219

221 żądanie wydania ODPISU LISTU PRZEWOZOWEGO albo innego dokumentu poświadczającego przyjęcie do przewozu ODSTĄPIENIE od umowy przez wysyłającego jeżeli rozpoczęcie / dokonanie przewozu doznaje czasowej przeszkody wskutek okoliczności dotyczących przewoźnika żądanie przez nadawcę wprowadzenia ZMIAN do umowy z jednoczesnym żądaniem zwrotu przesyłki w miejscu nadania / wydania przesyłki w innym miejscu / wydania przesyłki innej osobie niż odbiorca zamieszczenie przez nadawcę w liście przewozowym WSKAZÓWEK co do POSTĘPOWANIA Z PRZESYŁKĄ na wypadek przeszkody w przewozie lub jej wydaniu powodujących niemożność wykonania umowy zgodnie z warunkami listu przewozowego ODPOWIEDZIALNOŚĆ ZA NIEWYKONANIE lub NIENALEŻYTE WYKONANIE umowy przewoźnik odpowiada na zasadzie ryzyka reguły odpowiedzialności zależą od przedmiotu umowy w transporcie osób odpowiedzialność za bezpieczeństwo, życie i zdrowie podróżnego odpowiedzialność za szkodę jaką podróżny poniósł wskutek przedwczesnego odjazdu / opóźnionego przyjazdu / odwołania regularnie kursującego środka transportu w transporcie towarowym odpowiedzialność za szkody powstałe od przyjęcia przesyłki aż do wydania; szkoda determinująca powstanie odpowiedzialności może wynikać z utraty przesyłki (jeśli nie nadeszła w ciągu 30 dni od upływu terminu przewozu, uznaje się za utraconą), ubytku w przesyłce (brak ilościowy) oraz zniszczenia lub uszkodzenia przesyłki odpowiedzialność za nieterminowe wykonanie przewozu przewoźnik nie ponosi odpowiedzialności, jeżeli powyższe wynikły z przyczyn występujących po stronie nadawcy lub odbiorcy niewywołanych winą przewoźnika, z właściwości towaru lub wskutek siły wyższej nadawca również może odpowiadać za szkodę, która w tym wypadku może wynikać z : podania przez niego wskazań i oświadczeń niezgodnych z rzeczywistością, nieścisłych, niedostatecznych, wpisanych w niewłaściwym miejscu z braku / niekompletności / nieprawidłowości dokumentów wymaganych w przepisach szczególnych wadliwego stanu przesyłki braku / niewłaściwości opakowania nienależytego wykonania czynności ładunkowych nadawca przesyłki w transporcie drogowym odpowiada za wszelkie koszty, jakie mógłby ponieść przewoźnik z powodu nieścisłości / niedostateczności powyższych danych odszkodowanie nie może przewyższać zwykłej wartości przesyłki, chyba że szkoda wynika z winy umyślnej / rażącego niedbalstwa przewoźnika dochodzenie roszczeń na drodze sądowej przysługuje uprawnionemu po bezskutecznym wyczerpaniu drogi reklamacji przewoźnikowi po bezskutecznym wezwaniu do zapłaty bezskuteczność = nieuregulowanie należności w terminie 3 miesięcy od doręczenia reklamacji / wezwania do zapłaty przedawnienie roszczeń : 1 rok od wykonania przewozu/dostarczenia przesyłki (w przypadku niewykonania od dnia, w którym miał być wykonany/w którym przesyłka miała być dostarczona) 220

222 166. Jakie umowy można wiązać z umową przewozu? Z umową przewozu można wiązać inne umowy powiązane z szeroko rozumianą DZIAŁALNOŚCIĄ TRANSPORTOWĄ, tj. A. UMOWĘ SPEDYCJI oraz B. UMOWĘ SKŁADU 221

223 CZĘŚĆ XVIII PRAWO PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH pytania

224 167. Jaka jest istota papieru wartościowego i według jakich kryteriów można dokonać podziału papierów wartościowych? PAPIER WARTOŚCIOWY : DOKUMENT, który INKORPORUJE określone w jego treści PRAWO PODMIOTOWE (najczęściej WIERZYTELNOŚĆ) prawo to immanentnie związane z POSIADANIEM tego dokumentu posiadanie niezbędną przesłanką PRZYPISANIA tego prawa i jego DOCHODZENIA dokument prawo zawsze stwierdza, jest jego nosicielem inkorporuje prawa podmiotowe ZBYWALNE papiery wartościowe zwykle uniemożliwiają kontrolę nad obrotem prawami, stąd DALEKO POSUNIĘTY FORMALIZM wymagany dla ich ważności >> NUMERUS CLAUSUS papierów wartościowych źródłem prawa dla danego papieru jest zawsze określona USTAWA SZCZEGÓLNA, która A. dopuszcza jego wystawienie i B. wskazuje jego cechy (np. prawo wekslowe, prawo czekowe, ksh) RODZAJE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH I. Kryterium: PRZEDMIOT UPRAWNIEŃ (podział ze względu na funkcje prawne) II. Kryterium: REGULACJA PRAWNA OBROTU (podział ze względu na obrót) A. papiery opiewające na WIERZYTELNOŚCI PIENIĘŻNE (weksle, czeki, obligacje, losy loteryjne, morskie polisy ubezpieczeniowe, bony pieniężne itp.) A. papiery IMIENNE Legitymują osobę imiennie wskazaną w treści dokumentu ( PRZENIESIENIE PRAWA: CESJA + wydanie dokumentu ) B. papiery zawierające uprawnienia do ROZPORZĄDZANIA TOWAREM, który znajduje się pod pieczą wystawcy dokumentu (konosamenty, dowody składowe domów składowych, warranty itp.) B. papiery NA ZLECENIE Legitymują osobę imiennie wymienioną lub przez nią oznaczoną albo dalszych nabywców ( PRZENIESIENIE PRAWA: INDOS + wręczenie papieru ) C. papiery inkorporujące PRAWA UDZIAŁOWE (akcje w spółce akcyjnej) C. papiery NA OKAZICIELA Nie wskazują uprawnionego jest nim każda osoba, która dokument posiada ( PRZENIESIENIE PRAWA: wydanie dokumentu ) W świetle naszego prawa NIE SĄ papierem wartościowym dokumenty wystawione na UDZIAŁY lub PRAWA do zysku w SP. Z O.O. ani też KSIĄŻECZKI OSZCZĘDNOŚCIOWE. W przypadku papierów na zlecenie i na okaziciela losy inkorporowanego w nich prawa idą za losami tych papierów. W przypadku papierów imiennych losy papieru idą za losami prawa. 223

225 POZOSTAŁE PODZIAŁY Ѡ kryterium NOŚNIKA forma tradycyjna (dokument) forma zdematerializowana : zastąpienie fizycznej postaci dokumentu zapisem elektronicznym na rachunku papierów wartościowych Ѡ kryterium MOMENTU POWSTANIA PRAWA papiery konstytutywne : powstanie prawa równoznaczne z wydaniem samego dokumentu (np. weksel) papiery deklaratoryjne : ucieleśniają prawa powstałe wcześniej (np. akcja) PRZEKAZ [REGULACJA: art Kodeksu cywilnego] PRZEKAZ STANOWI PODSTAWĘ RÓŻNYCH, WYSPECJALIZOWANYCH FORM PRAWNYCH W DZIEDZINIE PAPIERÓW WARTOŚCIOWYCH opiera się na założeniu, że jest to JEDNOSTRONNA i ABSTRAKCYJNA czynność prawna zawierająca PODWÓJNE UPOWAŻNIENIE PRZEKAZUJĄCY (A) upoważnia PRZEKAZANEGO (B) do wykonania we własnym imieniu, ale na rachunek przekazującego, określonego ŚWIADCZENIA, a równocześnie upoważnia ODBIORCĘ PRZEKAZU (C) do odbioru tego świadczenia również we własnym imieniu odbiorca może dochodzić świadczenia dopiero wtedy, gdy przekazany wyrazi zgodę ( AKCEPT ) na wykonanie przekazu na rzecz odbiorcy >> wówczas powstaje między B a C BEZPOŚREDNI stosunek zobowiązaniowy przekaz jako czynność abstrakcyjna nie wymaga dla swej skuteczności causa gospodarczej, w praktyce jednak ona zawsze istnieje i wynika ze stosunku prawnego łączącego A z B zwanego stosunkiem POKRYCIA oraz A z C zwanego stosunkiem WALUTY KONSTRUKCJA PRZEKAZU: A (przekazujący) upoważnienie do świadczenia stosunek pokrycia stosunek waluty upoważnienie do odbioru B (przekazany) przyjęcie przekazu (AKCEPT) C (odbiorca przekazu) 224

226 168. Na czym polega istota weksla trasowanego i jakie elementy ustawowe powinien on zawierać? WEKSEL: jest ściśle sformalizowanym papierem wartościowym NA ZLECENIE, inkorporującym wierzytelność PIENIĘŻNĄ. [Regulacja: Prawo wekslowe]. WEKSEL TRASOWANY (CIĄGNIONY, TRATA) : jest BEZWARUNKOWYM POLECENIEM ZAPŁATY SUMY WEKSLOWEJ na rzecz określonej osoby (REMITENTA), skierowanym przez WYSTAWCĘ weksla do innej osoby (TRASATA). jest ściśle sformalizowanym rodzajem PRZEKAZU PIENIĘŻNEGO opiera się na konstrukcji PRZEKAZU z art kc (patrz pyt. 167) A. PRZEKAZUJĄCY = WYSTAWCA B. PRZEKAZANY = TRASAT C. ODBIORCA PRZEKAZU = REMITENT TRASAT jest ZOBOWIĄZANY WEKSLOWO DOPIERO od chwili PISEMNEGO PRZYJĘCIA weksla (AKCEPTU) >> od tego momentu TRASAT = AKCEPTANT REKWIZYTY WEKSLOWE Przepisane Prawem wekslowym ELEMENTY, które weksel MUSI zawierać pod rygorem NIEWAŻNOŚCI [art. 1 Prawa wekslowego] 1. NAZWA WEKSEL w samej treści dokumentu, w języku, w którym go wystawiono 2. POLECENIE BEZWARUNKOWE zapłacenia OZNACZONEJ SUMY PIENIĘŻNEJ (wraz z walutą) suma powinna być podana cyframi i słownie ( w razie wątpliwości liczy się słownie); TYLKO kwota pieniężna!; weksel może być wystawiony tylko na 1 sumę; niedopuszczalne rozłożenie sumy na raty; 3. NAZWISKO osoby, która ma zapłacić (TRASATA) nie traci na ważności weksel, którego trasatem jest osoba nieistniejąca (tzw. WEKSEL PIWNICZNY) jeśli weksel jest trasowany na więcej osób, ich odpowiedzialność jest solidarna musi być wskazany na pierwszej stronie weksla trasatem może być sam WYSTAWCA >> tzw. weksel trasowany własny, ciągniony przez jeden oddział firmy na drugi; 4. oznaczenie TERMINU PŁATNOŚCI termin musi być jeden dla całej sumy wekslowej (jeśli kilka terminów, weksel nieważny) 5. oznaczenie MIEJSCA PŁATNOŚCI w braku oznaczenia za miejsce płatności (i miejsce zamieszkania trasata) uznaje się miejsce wymienione obok nazwiska trasata; musi być na tyle jasne, żeby na jego podstawie można było określić miejscowość miejscowość musi faktycznie istnieć jeśli wskazano kilka miejsc >> weksel nieważny 225

227 6. NAZWISKO osoby, na której RZECZ/ZLECENIE zapłata ma być dokonana (REMITENTA) brak oznaczenia remitenta czyni weksel nieważnym; prawo dopuszcza wskazanie kilku remitentów; wystawca może być remitentem (tzw. weksel na zlecenie własne);! REMITENT NIE MOŻE BYĆ TRASATEM! 7. oznaczenie DATY i MIEJSCA WYSTAWIENIA weksla w braku oznaczenia miejsca, weksel uważa się za wystawiony w miejscu podanym obok nazwiska wystawcy Data wystawienia ma podstawowe znaczenie dla: 8. PODPIS WYSTAWCY oceny zdolności wekslowej osoby podpisującej weksel; ustalenia, jakie prawo jest właściwe dla weksla w wypadku zmiany prawa; określenia rocznego terminu do przedstawienia do przyjęcia weksla płatnego w pewien czas po okazaniu; określenia terminu płatności w pewien czas po dacie. musi być własnoręczny; nie może być mechanicznie odtworzony; musi go cechować trwałość uniemożliwiająca jego usunięcie; weksel może być wystawiony przez kilka osób >> do ważności weksla wystarczy jeden podpis Na czym polega istota weksla własnego i jakie elementy ustawowe powinien zawierać? WEKSEL WŁASNY (SOLA, PROSTY) : jest BEZWARUNKOWYM PRZYRZECZENIEM ZAPŁATY SUMY WEKSLOWEJ na rzecz określonej osoby (REMITENTA) przez WYSTAWCĘ weksla. jest ściśle sformalizowanym SKRYPTEM DŁUŻNYM stosuje się do niego wszystkie postanowienia o wekslu trasowanym, z wyjątkiem tych, które byłoby sprzeczne z istotą tego weksla miejsce akceptanta w wekslu własnym zastępuję WYSTAWCA, który jest tu głównym dłużnikiem REKWIZYTY WEKSLOWE [art. 101 Prawa wekslowego] 1. NAZWA WEKSEL w samym tekście dokumentu, w języku, w którym go wystawiono 2. PRZYRZECZENIE BEZWARUNKOWE zapłacenia OZNACZONEJ SUMY PIENIĘŻNEJ 3. oznaczenie TERMINU PŁATNOŚCI 4. oznaczenie MIEJSCA PŁATNOŚCI 5. NAZWISKO osoby, na której RZECZ/ZLECENIE zapłata ma być dokonana (REMITENTA) 6. oznaczenie DATY i MIEJSCA WYSTAWIENIA weksla 7. PODPIS WYSTAWCY weksla 226

228 170. Jak można podzielić klauzule wekslowe? KLAUZULE WEKSLOWE to dodatkowe zastrzeżenia, w dużej części wykształcone w praktyce obrotu gospodarczego, umieszczane na wekslu przez wystawcę lub innych dłużników wekslowych, które nie należą do ustawowych elementów weksla, ale mogą mieć znaczenie dla: A. stosunków POZAWEKSLOWYCH (tzw. KLAUZULE KUPIECKIE) (np. klauzula pokrycia, klauzula waluty, klauzula zawiadomienia) B. samego ZOBOWIĄZANIA WEKSLOWEGO; można je podzielić, w zależności od ich znaczenia normatywnego, na 3 GRUPY: 1) klauzule SKUTECZNIE WPŁYWAJĄCE na treść ZOBOWIĄZANIA WEKSLOWEGO (np. o domicylowaniu weksla, zastrzeżenie odsetek, zwalniająca wystawcę od odpowiedzialności za przyjęcie weksla, o zwolnieniu indosanta od odpowiedzialności wobec dalszych wierzycieli) 2) klauzule UZNAWANE za NIENAPISANE (np. klauzula odsetkowa bez określenia stopy procentowej odsetek, klauzula zwalniająca od odpowiedzialności za zapłatę weksla) 3) klauzule skutkujące NIEWAŻNOŚCIĄ WEKSLA (np. zastrzeżenie warunku lub oznaczenie czasu płatności z naruszeniem art. 33 pr. weksl.) 171. Jakie czynności wekslowe można wyróżnić? Do podstawowych czynności wekslowych, szczegółowo uregulowanych w prawie wekslowym, należy zaliczyć: (1) WYSTAWIENIE WEKSLA (2) PRZYJĘCIE (AKCEPT) (3) PORĘCZENIE (AWAL) (4) INDOS (ŻYRO) (5) ZAPŁATĘ WEKSLA (6) REGRES (7) PROTEST (8) WYRĘCZENIE 1. WYSTAWIENIE WEKSLA weksel musi zostać wystawiony w formie PISEMNEGO DOKUMENTU nie ma przewidzianych żadnych szczególnych wymogów technicznych nie musi być na urzędowym blankiecie, może być sporządzony ręcznie lub mechanicznie MUSI posiadać wszystkie przewidziane prawem REKWIZYTY WEKSLOWE przykładowy weksel trasowany 227 przykładowy weksel własny