Informacja o realizacji Strategii Rozwoju Kraju w roku 2011

Transkrypt

1 MINISTERSTWO ROZWOJU REGIONALNEGO Informacja o realizacji Strategii Rozwoju Kraju w roku 2011 Warszawa, lipiec 2012 r.

2 2

3 Spis treści Wprowadzenie... 4 I. Działania systemowe System zarządzania rozwojem i porządkowanie dokumentów strategicznych Dokonywanie oceny zgodności ze średniookresową strategią rozwoju kraju ( Strategią Rozwoju Kraju ) II. Działania podejmowane w 2011 r. w celu realizacji Strategii Rozwoju Kraju w ramach głównych dokumentów strategicznych Realizacja strategii Europa 2020 w oparciu o Krajowy Program Reform Priorytet 1 SRK: Wzrost konkurencyjności i innowacyjności gospodarki Priorytet 2 SRK: Poprawa stanu infrastruktury technicznej i społecznej Priorytet 3 SRK: Wzrost zatrudnienia i podniesienie jego jakości Priorytet 4 SRK: Budowa zintegrowanej wspólnoty społecznej i jej bezpieczeństwa Priorytet 5 SRK: Rozwój obszarów wiejskich Priorytet 6 SRK: Rozwój regionalny i podniesienie spójności terytorialnej III. Finansowanie SRK IV. Podstawowe wskaźniki realizacji SRK Załącznik

4 Wprowadzenie o Informacja o realizacji Strategii Rozwoju Kraju w roku 2011 stanowi wykonanie przepisu art. 12a ust. 6 ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju (Dz. U. z 2009 r. Nr 84, poz. 712, z późn. zm.), zwanej dalej ustawą o zasadach. Nakłada ona na Prezesa Rady Ministrów obowiązek przekazania Sejmowi i Senatowi, do dnia 31 lipca każdego roku, informacji o realizacji średniookresowej strategii rozwoju kraju w roku poprzednim. Strategia Rozwoju Kraju , zwana dalej SRK, została przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 29 listopada 2006 r. Pierwsza informacja o realizacji SRK w 2007 r. przekazana została Sejmowi i Senatowi w 2008 roku. o Niniejsze sprawozdanie powstało w oparciu o informacje nadesłane z poszczególnych resortów, prezentujące podejmowane przez nie działania realizujące poszczególne priorytety wskazane w SRK oraz o analizy Ministerstwa Rozwoju Regionalnego. Podstawę dla opracowania części finansowej stanowiła Informacja o wykonaniu wydatków w układzie zadaniowym w 2011 r. przygotowana przez Ministerstwo Finansów. o Informacja składa się z 4 rozdziałów. Rozdział I przedstawia działania systemowe podejmowane w 2011 r. usprawniające zarządzanie rozwojem kraju. Rozdział II opisuje w sposób syntetyczny najważniejsze działania, jakie zostały podjęte w celu realizacji SRK. Wykaz środków finansowych wykorzystanych na podejmowane działania prezentuje rozdział III. W rozdziale IV zestawiono podstawowe wskaźniki obrazujące osiągnięte efekty. Załącznik zawiera działania legislacyjne rozpoczęte i kontynuowane w 2011 roku. o Należy podkreślić, że przedmiotowa informacja ma charakter sprawozdawczy - przedstawia przedsięwzięcia, jakie zostały podjęte w 2011 r. oraz realizację zakładanych wskaźników. Oceny rezultatów podejmowanych działań rozwojowych szerzej przedstawiane są w raporcie przewidzianym w ustawie o zasadach. Nakłada ona w art. 35b. na Ministra Rozwoju Regionalnego obowiązek przygotowywania co trzy lata raportu o rozwoju społeczno-gospodarczym, regionalnym oraz przestrzennym. Programowanie strategiczne, jak też bieżące zarządzanie rozwojem wymaga bowiem oparcia o analizy i oceny stanu rozwoju kraju, a także analizę wyzwań zewnętrznych i wewnętrznych, tak aby móc trafnie formułować cele, zadania i sposoby ich realizacji oraz określać możliwości finansowania rozwoju. W Ministerstwie Rozwoju Regionalnego przygotowano Raport Polska Gospodarka Społeczeństwo Regiony, który został przyjęty uchwałą Rady Ministrów nr 204/2011 z dnia 2 listopada 2011 r. Raport ten obejmuje trzy główne bloki problemowe: gospodarczy - zawierający analizę trendów makroekonomicznych, ocenę konkurencyjności polskiej gospodarki, sytuacji na rynku pracy oraz ocenę kapitału ludzkiego; drugi - przedstawiający spójność społeczną i terytorialną kraju, z uwzględnieniem transportu i działań na rzecz środowiska, aspektów przestrzennego zagospodarowania kraju, rozwoju miast i obszarów wiejskich oraz dostępności usług publicznych; trzeci - przedstawiający ocenę regulacji służących funkcjonowaniu przedsiębiorstw i gospodarki. o Rada Ministrów podjęła decyzję o aktualizacji SRK oraz o zmianie jej horyzontu czasowego. Zgodnie z art. 12a ust. 7 ustawy o zasadach średniookresowa strategia rozwoju kraju podlega okresowej aktualizacji, co najmniej raz na cztery lata. W 2011 r. roku trwały prace nad projektem Strategii Rozwoju Kraju Wydłużenie 4

5 horyzontu czasowego do roku 2020 wynika z konieczności szerszego spojrzenia na działania rozwojowe (poza okres wychodzenia ze spowolnienia gospodarczego), a także wiąże się z pracami nad Długookresową Strategią Rozwoju Kraju do roku 2030 oraz Koncepcją Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Wydłużenie horyzontu czasowego ma także na celu ujęcie w zaktualizowanej SRK zadań dla nowej perspektywy finansowej UE na lata , stanowiącej istotne zewnętrzne źródło finansowania działań rozwojowych Polski. W zaktualizowanej SRK, zgodnie z wymogami ustawy o zasadach, zostaną określone cele strategiczne polityki rozwoju w wymiarze społecznym, gospodarczym i terytorialnym, wynikające z długookresowych wyzwań, oraz strategiczne zadania państwa. W związku z planowanym przyjęciem projektu Strategii Rozwoju Kraju 2020 w 2012 r., niniejsze sprawozdanie jest ostatnim rocznym sprawozdaniem z realizacji obecnie obowiązującej Strategii Rozwoju Kraju

6 I. Działania systemowe 1. System zarządzania rozwojem i porządkowanie dokumentów strategicznych W 2011 r. kontynuowano prace usprawniające zarządzanie polityką rozwoju kraju, w tym przede wszystkim opracowanie głównych dokumentów strategicznych: długookresowej strategii rozwoju kraju, aktualizacji średniookresowej strategii rozwoju kraju oraz 8 strategii zintegrowanych 1. Powyższe dokumenty stanowią podstawę nowego systemu zarządzania rozwojem, który został określony w dokumencie pn. Założenia systemu zarządzania rozwojem Polski, przyjętym przez Radę Ministrów w dniu 27 kwietnia 2009 r. Dokument ten przedstawia model systemu zarządzania rozwojem, zmierzający do zwiększenia skuteczności programowania i wdrażania polityki rozwoju oraz podniesienia jakości funkcjonowania instytucji publicznych. W 2011 r. trwały prace nad projektem długookresowej strategii rozwoju kraju (DSRK) prowadzone przez Zespół Doradców Strategicznych Premiera (ZDS) pod przewodnictwem Pana Ministra Michała Boniego. Podstawą dla opracowania długookresowej strategii rozwoju kraju jest opracowany i zaprezentowany w 2009 r. Raport Polska Wyzwania rozwojowe. Istotą raportu Polska 2030 była propozycja nowego projektu cywilizacyjnego zorientowanego na przyszłość, w wymiarze czasowym o jedno pokolenie więcej, niż to, które aktualnie spełnia rolę wiodącą w określaniu ważnych zadań kraju. DSRK jest dokumentem ramowym o ogólnym - wyznaczającym trendy i cele - charakterze. Realizacja celu strategicznego określonego w strategii będzie następowała w ramach trzech filarów zadaniowych: o Innowacyjności (modernizacji); o Terytorialnego równoważenia rozwoju (dyfuzji); o Efektywności. Prace nad tą strategią powiązane są z pracami nad pozostałymi strategiami rozwoju, tak by zapewnić spójność proponowanych rozwiązań zarówno w perspektywie długo-, jak i średniookresowej. Prace nad aktualizacją średniookresowej strategii rozwoju kraju pn. Strategia Rozwoju Kraju 2020 (SRK 2020) mają na celu dostosowanie obecnie obowiązującej strategii średniookresowej do zmienionej sytuacji makroekonomicznej w Polsce, Europie i na świecie, nowego ładu planowania strategicznego i przestrzennego, strategii długoterminowej, wymogów znowelizowanej ustawy o zasadach prowadzenia polityki rozwoju oraz przedłużonego okresu programowania do 2020 r. Założenia wstępnego projektu SRK 2020 zostały przedstawione w grudniu 2010 r. na posiedzeniu Komitetu Koordynacyjnego ds. Polityki Rozwoju. W pierwszej połowie 2011 r. kontynuowano cykl spotkań eksperckich z udziałem poszczególnych resortów, środowisk naukowych, przedstawicieli przedsiębiorców oraz urzędów marszałkowskich, na których omawiane były poszczególne obszary problemowe aktualizowanej średniookresowej strategii rozwoju kraju. W tym czasie odbyły się spotkania dotyczące następujących obszarów: innowacyjna i konkurencyjna gospodarka ( ), kapitał ludzki ( ), sprawne państwo ( ) oraz procesy 1 Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego: Regiony, Miasta, Obszary wiejskie została przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 13 lipca 2010 r. 6

7 makroekonomiczne i perspektywy rozwojowe ( ). W tym okresie prowadzono także prace nad uspójnieniem zapisów strategii długo i średniookresowej. Decyzją Komitetu Koordynacyjnego ds. Polityki Rozwoju z dnia 14 lipca 2011 r., Minister Rozwoju Regionalnego został zobligowany do opracowania ram finansowych dla SRK 2020 i 9 strategii. Projekt dokumentu był kilkakrotnie przedmiotem obrad Komitetu Koordynacyjnego ds. Polityki Rozwoju. W drugiej połowie 2011 r. została przygotowana strategiczna ocena oddziaływania projektu SRK 2020 na środowisko oraz ewaluacja ex-ante. Pod koniec roku projekt został poddany konsultacjom społecznym oraz skierowany do uzgodnień międzyresortowych. Proces konsultacji, zarówno społecznych, jak i resortowych został zakończony w styczniu 2012 r. opublikowano raport z konsultacji społecznych, a w dniach 27 i 30 stycznia 2012 r. odbyły się konferencje uzgodnieniowe z przedstawicielami poszczególnych resortów. Zaktualizowana średniookresowa strategia rozwoju kraju (ŚSRK) wytycza trzy obszary strategiczne (Sprawne państwo, Konkurencyjna gospodarka, Spójność społeczna i terytorialna), w których koncentrować się będą wszystkie działania oraz określa, jakie interwencje są niezbędne w perspektywie średniookresowej w celu uruchomienia procesów rozwojowych. Oznacza to - z jednej strony - reakcję na bariery rozwojowe, w tym na słabości polskiej gospodarki ujawnione przez światowy kryzys gospodarczy, a z drugiej strony - koncentrację na potencjałach społeczno-gospodarczych i przestrzennych, które po odpowiednim wzmocnieniu będą stymulowały postęp. Szczególnie istotne w perspektywie najbliższych lat będzie przeprowadzenie szeregu zmian systemowych, kompetencyjnych i instytucjonalnych, tak by uwolnić potencjały i rezerwy rozwojowe, a także dostępne środki finansowe. Celem głównym strategii średniookresowej jest wzmocnienie i lepsze wykorzystanie gospodarczych, społecznych i instytucjonalnych potencjałów zapewniających szybszy i zrównoważony rozwój kraju oraz poprawę jakości życia ludności. Zaktualizowana ŚSRK to strategia skierowana nie tylko do administracji publicznej, ale integrująca wokół celów strategicznych wszystkie podmioty, które mogą uczestniczyć i wspomagać procesy rozwojowe, zarówno na szczeblu centralnym, jak i regionalnym oraz środowiska społeczne i gospodarcze. 27 listopada 2009 r. Rada Ministrów przyjęła dokument pn. Plan uporządkowania strategii rozwoju (z późn. zm.). W dokumencie zaproponowano ograniczenie liczby strategii rozwoju do 9 nowych strategii rozwoju, realizujących średnio i długookresową strategię rozwoju kraju, stanowiących inne strategie rozwoju w rozumieniu ustawy z dnia 6 grudnia 2006 r. o zasadach prowadzenia polityki rozwoju. W 2011 r. kontynuowano prace nad 8 strategiami zintegrowanymi: Strategią innowacyjności i efektywności gospodarki, Strategią rozwoju kapitału ludzkiego, Strategią rozwoju transportu, Bezpieczeństwo energetyczne i środowisko, Sprawne państwo, Strategią rozwoju kapitału społecznego, Strategią rozwoju systemu bezpieczeństwa narodowego RP i Strategią zrównoważonego rozwoju wsi, rolnictwa i rybactwa. W 2011 r. projekty poszczególnych strategii zostały zaprezentowane przez koordynatorów na kolejnych posiedzeniach Komitetu Koordynacyjnego do spraw Polityki Rozwoju. Przeszły również proces konsultacji społecznych i międzyresortowych. Na początku 2012 r. rozpoczęto proces przyjmowania poszczególnych strategii przez komitety Rady Ministrów (Komitet ds. Europejskich, Komitet Rady Ministrów ds. Cyfryzacji, Stały Komitet Rady Ministrów) oraz Komisję Wspólną Rządu i Samorządu Terytorialnego. 7

8 Ze względu na przyjęty tryb pracy, przygotowywane dokumenty strategiczne są ściśle skorelowane i wzajemnie się determinują. Relacje te odpowiadają również przepisom określającym hierarchię strategii, zgodnie z którymi średniookresowa strategia rozwoju kraju uwzględnia ustalenia zawarte w długookresowej strategii rozwoju kraju oraz realizowana jest przez inne strategie rozwoju. Uzupełnieniem w zakresie przestrzennym dla systemu dokumentów strategicznych i elementem programowania długofalowego, jest Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 (KPZK). Nowa wersja projektu KPZK 2030 powstała po przeanalizowaniu uwag zgłoszonych do projektu dokumentu z 18 maja 2010 r. oraz rekomendacji wynikających z Prognozy oddziaływania na środowisko oraz konsultacji społecznych i międzyresortowych. Po wyjaśnieniu i uwzględnieniu szeregu uwag, projekt KPZK 2030 został przyjęty przez poszczególne komitety Rady Ministrów. Ostatecznie, Koncepcja Przestrzennego Zagospodarowania Kraju 2030 została przyjęta przez Radę Ministrów w dniu 13 grudnia 2011 roku. KPZK 2030 obowiązuje z dniem ogłoszenia w Monitorze Polskim, co nastąpiło w dniu 27 kwietnia 2012 r. W 2011 r. podjęto prace nad Planem działań KPZK 2030 dokumentem o charakterze wdrożeniowym, służącym realizacji celów sformułowanych w Koncepcji Przestrzennego Zagospodarowania Kraju Dokument ten przedstawia propozycję działań niezbędnych do podjęcia przez Radę Ministrów i inne podmioty publiczne, w tym jednostki samorządu terytorialnego. Według danych Ministerstwa Rozwoju Regionalnego na koniec 2011 r., w kraju obowiązywało 219 dokumentów, w skład których wchodziły: o Strategia Rozwoju Kraju (średniookresowa strategia rozwoju kraju); o Narodowe Strategiczne Ramy Odniesienia wspierające wzrost gospodarczy i zatrudnienie/narodowa Strategia Spójności oraz o 35 strategii rozwoju (odnoszące się do rozwoju regionów, rozwoju przestrzennego, sektorów lub dziedzin); o 1 dokument nowej generacji strategia zintegrowana (Krajowa Strategia Rozwoju Regionalnego. Regiony, Miasta, Obszary wiejskie); o 120 programów rozwoju, o 15 programów operacyjnych (współfinansowanych ze środków UE) 2 ; o 46 pozostałych dokumentów o charakterze strategicznym (plany, założenia, koncepcje, programy pomocy). W 2011 r. liczba obowiązujących programów rozwoju uległa zmniejszeniu w porównaniu z rokiem poprzednim, nawet pomimo uchwalenia przez Radę Ministrów w 2011 r. 16 nowych programów oraz 2 kontynuacji, jak również przekształcenia w programy wieloletnie dotychczasowych inwestycji wieloletnich 3 oraz jednej strategii rozwoju 4. Wynikało to z faktu 2 W zestawieniu uwzględniono 5 krajowych programów operacyjnych (PO IG, PO KL, PO IiŚ, PO RPW, PO PT), 9 programów współpracy transgranicznej i transnarodowej oraz PROW Zgodnie z zapisami art. 102 ustawy z dnia 27 sierpnia 2009 r. Przepisy wprowadzające ustawę o finansach publicznych inwestycje wieloletnie ujęte w wykazie stanowiącym załącznik do ustawy budżetowej na rok 2010, których termin zakończenia ustalono po dniu 31 grudnia 2010 r., z dniem 1 stycznia 2011 r. stają się programami wieloletnimi. 8

9 zakończenia w 2010 r. realizacji około 30 programów rozwoju oraz uchylenia w 2011 r. realizacji dwóch programów rozwoju 5. Warto również podkreślić, że w roku sprawozdawczym została zakończona realizacja 21 programów rozwoju - z obowiązujących w 2011 r. 120 programów. W 2011 r. Rada Ministrów przyjęła następujące programy rozwoju: 1. Program wieloletni Budowa Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku. 2. Program wieloletni Program budowy dróg krajowych na lata Program wieloletni Konkurencyjność polskiej gospodarki żywnościowej w warunkach globalizacji i integracji europejskiej. 4. Narodowy program profilaktyki i rozwiązywania problemów alkoholowych na lata Krajowy Program Przeciwdziałania Narkomanii na lata Program wieloletni Ochrona i zarządzanie krajowymi zasobami genetycznymi zwierząt gospodarskich w warunkach zrównoważonego użytkowania. 7. Program wieloletni Wsparcie finansowe inwestycji realizowanej w Łodzi przez Nordea Bank AB Oddział w Polsce pod nazwą: Centrum operacyjne. 8. Program wieloletni Przebudowa Uniwersyteckiego Szpitala Dziecięcego w Krakowie. 9. Program wieloletni Program wspierania inwestycji o istotnym znaczeniu dla gospodarki polskiej na lata Program wieloletni Oświęcimski strategiczny program rządowy. Etap IV Programu wieloletni Ulepszanie krajowych źródeł białka roślinnego, ich produkcji, systemu obrotu i wykorzystania w paszach. 12. Program ochrony przed powodzią w dorzeczu górnej Wisły. 13. Program wieloletni Ochrona roślin uprawnych z uwzględnieniem bezpieczeństwa żywności oraz ograniczenia strat w plonach i zagrożeń dla zdrowia ludzi, zwierząt domowych i środowiska. 14. Program wieloletni Budowa Kompleksu Muzeum Józefa Piłsudskiego w Sulejówku. 15. Program wieloletni Narodowy program przebudowy dróg lokalnych Etap II Bezpieczeństwo-Dostępność-Rozwój. 16. Program wieloletni Wspieranie działań w zakresie kształtowania środowiska rolniczego i zrównoważonego rozwoju produkcji rolniczej w Polsce na lata Na wniosek Ministra Gospodarki, Rada Ministrów zaakceptowała w dniu r. zmianę Strategii działalności górnictwa węgla kamiennego w Polsce w latach , polegającą m.in. na nadaniu dokumentowi nowego tytułu: Program działalności górnictwa węgla kamiennego w Polsce w latach W 2011 r. Rada Ministrów odstąpiła od realizacji następujących programów rozwoju: 1. Program wieloletni pod nazwą Wsparcie finansowe inwestycji realizowanej w Warszawie przez ABN Amro Bank N.V.SA Oddział w Polsce pod nawą: RBS Global Hub Europe, w latach 2010 i uchwała odstępująca - Uchwała nr 167/2011 Rady Ministrów z dnia 1 września 2011 r. 2. Program wieloletni pod nazwą Wsparcie finansowe inwestycji realizowanej przez Robert Bosch Sp. z o.o. w Warszawie pod nazwą: Centrum Badań i Rozwoju Oprogramowania, w latach uchylony na podst. uchwały RM nr 28/2011 z 16 marca 2011 r. 9

10 17. Program wieloletni Wsparcie finansowe inwestycji realizowanej przez McKinsey EMEA Shared Services Sp. z o.o. pod nazwą: Centrum Kompetencyjne w Poznaniu, w latach Wieloletni Program inwestycji kolejowych do roku 2013 z perspektywą do roku

11 2. Dokonywanie oceny zgodności ze średniookresową strategią rozwoju kraju ( Strategią Rozwoju Kraju ) W 2011 r. prowadzono w MRR stałe prace związane z dokonywaniem oceny zgodności opracowywanych strategii i programów rozwoju ze średniookresową strategią rozwoju kraju. Wymóg dokonywania ocen zgodności strategii i programów rozwoju wynika z przepisów ustawy o zasadach (art. 14 i art. 19). Opinie wydawane są na podstawie decyzji nr 6 i 7 Ministra Rozwoju Regionalnego z dnia 29 kwietnia 2009 r. w sprawie trybu i sposobu przeprowadzania oceny zgodności projektów strategii i programów rozwoju ze średniookresową strategią rozwoju kraju. Opinie o zgodności opracowywanych strategii i programów rozwoju ze średniookresową strategią rozwoju kraju mają na celu zapewnienie zgodności celów tych dokumentów ze średniookresową polityką rozwoju. Pozwalają jednocześnie ujednolicić zasady i wymogi, także finansowo-prawne, jakie powinny spełniać dokumenty programowe przyjmowane przez Radę Ministrów. W okresie sprawozdawczym Minister Rozwoju Regionalnego dokonał oceny 25 dokumentów strategicznych pod kątem ich zgodności ze średniookresową strategią rozwoju kraju. Trzy opinie dotyczyły projektów strategii rozwoju: Strategii zarządzania zasobami ludzkimi w służbie cywilnej na lata oraz dwóch strategii zintegrowanych: Strategii Zrównoważonego Rozwoju Wsi, Rolnictwa i Rybactwa na lata i Strategii Innowacyjności i Efektywności Gospodarki opinie wstępne dla strategii zintegrowanych. Pozostałe opinie dotyczyły programów rozwoju. Były to głównie programy rozwoju przedłożone przez Ministra Spraw Wewnętrznych i Administracji łącznie 7 projektów - odnoszące się do kwestii bezpieczeństwa wewnętrznego (m.in. przeciwdziałanie korupcji, zwalczania przestępczości zorganizowanej) i rozwoju infrastruktury oraz przez Ministra Gospodarki, które dotyczyły wsparcia inwestorów zagranicznych - 7 projektów - zgodnie z obowiązującym systemem wspierania inwestycji o istotnym znaczeniu dla gospodarki polskiej. Pozostałe programy rozwoju dotyczyły kwestii związanych z rozwojem sektora rolnego 5 programów oraz ochrony zdrowia - 3 programy. 11

12 II. Działania podejmowane w 2011 r. w celu realizacji Strategii Rozwoju Kraju w ramach głównych dokumentów strategicznych W 2011 r., polska gospodarka rozwijała się w wysokim, stabilnym tempie, wykazując znaczną odporność na niekorzystne uwarunkowania w gospodarce światowej i europejskiej. Sytuacja na rynku pracy pozostawała jednak trudna, mimo lekkiego wzrostu liczby pracujących w gospodarce narodowej. Większe niż w 2010 r. było nasilenie zjawisk o charakterze inflacyjnym, zarówno w obszarze cen producentów, jak i cen towarów i usług konsumpcyjnych. Według wstępnego szacunku, produkt krajowy brutto w 2011 r. zwiększył się realnie o 4,3% 6 (wobec wzrostu o 3,9% w 2010 r.). Popyt krajowy wzrósł o 3,6% w skali roku. Spożycie ogółem było wyższe niż w 2010 r. o 2,1%, w tym indywidualne o 3,1%, a akumulacja brutto zwiększyła się o 9,6%. Po niewielkim spadku w 2009 i 2010 r. znacznie wzrosły nakłady brutto na środki trwałe (o 8,1%). Wstępnie ocenia się, że eksport netto miał dodatni wpływ na tempo wzrostu gospodarczego. Wartość dodana brutto w gospodarce narodowej zwiększyła się o 4,0% w skali roku. Najwyższy wzrost notowano w budownictwie (o 11,8%). W przemyśle wartość dodana brutto zwiększyła się o 6,3%, natomiast w transporcie i gospodarce magazynowej oraz handlu, naprawach pojazdów samochodowych o odpowiednio 4,8% i 4,6%. W pozostałych obszarach dynamika była wolniejsza. W okresie trzech badanych kwartałów 2011 r. przedsiębiorstwa uzyskały lepsze wyniki finansowe niż przed rokiem. Wzrosła w skali roku aktywność inwestorów zagranicznych. Poprawiły się wyniki finansowe banków, natomiast trudniejsza niż przed rokiem była sytuacja finansowa towarzystw ubezpieczeniowych. Deficyt budżetu państwa był niższy niż przed rokiem i mniejszy od kwoty zakładanej w ustawie budżetowej w 2011 r. wyniósł 25,12 mld zł (w porównaniu do blisko 44,6 mld zł w 2010 r.) 7 Poziom deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych. również uległ obniżeniu do 5,1% PKB. Pozytywne tendencje obserwowane w sferze realnej wpłynęły na niewielki wzrost (według wstępnych szacunków) liczby pracujących w gospodarce narodowej. Przeciętne zatrudnienie w sektorze przedsiębiorstw w ujęciu rocznym zwiększyło się o 3,2%, ale w kolejnych kwartałach obserwowano osłabienie tendencji wzrostowej. Przy niższej niż przed rokiem liczbie osób rejestrujących się oraz znacznym spadku liczby skreśleń z ewidencji, liczba osób bezrobotnych w grudniu 2011 r. nieznacznie wzrosła w skali roku. W rezultacie stopa bezrobocia rejestrowanego była wyższa niż przed miesiącem i rokiem (odpowiednio o 0,4 pkt proc. i o 0,1 pkt proc.) i ukształtowała się na poziomie 12,5%. Według metodologii BAEL, stopa bezrobocia w 2011 r. wynosiła 9,7% i kształtowała się na poziomie średniej UE. Średnioroczny wzrost cen towarów i usług konsumpcyjnych wyniósł 4,3% i był wyższy niż w poprzednich latach. W grudniu 2011 r. w skali roku ceny konsumpcyjne były wyższe o 4,6%, przekraczając granice celu inflacyjnego określonego przez Radę Polityki Pieniężnej. Na ten 6 Jeśli nie wskazano inaczej wszystkie dane pochodzą z GUS, 7 Deficyt budżetu państwa został zrealizowany w wysokości tys. zł. W porównaniu do zapisanego w art. 1 ust. 3 ustawy budżetowej na 2011 r. nieprzekraczalnego poziomu tys. zł był niższy o tys. zł, tj. o 37,5%. Źródło: Sprawozdanie z wykonania budżetu za okres od 1 stycznia do 31 grudnia 2011 r. Omówienie, s

13 wzrost wpłynęły głównie podwyżki cen towarów i usług związanych z transportem, mieszkaniem oraz żywności i napojów bezalkoholowych. Przeciętne miesięczne wynagrodzenia nominalne brutto w sektorze przedsiębiorstw rosły szybciej niż w 2010 r. (5,0% wobec 3,3%), ale wobec znacznej dynamiki cen towarów i usług konsumpcyjnych ich siła nabywcza w drugim z kolei roku tylko nieznacznie przewyższyła poziom z roku poprzedniego (o 0,9% wobec 0,8% w 2010 r.). W 2011 r. obserwowano poprawę dynamiki sprzedaży detalicznej ogółem w ujęciu rocznym (wzrost o 1,3% wobec spadku o 1,0% w roku poprzednim). W przedsiębiorstwach o liczbie pracujących powyżej 9 osób odnotowano zwiększenie sprzedaży o 7,3% (w 2010 r. wzrost wyniósł 3,1%). Według wstępnych szacunków, po spadku obserwowanym w 2010 r., globalna produkcja rolnicza wzrosła w 2011 r. o 1,1%. W rezultacie wyższych zbiorów głównych ziemiopłodów (z wyjątkiem zbóż, rzepaku i rzepiku), produkcja roślinna wzrosła o 3,8%. Na poziomie o 2,1% niższym niż przed rokiem ukształtowała się natomiast produkcja zwierzęca. Badania przeprowadzone w końcu 2011 r. wskazują na spadek liczebności stada trzody chlewnej (o 11,6% w skali roku) oraz nieznaczne zmniejszenie pogłowia bydła (o 1,1%). Na rynku rolnym ceny większości produktów roślinnych, zarówno w skupie, jak i na targowiskach znacznie przewyższały poziom obserwowany w 2010 r. Wyższe niż przed rokiem były również ceny podstawowych produktów pochodzenia zwierzęcego, z wyjątkiem cen prosiąt do dalszego chowu. W rezultacie wyższej dynamiki cen produktów rolnych sprzedawanych przez rolników niż towarów i usług nabywanych przez producentów na cele bieżącej produkcji rolniczej i cele inwestycyjne, wskaźnik nożyc cen ukształtował się na korzystnym poziomie i wyniósł 107,3 (wobec 110,2 w 2010 r.). Produkcja sprzedana przemysłu ogółem w 2011 r., według wstępnych szacunków, wzrosła o 7,5% (wobec 9,0% przed rokiem). W przedsiębiorstwach o liczbie pracujących powyżej 9 osób wzrost wyniósł 7,7%, w tym największy notowano w przetwórstwie przemysłowym (8,3%). Wśród głównych grupowań, w 2011 r. najszybciej rosła produkcja dóbr inwestycyjnych (o 10,9%) oraz zaopatrzeniowych (o 10,3%). Ceny producentów w przemyśle zwiększyły się w skali roku o 7,6% (wobec 2,1% w 2010 r.), w tym najbardziej w górnictwie i wydobywaniu (o 16,8%). Znaczące przyspieszenie tempa wzrostu cen wystąpiło w przetwórstwie przemysłowym, gdzie ceny zwiększyły się o 7,5% (przed rokiem odpowiednio o 0,8%). Znacznie wyższy niż w roku poprzednim był wzrost produkcji budowlano-montażowej ogółem (ok. 12% wobec 4,6%). W jednostkach o liczbie pracujących powyżej 9 osób sprzedaż także rosła szybciej niż w 2010 r. i zwiększyła się o 16,3%. Wysoką dynamikę produkcji obserwowano w podmiotach zajmujących się głównie budową obiektów inżynierii lądowej i wodnej oraz robotami budowlanymi specjalistycznymi, natomiast w niewielkim tylko stopniu wzrosła produkcja w przedsiębiorstwach zajmujących się głównie budową budynków. Utrzymał się spadek liczby mieszkań oddanych do użytkowania, ale jego skala była mniejsza niż w roku poprzednim. Wyższa niż w 2010 r. była natomiast liczba mieszkań, na realizację których wydano pozwolenia oraz mieszkań, których budowę rozpoczęto. Ceny produkcji budowlano-montażowej, po nieznacznym obniżeniu w roku poprzednim, wzrosły w skali roku o 1,0%. Według wstępnych danych GUS eksport w 2011 r. osiągnął poziom 135,8 mld EUR i był wyższy o 12,8% (tj. o ok. 15,4 mld EUR) niż przed rokiem. Tym samym wzrost eksportu okazał się o ponad 2 pkt. proc. wyższy niż przewidywano na początku ubiegłego roku. Osiągnięty w 2011 r. poziom eksportu był wyższy o 16,8%, tj. o 19,5 mld EUR niż w roku 2008, czyli przed 13

14 kryzysem. Natomiast import osiągnął poziom 150,5 mld EUR, tj. o 12,1% większy niż w roku 2010, co oznacza, że tempo jego wzrostu było zgodne z przewidywaniami. Jednocześnie ubiegłoroczny poziom importu był o 5,6%, tj. o 8 mld EUR wyższy niż w roku przedkryzysowym. W rezultacie deficyt obrotów towarowych w 2011 r. wyniósł 14,7 mld EUR i był o 2,6 mld EUR niższy od przewidywań z początku 2011 r. Jednocześnie rekordowo wysoki deficyt wymiany odnotowany w roku 2008 w wysokości 26,2 mld EUR został zredukowany w ciągu minionych 3 lat o 11,5 mld EUR, tj. o ponad 40%. 8 Oceniając pozycję Polski w świecie należy podkreślić, że w ostatnich latach ulega ona stopniowemu i systematycznemu umocnieniu, chociaż wciąż istnieją zaległości w niektórych dziedzinach, które spowalniają proces doganiania państw najlepiej rozwiniętych pod względem gospodarczym i społecznym. W 2011 r. nastąpiła dalsza poprawa wartości wskaźnika rozwoju społecznego (Human Development Index HDI), który wyniósł 0,813 (w porównaniu do 0,795 w roku 2010). Dało to Polsce 39 miejsce na świecie, w grupie państw bardzo wysoko rozwiniętych 9. Należy podkreślić, że pozycja Polski na tle państw Unii Europejskiej w 2011 r. wypadła korzystnie. Wzrost realnego PKB w UE-27 w roku 2011 wyniósł średnio 1,5% - w Polsce 4,3%. Był to jeden z lepszych wyników w UE-27. Polska uplasowała się na 4 miejscu za państwami bałtyckimi: Estonią, Litwą i Łotwą. 10 W 2011 roku pozycja Polski w świecie pod względem konkurencyjności jednak nie poprawiła się. W rankingu globalnej konkurencyjności Polska zajęła 41 pozycję, o dwa miejsca niższą niż przed rokiem 11. Polskę wyprzedziły takie kraje unijne jak: państwa skandynawskie: Finlandia, Szwecja, Dania oraz Niemcy, Wielka Brytania, kraje Beneluksu, Francja, Austria, Irlandia, Estonia, Czechy, a także Hiszpania, która rok temu znalazła się na niższej niż Polska pozycji. Realizacja strategii Europa 2020 w oparciu o Krajowy Program Reform Jednym z najistotniejszych dokumentów strategicznych mających znaczenie dla realizacji SRK jest Krajowy Program Reform na rzecz realizacji strategii Europa Przyjęta przez Radę Europejską w czerwcu 2010 r. strategia Europa 2020 jest nowym, długookresowym programem rozwoju społeczno-gospodarczego Unii Europejskiej, który zastąpił obowiązującą w latach Strategię Lizbońską. W strategii Europa 2020 podkreślono potrzebę wspólnego działania państw członkowskich na rzecz wychodzenia z kryzysu oraz wdrażania reform umożliwiających stawienie czoła wyzwaniom związanym z globalizacją, starzeniem się społeczeństw, czy rosnącą potrzebą racjonalnego wykorzystywania zasobów. W celu osiągnięcia powyższych celów przyjęto trzy podstawowe, wzajemnie wzmacniające się priorytety: o wzrost inteligentny rozwój oparty na wiedzy i innowacjach; 8 Dane w tym akapicie pochodzą z opracowania: Ocena sytuacji w handlu zagranicznym w 2011 (na podstawie danych wstępnych GUS), Dep. Strategii i Analiz MG, Warszawa, 14 marca 2012r., %20zagranicznym%20w%202011%20r.pdf 9 Human Development Report 2011: Sustainability and Equity: A Better Future for All, UNDP 2011, 10 Dane: Eurostat The Global Competitiveness Report , World Economic Forum, 14

15 o wzrost zrównoważony promowanie gospodarki efektywniej wykorzystującej zasoby, przyjaznej środowisku, a zarazem konkurencyjnej; o wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu wzmacnianie gospodarki charakteryzującej się wysokim zatrudnieniem oraz spójnością ekonomiczną, społeczną i terytorialną. Narzędziem realizacji tej strategii w poszczególnych państwach członkowskich są Krajowe Programy Reform (KPR). Poczynając od roku 2011, KPR są corocznie aktualizowane i przekazywane do KE w kwietniu każdego roku. Podstawę do przygotowania KPR w 2011 r. stanowiły przyjęte przez Radę UE w 2010 r. Zintegrowane Wytyczne, czyli zestaw zaleceń dla krajów członkowskich w różnych obszarach polityk gospodarczych oraz polityki rynku pracy i kwestii społecznych, których realizacja powinna doprowadzić do osiągnięcia głównych celów strategii Europa Ważnym składnikiem strategii jest także siedem projektów przewodnich (ang. flagship initiatives), realizowanych na poziomie UE, państw członkowskich, władz regionalnych i lokalnych. Polski KPR 12 koncentruje się na działaniach, które mają na celu odrabianie zaległości rozwojowych oraz budowę nowych przewag konkurencyjnych, w trzech obszarach priorytetowych: 1. Infrastruktura dla wzrostu zrównoważonego. 2. Innowacyjność dla wzrostu inteligentnego. 3. Aktywność dla wzrostu sprzyjającego włączeniu społecznemu. W KPR zapisane zostały działania odpowiadające na zidentyfikowane przez Komisję Europejską oraz Polskę bariery wzrostu, których przezwyciężenie jest istotne z punktu widzenia rozwoju społeczno-gospodarczego Polski, a które mogą zarazem stanowić dźwignię dla osiągnięcia celów strategii Europa Pozwoli to na wzmocnienie efektu synergii i komplementarności polityki gospodarczej kraju i UE. Ponadto polski KPR wpisuje się w nowy system zarządzania rozwojem i uwzględnia cele oraz priorytety zaproponowane w dziewięciu zintegrowanych strategiach oraz pokazuje perspektywę rozwoju do 2020 r. Najważniejsze działania podejmowane w 2011 r. w celu realizacji reform zapisanych w KPR, a także w celu realizacji zaleceń Rady UE 13 (tzw. country-specific recommendations), dotyczyły m.in.: 1. Regulacji w zakresie systemów emerytalnych: o Rozpoczęto prace w zakresie przygotowania projektu ustawy o zmianie ustawy o emeryturach i rentach z Funduszu Ubezpieczeń Społecznych oraz niektórych innych ustaw, mającego na celu stopniowe podwyższanie wieku emerytalnego dla kobiet i mężczyzn do jednakowego poziomu 67 lat. Osiągnięcie przewidywanej granicy wieku emerytalnego: dla mężczyzn rok 2020, dla kobiet rok o Przygotowano projekt zmian w ustawach regulujących zaopatrzenie emerytalne służb mundurowych. Istotą projektowanych zmian jest wydłużenie okresu służby funkcjonariuszy i żołnierzy zawodowych tak, aby nabycie uprawnień emerytalnych następowało po spełnieniu łącznie dwóch warunków: posiadania 25-letniego stażu 12 Krajowy Program Reform na rzecz realizacji strategii Europa 2020 został przyjęty przez Radę Ministrów 26 kwietnia 2011 r. 13 Zalecenie Rady Unii Europejskiej z dnia 12 lipca 2011 r. w sprawie krajowego programu reform Polski z 2011 r. oraz zawierające opinię Rady na temat zaktualizowanego programu konwergencji na lata (Dz. U. z , s. 5) 15

16 służby oraz osiągnięcie wieku 55 lat. Nowy system emerytur mundurowych obejmować będzie obligatoryjnie wyłącznie żołnierzy i funkcjonariuszy przyjętych do służby po raz pierwszy po 31grudnia 2012 r. o Ustawą z dnia 25 marca 2011 r. o zmianie niektórych ustaw związanych z funkcjonowaniem systemu ubezpieczeń społecznych poszerzono katalog produktów związanych z dobrowolnym oszczędzaniem na emeryturę. Obok funkcjonujących już indywidualnych kont emerytalnych (IKE) oraz pracowniczych programów emerytalnych (PPE), od 1 stycznia 2012 r. oszczędzający mają dodatkowo możliwość założenia indywidualnego konta zabezpieczenia emerytalnego (IKZE). Powyższa ustawa dokonała także nowelizacji ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych poprzez wprowadzenie możliwości odliczenia od dochodu do opodatkowania wpłat na IKZE. 2. Rozszerzenia programów praktyk zawodowych i specjalnych programów kształcenia i szkolenia zawodowego dla pracowników w starszym wieku i o niskich kwalifikacjach. Została przygotowana aktualizacja dokumentu implementacyjnego do programu Solidarność Pokoleń. Działania na rzecz aktywizacji zawodowej osób w wieku 50+. Znalazły się w nim nowe zadania na rzecz wsparcia osób zatrudnionych w wieku 50+, realizowane w regionach przez urzędy marszałkowskie i wojewódzkie urzędy pracy ze środków europejskich w ramach Programu Operacyjnego Kapitał Ludzki. 3. Wdrożenia sześciu systemowych ustaw pod wspólnym tytułem: Budujemy na wiedzy Reforma Nauki dla Rozwoju Polski, w wyniku których: o utworzono Narodowe Centrum Nauki (NCN) przyznające granty badawcze we wszystkich obszarach nauki z zachowaniem zasad konkursowych; o rozszerzono kompetencje Narodowego Centrum Badań i Rozwoju (NCBR), powołanego do realizacji polityki państwa w zakresie finansowania badań stosowanych; o Rada Ministrów przyjęła Krajowy Program Badań, jako podstawę do tworzenia programów strategicznych NCBR; o powołano Komitet Ewaluacji Jednostek Naukowych, jako ciało opiniodawcze przy Ministrze Nauki i Szkolnictwa Wyższego; o wprowadzono projakościowe zmiany w funkcjonowaniu Polskiej Akademii Nauk oraz instytutów badawczych. 4. Reformy szkolnictwa wyższego. Działania, które zostały podjęte w wyniku wejścia w życie ustawy z 18 marca 2011 r., wprowadzającej reformę systemu szkolnictwa wyższego: o przygotowanie, przyjęcie i wdrażanie systemu zapewniania jakości kształcenia na poziomie wyższym opartego na ocenie efektów kształcenia; o przygotowanie, przyjęcie i wdrażanie nowego modelu kształcenia w uczelniach, między innymi poprzez wprowadzenie do materii prawnej Krajowych Ram Kwalifikacji dla Szkolnictwa Wyższego; o utworzenie instytucji Rzecznika Praw Absolwenta, którego zadaniem jest między innymi analizowanie sytuacji absolwentów na rynku pracy i stopnia ich dostępu do określonych zawodów; o zwiększanie liczby studentów studiów na kierunkach ścisłych i technicznych, między innymi poprzez realizację rządowego programu kierunków zamawianych; o wprowadzenie do systemu finansowania szkolnictwa wyższego dotacji projakościowej; 16

17 o umożliwienie uczelniom prowadzenia badań naukowych i prac rozwojowych na rzecz podmiotów gospodarczych (w ramach wyodrębnionych form działalności, w tym w drodze utworzenia spółki celowej) oraz prowadzenia studiów o profilu praktycznym z udziałem podmiotów gospodarczych. 5. Zwiększenia udziału kobiet w rynku pracy. Ustawa z 4 lutego 2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 ustanowiła nowe podstawy prawne do funkcjonowania różnych form opieki nad małymi dziećmi poza ogniskiem rodzinnym. Z kolei, resortowy program rozwoju instytucji opieki nad dziećmi w wieku do lat 3 "Maluch" przewiduje dofinansowanie ze środków budżetu państwa w drodze otwartego konkursu ofert inicjatyw dotyczących tworzenia przez gminy różnych instytucji opieki nad małymi dziećmi. 6. Opracowania wieloletniego planu inwestycji w infrastrukturę kolejową i wdrożenia centralnego planu dotyczącego transportu kolejowego. 7 listopada 2011 r. Rada Ministrów przyjęła Uchwałę Nr 219/2011 w sprawie ustanowienia Wieloletniego Programu Inwestycji Kolejowych do roku 2013 z perspektywą do roku Wieloletni Program wpisuje się w założenia przyjęte w Master Planie dla transportu kolejowego w Polsce do 2030 roku. 7. Uproszczenia procedur prawnych związanych z egzekwowaniem zobowiązań umownych. Uchwalona 16 września 2011 r. ustawa o zmianie ustawy - Kodeks postępowania cywilnego oraz niektórych innych ustaw (z terminem wejścia w życie 3 maja 2012 r.) ma na celu odformalizowanie i uproszczenie postępowania w sprawach gospodarczych, przez poddanie spraw między przedsiębiorcami tym samym regułom procesowym, które obowiązują wszystkie podmioty w postępowaniu cywilnym. Prowadzone są też prace nad kolejną nowelizacją Kodeksu postępowania cywilnego i opracowaniem ogólnych proceduralnych rozwiązań dotyczących informatyzacji postępowania sądowego z wykorzystaniem modelu postępowania hybrydowego. 8. Dokonania przeglądu przepisów dotyczących budownictwa i zagospodarowania przestrzennego. Celem przeglądu jest uproszczenie procedur odwoławczych I przyspieszenie procedur administracyjnych. W zakresie przepisów dotyczących budownictwa dokonano przeglądu przepisów oraz ustalono propozycje głównych zmian, które uwzględniono w przygotowywanym projekcie założeń do ustawy Kodeks Budowlany (projekt założeń do ustawy Prawo Budowlane został wpisany do wykazu prac legislacyjnych Rady Ministrów w 2012 r.). 17

18 Priorytet 1 SRK: Wzrost konkurencyjności i innowacyjności gospodarki Zasadniczym celem działań realizowanych w ramach Priorytetu 1. Strategii Rozwoju Kraju jest rozwój gospodarczy Polski, któremu towarzyszyć powinny wzrost zatrudnienia oraz zwiększenie zamożności obywateli. Kluczowym wyzwaniem umożliwiającym osiągnięcie sukcesu w tym zakresie jest podwyższenie konkurencyjności przedsiębiorstw oraz regionów kraju. Realizacji tych zadań służą działania obejmujące: tworzenie stabilnych podstaw makroekonomicznych rozwoju gospodarczego, rozwój przedsiębiorczości, zwiększenie dostępu do zewnętrznego finansowania inwestycji, podniesienie poziomu technologicznego gospodarki przez wzrost nakładów na badania i rozwój oraz innowacje, rozwój społeczeństwa informacyjnego, ochronę konkurencji, eksport i współpracę z zagranicą, rozwój sektora usług, restrukturyzację tradycyjnych sektorów przemysłowych i prywatyzację, rybołówstwo. W świetle ostatnich dostępnych danych (z 2010 r.), można ocenić, że realizacja tego priorytetu przebiega umiarkowanie pomyślnie. Nastąpił wzrost wartości wskaźników dotyczących poziomu nakładów na B+R w relacji do PKB do 0,74%, eksportu towarów na 1 mieszk. do EUR (2 600 w 2009 r.) oraz liczby łącz szerokopasmowych w stosunku do liczby ludności do 14,9% w 2010 r. (12,8% w 2009 r.) Nieznacznie poprawił się udział produktów wysokiej i średniowysokiej techniki w produkcji sprzedanej w przemyśle oraz wydajność pracy na 1 pracującego. Natomiast niekorzystne tendencje odnotowały następujące wskaźniki: o udział podmiotów gospodarczych w nakładach na działalność B+R spadek do 24,4% (27,1% w 2009 r.); o napływ bezpośrednich inwestycji spadek o ok. 3,9 mld USD, do poziomu 9,1 mld USD; o liczba patentów udzielonych rezydentom polskim (na 1 mln mieszk.) spadek z 40,2 do 36,3; o wydatki na technologie informacyjne i telekomunikacyjne w 2010 r. osiągnięto poziom odpowiednio 1,7 i 2,8% PKB. a) Tworzenie stabilnych podstaw makroekonomicznych rozwoju gospodarczego Ogólna sytuacja gospodarcza kraju w 2011 r. kształtowała się korzystnie. Tempo wzrostu gospodarczego wzrosło do 4,3%. Po wzroście deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych w latach , w 2011 r. dokonano jednej z najsilniejszych redukcji deficytu po okresie transformacji. Według wstępnych danych, deficyt sektora w 2011 r. ukształtował się na poziomie 5,1% PKB, co oznacza jego obniżenie w stosunku do 2010 r. aż o 2,7 pkt. proc. (z poziomu 7,8% PKB). Co ważne, tak silne ograniczenie deficytu nastąpiło głównie po stronie wydatkowej. Działania konsolidacyjne prowadzone w 2011 r. stanowiły część strategii ograniczenia nierównowagi finansów publicznych, która zakłada zlikwidowanie nadmiernego deficytu sektora instytucji rządowych i samorządowych w 2012 r., a następnie kontynuowanie konsolidacji fiskalnej i osiągnięcie średniookresowego celu budżetowego w 2015 r. Na koniec grudnia 2011 r. dług sektora instytucji rządowych i samorządowych wyniósł 859,0 mld zł, co stanowiło 56,3% PKB. Na kwotę tą złożyły się: dług sektora instytucji rządowych, 18

19 wynoszący 795,3 mld zł, dług sektora instytucji samorządowych 62,8 mld zł oraz dług sektora instytucji ubezpieczeń społecznych 0,8 mld zł. W 2011 r. - zgodnie z polską metodologią - państwowy dług publiczny wyniósł 815,3 mld zł, co stanowiło 53,5% PKB. Dominujący udział w państwowym długu publicznym (91,7% po konsolidacji) miało zadłużenie Skarbu Państwa. Na koniec 2011 r. zadłużenie Skarbu Państwa wyniosło 771,1 mld zł. W 2011 r. zarządzanie długiem odbywało się na podstawie Strategii zarządzania długiem sektora finansów publicznych w latach , przyjętej przez Radę Ministrów we wrześniu 2010 r. oraz Strategii zarządzania długiem sektora finansów publicznych w latach , zaakceptowanej w grudniu 2011 r. Obie ww. strategie definiowały ten sam cel zarządzania długiem i prezentowały elastyczne podejście do kształtowania struktury finansowania przy jego realizacji. W dokumentach tych położono nacisk przede wszystkim na minimalizację kosztów obsługi długu w długim horyzoncie czasu, przy przyjętych ograniczeniach odnośnie poziomu ryzyka refinansowania, ryzyka kursowego, ryzyka stopy procentowej, ryzyka płynności budżetu państwa, ryzyka kredytowego i operacyjnego oraz rozkładu kosztów obsługi długu w czasie. W 2011 r. parametry ryzyka długu Skarbu Państwa znajdowały się na poziomie nie stanowiącym zagrożenia dla celu minimalizacji kosztów obsługi długu. Średnia zapadalność długu Skarbu Państwa w 2011 r. wyniosła 5,4 roku i była zbliżona do poziomu z roku W efekcie starzenia się istniejącego długu oraz zmniejszenia skali sprzedaży obligacji średnio- I długoterminowych, średnia zapadalność długu krajowego obniżyła się nieznacznie z 4,3 roku w 2010 r. do 4,2 roku w 2011 r. Ryzyko refinansowania długu zagranicznego, podobnie jak w latach poprzednich, znajdowało się na niskim poziomie, który nie stanowił ograniczenia dla celu minimalizacji kosztów. Na koniec 2011 r. wynosiło ono 7,8 roku. Ryzyko stopy procentowej pozostawało na stabilnym poziomie. Okres trwania (duration) długu ogółem obniżył się nieznacznie z 3,7 roku do 3,6 roku, a długu krajowego zmniejszył się z 3 lat roku do 2,8 roku. Było to wypadkową: nieznacznego spadku średniej zapadalności długu, zwiększenia emisji instrumentów o oprocentowaniu zmiennym przy jednoczesnym zmniejszeniu ich udziału w krajowych skarbowych papierach wartościowych (SPW). Zadłużenie Skarbu Państwa w walucie krajowej na koniec 2011 r. wyniosło 524,7 mld zł, co stanowiło 68,0% zadłużenia Skarbu Państwa (72,2% na koniec 2010 r.). Wzrost udziału długu w walutach obcych w długu Skarbu Państwa w 2011 r. był spowodowany gwałtownym osłabieniem złotego w ostatnich miesiącach 2011 r. Utrzymywanie bezpiecznego poziomu płynności budżetu państwa i zarządzanie płynnymi aktywami było realizowane przy zastosowaniu szerokiego wachlarza instrumentów zarządzania płynnością. W 2011 r. poziom środków złotowych i walutowych zapewniał bezpieczne finansowanie potrzeb pożyczkowych budżetu państwa, przy dążeniu do realizacji równomiernego rozkładu sprzedaży skarbowych papierów wartościowych. W 2011 r. kontynuowana była realizacja Koncepcji rozwoju specjalnych stref ekonomicznych (przyjętej przez Radę Ministrów w dniu 27 stycznia 2009 r.), której celem jest zdefiniowanie inwestycji pożądanych dla gospodarki kraju kwalifikujących się do wsparcia instrumentem specjalnych stref ekonomicznych oraz zasad włączania do stref nowych terenów. Na jej podstawie do istniejących stref włączane były kolejne atrakcyjne tereny publiczne należące do Skarbu Państwa, jednostek samorządu terytorialnego bądź spółek zarządzających strefami. W 2011 r. jedenastokrotnie zmieniano granice stref, włączając tereny możliwe do szybkiego zagospodarowania. Łącznie specjalne strefy ekonomiczne powiększone zostały o prawie

20 ha gruntów publicznych. Udzielonych zostało 30 nowych zezwoleń na prowadzenie działalności gospodarczej na terenach włączonych do stref zgodnie z zasadami Koncepcji. b) Rozwój przedsiębiorczości SRK podkreśla znaczenie tworzenia przyjaznego otoczenia prawnego i instytucjonalnego dla rozwoju przedsiębiorczości. W 2011 r. zakończono prace prowadzone w ramach tzw. Pakietu na rzecz przedsiębiorczości. Głównym celem Pakietu było usunięcie najpoważniejszych barier rozwoju przedsiębiorczości w Polsce, uproszczenie prawa gospodarczego i zmiana klimatu wokół działalności gospodarczej. Ostatnią zmianą wprowadzoną w ramach Pakietu było opracowanie nowelizacji ustawy o swobodzie działalności gospodarczej, która została przyjęta przez Sejm 13 maja 2011 r. (Dz.U ). Ustawa reguluje m.in. funkcjonowanie Centralnej Ewidencji i Informacji o Działalności Gospodarczej (CEIDG). CEIDG umożliwia od 1 lipca 2011 r. osobom fizycznym zarejestrowanie działalności gospodarczej przez Internet bez konieczności wizyt w urzędach, wypełniania formularzy i ponoszenia opłat. Elektroniczny wniosek o wpis zawiera jednocześnie wniosek o nadanie numeru NIP oraz wniosek o rejestrację płatnika składek na ubezpieczenia społeczne, co realizuje ideę tzw. jednego okienka. Ponadto zgodnie z art. 25 ust. 5 pkt 1 ustawy z dn. 2 lipca 2004 r. o swobodzie działalności gospodarczej (Dz. U. z 2010 r. Nr 220, poz. 1447, z późn. zm.) integralną częścią wniosku o wpis do CEIDG jest także żądanie wpisu albo zmiany wpisu do krajowego rejestru urzędowego podmiotów gospodarki narodowej (REGON). Wpis przedsiębiorcy do CEIDG następuje w ciągu jednego dnia roboczego od dnia wpływu wniosku. CEIDG umożliwia także uzyskanie zaświadczeń o dokonanym wpisie przedsiębiorcy. W ramach poprawy przepisów prawa gospodarczego uchwalona została pierwsza ustawa deregulacyjna (ustawa z dnia 23 marca 2011 r. o ograniczaniu barier administracyjnych dla obywateli i przedsiębiorców (Dz. U. Nr 106, poz. 622), której przepisy weszły w życie 1 lipca 2011 r. Na treść ustawy składają się następujące zmiany: wprowadzenie kultury oświadczeń prawo składania oświadczeń w miejsce dotychczasowego obowiązku dostarczania zaświadczeń; dereglamentacja uchylenie albo zamiana na mniej uciążliwą formę reglamentacji; deregulacja i depenalizacja - usunięcie barier ograniczających wykonywanie działalności gospodarczej oraz złagodzenie sankcji karnych. Ustawa została przygotowana po kompleksowym przeglądzie przepisów prawa gospodarczego. Szacuje się, że rozwiązania zawarte w pierwszej ustawie deregulacyjnej mogą zmniejszyć wydatki obywateli i firm o ok. 5 mld zł rocznie. Poprawa otoczenia prawnego następowała także w ramach usprawnienia systemu legislacyjnego i ulepszania istniejących regulacji. Prowadzone były działania we wszystkich obszarach europejskiej agendy Better Regulation/Smart Regulation, tj. w obszarach: poprawy systemu Ocen Skutków Regulacji (OSR), usprawnienia systemu konsultacji społecznych, redukcji obciążeń administracyjnych oraz uproszczenia prawa gospodarczego. Kontynuowało szkolenia z zakresu OSR dla pracowników i kadry kierowniczej administracji publicznej. Szkolenia OSR stanowiły główną część projektu systemowego Reforma procesu stanowienia prawa i uproszczenie obowiązujących przepisów zakończonego 31 grudnia 2011 r. W 2011 r. przeszkolono łącznie osób (ogólna liczba osób przeszkolonych od 2010 r. wyniosła 2 869). Głównym celem szkolenia była zmiana mentalności pracowników administracji przygotowujących akty prawne w kierunku tworzenia prawa opartego na dowodach, którymi są wiarygodne przesłanki analityczne. Zmiana ta jest procesem 20