"Jak rozszerzać dietę u niemowląt karmiąc piersią" Mgr Agnieszka Muszyńska, CDL Szpital Kliniczny im. ks. Anny Mazowieckiej, Warszawa

Transkrypt

1 "Jak rozszerzać dietę u niemowląt karmiąc piersią" Mgr Agnieszka Muszyńska, CDL Szpital Kliniczny im. ks. Anny Mazowieckiej, Warszawa

2 REKOMENDACJE

3 Wyłączne karmienie piersią? Oznacza to, że w tym czasie niemowlę otrzymuje jedynie mleko matki. Nie należy podawać innych płynów (np. wody, soków, mieszanek). Wyjątek stanowią witaminy lub leki.

4 Dlaczego warto karmić dziecko piersią? Badania naukowe wskazują na:

5 Jak karmimy piersią polskie dzieci? W 6. mż. piersią w ogóle karmi jedynie 68% matekkarmienie mieszane, a wyłącznie piersią zaledwie 4 9%. (Zagórecka E, Piotrowska-Jastrzębska J Żywienie niemowląt wybrane aspekty. Pediatr Pol 2007;82:7: , Zagórecka E, Motkowski R, Stolarczyk A, Socha P, Piotrowska-Jastrzębska J, Socha J. Realizacja zaleceń żywienia uzupełniającego w grupie niemowląt uczestniczących w projekcie badawczym "Nawyki żywieniowe a stan odżywienia niemowląt w Polsce". Ped Pol 2008;83:2: )

6 6

7 7 Polskie matki mają problemy z laktacją Co czwarta kobieta nie czuje się przygotowana do karmienia piersią po opuszczeniu szpitala (Wilk S. pod kier. Sztyber B. WUM, WNoZ, Zakład Dydaktyki Gin-Poł, 2014) 60% karmiących matek zgłasza problemy laktacyjne oraz wykazuje deficyt wiedzy na temat postępowania w laktacji pomimo edukacji przedporodowej (Siwak A. Wiedza kobiet o połogu, a powikłania połogu w doświadczeniu położnej środowiskowej. Siwak A. pod kier. Sztyber B.WUM, WNoZ, Zakład Dydaktyki Gin- Poł, 2014;)

8 Jeśli nie zawalczymy o wsparcie dla matek w okresie okołoporodowym i w pierwszych tygodniach życia dziecka (opieka Położnej Rodzinnej jak ważna!!!) to matki nie dotrwają do sześciu miesięcy

9 Mleko kobiece przez cały okres laktacji zachowuje swoją wartość odżywczą i jest najcenniejszym pokarmem dla dziecka U dziecka zwiększa się zapotrzebowanie na: energię białko żelazo cynk witaminy A, D, E Przygotowanie dziecka do późniejszej urozmaiconej diety stołu rodzinnego

10 GOTOWOŚĆ DZIECKA DO SPOŻYWANIA POKARMÓW STAŁYCH Zgodnie ze stanowiskiem ESPGHAN i Europejskiego Urzędu ds. Bezpieczeństwa Żywności (European Food Safety Authority, EFSA) Nie wcześniej niż w 17 tygodniu i nie później niż w 26 tygodniu życia

11 U niektórych niemowląt (np. z dużym zapotrzebowaniem na żelazo lub z niedostatecznym przyrostem masy ciała wskazana porada laktacyjna) korzystne może być wcześniejsze (jednak nie <4. mż.) wprowadzenie pokarmów uzupełniających. (Michaelsen KF, Weaver L, Branca F, Robertson A. Feeding and nutrition of infants and young children. Guidelines for the WHO European Region. WHO regional publications. European series; No 87.) Począwszy od 6. mż. wszystkie niemowlęta powinny otrzymywać pokarmy uzupełniające zawierające żelazo, w tym mięso i/lub produkty wzbogacane żelazem. Pokarmy alergizujące mogą być wprowadzane po rozpoczęciu rozszerzania diety w dowolnym momencie po 4 miesiącu (17 tygodni).

12 KIEDY ZACZYNAMY ROZSZERZAĆ DIETĘ DZIECKA? siedzenie samodzielne lub z podparciem dojrzałość nerwowo-mięśniową pozwalającą na kontrolowanie ruchów głowy i szyi oraz na jedzenie z łyżeczki obserwacja innych osób spożywających posiłki wyciąganie ręki po przedmioty i chwytanie zaniechanie odruchu wypychania języka Umiejętności, które świadczą o tym, że dziecko jest gotowe do spożywania produktów innych niż mleko mamy (lub sztuczna mieszanka)

13 KIEDY ZACZYNAMY ROZSZERZAĆ DIETĘ DZIECKA? 6 mc : dziecko siedzi i potrafi zjeść z łyżeczki 8 mc: ruchomość języka pozwala rozdrabniać pokarm i przesuwać w kierunku gardła by został połknięty 9-12 mc: dziecko potrafi samo trzymać łyżeczkę, pokarm ( np. marchewkę, jabłko, kromkę chleba) i jeść, obydwoma rękoma trzymać kubeczek i z niego pić

14 Wrażliwe, reagujące karmienie Żywienie niemowląt wymaga właściwego podziału ról: rodzica/opiekuna i dziecka. Rodzic/opiekun decyduje, kiedy i co zje dziecko, natomiast dziecko decyduje, ile zje. Częstym błędem w żywieniu niemowląt jest ich przekarmianie. Zmuszanie dziecka do jedzenia powoduje znaczące obniżenie umiejętności do samoregulacji. W edukacji rodziców dotyczącej częstości karmień istotne jest nauczenie ich rozpoznawania objawów głodu i sytości u dziecka.

15 Komunikacja z dzieckiem Zachowania dziecka świadczące o głodzie: pobudzone ruchy kończyn górnych i dolnych na widok pokarmu, otwieranie ust i podążanie głową w stronę łyżki. Uśmiechanie się, gaworzenie i wpatrywanie się w opiekuna, wskazywanie palcem na pokarm podczas karmienia wskazują na chęć dziecka do kontynuowania jedzenia płacz, Sygnały świadczące o sytości dziecka: zasypianie, grymaszenie podczas jedzenia, zwolnienie tempa przyjmowania pokarmu, zaprzestanie ssania, odmawianie przyjęcia pokarmu z łyżeczki, odpychanie łyżeczki, zaciskanie ust przy zbliżaniu łyżeczki.

16 CZAS POSIŁKU Feeding times are periods of learning and love - they are a time for caregivers to talk to the child, making eye to eye contact WHO Pora posiłku, to czas nauki i miłości, jest to czas, w którym opiekun prowadzi rozmowę z dzieckiem, utrzymuje z nim kontakt wzrokowy WHO

17 Dane naukowe wskazują, że: Wczesne doświadczenia dziecka związane przyjmowaniem różnych pokarmów mogą modyfikować i wpływać na preferencje żywieniowe. Niemowlęta karmione mlekiem matki z większą łatwością rozwijają akceptację smaków innych niż mleko. Rozwijanie akceptacji smaku warzyw jest trudniejsze w porównaniu z rozwijaniem akceptacji smaku owoców, ale wielokrotne podawanie różnych warzyw sprzyja rozwojowi tolerancji ich smaku. Zaczynamy od warzyw, owoce zaś należy wprowadzać dopiero po około 2 tygodniach, kontynuując podawanie warzyw. Należy pamiętać, żeby w początkowym okresie spożywane ilości nowych pokarmów były niewielkie, a ich objętość zwiększała się stopniowo.

18 Zaleca się, aby: nowe produkty wprowadzać stopniowo, obserwując reakcję dziecka i zaczynając od małych ilości, np. 3-4 łyżeczek (smakowanie, próbowanie, łyżeczka, o ilości decyduje dziecko) początkowo wprowadzać typowe pokarmy uzupełniające: warzywa, kaszki, owoce Kolejność wprowadzania nowych produktów ma zdecydowanie mniejsze znaczenie. Zaleca się kontynuowanie karmienia piersią podczas rozszerzania diety.

19 Codziennie podajemy: warzywa (zupy, przeciery); owoce (przeciery); kaszki/kleiki (wzbogacone żelazem) bezglutenowe i glutenowe jako dodatek do posiłków owocowo-warzywnych lub mlecznych; mięso (źródło żelaza) gotowane ok 10 g/dziennie a pod koniec 12 m ż 20 g; tłuszcze oliwa z oliwek, masło, bezerukowy olej rzepakowy, margaryny miękkie z niską zawartością izomerów trans (niewielki dodatek do zup). Niecodziennie podajemy (jako dodatek do zup, kasz): Całe gotowane jajko 3-4 razy w tygodniu; morskie ryby (źródło DHA) 1 raz w tygodniu łosoś, dorsz, halibut, śledź, sola; twarożek, jogurt, kefir (źródło wapnia) kilka razy w tygodniu; pieczywo.

20 CZEGO LEPIEJ NIE PODAWAĆ W 1 ROKU ŻYCIA? SÓL I SŁONE PRODUKTY Sól sprzyja rozwojowi nadciśnienia i jej nadmierna ilość nie jest zalecana w diecie dzieci i dorosłych Jej unikanie w diecie dziecka pozwoli wykształcić zdrowsze nawyki żywieniowe CUKIER I SŁODKIE PRODUKTY Są wysokoenergetyczne, sprzyjają rozwojowi nadwagi oraz próchnicy Ograniczenie jego zawartości zmniejszy preferencję smaku słodkiego i wykształci zdrowsze nawyki żywieniowe

21 CZEGO NIE PODAWAĆ W 1 ROKU ŻYCIA? MLEKO KROWIE, KOZIE, OWCZE Wysoka zawartość białka, sodu, chloru, fosforu, potasu (ryzyko obciążenia nerek). Zwiększa ryzyko mikrokrwawień z przewodu pokarmowego. Niska zawartość witamin i żelaza MIÓD Ze względu na ryzyko obecności przetrwalników Clostridium botulinum ŻYWNOŚĆ WYSOKOPRZETWORZONA Zawiera konserwanty, barwniki, dużą ilość soli i tłuszczów nasyconych, wysoką wartość energetyczną przy niskiej wartości odżywczej

22 KOPER WŁOSKI Koper włoski, który jest czasem stosowany w postaci herbatek lub naparów jako lekarstwo na kolkę i inne problemy trawienne okresu niemowlęcego, zawiera estragol, który jest naturalnie występującym genotoksycznym czynnikiem rakotwórczym. Choć okazjonalny kontakt z koprem włoskim u dorosłych nie stanowi powodów do niepokoju, panel ekspertów Europejskich Agencji Medycznych orzekł, że olej z kopru włoskiego i herbatki z kopru włoskiego nie są zalecane dla dzieci poniżej 4 roku życia z powodu braku wystarczających danych dotyczących bezpieczeństwa

23 SCHEMAT LICZBY POSIŁKÓW OPARTYCH NA POKARMACH UZUPEŁNIAJĄCYCH PO 6 MIESIĄCU WG WHO Rekomendowana liczba posiłków zależy od wieku niemowlęcia Wiek dziecka [mc] Liczba karmień piersią Liczba posiłków Konsystencja 6 8 mc Gęsta kasza, owsianka, gładkie puree Papki i puree z grudkami (z rodzinnego stołu) 9 11 mc Drobno posiekane lub rozdrobnione pokarmy Miękkie produkty podawane z ręki mc przekąski Produkty z rodzinnego stołu Posiekane lub rozdrobnione

24 Karmienie mieszane Jeśli dziecko karmione jest piersią i mieszanką wówczas mieszankę zamieniamy na kaszki i zupki, karmienie piersią kontynuujemy nadal

25 DLACZEGO WARTO KONTYNUOWAĆ KARMIENIE PIERSIĄ?

26 KARMIENIE PIERSIĄ JAK DŁUGO? Organizacja Rekomendacje Światowa Organizacja Zdrowia (WHO, 2002) 2 lata lub dłużej Amerykańska Akademia Pediatrii (AAP, 2005) rok życia lub dłużej, zgodnie z życzeniem matki lub dziecka Europejskie Towarzystwo Gastrologii, Hepatologii i Żywienia Dzieci (ESPGHAN, 2009) tak długo, jak będzie to pożądane przez matkę i dziecko nie istnieje górna granica długości, ani dowody na szkodliwość, w sferze psychiki lub rozwoju, przy karmieniu piersią do 3 roku życia lub dłużej (AAP 2005)

27 Badania przeprowadzone w Banku Mleka Kobiecego Wojewódzki Szpital Zespolony im. L. Rydygiera w Toruniu

28 2 1,5 1 0, ,72 Białko (g/dl) 1,22 1,71 preterm term over one year of lactation 6,16 Group of mothers Węglowodany(g/dL) 7,175 6,51 preterm term over one year of lactation ,98 Tłuszcz (g/dl) 3,22 5,365 preterm term over one year of lactation Group of mothers Wartość energetyczna (kcal/dl) preterm term over one year of lactation Badania przeprowadzone w Banku Mleka Kobiecego Wojewódzki Szpital Zespolony im. L. Rydygiera w Toruniu Group of mothers Group of mothers

29 Długie karmienie piersią to podążanie za macierzyńskim instynktem i potrzebami dziecka Długie karmienie piersią może być dobre, a także przyjemne zarówno dla mam, jak i dzieci

30 MATKA cukrzyca typu 2 (każdy kolejny rok to o 15% mniejsze ryzyko wystąpienia tej choroby), reumatoidalne zapalenie stawów (30% w drugim roku karmienia, 50% przy karmieniu powyżej dwóch lat), nowotwór sutka (matki karmiące przez dwa lata lub dłużej zapadały na tę chorobę o 50% rzadziej niż pozostałe przebadane kobiety). Po menopauzie, kobiety karmiące <1 roku częściej cierpiały z powodu chorób układu krążenia, cukrzycy, wysokiego cholesterolu i nadciśnienia

31

32 kontynuacja karmienia piersią dziecko decyduje czy i ile zje rodzic odpowiada za to, co znajdzie się na talerzu dziecka unikać nadmiaru papek żywność ze stołu rodzinnego

33 Dziękuję za uwagę