Społeczna ocena jakości krajobrazu w Poznaniu oraz jego strefie podmiejskiej Sylwia Bródka Andrzej Macias

Transkrypt

1 Społeczna ocena jakości krajobrazu w Poznaniu Sylwia Bródka Andrzej Macias Zakład Ekologii Krajobrazu Wydział Nauk Geograficznych i Geologicznych

2 Cele opracowania: 1. Charakterystyka obszaru badań z uwzględnieniem zróżnicowana struktury krajobrazu 2. Analiza znaczenia jakości krajobrazu, dla warunków życia, zamieszkania i wypoczynku w aglomeracji poznańskiej 3. Identyfikacja czynników wpływających na wysoką lub niską wartość krajobrazu 4. Analiza rozmieszczenia obszarów i obiektów o wysokiej jakości krajobrazu w aglomeracji poznańskiej 5. Identyfikacjacech idealnego krajobrazu miejskiego i wiejskiego 6. Charakterystyka działań zmierzających do poprawy jakości krajobrazu

3 Obszar badań Nazwa gminy Status administracyjny Powierzchnia [km 2 ] Liczba ludności Poznań Gmina miejska Kleszczewo Gmina wiejska Kórnik Gmina miejskowiejska Puszczykowo Gmina miejska Struktura pokrycia terenu oraz ochrona środowiska [% ogólnej powierzchni gminy] Aglomeracja poznańska Gmina Lasy Inne tereny zieleni Wody Tereny rolnicze Tereny zabudowane Lasy ochronne Prawna ochrona przyrody Poznań 16,9 5,0 2,0 32,6 43,5 14,6 0,2 Kleszczewo 2, ,7 88,6 8,4 1,3 0,001 Kórnik 27,5 7,4 2, ,3 10,3 44,7 Źródło: materiały archiwalne CBM Puszczykowo 53,6 12,7 2,1 12,3 27,7 51,5 13,1

4 Położenie fizycznogeograficzne obszaru badań Kod mezoregionu Mezoregion Nazwa mezoregionu Pojezierze Poznańskie Kod mikroregionu Mikroregion Nazwa mikroregionu Równina Wschodnioszamotulska Równina Zachodniopoznańska Pagórki Moraskie Poznański Przełom Warty Odcinek Bolechowski Poznański Przełom Warty Odcinek Puszczykowski Pagórki Poznańskie Równina Rogalińska Równina Kórnicka Równina Wrzesińska Równina Swarzędzka Wysoczyzna Średzka Wysoczyzna Pobiedziska Pagórki Mosińskie Kotlina Śremska Obniżenie Mosińskie

5 Struktura krajobrazu w Poznaniu 1. Wyróżniono 29 jednostek, które reprezentują 11 typów oraz 19 podtypów krajobrazu; 2. Przestrzennie dominują jednostki związane z: wysoczyzną morenową płaską z przewagą zabudowy luźnej (ryc. A), równiną sandrową z przewagą zabudowy luźnej (ryc. B), terasy nadzalewowej z mozaiką zabudowy luźnej i terenów zieleni (ryc. C), terasy zalewowej dennej z przewagą zieleni nieurządzonej (ryc. D), rynien polodowcowych z przewagą zieleni urządzonej (ryc. F). A B C D E

6 Struktura krajobrazu w gminie Kleszczewo 1. Wyróżniono 17 jednostek, które reprezentują 6 typów oraz 9 podtypów krajobrazu; 2. Przestrzennie dominują jednostki związane z: wysoczyzną morenową płaską z użytkowaniem rolnym o mozaikowej strukturze rozłogów (ryc. A), wysoczyzną morenową falistą z użytkowaniem rolnym o mozaikowej strukturze rozłogów (ryc. B), wysoczyzną morenową płaską z użytkowaniem rolnym o skonsolidowanej strukturze rozłogów (ryc. C). A B C

7 Struktura krajobrazu w gminie Kórnik 1. Wyróżniono 18 jednostek, które reprezentują 5 typów oraz 9 podtypów krajobrazu; 2. Przestrzennie dominują jednostki związane z: wysoczyzną morenową płaską z przewagą pól uprawnych (ryc. A), równiną sandrową z przewagą lasów (ryc. B), rynną o dnie płaskim z mozaiką form użytkowania terenu (ryc. C), wysoczyzną morenową płaską z udziałem pagórków wydmowych oraz dominacją obszarów leśnych (ryc. D). A B C D

8 Struktura krajobrazu w gminie Puszczykowo 1. Wyróżniono 17 jednostek, które reprezentują 6 typów oraz 10 podtypów krajobrazu; 2. Przestrzennie dominują jednostki związane z: wysoczyzną morenową falistą z przewagą terenów leśnych (jednostka A1), terasą środkową wydmową z przewagą terenów zabudowy luźnej (jednostka C2), wysoczyzną morenową falistą z przewagą terenów zabudowy luźnej (jednostka C1), terasy zalewowej dennej z udziałem terenów leśnych (jednostka F1), A1 C2 F1

9 Metodyka badań: 1. Badania realizowane w latach , 2. Sondaż diagnostyczny z wykorzystaniem kwestionariusza ankietowego złożonego z 21 pytań, 3. Ankieta jest zmodyfikowaną wersją formularza opracowanego przez Chmielewskiego i in. (2013) na temat oczekiwań społecznych dotyczących jakości krajobrazu w różnych regionach Polski. 4. Liczba ankietowanych osób 400: miasto Poznań 160, gmina Kleszczewo 80, gmina Kórnik - 80, gmina Puszczykowo 80. Płeć Wiek Wykształcenie Zawód

10 Czynniki decydujące o wysokiej jakości życia w Poznaniu i strefie podmiejskiej Frekwencja odpowiedzi w % Dobrze płatna praca zarobkowa Kontakty rodzinne Dogodne połączenia komunikacji Estetyka miasta Zieleń miejska, dostępność parków, skwerów Wysoka jakość publicznych usług społecznych Duża ilość ścieżek rowerowych Dogodne Bogate życie warunki do kulturalne wypoczynku, uprawiania sportu i rekreacji Inne

11 Czynniki obniżające jakość życia w Poznaniu i strefie podmiejskiej Pseudokibice Niebezpiecznie w niektórych rejonach chodzić po zmroku Za dużo galerii handlowych Kradzież Zaniedbane, brudne Bezdomni dzielnice Punktualność komunikacji publicznej Kłopot z komunikacją podmiejską Mała ilość lekarzy Tłok w środkach Przetłoczone komunikacji publicznej tramwaje Remonty komunikacyjne Zanieczyszczenie powietrza Korki w mieście Frekwencja odpowiedzi w %

12 Znaczenie jakości krajobrazu dla warunków zamieszkania i pracy Frekwencja odpowiedzi w % Znaczenie jakości krajobrazu dla warunków wypoczynku Frekwencja odpowiedzi w %

13 Czynniki decydujące o wysokiej jakości krajobrazu w aglomeracji poznańskiej 0,8% 4,7% 0,6% 1,2% 7,0% 12,4% 8,4% 14,0% Poznań 3,6% 9,2% 10,9% 10,1% 5,3% 4,7% 4,7% Puszczykowo 20,9% 12,4% 14,7% 17,2% 17,8% 17,2% 0,7% 2,5% 2,5% 4,4% 5,2% 8,6% 6,2% 7,4% 8,6% Kleszczewo 7,4% 5,9% 6,7% 16,6% 6,7% 11,1% 11,1% Kórnik 16,1% 16,1% 13,6% 22,2% 17,2% Występowanie obszarów leśnych oraz ich walory Występowanie obszarów wodnych oraz ich walory Charakterystyczne, tradycyjne cechy osadnictwa wiejskiego, rozłogów, struktury pól i upraw oraz systemu zadrzewień Różnorodność form ukształtowania i pokrycia terenu Duży stopień naturalności i harmonia krajobrazu Rozległe, otwarte przestrzenie, dalekie panoramy widokowe Obiekty lub zespoły współczesnej architektury i techniki Tereny zieleni urządzonej Walory kulturowe Pojedyncze, wyjątkowo cenny obiekty zabytkowe Zabytkowe zespoły urbanistycznoarchitektoniczne

14 Czynniki decydujące o niskiej jakości krajobrazu w aglomeracji poznańskiej 6,5% 7,8% 3,9% 5,2% 6,5% Poznań 10,4% 14,3% 13,0% 14,3% 18,1% 3,9% 7,1% 2,0% 5,9% 7,8% 9,7% 9,1% 11,0% Kleszczewo 14,9% 21,5% Zanieczyszczenie środowiska Zatłoczenie, hałas Agresja wizualna reklam Brak dbałości o estetykę zabudowy, jakości kompozycji przestrzennej itp. Zanik tradycyjnej wiejskiej architektury, upodobanie się wyglądu wsi do miast 20,2% 30,7% Spadek różnorodności biologicznej jezior, lasów, łąk i pól 10,8% 13,7% Przyrodnicze ubożenie krajobrazu 11,6% 8,5% 10,9% 8,5% 6,2% 6,2% 11,6% 4,6% 6,5% 8,5% 7,8% 14,4% 11,8% Zanik tożsamości naturalnych cech krajobrazu Gęsta sieć ogrodzeń i infrastruktury technicznej Chaos przestrzenny i nieskoordynowany rozwój Puszczykowo Kórnik

15 Obszary o najwyższych walorach krajobrazu w aglomeracji poznańskiej Krajobraz zurbanizowany Poznań Ostrów Tumski, Stare Miasto, parki nad Wartą, Łęgi Dębińskie, centrum Poznania Czerwonak Radojewo Koziegłowy Luboń Suchy Las Zielonka Owińska Krajobraz otwarty Okolice Poznania Park Krajobrazowy Puszcza Zielonka Okolice Promna Dolina Warty

16 Obszary o najwyższych walorach krajobrazu w aglomeracji poznańskiej Łęgi Dębińskie Ostrów Tumski Stare Miasto w Poznaniu Ostrów Tumski Centrum Poznania Dolina Warty w Poznaniu

17 Ocena walorów architektonicznych miasta Poznania OCENA WYSOKA OCENA NISKA: Stary Browar Biurowiec Bałtyk Osiedle Zwycięstwa Kampus Morasko Galeria handlowa Stary Browar Park Cytadela Jezioro Malta Biurowiec Bałtyk Centrum miasta Teatr Wielki Stary Rynek Brama Poznania Winogrady Dworzec PKP Dzielnica Wilda Galeria handlowa Avenida Pustostany Galeria MM Hotel Sheraton Ulica Głogowska Ulica Głogowska Galeria MM Kampus Morasko Dzielnica Wilda

18 Obszary o najwyższych walorach krajobrazu w aglomeracji poznańskiej Krajobraz zurbanizowany Kórnik Mosina Puszczykowo Rogalin Krajobraz otwarty Okolice Poznania Łęgi Rogalińskie Okolice Mosiny Okolice Stęszewa Rogaliński Park Krajobrazowy Krajkowo Okolice Puszczykowa Wielkopolski Park Narodowy Dolina Warty

19 Obszary o najwyższych walorach krajobrazu w aglomeracji poznańskiej Wielkopolski Park Narodowy Dokumentacja fotograficzna : zbiory CBM Rogaliński Park Krajobrazowy Pałac w Rogalinie Dęby Rogalińskie

20 Cechy idealnego krajobrazu dużego miasta Frekwencja odpowiedzi w %

21 Cechy idealnego krajobrazu małego miasta Średnia wielkość miasta Małomiasteczkowy charakter zabudowy Duża ilość miejsc rekreacyjno - wypoczynkowych Zachowanie tożsamości i stylu architektury miasta Estetyczna i nowoczesna zabudowa w centrum miasta Większa ilość domków jednorodzinnych niż rozległych blokowisk Dobrze zachowane zabytki Zwarta zabudowa mieszkaniowa, nie wkraczająca w krajobraz Zachowanie ładu przestrzennego oraz rozwój miasta zgodnie z MPZP Obecność rzek oraz jezior w mieście Duża ilość parków, skwerów, pasów zieleni Obecność zadrzewień w mieście Obecność lasów Rozległe, otwarte przestrzenie eksponujące naturalny krajobraz Zróżnicowana rzeźba terenu Frekwencja odpowiedzi w %

22 Cechy idealnego krajobrazu wiejskiego Zróżnicowane użytkowanie, mozaika pól uprawnych, sadów oraz łąk Tradycyjna zabudowa wiejska Wysoka jakość środowiska Niewielki rozmiar wsi Zadbane gospodarstwa wraz ze zwierzętami hodowlanymi Obecność zabytkowych założeń dworskich i pałacowych wraz z parkami Bogactwo fauny i flory - różnorodność biologiczna Obecność rzek, jezior i cieków wodnych Obecność alei drzew wzdłuż dróg oraz zadrzewień śródpolnych Obecność lasów, natruralnych i zadbanych terenów zieleni Rozległe, otwarte przestrzenie eksponujące naturalny krajobraz Zróżnicowana rzeźba terenu Przewaga terenów płaskich Frekwencja odpowiedzi w %

23 Propozycje działań zmierzających do poprawy jakości krajobrazu miejskiego Wprowadzanie w mieście stref wyłączonych z lokalizacji reklam 8% 1% 27% Zwiększanie udziału terenów zieleni oraz dbałość o ich wysokie walory estetyczne 21% Poprawa estetyki i funkcjonalności głównych przestrzeni publicznych 13% 30% Eliminacja lub modernizacja obiektów zaburzających ład przestrzenny oraz degradujących estetykę centrum miasta i jego głównych przestrzeni publicznych, w tym szczególnie tych o historycznym charakterze Opracowywanie i wdrażanie studiów i analiz krajobrazowych, szczególnie w odniesieniu do obiektów wartościowych kulturowo i przyrodniczo Inne działania: oczyścić rzeki i jeziora, wybudować obwodnice

24 Propozycje działań zmierzających do poprawy jakości krajobrazu wiejskiego Promowanie wzorców architektury regionalnej w formie dostosowanej do współczesnych potrzeb i standardu życia 22% 1% 23% Podejmowanie prac planistycznych i realizacyjnych nad porządkowaniem struktury przestrzennej wsi - wprowadzenie ładu funkcjonalno-przestrzennego i estetycznego 17% 14% Wzbogacanie krajobrazu rolniczego w system zadrzewień i zakrzewień złożonych z rodzimych gatunków 23% Przywracanie dolinom rzek charakteru zbliżony do naturalnego oraz dbałość o ich bioróżnorodność Wyznaczanie stref ochrony widokowej krajobrazu oraz obejmowanie ich szczególną ochroną, wprowadzanie stref wyłączanych z lokalizacji nowej zabudowy Inne działania: wzmacniać świadomość ekologiczną