Środowisko przyrodnicze i jego wykorzystanie Zielona Infrastruktura Andrzej Mizgajski, Iwona Zwierzchowska Zakład Geografii Kompleksowej UAM

Transkrypt

1 Środowisko przyrodnicze i jego wykorzystanie Zielona Infrastruktura Andrzej Mizgajski, Iwona Zwierzchowska UAM Projekt częściowo finansowany przez Unię Europejską w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

2 Uzasadnienie podejścia Koncepcja zielonej infrastruktury opiera się na unijnym planie działania na rzecz zasobooszczędnej Europy (Resource Efficiency Roadmap) i unijnej strategii ochrony różnorodności biologicznej na okres do 2020 r. (EU Biodiversity Strategy to 2020), w celu promowania inwestowania w zieloną infrastrukturę w Europie i korzystania z niej.

3 Cel opracowania Celem opracowania jest wskazanie obszarów zielonej infrastruktury, której ekosystemy mają priorytetowe znaczenie ze względu na dostarczane człowiekowi korzyści pozaprodukcyjne tj. regulacyjne i kulturowe. Pozwoli to uwypuklić skutki możliwej utraty poszczególnych korzyści ekosystemowych, gdyby nastąpiła zmiana sposobu użytkowania lub zagospodarowania terenu.

4 Źródła danych Baza danych obiektów topograficznych (1:10 000) Formy ochrony przyrody: RDOŚ, WPN, ZPKWW, Gminy Mapa geomorfologiczna Mapa sozologiczna Kierunki rozwoju ze studiów uwarunkowań i kierunków rozwoju gmin (zespół ds. polityki przestrzennej) Obszary ochrony pośredniej ujęć wód (zespół ds. ochrony wód) Mapa korytarzy ekologicznych (PAN Białowieża) Mapa obszarów ważnych dla ptaków w okresie gniazdowania i migracji (WBPP)

5 Obszary chronione Natura 2000 (SOO) Natura 2000 (OSO) użytki ekologiczne rezerwaty przyrody otuliny rezerwatów zespoły przyrodniczo-krajobrazowe obszary chronionego krajobrazu parki krajobrazowe otuliny parków krajobrazowych Wielkopolski Park Narodowy otulina WPN

6 Doliny i rynny Natura 2000 (SOO) Natura 2000 (OSO) użytki ekologiczne rezerwaty przyrody otuliny rezerwatów zespoły przyrodniczo-krajobrazowe obszary chronionego krajobrazu parki krajobrazowe otuliny parków krajobrazowych Wielkopolski Park Narodowy otulina WPN lasy pozostale (poza obszarami chronionymi) lasy ochronne (poza obszarami chronionymi) doliny i rynny poza obszarami chronionymi i lasmi

7 Osnowa przyrodnicza + Strefy ochrony ujęć wód Zieleń parków Osnow a przyrodni cza

8 Osnowa przyrodnicza + - korzyści - obszary o znaczeniu priorytetowym Wielkopolski Park Narodowy Obszary Natura 2000 Rezerwaty Lasy ochronne Terasy zalewowe, dna basenów Strefy ochrony ujęć wód Parki obszary o znaczeniu istotnym Pozostałe obszary chronione Pozostałe lasy Rynny o dnie płaskim i pagórkowatym

9 Zielona infrastruktura na tle osnowy przyrodniczej + Zielona infrastruktura w osnowie przyrodniczej + Pozostałe fragmenty osnowy przyrodniczej zielona infrastruktura - strategicznie zaplanowaną sieć obszarów naturalnych i półnaturalnych z innymi cechami środowiskowymi, zaprojektowaną i zarządzaną w sposób mający zapewnić szeroką gamę usług ekosystemowych.

10 Zielona infrastruktura na tle osnowy ++ tereny zieleni Zielona infrastruktura w osnowie przyrodniczej + Pozostałe fragmenty osnowy przyrodniczej Pozostałe tereny zieleni (poza osnową przyrodniczą)

11 Obszary rekomendowane do ochrony Dolina Warty (Kórnik, Poznań, Czerwonak, Oborniki) Dolina Wełny (Oborniki) Dolina Samy i Kanał Przybrodzki (Szamotuły) Dopływ spod Lasu Lody (Suchy Las) Żydowski rów (Stęszew) Kanał Mosiński (Mosina) Rynna jez. Rosnowskiego i Jarosławieckiego (Komorniki) Zielona Infrastruktura tereny o znaczeniu priorytetowym zadrzewienia krzewy roslinność trawiasta tereny o znaczeniu istotnym zadrzewienia krzewy roślinność trawiasta wody Rynna jez. Strykowskiego (Stęszew) Rynna jez. Niepruszewskiego (Buk, Dopiewo) Dolina Głuszyny i Kopli (Kórnik, Poznań, Mosina) Dolina Strugi Średzkiej (Kórnik) Dolina Samicy (na PN od jez. Kierskiego) Dolina Głównej (Swarzędz) Dolina Goślinki i Goślińskiej Strugi, Kanał Kąty, Kanał Wojnowski (Murowana Goślina) Mała Wełna (Skoki)

12 Warunki ekofizjograficzne Zielona Infrastruktura tereny o znaczeniu priorytetowym zadrzewienia krzewy roslinność trawiasta tereny o znaczeniu istotnym zadrzewienia krzewy roślinność trawiasta ukształtowanie powierzchni High : 150,204 Low : 42,7096 Stagnacja zimnego powietrza, inwersje temperatury, utrzymywanie się zanieczyszczeń Podwyższona wilgotność powietrza, częstsze zamglenia Niekorzystne warunki geotechniczne: płytki poziom wód gruntowych, zróżnicowana nośność gruntu, duże spadki terenu

13 Polityka przestrzenna Zielona Infrastruktura tereny o znaczeniu priorytetowym zadrzewienia krzewy roslinność trawiasta tereny o znaczeniu istotnym zadrzewienia krzewy roślinność trawiasta Tereny przeznaczone pod zainwestowanie w studiach gminnych wody

14 Kolizje z polityką przestrzenną Zielona Infrastruktura tereny o znaczeniu priorytetowym zadrzewienia krzewy roslinność trawiasta tereny o znaczeniu istotnym zadrzewienia krzewy roślinność trawiasta Tereny przeznaczone pod zainwestowanie w studiach gminnych Kolizje zielonej infrastruktury z polityką przestrzenną wody

15 Zróżnicowanie przestrzenne zielonej infrastruktury tereny zieleni ogółem Powierzchnia [km2] zielona infrastruktura w osnowie przyrodniczej zielona infrastruktura objęta ochroną Oborniki Poznań Murowana Goślina Skoki Mosina Pobiedziska Kórnik Suchy Las Śrem Czerwonak Stęszew Szamotuły Kostrzyn Swarzędz Dopiewo Tarnowo Podgórne Rokietnica Komorniki Buk Puszczykowo Kleszczewo Luboń tereny wskazane do ochrony przed zainwestowaniem tereny zainwestowane

16 Uwarunkowania gminne udział w powierzchni gminy [%] Luboń Szamotuły Mosina Puszczykowo Śrem Poznań Stęszew Komorniki Tarnowo Kórnik Skoki Swarzędz Rokietnica Czerwonak Suchy Las Oborniki Buk zielona infrastruktura proponowana do ochrony Pobiedziska Murowana Kostrzyn Dopiewo Kleszczewo kolizje z polityką przestrzenną

17 Miejsce zielonej infrastruktury w kierunkach rozwoju metropolii Ochrona obszarów zielonej infrastruktury generującej korzyści o znaczeniu priorytetowym, poprzez jej utrzymanie i wzmocnienie a znajdującej się w granicach osnowy przyrodniczej w części nie objętej ochroną prawną jako istotnego czynnika jakości życia mieszkańców, jako ważnego bodźca rozwoju metropolii. Kształtowanie pozostałych terenów zieleni, które leżą poza osnową przyrodniczą ale generują korzyści o znaczeniu priorytetowym w skali gminy. Mają one istotne znaczenie jako czynnik rozwoju w wymiarze lokalnym.

18 Rekomendacje dla polityk lokalnych Instrumenty Uwzględnianie w Studiach uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego gmin, osnowy przyrodniczej i zielonej infrastruktury jako obszarów niezabudowanych. Uchwalanie miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego uwzględniających konieczność ochrony obszarów zielonej infrastruktury generujących korzyści o znaczeniu priorytetowym dla człowieka. Tworzenie form ochrony przyrody zwłaszcza użytków ekologicznych i obszarów chronionego krajobrazu.

19 Rekomendacje dla polityk lokalnych Etapowanie Priorytetem jest pełne wdrożenie działań ochronnych elementów zielonej infrastruktury mających status ochrony prawnej. Priorytetowe znaczenie mają tereny zieleni w granicach osnowy przyrodniczej nie objęte prawną ochroną przyrody pełniące funkcje łącznikowe między istniejącymi obszarami chronionymi. Utrzymanie i wzmocnienie korzyści priorytetowych z funkcjonowania zielonej infrastruktury jako czynnika jakości życia i bodźca rozwoju metropolii. Kształtowanie obszarów zieleni urządzonej w powiązaniu z osnową przyrodniczą lub/ i jako lokalnej zielonej infrastruktury.

20 Wyzwania Kształtowanie świadomości społecznej w zakresie korzyści z zielonej infrastruktury dla jakości życia, Zapewnienie nadrzędności interesu ogólnego nad interesem indywidualnych inwestorów dążących do kapitalizacji posiadanych zasobów, Zmiany w studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz wyeliminowanie w przyszłych mpzp i decyzjach o warunkach zabudowy rozstrzygnięć umożliwiających zabudowę, Wprowadzenie mechanizmów rekompensaty dla gmin, których zielona infrastruktura + dostarcza priorytetowych korzyści w skali metropolii, z tytułu ograniczeń związanych z ochroną tych korzyści

21 Podsumowanie Zasadnicza część zielonej infrastruktury podlega już ochronie prawnej, istotą jest zaangażowanie gmin w egzekwowanie rygorów ochronnych. Ochrona zielonej infrastruktury w ciągach dolinno-rynnowych w dużym stopniu nie koliduje z polityką przestrzenną gmin i ma ekonomiczne uzasadnienie w warunkach ekofizjograficznych. Kolizje zielonej infrastruktury z politykami lokalnymi dotyczą średnio 0,65% i nie więcej niż 3% powierzchni w poszczególnych gminach.

22 Koncepcja Kierunków Rozwoju Przestrzennego Metropolii Poznań PODEJŚCIE ZINTEGROWANE Dziękujemy za uwagę Andrzej Mizgajski Iwona Zwierzchowska Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu CENTRUM BADAŃ METROPOLITALNYCH Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu ul. Dzięgielowa Poznań Tel.: (0-61)

23 Dziękujemy za uwagę Andrzej Mizgajski Iwona Zwierzchowska Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznaniu

24 Obszary wskazane do ochrony w kolizji z polityką przestrzenną Obszary proponowane do ochrony obszary planowane do ochrony korytarze ekologiczne obszary ważne dla ptaków wody Kolizje zielonej infrastruktury z polityką przestrzenną Tereny przeznaczone pod zainwestowanie w studiach gminnych Zielona Infrastruktura tereny o znaczeniu priorytetowym zadrzewienia krzewy roslinność trawiasta tereny o znaczeniu istotnym zadrzewienia krzewy roślinność trawiasta

25 Dziękujemy za uwagę Kierunki rozwoju Metropolii Poznań Andrzej Mizgajski Iwona Zwierzchowska Projekt częściowo finansowany przez Unię Europejską w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna

26 Obszary wskazane do ochrony w kolizji z polityką przestrzenną Obszary proponowane do ochrony obszary planowane do ochrony korytarze ekologiczne obszary ważne dla ptaków wody Kolizje zielonej infrastruktury z polityką przestrzenną Tereny przeznaczone pod zainwestowanie w studiach gminnych Zielona Infrastruktura tereny o znaczeniu priorytetowym zadrzewienia krzewy roslinność trawiasta tereny o znaczeniu istotnym zadrzewienia krzewy roślinność trawiasta

27 Obszary wskazane do ochrony obszary planowane do ochrony korytarze ekologiczne obszary ważne dla ptaków wody Zielona Infrastruktura tereny o znaczeniu priorytetowym zadrzewienia krzewy roslinność trawiasta tereny o znaczeniu istotnym zadrzewienia krzewy roślinność trawiasta

28 Obszary wskazane do ochrony Zielona infrastruktura w granicach korytarzy ekologic znych i obszarów ważnych dla pta ków obszary planowane do ochrony korytar ze ekologic zne obszary ważne dla ptaków wody Ziel ona Infrastruktura tere ny o znaczeniu p riorytetowym zadrzewienia krzewy roslinność trawiasta tereny o znaczeniu istotnym zadrzewienia krzewy roślinność trawiasta

29 Obszary wskazane do ochrony Zielona infrastruktura w granicach korytarzy ekologic znych i obsz arów waż nych dla ptaków Zielona infrastruktura w granicach korytarzy ekologic znych lub obszarów ważnych dla ptaków obszary planowane do ochrony korytarze ekologicz ne obszary wa żne dla ptaków wody Zielona Infrastruktura tere ny o znaczeniu priorytetowy m zadrzewien ia krzew y roslinność trawiasta tereny o znaczeniu istotnym zadrzewien ia krzew y roślinność trawiasta

30 Pokrycie terenu Osnowa przyrodnicza Formy ochrony przyrody wraz z otulinami Obszary nie objęte formami ochrony przyrody RAZEM [km 2 ] tereny zieleni 596,7 404,5 1001,2 pozostałe tereny 322,6 141,8 464,4 RAZEM 919,3 546,3 1465,6

31 Zielona infrastruktura Zielona infrastruktura objęta ochroną Zielona infrastruktura Osnowa przyrodnicza

32 Osnowa przyrodnicza Osnow a przyrodnicza

33 obszary o najwyższych walorach przyrodniczych obszary o wysokich walorach przyrodniczych obszary o ponadprzeciętnych walorach przyrodniczych

34 Zielona Infrastruktura tereny o znaczeniu priorytetowym zadrzewienia tereny krzewiaste tereny trawiaste lasy ochronne tereny o znaczeniu istotnym zadrzewienia tereny krzewiaste tereny trawiaste lasy pozostałe wody km

35 Warunki ekofizjograficzne

36 Warunki ekofizjograficzne

37 Metodyka badań Podstawa: ekosystemy generujące korzyści dla człowieka Osnowa przyrodnicza: obszary chronione ciągi dolin i rynien lasy Obszary ochrony ujęć wody Parki miejskie Uszczegółowienie: zróżnicowanie pokrycia terenu Zielona infrastruktura o znaczeniu priorytetowym o znaczeniu istotnym Pozostałe tereny zieleni o znaczeniu lokalnym

38 Metodyka badań Skala gminna i metropolitalna Propozycja obszarów do zachowania i ochrony: Tereny planowane do objęcia ochroną przez gminy Tereny zielonej infrastruktury o znaczeniu priorytetowym i istotnym Tereny przeznaczone do zalesienia Skala regionalna i krajowa Tereny zielonej infrastruktury o znaczeniu priorytetowym i istotnym w obszarach pełniących funkcje ekologiczne w skali regionu lub kraju

39 lasy łąki i pastwiska zadrzewienia krzewy roślinność trawiasta zieleń urządzona wody

40 Osnowa przyrodnicza Wielkopolski Park Narodowy Obszary Natura 2000 Rezerwaty obszary o najwyższych walorach przyrodniczych

41 Osnowa przyrodnicza Wielkopolski Park Narodowy Obszary Natura 2000 Rezerwaty Parki Krajobrazowe Otulina WPN Lasy ochronne obszary o najwyższych walorach przyrodniczych obszary o wysokich walorach przyrodniczych

42 obszary o najwyższych walorach przyrodniczych obszary o wysokich walorach przyrodniczych obszary o ponadprzeciętnych walorach przyrodniczych Osnowa przyrodnicza Wielkopolski Park Narodowy Obszary Natura 2000 Rezerwaty Parki Krajobrazowe Otulina WPN i rezerwatów Lasy ochronne Obszary chronionego krajobrazu Użytki ekologiczne Zespoły przyrodniczokrajobrazowe Otuliny parków krajobrazowych Pozostałe Lasy Doliny i rynny (poza obszarami chronionymi i lasami)

43 Obszary wskazane do ochrony obszary planowane do ochrony korytarze ekologiczne obszary ważne dla ptaków Zielona Infrastruktura tereny o znaczeniu priorytetowym zadrzewienia krzewy roslinność trawiasta tereny o znaczeniu istotnym zadrzewienia krzewy roślinność trawiasta Tereny przeznaczone pod zainwestowanie w studiach gminnych Kolizje zielonej infrastruktury z polityką przestrzenną wody

44 Kierunki rozwoju Metropolii Poznań Środowisko przyrodnicze i jego wykorzystanie Zielona Infrastruktura Andrzej Mizgajski Iwona Zwierzchowska Poznań, dnia 13 listopada 2014r. Projekt częściowo finansowany przez Unię Europejską w ramach Programu Operacyjnego Pomoc Techniczna