ROW DOBRE PRAKTYKI PRODUKCJA ROLNA EKONOMIKA ROLNICTWA Kwiecień 2015 szkolenia imprezy zewnętrzne prawo

Transkrypt

1 Kwiecień szkolenia imprezy zewnętrzne prawo PRODUKCJA ROLNA ROW EKONOMIKA ROLNICTWA DOBRE PRAKTYKI Deregulacja unijnego rynku mleka szanse i zagrożenia dla polskiego mleczarstwa (Bożena Ginalska; CDR/O Radom) Zmiany na ryku mleka i we wspólnej polityce rolnej Unii Europejskiej po 2014 roku wzbudzają wiele obaw u rolników specjalizujących się w produkcji mleka. Artykuł systematyzuje informacje na temat sytuacji na rynku mleka w Polsce, prezentuje również zasady wprowadzonego przez UE pakietu mlecznego. Omawia również programy wspierania producentów mleka. e-biuletyn wydawany jest przez Centrum Doradztwa Rolniczego z siedzibą w Brwinowie Zachęcamy do zamieszczania w e-biuletynie artykułów, ciekawych informacji i ofert. Jeśli są Państwo zainteresowani otrzymywaniem e-biuletynu Informacyjnego drogą elektroniczną, prosimy o zgłoszenia na adres: p.pruszek@cdr.gov.pl lub tel. 22/ w. 132 CENTRUM DORADZTWA ROLNICZEGO W BRWINOWIE Brwinów, ul. Pszczelińska 99, tel do 38

2 szkolenia CDR 2 Konferencje, szkolenia, warsztaty organizowane przez CDR NAZWA WYDARZENIA/ FORMA EDUKACYJNA DATA I MIEJSCE ZGŁOSZENIA I INFORMACJE CDR Brwinów Innowacyjność w uprawach ogrodniczych zamkniętych /szkolenie/ 9-10 kwietnia Barbara Grygo tel w.122 b.grygo@cdr.gov.pl Integrowana ochrona roślin i rolnictwo precyzyjne /szkolenie/ kwietnia Barbara Grygo tel w.122 b.grygo@cdr.gov.pl Polskie winnice i produkcja jabłecznika czyli polskiego cydru /szkolenie/ kwietnia (CDR O/Kraków) Barbara Grygo tel w.122 b.grygo@cdr.gov.pl Chów ślimaków jako przykład przedsiębiorczości w gospodarstwie rolnym /szkolenie/ kwietnia (Stare Pole) Barbara Grygo tel w.122 b.grygo@cdr.gov.pl Rolnictwo dla klimatu czyli OZE w rolnictwie /szkolenie/ kwietnia CDR O/Poznań) Barbara Grygo tel w.122 b.grygo@cdr.gov.pl Ekologiczne polskie zioła /szkolenie/ kwietnia (Koryciny) Barbara Grygo tel w.122 b.grygo@cdr.gov.pl Chów bydła mięsnego szansą rozwoju gospodarstw rolnych /szkolenie/ kwietnia Barbara Grygo tel w.122 b.grygo@cdr.gov.pl

3 szkolenia CDR 3 Konferencje, szkolenia, warsztaty organizowane przez CDR NAZWA WYDARZENIA/ FORMA EDUKACYJNA DATA I MIEJSCE ZGŁOSZENIA I INFORMACJE CDR O/Kraków Zasady wypełniania wniosku o przyznanie płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz płatności w ramach wybranych działań PROW /szkolenie/ 8-9-kwietnia Joachim Kempka tel j.kempka@cdr.gov.pl CDR O/Poznań Zmiany w programie rolnośrodowiskowym dla beneficjentów działania w ramach PROW oraz zasady realizacji nowych działań rolnośrodowiskowo-klimatycznych w ramach PROW /szkolenie/ 16, 17 kwietnia Małgorzata Kossowska - Górecka w.133 poznan@cdr.gov.pl Zasady wypełniania wniosku o przyznanie płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego oraz płatności w ramach wybranych działań PROW /szkolenie/ kwietnia Małgorzata Kossowska - Górecka w.133 poznan@cdr.gov.pl

4 Kwiecień 2015 imprezy zewnętrzne 4 Imprezy promocyjne, konferencje szkolenia, warsztaty organizowane przez WODR Łódzki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Bratoszewicach organizator/kontakt 19 kwietnia X PIOTRKOWSKIE TARGI OGRODNICZE Pamiętajmy o ogrodach ŁODR w Bratoszewicach, Oddział w Piotrkowie Tryb., Zespół Doradztwa Rolniczego i Metodyki kom , h.sierant@lodrbratoszewice.pl kwietnia XXIII Targi Rolne AGROTECHNIKA 2015 ŁODR w Bratoszewicach, Dział Metodyki Doradztwa, Szkoleń i Wydawnictw kom , a.lis@lodrbratoszewice.pl Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Olsztynie organizator/kontakt kwietnia VII Wiosenne Targi Ogrodnicze "Pamiętajcie o ogrodach" W-MODR w Olsztynie, Dział Metodyki Doradztwa, Szkoleń i Wydawnictw tel w. 46, u.anculewicz@w-modr.pl Podlaski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Szepietowie miejsce/kontakt kwietnia Wiosenne Targi Ogrodnicze i Targi Pszczelarskie PODR w Szepietowie, Sekcja Wydawnictw i Promocji tel , mzaremba@odrszepietowo.pl

5 Kwiecień 2015 imprezy zewnętrzne 5 Imprezy promocyjne, konferencje szkolenia, warsztaty organizowane przez WODR Opolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Łosiowie organizator/kontakt kwiecień Konferencja pszczelarska OODR w Łosiowie, Dział Systemów Produkcji Rolnej Standardów Jakościowych i Doświadczalnictwa tel wew.228 agnieszka.krawczyk@oodr.pl Mazowiecki Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Warszawie miejsce/kontakt kwiecień IX Wiosna na Polu i w Ogrodzie MODR w Warszawie, Oddział Siedlce, Zespół Metodyki Doradztwa, Szkoleń i Wydawnictw tel anna.oledzka@modr.mazowsze.pl kwiecień Światowy Dzień Ziemi MODR w Warszawie, Oddział Ostrołęka, Zespół Metodyki Doradztwa, Szkoleń i Wydawnictw tel stanislaw.orlowski@modr.mazowsze.pl 25 kwietnia XXII Targi Rolne i Przedsiębiorczości MODR w Warszawie, Oddział Bielice tel urszula.milczare@modr.mazowsze.pl

6 Kwiecień 2015 imprezy zewnętrzne 6 Imprezy promocyjne, konferencje szkolenia, warsztaty organizowane przez WODR Małopolski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Karniowicach organizator/kontakt kwiecień maj Konkurs BHP w gospodarstwie rolnym etap regionalny. MODR w Karniowicach TZDR w Nowym Sączu kwiecień Dni Otwarte RHSP MODR w Karniowicach TZDR w Nowym Sączu Lubelski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Końskowoli miejsce/kontakt 26 kwietnia III Kiermasz Roślin Ozdobnych LODR w Końskowoli tel , fax wodr@wodr.konskowola.pl 26 kwietnia III Kiermasz Kwiatów i Roślin Ozdobnych LODR w Końskowoli, Zespół Doradztwa Rolniczego w Zamościu z siedzibą w Sitnie tel , fax zamosc@wodr.konskowola.pl

7 7 imprezy zewnętrzne Imprezy promocyjne, konferencje szkolenia, warsztaty organizowane przez WODR

8 ROW 8 Poferment z biogazowni rolniczej nawozem dla rolnictwa Autor: Eugeniusz Mystkowski, PODR Szepietowo Funkcjonowanie biogazowni rolniczych wiąże się z powstawaniem dużej ilości masy pofermentacyjnej, nazywanej pofermentem. Jej ilość odpowiada w przybliżeniu masie substratów wykorzystanych w procesie fermentacji w biogazowni. W niektórych biogazowniach masa pofermentu może być mniejsza, jeżeli część cieczy technologicznej zawracana jest jako woda procesowa do komór fermentacyjnych. Powstająca w procesie fermentacji metanowej masa pofermentacyjna z punktu widzenia wartości nawozowej jest cennym produktem. Zazwyczaj postrzegana jest ona jednak jako uciążliwy odpad, tymczasem jej nawozowe wykorzystanie przynosi wymierne korzyści ekonomiczne dla rolników, jak i środowiskowe, w odniesieniu do ochrony zasobów wodnych i glebowych. Zagospodarowanie takiej ilości płynnej masy może nastręczać kłopoty, zarówno logistyczne, jak i prawne. Zgodnie z obowiązującym prawem substancja pofermentacyjna może być klasyfikowana jako odpad lub jako produkt uboczny nawóz organiczny. Poferment jako nawóz organiczny. Pod względem zawartości materii organicznej masa pofermentacyjna spełnia kryteria stawiane nawozom organicznym (zgodnie z ustawą o nawozach i nawożeniu). W praktyce oznacza to, że jej stosowanie pozytywnie wpływa na właściwości fizykochemiczne gleb. Przefermentowana materia organiczna, jaką jest masa pofermentacyjna zawiera znaczny udział składników pokarmowych w formach mineralnych, bezpośrednio dostępnych dla roślin. Dotyczy to m.in. azotu, gdzie forma amonowa (N-NH 4 ) stanowi nawet ok. 80% azotu ogólnego. Dla porównania w popularnym nawozie naturalnym jakim jest obornik, udział ten wynosi ok %. Wysoki udział formy amonowej w masie pofermentacyjnej stanowi wiele korzyści: jest to forma, którą rośliny mogą bezpośrednio pobrać i wbudować w związki organiczne, dzięki czemu efekt plonotwórczy uwidoczni się wcześniej, w porównaniu np. do obornika lub kompostu, który po zastosowaniu do gleby musi poprzez działanie mikroorganizmów glebowych ulec procesom mineralizacji i humifikacji, aby rośliny mogły pobrać składniki w nim zawarte. Po drugie wysoki udział formy amonowej ogranicza proces eutrofizacji, który jest szkodliwy dla organizmów żyjących w zbiornikach wodnych. Na podstawie badań laboratoryjnych można przyjąć, że rozkładowi ulega 30-60% suchej masy organicznej zawartej w substratach. Produkcja pofermentu stanowi ok. 85% masy substratów. Dokładny skład chemiczny masy pofermentacyjnej uzależniony jest od rodzaju użytych do fermentacji metanowej substratów. Wartość nawozowa pofermentu określona jest w tab.1 na podstawie badań przeprowadzonych przez KTBL w Darmsztad k/frankfurtu nad Menem. Fot. Masa fermentacyjna w trakcie procesu technologicznego

9 ROW 9 Poferment z biogazowni rolniczej Tabela 1. Wartość nawozowa pofermentu w zależności od substratów Substraty Kiszonka z kukurydzy (35% s.m.) + gnojowica bydlęca (8% s.m.) Kiszonka z kukurydzy (35% s.m.) + gnojowica świńska (6% s.m.) Udział substratów (%) Zawartość suchej masy (%) N ogólny Koncentracja składników w pofermencie (kg/m 3 świeżej masy) N - NH 4 P 2 O 5 K 2 O 9,0 5,8 3,8 2,3 9,1 60 6,3 5,5 3,6 2,6 5,2 Kiszonka z kukurydzy (35% s.m.) + kiszonka GPS z żyta (29,4% s.m.) Kiszonka z kukurydzy (35% s.m.) + gnojowica świńska (6% s.m.) + ziarno pszenicy (86,6% s.m.) ,9 7,0 4,6 2,8 11,1 10,5 7,5 4,9 3,6 10,1 Kiszonka z kukurydzy (35% s.m.) 40 + gnojowica bydlęca (8% s.m.) 55 + kiszonka z traw (25% s.m.) 5 Gnojowica bydlęca (8% s.m.) 100 7,5 5,5 3,6 2,1 8,1 5,1 5,0 3,3 1,8 6,5 Faustzahlen Biogas, KTBL, Darmstadt, Zasady rolniczego wykorzystania masy pofermentacyjnej z biogazowni rolniczych zostały znacząco złagodzone w porównaniu do wcześniej obowiązujących przepisów. Ułatwiło to rolnicze zagospodarowanie pofermentu, bez konieczności kosztownych i uciążliwych badań. Wymogi wynikające z ustawy o nawozach i nawożeniu (Dz.U. 2007, nr 147, poz z późn. zm.) to przede wszystkim ograniczenie dawki azotu wprowadzanego w nawozach naturalnych w ciągu roku do 170kg N/ha. Z całą pewnością można stwierdzić, że jeżeli do fermentacji użyto typowo rolniczych substratów, typu gnojowica, obornik, kiszonka z kukurydzy itp., lub produktów ubocznych przemysłu rolno-spożywczego (np. wywar gorzelniany, serwatka, wysłodki, itp.) to masa pofermentacyjna będzie bezpiecznym i cennym nawozem. Pozostałości pozostające po zakończeniu procesu fermentacji w biogazowni ujęte są w katalogu odpadów pod nazwą przefermentowany odpad z beztlenowego rozkładu odpadów zwierzęcych i roślinnych o kodzie oraz ciecze z beztlenowego rozkładu odpadów zwierzęcych i roślinnych o kodzie (Rozporządzenie Ministra Środowiska z dnia 27 września 2001 w sprawie katalogu odpadów Dz.U. nr 112, poz. 1206). Odpady te dopuszczone są do rozprowadzania na powierzchni gleby w celu jej nawożenia lub ulepszenia, zgodnie z Rozporządzeniem w sprawie procesu odzysku R10 (Dz.U. z 2011 r. nr 86, poz. 476). W załączniku do tego rozporządzenia znajduje się wykaz odpadów, wraz z kodami, a także szczegółowe warunki stosowania. W zakresie pozostałości pofermentacyjnej w załączniku znalazły się obydwa skategoryzowane odpady. Rozporządzenie obwarowuje stosowanie tych odpadów do użyźniania gleby wieloma szczegółowymi wymogami,

10 ROW 10 Poferment z biogazowni rolniczej aczkolwiek większość z nich nie dotyczy pofermentu powstającego w biogazowniach rolniczych. Ustawodawca określił to poprzez wyłączenie substancji powstających w procesie beztlenowego rozkładu obornika, gnojówki, gnojowicy, odpadów roślinnych pochodzących z rolnictwa i przetwórstwa rolno-spożywczego z większości badań i ograniczeń, jakie obowiązują odpady pofermentacyjne przed zastosowaniem na polach. Z dziesięciu warunków, jakie stawiane są odpadom pofermentacyjnym, te pochodzące z biogazowni rolniczych spełniać muszą tylko trzy: - są spełnione zasady dla nawozów naturalnych określone w ustawie z dnia 10 lipca 2007 r. o nawozach i nawożeniu, - odpady są stosowane równomiernie na całej powierzchni gleby, - rozprowadzanie na powierzchni ziemi odbywa się tylko do głębokości 30cm. Ponadto należy wiedzieć, że Rozporządzenie w sprawie wykonania niektórych przepisów ustawy o nawozach i nawożeniu (Dz.U. 2008, nr 119, poz. 765 z późn. zm.) nakłada obowiązek przeprowadzania badań nawozów organicznych pod kątem ich przydatności do nawożenia gleb i roślin. Badania powinny być prowadzone przez co najmniej jeden sezon wegetacyjny. Badania takie nie są wymagane, jeżeli w wyniku badań fizycznych, fizykochemicznych, chemicznych lub biologicznych oraz na podstawie przedłożonej technologii produkcji lub informacji o surowcach zastosowanych do wytwarzania nawozu stwierdzono, że nawóz ten będzie przydatny do nawożenia lub rekultywacji gleb. W nawozach organicznych limitowane są dopuszczalne zawartości zanieczyszczeń (przede wszystkim metali ciężkich), określono też minimalne zawartości składników nawozowych zarówno dla nawozów stałych, jak i płynnych. Określono również zakres badań pod kątem obecności pasożytów jelitowych i chorobotwórczych bakterii, których obecność jest niedopuszczalna w masie pofermentacyjnej. Badania pofermentu pod kątem przydatności do rolniczego wykorzystania w rolnictwie wykonują laboratoria posiadające s t o s o w n e u p r a w n i e n i a ( ś w i a d e c t wa certyfikacyjne), których wykaz zawiera przywołane wyżej rozporządzenie. Fot. Granulat nawozowy Terminy stosowania masy pofermentacyjnej oraz zalecenia nawozowe dotyczące ustalania dawek pofermentu są identyczne jak dla nawozów naturalnych; stosowanie na polach od 1 marca do 30 listopada, maksymalna dawka azotu 170kg N/ha. Poferment może być stosowany na gruntach ornych pod wszystkie rośliny uprawy polowej (zboża, kukurydza, rzepak, rośliny pastewne i przemysłowe) w dawkach: pod oziminy m 3 /ha, pod rośliny jare m 3 /ha. Przykładowo jeżeli biogazownia posiada do zagospodarowania określoną ilość pofermentu rocznie, to w badaniach określa się zawartość azotu w pofermencie i jeżeli jest równa 5kg/tonę to na 1ha użytków rolnych można zastosować maksymalnie (170:5=34x1000 = kg = 34 tony pofermentu).

11 ROW 11 Poferment z biogazowni rolniczej Zaleca się stosowanie przedsiewne, poprzez rozprowadzanie na polu za pomocą rozlewaczy wyposażonych w węże rozlewowe, płytki rozbryzgowe lub aplikatory doglebowe. Ważnym jest przykrycie lub zmieszanie z glebą pofermentu najlepiej bezpośrednio po rozprowadzeniu na polu lub nie dłużej jak następnego dnia. Sposoby wykorzystanie pofermentu ze względu na niską zawartość suchej masy w masie pofermentacyjnej (3-10%) w celu zmniejszenia objętości zbiorników (lagun) potrzebnych do magazynowania poferementu posiadacze nowych biogazowni decyduje się na separowanie masy pofermentacyjnej. W efekcie przepuszczenia pofermentu przez urządzenia odwirowujące lub prasę odwadniającą uzyskuje się dwie frakcje: stałą (ok. 30% sm.) oraz ciekłą, którą często traktuje się jako ciecz technologiczną wykorzystywaną do rozcieńczania substratów lub jako wodę do deszczowania upraw. Takie rozwiązania technologiczne wpływają nie tylko korzystnie na proces technologiczny w biogazowni rolniczej, ale także zmieniają wartość nawozową uzyskiwanego pofermentu. Fot. Zbiorniki fermentacyjne biogazowni rolniczej Biogazownia w Rybołach k/białegostoku Frakcja stała składa się ze strukturalnych części materii organicznej, zawiera znaczne ilości celulozy i ligniny przez co ma wysokie zdolności pochłaniania wody. Zawiera także znaczne ilości związków mineralnych. Stosowanie tej frakcji na gleby zwiększa ich pojemność wodną oraz zawartość materii organicznej. Frakcja ciekła, zawiera znaczne ilości rozpuszczalnych form azotu, fosforu i potasu. Drugą metodą stosowaną w biogazowniach rolniczych jest odwadnianie, a następnie granulowanie i suszenie masy pofermentacyjnej z wykorzystaniem ciepła otrzymywanego w procesie kogeneracji. W ten sposób otrzymany granulat jest substytutem nawozu organicznego lub może być wykorzystany jako pelet opałowy). Kolejnym sposobem wykorzystania odwodnionej masy pofermentacyjnej jest kompostowanie. Wymaga jednak ono spełnienia dwóch warunków: odpowiednia zawartość suchej masy (optymalnie 30-35%) oraz odpowiedni stosunek C:N (optymalny ok :1). Biogazownia rolnicza i możliwości współpracy z rolnikami Należy stwierdzić, że biogazownie rolnicze stwarzają możliwości dla okolicznych rolników w zakresie kontraktacji i uprawy roślin energetycznych z przeznaczeniem jako substrat, jak również sprzedaży nadwyżek gnojowicy lub obornika. Znika uciążliwość zapachowa (odór), która często stanowi podstawę obaw i protestów społecznych w przypadku rolniczego wykorzystania pofermentu w porównaniu z surową gnojowicą. Szacuje się, że redukcja odoru wynosi 80%. Stosowanie masy pofermentacyjnej jako nawozu organicznego pozbawionego nasion chwastów przynosi współpracującym z biogazownią rolnikom wymierne korzyści finansowe w postaci zmniejszonego zapotrzebowania na nawozy mineralne. Dlatego też w zależności od przyjętych

12 ROW 12 Poferment z biogazowni rolniczej technologii w biogazowniach rolniczych poferment może być dostępny jako nawóz w postaci płynnej masy pofermentacyjnej lub w postaci granulatu. Z rolniczego punktu widzenia podstawowym kierunkiem zagospodarowania masy pofermentacyjnej powinno być stosowanie jej w celach nawozowych. Przemawia za tym wiele argumentów. Ogólnie można stwierdzić, że masa pofermentacyjna łączy pozytywne cechy nawozów naturalnych (czy organicznych) i mineralnych, tzn. jest źródłem materii organicznej, która jest niezbędna dla prawidłowego funkcjonowania środowiska glebowego i jednocześnie jest źródłem podstawowych makro i mikroelementów w formach mineralnych. Podsumowując należy stwierdzić, że poferment z biogazowni rolniczej posiada polepszone właściwości nawozowe i wykorzystanie jego na gruntach rolnych pozytywnie wpływa na uzyskiwany plon. Ośrodki Doradztwa Rolniczego we współpracy z Fundacją na rzecz Rozwoju Polskiego Rolnictwa w Warszawie realizują projekt pn.:,,poferment nawozem rolniczym. Celem projektu jest upowszechnianie innowacyjnych badań z zakresu przygotowania i zagospodarowania pofermentu w środowisku doradców rolnych, rolników i producentów biogazu. Projekt jest tez kontynuacją wspólnych działań (FDPA i 16 WODR) z zakresu wsparcia polityki zrównoważonego rozwoju obszarów wiejskich i promocji odnawialnych źródeł energii (OZE) w rolnictwie. W ramach projektu Ośrodki Doradztwa Rolniczego przeprowadzą seminaria informacyjne dla przedstawicieli powiatowych zespołów doradztwa rolniczego, rolników, szkół rolniczych, mediów rolniczych, przedsiębiorców związanych z branżą rolniczą w terminie od 10 stycznia do 15 marca br. Opracował: mgr inż. Eugeniusz Mystkowski PODR Szepietowo

13 EKONOMIKA ROLNICTWA 13 Swoboda zawierania umów nie jest nieograniczona Autor: Mateusz Grojec; CDR O/Kraków Przedsiębiorcy codziennie, choćby w formie ustnej zawierają umowy ze swoimi kontrahentami. Co do zasady, zawierając umowę strony mogą swobodnie ustalić swoje prawa i obowiązki określone w umowie, korzystając w tym zakresie z zasady swobody umów. Nie oznacza to jednak pełnej dowolności w zakresie dokonanych postanowień umownych. Kodeks cywilny, regulujący ten obszar prawa, wprowadza określone granice. Przedsiębiorcy codziennie, choćby w formie ustnej zawierają umowy ze swoimi kontrahentami. Co do zasady, zawierając umowę strony mogą swobodnie ustalić swoje prawa i obowiązki określone w umowie, korzystając w tym zakresie z zasady swobody umów. Nie oznacza to jednak pełnej dowolności w zakresie dokonanych postanowień umownych. Kodeks cywilny, regulujący ten obszar prawa, wprowadza określone granice. Jak wskazuje art. 353 [1] kc, strony zawierające umowę mogą ułożyć stosunek prawny według swojego uznania, byleby jego treść lub cel nie sprzeciwiały się właściwości (naturze) stosunku, ustawie, ani zasadom współżycia społecznego. Przepis ten określa ogólne granice, w jakich zawierane umowy powinny się mieścić. Niezależnie jednak od tego przepisu, istnieje szereg ograniczeń dotyczących swobody w zawieraniu umów, jak choćby zakaz stosowania klauzul niedozwolonych czy też zakaz wyzyskiwania przymusowego położenia drugiej strony umowy. W przypadku konsumentów, czyli osób fizycznych, które zawierają umowę nie związaną z prowadzoną przez siebie działalnością gospodarczą lub zawodową, przepisy kodeksu cywilnego wprowadzą dużo dalej idącą ochronę takich osób, ponieważ w treści umowy nie mogą znajdować się określone zapisy, czyli tzw. klauzule niedozwolone. Klauzulami niedozwolonymi nazywamy postanowienia umowy zawieranej z konsumentem, nie uzgodnione z nim indywidualnie, jeśli kształtują jego prawa i obowiązki w sposób sprzeczny z dobrymi obyczajami, rażąco naruszając jego interesy. Przepis art. 383 [1] Kodeksu cywilnego przedstawia katalog przykładowych, niedozwolonych klauzul umownych, których stosowanie jest zabronione. Dodatkowo Urząd Ochrony Konkurencji i Konsumentów prowadzi zbiór niedozwolonych klauzul umownych, które zostały za takie uznane przez Sąd Ochrony Konsumentów i Konkurencji. Stosowanie takich zapisów z jednej strony powoduje, że są one bezskuteczne w stosunku do konsumenta, z drugiej zaś narażają przedsiębiorcę na ryzyko związane z kontrolą ze strony UOKiK i zastosowaniem określonych kar administracyjnych w razie ustalenia, że przedsiębiorca wprowadził do wzorców umownych określone niedozwolone klauzule umowne, a także wytoczeniem powództwa przed Sądem Ochrony Konkurencji i Konsumentów o stwierdzenie, że określone w umowie klauzule naruszają interesy konsumentów. Zawierana umowa wzajemna musi być ekwiwalentna. Oznacza to, iż świadczeniu jednej strony odpowiada świadczenie drugiej strony. Weźmy tu za przykład umowę sprzedaży, gdzie świadczenie sprzedawcy, czyli towar winien odpowiadać świadczeniu kupującego, a więc

14 EKONOMIKA ROLNICTWA 14 Nowa Wspólna Polityka Rolna wobec młodych rolników wartości pieniądza za jaki jest sprzedawany. Nie znaczy to rzecz jasna, iż cena musi zawsze odpowiadać wartości towaru, gdyż mogą pojawić się dodatkowe okoliczności, wpływające na cenę, np. sprzedaż promocyjna, wyprzedaże, itp. Kodeks cywilny piętnuje jednak tzw. wyzysk, czyli sytuację, gdy jedna strona, wyzyskując przymusowe położenie, niedołęstwo lub niedoświadczenie drugiej strony, w zamian za swoje świadczenie przyjmuje albo zastrzega dla siebie lub dla osoby trzeciej świadczenie, którego wartość w chwili zawarcia umowy przewyższa w rażącym stopniu wartość jej własnego świadczenia. W takim wypadku strona narażona na wyzysk może żądać zmiany umowy, a nawet jej unieważnienia. Zawieranie umowy to ważna czynność, która powinna zostać przemyślana i dokładnie zaplanowana. Dotyczy to przede wszystkim umów ważnych, o znacznej wartości lub wzorców, na których następnie zawierane będą umowy z konsumentami. Najbezpieczniej, aby umowy były zawierane po konsultacji z prawnikiem i zaopiniowane przez prawnika, którym jest radca prawny lub adwokat. Taki prawnik posiada stosowną wiedzę, aby w najlepszy sposób zabezpieczyć interesy klienta, nie pozbawiając takiej umowy sensu gospodarczego. Ponadto, adwokaci lub radcy prawni muszą się obowiązkowo ubezpieczać od odpowiedzialności cywilnej, stąd zaparafowanie przez niech umowy ogranicza ryzyko związane z jej zawarciem. W przypadku poniesienia szkody przez firmę na skutek niekorzystnych zapisów umownych, szkoda taka może zostać pokryta przez ubezpieczyciela. Korzystnym i tanim rozwiązaniem jest korzystanie z wzorców umownych, przygotowanych przez prawników. Wzorce takie można pobrać również znaleźć w Internecie korzystając ze specjalistycznych serwisów. Istotne jest jednak, żeby serwis taki rzetelnie przygotowywał wzorce, dlatego warto za to nawet trochę zapłacić. Mateusz Grojec CDR Kraków Przedsiębiorczość wiejska nr 4/2013 (8) Centrum

15 PRODUKCJA ROLNA 15 Deregulacja unijnego rynku mleka szanse i zagrożenia dla polskiego mleczarstwa Autor: Bożena Ginalska; CDR/O Radom Zmiany na ryku mleka i we wspólnej polityce rolnej Unii Europejskiej po 2014 roku wzbudzają wiele obaw u rolników specjalizujących się w produkcji mleka. Od początku Wspólnej Polityki Rolnej (WPR) sektor mleczarski został objęty systemem interwencji rynkowej, który miał za zadanie wspieranie i stabilizowanie cen mleka i produktów mleczarskich. Przy korzystnych cenach pojawił się problem z zagospodarowaniem nadwyżek stosowano dopłaty do eksportu a nawet niekiedy likwidację nadwyżek. W takiej sytuacji Komisja Europejska zadecydowała o wprowadzeniu w 1984 roku limitów produkcyjnych. Między państwa członkowskie rozdzielone zostały kwoty produkcji na podstawie tzw. lat referencyjnych, czyli lat poprzednich, dla państw przyłączających się do UE określanych przez Komisję Europejską. W Polsce kwota została przyznana na podstawie produkcji w roku referencyjnym od 1 kwietnia 2002 do 31 marca 2003 Traktat akcesyjny podpisany w Atenach w dniu 16 kwietnia 2003 r. określa dla Polski krajową kwotę mleczną: ton, w tym dla dostawców hurtowych: ton, dla dostawców bezpośrednich: ton oraz rezerwę restrukturyzacyjną w wysokości: ton W Polsce na rynku mleka Agencja Rynku Rolnego rozpoczęła wdrażanie systemu kwot mlecznych jeszcze przed wejściem Polski do Unii Europejskiej, a pierwszy rok kwotowy rozpoczął się 1 kwietnia 2004 roku. Od 2004 roku na podstawie kilku rozporządzeń KE mających na celu złagodzenie skutków odchodzenia od kwotowania, kwota krajowa powiększała się sukcesywnie i na ostatni rok kwotowy 2014/2015 przysługuje Polsce kg. Postępuje proces koncentracji produkcji mleka. Według stanu na 31 marca 2014 r, było 137,5 tysiąca dostawców hurtowych, o 4,9% mniej niż w marcu 2013 roku a dostawców bezpośrednich było 10.8 tysięcy czyli o 7,8% mniej niż w roku ubiegłym. Porównując stan z 31 marca 2004 roku liczba dostawców hurtowych zmniejszyła się o 56% a bezpośrednich o 86%. W Rejestrze Podmiotów Skupujących Mleko ARR według stanu na r. zarejestrowane było 345 podmiotów skupujących a w końcu roku kwotowego 2004/2005 było 316. Proces deregulacji systemu interwencyjnego na rynku mleka rozpoczął się ustaleniami reformy w 2003 roku. W ramach tej reformy ustalono czas kwotowania mleka do 2014/2015, zredukowano wysokość wsparcia rynkowego przez obniżenie cen interwencyjnych masła i odtłuszczonego mleka w proszku, a przychody rolników producentów mleka zaczęto rekompensować płatnościami bezpośrednimi. W Polsce np. stosowano wyższą stawkę do powierzchni trwałych użytków zielonych. W 2008 roku Komisja Europejska przedstawiła zmiany legislacyjne, w odniesieniu do rynku mleka podtrzymano postanowienie o zniesieniu kwotowania mleka w 2015 roku, zaproponowano wzrost kwot dla wszystkich państw członkowskich o 1% rocznie od 2009/10 do

16 PRODUKCJA ROLNA 16 Deregulacja unijnego rynku mleka 2013/14, tj, łącznie o 5 % stosunku do roku kwotowego 2008/09. Jako złagodzenie skutków odchodzenia od kwotowania produkcji mleka we wrażliwych regionach KE wskazała na możliwość przeznaczenia w takich regionach części płatności bezpośrednich na płatności powiązane z produkcją mleka. Polska skorzystała z tych możliwości i w wybranych województwach wprowadziła dofinansowanie do utrzymywanych krów. Przyjęta reforma liberalizacji na rynku mleka w dużej mierze przyczynić się może do większej niestabilności na europejskim rynku mleka, a ceny mleka i produktów mlecznych uzależnione będą od sytuacji na światowych rynkach. W 2009 roku powołana została Grupa Ekspertów Wysokiego Szczebla ds. Mleka. Do jej zadań należało m.in. wypracowanie rozwiązań stabilizujących rynek mleka po likwidacji systemu kwotowania produkcji mleka i innych mechanizmów po 2015 roku. W wyniku prac grupy wypracowane zostało stanowisko, które przyjęte zostało przez Radę UE i Parlament Europejski w lutym 2012 roku w postaci tzw. pakietu mlecznego. Przepisy tego pakietu mają obowiązywać do 2020 roku. Obejmują one następujące obszary: 1) Wzmocnienie siły przetargowej producentów mleka poprzez umożliwienie im zbiorowych negocjacji umów na dostawy mleka. Pakiet mleczny daje rolnikom możliwość tworzenia organizacji producentów, które po zarejestrowaniu będą mogły prowadzić w imieniu swoich członków zbiorowe negocjacje cen za dostawy mleka. Ten sposób ustalania cen ma zwiększyć siłę przetargową rolników. Organizacje producentów będą miały również możliwość prowadzenia negocjacji z nabywcami spoza własnego państwa. Zbiorowe negocjacje nie będą mogły być prowadzone z tą spółdzielnią, której ci rolnicy są członkami. 2) Wprowadzenie formalnych umów na dostawy mleka.państwa członkowskie będą miały możliwość podjęcia decyzji o objęciu wszystkich dostaw mleka na swoim terytorium obowiązkowymi umowami. Wszystkie elementy takie jak: cena, długość trwania, wielkość dostaw, termin dostaw będą swobodnie negocjowane przez strony (rolników, przetwórców). Niemniej jednak państwa członkowskie będą miały możliwość ustalania minimalnej długości trwania umów wynoszącej co najmniej 6 miesięcy. 3) Możliwość tworzenia organizacji międzybranżowych na rynku mleka. Państwa członkowskie będą mogły uznawać organizacje międzybranżowe, których członkami będą przedstawiciele rolników, przetwórców mleka oraz handlu. Zadania organizacji międzybranżowych, to m.in. promocja konsumpcji produktów mlecznych, badania potencjału rynków eksportowych dla przetworów mlecznych, poszukiwanie

17 PRODUKCJA ROLNA 17 Deregulacja unijnego rynku mleka sposobów poprawy bezpieczeństwa żywności i zdrowia zwierząt, rozwijanie metod poprawy jakości produktów, wykorzystywanie potencjału rolnictwa ekologicznego oraz promocja rolnictwa ekologicznego i produktów posiadających znaki jakości, chronione nazwy pochodzenia oraz chronione oznaczenia geograficzne. 4) Poprawa przejrzystości produkcji mleka w UE poprzez obowiązek przesyłania przez podmioty skupowe informacji o ilości skupionego w każdym miesiącu mleka organom wyznaczonym przez państwa członkowskie. 5) Możliwość zarządzania podażą serów oznaczonych Chronioną Nazwą Pochodzenia (ChNP ) lub Chronionym Oznaczeniem Geograficznym (ChOG). Przedstawione w pakiecie mlecznym działania w bardzo niewielkim zakresie będą przyczyniać się do stabilizacji rynku mleka w Unii Europejskiej. Zaproponowane działania, w większości krajów o gospodarce rynkowej od dawna funkcjonują, np.: możliwość negocjacji cen, tworzenie grup producenckich czy innych organizacji branżowych reprezentujących stanowisko (interesy) określonej grupy społecznej. W przyszłości należy spodziewać się dużej zmienności cen mleka i produktów mlecznych warunkowanych zmianami w popycie i podaży. Agencja Rynku Rolnego w związku z odejściem od systemu kwotowania zmieściła na swojej stronie internetowej informację: Uznawanie organizacji producentów i zrzeszeń organizacji producentów Nowelizacja ustawy o organizacji mleka i przetworów mlecznych (Dz. U. z 2013 poz. 50 ze zm.), przewiduje możliwość uznawania organizacji producentów i zrzeszeń organizacji producentów. Uznanie organizacji producentów i zrzeszenia organizacji producentów następuje na podstawie złożonego do Prezesa ARR Wniosku o Uznanie Organizacji Producentów w sektorze mleka i przetworów mlecznych albo Wniosku o Uznanie Zrzeszenia Organizacji Producentów w sektorze mleka i przetworów mlecznych. Organizacja producentów jest uznana, jeżeli: utworzona jest przez co najmniej 20 członków, wytwarza i wprowadza do obrotu rocznie nie mniej niż 2 miliony kilogramów mleka lub przetworów mlecznych wyprodukowanych w ramach tej ilości mleka, w okresie 12 miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku, co najmniej 20 członków tej organizacji wytwarzało i wprowadzało do obrotu mleko i przetwory mleczne, cała ilość mleka i przetworów mleczny wyprodukowanych w gospodarstwach członków tej organizacji jest wprowadzona do obrotu za jej pośrednictwem, okres wypowiedzenia członkostwa w tej organizacji jest nie krótszy niż 6 miesięcy, spełnia wymagania określone w art. 161 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r.

18 PRODUKCJA ROLNA 18 Deregulacja unijnego rynku mleka Zrzeszenie organizacja producentów jest uznane, jeżeli: jest utworzone przez co najmniej dwie uznane organizacje producentów, cała ilość mleka lub przetworów mlecznych wyprodukowanych w gospodarstwach członków organizacji tworzących to zrzeszenie jest wprowadzona do obrotu za jego pośrednictwem, okres wypowiedzenia członkostwa w tym zrzeszeniu jest nie krótszy niż 6 miesięcy, spełnia wymagania określone w art. 161 Rozporządzenia Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) 1308/2013 z dnia 17 grudnia 2013 r. Aktualna sytuacja na rynku mleka w Polsce i UE Tab.1 Pogłowie krów mlecznych w Unii Europejskiej stan w grudniu w tys. szt. Wyszczególnienie- lata UE UE W tym Polska UE Tab. 2 Wykorzystanie krajowej kwoty mlecznej Polska Rok kwotowy Źródło: Dane DG-Agri-Eurostat, Dostawy (tys. ton) hurtowe Krajowa kwota dostaw (tys. ton) 2004/ ,2 2005/ , / , / , / , / , / ,9 2011/ , / , / ,7 Stopień wykorzystania krajowej kwoty dostaw (%)

19 PRODUKCJA ROLNA 19 Deregulacja unijnego rynku mleka Mimo, że kończy się system kwotowania Agencja rynku Rolnego będzie w dalszym ciągu realizować programy wspomagające wzrost spożycia mleka na ryku krajowym. Celem programu Mleko w szkole jest kształtowanie wśród dzieci i młodzieży dobrych nawyków żywieniowych poprzez promowanie spożycia mleka i przetworów mlecznych. Program Mleko w szkole" jest finansowany z trzech źródeł: dopłata unijna obejmuje dostarczanie mleka i jego przetworów do wszystkich rodzajów uprawnionych placówek oświatowych, dopłata krajowa obejmuje dostarczanie mleka i jego przetworów do szkół podstawowych dofinansowanie z Funduszu Promocji Mleka obejmuje dostarczanie mleka i jego przetworów do przedszkoli i gimnazjów. W Polsce od czasu akcesji do UE program Mleko w szkole cieszy się rosnącym zainteresowaniem. Znaczący wzrost zainteresowania programem wśród placówek oświatowych nastąpił po uruchomieniu (na wzór innych krajów UE takich jak, np. Szwecja, Finlandia, Wielka Brytania czy Węgry) dodatkowych środków finansowych, mających na celu dalsze obniżenie cen mleka i przetworów mlecznych płaconych przez uczniów w przedszkolach, szkołach podstawowych i gimnazjach. Dofinansowanie UE dla polskiego programu promocji art. Mleczarskich Komisja Europejska zatwierdziła 20 programów promocji produktów rolnych w UE i w krajach trzecich. Wśród dofinansowywanych programów dwa pochodzą z Polski. Jednym z nich jest mający potrwać trzy lata program promocji przetworów mlecznych w Chinach i w Rosji. jego budżet to 1,9 mln EUR, z czego UE ma dofinansować ok. 974 tys. EUR. Objęte unijnym dofinansowaniem działania to kampanie promocyjne, które skupiają się na zaletach produktów pochodzących z UE, zwłaszcza ich jakości, bezpieczeństwie Żywnościowym oraz normach higieny i wartości odżywczej. Wsparcie może dotyczyć także uczestnictwa w targach i kampanii informacyjnych m.in. na temat unijnych chronionych oznaczeń geograficznych (CHOG) i gwarantowanych tradycyjnych specjalności (GTS), a także akcji poszerzenia wiedzy o unijnych systemach kontroli jakości oraz rolnictwa ekologicznego. UE pokrywa maksymalnie 50% kosztów. Interwencja na rynku mleka Dopłaty do prywatnego przechowywanie masła Od 1-go styczna 2014 roku dopłaty do prywatnego przechowywania masła i serów są uruchamiane decyzją Komisji Europejskiej w przypadku trudnej sytuacji rynkowej aby zapewnić równowagę na rynku i stabilizację cen rynkowych. W nowej perspektywie finansowej dopłatami do przechowywania serów będą mogły być objęte tylko sery posiadające europejskie oznaczenia jakościowe ; Chroniona nazwa Pochodzenia i Chronione Oznaczenie Geograficzne

20 PRODUKCJA ROLNA 20 Deregulacja unijnego rynku mleka Pomoc żywnościowa Od czasu przystąpienia Polski do Unii Europejskiej Agencja Rynku Rolnego realizuje jedno z działań zawartych we Wspólnej Polityce Rolnej pod nazwą Dostarczanie nadwyżek żywności najuboższej ludności Unii Europejskiej. Na wspieranie najuboższych Polsce przyznała Komisja Europejska ponad 70 milionów Euro. Przedsiębiorcy wybrani w drodze przetargu dostarczyli do organizacji charytatywnych artykuły spożywcze, w tym produkty mleczarskie ; mleko UHT, sery podpuszczkowe i sery topione. Roczny budżet UE na współfinansowanie działań informacyjnych i promocyjnych dotyczących produktów rolnych i w krajach trzecich wynosi 60 mln EUR. Nakłady te mają wzrosnąć do 200 mln EUR od 2016 r. Z danych Komisji wynika, że budżet zatwierdzonych przez KE 20 programów to ok. 46,5 mln EUR, z czego UE sfinansuje ok. 23,3 mln EUR. - Polska zakończyła ubiegły rok rozliczeniowy kwot, który trwał od początku kwietnia 2013 roku do 31 marca 2014 roku, nadwyżką wynoszącą 1,7 proc. przyznanych limitów. Ponad 134 tys. kontrahentów mleczarni dostarczyło w tym czasie nieco ponad 10 mln ton mleka. Tymczasem kwota pozwalała na wyprodukowanie 166 tys. ton mniej. W konsekwencji nasi producenci, a liczba dostawców hurtowych, którzy przekroczyli przysługujące im kwoty indywidualne wyniosła niemal 56 tys., będą musieli zapłacić 46,4 mln euro kary co stanowi ponad 193,8 mln PLN. W przeliczeniu wynosi to 29,36 zł za 100 kilogramów mleka wyprodukowanych ponad limit., Poza Polską kwoty mleczne przekroczyły też Niemcy, Holandia, Dania, Austria, Irlandia, Cypr i Luksemburg. Nadprodukcja mleka w UE wyniosła łącznie ponad 1,46 mln ton, co wiąże się z karami na sumę 409 mln euro. Najwięcej będą musieli zapłacić rolnicy niemieccy mln euro i holenderscy mln euro. Kara dla Danii wyniosła 28 mln euro, Austrii - 25 mln euro, Irlandii - 10 mln euro, Cypru - 1,5 mln i Luksemburga - 0,8 mln euro. Z komunikatu KE wynika, że pomimo przekroczenia kwot w ośmiu państwach cała UE wyprodukowała 4,6 proc. mniej mleka niż wynosił limit, mimo to kary zostały utrzymane i obowiązują. W miesiącach kwiecień grudzień 2014 do podmiotów skupujących dostarczono ok. 7,99 mld kg mleka po przeliczeniu na mleko o referencyjnej zawartości tłuszczu (wg danych zaczytanych do systemu informatycznego ARR na dzień r.). Stopień wykorzystania kwot indywidualnych przysługujących dostawcom hurtowym po 9 miesiącach roku kwotowego 2014/2015 wyniósł ok. 80,86%. Natomiast szacunkowy stopień wykorzystania kwoty krajowej dostaw ukształtował się na poziomie 80,56%. W okresie IV - XII 2014 ilość skupionego mleka ukształtowała się na poziomie wyższym o 5,88 % niż w tym samym okresie roku 2013/2014.W grudniu 2014 r. do podmiotów skupujących dostarczono 842,29 mln kg mleka, tj. o 1,69 % więcej niż przed rokiem. W sytuacji, gdy dynamika skupu mleka utrzyma się na dotychczasowym poziomie, wysokość przekroczenia przez Polskę kwoty krajowej dostaw może wynieść ponad 7 %, co skutkować będzie koniecznością uiszczenia opłaty wyrównawczej w wysokości znacząco wyższej niż opłata za rok kwotowy 2013/2014. Przy założeniu, że krajowa kwota dostaw zostanie przekroczona o: ok. 4 % - opłata jednostkową może wynieść ok groszy za kilogram przekroczenia, ok. 6 % - opłata jednostkową może wynieść ok groszy za kilogram przekroczenia, ok. 8 % - opłata jednostkową może wynieść ok groszy za kilogram przekroczenia.

21 PRODUKCJA ROLNA 21 Deregulacja unijnego rynku mleka Program Obszarów Wiejskich na lata z dnia działania dotyczące wparcia krajowego rynku mleka W celu poprawy konkurencyjności na rynku mleka i przetworów mlecznych w projekcie PROW na lata , w zakresie wsparcia modernizacji gospodarstw rolnych wskazano, że przypadku inwestycji dotyczących rozwoju produkcji mleka krowiego pomoc może być przyznana dla gospodarstw z obsadą co najmniej 25 krów albo co najmniej15 krów, jeśli w wyniku realizacji operacji do dnia złożenia wniosku o płatność ostateczną osiągnięty zostanie próg co najmniej 25 krów. Jednocześnie wielkość ekonomiczna gospodarstwa uprawnionego do otrzymania pomocy nie może być większa niż 250tys. euro, przy czym wartość ta może ulec zmianie w związku z negocjacjami projektu PROW z Komisją Europejską. Wsparcie będzie wynosić do 500 tys. zł na inwestycje związane bezpośrednio z budynkami inwentarskimi oraz 200 Tys. zł na pozostałe inwestycje. Jednocześnie PROW przewiduje możliwość wspierania organizacji producentów, a nie tylko grup producentów rolnych, jak to miało miejsce w ramach PROW Zgodnie z projektowanym działaniem Tworzenie grup i organizacji producentów wsparcie finansowe będzie udzielane dla grup i organizacji producentów, które powstaną po dniu 1 stycznia 2014r. Wsparcie będzie wypłacane w formie ryczałtu od wartości przychodów netto ze sprzedaży produktów lub grupy produktów w wysokości: 10% za pierwszy rok, 8% za drugi rok, 6% za trzeci rok 5% za czwarty rok, 4% za piąty rok, w kwocie do 100 tys. euro w każdym roku pięcioletniego okresu pomocy, w odniesieniu do wielkości produkcji sprzedanej. Ponadto, w celu zachęcenia do konsolidacji grup i organizacji producentów oraz ich wsparcia w zakresie zaangażowania w dalszych fazach łańcucha żywnościowego, PROW na lata przewiduje, że w przypadku związków grup producentów rolnych lub zrzeszeń organizacji producentów, które chciałyby się starać o wsparcie w ramach poddziałania Przetwórstwo i marketing produktów rolnych możliwa będzie do uzyskania maksymalna kwota wsparcia w wysokości do 15 mln zł. W przypadku indywidualnego wnioskodawcy wsparcie zgodnie z projektem będzie wynosić 3 mln zł na jednego beneficjenta.

22 PRODUKCJA ROLNA 22 Deregulacja unijnego rynku mleka Przyjęte do tej pory rozwiązania legislacyjne, jak również projektowane zmiany, są z jednej strony ukierunkowane na zwiększenie konkurencyjności polskiej branży mleczarskiej zarówno po stronie produkcji jak i przetwórstwa mleka Szczególny nacisk kładzie się na samoorganizację poprzez tworzenie organizacji producentów i organizacji międzybranżowych, wzmocnienie pozycji producentów mleka poprzez zawieranie umów z przetwórcami niebędącymi spółdzielniami mleczarskimi. Z drugiej strony mają na celu odpowiednie reagowanie na sytuacje kryzysowe czy przewidywaną przez ekspertów znaczącą zmienność cenową. Dyskusja na poziomie UE co do potrzeby wprowadzenia dodatkowych działań osłonowych dla branży mleczarskiej jest otwarta. W sprawozdaniu Komisji dla Parlamentu Europejskiego i Rady nt. Rozwoju sytuacji na rynku mleczarskim i funkcjonowania przepisów dotyczących Pakietu mlecznego wskazano m.in., ż Komisja zbada potrzeby zapewnienia dodatkowych narzędzi do lepszego przewidywania sytuacji kryzysowych i zmiennością rynku. Ponadto Komisja wskazała, że konieczne są dalsze analizy służące znalezieniu skuteczniejszych sposobów wspierania sektora mleczarskiego, tak aby przyczynić się do poprawy konkurencyjności i równowagi dostaw mleka w całej UE.

23 prawo 23 Najnowsze Ustawy i Rozporządzenia związane z rolnictwem i obszarami wiejskimi Pozycja Treść 470 Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o zmianie ustawy o ochronie zdrowia zwierząt oraz zwalczaniu chorób zakaźnych zwierząt. Dz. U. z 2015 Nr Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 marca 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wprowadzenia Krajowego programu zwalczania niektórych serotypów Salmonella w stadach hodowlanych gatunku kura (Gallus gallus) na lata Dz. U. z 2015 Nr Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 24 marca 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania oraz wypłaty pomocy finansowej w ramach działania Podstawowe usługi dla gospodarki i ludności wiejskiej objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Dz. U. z 2015 Nr Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 marca 2015 r. w sprawie wzoru imiennego upoważnienia do wykonywania czynności kontrolnych. Dz. U. z 2015 Nr Obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 marca 2015 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wykazu chorób zakaźnych zwierząt, dla których sporządza się plany gotowości ich zwalczania. Dz. U. z 2015 Nr Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 20 marca 2015 r. w sprawie wykonania praktyk równoważnych. Dz. U. z 2015 Nr 433

24 prawo 24 Najnowsze Ustawy i Rozporządzenia związane z rolnictwem i obszarami wiejskimi Pozycja Treść 415 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 18 marca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania Działanie rolno-środowiskowo-klimatyczne objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Dz. U. z 2015 Nr Obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 marca 2015 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie ogólnych odstępstw od wymagań higienicznych w zakładach produkujących żywność tradycyjną pochodzenia zwierzęcego. Dz. U. z 2015 Nr 394 Obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 27 lutego 2015 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie wymagań weterynaryjnych przy produkcji mięsa przeznaczonego na użytek własny. Dz. U. z 2015 Nr 392 Obwieszczenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 23 lutego 2015 r. w sprawie ogłoszenia jednolitego tekstu rozporządzenia Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi w sprawie produkcji produktów pochodzenia zwierzęcego pochodzących z obszarów podlegających ograniczeniom, nakazom lub zakazom. Dz. U. z 2015 Nr 391 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 marca 2015 r. w sprawie warunków, jakie powinny spełniać jednostki organizacyjne, którym można powierzyć przeprowadzanie kontroli dotyczących płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego. Dz. U. z 2015 Nr Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 marca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania Rolnictwo ekologiczne objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Dz. U. z 2015 Nr 370

25 prawo 25 Najnowsze Ustawy i Rozporządzenia związane z rolnictwem i obszarami wiejskimi Pozycja Treść 367 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 marca 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych wymagań, jakie powinien spełniać wniosek o wpis do ewidencji producentów. Dz. U. z 2015 Nr Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 marca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania Płatności dla obszarów z ograniczeniami naturalnymi lub innymi szczególnymi ograniczeniami objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Dz. U. z 2015 Nr Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 marca 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie działań, w ramach których wnioski o przyznanie pomocy lub o płatność mogą być składane za pomocą formularza umieszczonego na stronie internetowej Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa, wymagań, jakie powinien spełniać ten formularz, oraz warunków i trybu składania wniosków za pomocą tego formularza. Dz. U. z 2015 Nr Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 11 marca 2015 r. w sprawie obszarów uznawanych za obszary proekologiczne oraz warunków wspólnej realizacji praktyki utrzymania tych obszarów. Dz. U. z 2015 Nr Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 marca 2015 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakie powinien spełniać formularz wniosku umieszczany na stronie internetowej Agencji Restrukturyzacji i Modernizacji Rolnictwa. Dz. U. z 2015 Nr 353

26 prawo 26 Najnowsze Ustawy i Rozporządzenia związane z rolnictwem i obszarami wiejskimi Pozycja Treść 352 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 marca 2015 r. w sprawie szczegółowych wymagań, jakie powinny spełniać wnioski w sprawach dotyczących płatności w ramach systemów wsparcia bezpośredniego. Dz. U. z 2015 Nr Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 12 marca 2015 r. w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania płatności bezpośrednich i płatności niezwiązanej do tytoniu. Dz. U. z 2015 Nr Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 11 marca 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania,,program rolnośrodowiskowy objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Dz. U. z 2015 Nr Ustawa z dnia 20 lutego 2015 r. o wspieraniu rozwoju obszarów wiejskich z udziałem środków Europejskiego Funduszu Rolnego na rzecz Rozwoju Obszarów Wiejskich w ramach Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Dz. U. z 2015 Nr Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 9 marca 2015 r. w sprawie wyznaczenia trwałych użytków zielonych wartościowych pod względem środowiskowym. Dz. U. z 2015 Nr 348

27 prawo 27 Najnowsze Ustawy i Rozporządzenia związane z rolnictwem i obszarami wiejskimi Pozycja Treść 347 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 9 marca 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania Wspieranie gospodarowania na obszarach górskich i innych obszarach o niekorzystnych warunkach gospodarowania (ONW) objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Dz. U. z 2015 Nr Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 10 marca 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie szczegółowych warunków i trybu przyznawania pomocy finansowej w ramach działania Zalesianie gruntów rolnych oraz zalesianie gruntów innych niż rolne objętego Programem Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata Dz. U. z 2015 Nr Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 9 marca 2015 r. w sprawie norm w zakresie dobrej kultury rolnej zgodnej z ochroną środowiska. Dz. U. z 2015 Nr Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 marca 2015 r. w sprawie okresu obliczania udziału różnych upraw w celu dywersyfikacji upraw. Dz. U. z 2015 Nr Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 marca 2015 r. w sprawie gatunków drzew, których uprawa stanowi zagajnik o krótkiej rotacji, oraz maksymalnego cyklu zbioru dla każdego z tych gatunków drzew. Dz. U. z 2015 Nr 339

28 prawo 28 Najnowsze Ustawy i Rozporządzenia związane z rolnictwem i obszarami wiejskimi Pozycja Treść 338 Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 marca 2015 r. w sprawie określenia maksymalnego zagęszczenia drzew. Dz. U. z 2015 Nr Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 6 marca 2015 r. w sprawie elementów krajobrazu uznawanych za część kwalifikującego się obszaru działki rolnej oraz ich szerokości. Dz. U. z 2015 Nr Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 25 lutego 2015 r. w sprawie wprowadzenia w 2015 r. na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej Programu mającego na celu wczesne wykrycie zakażeń wirusem wywołującym afrykański pomór świń i poszerzenie wiedzy na temat tej choroby oraz jej zwalczanie. Dz. U. z 2015 Nr Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 16 lutego 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wprowadzenia Krajowego programu zwalczania niektórych serotypów Salmonella w stadach brojlerów gatunku kura (Gallus gallus) na lata Dz. U. z 2015 Nr Rozporządzenie Ministra Rolnictwa i Rozwoju Wsi z dnia 13 lutego 2015 r. zmieniające rozporządzenie w sprawie wprowadzenia Krajowego programu zwalczania niektórych serotypów Salmonella w stadach niosek gatunku kura (Gallus gallus) na lata Dz. U. z 2015 Nr 301