Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na interpelację posła Wojciecha Szaramy, przekazaną przy piśmie nr SPS /14 z dnia 19 grudnia 2014 r.

Transkrypt

1 Szanowny Panie Marszałku! W odpowiedzi na interpelację posła Wojciecha Szaramy, przekazaną przy piśmie nr SPS /14 z dnia 19 grudnia 2014 r., w sprawie problemów producentów i przetwórców mleka uprzejmie informuję, co następuje. Decyzja o zachowaniu kwot mlecznych do roku kwotowego 2014/2015, podjęta w ramach reformy wspólnej polityki rolnej w 2003 r., podtrzymywana była przez Komisję Europejską przy okazji kolejnych przeglądów WPR i wynikała z nowego, bardziej prorynkowego charakteru tej polityki. W ramach oceny reformy z 2003 r. oraz w świetle perspektyw rynkowych uzasadniających zaspokojenie zapotrzebowania rynku na mleko i przetwory mleczne postanowiono o zwiększeniu o 2% krajowych kwot mlecznych z dniem 1 kwietnia 2008 r. Następnie, z uwagi na wysoki popyt wewnętrzny i zewnętrzny, oceniono, że system kwot mlecznych ogranicza rozwój produkcji w odróżnieniu od sytuacji, jaka miała miejsce w momencie wprowadzania kwot jako odpowiedzi na nadprodukcję. Oceniono, że argumenty, które uzasadniały wprowadzenie kwot mlecznych w sektorze mleka, straciły moc i w tym kontekście należy skoncentrować się na środkach, jakie powinny zostać podjęte przed całkowitym wygaśnięciem kwot mlecznych, tak aby zapewnić łagodne przejście do polityki zorientowanej na potrzeby rynku. W tym celu w okresie 5 lat kwotowych od roku kwotowego 2009/2010 do roku 2013/2014 wprowadzono coroczne 1-procentowe zwiększanie kwot mlecznych. Polska w ramach prac dotyczących kształtu wspólnej polityki rolnej na lata na forum UE opowiadała się za utrzymaniem kwotowania produkcji mleka po 2015 r., wskazując, że likwidacja systemu kwot mlecznych będzie miała różny wpływ na sytuację producentów w zależności od regionu, w którym jest prowadzona produkcja mleka i pogłębi już istniejące między nimi różnice, powodując koncentrowanie się produkcji jedynie w regionach najbardziej konkurencyjnych. Zdecydowana większość państw członkowskich, pomimo prognozowanej po uchyleniu systemu większej zmienności cen na

2 rynku i konieczności sprostania rosnącej konkurencji na rynkach światowych, poparła uchylenie systemu i w ramach reformy wspólnej polityki rolnej na lata w rozporządzeniu ustanawiającym wspólną organizację rynków rolnych potwierdzone zostało stosowanie przepisów w odniesieniu do systemu kwot mlecznych jedynie do dnia 31 marca 2015 r. Bliska perspektywa funkcjonowania w nowej bezkwotowej rzeczywistości niewątpliwie niesie pewne obawy związane z rzeczywistym przygotowaniem sektora do liberalizacji rynku i przesunięciem odpowiedzialności za dostosowywanie produkcji do sygnałów rynkowych na producentów i przetwórców. Podnoszenie konkurencyjności i specjalizacja w produkcji oraz potrzeba większej konsolidacji na poziomie przetwórstwa w celu wykorzystania możliwości wynikających z rosnącego popytu światowego na rynkach międzynarodowych na pewno są wyzwaniem dla sektora i będą stanowić o rozwoju i pozycji polskiej branży mleczarskiej. Jednocześnie należy podkreślić, że biorąc pod uwagę notowane w ostatnich latach dynamiczne zwiększenie skupu mleka oraz zmiany w strukturze bazy surowcowej w kierunku zwiększania skali produkcji i specjalizacji, należy oczekiwać, że sektor mleczarski w Polsce sprosta wyzwaniom rynku po roku 2015 i nadal będzie w Europie liderem produkcji i przetwórstwa mleka. Należy podkreślić, że wykorzystując możliwość ukierunkowania środków finansowych na sektory, które wymagają szczególnego wsparcia, wzmocnienie produkcji mleka w Polsce uwzględniono zarówno w projekcie Programu Rozwoju Obszarów Wiejskich na lata , jak również w systemie płatności bezpośrednich w Polsce w latach Wzrost konkurencyjności oraz zwiększenie towarowości gospodarstw rolnych oraz osiągnięcie przez jak największą liczbę gospodarstw trwałej samodzielności ekonomicznej poprzez ich modernizację i restrukturyzację jest jednym z ważniejszych zadań uwzględnionym w projekcie PROW na lata Ponadto nowy system płatności bezpośrednich obejmuje kilka elementów, które

3 adresowane są do małych i średnich gospodarstwach rolnych, które mają realne szanse na rozwój w warunkach globalizacji rynków i zmian oczekiwań konsumentów. Należy również wskazać, że w ramach wspólnej polityki rolnej na lata przewidziane zostały w przepisach Unii Europejskiej rozwiązania, które obejmują mechanizmy stabilizujące sytuację rynkową i przeciwdziałające spadkom cen, w tym środki wyjątkowe, które mogą być uruchomione w sytuacjach poważnych zakłóceń na rynku mleka, jak również mechanizmy, które mogą być wykorzystane do wzmocnienia pozycji producentów. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi, mając na uwadze pogarszającą się w 2014 r. sytuację rynkową, negatywne dla rynku mleka skutki rosyjskiego embarga na eksport z Polski produktów mleczarskich, które w połączeniu z wysoką dynamiką skupu mleka w bieżącym roku kwotowym spowodowało pogłębienie się spadkowej tendencji cen sprzedaży podstawowych przetworów mlecznych oraz cen mleka, jak również biorąc pod uwagę prognozowane przekroczenie krajowej kwoty mlecznej dla dostaw skutkujące koniecznością uiszczenia przez producentów mleka opłaty za nadprodukcję, podjęło na forum UE szereg działań ukierunkowanych na efektywne wykorzystanie dostępnych mechanizmów stabilizujących sytuację rynkową i zmniejszających obciążenia finansowe dla producentów. W sierpniu bieżącego roku na forum Komitetu Zarządzającego ds. Wspólnej Organizacji Rynków Rolnych przedstawiciel Polski, podkreślając presję na rynku mleka wywołaną embargiem rosyjskim na przetwory mleczne, zawnioskował o wprowadzenie instrumentów wsparcia dla sektora mleczarskiego oraz w zakresie systemu kwot mlecznych podtrzymał wcześniej składany wniosek dotyczący dostosowania współczynników tłuszczowych wpływających na stopień wykorzystania kwot mlecznych. W wyniku podjętej dyskusji oceny bieżącej sytuacji na rynku mleka oraz prognoz dotyczących możliwego dalszego spadku cen przetworów mlecznych Komisja Europejska

4 w dniu 4 września br. przyjęła pakiet czterech rozporządzeń, na mocy których uruchomione zostały mechanizmy mające na celu stabilizację sytuacji rynkowej oraz przeciwdziałanie wystąpieniu zakłóceń na rynku spowodowanych dalszym spadkiem cen. Uruchomione zostały dopłaty do prywatnego przechowywania masła i odtłuszczonego mleka w proszku oraz przedłużony został okres interwencji publicznej na rynku masła i odtłuszczonego mleka w proszku do dnia 31 grudnia 2014 r. Komisja Europejska uruchomiła ponadto nadzwyczajny tymczasowy system dopłat do prywatnego przechowywania niektórych serów. Polska oceniła wdrożone działania jako niewystarczające dla poprawy pogarszającej się sytuacji rynkowej. Podczas posiedzenia Rady UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa, odbywającego się w dniach 13 i 14 października br., na wniosek Polski podjęto dyskusję dotyczącą konieczności wprowadzenia dodatkowych środków na rynku mleka. Minister rolnictwa i rozwoju wsi zaproponował uruchomienie subsydiów eksportowych w celu trwałego usunięcia z rynku europejskiego nadwyżek produktów mleczarskich. Polska zawnioskowała również o podwyższenie cen interwencyjnych, tak aby obowiązujący w chwili obecnej mechanizm skupu interwencyjnego masła i odtłuszczonego mleka w proszku mógł być wykorzystywany w stabilizacji sytuacji rynkowej. W następstwie utrzymującej się trudnej sytuacji na rynku mleka w dniu 17 grudnia br. zostały opublikowane dwa kolejne rozporządzenia Komisji Europejskiej dotyczące mechanizmu zakupów interwencyjnych masła i odtłuszczonego mleka w proszku oraz dopłat do prywatnego przechowywania tych produktów. Komisja zaproponowała rozpoczęcie interwencji publicznej w 2015 r. od dnia 1 stycznia, tak aby interwencja publiczna mogła obowiązywać w sposób ciągły, zanim nie rozpocznie się regularny okres jej otwarcia od dnia 1 marca 2015 r. Ponadto Komisja zaproponowała wydłużenie realizacji mechanizmów dopłat do prywatnego przechowywania masła i odtłuszczonego mleka w proszku do końca lutego 2015 r.

5 Niezależnie od postulatów i wniosków dotyczących konieczności urealnienia cen interwencyjnych w ramach mechanizmów interwencji publicznej, uruchomienia dopłat do prywatnego przechowywania masła i odtłuszczonego mleka w proszku oraz refundacji wywozowych minister rolnictwa podjął również szereg działań dotyczących zminimalizowania obciążeń finansowych z tytułu przekroczenia kwot mlecznych. Zarówno do Komisji Europejskiej, jak i do Rady UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa kierowane były wnioski wskazujące, że należy odstąpić od pobierania opłaty za rok kwotowy 2014/2015. Polska, mając na uwadze sceptyczne podejście większości państw członkowskich w tym zakresie, wskazywała, że w przypadku braku porozumienia co do tej propozycji rozwiązaniem poprawiającym trudną sytuację producentów mleka mogłoby być umożliwienie dokonywania płatności w systemie ratalnym bez odsetek w odniesieniu do opłat, które okażą się należne za przekroczenie kwot mlecznych w roku kwotowym 2014/2015. Jednocześnie Polska podkreślała, że dostosowanie współczynników tłuszczowych byłoby środkiem najbardziej pożądanym i efektywnym, nierodzącym żadnych dodatkowych obciążeń administracyjnych, prowadzącym do natychmiastowego łagodzącego efektu. Na wniosek ministra rolnictwa i rozwoju wsi dyskusja na temat wsparcia sektora mleczarskiego i polskich propozycji dotyczących opłaty za nadprodukcję w ostatnim roku kwotowym podjęta została również na posiedzeniu Rady UE ds. Rolnictwa i Rybołówstwa w dniach 15 i 16 grudnia 2014 r. Celem rzetelnego przygotowania do debaty w trakcie ww. posiedzenia Rady minister rolnictwa i rozwoju wsi w pierwszych dniach grudnia 2014 r. zwrócił się pisemnie do wszystkich państw członkowskich o poparcie dla polskich propozycji. Następnie w trakcie posiedzenia Rady w dyskusji nad ewolucją sytuacji na rynku mleka Polska zwróciła uwagę, że efektem postępującej liberalizacji wspólnej polityki rolnej jest wzrost podatności unijnego rynku rolnego na wahania związane z koniunkturą obserwowaną na rynkach światowych. Polska uważa ten problem za jedno z poważniejszych

6 wyzwań stojących przed Unią Europejską. Należy poświęcić jemu już dziś odpowiednio dużo uwagi, aby zapewnić w ramach UE na tyle efektywne instrumentarium interwencyjne, które umożliwiałoby jak najbardziej efektywne minimalizowanie negatywnego wpływu wzrostu zmienności cen, podaży i popytu na sytuację unijnych producentów mleka. Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi będzie kontynuowało starania, by w trakcie dyskusji na forach UE wypracować zbieżne stanowisko państw członkowskich i Komisji Europejskiej w sprawie dalszego intensyfikowania działań w ramach wspólnej polityki rolnej prowadzących do uruchomienia szerszego wsparcia na rynku mleka celem łagodzenia pogarszającej się sytuacji rynkowej i skutecznego wpływania na tworzenie opłacalnych warunków produkcji i przetwórstwa mleka.