ORGANIZACJE PRODUCENTÓW NA RYNKU MLEKA

Transkrypt

1 WARMIŃSKO-MAZURSKI OŚRODEK DORADZTWA ROLNICZEGO W OLSZTYNIE ORGANIZACJE PRODUCENTÓW NA RYNKU MLEKA Olsztyn, 2013 r.

2 Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Olsztynie Arkadiusz Tabaka Olsztyn, 2013 r.

3 Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Olsztynie ul. Jagiellońska 91, Olsztyn, tel./fax (89) , , sekretariat@w-modr.pl, W-MODR Oddział w Olecku ul. Kolejowa 31, Olecko tel. (87) , , fax (87) olecko.sekretariat@w-modr.pl Dyrektor W-MODR mgr inż. Marek Bojarski Zastępca Dyrektora W-MODR inż. Antoni Parfinowicz Zastępca Dyrektora W-MODR mgr inż. Zdzisław Kamiński Druk: Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Olsztynie ul. Jagiellońska 91, Olsztyn tel./fax , redakcja@w-modr.pl, Nakład: 800 egz. Wydanie I

4 Spis treści strona 1. Wstęp Wzmocnienie siły przetargowej producentów mleka Uznawanie organizacji producentów mleka Obowiązki przedsiębiorcy Zrzeszenia organizacji producentów Prowadzenie negocjacji dotyczących umów na sprzedaż mleka przez organizacje producentów Kary za nieprzestrzeganie przepisów ustawy Akty prawne regulujące funkcjonowanie organizacji producentów na rynku mleka... 11

5

6 Wstęp Rynek mleka w UE jest regulowany przy pomocy systemu kwot mlecznych, który będzie obowiązywał tylko do 31 marca 2015 r. Pomimo tego, że w Polsce spora część rolników produkujących mleko obawia się skutków zniesienia kwot mlecznych, koniec kwotowania produkcji mleka jest nieunikniony. W zamian za to rolnicy będą mogli korzystać z zapisów unijnego pakietu mlecznego, który został wprowadzony do polskich przepisów na mocy ustawy z dnia 13 września 2013 r. o zmianie ustawy o organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych (Dz. U. z , poz. 1272). System kwot mlecznych funkcjonuje na rynku unijnym od 1984 r., kiedy to został wprowadzony jako odpowiedź na znaczną nadprodukcję mleka we Wspólnocie i spadające ceny skupu. Polska, wstępując do UE w 2004 r., była zobowiązana wdrożyć ten system do prawa krajowego, co początkowo spotkało się z niechęcią i obawą rolników m.in. z powodu konieczności płacenia kar za przekroczenie kwoty, jak to miało miejsce np. w 2006 r. Z czasem jednak system kwot mlecznych zyskał wielu zwolenników, ponieważ przyczynił się do stabilizacji produkcji i umożliwił funkcjonowanie na rynku mniejszych gospodarstw. Niemniej jednak podczas zakończonych jesienią 2013 r. negocjacji w sprawie Wspólnej Polityki Rolnej po 2013 r. ostatecznie potwierdzono, że rok kwotowy 2014/2015 będzie ostatnim rokiem obowiązywania kwot mlecznych w UE. W tym celu od 2009 r. przez pięć lat krajowa kwota mleczna dla każdego państwa członkowskiego jest co roku zwiększana o 1%, tak aby przygotować rynek na większą produkcję mleka po 2015 r. Polska na forum UE podejmowała różne działania w celu przedłużenia okresu obowiązywania kwot, jednak zdecydowana większość państw członkowskich i Komisja Europejska były temu przeciwne i chciały uwolnienia rynku mleka. Trudno się dziwić takiej postawie, skoro w wielu państwach członkowskich rolnicy poczynili już odpowiednie inwestycje służące zwiększeniu mocy produkcyjnych i nastawieniu się na nielimitowaną produkcję. Jako narzędzie mające poprawiać stabilność unijnego rynku mleka po 2015 r. przygotowano tzw. pakiet mleczny, którego głównym celem jest wzmocnienie pozycji rolników (producentów mleka) wobec zakładów przetwórczych i podmiotów skupujących mleko. Prace nad pakietem zaczęły się w 2009 r. w wyniku kryzysu, który dotknął wtedy rynek mleka. W efekcie tych prac i po wielu trudnych negocjacjach Rada Unii Europejskiej i Parlament Europejski uchwaliły ostateczną treść pakietu, z którego - po wdrożeniu go do polskich przepisów za pomocą ww. ustawy - będą korzystali także polscy rolnicy. 6 W-MODR w Olsztynie 2013 r.

7 Wielkość kwot mlecznych w wybranych państwach członkowskich UE: q Niemcy - 30,3 mln ton, q Francja - 26,4 mln ton, q Wielka Brytania - 15,9 mln ton, q Holandia - 12,1 mln ton, q Włochy - 11,3 mln ton, q Polska - 10,05 mln ton. Wzmocnienie siły przetargowej producentów mleka Głównym założeniem pakietu mlecznego jest przede wszystkim poprawa funkcjonowania rynku mleka w UE, szczególnie w kontekście odejścia od systemu kwotowania w 2015 r. Cel ten ma być osiągnięty głównie poprzez wzmocnienie pozycji rolników (producentów mleka) wobec zakładów przetwórczych i podmiotów skupujących. Zapisy tego pakietu będą obowiązywały do 2020 r. Spośród kilku elementów zawartych w tym pakiecie najważniejszym jest wzmocnienie siły przetargowej producentów mleka, co miałoby dokonać się poprzez zbiorowe negocjowanie cen za dostarczone mleko. Zatem rolnicy produkujący mleko będą mogli założyć organizację producentów, która - po zarejestrowaniu - będzie prowadziła w ich imieniu negocjacje z podmiotem skupującym. Organizacja producentów będzie dysponowała większą ilością mleka niż pojedynczy rolnik, co uczyni ją poważnym partnerem do rozmów dla podmiotu skupującego, w związku z czym będzie mogła wynegocjować wyższe ceny skupu, z korzyścią dla członków organizacji. Zarejestrowana organizacja producentów będzie mogła także prowadzić negocjacje z podmiotami skupującymi spoza Polski. Aby organizacja producentów mogła prowadzić negocjacje, nie będzie musiała przejmować mleka od swoich członków, którzy pozostaną jego właścicielami i wezmą odpowiedzialność za cały proces produkcji w swoim gospodarstwie. W tym miejscu należy jednak zaznaczyć, że zapisy dotyczące organizacji producentów nie będą odnosiły się do rolników, którzy są członkami spółdzielni mleczarskich (spółdzielcami) - nie będą oni mogli tworzyć organizacji producentów i prowadzić zbiorowych negocjacji w sprawie cen ze swoją spółdzielnią. W pakiecie zapisano, że mleko surowe objęte W-MODR w Olsztynie 2013 r. 7

8 obowiązkiem dostaw wynikającym z członkowstwa rolnika w spółdzielni, zgodnie z warunkami określonymi w jej statucie, nie może być przedmiotem negocjacji zbiorowych. Uznawanie organizacji producentów mleka Organem odpowiedzialnym za uznawanie organizacji producentów na rynku mleka jest Prezes Agencji Rynku Rolnego. Aby organizacja producentów została uznana, musi spełniać poniższe warunki: q posiada osobowość prawną; q powstała z inicjatywy producentów; q dąży do realizacji szczegółowego celu, który może dotyczyć: zapewnienia planowania i dostosowania produkcji do popytu, koncentracji dostaw i umieszczania na rynku produktów wytwarzanych przez członków, optymalizacji kosztów produkcji oraz ustabilizowania cen producenta; q wystąpi o uznanie do Prezesa ARR; q jest utworzona przez co najmniej 20 członków; q wytwarza i wprowadza do obrotu rocznie nie mniej niż 2 miliony kilogramów mleka lub przetworów mlecznych wyprodukowanych w ramach tej ilości mleka; q w okresie 12 miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku, co najmniej 20 członków tej organizacji wytwarzało i wprowadzało do obrotu mleko lub przetwory mleczne; q cała ilość mleka lub przetworów mlecznych wyprodukowana w gospodarstwach członków tej organizacji jest wprowadzana do obrotu za jej pośrednictwem; q okres wypowiedzenia członkowstwa w tej organizacji jest nie krótszy niż 6 miesięcy; q potrafi udowodnić, że jest w stanie właściwie wykonywać swoją działalność zarówno pod względem ram czasowych, jak i efektywności oraz koncentracji podaży. Uznanie organizacji producentów następuje w drodze decyzji administracyjnej. Wniosek o uznanie organizacji producentów składany jest na formularzu opracowanym i udostępnionym przez ARR i zawiera: q nazwę, siedzibę i adres organizacji producentów, q imiona i nazwiska osób upoważnionych do reprezentowania organizacji producentów i sposób reprezentacji, zgodnie z aktem założycielskim, 8 W-MODR w Olsztynie 2013 r.

9 q określenie rodzaju wykonywanej działalności, q informacje o liczbie członków organizacji producentów oraz łącznej ilości mleka lub przetworów mlecznych wyprodukowanych i wprowadzonych do obrotu przez członków tej organizacji w okresie 12 miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku. Do wniosku dołącza się: q kopię aktu założycielskiego potwierdzoną za zgodność z oryginałem przez osoby upoważnione do reprezentowania organizacji producentów, q kopie oświadczeń co najmniej 20 członków organizacji producentów o przystąpieniu do tej organizacji, potwierdzone za zgodność z oryginałem przez osoby upoważnione do reprezentowania organizacji producentów, q kopie oświadczeń co najmniej 20 członków organizacji producentów o ilości mleka lub przetworów mlecznych wyprodukowanych i wprowadzonych do obrotu przez członków tej organizacji w okresie 12 miesięcy poprzedzających miesiąc złożenia wniosku, potwierdzone za zgodność z oryginałem przez osoby upoważnione do reprezentowania organizacji producentów. Obowiązki przedsiębiorcy Organizacja producentów, która prowadzi działalność w postaci osoby prawnej (np. stowarzyszenie, spółdzielnia, spółka z o.o.) staje się przedsiębiorcą i w tym celu powinna: q zarejestrować się w KRS, q uzyskać numer identyfikacyjny REGON, q uzyskać numer identyfikacji podatkowej NIP, q wyrobić własną pieczątkę, q założyć rachunek bankowy, q w przypadku zatrudniania pracowników, powiadomić właściwego inspektora pracy i właściwego państwowego inspektora sanitarnego o miejscu, rodzaju i zakresie prowadzonej działalności oraz o przewidywanej liczbie pracowników, q prowadzić księgowość firmy zgodnie z odpowiednimi przepisami. W-MODR w Olsztynie 2013 r. 9

10 Zrzeszenia organizacji producentów Uznane organizacje producentów będą także mogły tworzyć zrzeszenia organizacji. Organem odpowiedzialnym w sprawie uznawania zrzeszeń organizacji także jest Prezes ARR. Aby zrzeszenie zostało uznane musi spełniać poniższe warunki: q jest utworzone przez co najmniej dwie uznane organizacje producentów, q cała ilość mleka lub przetworów mlecznych wyprodukowanych w gospodarstwach członków organizacji tworzących to zrzeszenie jest wprowadzana do obrotu za jego pośrednictwem, q okres wypowiedzenia członkowstwa w tym zrzeszeniu jest nie krótszy niż 6 miesięcy, q jest zdolne do skutecznego wykonywania działań uznanej organizacji producentów. Prowadzenie negocjacji dotyczących umów na sprzedaż mleka przez organizacje producentów Uznana organizacja producentów może, w imieniu należących do niej rolników, negocjować warunki umów na dostawy mleka surowego, w zakresie całej lub części wspólnej produkcji członków. Negocjacje mogą być prowadzone przez organizację producentów: q bez względu na to, czy ma miejsce przeniesienie prawa własności do mleka surowego przez rolników na organizację producentów; q bez względu na to, czy negocjowana cena jest taka sama w odniesieniu do wspólnej produkcji niektórych lub wszystkich rolników należących do organizacji; q pod warunkiem, że ilość mleka surowego objęta takimi negocjacjami nie przekracza 33% całkowitej produkcji krajowej mleka; q pod warunkiem, że należący do tej organizacji rolnicy nie są członkami jakiejkolwiek innej organizacji producentów, która również negocjuje takie umowy w ich imieniu; q pod warunkiem, że mleko surowe nie podlega obowiązkowi dostaw wynikającemu z członkowstwa rolnika w spółdzielni zgodnie z warunkami określonymi w statucie spółdzielni; q pod warunkiem, że organizacja producentów powiadomi ARR o ilości mleka surowego objętego takimi negocjacjami. 10 W-MODR w Olsztynie 2013 r.

11 Ww. powiadomienia organizacja producentów przekazuje przed rozpoczęciem negocjacji oraz podaje w nich informację o szacowanej wielkości produkcji organizacji producentów, która ma zostać objęta negocjacjami, i przewidywanym okresie dostaw mleka surowego. Dodatkowo do dnia 31 stycznia każdego roku, każda organizacja producentów powiadamia ARR o ilości mleka surowego, która została faktycznie dostarczona w ramach umów wynegocjowanych przez daną organizację producentów w poprzednim roku kalendarzowym. Kary za nieprzestrzeganie przepisów ustawy Uznana organizacja producentów, która narusza którykolwiek z warunków prowadzenia negocjacji podlega karze pieniężnej w wysokości stanowiącej iloczyn: 1. wyrażonej w kilogramach 0,1% ilości mleka objętego negocjacjami oraz 2. średniej ceny skupu mleka w Polsce (wyliczonej przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi) dla miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym stwierdzono naruszenie warunków prowadzenia negocjacji. Uznane organizacje producentów, które nie przekazują powiadomień do ARR w określonych terminach, podlegają karze pieniężnej w wysokości stanowiącej iloczyn: 1. wyrażonej w kilogramach 0,1% ilości mleka lub przetworów mlecznych wytwarzanych rocznie przez uznaną organizację producentów oraz 2. średniej ceny skupu mleka w Polsce (wyliczonej przez Ministerstwo Rolnictwa i Rozwoju Wsi) dla miesiąca poprzedzającego miesiąc, w którym stwierdzono naruszenie warunków prowadzenia negocjacji. Organizacja producentów, która utrudnia przeprowadzenie kontroli w zakresie określonym w przepisach, podlega karze pieniężnej w wysokości od 1000 zł do 2000 zł. Organizacja producentów, która uniemożliwia przeprowadzenie kontroli w zakresie określonym w przepisach, podlega karze pieniężnej w wysokości od 2000 do 5000 zł. W-MODR w Olsztynie 2013 r. 11

12 Akty prawne regulujące funkcjonowanie organizacji producentów na rynku mleka 1. Ustawa z dnia 13 września 2013 r. o zmianie ustawy o organizacji rynku mleka i przetworów mlecznych (Dz. U. z r., poz. 1272) 2. Rozporządzenie Parlamentu Europejskiego i Rady (UE) nr 261/2012 z dnia 14 marca 2012 r. w sprawie zmiany rozporządzenia (WE) nr 1234/2007 w odniesieniu do stosunków umownych w sektorze mleka i przetworów mlecznych (Dz. Urz. UE z dn L94/38) 3. Rozporządzenie wykonawcze Komisji (UE) nr 511/2012 z dnia 15 czerwca 2012 r. w sprawie powiadomień dotyczących organizacji producentów i organizacji międzybranżowych oraz negocjacji umownych i stosunków umownych określonych w rozporządzeniu Rady (WE) nr 1234/2007 w odniesieniu do sektora mleka i przetworów mlecznych (Dz. Urz. UE z dn L156/39) 4. Rozporządzenie delegowane Komisji (UE) nr 880/2012 z dnia 28 czerwca 2012 r. uzupełniające rozporządzenie Rady (WE) nr 1234/2007 w odniesieniu do współpracy międzynarodowej i negocjacji umownych organizacji producentów w sektorze mleka i przetworów mlecznych (Dz. Urz. UE z dnia L263/8) 12 W-MODR w Olsztynie 2013 r.

13 Warmińsko-Mazurski Ośrodek Doradztwa Rolniczego w Olsztynie ul. Jagiellońska 91, Olsztyn tel , , sekretariat@w-modr.pl